________________ 50 મિથ્યાત્વ એટલે મિથ્યાત્વ = હલાહલ વિષ નિશ્ચયનયની દષ્ટિએ અપ્રમત્તદશા ન આવે, ત્યાં સુધી સમ્યક્ત્વનો સ્વીકાર થતો નથી અર્થાત્ જેવું જાણ્યું છે અને જેવું સહ્યું છે - તેવું જ (અપ્રમત્તપણે) આચરણ ન આવે, ત્યાં સુધી નિશ્ચયનય સમ્યક્ત્વ માનતું નથી. જેને મિથ્યા આચાર જાણ્યો અને સદહ્યો, તે મિથ્યાચારની સંપૂર્ણ નિવૃત્તિ થાય, ત્યારે જ “સમ્યકત્વ' હોય એમ નિશ્ચયનય સ્વીકારે છે તેથી નિશ્ચયનયની દૃષ્ટિએ આચરણમાં ખામી છે, ત્યાં સુધી મિથ્યાત્વ છે. જયારે વ્યવહારનય માન્યતા-સદુહણા સાચી આવી જાય એટલે સમ્યત્વનો સ્વીકાર કરે છે. અહીં ઉલ્લેખનીય છે કે, સમ્યગ્દર્શન નામના ચોથા ગુણસ્થાનકનો વ્યવહાર, વ્યવહાર સમ્યકત્વના યોગે જ થાય છે. આથી માન્યતા શુદ્ધ બની જાય, હેય-ઉપાદેય તત્ત્વોનું સંવેદન (સદુહણા) યથાર્થ બની જાય, એટલે “સમ્યકત્વ હોય છે એમ મનાય છે. અહીં યાદ રાખવું કે, આચરણા-માન્યતા બંને ખોટી હોય ત્યારે તેને પ્રથમ ગુણસ્થાનકનું મિથ્યાત્વ હોય છે. આ મિથ્યાત્વ સંસારને વધારે છે. ખોટી માન્યતામાં ખોટા અભિનિવેશની ભૂમિકા રહેલી છે. મિથ્યા અભિનિવેશની ગાઢતા-મંદતાને આશ્રયીને સંસારવૃદ્ધિમાં તરતમતા આવે છે. અભિનિવેશની ભયંકરતા આગળ વર્ણવીશું. ક બીજી વાત, ઉત્તરાધ્યયન સૂત્રની નિયુક્તિમાં જણાવ્યું છે કે - સમ્યગ્દષ્ટિ જીવ ઉપદિષ્ટ પ્રવચનની = ભગવાન વડે કહેવાયેલા શાસ્ત્રની શ્રદ્ધા કરે છે, અનાભોગથી અથવા ગુરુનિયોગથી (ગુરુપરતંત્ર્યથી) અસદ્ભાવની (ન કહેવાયેલાની) શ્રદ્ધા કરે છે - અહીં ત્રણ વાતના ખુલાસા કર્યા છે. (i) સમ્યગ્દષ્ટિ જીવ શાસ્ત્રમાં કહેવાયેલી વાતની જ શ્રદ્ધા કરે છે. 1. सम्मद्दिट्ठी जीवो, उवइष्टुं पवयणं तु सद्दहइ / सद्दहइ असब्भावं, अणभोगा गुरुनिओगा वा // 163 //
