________________ 84 મિથ્યાત્વ એટલે મિથ્યાત્વ = હલાહલ વિષ णिच्छयसम्मत्तं वाहिगिच्च सुत्तभणिआनिउणरुवं तु / एवंविहो निओगो होइ इमो हंत वण्णुत्ति // 17 // - શાસ્ત્રમાં સમ્યક્ત્વનું જે સુંદર (નિપુણ) સ્વરૂપ જણાવ્યું છે, તે નિશ્ચયસમ્યક્ત્વની અપેક્ષાએ આવા પ્રકારનો (શમ-સંવેગાદિ લક્ષણોનો) નિયોગ (આત્મામાં) હોય છે, એમ કહેવું (સમજવું) અર્થાત્ શમ-સંવેગાદિ લક્ષણો નિશ્ચયસમ્યકત્વને આશ્રયીને છે તેમ સમજવું. અહીં યાદ રાખવું કે, ભિન્ન-ભિન્નનયોની અપેક્ષાએ નિશ્ચય સમ્યક્ત્વનું સ્વરૂપ ભિન્ન ભિન્ન છે, તેવું ધર્મસંગ્રહયોગશાસ્ત્ર આદિ ગ્રંથોમાં જણાવ્યું છે. જે આપણે પૂર્વે જોયું જ છે. = અગત્યની વાતઃ (A) સાતમા ગુણસ્થાનકે કોઈ આચાર નથી. તેથી આચારની સ્મલનાનું પ્રાયશ્ચિત્ત ન હોય તે પણ સમજી લેવાનું છે. તેથી જ ત્યાં પ્રતિક્રમણાદિ ક્રિયા હોતી નથી. પ્રાયશ્ચિત્ત પંચાચારની સ્કૂલના સંબંધી આવે છે. તેથી જ છેદગ્રંથોમાં (યતિજીતકલ્પ વગેરે છેદ ગ્રંથોમાં) પંચાચારમાં થયેલી સ્મલનાઓનું પ્રાયશ્ચિત્ત બતાવ્યું છે. અહીં ખાસ નોંધનીય છે કે, (અ) નિશ્ચયનય છઠ્ઠા ગુણસ્થાનક સુધી મિથ્યાત્વ માને છે. છતાં પણ છઠ્ઠા ગુણસ્થાનકે વર્તતા જીવને ચારિત્રાપાલનની સ્કૂલનામાં મિથ્યાત્વ (દર્શનાચાર) સંબંધી પ્રાયશ્ચિત્ત આવતું નથી - અપાતું નથી. (બ) એટલે પ્રાયશ્ચિત્ત વ્યવહારનયથી પંચાચારના વિષયમાં જ્યાં જ્યાં જે જે અલના થઈ હોય તેનું અપાય છે. (ક) સાતમા ગુણસ્થાનકે નિરતિચાર અવસ્થા હોય છે. તેથી ત્યાં પ્રાયશ્ચિત્ત સ્થાન લાગતું નથી.
