________________ પ્રકરણ - 5: ગુરુતત્ત્વવિનિશ્ચય આદિ ગ્રંથોના પાઠો અંગે વિચારણા 109 નો આવો અર્થ પણ થઈ શકે છે. જેમ બ્રહUT એટલે “બ્રાહofમન્ન દ' એવો અર્થ થાય, તેમ કોઈક બ્રાહ્મણ સારો બ્રાહ્મણ ન હોય, તો એ બ્રાહ્મણ હોવા છતાં પણ અબ્રાહ્મણ કહેવાય. એટલે અસંયમસ્થાનો = અપ્રશસ્તસંયમસ્થાનો...આ જ અર્થ લેવાનો છે અને એના દ્વારા પ્રાયશ્ચિત્ત આવે છે. આશય એ કે સંયમ ખતમ થાય, ત્યારે પ્રાયશ્ચિત્ત આવે, એવું નહિ, પરંતુ સંયમ અપ્રશસ્ત બને = મલિન બને, ત્યારે પ્રાયશ્ચિત્ત આવે... પ્રશ્ન એ થાય કે ક્યારે સંયમ મલિન બને ? અને ક્યારે સંયમનો ઘાત થાય? એ વિભાગ કઈ રીતે પડે છે? એનો પાઠ આ પ્રમાણે છે - સંવૃત્તનાનાં-ષાયામુપત્નક્ષત્ विद्यमानानां नोकषायादीनां चोदयाद् द्वादशानां पुनः-अनन्तानुबन्ध्यादीनां कषायाणां क्षयोपशमात् अपकृष्टाध्यवसाये-हीनाध्यवसाये सति शबलचारित्रस्य-अप्रशस्तसंयमस्य निष्पत्तिः, मिलितयोरुक्तोदयક્ષયોપશમયોdહેતુત્વાન્ ! ગુ.ત.વિ.પ્રથમોલ્લાસ ગાથા-૯૭. ભાવાર્થ: (1) સંજવલનકષાયોનો અને નોકષાયોનો ઉદય હોય (2) બીજી બાજુ અનન્તાનુબંધી વગેરે બાર કષાયોનો ક્ષયોપશમ હોય...ત્યારે ચારિત્રનો અધ્યવસાય હીન થાય અને ત્યારે અપ્રશસ્તસંયમની ઉત્પત્તિ થાય. (અને ત્યારે પ્રાયશ્ચિત્ત આવે...). આશય એ છે કે બાર કષાયનો ક્ષયોપશમ હોવાથી જીવ સંયમસ્થાન ઉપર બિરાજમાન છે. ત્યાં સામાન્યથી તો સંજવલનકષાયનો ઉદય ચાલુ જ છે, પરંતુ જ્યારે એવો સંજવલનોદય થાય કે એમાં જીવ ઉપરના સંયમસ્થાનમાંથી નીચેના સંયમસ્થાનમાં ઉતરે, ત્યારે આ નીચે ઉતરવું એ અપ્રશસ્તતા છે, પણ બાર કષાયનો ક્ષયોપશમ ચાલુ જ છે, એટલે સંયમ છે. આ રીતે બને છે અપ્રશસ્ત-સંયમસ્થાન ! અને એ વખતે
