________________ પ્રકરણ - 5 ગુરુતત્ત્વવિનિશ્ચય આદિ ગ્રંથોના પાઠો અંગે વિચારણા 111 એટલે “ચારિત્ર'નો ભંગ તો અવશ્યમેવ થઈ જવાનો છે ને ! અને ખોટી માન્યતાના આગ્રહમાં પ્રથમ ગુણસ્થાનકનું જ મિથ્યાત્વ લાગે છે. પૂર્વોક્ત પાઠોમાં તો આચરણાની ખામીમાં વ્યવહાર-નિશ્ચયનયની માન્યતા સ્પષ્ટ કરી છે. જે પાઠોના અર્થમાં સ્પષ્ટપણે જણાવેલ છે જ તથા નિશીથચૂર્ણિમાં સમિતિ-ગુપ્તિના અપાલનમાં મિથ્યાત્વાદિ ચાર દોષો બતાવ્યા છે, તેનું રહસ્ય તો આપણે પૂર્વે જોયું છે. તદુપરાંત, ગુરુતત્ત્વવિનિશ્ચય ગ્રંથના ઉલ્લાસ-૧માં ગાથા-૧૨૯થી 133 સુધી બંને નયની માન્યતાઓને ખૂબ સુંદર રીતે સ્પષ્ટ કરી છે તે આગળ સારાંશમાં જોઈશું. - (8-3) હવે પ્રકરણના અંતે લેખકશ્રી જે કહે છે તે જોઈએ ! સાચી તિથિની આરાધના ન કરનારાને જો મૂલ પ્રાયશ્ચિત્ત આપેલું હોય, તો તેઓના ચારિત્રનો વિનાશ સમજવો, પરંતુ જો છે કે તેનાથી નીચેના પ્રાયશ્ચિત્ત આપેલા હોય, તો તેઓને ચારિત્રનો અતિચાર સમજવો અર્થાત, ચારિત્ર મલિન બને, પણ ચારિત્ર તો ટકે જ. એટલે (1) “સાચી તિથિ ન આરાધે, તેને મૂલ પ્રાય.' એવો પાઠ મળે, તો એમ કહી શકાય કે તેઓ બધા ચારિત્રથી હીન ! (2) એવો પાઠ મળે, તો પણ ચારિત્રથી જ હીન કહેવાય. દેશચારિત્રથી કે સમ્યક્ત્વથી હીન ન કહી શકાય. કારણ કે, આપણે પૂર્વે એ પાઠ પણ જોઈ જ ગયા છીએ કે ચારિત્રભ્રષ્ટને પણ જો કદાગ્રહ ન હોય, તો પાંચમું કે ચોથું ગુણસ્થાન હોઈ શકે છે. એટલે તેઓને પણ મિથ્યાત્વી કહેતા પહેલા આ બધો વિચાર કરવો જરૂરી બને કે કોનામાં કદાગ્રહ છે? ટિપ્પણીઃ તિથિવિવાદનો મુદ્દો ચારિત્રભંગ થાય કે નહીં અને કોઈને મિથ્યાત્વી કહેવાય કે નહીં, તેનો છે જ નહીં? એ વિવાદમાં તો (i) એક તિથિ પક્ષ સાચો છે કે બે તિથિ પક્ષ સાચો છે ? (i) શાસ્ત્રપાઠી
