________________ 114 મિથ્યાત્વ એટલે મિથ્યાત્વ = હલાહલ વિષ (C) ગુરુતત્ત્વ વિનિશ્ચય ગ્રંથમાં પ્રથમ ઉલ્લાસ-ગાથા-૧૨૯થી ૧૩૩માં જે વિચારણા કરાઈ છે તેનો સારાંશ અહીં પ્રસ્તુત છે - | (i) કોઈ સાધુ પુષ્ટ આલંબનથી શુદ્ધ પરિણામવાળા હોય, સર્વત્ર અભિળંગ વગરના હોય, ગુરુલાઘવભાવને જાણનાર હોય અને પુષ્ટ આલંબનને કારણે કોઈક બાહ્ય પ્રવૃત્તિ વિકલ કરે તો પણ અંતરંગ વિરતિભાવનો બાધ થતો નથી. | (i) કોઈ ઉસૂત્ર પ્રવૃત્તિ-પ્રરૂપણામાં રત હોય અને શીલાંગોના (ચારિત્રની ક્રિયાઓના) સર્વ અંગોનું પાલન કરતો હોય તો પણ તેનામાં વિરતિનો ભાવ નથી. (i) માટે અંતરંગ ભાવ વિના પણ બાહ્ય પ્રવૃત્તિ થાય છે. ચારિત્રઅંતરંગ પરિણામ સ્વરૂપ છે. તેથી અંતરંગ ચારિત્રનો પરિણામ વિદ્યમાન હોય અને બાહ્ય ચારિત્રની પ્રવૃત્તિ વિકલ હોય તો પણ અંતરંગ વિરતિભાવને આશ્રયીને તે સાધુભગવંતમાં બધા શીલાંગો છે. એટલે અત્યારના પ્રમાદબહુલકાળમાં પણ અપ્રમાદી સાધુમાં ચારિત્રનો સંભવ છે. | (iv) નિશ્ચયનય જેવી શ્રદ્ધા હોય, તેવા જ પ્રકારની પ્રવૃત્તિ હોય, ત્યારે સમ્યક્તનો સ્વીકાર કરે છે. ભગવાનના વચનમાં શ્રદ્ધા હોવા છતાં પણ ભગવાનના વચનથી અન્યથા પ્રવૃત્તિ કરવામાં આવે તો નિશ્ચયનય સમ્યત્વ સ્વીકારતું નથી. જ્યારે વ્યવહાર નય ભગવાનના વચનની શ્રદ્ધા હોય અને ભગવાનના વચનથી વિરુદ્ધ અભિનિવેશ ન હોય તો ભગવાનના વચનથી અન્યથા પ્રવૃત્તિકાળે પણ સમ્યત્વ સ્વીકારે છે. એટલે અતત્ત્વનો અભિનિવેશ ન હોય તો પ્રમાદથી અન્યથા બાહ્યપ્રવૃત્તિ હોવા છતાં વ્યવહારનય સમ્યક્ત સ્વીકારે છે. | (V) આથી જ વ્યવહારનયથી સંયમશ્રેણીથી ભષ્ટને મિથ્યાત્વની ભજના બતાવી છે (અર્થાત્ એવા જીવને મિથ્યાત્વ આવે પણ ખરું અને ન પણ આવે - સમ્યક્ત ટકે પણ ખરું. આથી જ મહાનિશીથ ગ્રંથમાં
