________________ પ્રકરણ - 3H સમ્યગ્દર્શનનું સ્વરૂપ અને તેના પ્રકારો = સમકિતિના અભિગમ વગેરે કેવા હોય? - યોગગ્રંથો આદિ શાસ્ત્રોએ સમકિતિના અભિગમ-પક્ષપાતદૃષ્ટિકોણ-રૂચિ-પ્રાર્થના આદિ વિષયો ઉપર પ્રકાશ પાથર્યો છે. તેની ક્રમશઃ આંશિક વિચારણા કરીશું... (1) સમકિતિ આત્મા અપરીક્ષિત વસ્તુનો પક્ષપાત ક્યારેય ન કરે. કારણ કે, તે ચોખ્ખું માને છે કે, “શાસ્ત્રવચન' નામના પ્રમાણથી પરીક્ષા કર્યા વિના સ્વીકારેલા પદાર્થો માનવાથી આભિગ્રાહિક મિથ્યાત્વ લાગે છે. (2) આથી જ સમકિતિ આત્મા કુલાચારથી કે અવિહિત પરંપરા આદિથી આગમપરીક્ષાને બાધિત કરતો નથી અર્થાત્ સમકિતિ આત્મા કુલાચાર કે પરંપરાને આગળ કરીને શાસ્ત્ર (આગમ) નિર્દિષ્ટ આચારસંહિતા અને સિદ્ધાંતોને બાધિત ન કરે. શાસ્ત્રથી પોતાનો કુલાચાર ખોટો લાગે તો તેને તે છોડવા તૈયાર હોય છે. (3) સમકિતિ આત્મા કોઈપણ તત્ત્વને પરીક્ષા કરીને જ સ્વીકારતો હોવાથી “બધા જ ધર્મો-દેવો-ગુરુઓ સારા છે - સાચા છે - વંદનીય છે” આવું બોલતો નથી કે માનતો પણ નથી. જે જિનાગમોની પરીક્ષામાં પાર ઉતરે એને જ સાચા-સારા-વંદનીય માને છે. નહીંતર અનાભિગ્રહ મિથ્યાત્વ દોષ લાગે એવી એની સમજ હોય છે. (4) સમકિતિ સત્ય તત્ત્વનો જ સ્વીકાર કરે છે. ખોટાનો સ્વીકાર કરતો નથી. ખોટાનો અભિનિવેશ (આગ્રહ) તો એ ક્યારેય રાખતો નથી. કારણ કે, એની સાદી સમજ છે કે - મિથ્યા અભિનિવેશથી આભિનિવેશિક મિથ્યાત્વ દોષ લાગે છે. જે અત્યંત વિપર્યાસરૂપ હોવાથી (2) સર્વોપરીક્ષિતપક્ષપતિત્વીયોપાત્ ધિર્મપરીક્ષા, સ્ન-૮/ ટી]
