________________ પ્રકરણ - 5 ગુરુતત્ત્વવિનિશ્ચય આદિ ગ્રંથોના પાઠો અંગે વિચારણા 91 - ગુણસ્થાનક ક્રમારોહ ગ્રંથમાં સાતમાં ગુણસ્થાનકને નિરાચારપદવાળું કહ્યું છે. આ અવસ્થામાં કોઈ ક્રિયા-આચારપાલન હોતું નથી. અહીં ઉલ્લેખનીય છે કે, આ સાતમા ગુણસ્થાનકે સામાયિકાદિ વ્યવહારક્રિયારૂપ છ આવશ્યકો નથી. પરંતુ નિશ્ચયદષ્ટિથી તો છએ આવશ્યકો વિદ્યમાન છે. કારણ કે, તે નૈશ્ચયિક આવશ્યકો આત્માના ગુણરૂપ છે. શાસ્ત્રમાં પણ કહ્યું છે કે, “આત્મા એ જ સામાયિક છે, આત્મા જ સામાયિકનો અર્થ છે. ઇત્યાદિ અપ્રમત્ત અવસ્થામાં નિરંતર ઉત્તમ ધ્યાનનો સદ્દભાવ હોવાથી સ્વાભાવિક ધ્યાનની સાથે જ ઉત્પન્ન થયેલી અને સંકલ્પ-વિકલ્પની પરંપરાના અભાવથી આત્મસ્વભાવરૂપ નિર્મલતા હોય છે. આ ગુણસ્થાનકમાં વર્તતો જીવ ભાવતીર્થમાં અવગાહન (સ્નાન) કરવાથી પરમવિશુદ્ધિને પ્રાપ્ત કરે છે. જેમ નદી-સમુદ્ર વગેરે દ્રવ્યતીર્થમાં સ્નાન કરનારને દાહ-તાપની ઉપશાંતિ, તૃષાદિનો નાશ અને શરીરનો મળ દૂર થાય છે, તેમ ધ્યાનરૂપી ભાવતીર્થમાં સ્નાન કરનારને કષાયોનો નિગ્રહ થવાથી પરમવિશુદ્ધિની પ્રાપ્તિ થાય છે. તદુપરાંત, આ ગુણસ્થાનકના યોગીઓ વિશિષ્ટકોટીના ધર્મધ્યાનના બળથી કર્મો ખપાવતાં ખપાવતાં અપૂર્વ વિશુદ્ધિમાં ક્રમશઃ આગળ વધતાં મન:પર્યવજ્ઞાન, આહારકાદિ લબ્ધિઓ, જંઘાચારણાદિ લબ્ધિઓ પ્રાપ્ત કરે છે. 1. इत्येतस्मिन् गुणस्थाने, नो सन्त्यावश्यकानि षट् / सततं ध्यानસદોડાદ્ધઃ સ્વામાવિશ યત: (મતા) રૂદ્દા - અપ્રમત્ત ગુણસ્થાનકમાં છ આવશ્યક નથી, તો પણ ઉત્તમ ધ્યાનના યોગથી સ્વાભાવિક આત્મશુદ્ધિ થાય છે. 2. सामायिकादीनां षण्णामप्यावश्यकानां व्यवहारक्रियारुपाणांमत्र गुणस्थाने निवृत्तिः, तेषां ह्यात्मगुणत्वात् “आया सामाइए, आया सामाइअस्स ગ” રૂાદ્યામવરનાવિતિ ! [.મા.-૩૬/ટી]
