________________ પ્રકરણ - 3H સમ્યગ્દર્શનનું સ્વરૂપ અને તેના પ્રકારો ત્રયીની સાધના ચાલે છે. - જ્યારે ભેદરત્નત્રયીની સાધનામાં તીવ્ર અપ્રમત્તભાવ ઉજાગર થાય છે ત્યારે સામે રહેલા પદાર્થોનું પૂર્વોક્ત રીતે અવલોકનાદિ બંધ થાય છે અને સંપૂર્ણપણે આત્મધર્મના નિર્ધાર(શ્રદ્ધાન)-ભાસન-રમણતાની એકતા પરિણતિ પ્રાપ્ત થાય છે, કે જે નિર્વિકલ્પ સમાધિ કહેવાય છે, આને જ અભેદ રત્નત્રયી કહેવાય છે. અહીં હેયમાં હેયરૂપે અને ઉપાદેયમાં ઉપાદેયરૂપે વિકલ્પો હોતા નથી. એટલે નિર્વિકલ્પ અવસ્થા હોય છે. આ અવસ્થામાં પ્રાપ્ત થતી રત્નત્રયીની એકત્વની પરિણતિને નિશ્ચયનય સમ્યગ્દર્શન તરીકે ઓળખાવે છે. કારણ કે, અહીં મિથ્યાચારની સંપૂર્ણ નિવૃત્તિ થયેલી હોય છે અને આત્માનું પોતાના વિશુદ્ધ પર્યાયોમાં સ્વાભાવિક પરિણમન ચાલું હોય છે. આ અવસ્થા વધુમાં વધુ અંતર્મુહૂર્ત કાળની જ હોય છે. તેનાથી એક સમય આગળ વધે તો ક્ષપકશ્રેણીનું મંડાણ થાય છે. બાકી તો સાધક ભેદરત્નત્રયીમાંથી અલ્પ સમય માટે અભેદરત્નત્રયીમાં જાય છે અને પાછો ભેદરત્નત્રયીમાં આવે છે. અભેદરત્નત્રયીમાંથી પતિત કરનાર પ્રમાદનો ઉદય અને તજન્ય વિકલ્પો (પ્રશસ્ત વિકલ્પો) છે. - ભેદરત્નત્રયીકાળે આચારણમાં ખામી આવે ત્યારે સંયમસ્થાનમાં હાનિ પહોંચે છે અને એ ખામી વધે તો યાવત્ સંયમશ્રેણીથી પતન થાય છે. તદુપરાંત, આચરણ શાસ્ત્ર મુજબ હોવા છતાં શાસ્ત્રીય પદાર્થો સંબંધી માન્યતામાં ગરબડ ઊભી થાય અને તેને દૂર કરવામાં ન આવે તો જીવ સંયમશ્રેણીથી તો નીચે પડે છે, પણ સાથે સમ્યગ્દર્શનથી પણ પતિત થઈને મિથ્યાત્વે પહોંચી જાય છે. = 4 = x =
