________________ 88 મિથ્યાત્વ એટલે મિથ્યાત્વ = હલાહલ વિષ ભગવંત! તીર્થ એ તીર્થ છે કે તીર્થકર તીર્થ છે? હે ગૌતમ ! અરિહંત તો અવશ્ય તીર્થકર છે. પરંતુ ચાર પ્રકારનો શ્રમણ પ્રધાન સંઘ તીર્થરૂપ છે. તે આ પ્રમાણે :- સાધુઓ-સાધ્વીઓ, શ્રાવકો-શ્રાવિકાઓ.” હમણાં તાત્ત્વિક (સાચા) સાધુઓ છે એમ ન માનવામાં આવે તો બે પ્રકારનો જ સંઘ રહે. તાત્ત્વિક (= સાચા) શ્રાવકો છે એમ ન માનવામાં આવે તો મૂળથી જ (ચારે પ્રકારના) સંઘનો અભાવ થાય. કારણ કે, સમ્યક્ત્વનો પણ સ્વીકાર સાધુ પાસે કરવાનો હોવાથી સાધુના અભાવે સમ્યકત્વનો પણ અભાવ થાય. આમ થાય તો બધું કલ્પના માત્ર બને. માટે તમારું આ (= તીર્થ દર્શન-શાનથી ચાલે છે એ) કથન બરોબર નથી. (206) ટિપ્પણી : (1) લેખકશ્રીએ ગુરુતત્ત્વવિનિશ્ચયનો આખો પાઠ મૂક્યો નથી. અહીં તે શ્લોક + ટીકા બંને મૂક્યા છે. (2) પૂર્વોક્ત પાઠમાં સ્પષ્ટ જણાવ્યું છે કે- “(વર્તમાનકાળમાં) ક્રિયાથી હીન હોવા છતાં દર્શન-શાનથી પૂર્ણ શુદ્ધપ્રરૂપણા ગુણવાળા સાધુઓ તીર્થની ઘણી પ્રભાવના કરનારા બને છે. શ્રમણની પ્રધાનતાવાળો ચાર પ્રકારનો સંઘ સંપૂર્ણ તીર્થ છે.” અહીં સ્પષ્ટ જણાવ્યું છે કે - વર્તમાનકાળમાં સાધુઓ સંઘયણાદિની ખામીના કારણે ક્રિયા (આચરણ)માં હીન રહેવાના છે. છતાં પણ દર્શન-જ્ઞાનથી પૂર્ણ, શુદ્ધ પ્રરૂપણા ગુણવાળા સાધુઓ થવાના છે અને એમનાથી તીર્થની ઘણી પ્રભાવના થવાની છે. તેથી વર્તમાનમાં પણ સાધુ-સાધ્વી-શ્રાવક-શ્રાવિકા ચાર અંગવાળું તીર્થ રહેવાનું જ છે. પરંતુ એક અગત્યનો ખુલાસોએ કર્યો છે કે, આ કાળમાં સાધુસાધ્વી ક્રિયામાં તો હીન થવાના છે, પરંતુ જે સાધુ-સાધ્વી શુદ્ધપ્રરૂપણા દ્વારા પ્રભુનો યથાર્થ માર્ગ બતાવશે તેમના થકી જ શાસન પ્રવર્તમાન રહેવાનું છે. ઉત્સુત્ર પ્રરૂપણા કરનારથી નહીં.
