________________ 69 પ્રકરણ - 3H સમ્યગ્દર્શનનું સ્વરૂપ અને તેના પ્રકારો ઉત્તરઃ પૂર્વે જણાવ્યા મુજબ યાવત અનંત સંસારનું નિયામક મિથ્યાત્વ પ્રથમ ગુણસ્થાનકવર્તી જ લેવાનું છે. છઠ્ઠા ગુણસ્થાનક સુધી વર્તતું નિશ્ચયનું મિથ્યાત્વ નહીં. ચોથે-પાંચમે-છકે રહેલા કોઈ જીવનો સંસાર વધ્યો નથી. એટલું જ નહીં સંસાર ટૂંકો જ થયો છે. છઠ્ઠા ગુણસ્થાનકનો સળંગ સાત ભવ સુધી સ્પર્શ થાય તો આઠમા ભવે મોક્ષ થાય તેવો નિયમ છે. જ્યારે મિથ્યાત્વથી તો યાવત્ અનંતસંસાર થાય છે. -દર્શનભ્રષ્ટ જીવનો મોક્ષ થતો નથી પ્રશ્ન : શાસ્ત્રમાં ‘દર્શનભ્રષ્ટ જીવનો મોક્ષ થતો નથી' - આવું જણાવ્યું છે. ત્યાં કયા પ્રકારના સમ્યગ્દર્શનથી ભ્રષ્ટ જીવના મોક્ષનો અભાવ બતાવ્યો છે. ઉત્તરઃ સમ્યગ્દર્શન ગુણને ગુમાવીને જે ચોથા ગુણસ્થાનકથી પડે છે અને પ્રથમગુણસ્થાનકે જઈ અભિનિવેશ વધારી મિથ્યાત્વ ગાઢ બનાવે છે, તેનો મોક્ષ થતો નથી. આથી એ શાસ્ત્રવિધાન વ્યવહાર સમ્યગ્દર્શનને આશ્રયીને જ છે. પરંતુ નિશ્ચય સમ્યગ્દર્શનને આશ્રયીને નહીં. નિશ્ચય સમ્યગ્દર્શનને ગુમાવ્યા પછી પણ છઠ્ઠા ગુણસ્થાનકે સાધક પાસે રત્નત્રયીની સાધના હોય છે અને તે સંસારને કાપીને મોક્ષ તરફ આગળ વધારતી હોય છે. -મિથ્યાત્વના ઉદયમાં કયા દોષોની ભૂમિકા છે? પ્રશ્ન : મિથ્યાત્વનો ઉદય થવામાં ક્યા દોષની મહત્ત્વની ભૂમિકા હોય છે ? ઉત્તર : પૂર્વે જણાવ્યા મુજબ મિથ્યાઅભિનિવેશની પક્કડ, ઉસૂત્રની પ્રવૃત્તિ-પ્રરૂપણા, આજ્ઞાબાહ્ય પરિણામ અને જિનવચનમાં સંદેહ આદિથી મિથ્યાત્વનો ઉદય થઈ જાય છે. 1. बीयाहाणत्थं पुण, गुरुपरतंताण दिति जुग्गाणं / અમાસ, અઠ્ઠમવા ચરિત્તષિ 2/248 (ગુરુતત્ત્વવિનિશ્ચિય)
