________________ મિથ્યાત્વ એટલે મિથ્યાત્વ = હલાહલ વિષ તેની મિથ્યાભિનિવેશની પક્કડ કેટલી છે, તે છે. અહીં ઉલ્લેખનીય છે કે, શાસ્ત્રવિરુદ્ધ પ્રવૃત્તિનો અર્થ અહીં શાસ્ત્રમાં ન બતાવી હોય એવી વિધિથી પ્રવૃત્તિ કરવાની થાય, એ સંદર્ભમાં છે. બાકી, શાસ્ત્રમાં બતાવેલ કાલાદિની ન્યૂનતામાં વિધિની વિકલતા આવે છે. સંપૂર્ણ વિધિનો બહુમાનભાવ હોય, વિધિ મુજબ કરવાનો ભાવ (ઇચ્છા) હોય, છતાં બુદ્ધિ બળ આદિની ખામીના કારણે કંઈક વિધિથી વિકલ અનુષ્ઠાન થાય ત્યારે તે અનુષ્ઠાન અપવાદિક બને છે અને અપવાદિક અનુષ્ઠાન મોક્ષમાર્ગ જ છે. જેમ કે, પ્રતિક્રમણ શાસ્ત્રોક્ત વિધિથી જ થાય છે. (માર્ગ મુજબની આચરણા અનુસારે જ થાય છે.) પરંતુ કારણસર બેસીને થાય છે ત્યારે તે અપવાદની ભૂમિકામાં આવે છે. પરંતુ તે જ પ્રતિક્રમણ શાસ્ત્રમાં ક્રમસર બતાવેલી વિધિ મુજબ ન થાય અને મનઃકલ્પિત વિધિ મુજબ થાય ત્યારે ભલે તે પ્રતિક્રમણ ઊભા ઊભા થતું હોય - તમામ વિધિ સચવાતી હોય, છતાં તે શાસ્ત્રવિરુદ્ધ પ્રવૃત્તિ બને છે. પ્રશ્ન : શાસ્ત્રમાં અન્યદર્શનમાં રહેલા અપુનબંધકને મોક્ષમાર્ગમાં ગણ્યો છે અને તેની ક્રિયા જૈનશાસ્ત્ર મુજબની ન હોવા છતાં તેને મોક્ષમાર્ગમાં ગણ્યો છે. જ્યારે “જૈન” તરીકે ઓળખાતા (સેનપ્રશ્નમાં જણાવ્યા) મુજબ અન્ય ગચ્છીયની ક્રિયાઓ મોક્ષમાર્ગમાં કેમ ન ગણાય? ઉત્તર : આરાધના કરનાર જેના શાસનમાં હોય અને જે શાસ્ત્રને અનુસરીને ક્રિયા કરતો હોય, તે શાસ્ત્રને તેણે સંપૂર્ણ વફાદાર રહેવાનું હોય છે. વફાદાર રહેવામાં ન આવે તે ન ચાલે. તે શાસ્ત્રને અનુસરીને ક્રિયા કરવાની અને તે શાસ્ત્રમાં બતાવેલી વિધિની ઉપેક્ષા કરવાની, આ ન ચાલે. આમાં શાસ્ત્ર પરતંત્રતા નથી પરંતુ શાસ્ત્રનિરપેક્ષતા છે અને શાસ્ત્રનિરપેક્ષતા મિથ્યાત્વની વૃદ્ધિ જ કરે. યોગગ્રંથોમાં કહ્યું છે કે, અન્યદર્શનમાં રહેલો અપુનર્ધધક (તેના
