________________ મિથ્યાત્વ એટલે મિથ્યાત્વ = હલાહલ વિષ વળી, તત્ત્વ અને અતત્ત્વનો જ્યાં વિવેક નથી, સાચું શું અને ખોટું શું? એ જાણવાની-વિચારવાની જ્યાં ચિંતા નથી, તત્ત્વને માનવામાં પણ વાંધો નથી અને અતત્ત્વને માનવામાં પણ હરકત નથી, સર્વધર્મ સમાનતાની ભાવનાઓ જેનામાં રમે છે, તેવા જીવોમાં અનાભિગ્રહિક મિથ્યાત્વ રહેલું છે. આભિગ્રહિક મિથ્યાત્વમાં પોતે માનેલા તત્ત્વોને સાચા માનવાનો આગ્રહ હોય છે અને અન્યના તત્ત્વોને ખોટા પાડવાનો ઇરાદો હોય છે. જ્યારે અનાભિગ્રહિક મિથ્યાત્વમાં બીજાને ખોટા પાડવાનો આગ્રહ નથી. પરંતુ અજ્ઞાનના કારણે તમામ દેવો, ધર્મો, ગુરુઓ સાચા માનવાની માન્યતા હોય છે. (3) આભિનિવેશિક મિથ્યાત્વ: સત્ય તત્ત્વને જાણવા છતાં પણ કદાગ્રહને વશ બની તેનો સ્વીકાર ન કરવો તે આભિનિવેશિક મિથ્યાત્વ છે. એકવાર સમ્યકત્વ પામીને યથાર્થ તત્ત્વને જાણ્યા પછી કોઈકવાર શાસ્ત્રથી વિરુદ્ધ વાત પકડાઈ જાય અને તે પકડાઈ ગયા પછી તેને અભિમાન અને કદાગ્રહવશ છોડે જ નહીં, તે જીવને આભિનિવેશિક મિથ્યાત્વ છે. ધર્મસંગ્રહ ગ્રંથમાં શ્રી ગોષ્ઠામાઠિલજીનું ઉદાહરણ આ મિથ્યાત્વમાં આપ્યું છે. શ્રીગોષ્ઠામાહિલજી આત્મા સાથે કર્મનો બંધ કઈ રીતે થાય છે? તે વિષયમાં વાચના દરમ્યાન પ્રભુવચનથી અન્યથા પ્રરૂપણા કરે છે. આત્મા અને કર્મનો સંબંધ પાણી અને દૂધની જેમ અથવા અગ્નિ 1. आभिनिवेशिकं जानतोऽपि यथावस्थितं दुरभिनिवेशविप्लाવિષયો નકામાદિના રિવા (ધર્મસંગ્રહ) વિદુષોડા વરસવાદિમાવ«vીતશાસ્ત્રવાહિતાર્થશ્રદ્ધાનમfમનિશિવમ્ (ધર્મપરીક્ષા, શ્લો-૮) ટીકા)
