________________ 35 પ્રકરણ - 2 : મિથ્યાત્વ આદિ અંગે ગ્રંથકારોના અભિપ્રાયો થાય છે કે, જેને સમ્યક્ત્વની પ્રાપ્તિ થઈ છે, તે શાસ્ત્ર પ્રત્યે પરતંત્ર બને છે અને શાસ્ત્રજ્ઞાને પરતંત્ર જે નિર્મલ પરિણામ છે, તેનાથી શુભ અનુબંધોનું સર્જન થાય છે. ઉપદેશ રહસ્યમાં કહ્યું છે કે, જે શાસ્ત્રની આજ્ઞાને સાપેક્ષ હોય છે, તેની પાસે પરિપક્વ જ્ઞાન છે અને તેવા જ્ઞાનયુક્ત શુભક્રિયાથી સાધકને પુણ્યાનુબંધી પુણ્યનો બંધ થાય છે અને જે ગુણસ્થાનક પ્રત્યયિક (સંબંધી) જ્ઞાનાવરણીય આદિ કર્મોનો બંધ થાય છે, તે નિરનુબંધ થાય છે અર્થાત્ શાસ્ત્રાજ્ઞાને સાપેક્ષ શુભક્રિયાથી જે પુણ્યબંધ થાય છે, તે પુણ્યાનુબંધી થાય છે અને જે ગુણસ્થાનક પ્રત્યયિક કર્મબંધ થાય છે તે નિરનુબંધ થાય છે અને તેથી તે અશુભ ફળની પરંપરાનો સર્જક ન હોવાથી નુકશાનકારક નથી) અને આવી શાસ્ત્રજ્ઞા-સાપેક્ષ શુભક્રિયાથી ઉપાર્જિત થયેલ નિરનુબંધ અશુભ પ્રકૃતિબંધના સહભાવી પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય આનુષંગિકપણે ભોગસુખો આપીને આત્માને મોક્ષ સુધી પહોંચાડવામાં સહાયક બને છે. કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે, પ્રભુ દ્વારા પ્રરૂપિત શાસ્ત્રોની આજ્ઞાથી નિરપેક્ષ ધર્મક્રિયામાં થતી પ્રવૃત્તિ શુભ હોવા છતાં પરિણામો મિથ્યાત્વવાસિત હોવાના કારણે પાપાનુબંધી પુણ્ય બંધાય છે અને એની સાથે મિથ્યાત્વમોહનીયકર્મ પણ બંધાય છે. કાલાંતરે તે બંનેનો ઉદય થતાં જીવમાં મોહમૂઢતા પેદા થાય છે. તેના કારણે હિતાહિતનો વિવેક ચૂકીને ભરપૂર પાપકાર્યો થાય છે, જે જીવને નરકાદિ દુર્ગતિઓમાં મોકલી દે છે. (21) યોગવિંશિકા प्रथमाभ्यासे तथाविधज्ञानाभावादन्यदापि वा प्रज्ञापनीयस्याવિધતોષો નિરyવન્યઃ ઋ (ગાથા-૧૬/ટીકા) 1. દશમા ગુણસ્થાનક સુધી જ્ઞાનાવરણીય આદિ અશુભ પ્રકૃતિઓનો બંધ અવશ્ય હોય જ છે.
