________________ 10 મિથ્યાત્વ એટલે મિથ્યાત્વ = હલાહલ વિષ (4) સાંશયિક મિથ્યાત્વ: શ્રીજિનેશ્વર પરમાત્માના વચનો પ્રામાણિક હશે કે નહીં ? શ્રીજિનેશ્વરોએ બતાવેલાં શાસ્ત્રો અને એમાં વર્ણવાયેલાં તત્ત્વો સાચા હશે કે નહીં ? - આવો પ્રભુવચનના પ્રામાણ્યના સંશયથી પ્રયુક્ત શાસ્ત્રના પદાર્થોનો ગાઢ સંશય થાય, તેને સાંશયિક મિથ્યાત્વ કહેવાય છે. વળી, કયા દેવ-ગુરુ-ધર્મ સાચા હશે? અને ક્યા ખોટા હશે ! એ વિષયમાં પણ અત્યંત અવઢવવાળી સ્થિતિ હોવી તે સાંશયિક મિથ્યાત્વ છે. અહીં ઉલ્લેખનીય છે કે, શાસ્ત્રના અધ્યયન વખતે સૂક્ષ્મ પદાર્થોને વિશે સંશય થાય એટલા માત્રથી સાંશયિક મિથ્યાત્વ છે એમ ન સમજવું. કારણ કે, એ સંશય તો “શ્રીજિનેશ્વરે જે કહ્યું છે, તે સાચું છે - શંકા વિનાનું છે” આવા નિશ્ચયથી નિવર્તનીય છે. આથી જે સંશય ગાઢ છે અને તેથી અનિવર્તિનીય (નિવૃત્ત ન થાય તેવો) હોય, તે સાંશયિક મિથ્યાત્વ છે. (5) અનાભોગ મિથ્યાત્વર: આ મિથ્યાત્વ વિચારશૂન્ય એકેન્દ્રિય, વિકસેન્દ્રિય, સમૂછિમ વગેરે જીવોને અને વિશેષજ્ઞાનથી રહિત મુગ્ધજીવોને હોય છે. ધર્મપરીક્ષા 1. સશયિ દેવ-ગુરુ-ધર્મેષ્યમચો વેતિ સંશયાની મવતિ | (ધર્મસંગ્રહ) માવદરનામા સંશયપ્રયુ: શાસ્ત્રાર્થસંશય: સશયિકમ્ (ધર્મપરીક્ષા શ્લોક-ટ/ટીકા) 2. નામ શિવ વિવારશૂન્યઐક્રિયા વિશેષજ્ઞાનવિલની भवति / इदमपि सर्वांशविषयाव्यक्तबोधस्वरुपं विवक्षितकिञ्चिदंशाવ્યવોથસ્વરુપ વેચનેકવિધKI (ધર્મસંગ્રહ) સાક્ષાત્પરમ્પરા 2 तत्त्वाप्रतिपत्तिरनाभोगम् / यथैकेन्द्रियादीनां तत्त्वातत्त्वनवध्यवसायवतां મુન્નોવાનાં વા (ધર્મપરીક્ષા, શ્લો-૮ ટીકા)
