________________ પ્રકરણ - 1H મિથ્યાત્વ એટલે મિથ્યાત્વ = હલાહલ વિષ - ભૂમિકા : જૈનશાસનમાં “મિથ્યાત્વ' શબ્દનો પ્રયોગ અનેક સ્થળે થતો જોવા મળે છે. પરંતુ તેના સ્વરૂપને, તેની ભયંકરતાને અને તેના પ્રકારોને ઘણો મોટો વર્ગ પ્રાયઃ જાણતો નથી. કેટલીકવાર આ ભયંકર દોષને ખૂબ હળવાશથી લેવાતો હોય એવું પણ જોવા મળે છે. આત્માર્થી જીવો પણ જાણતાં-અજાણતાં આ દોષ પ્રત્યે short corner (સાનુકૂળ વલણ) ધરાવતા જોવા મળે છે ત્યારે ખૂબ ચિંતા થાય છે. દીર્ઘકાલીન દુષ્કર ચારિત્રના સેવનને પણ નિષ્ફળ બનાવનારા અને અનંત સંસારના નિયામક એવા આ દોષને હળવાશથી લેવા જેવો નથી. - સર્વ કર્મોનો ક્ષય થવાથી આત્માનું આત્મામાં અવસ્થાન થવું (આત્માનું આત્માના વિશુદ્ધ પર્યાયોમાં પરિણમન થવું) તેને મોક્ષ કહેવાય છે. - કર્મના ઉદયથી (વશથી) ચારે ગતિમાં વિવિધ શરીરોને ધારણ કરી ઇન્દ્રિયો દ્વારા પરપદાર્થોમાંથી (વિષયસુખોમાંથી) સુખ મેળવવા પ્રયત્ન કરવો તેને સંસાર કહેવાય છે. આત્માનું આત્માના રાગાદિ અશુદ્ધ પર્યાયોમાં પરિણમન થવું તેને સંસાર કહેવાય છે. - મોક્ષ અનંતસુખરૂપ છે અને સંસાર અનંત દુઃખરૂપ છે. - મોક્ષ એ આત્માનું પોતાનું સ્વરૂપ છે. સંસાર એ કર્મની દેન છે. સંસારનું ચાલકબળ કર્મ છે અને કર્મની તાકાત મિથ્યાત્વ-અવિરતિકષાય-યોગ-પ્રમાદ છે. તેમાં મિથ્યાત્વ અત્યંત મલિન પરિણામ છે. અનંતગુણના સ્વામી એવા આત્માને મિથ્યાષ્ટિપણામાં રાખીને અજ્ઞાનઅવિવેક-અશ્રદ્ધા-આસક્તિઓ આદિ મલિન તત્ત્વોમાં રાચતા રાખીને અનંતી વિડંબણાઓ આપવામાં મુખ્ય ભૂમિકા મિથ્યાત્વની જ છે.
