Book Title: Jeev Vichar
Author(s): Narvahanvijay
Publisher: Narvahanvijay
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009178/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhuvana paiva vIra nami uNa bhaNAmi abuha bohae I jIva sarvaM kiMciva jaha bhaNiyuM khuba surihiM // muni zrI naravAhanavijayajI anaMta upakArI zrI arihaMta paramAtmAnA AtmAo trIjA bhave jinanAma karma nikAcIta karavA mATe zrI vIza sthAnakanA vIze vIza padanI ArAdhanA athavA koipaNa eka padanI ArAdhanA ekAgracitte karIne potAnA AtmAne jJAnanA upayogamAM sthira karIne AtmA ane zarIranI bhinnatA eTale bhedane samajIne tenA vicAromAM sthira banIne AtmAnI ciMtA vicAraNAmAM ekAgra banIne jJAnanA upayogane barAbara sthira kare che tyAre jina nAmanI nikAcanA thAya che. te bhavamAM zarIranA bheda jJAnane evI rIte sthira kare che ke te vakhate temanA zarIrane koI vAMsalAthI cholI jAya to te jIva pratye dveSa thato nathI ane koi temanA zarIrane caMdanano lepa karI jAya to tenA pratye rAga thato nathI. banne pratye samavRttinI sthiratA vALA banIne jJAnanA upayogamAM masta rahe che tyAMthI chelle kALa karIne vaimAnika devalokamAM utpanna thAya che ane kAMto pahelA narakanuM AyuSya baMdhAi gayuM hoya to narakamAM paNa jAya che paNa te AtmAo sukhanI sAmagrImAM jeTalo kALa rahevAnA hoya teTalA kALa sudhI svAdhyAyamAM magna hoya che. rAgavALA padArthomAM vairAgyanI sthiratA vadhArIne sAvacetI pUrvaka kALa pasAra kare che jyAre narakamAM rahelA AtmAo pahelI traNa naraka sudhI utpanna thai zake che tyAM potAnA AtmAne samAdhimaya banAvI jJAnano svAdhyAya karatAM kALa pasAra kare che. tyAMthI cyavIne mAtAnA garbhamAM Ave che tyAre matijJAna, zrutajJAna ane avadhijJAna traNa jJAna sahita Ave che. e jJAna paNa teonuM anupama hoya che. tyAM paNa aMdhArI koTaDI jevI nAnI jagyAmAM potAnA AtmAne samAdhimaya rAkhIne jJAnanA upayogamAM sthira rahIne kALa pasAra karI janma pAme che. te chelle bhave saMyamano svIkAra kare che te saMyamanA pAlanamAM je kAMi parisaho ke upasargo Ave te samatAbhAvathI sahana karI chadmastha paryAya pUrNa karIne apramatta bhAva prApta karI kSapakazreNi mAMDI mohanIya karmano saMpUrNa nAza karI votarAga dazAne pAmIne kevalajJAnanI prApti kare che. jyAM kevalajJAnanI prApti thAya te kSetrane viSe devatAo AvIne samavasaraNanI racanA kare che. tenI AjubAju rahelA manuSyo, tiryaMco ane devo samavasaraNamAM dezanA sAMbhaLavA mATe ekaThA thAya che ane zrI tIrthakara paramAtmA paNa pUrva dizAthI praveza karI pUrva sanmukha mukha rAkhIne siMhAsana upara birAjamAna thAya che. tyAM ekaThA thayelA manuSyomAM gaNadhara thavAnI yogyatAvALA AtmAo moTA bhAge dezanA sAMbhaLavA hAjaraja hoya che. anaMtakALe evuM bane che ke jyAM gaNadhara bhagavaMtanI yogyatAvALA AtmAo hotA nathI. sau prathama Page 1 of 234 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna dezanA Ape che te gaNadhara bhagavaMtanI yogyatA khIlavavA mATe Ape che jevI dezanA pUrNa thAya ke tarata ja tyAM rahelA gaNadhara thavAnI yogyatAvALA AtmAo ubhA thai bhagavAnane traNa pradakSiNA ApIne dIkSAnI mAMgaNI kare che. bhagavAna tyAM teone dIkSA Ape che. A rIte dIkSita thatA jIvone joine bIjA aneka jIvo je dIkSAnI yogyatAvALA hoya teo paNa tyAM sayamano svIkAra kare che. saMyamano svIkAra karIne gaNadharanA AtmAo traNa prazno pUche che temAM pahelo prazna e che ke bhagavad kiMtatvam ? bhagavAna uttara Ape che ke upaivA. eTale jagatamAM je tatvo utpanna thavA lAyaka che te utpanna thayA ja kare che. A sAMbhaLIne gaNadharanA AtmAonA aMtaramAM kSayopazama bhAva pedA thAya che ke utpanna thavA lAyaka utpanna thayA kare che utpanna thayA kare che paNa eTale zuM? e vicAraNA karatAM puro saMtoSa thato nathI mATe bIjI vAra prazna kare che ke bhagavad kiM tatvam ? bhagavAna kahe che ke vigameivA eTale ke je utpanna thayelA padArtho che te avazya nAza pAme che. utpanna thAya che nAza pAme che emAM paNa vicAraNA kare che ke utpanna thAya ane nAza pAme eTale zuM? hajI adhurU che mATe trIjI vAra prazna pUche che ke bhagavad kiMtatvam ? bhagavAna uttara Ape che ke dhuve ivA. je padArtho kAyama rahevAvALA hoya che te avazya kAyama rahe che. A sAMbhaLatAnI sAthe ja e AtmAonA aMtaramAM jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama bhAva evo pedA thAya che ke jagatanA saghaLA padArthonuM jJAna teone thai jAya che. AthI tyAM dvAdazAMgInI racanA kare che. dvAdazAMgInI racanA kare che tenI sAthe potAnA ziSya parivArane maukhika rIte bhaNAve che. A rIte maukhika bhaNAvavAnI paripATI rUpe paraMparA zrI devaddhi gaNI kSamA zramaNa thayA tyAM sudhI cAlu rahI, jayAre zrI devaddhi gaNI kSamAzramaNa eka pUrvadhara hatA teonuM jJAna paNa bhUlAvA lAgyuM eTale vicAra karyo ke hAla amArUM jJAna paNa bhUlAtuM jAya che to AgaLanI peDhI zuM karaze ane jainazAsana zI rIte cAlaze? mATe mArI pharaja che ke hAla jeTalA AcAryo vidyamAna che teone bolAvI bhegA karI je jJAna bhaNelA hoya te badhuM lakhANa karAvuM. A rIte vicAra karI pAMcaso AcAryone bhegA karIne jene je yAda raheluM te lakhAvIne pachI pAMca AcAryo mukhya hatA teoe besIne zudhdhikaraNa karI dravyAnuyogarUpe, caraNa karaNAnuMyogarUpe, gaNitAnuyoga rUpe ane dharma kathAnuyoga rUpe goThavIne taiyAra karyuM. te rIte Agamo taiyAra karyA ane tyAra pachI paraMparAmAM te bhUlAvA lAgyA. vAMcavA kaThIna paDavA lAgyA eTale mahApuruSoe te Agama graMtho uparathI chUTA chUTA prakaraNonI racanA karI ke je prakaraNonI gAthAo caturvidha saMgha paNa sArI rIte bhaNI zake. temAMthI A rIte prakaraNonI racanAo thayela che temAMnuM sauthI paheluM prakaraNa jIva vicAra nAmanuM AcArya bhagavaMta zrI zAMtisUri mahArAjAe racela che. hAla atyAre bhASAMtaro sAthe ekaso paccIza prakaraNo male che teno paNa abhyAsa karavAmAM Ave to AgamomAM AvatA ghaNAM padArthonuM jJAna pedA thai zake che. paNa Aje A bhaNavAno rasa- bhaNavAno TAima ane bhaNyA pachI yAda rAkhavA mATeno purUSArtha karanArA keTalA che? Aje to lagabhaga moTA bhAge dhana kamAvA mATe upayogI je jJAna hoya tenI mahenata karAya che bAkI AtmAne upayogI jJAnanI mahenata karanArA keTalA che? have jIva vicAra prakaraNanI zarUAta karIe chIe. A prakaraNa be zabdo bhegA thaine banela che. jIva ane vicAra. eTale Ano artha e thAya che ke jIva eTale AtmA. huM jema AtmA chuM ema mArA jevA Page 2 of 234 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAo eTale jIvo jagatamAM keTalA rahelA che, kevA kevA prakAre rahelA che ane kyAM kyAM rahelA che tenuM je jJAna meLavavuM te jIvanuM jJAna kahevAya che teno vicAra karavo eTale ke e jIvo jagatamAM jyAM jyAM rahelA hoya che te kevIrIte jIve che, tyAM zuM zuM kare che, kyA AdhAre rahelA hoya che, teonI sthiti kevA kevA prakAranI hoya che ane enAthI AgaLa vadhIne mArUM jIvana jIvatA kayA kayA ane keTalA keTalA jIvonI hiMsA mArAthI thAya che eTale ke jIvana jIvatA keTalA keTalA jIvono mAre upayoga karavo paDe che ane teonI hiMsAnuM pApa mane kai rIte lAgyA kara che. e jIvonuM jJAna na meLave, kyAM kyAM rahelA hoya che tenuM jJAna na meLave to A vicAra AvI zake nahi ! A rIte jANavAno vicAra na Ave tyAM sudhI jIvone bacAvavAno, tenI dayAno pariNAma paNa AtmAmAM pedA thai zake nahi. e dayAno pariNAma na Ave to te jIvone hiMsAthI bacAvavAno ane tAkAta Ave to saMpUrNa hiMsA rahita jIvana jIvavAno purUSArtha karavAno vicAra paNa Ave nahi. AthI sva dayAno pariNAma A jIva vicAra prakaraNa bhaNatAM bhaNatAM pedA thAya toja para dayA ane ahiMsAno pariNAma pedA thai zake A mATe ja jJAnI bhagavaMtoe sauthI paheluM prakaraNa jIva vicAra kahala che kAraNake jaina zAsana ahiMsA pradhAna zAsana che. jIva eTale cetanA lakSaNavALo hoya te. ane pAMca jJAna- traNa ajJAna ane cAra darzana. temAM pAMca jJAna = matijJAna- zruta jJAna-avadhi jJAna-manaHparyava jJAna ane kevala jJAna. traNa ajJAna = mati ajJAnazruta ajJAna ane vibhaMga jJAna. cAra darzana = cakSu darzana- acakSu darzana- avadhi darzana ane kevala darzana A bAre upayogamAMthI koine koi upayogavALo hoya te jIva kahevAya che. jIvonA mukhya be bhedo hoya che. (1) muktinA (mokSanA) jIvo (2) saMsArI jIvo traNa bhuvanane viSe eTale caudarAjaloka rUpa jagatane viSe anAdikALathI jema saMsAra che eTale saMsAra anAdino che tema mokSapaNa anAdino che. saMsAranA jIvo jema anAdithI che tema mokSanA jIvo paNa anAdithI che. bannemAMthI koinI Adi nathI ja. mATe ja jIvonA mukhya be prakAro jJAnI bhagavaMto kahe che. (1) muktinA jIvo eTale je jIvo sakala karmothI rahita thayelA hAya te muktinA jIvo kahevAya che. ahIM sakala karyo kahyA che enuM kAraNa e che ke jo karmothI rahita ema kahevAmAM Ave to mohanIya karmathI sarvathA rahita thayelA jIvo chadmastha rUpe bAramA guNasthAnake hoya che ane cAra ghAtI karmo sivAya cAra aghAtI karmothI yukta teramA caudamA guNasthAnake kevala jJAnI bhagavaMto hoya che jyAre jIvonA bIjA cAra aghAtI karmo nAza pAme tyAre ja te sakala karmothI rahita muktinA jIvo kahevAya che. (2) saMsArI jIvo- je jIvo karmothI sahita hoya che e saMsArI jIvo kahevAya che. moTA bhAganA saMsArI jIvo AThe karmothI eTale sakala karmothI sahita hoya che. thoDA ghaNAM eTale keTalAka saMkhyAtA jIvo mohanIya karma sivAya sAta karmothI sahita hoya che ane keTalAka saMkhyAtA jIvo jJAnAvaraNIya-darzanAvaraNIyamohanIya ane aMtarAya e cAra ghAtI karmothI rahita thayelA saMsArI jIvo hoya che mATe sakala karmothI sahita Page 3 of 234 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsArI jIvo kahyA nathI jo ema kahIe to bAramA teramA guNasthAnakamAM rahelA jIvone kevA kahevA e prazna ubho rahe che ! saMsArI jIvonA mukhya be bhedo hoya. (1) sthAvara jIvo (2) trasa jIvo sthAvara jIvo H- je jIvone anukULatA meLavavAnI icchA hovA chatAM ane AvelI pratikULatAone dUra karavAnI icchA hovA chatAM ya eka sthAnethI bIjA sthAne potAnI svecchAe jai na zake te sthAvara jIvo kahevAya che. na teukAya vAyukAya jIvo potAnI svecchA e eka sthAnathI bIjA sthAne jai zakatA nathI paNa karmanA udayanA kAraNe urdhvagati svabhAvavALA hovAthI uMce jai zake che chatAM sthAvara kahevAya che. AgamomAM A jIvone gatitrasa jIvo tarIke kahelA che. (1) pRthvIkAya (2) aSkAya (3) teukAya (agnikAya) (4) vAyukAya ane (5) vanaspatikAya A pAMca bheda che. pRthvIkAya jIvonuM varNana. pRthvIkAya eTale pRthvI che zarIra je jIvonuM te pRthvIkAya. traNa bhuvanane viSe ATha pRthvIo hoya che. (1) ratnaprabhA pRthvI (2) zarkaraprabhA pRthvI (3) vAlukAprabhA pRthvI (4) paMkaprabhA pRthvI (5) dhamraprabhA pRthvI (6) tamaHprabhA pRthvI (7) tamastamaHprabhA pRthvI (8) sidhdhazIlA nAmanI pRthvI hoya che. (1) ratnaprabhA pRthvInI jADAi eka lAkha eMzI hajAra yojana hoya che (180000) ane pahoLAi eka rAja yojana hoya che. (2) zarkarAprabhA pRthvI eka lAkha batrIza hajAra yojana (132000) jADAivALI ane be rAjayojana pahoLI hoya che. (3) vAlukAprabhA pRthvI ekalAkha aThThAvIza hajAra yojana (128000) jADAivALI ane traNarAja yojana pahoLI hoya che. (4) paMkaprabhA pRthvI ekalAkha vIza hajAra yojana (120000) jADAivALI ane cAra rAja yojana pahoLI hoya che. (5) dhUmraprabhA pRthvI ekalAkha aDhAra hajAra yojana (118000) jADAivALI ane pAMca rAjayojana pahoLI hoya che. (6) tamaHprabhA pRthvI ekalAkha soLa hajAra yojana (116000) jADAivALI ane cha rAjayojana pahoLI hoya che. (7) tamastamaH prabhA pRthvI ekalAkha ATha hajAra yojana (108000) jADAivALI ane sAtarAja yojana pahoLI hoya che. Page 4 of 234 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) siddhazilA nAmanI pRthvI urvalokamAM lokanA uparanA cheDAthI eka yojanA nIcenA bhAgamAM AvelI che te pIstAlIza lAkha yojanA (45OOOOO) pahoLI hoya che. ardha candrAkAre rahelI hoya che. lokanI barAbara madhyamAM AvelI che ane vacamAM ATha yojana jADI che ane pachI kramasara pAtaLI thatAM thatAM eTale jADAI ochI thatAM thatAM cheDe mAkhInI pAMkha jeTalI pahoLI hoya che A pRthvI koinA AdhAra vagara anuttara vimAnathI bAra yojana uMce lokamAM adhdhara AkAzamAM rahelI che. A ATheya pRthvIo sacitta pRthvIkAya rUpe hoya che ane te bAdara paryAptA-aparyAptA pRthvIkAyanA jIvonA zarIra rUpe hoya che. A pRthvIomAMthI samaye samaye asaMkhyAtA jIvo cyave che ane utpanna thAya che. satata A kAma cAlu ja che. A siddhazilA pRthvInI barAbara upara eka yojana uMce lokanA cheDe aDIne rahelA anaMtA sidhdhanAM jIvo sadA mATe rahelA hoya che. sidhdhazilA nAmanI pRthvI sivAyanI bAkInI sAte pRthvIo apolokamAM AvelI che. temAM pahelI je ratnaprabhA pRthvI che te ekalAkha eMzI hajAra yojana jADAivALI pRthvI che temAMthI navaso yojana uparanA tirjI lokane viSe gaNAya che ane bAkInI pRthvI adholokamAM gaNAya che. A sAteya pRthvIo pahoLAimAM eka eka rAja vadhatI hovAthI AjubAju rAja vadhAravA. madhyamAMto eka rAja badhAne mATe eka sarakhI rUpe hoya che ane A rAjayojana vadhatA hovAthI A pRthvIono AkAra chatrAti chatra rUpe bane che eTale ke eka moTA chatramAM bIjuM nAnuM chatra Ave temAM trIjuM nAnuM chatra Ave ema kramasara chatra nAnA nAnA banatA jAya che mATe chatrAti chatra rUpe kahevAya che. A sAteya pRthvIo adholokamAM rahelI che teno madhya bhAga eka rAja yojanavALo te polANavALo hoya che ane bAkInI pRthvIno bhAga polANa rahita kaThaNa hoya che. polANavALo je bhAga hoya che temAM nArInA jIvo rahe che. tenuM varNana pachI AgaLa Avaze. A sivAya jagatamAM jeTalI paththaranI khANo che jeTalI ratnonI khANo che, jeTalI dhAtunI khANo che te badhI khANo pRthvIkAya rUpe sacitta bAdara pRthvIkAya rUpe gaNAya che temaja jeTalA jeTalA pahADo eka rAjayojanamAM rahelA hoya che. jeTalA prakAranI mATIo jemake samudramAM rahelI mATI, talAvamAM, nadImAM, kuvAmAM rahelI mATIo, kAMkarA-paththaro tathA jeTalA jeTalA devonA rahelA vimAno eTale bhavanapatinA AvAso, vyaMtaranA nagaro, jyotiSanA vimAno ane vaimAnika devonA vimAno tenI divAlo, gavAkSo tathA devatAnA jeTalA alaMkAro, paganI pAvaDIo, pAvaDIomAM rahelA nIlama ratno vagere sacitta bAdara pRthvIkAya rUpe gaNAya che te badhA je dekhAya che te bAdara paryAptA jIvonAM zarIro hoya che. AmAM vicAra e karavAno che ke je jIvone je dhAtu vagere gamatI hoya eTale sonAnA banelA ghareNAM, thALI vATakA, pavAlA (pyAlA) cAMdInA banelA ghareNAM, vATakA, thALIo, pyAlA, DIso evI ja rIte tAMbAnA, pIttaLanA, jasanA, lokhaMDanA gleTa karelA e badhA jema jema gamatA jAya ane gamo pedA karIne aMtaramAM rAga vadhato jAya tema atyaMta rAga pedA karI karIne mamatva budhdhi vadhAratA jAya. evI ja rIte je mATInAM vAsaNo sArA TakAu thatAM hoya, ghara majabUta banatA hoya, makAnamAM pattharo, lADIo, TAilso. ArasanA pattharo vagere nakhAvIne zo banAvavAmAM Ave, tene joine AnaMda pAme. rAga vadhe. atyaMta rAga Page 5 of 234 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pedA karato jAya ane mamatva budhdhi vadhArato jAya to tevA tevA prakAranA pRthvIkAyamAM javA lAyaka karmabaMdha thayA ja kare che. puNyodaya hoya cIja maLelI hoya paNa temAM rAga-atirAga-mamatva na thavA de to teno bhogavaTo karatAM chatAM paNa rAkhavA chatAM paNa, te te prakAranAM pRthvIkAyamAM javA lAyaka karmabaMdha thato nathI. are ! Aje to beno vAstupUjAmAM koinA baMgale ke phleTamAM gayA hoya to pUjA pUrNa karIne cA nAsto karI te phleTamAM ke baMgalAmAM zuM zuM vastu che kevI che kyAMthI lAvelI che kevI sarasa che e badhA vakhANa karIne ghare javA nIkaLe tyAre rastAmAM paNa te beno enI ja vAta karatI karatI ghare pahoMce che. vicAro e padArtho puNyodayathI pelAne malyA che, e bhogavavAno che, tamo vakhANa karazo, tene sAruM lagADazo to paNa tamone te bhogavavA mATe malavAnA nathI tenA jevo cokho Arasa tamone maLavAno nathI to bIna jarUrI vakhANa karI pRthvIkAyamAM javA lAyaka karmo zA mATe bAMdhavA? ane temAM atyaMta mamatva pedA thaI jAya, te vakhate AyuSyano baMdha paDe to teja pRthvIkAyanI khANamAM cheka nIcenA bhAgamAM pRthvIkAya rUpe utpanna thavA lAyaka AyuSya paNa baMdhAI jAya ne? to AvA bInajarUrI, bInaupayogI vicAro ane vAto karI azubha karmo na baMdhAya tenI kALajI rAkhavI joie ne? paNa jIvavicAra bhaNelAone A upayoga rahe che? AvI ja rIte sonAnA ghareNAmAM, ANAmAM lagnamAM Apela sonAnA dAgInA e pote joine vakhANe ane bIjAne paNa batAvIne vakhANa sAMbhaLI khuza thAya ane temAM koI vakhANa karavAne badale moDhuM bagADe to daiSa paNa thAya kAraNake je cIja potAne game che potAne jenA pratye rAga che te cIja vakhANI nahi mATe jIva pratye paNa dveSa budhdhi pedA thai jAya che. e dAgInA mukI rAkhyA hoya tenI DIjhAinanI phezana AuTa thaI gaI hoya to ? zakti hoya to tene gaLAvI navA ghATa karAve ane vakhANa kare ane zakti na hoya to te ghareNAM paheravAnuM mana paNa na thAya evuMya bane ne ? mATe pRthvIkAyamA javA lAyaka karma na baMdhAI jAya tenuM AyuSya na baMdhAI jAya tenA mATe keTalo satata upayoga rAkhavAno? A badhA pApo to bIna jarUrI che ne? enA sivAya je rastA upara cAlatA hoie je gAmamAM nagaramAM ke zaheramAM jatAM hoie tyAMno rasto gamI jAya to zuM bolIe? rasto bahu sAro che. ane je rastA upara kAMkarI vadhAre hoya mATI vadhAre hoya to zuM bolIe? e rasto barAbara nathI kharAba che. A vicArothI ane vacanothI paNa e rastA banatAM jeTaluM khodakAma thayuM tenAthI jeTalA pRthvIkAya jIvonI hiMsA thaI te badhA jIvonI hiMsAnuM pApa rastA karAvavAthI ke anumodavAthI ke vakhoDavAthI lAge che temAM paNa ekAgratA AvI jAya ane AyuSya baMdhAya toya pRthvIkAyanuM AyuSya baMdhAi jAya basa Aja rIte potAnA navA makAna mATe, bIjAnA navA makAno mATe paNa bolatA khubaja vicAra karavo joie. jJAnI bhagavaMto kahe che ke puNyodayathI cIja male, tame lo, kadAca choDavAnI tAkAta na hoya to bhogavo, sAcavo, TakAvo paNa tenA pratyeno rAga, atirAga, mamatva atyaMta na vadhe tenI kALajI rAkhIne jIvo to tyAM javA lAyaka karma baMdha jarUra thAya nahi. e mATe jIvonuM jJAna meLavavAnuM che. atyAre vartamAnamAM ApaNe je pRthvI upara cAlIe chIe, besIe chIe te pRthvI ratnaprabhA je pahelI pRthvI che tenuM uparanuM paDa gaNAya che. te uparanA paDa upara manuSyo, janAvaro, vAhano vagerenuM halana calana hovAthI e uparanI pRthvI acitta banI jAya che mATe te acitta gaNAya che kyAM sudhI? to kahe che ke e pRthvI khodIne eka hAtha sudhInI jeTalI mATI paththara nIkaLe te acitta. tenA pachInI je Page 6 of 234 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATI nIkaLe te sacitta gaNAya che. AthI koi jagyAe jatAM eka hAthathI nIce sudhInAM khADA khodelA hoya tote nIcenI mATI DhagalA upara AvI gaI mATe te DhagalA upara calAya nahi ane khADo oLaMgIne jatAM DhagalAnI mATI aMdara paDe to te pRthvIkAyanI vedanA vadhe ane aMdaranI mATI sAthe bhegI thatAM hiMsAno doSa lAge che. AvI rIte paNa upayoga rAkhavo jJAnI bhagavaMtoe jarUrI kahyo che. ahiMsAnA ane dayAnA pariNAma jaLavAI rahe TakI rahe ane sthira banatA jAya che. evI ja rIte gharamAM vAparavA mATe lAveluM kAcuM mIThuM daLeluM, pIseluM, khAMDeluM ke gAMgaDA game tevuM te sacitta pRthvIkAya rUpe gaNAya che. te mahinA, be mahinA, cha mahinA ke bAra mahinAnuM lAvI rAkhe to tenI mamatva budhdhithI A mArUM che e pariNAmathI pRthvIkAyane lAyaka karmabaMdha thayAja kare che tenI hiMsAnuM pApa lAgyA ja kare che. tame ekalA gharamAM ho, sAmAyikamAM ho, bAjumAMthI mIThuM levA Ave ane laine cAlatA thAya to sAmAyikamAM tame zuM karo ? e ya kema le che ? mArUM che? ame lAvyA chIe lai javAnuM nathI ? ityAdi vicAro ke vacano bolAya te sAvadya vacana kahevAya ane tenuM anumodana karo to cIja tamArI hovA chatAM tenuM paNa pApa sAmAyikamAM lAgyA kare che. mATe tamone anumodananA tyAganuM eTale sAvadya vyApAranA anumodananA tyAganuM paccakhANa karAvAtuM nathI A paNa pRthvIkAyanI hiMsA kahevAya. e kAcA mIThAno upayoga karatAM, rasoimAM nAMkhatA bahAra paDe, gesa upara paDe, game tyAM paDe to bIna upayogI hiMsA lAge. teno upayoga gharamAM rahelAne karavAno to che ja to tene ochuM duHkha thAya, jeTalI jarUrIyAta hoya teTaluM levAya adhika nahi evo upayoga rAkhI jayaNA pALe ane vicAre ke saMsAramAM beThA chIe mATe A pApa kapALe coTeluM che mATe karavuM paDe che. kyAre saMsArathI chUTAya evA vicAramAM rahIna pravRtti kare to nirjarA vadhAre thAya ane pApa nahivat thAya. A upayoga rAkhavo jarUrI lAge che? hamaNAM ne hamaNAM na AvI jAya paNa roja vicAraNA karatAM karatAM upayogano samaya vadhAro to jarUra teno amala thAya ane saMsAramAM rahIne paNa nirjarA vizeSa sAdhI zakAya. pRthvIkAyanA jIvo be prakAranA hoya (1) sUkSma pRthvIkAya (2) bAdara pRthvIkAya sUkSma pRthvIkAya jIvo traNe bhuvanamAM eTale ke cauda rAjalo ka rUpa jagatane viSe dareka AkAza pradeza upara asaMkhyAtA asaMkhyAtA ThAMsI ThAMsIne rahelA hoya che. koIpaNa AkAza pradeza A jIva vagarano hoto nathI. A jIvonuM zarIra eTaluM badhu sUkSma hoya che ke ApaNe AMkhothI dekhI zakatA nathI arthAtu carma cakSuthI na dekhAya evuM sUkSma zarIra hoya che. eka zarIramAM eka jIvarUpe rahelA hoya che asaMkhyAtA zarIra bhegA thAya to paNa dekhI zakAtA nathI. A jIvonuM AyuSya eka aMtamuhUrtanuM hoya che. A jIvo haNyAhaNAtA nathI, bhedyA bhedAtA nathI, pANIthI bhIMjAtA nathI, agnithI baLatA nathI, koipaNa zastrathI kapAtA nathI e emanA AyuSya mujaba utpanna thAya che ane mare che mATe A jIvonI hiMsAnuM pApa lAgatuM nathI chatAM paNa koivAra koi mANasa upara gusso pedA thayelo hoya te vAraMvAra AMkha sAme Avato hoya ane kahevA chatAMya Agho na jato hoya to dhIme dhIme gusso vadhatA vacana bolAi jAya ke badhAya AvA che. badhAyathI Page 7 of 234 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMTALI gayo chuM. badhA marI jAyato mane zAMti thAya. AvA vicArathI ane vacanathI temaja te jIvone udezIne kAyAnA halana calanathI badhA zabdomAM samudAya rUpe hovAthI A sUkSma pRthvI kAya jIvonI hiMsAnuM pApa lAge che mATe jayAre gusso Ave tyAre tene zAMta pADavA prayatna karI zAMti karavI joie ane AvA koi zabdono vicAra na AvI jAya, vacana na bolAi jAya tenI kALajI rAkhavI joie . bAdara pRthvIkAya jIvo haNyA haNAya che, bheghA bhedAya che ane cheghA chedAya che, pANIthI bhIMjAya che, agnithI baLe che ane zastrathI kapAya mATe A jIvonI hiMsAnuM pApa teno upayoga karatAM lAge che. A jIvo paNa eka zarIramAM eka hoya che chatAMya eka jIvane jovAnI zakti carma cakSuvALA jIvonI hotI nathI. A jIvo asaMkhyAtA bhegA thAya tyAre ja AMkhethI joi zakAya che. A bAda2 pRthvIkAya jIvonA be bheda hoya che. (2) kharabacaDI pRthvI rUpe (1) suMvALI pRthvI rUpe suMvALI pRthvInA sAta bhedo hoya che. (1) kALI mATI (2) nIlI mATI (3) rAtI mATI (4) pILI mATI (5) sapheda mATI (6) gopI caMdananI mATI ane (7) parapaDI eTale paDavALI mATI. kharabacaDI mATInA 22 bhado hoya che. (1) khANanI mATI (2) maraDIyA pASANanI mATI (3) moTI veLunI mATI (4) paththaranA kaTakAnI mATI (5) moTI zilAonI mATI (6) khArAnI mATI (7) lUNanI mATI (8) taravAnI mATI (9) loDhAnI mATI (10) sIsAnI mATI (11) trAMbAnI mATI (12) rUpAnI mATI (13) sonAnI mATI (14) vajra hIrAnI mATI (15) harIyAlanI mATI (16) hIMgalokanI mATI (17) maNazIlanI mATI (18) pArAnI mATI (19) sU2mAnI mATI (20) pravAlanI mATI (21) abarakhanI mATI ane (22) abarakhanA rajanI mATI. A sAta ane bAvIza prakAranI mATInA nAmomAM keTalAka hAlamAM apracalita hovAthI khyAlamAM nathI bhUtakALamAM te nAmo pracalita hatA mATe jaNAvyA che. aDhAra jAtanA ratnonA nAmo (1) gomIca ratna (2) rUcaka ratna (3) aMka ratna (4) sphaTIka ratna (5) lohItAkSa ratna (6) marakata ratna (7) bhUimUcaka ratna (8) indra nIla ratna (9) candranIla ratna (10) gerUDI ratna (11) masAra gala ratna (12) haMsa garbharatna (13) polAka ratna (14) saugaMdhika ratna (15) candraprabha ratna (16) verUDI ratna (17) jalakAnta ratna (18) sUrakAnta ratna. AmAMnA keTalAka ratno aprasidhdha che. A sivAyanA bAdara pRthvIkAyanA bhedo aneka prakAranA hoya che. aneka prakAranA bhedomAM jJAnI bhagavaMtoe pRthvIkAya jIvonA 350 prakAra judA judA bhada rUpe kahelA che. e dareka pRthvIkAyanA jIvo pratyeka hovAthI eka zarIramAM eka jIvavALA hoya che. asaMkhyAtA zarI2o ane jIvo bhegA thAya tyAre carma cakSuthI joi zakAya che . Page 8 of 234 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A bAdara paryApta pRthvIkAya eka jIvanuM zarIra aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM hoya che. AMgaLInA eka veDhA jeTalo bhAga te eka aMgula kahevAya che tenA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM zarIra hoya te. bAdara paryAptA pRthvIkAya jIvanA zarIranI avagAhanAmAM eTale eTalI jagyAmAM ja e jIvanI sAthene sAthe ja bAdara aparyApta pRthvIkAyanA jIvo asaMkhyAtA lokAkAzanA AkAza pradezonI jeTalI saMkhyA thAya eTalA rahelA hoya che. eTale ke eka caudarAja lokanA AkAza pradezo asaMkhyAtA hoya che. evA eMdarAja loka alokane viSe bIjo -trIjo yAvatuM asaMkhyAtA hoya ane te badhAnA AkAza pradezo bhegA karIe e jeTalI saMkhyA thAya eTalA jIvo A bAdara paryApta pRthvIkAyanA eka jIvanI avagAhanAnI sAthe bAdara aparyApta pRthvIkAyanA jIvo rahelA hoya che AthI e ka soyanA agra bhAga upara lIdhela kAcA mIThAno kaNIyo AMkhe thI joi zakAya che je temAM asaMkhyAtA zarIro bhegA thayelA che te eka eka zarIramAM eka eka bAdara paryAptA pRthvIkAyano jIva rahelo che ane teja eka eka bAdara paryApta pRthvIkAya jIvanI sArthane sAthe ja bAdara aparyAptA pRthvIkAyanA jIvo asaMkhyAtA asaMkhyAtA sadA mATe rahelA hoya che mATe ema kahI zakAya ke eka kaNIyAmAM jeTalA jIvo che te sAte nArakInA jIvo karatAM asaMkhyAta guNA adhika hoya che. athavA cAre nikAyanA devonI saMkhyA karatAM asaMkhyAta guNA adhika rahelA hoya che. mATe e jIvonI hiMsA karatAM ATalA jIvonI hiMsAno doSa lAge che. AthI jJAnI bhagavaMto kahe che ke zakya hoya to A jIvonI dayA pALo eTale hiMsA karavAnuM sadaMtara baMdha karo e na bane to e jIvonI jeTalI bane teTalI jayaNA pALo ahiMsAnA lakSyaparvaka jeTalI vadhAre ne vadhAre jayaNA paLAza teTalA vahelAmAM vahelA nirAbAdha evA mokSa sukhane pAmI zakazo. sUkSma aparyAptA pRthvIkAyanA jIvonI zarIranI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga jeTalI hoya che ane AyuSya niyamA eka aMtarmuhUrtanuM hoya che. A jIvo sUkSma aparyAptA rUpe utpanna thayA kare to asaMkhyAtI utsarapiNI, asaMkhyAtI avasarapiNI eTale ke asaMkhyAtA kAlacakra sudhI upta thayA kare che. jaghanyathI eka aMtarmuhUrta sudhI paNa rahI zake che. A jIvone AhAra paryApti-zarIra paryApti-indriya paryApti A traNa paryAddhio pUrNa thayelI hoya che ane cothI zvAsocchavAsa paryApti zarU karI pUrNa karyA vagaraja maraNa pAme che AthI cAthI zarU thai eTale te paryAmi gaNAya che. jIva jayAre vigrahagatimAM utpanna thai utpatti sthAne Ave che ane tyAM kArpaNa zarIrathI AhAranA pulone grahaNa karI pariNAvI visarjana karavAnI zakti pedA kare che te AhAra paryApti kahevAya che. ane te niyamA eka samayanI hoya che. tyAra pachI samaye samaye AhAranA pugalone dArika mizra yogathI grahaNa karI pariNamAvI visarjana karato karato asaMkhya samaya sudhI prakriyA karato rasavALA pudgalone ekaThA karI je zakti pedA thayelI hoya che temAMthI zarIra banAvavAnI zakti pedA kare che te zarIraparyApti kahevAya che. A paryAtithI A jIvone kAyabala nAmano prANa pedA thAya che. tyAra bAda samaye samaye AhAranA Page 9 of 234 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudgalone grahaNa karato pariNamAvato asaMkhyAta samaya sudhI prakriyA kare che temAM jeTalA rasavALA pagalono saMgraha thayelo hoya che temAMthI eka sparzendriya banAvavAnI eTale indriya paryApti karavAnI zakti pedA kare che temAMthI spazandriya prANanI prApti kare che ane thoDA thoDA rasavALA pudgalothI kAyabala paNa puSTa kare che. tyAra bAda asaMkhyAtA samaya sudhI AhAranA pudgalone grahaNa karI rasavALA pudgalono saMgraha karato jAya che tenAthI vacamAM zvAsocchavAsa paryAmi zarU kare che ane parabhavanuM AyuSya bAMdhI zvAsocchavAsa prANa zarU karIne maraNa pAme che. A rIte A jIvone cAra paryApti ane cAra prANo hoya che. (1) AyuSya prANa (2) kAyabala (3) sparzendriya (4) zvAsocchavAsa prANa hoya. A jIvonI yoni pRthvIkAyanI samudAya rUpe sAta lAkha yoni gaNAya che. A jIvanI judI zAstramAM Apela nathI mATe jaNAvela nathI. sUkSma paryAmAM pRthvIkAya jIvo. A jIvonuM zarIra aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM hoya che AyuSya eka aMtarmuhUrtanuM hoya che. A jIvo paryApta rUpe utpanna thayA kare to utkRSTathI asaMkhyAtI utsarapiNI ane asaMkhyAtI avasarapiNI eTale ke asaMkhyAtA kAlacakra sudhI utpaza thayA kare che. A jIvone cAra paryAptio hoya che. (1) AhAra paryAmi (2) zarIra paryApti (3) indriya paryApti (4) zvAsocchavAsa paryApti. A jIvone cAra prANa hoya che. (1) AyuSya prANa. (2) kAyabala (3) sparzendriya (4) zvAsocchavAsa. jayAre je sthAnamAMthI marIne sUkSma paryApta pRthvIkAya rUpe je kSetramAM utpanna thAya tyAre je AyuSyano udaya hoya che te AyuSya prANa kahevAya. te utpati samaye AhAra grahaNa karI pariNAvavAnI zakti pedA kare te AhAra paryApti. asaMkhyAta samaya sudhI AhAra grahaNa karI pariNamAvI je zakti pedA kare te zarIra paryApti. A paryAptinI zaktithI kAyabala prANa pedA kare che pachI asaMkhyAta samaya sudhI AhAra grahaNa karI je zakti pedA kare tenAthI indriya paryApti pedA kare che. A paryAtithI jIva sparzendriya prANa pedA kare che ane pachI asaMkhyAta samaya sudhI AhAranA pagalo grahaNa karI je zakti pedA kare che te zvAsocchavAsa paryApti kahevAya che. A paryAptithI jagatamAM rahelA zvAsocchavAsa vargaNAnA pudgalone grahaNa karI zvAsa ucchavAsa rUpe pariNamAvI niHzvAsa rUpe visarjana karavAnI zakti pedA kare che te zvAsocchavAsa prANa kahevAya che. A rIte cAra paryApti ane cAra prANo pUrNa karIne para bhavanuM AyuSya bAMdhIne jIvo maraNa pAme che. yoni-sAta lAkha. bAdara apayamAM pRthvIkAya jIvo. zarIra-aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM hoya che. AyuSya-eka aMta muhUrtanuM hoya che. A jIvonI svakAya sthiti asaMkhyAtI utsarapiNI ane asaMkhyAtI avasarapiNI sudhInI eTale ke asaMkhyAtA kAlacakra sudhInI hoya che. jaghanyathI eka aMtarmuhurtanI paNa hoya che. Page 10 of 234 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryApti-4, AhAra-zarIra-indriya ane zvAsocchavAsa paryApti hoya che temAM cothI avazya adhurI hoya che. prANo-4 AyuSya-kAyabala sparzanA indriya ane zvAsocchavAsa prANa hoya che. koipaNa sthAnamAMthI maraNa pAmIne A jIva rUpe utpanna thAya eTale AhAranA pudgalone grahaNa karI pariNamAvI je zakti pedA kare te AhAra paryApti. AyuSya prANa eka ja A paryAdi vakhate hoya che pachI asaMkhyAta samaya sudhI AhArane grahaNa karI pariNamAvI je zakti pedA kare te zarIra paryApta. A paryApta badhA jIvone eka aMtarmuhUrtanI hoya che temAMthI kAyabala prANa pedA kare che. pachI asaMkhyAta samaya sudhI AhArane grahaNa karI pariNamAvI je zakti pedA kare te indriya paryApti kahevAya che. A paryAptimAMthI sparzendriya prANa pedA kare che. pachI asaMkhya samaya sudhI AhArane grahaNa karato zakti pedA karato zvAsocchavAsa paryAptinI zarUAta kare ane thoDI zakti pedA kare parabhavanuM AyuSya bAMdhI temAMthI zvAsocchavAsa prANa zarU karIne maraNa pAme che. A rIte cAra paryApta ane cAra prANo thAya che. yoni-pRthvIkAyanI samudAya rUpe kahelI hovAthI sAtalAkha yoni hoya che. bAdara paryAptA pRthvIkAya. zarIra-aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM dareka jIvonuM judu judu hoya che kAraNake A jIvo pratyeka hoya che. (2) AyuSya-jaghanyathI eka aMtarmuhUrtanuM ane utkRSTathI bAvIza hajAra varasanuM hoya che. svakAya sthiti :- jaghanyathI eka bhavanI hoya che ane utkRSTathI asaMkhyAtI utsarapiNI ane asaMkhyAtI avasaripaNI kALa jeTalI hoya che eTaleke asaMkhyAtA kAlacakranI hoya che. temAM jaghanya-jaghanya AyuSya rUpe, jaghanya-madhyama AyuSya rUpe ane madhyama-madhyama AyuSya rUpe asaMkhyAtI utsarapiNI ane asaMkhyAtI avasaripaNI jeTalI hoya che. jayAre utkRSTa-utkRSTa AyuSya rUpe ATha bhavanI svakAya sthiti hoya che. AvA ATha ATha bhava rUpe utpanna thai vacamAM bIjI kAyamAM jaine pAchA ATha ATha bhava kare evI rIte paNa asaMkhyAtA kALa sudhI pharyA kare che. dAkhalA tarIke koi devatAnA jIvane athavA manuSyanA jIvane devalokamAM je kAMi ratno, mANeka, maNi vagere pratye joradAra mamatva pedA thAya e mamatvanA kAraNe teja maNi ratna AdimAM pRthvIkAya rUpe utkRSTa AyuSya rUpe eTale bAvIza hajAranA AyuSya rUpe utpanna thAya tyAMthI marI pAcho tyAM ja teTalA AyuSyavALo bIjo bhava kare ema kramasara ATha bhavo bAvIza hajAra varasanA kare pachI navamA bhave eka aMtarmuhUrtanA AyuSyavALA aTkAya AdimAM jai tyAMthI bAvIza hajAra varasanuM pRthvIkAyanuM AyuSya bAMdhI pAcho utpanna thAya pharIthI ATha bhava kare pAcho eka bhava akAyAdimAM jAya pAcho utkRSTa AyuSya rUpe pRthvIkAyanA ATha bhava kare ema karato karato asaMkhyAtI utsarapiNI asaMkhyAtI avasararapaNI kALa sudhI rakhaDyA kare che. A rIte rakhaDavAnuM Page 11 of 234 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mukhya kAraNa zuM ? e samajo puNyanA udayathI je anukULa padArtho maLe che tenInA nahi paNa tenA 52 rAga karavo Asakti ka2vI ane mamatva vadhAratA javuM ane je padArtha pratye atyaMta rAga keLavIne mamatva vadhAratA jaie tenAthI A rIte rakhaDapaTTI karavAnA anubaMdho baMdhAyA kare che ane e anubaMdhone AdhIna thaine jIvo saMsAramAM janma maraNa karyA kare che. mATe jJAnI bhagavaMto kahe che ke eka sekaMDa anukULa padArtho meLavavAnI icchA karIe tenAthI nArakInA jIvo 6115545 palyopama sudhI je du:khanI vedanA veThe che eTalA du:khanI vedanA veThavA lAyaka karmabaMdha thayA kare che. evI ja rIte anukULa padArtho pratye atyaMta rAga rAkhIne mArApaNAnI budhdhi jeTalI draDha karavAmAM Ave ane te draDha karelI buddhine jeTalI vAra yAda karyA kare temAM ekavAra yAda karavAmAM daza bhava vadhe bIjI vAra yAda karavAmA deza X daza = so bhava vadhe trIjI vAra yAda karavAmAM so X daza = eka hajAra bhava vadhe A rIte bhavanI paraMparA vadhatI jAya che. evI ja rIte je kAMi jIvanamAM pratikULatA AvI hoya athavA AvatI hoya to tenA mATe atyaMta dveSa karI te pratikULatAone kADhavAno vicAra jeTalI vAra karyA karIe temAM paNa dazabhava-so bhava hajAra bhava ityAdi bhavonI paraMparA vadhatI jAya che. AthI jo duHkhamaya saMsAra vadhAravo na hoya bhavanI paraMparA vadhAravI na hoya to A manuSyajanmamAM jIva vicAra Adi prakaraNonuM jJAna meLavI dhIme dhIme AtmAne evI rIte keLavavo joie ke kamasekama bhavanI paraMparAto na ja vadhe toja manuSya janma sArthaka thaze. paryApti- A jIvone cAra hoya che. (1) AhAra paryApti (2) zarIra paryAmi (3) indriya paryAmi (4) zvAsocchavAsa paryApti hoya che. prANa 4 hoya che. (1) AyuSya (2) kAyabala (3) sparzendriya (4) zvAsocchavAsa prANa hoya che. bIjA sthAnomAMthI maraNa pAmIne jIva bAdara paryAmA pathvIkAya rUpe jayAre utpanna thAya che ane vigrahagatimAM Ave che tyArathI AyuSya nAmano prANa cAlu thAya che. utpatinA pahelA samaye AvI AhAra grahaNa karI pariNamAvavAnI zakti pedA karI asaMkhyAta samaya sudhI AhAra grahaNa karI pariNamAvIne zarIra paryApti rUpe zakti pedA kare che. A zaktimAMthI kAyabala nAmanA prANane pedA kare che ke jenAthI jagatamAM rahelA audArika vargaNAnA pudgalone grahaNa karI pariNamAvI visarjana ka2vAnI zakti pedA thAya che tyAra pachI asaMkhya samaya sudhI AhArane grahaNa karI pariNamAvavAthI je zakti pedA thAya che temAMthI indriya paryAptinI zakti pedA kare che te zaktithI spazendriya prANa pedA kare che. tyAra pachI asaMkhya samaya sudhI AhAranA pudgalone grahaNa karI pariNamAvI je zakti pedA kare che tenAthI zvAsocchavAsa paryApta pedA karI zvAsocchavAsa nAmane prANa pedA kare che ke jenAthI jagatamAM rahelA zvAsocchavAsa vargaNAnA pudgalone grahaNa karI zvAsa rUpe pariNamAvI niHzvAsa rUpe visarjana karI potAnuM jeTaluM AyuSya hoya teTalA AyuSya sudhI AhAranA pudgalo grahaNa karI cAre prANonI zaktine jALavI AhAra Page 12 of 234 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMjJA, bhaya saMjJA, maithuna saMjJA, parigraha saMjJAne puSTa karato sparzendriya ATha viSayomAM rAga SanA pariNAma karato potAnuM jIvana jIve che. A pRthvIkAya jIvonI jIvAyoni sAtalAkha hoya che. pAMca varNa-kALo, lIlo, lAla, pILo, sapheda X 2 gaMdha- sugaMdha eTale surabhigaMdha durgadha = durabhigaMdha X pAMca rasa- kaDavo, tIkho, tUro, khATo ane mITho X ATha sparza- gurU-laghu, zIta-uSNa-mRdu-karkaza ane snigdha tathA rUA. X pAMca saMsthAna- goLa, valayAkAra, corasa, trikoNa ane laMba = lAMbu = 2000 bhedo thAya che kAraNake yoni haMmezA pugalanI banelI hoya che temAM koine koi varNa hoya koine koi gaMdha hoya koine koi rasa hoya koine koi sparza hoya temaja koine koi teno AkAra hoya che mATe tenA be hajAra bhedo thAya che. A utpatti sthAna eTale yoni kahevAya che. A be hajArathI sAta lAkhane bhAgAkAra karIe to 350 saMkhyA Ave temAM ema samajavuM ke jagatamAM pRthvIkAyanI jAti rUpe bhedo 350 hoya che. A 350 bhedomAM darekamAM babbe hajAra utpatti sthAno rahelA hoya che mATe 350 X 2000 karatAM sAtalAkha jIvAyoni thAya che. A rIte pRthvIkAyanI jIvAyoni sAta lAkha kahelI che. have AmAM 350 bhedo pRthvIkAyanA kayA samajavA te hAla koI graMthamAM maLatA nathI. kevI rIte vicAravA e paNa samaja paDatI nathI mATe te bhedo lakhela nathI. A bAdara pRthvIkAya jIvo eka lIlA AmaLAnI jeTalI jagyA thAya eTalAmAM mukavAmAM Ave ane te jeTalA jIvo thAya te dareka jIvanuM pArevA jeTaluM eTale ke kabUtara jeTaluM zarIra banAvavAmAM Ave to A eka lAkha yojanavALA jaMbudvIpamAM samAvAtA nathI arthAtu tene rahevA mATe A jaMbudvIpa paNa nAno paDe che. eTalA badhA temAM jIvo hoya che. mATe tAkAta hoya to e jIvonI hiMsAthI sadaMtara chUTI javuM joie na ja chUTAya ane kadAca hiMsA karavI paDeto jarUrIyAta jeTalAnI paDe teTalAno upayoga evI rIte karavo ke te jIvone vedanA ochI thAya ane kyAre A jIvonI hiMsAthI chUTAya tevI bhAvanA rAkhavAthI pariNAma hiMsAnA joradAra banaze nahi. ahiMsAnA pariNAmanAM saMskAra draDha banaze ke jenA pratApe bIjA bhavamAM saMpUrNa hiMsAthI chUTI jIvana jIvavAnI zakti pedA thaze. e rIte prayatna karavo khUba jarUrI che. bIna jarUrIyAta A jIvonI hiMsA to karavI ja nahi evo abhyAsa pADatA javuM jema ke kAcI vanaspatinI sAthe mIThAno upayoga karavo e bIna jarUrIyAta kahevAya kAraNake jIbhanA svAda mATe te jIvonI hiMsA thAya che ema darekamAM samajavuM. have, tiryaMcagatimAM rahelA AtmAo mukhyatayA pAMca prakAramAM vaheMcAyelA che kAraNaketiryaMcagatimAM eka iMdriyavALA jIvo hoya che tema be iMdriyovALA, rANa iMdriyovALA, cAra iMdriyovALA ane pAMca iMdriyovALA jIvo paNa hoya che : te paikInA eka iMdriyavALA jIvo pAMca prakAre che :- "1-pRthvIkAya, 2-akAya, 3-teukAya, 4-vAyukAya ane pa-vanaspatikAya." Page 13 of 234 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Na be prakAra che : "1-pratyeka ane ra-sAdhAraNa .' jema vanaspatikAyanA mUkhyatayA be prakAra che tema paMcedriya-tiryaMconA paNa mUkhyatayA-'1-jalacara, 2-khecara ane 3sthalacara." A traNa prakAra che. temAM sthalacara' paNa "1-catuSpada, 2-ura:parisarpa, 3-bhuja parisarpa.' A traNa prakAranA che. A saghaLAya prakAranA tiryaMconI yoni, kulakoTi ane vedanAnA svarUpanuM varNana karatAM TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjA pharamAve che ke "tiryaggatau pRthivIkAyajantUnAM sama yonilakSA dvAdaza kulakoTilakSA: svakAyaparakAyazastrANi zItoSNAdikA vedanA?" tiryaMcagatimAM utpanna thayelA paikInA - (1) "pRthivIkAya" nA jatuonI yoni sAta lAkha che, kulakoTi bAra lAkha che, pRthivIkAya jIvone nAza karanArAM zastro be prakAranAM hoya che eka svakAyazastro ane bIjA parakAya zastro : arthAt e jIvono nAza akAya Adi anyathI thAya che tema pRthivIkAyathI paNa thAya che ane zIta tathA uSNa Adi vedanAo paNa pRthivIkAyanA jIvone aneka prakAranI hoya che. (1) sthAvara jIvo : "sthAvara nAmakarma" nA udayathI gamanAgamana karavA mATe sarvathA azakta che : e jIvo anaMtajJAnIo zivAya koine paNa pratyakSa nathI : je AtmAo anaMtajJAnI parama vItarAga zrI arihaMta paramAtmAnA zAsanane pAmelA che teja AtmAo e jIvo nI zraddhA karI zake che : anaMtajJAnI zrI arihaMta paramAtmAnA zAsanathI para rahelA AtmAo, game tevA DAhyA gaNAvA chatAM paNa e jIvonI rakSA karavAnuM nathI samajI zakyA, kAraNa ke-na hAlI-cAlI zake tevA paNa jIvo che e vAta ja teo ajJAnanA yoge nathI jANI zakatA ane mithyAtvanA udayathI nathI mAnI zakatA. balihArI che e anaMtajJAnI zrI jinezvaradevonI ke-je vizvahitaiSIo e "evA paNa jIvo che' ema samajAvIne ahiMsAno ma ane ajoDa rAjamArga ughADo karyo che : e rAjamArge te ja AtmAo cAlI zake che ke je AtmAo, e paramAtmAonI AjJA mujabanA saMyamanA ane tapanA upAsaka bane che. zrI jinezvaradevoe prarUpela ahiMsA, saMyama ane tapa e mokSamArganA ArAdhakoja sArI rItie samajI zake che ane yathArtha rItie AcarI zake che. saMpUrNa ahiMsAnA upAsaka thavAne icchatA AtmAo, saMpUrNa ahiMsAnuM yathArtha pAlana karI zake te mATe e anaMta upakArI paramAtmAe sthAvara jIvo keTalA prakAranA ane kevI rItie rahyA che e vigere ghaNI ja jhINavaTa pUrvaka samajAvyuM che. sthAvara jIvonA mukhya prakAra pAMca che. (1) pahelo- pRthivIkAya' nAmano prakAra che : e prakAramAM sphaTika ratna, maNi, ratna, vidrama Adi ane kano samAveza thAya che. Page 14 of 234 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) bIjo- 'apUkAya' nAmano prakAra che : e prakAramAM ghanodAdhi Adi sarva prakAranA pANIno samAveza thAya che. (3) trIjo - 'tejaskAya' nAmano prakAra che : e prakAramAM vijaLI Adi sarva prakAranI agnino samAveza thAya che. (4) cotho- "vAyukAya' nAmano prakAra che : e prakAramAM ghanavAta Adi sarva prakAranA vAyuno samAveza thAya che. (5) pAMcamo- 'vanaspatikAya" nAmano prakAra che : "vanaspatikAya" nA mUkhya be vibhAga che : eka "pratyeka vanaspatikAya ane bIjo "sAdhAraNa vanaspatikAya' pratyeka vanaspatikAya tene kahevAya che ke jenA eka zarIramAM eka jIva hoya ane sAdhAraNa vanaspatikAya tene kahevAya che kejenA eka zarIramAM anaMtA jIvo hoya : phala, phUla Adi pratyeka vanaspatikAyamAM gaNAya che ane kaMda Adi sAdhAraNa vanaspatikAyamAM gaNAya che. A pAMca prakAranA jIvonA sUkSma ane bAdara Adi prakAro che. A jIvone mAtrA sparzanA nAmanI e kaja iMdriya hoya che. pRthivIkAyanI pIDAnA prakAra saMsAra bhAvanAnA vivaraNamAM narakagatinA jIvone keTalA prakAranI ane kevI kevI vedanAo bhogavavI paDe che eno khyAla ApyA bAda tiryaMcagatimAM rahelA AtmAone bhogavavI paDatI vedanAono khyAla ApatAM zarUAtamAM ja pRthivIkAyanA jIvone vividha jAtinI pIDAo kevA kevA prakAre bhogavavI paDe che enuM varNana karatAM e mahApurUSa pharamAve che ke "tiryaggatimapi prAptAH, sammApyaikendriyAditAm / dift pledg2-45HI HI[H[; //// hArdiWR: VIC , me jas8I/II /I; / vArivaIche; bhaIo , hyo I/ //// vyazyante lavaNAcAmla-mUtrAdisalilairapi / lavaNakSAratAM prAptAH, kvathyante cogNavAriNi //3// pacyante kumbhakArAdyauH, kRtvA kumbheSTaphAdisAta / cIyante zinamadhye ca, kRtvA kardamarupatAm / / 4 / / kecichANainighaNyante, viparaya kSAramRtyUTa: / 8 @aa che jo, VICo dri /ra/; //// tiryaMcagatine paNa pAmelA AtmAo, 'e keMdriya' AdipaNAne pAmIne ane e keMdriyapaNAmAM paNa "pRthivIkAyarUpatA' ne pAmelA AtmAo paikInA 1. keTalAka AtmAo, 'hala' Adi zastrothI phaDAya che. 2. keTalAka AtmAo, "ghoDA' ane "hAthI' Adi pazuo dvArA mardana karAya che. Page 15 of 234 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. keTalAka AtmAo, pANInA pravAhothI plAvita thAya che. 4. keTalAka AtmAo, davAgnithI dahAya che. 5. keTalAka AtmAo, 'lavaNa, AcAmsa ane mUtro' AdinA pANIthI paNa vyathita thAya 6. lavaNakSArapaNAne pAmelA keTalAka AtmAo, uSNa, pANImAM ukALAya che. 7. keTalAka AtmAo, kuMbhAra Adi dvArA ghaDA ane iMTo Adi rUpa thaine pakAya che : arthAt keTalAka pRthivInA jIvone kuMbhAro, ghaDA ane iMTo AdirUpa banAvIne nabhADAmAM pakAve 8. keTalAka pRthivInA jIvone kAdavarUpa karIne kaDIAo bhIMtanI aMdara coMTADe che. 9. keTalAka pRthivInA jIvone kSAramRtyuTo dvArA pakAvIne kArIgaro zANa upara khuba khuba ghase che. 10. keTalAka pRthivInA jIvo, TaMkAtko dvArA khuba khuba phaDAya che. 11. ane keTalAka pRthivInA jIvo, parvatonI nadIonA pravAho dvArA phaDAya che. AvA AvA prakAranA, pRthivIkAya jIvonI pIDAnA prakAro jANIne pApabhIrU AtmAo e khuba khuba vivekI banavAnI jarUra che. upakArI purUSo e jIvonI pIDAnA evA evA prakAronuM varNana eTalAja mATe kare che ke'pRthivIkAyanA jIvo AvA AvA prakAro dvArA bhayaMkara pIDAne pAme che." ema jANIne vivekI AtmAo tevA tevA prakAro dvArA te jIvone pIDArUpa thatA aTake; athavA na aTakI zakAya tema hoya to paNa yatanAyukta to avazya bane ja. A vAta ekalA pRthivIkAyanA jIvo mATe ja nathI paranta saghaLAya jIvo mATe samajI levAnI che. pRthvIkAyanuM varNana samApta akAya jIvonuM varNana. pANI che zarIra je jIvonuM arthAtu pANI pote ja zarIra rUpe je jIvonuM hoya che te apUkAya jIvo kahevAya. apUkAya jIvonA mukhya be bhedo hoya che . (1) sUkSma akAya (2) bAdara apukAya sUkSma akAya jIvonuM varNana. Page 16 of 234 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A jIvo haNyA haNAtA nathI, chellA dAtA nathI, pANIthI bhIMjAtA nathI, agnithI baLatA nathI temaja koipaNa zastrathI kapAtA nathI. hAtha halAvatA paNa A jIvonI hiMsA thatI nathI kAraNa ke A jIvo atIva sUkSma che tethI carmacakSuthI dekhI zakAtA nathI. paNa koi duzmana athavA ApaNuM kahyuM na mAnato jIva vAraMvAra kahyA chatAM AMkha sAme Ava Ava karato hoya to gussAmAM badhA marI jAya to sArUM badhA AvA ja hoya che evA vicArathI badhA marI javAnA bhAvamAM A jIvo paNa bhegA AvI jatAM hovAthI A jIvonI hiMsAnuM pApa lAge che. cadarAja loka rUpa jagatane viSe tenA dareka AkAza pradeza upara asaMkhyAtA asaMkhyAtA apUkAyanA jIvo ThAMsI ThAMsIne bharelA hoya che. arthAt lokano koi evo AkAza pradeza nathI ke jyAM A sUkSma apUkAya jIvo asaMkhyAtA rUpe rahelA na hoya. jayAM sidhdha paramAtmAnA jIvo rahelA che te AkAza pradeza upara paNa A sUkSma jIvo sadA mATe rahelA hoya che . A jIvonA be bheda hoya che. (1) sUkSma aparyAptA apukAya (2) sUkSma paryAptA apukAya sUkSma piyaktiAM akAya A jIvonuM zarIra aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganuM hoya. AyuSya-niyamAM eka aMtarmuhUrtanuM hoya che. svakAsthiti jaghanyathI eka bhavanI ke koI jIva A jIva rUpe utpanna thai aMtarmuhUrtamAM nIkaLI bIjI kAyamAM utpanna thai jAya te rIte banI zake che ane utkRSTathI asaMkhyAtI utsarapiNI asaMkhyAtI avasarapiNI kALa sudhI eTale asaMkhyAtA kALacakra sudhI utpanna thayA kare che. evA ja prakAranA joradAra anubaMdha bAMdhelA hoya ke jenA pratApe A rIte janma maraNa karatAM karatAM pharyA ja kare. paryAti-ja hoya. (1) AhAra paryApti (2) zarIra paryApti (3) indriya paryAti (4) zvAsocchavAsa paryApti. A cothI paryApti adhurIe avazya maraNa pAme che paNa zarU karI che mATa gaNAya che. prANa-4. (1) AyuSya (2) kAyabala (3) sparzendriya ane (4) zvAsocchavAsa. A cotho prANa avazya adhuro hoya che. pUrNa karatAM nathI paNa zarU karelo hovAthI e cothA prANa rUpe gaNAya che. sAmAnya rUpe niyama hoya che ke dareka jIvo traNa paryApti pUrNa karyA pachIthI ja parabhavanuM AyuSya bAMdhI zake che AthI je aparyAptA jIvo hoya che ke je aparyAptAvasthAmAM maraNa pAmavAnA hoya che evA e kendriya jIvo potAnI svayogya cothI paryAmi pUrNa karyA vagara ja maraNa pAmatA hoya che. AthI traNa paryApti pUrNa karyA pachIthI cothI paryApti zarU kare parabhavanuM AyuSya bAMdhe ane paryApti pUrNa karyA vagara maraNa pAme tene aparyApta kahevAya che. Page 17 of 234 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoni. akAya jIvonI sAmAnya rIte sAtalAkha kahelI che mATe ahIM judI yoni malatI na hovAthI sAtalAkha jIvA yoni kahevAya che. (gaNAya che.) A jIvo niyamA pratyeka hoya che eTale ke eka zarIramAM eka jIvavALA hoya che. sUkSma paryAptA apakAya jIvo A jIvo paNa caudarAja loka rUpa jagatane viSe dareka AkAza pradeza upara asaMkhyAtA asaMkhyAtA ThAMsI ThAMsIne rahelA hoya che. eka sUkSma aparyAptA jIvanI avagAhanAmAM saMkhyAta guNA adhika jIvo sUkSma paryAptA jIvo niyamA rahelA hoya che. kAraNake aparyAptA jIvo karatAM A jIvonuM AyuSya mATuM hoya che. mATe saMkhyAta guNA adhika kahelA che. za2I2-aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM hoya. AyuSya-niyamA eka aMtarmuhUrtanuM hoya che. svakAya sthiti jadhanyathI eka bhava kAraNake koi jIva koi sthAnamAMthI maraNa pAmI utpanna thayelo hoya te eka aMtarmuhUrta rahI tarata ja bIjI yonimAM jato rahe che mATe eka bhava paNa kahI zakAya. utkRSTathI asaMkhyAtI utsarapiNI tathA asaMkhyAtI avasarapiNI kALa eTale asaMkhyAtA kAlacakra jeTalo paNa kALa hoya che. tyAMne tyAM paNa A jIva potAne maLela zarIranuM mamatva karato karato tenI AsaktimAM lIna banato bhava bhramaNa vadhArIne ATalo kALa rahI zake cha. jJAnI bhagavaMtoe AgamomAM kahyuM che ke AvA jIvo tyAMnA potAnA maLelA za2I2nA mamatvanA kAraNe potAnuM bhava bhramaNa vadhAratA jAya che. paryApta. 4 hoya che. (1) AhAra paryApti (2) zarI2 paryApti (3) indriya paryApti ane (4) zvAsocchavAsa paryApta. A jIvo potAnI zvAsocchavAsa paryApti pUrNa karIne pachI maraNa pAme che e pahelA maratA nathI. AyuSya baMdhanI yogyatA traNa paryApti pUrNa karyA bAda zarU thai jAya che. prANa-4 hoya. (1) AyuSya (2) kAyabala (3) sparzendriya (4) zvAsocchavAsa prANa. A cotho prANa zarU karIne potAnuM AyuSya hoya tyAM sudhI A prANa cAlu rAkhatA rAkhatA maraNa pAme che. yoni. A jIvonI judI yoni kahelI na hovAthI sAmAnya rIte je kahelI hoya che te pramANe sAta lAkha jIvA yoni hoya che. bAdara akAya jIvonuM varNana. A jIvo bhedyA bhedAya che. chedyA chedAya che, haNyA haNAya che, pANIthI bhIMjAya che, agnithI baLe che ane hAtha halAvavA vagare halana calanathI paNa mare che mATe A jIvonI hiMsAnuM pApa lAge che. Page 18 of 234 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAdara apukAya jIvonA sAmAnya rIte 17 bhedo kahyA che. (1) ThareluM pANI (2) himanuM pANI (3) dhummasanuM pANI (4) megharavanuM pANI (5) ghAsa upara jAmeluM pANI (6) karAnuM pANI (7) AkAzanuM pANI (8) TADhuM pANI (9) unuM pANI (10) khAruM pANI (11) khATuM pANI (12) lavaNa samudranuM pANI (13) madhura rasa sarakhuM pANI (14) dUdha sarakhuM pANI (15) ghI sarakhuM pANI (16) zelaDInA rasasarakhuM pANI ane (17) sarva rasa sarakhuM pANI hoya che A sivAyanA bIjA aneka bhedo vALuM pANI jagatamAM hoya che te bAdara apukAya jIvo kahevAya che. A bAdara apUkAya jIvo adholokamAM je sAta pRthvIo rahelI che te pRthvIonI pahoLAi pUrNa thatAM ja tene vIMTaLAine goLAkAre ghanodadhi rUpe pANI raheluM hoya che. A pANI eTaluM badhuM ghana thayeluM hoya che ke paththara jevuM lAge eTaluM badhuM ghATuM thayeluM hoya che ke jethI jelA ghI jevuM A pANI hoya che ane te dareka pRthvIne A rIte vIMTaLAine raheluM hoya che. tathA bhavanapatinA AvAso rahelA che temAM rahelI vAvaDIo puSakiraNI vageremAM raheluM svaccha pANI hoya te apUkAya rUpe bAdara apUkAya rUpe che temaja jeTalA samudro jagatamAM rahelA che eTale ke asaMkhyAtA samudro rahelA che. te dareka eka hajAra yojana jeTalA uMDA hoya che. to temAM navaso yojanathI nIcenA bhAgamAM so yojana nIce jeTaluM pANI raheluM hoya te adholokanuM pANI kahevAya che tathA A jaMbudvIpamAM je mahAvidehakSetra raheluM che tenI pazcima dizAe uttara bAjunA ja ATha vijayo che te haMmezA DhALa paDatA hoya che temAM je AThamI vijaya kubaDI vijaya kahevAya che te navaso yojanathI nIcenA bhAgamAM AvelI hovAthI adholokamAM gaNAya che temAM raheluM pANI paNa adholokanuM pANI gaNAya che. - ticcha lokamAM rahelA asaMkhyAtA samudromAM raheluM pANI, asaMkhyAtA dvIpo mAM rahela pANI pahADomAM rahelu pANI, vAva, kUvA, taLAva, nadI, samudronI khADIomAM raheluM pANI, draho, kUDo, dhodhamAM raheluM pANI A badhA bAdara paryAptA apUkAya rUpe gaNAya che. urvIlokamAM navaso yojanathI uMcenA bhAgamAM pAMDukavana, naMdanavana vageremAM AvelA draho, kUMDomAM raheluM pANI, nadIo, taLAvo, khAbocIyAmAM raheluM pANI vagere tathA vaimAnikanA devalokamAM rahelI vAvaDIomAM raheluM pANI A badhA pANInA jIvo bAdara akAya paryAptA jIvo rUpe gaNAya che. vanaspatinA pAMdaDA para rAtanA jhAkaLa paDela hoya te jhAkaLanA pANInA biMduo paDelA hoya che te biMduo pAMdaDA upara coMTelA hoya che. temAMnuM eka biMdu eTaluM sUkSma ane jhINuM hoya che chatAMya carma cakSuthI joi zakAya che mATe te biMdumAM asaMkhyAtA zarIro rahelA hoya che. te eka eka zarIrane viSe eka eka bAdara paryAptA apukAyanA jIvo rahelA hoya che. te eka eka bAdara paryApta jIvonI sAthene sAthe ja eTale ke te zarIranI avagAhanAmAM asaMkhyAtA lokAkAzanA AkAza pradezonI saMkhyA jeTalA asaMkhyAtA bAdara aparyAptA apukAyanA jIvo sadA mATe rahelA Page 19 of 234 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya che. AthI ema kahI zakAya cheke-eka biMdumAM sAte nA2kInA jIvo karatAM asaMkhyAta guNA adhika akAyanA jIvo rahelA che athavA cAre nikAyanA devonI saMkhyA karatAM asaMkhyAta guNA adhika akAya jIvo rahelA hoya che. Aje je rIte pANIno upayoga thai rahyo che temAM to ema lAge ke jANe temAM jIvo che ja nahi. jarUrIyAta pANInA upayoga karatAM bIna jarUrIyAta pANIno upayoga Aje khuba ja vadhI gayo che. jemake koi jagyAe gayA hoya ane pANI koi Ape to temAMthI pahelA be kogaLA kare pachI be ghUMTa pANI pIne bAkInuM rahevA de athavA DhoLI nAMkhe to enuM sTeTasa jaLavAya. badhu pANI pI jAya to kevo lAge ? AvA vicAro karatA thayA che temaja hAtha paga dhovA mATe pANIno naLa khullo rAkhIne Aje u5yoga thAya che. AgaLanA kALamAM jeTalA pANIthI hAtha paga dhai zakAtA hoya tenAthI adhika pANI letA nahotA. maMdiromAM paNa paga dhovanA pANI rakhAya che te naLI uMce mukelI hoya AvanAra cakalI cAlu karI hAtha paga dhoi kogaLo karI pachI maMdiramAM jAya temAM jeTalA uMcethI pANI nIce pachaDAya temAM te apkAya jIvone je vedanA thAya evI vedanA ApaNe paNa bhogavavI paDaze kAraNake sAmAnya rIte duniyAmAM kahevata che ke koine ApaNe sukha ApIe to ApaNane sukha male. koine sukhI karIe to ApaNe sukhI thai zakIe ane koine duHkha ApIe to ApaNane paNa jarUra duHkha AvavAnuM ja ane duHkhI thavAnA. mATe du:khI na thavuM hoya to kALajI rAkhIne jIvana jIvavAno upayoga rAkhavo paDe. vhenone to Akho divasa gharamAM pANIno upayoga karavAno khAsa rahevAno to teoe A paNa jIvo che mArA jevA asaMkhya jIvo pANImAM rahelA che to A jIvono mAre upayoga karavo paDe che to teone duHkha ochuM thAya pIDA ochI thAya e rIte upayoga karuM e bhAvanA rAkhI prayatna kare to karI zake che. jemake pANI bharatAM bAlTI nIce hoya naLa uMce hoya to pANI pachaDAine paDe to kIlAmaNA vadhe. evIja rIte rAMdhaNa mATe jayAre tapelI vagere sAdhanomAM pANI levAnuM thAya to temAM pachaDAya ane avAja Ave e rIte le nahi. to kevI rIte le ? jemAMthI pANI levAnuM hoya temAMthI glAsa vageremAM lai bIjA sAdhanamAM te sAdhana dhIme rahIne mukIne khAlI kare to kIlAmaNa ochI thAya te jayaNA pALI kahevAya. garama pANImAM ThaMDu kAcu pANI bheguM na karAya. jeTaluM joie ethI vadhAre pANI le nahi. kapaDA dhovA vageremAM, rAMdhavA vageremAM, snAnAdimAM, hAtha paga vagere dhovamAM bInajarUrI pANIno upayoga na thAya ane te thato hoya to dhIme dhIme sadaMtara baMdha thAya tenI khAsa kALajI rAkhavI joie. Aje jeone bAthamAM javAmAM AnaMda Ave che, unALAmAM be traNa vAra snAna karavAmAM AnaMda Ave che, potAnuM zarIra svaccha rahe, jarAya kacaro vagere paDe nahi, bagaDe nahi, ene mATe vAraMvAra pANIno upayoga karIne jIve che tevA jIvone ahIMthI aTkAyamAM javA lAyaka karma baMdhAtuM jAya che. jIbhane pANIno je svAda sAro lAge tevA ThaMDA pINA vage2e pIvAmAM AnaMda Avato hoya to temAM javA lAyaka karmano anubaMdha paDyA ja kare Page 20 of 234 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ane te daza bhava, so bhava, hajAra bhava vagere bAMdhato bAMdhato potAnA bhavonI paraMparA paNa vadhArato jAya che. potAnA baMgalAmAM bAtha ke vAvaDI vagere karela hoya tene ja joine AnaMda pAmato hoya temAM vAraMvAra paDyA rahevAnuM mana thatuM hoya to kadAca marIne tyAM teja pANI rUpe paNa utpanna thai zake che ema jJAnI bhagavaMto kahe che ane joradAra Asakti karIne gayelA haze to anubaMdhathI asaMkhyAtI utsarapiNI asaMkhyAtI avasarapiNI sudhI janma maraNa karyA karaze jo apUkAyamAM javAnI bhAvanA na hoya to sAvaceta thavA jevuM che. devatAo devalokamAM rahelA che te o mAMthI je one Akho divasa vAvaDIo mAM paDyA rahevAnuM mana thatuM hoya ane paDyA rahetA hoya te devo temAM atyaMta AsaktinA kAraNe tyAMthI cyavIne teja vAvaDInA pANImAM apUkAya rUpe utpanna thai zake che. jo AvA jIvo tyAM utpanna thaI zake to ApaNe keTalA sAvaceta banavuM paDe eno khyAla karavA jevo che. mATe AgaLanA kALamAM gharaDAo bhagavAnanI sevA pUjA karavA gharethI jAya to jema dUdhanI loTImAM dUdha laine jatA hatA tema tyAM paga dhovA mATe loTImAM pANI laine jatA hatA. maMdira pAse paththara paDyo hoya tyAM paththara upara ubhA rahI nIcA namIne paththara upara thoDuM pANI nAMkhI paganA taLIyA ghasI nAkhatA hatA ane paga cokhA thaI jatA hatA. A jayaNAno upayoga raheto hato. jayAre Aje ? zuM sthiti che ? mATe vicAra karavA jevo che. AjanA vijJAnIoe pANInA eka TIpAmAM chatrIsa hajAra cArasone pIstAlIza jIvo je joyA che te hAlatA cAlatA Tosa jIvo gaNAya che paNa apUkAya rUpe pANI rUpe rahelA nahi. e to asaMkhyAtA, kevalI bhagavaMtoe joyelA che. tarasa lAge to sahana karavI. na sahana thAya evuM lAge toja pANIno upayoga karavo paDe mATe karavo e paNa jarUrIyAta pUrato bIna jarUrI to nahi ja. kAcA pANImAM samaye samaye asaMkhyAtA jIvo cyave che ane utpanna thAya che mATe mArApaNAnI budhdhi je pANImAM rahelI hoya te pANImAM jeTalA jIvonI hiMsA thAya te badhuMya pApa lAgyA kare che. prazna :- ATalA jIvonI hiMsA thayA ja kare che to pANI ukALavAmAM Ave to te jIvo garama thaine marI jAya to pANI garama karanArane ane upayoga karanArane pApa lAge ke nahi ? u. :- tamArI vAta sAcI che. kAcA pANImAM rahelA je jIvo che te pANI ukALavAthI jarUra marI jAya che paNa tamo saMsAramAM beThelA cho eTale aviratimAM beThelA cho mATe hiMsAnuM pApa lAgyA ja kare che. paNa jJAnI bhagavaMto e kahyuM ke hiMsAmAM beThelo jIva jema bane tema ochI hiMsA karIne jIvana kema jIvAya evuM lakSya jo rAkhe to je pravRtti karatAM ane jIvana upayogI cIjo no upayoga karatAM ochI hiMsAthI jIvAtuM hoya to gRhastha e vahelAM eTale pahelAM pasaMda Page 21 of 234 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare zAthI ? ema karatAM pApa ochuM lAge ane hiMsAthI chUTavAnA bhAva paNa aMtaramAM rahyA kare A hetuthI jeTaluM pANI ukALe te vakhate te akAya jIvanI hiMsA thAya paNa ukaLI gayA pachI asADa suda-15 thI kArataka suda-14 sudhI traNa prahara eTale nava kalAka sudhI temAM samaye samaye pANInA jIvonI utpatti baMdha thai jAya che ane teTalA kALa sudhI pANI acitta ja rahe che mATe eTalA kalAka sudhI pANInA jIvo janma maraNa karIne maratA hatA tenA pApathI bacI jAya che eTale jJAnIoe upayoga karavo paDe to ukALelA pANIno upayoga karavo ema kahyuM che. kArataka suda-15 thI phAgaNa suda-14 sudhI cAra prahara eTale bAra kalAka sudhI pANI ukALyA pachI acitta rahe che. phAgaNa suda-15 thI asADa suda-14 sudhI pAMca prahara eTale paMdara kalAka sudhI pANI acitta rahe che. A kAraNothI gRhasthone jayAre pANIno upayoga karavAnuM mana thAya tyAre A rIte acitta karelA pANIno upayoga karavo evuM vidhAna che. aNagaLa pANI. gRhastho potAnA gharamAM gaLyA vagaranA pANIno upayoga kare temAM to trasa jIvonI vizeSa hiMsAno doSa lAge che. jJAnI bhagavaMto kahe che ke AkhA divasamAM eka ghaDA jeTaluM pANI aNagaLa vAparamAM Ave eTale gaLyA vagara upayoga karavAmAM Ave to bAra mahinA sudhI mAchalAM kApI kApIne jeTala pApa kare (bAMdhe) eTaluM pApa lAge che athavA koi jIva eka sAthe sAtagAmone bALI nAMkhe eTale bALIne bhasmIbhUta ka2e temAM jeTaluM pApa bAMdhe teTaluM pApa lAge che. Aje gRhasthonA gharamAM gaLelA pANIno je rIte upayoga thAya che te vAstavika gaLelA pANI rUpe gaNAya nahi paNa mizra pANI rUpe gaNAya. eTale gaLeluM ane aNagaLa banne bheguM thayeluM gaNAya che. Aje je padhdhati che te moTA bhAge A pramANenI che. savAranA uThe eTale rAtanuM pANI je mATalAmAM- mATalImAM raheluM hoya tene eka Dola jevA pahoLA vAsaNa upara garaNuM mukIne gALI le che ane pachI je mATaluM ke mATalo khAlI thayela hoya temAM e DolanuM gaLeluM pANI thoDuM nAMkhIne vIMchaLI nAkhe che. ekavAra, be vAra, traNa vAra vIMchaLI ne pachI te gaLelu pANI temAM pAchuM bharIne mATalI mukI de che. A padhdhati lagabhaga ghaNA gharomAM hoya che. AmAM tamo vicAra karo ke mATInuM vAsaNa AkhI rAta pANI rahela hoya temAMthI pANI khAlI karavA chatAMya te mATImAM pANInA TIpA bAjhelA hoya ke nahi ? te aNagaLa pANInA rahelA TIpAnI sAthe ane cakalIvALA mATalAmAM cakalIomAM aMdara bharAi gayelA aNagaLa pANInI sAthe tamo gaLelA pANIthI vIMchaLo ethI te pANI gaLeluM banI jAya kharUM ? mATe te aNagaLa pANI sAthe gaLeluM pANI maLatAM jaldIthI aNagaLa thavA mAMDe AthI mizra pANIno upayoga thAya che ema kahevAya. jo gaLelA pANIno upayoga karavo hoya to bIjuM korUM mATaluM hoya temAM gaLeluM pANI nAkhI vIMchaLIne upayoga kare ane bhInuM mATaluM sukavavA muke to ja gaLelA Page 22 of 234 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pANIno upayoga thAya che ema kahevAya. eTale be mATalA ke mATalI rAkhavI paDe to A aNagaLa pANInA upayogathI bacI zakAya tathA pIvA sivAyanA bIjA upayogamAM levAtA pANIne paNa gaLavAno rIvAja lagabhaga evI rItano hoya che ke jayAM jayAM naLa hoya tyAM tyAM lugaDAnI kothaLIo bAMdhI rAkhavAmAM Ave che. tethI je cakalIthI pANIno upayoga karavAno hoya tyAMthI gaLeluM pANI male. paNa vidhi e che ke yAMthI gaLeluM pANI lIdhu hoya te gaLaNAne eTale kothaLIne choDIne sukavI devI paDe nahitara e jIvo marI jAya teno doSa lAge kAraNake te kothaLI paDI paDI sukAi jAya to temAM je trasa jIvo AvelA hoya te emane ema maraNa pAme teno doSa lAge che to zuM karavuM joie ? to jJAnIo kahe che ke pahelAnA kALamAM kuvAmAMthI pANI lavAtuM hatuM tyAre tyAM pANI gaLIne tyAMthI lAvatA ane gaLaNAne paNa gaLelA pANIthI sApha karIne te pANI kuvAmAM nAMkhIne pachI pAchA AvatA. A kriyAne saMkhAro karyo kahevAya che. AjanA kALamAM saMkhAro karavo hoya to mATInuM kuMDuM rAkhavuM temAM thoDuM naLanuM pANI rAkhavuM ane jayAM je naLamAM pANI gaLIne upayoga karyo hoya te kothaLI ke gaLaNuM choDIne te kuMDAmAM saMkhArA rUpe sApha karI sUkavI nAkhavAnuM . kAraNake te kothaLImAM ke garaNAmAM je trasa jIvo rahelA hoya te saMkhArAthI te kuMDAmAM AvI jAya ane temAM rahelA pANIthI te trasa jIvo potAnuM AyuSya hoya tyAM sudhI jIvyA kare che tenI jayaNA paLAya che te kuMDAnuM pANI sAMjanA TAime jayAM bhInI mATI rahelI hoya temAM jaine dhImethI paraThavI devAnuM. jo A rIte karavAmAM Ave to aNagaLa pANInA doSathI bacI javAya che . Aje to jayAM rahevA javA mATe makAna jovA jAya to pahelA ja pUche che pANInI sagavaDa kema che ? covIza kalAka pANInI vyavasthA che ? jo e barAbara hoya toja rahevAnuM lagabhaga nakkI kare che AthI tyAM aNagaLa pANI na vaparAya jema bane tema ghInI jema pANIno upayoga karavo joie e lakSya Aje lagabhaga nAza pAmI gayela che. AgaLanA kALamAM gharaDA mANaso gha2mAM je vadhAre pANI DhoLe ene kahetA ke ATaluM pANI na DhoLAya nahi to marIne pANImAM porA tarIke utpanna thaiza. Aje to koi kAMi kahenAra rahyuM nathI u52thI chokarAone paisA kharcIne svImIMga kocamAM mokale che. jo chokaro na jAya to khAsa taiyAra karIne samajAvIne paNa tyAM mokalatA thayA che to A badhI vAto kyAM samajAvavI ane kone kahevI ? bAdara akAya jIvonAM be bheda hoya che. (1) bAdara aparyAptA akAya ane (2) bAdara paryAptA aTkAya jIvo bAdara aparyAptA akAya. zarIra-aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM hoya che. AyuSya eka aMtarmuhUrtanuM hoya che. Page 23 of 234 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svakAya sthiti jadhanyathI eka bhava ane utkRSTathI asaMkhyAtI utsarapiNI ane asaMkhyAtI avasarapiNIkALa jeTalI eTale ke asaMkhyAtA kAlacakra jeTalI hoya che. jaghanya AyuSya rUpe vAraMvAra janma maraNa karatAM karatAM eTalo kALa pasAra karI zake che. paryApti-4. AhAra, zarIra, indriya ane zvAsocchavAsa paryApti hoya che. temAM chellI paryAmi niyamA adhurI hoya che. prANI-4, AyuSya, kAyabala, sparzendriya ane zvAsocchavAsa prANa temAM chello adhuro hoya che. koipaNa sthAnethI maraNa pAmIne A jIva jayAM utpanna thAya tyAM utpattinA pahelA samaye AhAranA pulone grahaNa karI pariNamAve te AhAra paryApti kahevAya che. je vakhate vigraha gatimAM bAdara aparyApta apUkAya rUpe Ave tyArathI AyuSya prANa cAlu thAya che. AhAra paryApti pachI asaMkhya samaya sudhI AhAranA pudgalone grahaNa karato karato je zakti pedA kare te zarIra paryApti kahevAya che. A zaktithI kAyabala prANa pedA thAya che tyAre be prANavALA jIvo bane che tyAra pachI samaye samaye AhAranA pudgalone grahaNa karI asaMkhya samaya sudhI AhAranA pudgalone pariNAvI je zakti pedA kare che tenAthI indriya paryAti prApta kare che temAMthI sparzendriya prANapedA thAya che ane te prANa pedA thatAM sparzendriyanA ATha viSayomAM rAgAdinI mAtrA vadhe che. tyAra pachI samaye samaye AhAranA pagalo grahaNa karI pariNamAvIne je zakti pedA kare che tenAthI zvAso cchavAsanI zarUAta thAya che ane temAMthI zvAsocchavAsa prANa pedA kare che. A paryApti thoDo kALa cAle tyAM parabhavanuM AyuSya bAMdhIne jIvo adhurI paryApti ane prANathI maraNa pAmI bIjI gatimAM jAya che athata maraNa pAme che te bAda2 aparyAptA apukAya jIvo kahevAya che. AvA jIvo asaMkhyAtA sadA mATe rahelA hoya che. bAdara paryAptA apAya jIvo. zarIra-aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM hoya che. AyuSya-jaghanya-eka aMtarmaharta ane utkRSTa- sAta hajAra varasa. svakAya sthiti- jaghanyathI eka bhava ane utkRSTathI asaMkhyAtI utsarapiNI asaMkhyAtI avasarapiNI kALa sudhInI hoya che te jaghanya AyuSyavALA jIvo. jaghanya-madhyama AyuSyavALA jIvo ane madhyama-madhyama AyuSyavALA jIvonI hoya che. A sthiti asaMkhyAtA kAlacakra jeTalI hoya che. jayAre utkRSTa AyuSyavALA utkRSTa AyuSyamAM utpanna thayA kare to ATha bhavathI vadhAre bhava kare nahi ATha bhava pachI avazya yoni badalAi jAya che. AvA moTA AyuSyavALA apUkAya jIvo lavaNa samudramAM rahelA pAtALa kaLazomAM nIcenA bhAgamAM rahelA hoya che. jayAM teone moTe bhAge koi pIDA na kare. moTA pahADo ane khINomAM jayAM lagabhaga avara javara na hoya evA bhAgamAM khAbocIyAmAM bharAyelA pANI rUpe moTA 1 che. Page 24 of 234 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AyuSyavALA hoya athavA devonI vAvaDIomAM nIcenA bhAgamAM, drahomAM nIcenA bhAgamAM je pANI rUpe pANI raheluM hoya temAM moTA AyuSyavALA moTe bhAge hoya che. je jIvone pANI ja bahu priya hoya, pANI vagara becena banato hoya ane pANImAM Asakti rAkhIne potAnuM jIvana jIvato hoya to tevA jIvo pANInI AsaktinA kAraNe temAM lAMbA AyuSya rUpe utpanna thavA lAyaka anubaMdha bAMdhIne utpanna thayA kare. sAta hajAra varSanA AyuSyavALA ATha bhava karI pachI eka aMtarmuhUrta yoni badalI pharIthI ATha bhava apUkAyanA karI pAchI yoni badale. A rIte asaMkhyAtA kAlacakra sudhI saMsAramAM rakhaDyA kare che. je A rIte pANInI Asakti rAkhIne dayApALe, dAna de, zIla pALe, jIvanamAM tapa kare, sArA vicAromAM rahe paNa pANInI Asakti na jAya to tyAM AvA utkRSTa AyuSya rUpe utpanna thayA kare che. ane anubaMdha jo radAra bAMdhI ATalo kALa rakhaDyA kare che. A rIte jIvanamAM dayA pALavAthI, zIla pALavAthI, dAnadevAthI, tapa karavAthI je puNya baMdhAya che tenA pratApe tyAM bIjA bhavomAM khAvA pIvA AdinI ciMtA na rahe te malyA ja kare tevA sthAnomAM A rIte utpanna thayA kare che. ane saMsAramAM bhaTakyA kare che. eka pANInA biMdumAM jeTalA apakAyanA jIvo rahelA che. te dareka jIvanuM zarIra sarasava jeTaluM karavAmAM Ave ane eka lAkha yojana jaMbudvIpamAM mukavAmAM Ave to paNa te jIvo jaMbudvIpamAM samAtA nathI Akhoya jaMbudvIpa bharAi jAya to paNa A jIvo vadhI paDe eTalA hoya che. A rIte kevalajJAnI bhagavaMto e A apukAya jIvone potAnA jJAnathI joyelA che mATe jeTalI bane eTalI dayA ane jayaNA pALI evI rIte jIvana jIvatA zIkho ke jenA kAraNe ApaNo AtmA nirAbAdha eTale koipaNa prakAranI pIDA vagaranA sukhane eTale mokSane jaldI pAmI zake. paryApti-4. AhAra-zarIra-indriya-zvAsocchavAsa koipaNa sthAnethI jIva marIne bAdara paryAptA apUkAya rUpa AyuSyavALo bane eTale e prakAranA AyuSyanA udayavALo thAya tyAre AyuSya prANa cAlu thAya che. utpattinA samayathI AhAranA pagalone grahaNa karI pariNAvI asaMkhyAta samaya sudhI e prakriyA karIne je zakti prApta kare che te zarIra paryApti kahevAya che. tyAra bAda asaMkhyAta samaya sudhI AhAranA muddagalo grahaNa karI pariNAvI je zakti pedA kare che te indriya paryApti kahevAya che ane tyAra pachI asaMkhyAta samaya sudhI AhAranA pagalone grahaNa karI je zakti pedA kare che te zvAsocchavAsa paryApti kahevAya. A rIte cAra paryAddhio pUrNa karI potAnuM AyuSya jeTaluM hoya teTalA kALa sudhI AhAra grahaNa karato pariNamAvato cAre paryAptio nI zaktione poSaNa ApIne potAnuM jIvana jIvI rahelo hoya che. prANa-4 hoya che. AyuSya-kAyabala-sparzendriya ane zvAsocchavAsa. Page 25 of 234 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AyuSya prANa :- AyuSyano udaya zarU thAya tyArathI. kAyabala prANa zarIra paryApti pUrNa kare zarU thAya. sparzendriya prANa :- indriya paryApti pUrNa thaye zarU thAya ane zvAsocchavAsa prANa zvAsocchavAsa paryApti pUrNa thaye zarU thAya che. A jIvonI yoni sAta lAkha che. A rIte bAdara akAya jIvo cauda rAjaloka rUpa jagatanA saMkhyAtamA bhAga jeTalA kSetramAM rahelA hoya che. A pRthvIkAya-akAyamAM evA laghukarmI AtmAo rahelA paNa hoya che ke jeo tyAM je kaSTa paDe te kaSTa veThIne rAgAdinI pariNati maMda rAkhIne akAma nija2A karI mahAvideha kSetramAM manuSyapaNAnuM AyuSya bAMdhIne ATha varSe saMyama lai navamA varSe kevalajJAna pAmI mokSe janArA hoya che . jo tyAM AvA jIvoakAma nirjarAthI potAnA AtmAnuM kalyANa sAdhI letA hoya to ApaNane to sArI sAmagrI maLela che to teno sArI rIte upayoga karI akAgracitte ArAdhanA karI mokSa najIka banAvavA dhArIe to karI zakIe ema chIe ne ? to te prayatna karAya e vadhAre sArUM lAge che. A rIte jaldI mokSa pAmo e abhilASA....... tathAipkAyasyApi sapta yonilakSAH sapta ca kulakoTilakSAH vedanA api nAnA 8, 2- 'apakAya' nA jIvonI paNa yoni sAta lAkha che, kulakoTi paNa sAta lAkha che ane te jIvone vedanAo paNa aneka prakAranI hoya che. 'akAya' uparanA upadravo 'pRthivIkAya' nI pIDAnA prakAro varNavyA bAda 'akAya' nA upadravonuM varNana karatAM paNa pravacanapAraMgata e paramarSi prarUpe che ke " apkAyatAM punaH prAptA-stApyante tapanAMzubhiH / dhanIkriyante tuhinaiH, saMzoSyantedya pAMzubhiH //9// kSAretarasAzlepAda, vipadyante parasparam / syAlyantasthA vipacyante, pIyante ca pipAsitaiH //// 'ekeMdriya' paNAmAM pRthivIkAyarUpatA ne pAmelA AtmAo, jema aneka prakAranI pIDAone bhogave che tema 'akAyapaNA' ne pAmelA jIvo paNa (1) sUryanA kiraNothI tape che, (2) tuhitathI ghanIbhUta thai jAya che ane (3) dhuLa dvArA zoSAi jAya che : (4) khAro rasa ane te sivAyanA bIjA paNa 2so e 2sonA paraspara mIlanathI parasparano vinAza thAya che H arthAt khArA pANI sAthe mIThuM pANI maLe to e khArA pANInA ane mIThA pANInA, ubhayanA jIvo nAza pAme che : e rItie bhinna bhinna rasanA pANIno bhinna bhinna rasavALA pANI sAthe meLApa thAya to ekatrita thayela bhinna bhinna pANInA jIvono nAza thAya che. (5) vaLI sthALa eTale rAMdhavAnuM bhAjana vizeSa temAM rahelA pANInA jIvo puSkaLa pakAya che ane (6) tarasyA loko dvArA pANInA jIvo pIvAya che. Page 26 of 234 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teukAya jIvonuM varNana. teukAya agni ja za2I2 je jIvonuM te teukAya jIvo kahevAya che. je pote ja agni svarUpa zarIravALA hoya che. A jIvo be prakAranA hoya che. (1) sUkSma agnikAya (2) bAdara agnikAya = sUkSma agnikAya. je jIvo caudarAja loka rUpa jagatanA dareka AkAza pradeza upara asaMkhyAtA asaMkhyAtA ThAMsI ThAMsIne rahelA hoya che. jeo haNyA haNAtA nathI, chedyA chedAtA nathI, bheghA bhedAtA nathI, pANIthI bhIMjAtA nathI ane agnithI baLatA nathI kAraNake A jIvonuM je zarIra che te eTaluM badhuM sUkSma che ke eka athavA asaMkhyAtA bhegA thAya to paNa carma cakSuthI joi zakAtuM nathI. mATe A jIvonI hiMsAna pApa lAgatu nathI paNa ApaNe chadmastha hovAthI koika vAra jagatanA saghaLA jIvo marI jAya ane A badhuM mArUM thai jAya to kevuM sArUM AvA vicAra Ave temAM A jIvonI hiMsAnuM pApa vicAra mAtrathI lAgI jAya mATe chadmastha hovAthI satata eTalo upayoga rAkhavo joie ke koikALe AvA vicAra na AvI jAya tenI kALajI rAkhavI joie. sUkSma aganikAya jIvo be prakAre che. (1) aparyAptA sUkSma teukAya (2) paryAptA sUkSma teukAya aparyAptA sUkSma teukAya. zarIra- aMgulano asaMkhyAtamo bhAga. AyuSya niyamA eka aMtarmuhUrtanuM svakAya sthiti jadhanyathI eka bhava. utkRSTathI. asaMkhyAtI utsarapiNI asaMkhyAtI avasarapaNI kALa jeTalI eTale asaMkhyAtA kAlacakra jeTalo kALa janma maraNa karyA kare che. paryApti-4. AhAra, zarIra, indriya, zvAsocchavAsa paryAti cothI adhurI hoya che. prANa-4. AyuSya, kAyabala, sparzendriya ane zvAsocchavAsa prANa hoya che. koipaNa sthAnethI maraNa pAmI sUkSma teukAya rUpe utpanna thAya tyAre AyuSyano udaya thAya che te AyuSya prANa kahevAya che. zarIra paryApti pUrNa thaye kAyabala prANa cAlu thAya che. indriya paryApti pUrNa thayA pachI sparzendriya prANa cAlu thAya che ane zvAsocchavAsa paryAmi zarU thaye zvAso cchavAsa prANa cAlu thAya che. e adhurI paryApta e avazya maraNa pAmatA hovAthI prANa paNa adhuroja rahe che. sUkSma paryAptA teukAya. Page 27 of 234 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A jIvo eka eka aparyApta jIvonI sAthe paryApta sUkSma teukAya jIvo saMkhyAtA hoya che. A jIvo paNa caudarAja lokanA dareka AkAza pradeza upara asaMkhyAtA asaMkhyAtA ThAMsI ThAMsIne rahelA hoya che. adrazya hoya che eTale carma cakSuthI joi zakAtA nathI. zarIra-aMgulanA asaMkhyAtA bhAga jeTaluM hoya che. AyuSya- niyamAM eka aMtarmuhUrta ja hoya che. svakIya sthiti- jaghanyathI eka bhava koi jIva tyAM utpanna thai aMtarmuhUrta rahI pachI bIjI jagyAe utpanna thAya te eka bhavanI sthiti gaNAya. utkRSTathI asaMkhyAtI utsarapiNI asaMkhyAtI avasarapiNI kALa sudhI janma maraNa kare te eTale ke asaMkhyAtA kAlacakra sudhI janma maraNa thayA kare te. paryApti-4. AhAra paryApti, zarIra paryAmi, indriya paryAti, zvAsocchavAsa paryApti. A cAreya paryAmi pUrNa karyA pachIthI ja maraNa pAme che. prANa-4. AyuSya prANa, kAyabala, sparzendriya ane zvAsocchavAsa prANa. A cAra prANo pUrNa karyA pachI parabhavanuM AyuSya bAMdhI tyAMthI maraNa pAme che. bAdara teukAya jIvo haNyA haNAya che, chedyA chedAya che, pANIthI bhIMjAya che, agnithI baLe che. ityAdi tenI hiMsA thaI zake che mATe hiMsAnuM pApa lAge che. A jIvone utpanna thavAnA sthAno bahu ja Alpa hoya che. pRthvIkAya-apukAya karatAM A jIvo nuM sthAna ghaNuM ja alpa hoya sAmAnya rIte aDhI dvIpa kSetra gaNAya che. temAMya mArA karmabhUminA kSetrone viSe ja utpanna thAya che eTale pAMca bharata kSetro-pAMca airavatu kSetro ane pAMca mahAvideha kSetro ema paMdara karmabhUmione viSe ja bAdara agnikAya jIvo utpanna thAya che ane maraNa pAme che. temAM pAMca bharata ane pAMca airAvata kSetrane viSe jayAre tIrthaMkara paramAtmAonI utpatti thAya tyAre agnikAya jIvo utpanna thAya che ane tIrthaMkara paramAtmAnuM zAsana jayAre viccheda pAme tyAre A jIvonI utpatti nAza pAme che eTale tyAra pachI A jIvo utpanna thatA nathI jayAre pAMca mahA videhakSetrane viSe tIrthaMkara paramAtmAonuM zAsana sadA mATe raheluM hovAthI tyAM agnikAya jIvo sadA mATe hoya che. mATe pAMca bharata ane pAMca airAvata kSetra mAM vyAghAka bhAvinI agnikAya jIvo gaNAya che ane pAMca mahAvideha kSetramAM nirvAghAta bhAvinI agnikAya jIvo gaNAya che. A banavAnuM kAraNa e che ke pAMca bharata ane pAMca airAvata kSetramAM kALa utsarapiNI ane avasarapiNI rUpe hoya che. te kALa eka eka daza koTI koTI sAgaropama hoya che temAM avasarapINI kALamAM cha ArA hoya che temAM pahelo Aro cAra koTAkoTI sAgaropamanA hoya che. bIjo Aro ToNa koTAkoTI sAgaropamano hoya che. trIjo Aro be koTAkoTI sAgaropamano hoya che ane cotho Aro eka koTAkoTI sAgaropamamAM beMtAlIza hajAra varSa jUna jeTalo hoya che. pAMcamo Aro ekavIza hajAra varSano ane chaThTho Aro ekavIza hajAra varasano hoya che temAM Page 28 of 234 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelo, bIjo ane trIjo Aro yugalika kSetravALo gaNAya che. mATe tyAM kalpavRkSathI manuSyo jIvatA hovAthI tyAM agnikAya jIvo utpaza thatAM nathI. trIjA ArAnA cheDe eTale kroDapUrvamAM 84 lAkha pUrva varSathI adhika kALa kAMika bAkI rahetA zrI RSabhadeva bhagavAna cyavana pAmyA janma pAmyA ane kumAra avasthA pasAra karIne rAjA banyA tyAra pachI teo hAthI upara besI gAma bahAra nIkaLyA eTale sAme be pahADa hatA te pavanathI athaDAvAthI tyAM svAbhAvika rIte agni pedA thayo javALAo nIkaLavA mAMDI tyArathI A avasarapiNImAM bAdara agnikAya jIvonI utpatti zarU thai te covIzamAM tIrthakara zrI vardhamAna svAmInuM zAsana pAMcamA ArAnA cheDA sudhI raheze, eTale pAMcamA ArAnA ekavIza hajAra varSa sudhI rahevAnuM che tyAM sudhI A bAdara agnikAya jIvonI utpatti ane maraNa rahevAnA ja che. jevuM zAsana viccheda pAmaze ke tarata ja bAdara agnikAya jIvonI utpati no nAza thaze eTale utpaNa thaze nahi. jayAre pAMca mahAvideha kSetramAM vIza-vIza tIrthakaro nA cyavana, janma, dIkSA, kevalajJAna tathA nirvANa cAlu ja rahetA hovAthI tyAM tIrthakarono virahakAla nathI AthI anAdikAlathI tIrthakaro hayAta che ane sadA mATe rahevAnA che mATe bAdara agnikAya jIvo sadA mATe janma maraNa rUpe utpanna thayA ja kare che. AthI A jIvone utpanna thavA lAyaka sthAnomAM ghaNuM ja alpa sthAna gaNAya che. A bAda teukAyanA 14 bhedo hoya che. (1) aMgArAno agni (2) bhArahADano agni (3) tUTatI javAlAno agni (4) akhaMDa javAlAno agni (5) uMbADAno agni (6) cakamakano agni (7) vijaLI no agni (8) tArAno agni (9) araNIno agni (10) vAMsano agni (11) kASTano agni (12) sUrya sAme kAca dharatAM temAMthI jharato agni (13) dAvAnaLano agni ane (14) nibhADAno agni. A sivAya bIjA ghaNAM bhedo bAdara teukAya jIvonA hoya che. A jIvonuM kSetra thoDuM hovA chatAMya A jIvonI hiMsAmAM doSa vadhAre lAge che mATe jJAnI bhagavaMto e kahyuM che ke A jIvone sUkSma budhdhithI jANavA yogya che. bIjA jIvonI hiMsAmAM lakhela nathI mAtrA A jIvonI hiMsAmAM ja A vAta jaNAvelI che. kAraNake agnikAyanI hiMsAmAM jJAnI bhagavaMtoe chae kAyanI hiMsA joyelI che te A rIte je padArthamAMthI agni pedA thato hoya che te padArtha kAMika jalIya padArtha hovo joie eTale bhInAzavALo hovo joie. jo temAM pANIno aMza na hoya to temAMthI agni pedA thato nathI tethI te jalIya padArtha te apakAyanA jIvo rUpe hoya che. apUkAya jIvo jayAM hoya tyAM pRthvInA jIvo hoya ja kAraNa pANI pRthvI sivAya rahe nahi mATe pRthvIkAya Ave. jayAM pANI hoya tyAM vanaspati avazya hoya ja ema zAstra vacana che mATe vanaspatikAya Ave. agni pote saLage che mATe agnikAya Ave. vAyukAya eTale pavananAM jIvo halana calanathI hoya che mATe vAyukAya Ave ane Tosa jIvo uDatA uDatA paDyA vagaranA rahe nahi mATe Tosa kAya Ave A Page 29 of 234 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rIte cha e kAyanI hiMsAno doSa lAge che. mATe AgaLanA kALamAM jayAre lAkaDAno upayoga thato hato tyAre ekadama sukkA lAkaDA vAparatA nahi ane ekadama lIlA lAlaDA paNa vAparatA nahi. kAraNake ekadama sukkA saLaga nahi ane lIlA lAkaDAmAMthI pANI chUTe mATe kAMika sukA ane kAMika lIlu lAkaDuM hoya to ja te upayogamAM levAtuM AthI paNa khyAla Avaze ke jalIya padArtha vagara agninI yoni pedA thai zakatI nathI. AgaLanA kALamAM jJAna ochuM hatuM paNa anubhava jJAna samajaNa rUpe barAbara hatuM. cUlo saLagAva tyAre badhI rasoI karI cUlA upara rasoi mUkI detA cUlo oLavAi jAya to pharIthI saLagAvatA na hoto te ThaMDI rasoi badhAya khAi letA hatAM. te vakhate garama ja jo ie ThaMDu bhAve nahi AvI bUmo koi pADatuM nahotuM. ThaMDu khAvAthI Apharo caDhI jAya, gesa thAya evuM koi bolatuM nahotuM. e cUlo ke sagaDI olavAi jAya eTale pANI nAkhI ThaMDI pADatA nahotA paNa te kolasA eka nAnI mATalImAM bharI detA hatA kAraNake temAM koi saLagato aMgAro hoya to te agnikAyano jIva lAMbA AyuSyavALo temAM jIvyA kare ane bIjA divase athavA e divase jayAre agnino upayoga karavAno hoya to sIdho navo agni saLagAvatA nahi. pahelA je mATalImAM kolasA ane aMgArA mukelA hoya tene lAvI uMdhI pADIne temAM je saLagato aMgAro sAmAnya hoya tene lai temAMthI agni pedA karatA hatA. jo koi na maLe to pachI ja navo agni saLagAvatA AnuM kAraNa e jaNAya che ke navo agni pedA karavAmAM vadhAre pApa lAge ane saLagelo hoya temAMthI saLagAvatAM ochuM pApa lAge ema lAge che. AthI ja A badho upayoga rAkhIne jIvana jIvatA hatA. jayAre Aje to cUlA gayA, sagaDIo gai, gesanA cUlA gayA, gesanA prAyamasa AvI gayA, gesanI sagaDIo AvI gaI ke jenA kAraNe A jIvonI hiMsAnuM pApa lAgI rahyuM che e vAtaja manamAMthI nIkaLI gayela che. AjanI vIjaLI eTale ilekTrIka jeTalI sagavaDo vadhI eTalo agnikAyano upayoga khubaja jo ramAM vadhyo che. lAiTo, paMkhA, rephrIjareTara, erakaMDIzano, kulara vagere temaja phona, TelIvIjhano eTale TI.vI. vIDIyo keseTo, komyuTaro, kekyuleTaro e ilekaTrIkathI cAle, sUryanA kiraNothI cAle athavA janareTarothI cAle vagere jenA jenAthI cAle te badhA bAdara paryAptA teukAya jIvo gaNAya che. pAvarathI cAlatA hoya te paNa. sUryanA kiraNothI cAle te solAra kahevAya che AthI jJAnI bhagavaMto kahe che ke lAiTa pANImAMthI utpanna thatI hovAthI cha kAyanI hiMsA pratyakSa dekhAya che temAM lAiTanuM phonanuM, kekyuleTaranuM eka baTana dabAvavAthI chaThThanuM prAyazcita Ave che ane baMdha karatAM aTTamanuM prAyazcita Ave che kAraNa ke cAlu kare tyAre yoni cAlu thAya che mATe jIvo utpanna thayA kare che jayAre baTana baMdha kare eTale utpanna thayelA jIvono eka sAthe nAza thAya che mATe prAyazcita vadhAre Ave evI ja rIte gesa cAlu kare to chaThThanuM ane baMdha kare to aTTamanuM prAyazcita Ave che. Page 30 of 234 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka AkhA divasamAM gharamAM ane oNphIsamAM thaIne athavA jayAM bahAra gayA hoya tyAM A rIte vicAraNA karoto AkhA divasamAM kyAM keTalA baTano cAlu karo cho ane baMdha karo cho tenI noMdha karoto prAyazcita keTaluM Ave ? tenI sAme jo vicAra karo to dharmanI ArAdhanA je rIte thaI rahelI che tenAthI A pApathI chUTAya ane puNyabaMdha sAro thAya evuM bane che kharuM? ke uparathI je rIte jevA bhAvathI dharma karIe chIe tenAthI baMdhAtuM puNya AvA pAponA kAraNe pApamAM parAvartana thai jAya che ema lAge che ? A uparathI vicAraNA karIe to saMsAramAM jIvana jIvatA keTalA sAvadha rahevuM paDe ane dharmakriyA karavAmAM keTalA sAvadha rahevuM paDe ane dharmakriyA karavAmAM keTalA ekAgra banavuM paDe ! jo mokSa mATe ArAdhanA karavI hoya, te icchAne TakAvI rAkhI, prabaLa banAvI sthiratAno pariNAma pedA karavo hoya to saMsAra je rasa ane pariNAmanI ekagratAthI cAle che tene badalIne dharmano rasa eTale dharma pedA karavAno rasa ane tenI kriyAomAM keTalI ekAgratA pedA karavI paDaze. basa A vicAro karI dhIme dhIma jo Ano abhyAsa karavAmAM Ave to Aje ne-Aje pheraphAra na thAya paNa cha mahine, bAra mahine, varSe, be varSe jarUra pheraphArInI anubhUti thayA vinA rahe nahi. manuSya janmane pAmIne kharekhara karavA lAyaka Aja che ne ? jo AvI pravRttithI saMsArano rasa ghaTI jAya ane dharmano rasa pedA thaI jAya to mokSanI icchA pedA thayA vinA raheze nahi ane AtmA mokSamArgamAM dAkhala thai sthiratA pUrvaka cittanI ekAgratA pUrvaka ane prasannatA pUrvaka ArAdhanA banyA vagara raheze nahi. AthI ATalA jIvonI virAdhanA jANIne zakya prayatna zuM karavAno ? rasoi banI gayA pachI ApaNA mATe eTale ApaNane ude zIne garama karIne Ape to levI nahi. jemake rasoi eka vAge banI gai jamavA mATe be vAge doDha vAge AvyA ane ThaMDI thai gayela che to tamArA mATe garama karI tamone pIrase to te khAvI nahi jevI hoya tevI laine khAi levI vadhArAnA agnikAya jIvonI virAdhanA na thAya tenI kALajI rAkhI jIvana jIvavAna zarU karavuM joie ! bIna jarUrI hiMsA na thAya tenI kALajI rAkhIne jIvana jIvavA prayatna karavo. Ano artha e thAya che ke rasoi banI gayA pachI pharIthI garama karI khAvI nahi e je pramANe ThaMDI hoya to ThaMDI paNa khAtA zIkhI levAnuM ! nahitara garama garama khAtA-cA pItA, dUdha pItA jo Tesa AvI jaze ane teja vakhate AyuSya baMdhAze to A agnikAyamAM pharavA mATe javuM paDaze ane temAMya atyaMta Asakti pedA thaze to tenAthI anubaMdha evA joradAra paDaze ke jenA kAraNe asaMkhyAtI utsarapiNI asaMkhyAtI avasarapiNI kALa sudhI temane temAM ja du:kha bhogavavA javuM paDaze. bAdara teukAya jIvonA be bheda che. (1) aparyAptA rUpe (2) paryApta rUpe hoya che. aparyApyA bAda teukAya jIvonuM varNana. zarIra-aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM hoya. Page 31 of 234 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AyuSya- niyamA eka aMtarmuhUrtanuM hoya. svakAya sthiti jadhanyathI eka bhavanI utkRSTathI asaMkhyAtI utsarapiNI avasarapiNI kALa. paryApti-4. AhAra paryApti, zarIra paryAti, indriya paryApti ane zvAsocchavAsa paryAti. A jIvone cothI paryAmi niyama adhurI hoya che. prANa-4. AyuSya prANa, kAyabala prANa, sparzendriya ane zvAsocchavAsa prANa hoya che. temAM je sthAnamAMthI AvIne bAdara aparyAptA teukAya rUpe utpanna thAya eTale AyuSya udayamAM cAlu thAya tyArathI AyuSya prANa cAlu thAya che. zarIra paryAmi pUrNa thaye kAyabala prANa cAlu thAya che. eTale pugalo je AhAra rUpe lIdhelA che tene sArI rIte pacAvavAnI zakti pedA thAya. indriya paryApti pUrNa thaye sparzendriya prANa cAlu thAya che ke jenAthI lIdhelA AhAranA pudgalomAM sArA narasApaNAnuM jJAna pedA thatAM saMjJAo sateja thAya che ane sparzendriyanA ATha viSayomAM sArA narasApaNAnA rAganI samaja vizeSa thAya che. zvAsocchavAsa paryAmi zarU thatAM zvAsocchavAsa prANa zarU thAya che. A paryApti ane prANa pUrNa karyA vagara jIva maraNa pAmato hoya che mATe aparyApta kahevAya che. paryAptA bAdara teukAya jIvo. zarIra-aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM hoya che. eka zarIramAM eka jIva hoya che. mATe pratyeka kahevAya che. asaMkhyAtA zarIro ane asaMkhyAtA jIvo bhegA thAya tyAre ja joI zakAya che. AyuSya- jadhanyathI eka aMtarmuhUrtanuM hoya che. utkRSTa thI- ToNa ahorAtri eTale 72 kalAkanuM svakIya sthiti jaghanyathI eka bhava eTale eka bhava aMtarmuhUrtano teukAya rUpe utpanna thai pachI yoni badalI bIjI yonimAM utpanna thAya che. utkRSTathI asaMkhyAtI utsarapiNI asaMkhyAtI, avasarapiNI kALa eTale asaMkhyAtA kAlacakro hoya che. koI jIva potAnA zarIrAdinuM mamatva karI atyaMta Asakti vagere karIne tathA garamA garama khAvA pIvAdimAM barAbara Tesa karI teukAyanA AyuSyanA anubaMdho bAMdhIne utkRSTa AyuSya rUpe ATha bhava karI navame bhave yoni badalI pAcho teukAyanuM utkRSTa AyuSya bAMdhI ATha bhavo karI pAchI yoni badale A rIte asaMkhyAto kALa rakhaDe. utkRSTa AyuSyanA utkRSTathI ATha bhava karI zake. jaghanyajaghanya AyuSya rUpe, jaghanya madhyama AyuSya rUpe, madhyama-madhyama AyuSya rUpe janma maraNa karatAM karatAM asaMkhyAto kALa teukAyamAM jIva pharyA kare che. paryApti-4. AhAra paryApti, zarIra paryApti, indriya paryApti ane zvAsocchavAsa paryAti hoya che. Page 32 of 234 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjA sthAnethI maraNa pAmIne jIvo te ukAyanA AyuSya sAthe utpatti sthAne AvI AhArane grahaNa karI pariNamAvI visarjana karavAnI zakti prApta kare che te AhAra paryAmi gaNAya che. samaye samaye AhArane grahaNa karato pariNamAvato asaMkhyAta samaye je zakti pedA kare che te zarIra paryApti kahevAya che tyAra pachI asaMkhyAta samaya sudhI AhArane grahaNa karato pariNamAvato je zakti pedA thAya te indriya paryApti kahevAya che ane tyAra pachI asaMkhyAta samaya sudhI AhAranA pagalone grahaNa karato pariNamAvato je zakti pedA kare che te zvAsocchavAsa paryApti kahevAya che. A zaktithI jagatamAM rahelA zvAsocchavAsanA pudgalone grahaNa karavAnIpariNAvavAnI ane visarjana karavAnI zakti pedA kare che te jayAM sudhI potAnuM AyuSya hoya tyAM sudhI A zaktithI potAnuM jIvana jIvyA kare che. prANa-4. hoya AyuSya, kAyabala, sparzendriya ane zvAsocchavAsa. (1) AyuSya prANa- je sthAnethI jIvo maraNa pAmIne eTale potAnuM bhogavAtuM AyuSya pUrNa karIne teukAya bAdara paryApta rUpe AyuSya jayAMthI zarU kare che tyAMthI te jIvo teukAyanA AyuSya prANavALA kahevAya che. A bAdara paryAptA teukAyanA AyuSya rUpe cadarAjalokanA koipaNa AkAza pradeza uparathI maraNa pAmI A AyuSyanA udayavALo thai zake che. chatAMya jJAnI bhagavaMto kahe che ke aDhIdvIpa eTale pIstAlIza lAkha yojana je manuSya kSetra che te manuSya kSetranA kapATamAM te teukAyano jIva na Ave tyAM sudhI te teukAya rUpe gaNAto nathI eTale ke pIstAlAkha yojana rUpa je manuSya kSetra che teTalA ja vistAra vALuM urdhvaloka sudhI ane teTalAka vistAravALa adholoka sudhInI je lAMbI eTale cauda rAjaloka lAMbI pIstAlIza lAkha yojana pahoLI temaja ticcha eka rAja lAMbI banne bAjunI thaine ane pIstAlIza lAkha pahoLI evI cokaDI AkAravALo bhAga kalpavo te kapATa kahevAya che. jIvo teukAya rUpe jayAre potAnA sthAnamAM utpanna thavA mATe Ave eTale praveza kare tyArathI te bAda teukAya rUpe gaNAya che tenI pahelA koipaNa kSetramAM AyuSyano udaya thayelo hovA chatAMya teukAya rUpe gaNatrI karatA nathI. alpakALa hovAthI avirakSIta rUpe gaNe che. te teukAyanA udayavALA jIvone AyuSya prANa zarU thAya che. jayAre e jIvo utpatti sthAna AvI AhArane grahaNa karatAM karatAM zarIra paryApti pUrNa kare eTale kAyabala prANa pedA kare che ke je prANa nA kAraNe jagatamAM rahelA dArika vargaNAnA pudgalone grahaNa karI pariNamAvI, visarjana karavAnI zakti pedA kare che. indriya paryAti pUrNa thaye sparzendriya prANa pedA kare che ane zvAsocchavAsa paryAti pUrNa thaye zvAsocchavAsa prANa pedA kare che ane potAnuM jeTaluM AyuSya hoya te kALa sudhI AhAra grahaNa karI pariNamAvI prANone puSTa karIne potAnuM jIvana jIve che. Page 33 of 234 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka cokhAnA dANA jeTalI jagyAmAM jeTalA teukAyanA jIvo rahelA hoya te darekanuM zarIra khasakhasa nA dANA jeTaluM karavAmAM Ave ane jaMbudvIpamAM mukIe to ekalAkha yojanavALo jaMbudvIpa paNa nAno paDe. eka taNakhAnA nAnAmAM nAnA kaNIyAmAM teukAya jIvonA asaMkhyAtA zarIro hoya che eka eka za2I2mAM eka eka bAdara paryAptA teukAya jIva hoya che ane teja avagAhanAnI sAthe ne sAthe ja bAda2 aparyAptA teukAya jIvo sadA mATe asaMkhyAtA asaMkhyAtA te asaMkhyAtA lokAkAzanA AkAza pradezanA jeTalA rahelA hoya che mATe te jIvo sAte nArakInA jIvo karatAM asaMkhyAta guNA adhika hoya che athavA cAre nikAyanA devonI saMkhyA karatAM asaMkhyAta guNA adhika hoya che mATe zakya hoya to A jIvonA upayoga vagara jIvana jIvatA banavuM joie. na ja thai zake to jema bane tema teno upayoga jeTalo ocho thAya evI rIte jIvana jIvavAno prayatna karavo joie toja hiMsAnA pApathI bacI ahiMsAnA pariNAmanA saMskAro draDha karI zakAya e prayatna karatA karatA nirAbAdha je mokSa sukha tenI prApti karI zakAya. Akho saMsAra je cAle che te agnikAya ane akAya upara cAle che enI hiMsA saMsAramAM rahelA jIvane thavAnI ja enA vinA saMsAramAM jIvavuM zakya ja nathI mATe abhayakumAre nagaranA badhA mANasone bhegA karIne pUchyuM hatuM ke A traNa sonA mahoronA DhagalA je che te eka eka lAkha sonAmahoronA che te ene ja ApavanA che ke je jIvanabhara kAcApANIno tyAga kare, agnino tyAga kare ane strIno tyAga kare. AkhA ToLAmAMthI koipaNa taiyAra thayA nahi tyAre saMyamano svIkA2 ka2nA2 kaThIyArAe A traNe cIjano tyAga karela che ema jaNAvI abhayakumAre lokomAM tenA pratye ahobhAva jagADyo AthI lakSya rAkhIne jema bane tema agnikAyanA ochA upayogathI jIvAya tevo prayatna karavo khAsa jarUrI che mATe jJAnI bhagavaMtoe sUkSma budhdhithI A jIvone jANavA yogya kahelA che. zrI suyagaDAMga sUtramAM agnikAyanI virAdhanAmAM chae kAyanI virAdhanA thAya che evo ullekha Ave che. A jIvonI yoni sAta lAkha hoya che. tathA tejaskAyasya sapta yonilakSAH trayaH kulakoTi lakSAH pUrvavade danAdikaM, 3- 'tejaskAya' jIvanI yoni sAta lAkha che, kulakoTi traNa lAkha che ane tejaskAya jIvone paNa vedanA vigere 'pRthivIkAya' ane 'akAya' nA jIvonI mAphaka hoya che. 'tejaskAya' nA trAsanA prakAro 'akAya' nA upadravonuM varNana karyA pachI 'tejaskAya' jIvonA trAsanA prakAronuM varNana karatAM eja ArAdhyapAda AcArya bhagavAn pha2mAve che ke "tejaskAyatvamAptAzva, vidhyApyante jalAdibhiH / ghanAdibhiH praphuTayante, jvAlyante cendhanAdibhiH //9// Page 34 of 234 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tejaskAya' paNAne pAmelA jIvo 1. jalAdi dvArA bujAvI nakhAya che, 2. ghanAdithI puSkaLa kuTAya che ane 3. injana Adi dvArA javAjalyamAna karAya che. teukAya saMpUrNa vAyukAya jIvonuM varNana pavana che zarIra je jIvonuM te vAyukAya jIvo kahevAya che. vAyukAya jIvonA be bheda hoya che. (1) sUkSma vAyukAya (2) bAdara vAyukAya sUvAyukAya- haNyA haNAtA nathI, chedyA chedAtA nathI, bhedyA bhedAtA nathI, pANIthI bhIMjAtA nathI, agnithI baLatA nathI evA caudarAjaloka rUpa jagatanA dareka AkAza pradeza upara asaMkhyAtA asaMkhyAtA ThAMsI ThAMsIne rahelA hoya che. sUkSma vAyukAya jIvonA be bhedo che. (1) aparyAptA sUkSma vAyukAya (2) paryAptA sUkSma vAyukAya. aparyAptA sUkSma vAyukAya zarIra-aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga jeTaluM hoya. AyuSya-eka aMtarmuhUrtanuM ja hoya che. svakAya sthiti jaghanyathI eka bhava. utkRSTathI asaMkhyAtI utsarapiNI, asaMkhyAtI avasarapiNI kALa sudhI janma maraNa thAya. paryApti-4. AhAra paryApti, zarIra paryApti, indriya paryApti ane zvAsocchavAsa paryApti. prANa-4, AyuSya, kAyabala, sparzendriya ane zvAsocchavAsa A cotho prANa adhuro hoya che. yoni- A jIvonI sAmAnya rIte judI kahelI na hovAthI samastIgata rUpe sAta lAkha hoya che. sUkSma paryAmAM vAyukAya zarIra-aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM hoya. AyuSya-niyamA eka aMtarmuhUrtanuM hoya che. svakAya sthiti- jaghanyathI eka bhavanI hoya. utkRSTathI asaMkhyAtI utsarapiNI, asaMkhyAtI avasarapiNI eTale asaMkhyAtA kAlacakra sudhI janma maraNa karyA kare che. paryApti-4. AhAra paryApti, zarIra paryApti, indriya paryApti ane zvAsocchavAsa paryApti. utpattinA pahelA samaye je AhAranA pugalo grahaNa karI pariNamAve eTale khala ane rasarUpe pariNAvavAnI zakti pedA kare te AhAra paryApti asaMkhyAta samaya sudhI AhArane grahaNa karI khala ane rasarUpe pariNamAvavAnI vizeSa zakti pedA kare te zarIra paryApti kahevAya che. asaMkhyAta samaya sudhI zarIra Page 35 of 234 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryApti pachI AhArane grahaNa karatAM karatAM je zakti rasavALA pudgalomAMthI pedA thAya te indriya paryApti kahevAya che ane tyAra pachI AhAranA pudgalone grahaNa karatAM asaMkhyAta samaya bAda je zakti pedA thAya te zvAsocchavAsa paryAmi kahevAya che. prANo-4. AyuSya, kAyabala, sparzendriya ane zvAsocchavAsa prANa. je sthAne sUkSma paryAmA vAyukAyanA AyuSyano udaya thAya tyArathI AyuSya prANa gaNAya che. zarIra paryApti pUrNa thaye kAyabala prANa pedA thAya che. indriya paryApti pUrNa thaye, sparzendriya prANa pedA thAya che ane zvAsocchavAsa paryAmi pUrNa thaye zvAsocchavAsa prANa pedA thAya che ke jenAthI jIvone jagatamAM rahelA zvAsocchavAsa vargaNAnA pudgalone grahaNa karI pariNamAvI eTale zvAsa nizvAsa rUpa pariNamAvI visarjana karavAnI zakti pedA thAya che. kAyabala prANathI jagatamAM rahelA audArika vargaNAnA pudgalone grahaNa karI pariNamAvI visarjana karavAnI zakti pedA thAya che. sparzendriya prANathI jIvane sparzendriyanA ATha viSayo temAM anukULa kayA ane pratikULa kayA te vicAravAnI zakti pedA thAya ane temAM rAgAdi pariNAmanI tIvratA thatI jAya che. bAdara vAyukAya jIvo guMjArava karato vAyu, bhamarI vAto, ghanavAyu, tanu = pAtaLo vAyu ema aneka prakAro kahelA che. A jIvo haNyA haNAya che, chedyA chedAya che, bhedyA bhedAya che, pANIthI bhIMjAya che, agnithI baLe che eTale nAza pAme che mATe A jIvonI hiMsAnuM pApa lAge che. sAmAnyathI A bAdara vAyunA 17 bhedo hoya che. (1) pUrvadizAno vAyaro (3) uttara dizAno vAyu (5) urdhva dizAno vAyu (7) tirthaMk dizAno vAyu (9) guMjArava karato vAyu (11) maMDaLIyo vAyu (2) pazcima dizAno vAyaro (4) dakSiNa dizAno vAyu (6) adho dizAno vAyu (8) vidizAno vAyu (10) ukkalIyo vAyu (12) jhAmI vAyu (14) saMvartaka vAyu (13) jhUjha vAyu (15) ghanavAyu (17) zudhdha vAyu A vAyukAya jIvonA prakAro che. A sivAyanA bIjA aneka vAyukAyanA prakAro hoya che. A vAyukAya jIvo cauda rAjalokanA AkAza pradezo upara hoya che. mATe kSetra cauda rAjaloka gaNAya che ane jyAM jyAM cauda rAjalokamAM polANa bhAga vizeSa hoya tyAM tyAM A jIvo vizeSa rahelA hoya che ane kaThaNa bhAgamAM ochA hoya che. jyAM sidhdha paramAtmAnA jIvo rahelA hoya che tyAM paNa A bAdara vAyukAyanA jIvo hoya che. (16) tanu vAyu ane Page 36 of 234 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAdara vAyukAya jIvonA be bhedo che. (1) aparyAptA bAdara vAyukAya (2) paryASThA bAdara vAyukAya. aparyAptA bAdara vAyukAya zarIra-aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM AyuSya- niyamA eka aMtarmuhUrtanuM ja hoya. svakAyasthiti- jadhanyathI eka bhava ane utkRSTathI asaMkhyAtI utsarapiNI, asaMkhyAtI avasarapiNI eTale asaMkhyAtA kAlacakro sudhI janma maraNa thayA kare. paryApti-4. AhAra paryApti, zarIra paryApti, indriya paryApti ane zvAsocchavAsa paryApti. A cothI paryApta adhurI hoya che kAraNake aparyAptA jIvo niyamA cothI paryApta adhurIe maraNa pAme prANo-4. AyuSya, kAyabala, sparzendriya ane zvAsocchavAsa. jyArathI bAdara aparyAptA vAyukAya rUpe AyuSyano udaya cAlu thAya tyArathI AyuSya prANa cAlu thAya che. zarIra paryApta pUrNa thaye kAyabala prANa zarU thAya che. indriya paryApti pUrNa thaye sparzendriya prANa cAlu thAya che ane zvAsocchavAsa paryApti zarU thaye zvAsocchavAsa prANa zarU thAya che. A cotho prANa haMmezA adhuroja rahe che. eka eka bAdara paryAptA vAyukAya jIvanI nizrAe eTale eTalI ja avagAhanAmAM asaMkhyAtA lokAkAzanA Akaza pradeza jeTalA jIvo eTale asaMkhyAtA bAdara paryAptA vAyukAya jIvo haMmezA rahelA hoya che. A jIvonI samudAya rUpe sAtalAkha yoni kahelI che. judI kahelI na hovAthI kahI nathI. bAdara paryAptA vAyukAya jIvo zarIra-aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM hAya che. AyuSya- jadhanyathI eka aMrmuhUrta ane utkRSTathI traNa hajAra varSanuM hoya che. svakAya sthiti- jaghanyathI eka bhava. koi jIva bAdara paryAptA vAyukAya rUpe utpanna thai bIje utpanna thAya tevA jIvone AzrayIne gaNAya ane utkRSTathI jaghanya-jaghanya AyuSyavALA-jaghanya-madhyama AyuSyavALA ane madhyama madhyama AyuSyavALA jIvone AzrayIne asaMkhyAtI utsarapiNI asaMkhyAtI avasarapaNI eTale asaMkhyAtA kALacakro sudhI janma maraNa karavA rUpa kAya sthiti hoya che. utkRSTa utkRSTa AyuSya rUpe svakAya sthiti ATha bhavonI hoya che. eTale ATha bhavathI vadhAre bhavo utkRSTa AyuSyavALA karI zakatA nathI. AvA utkRSTa AyuSyavALA jIvo moTA bhAge ghanavAta-tanuvAta vAyurUpe rahelA hoya athavA lavaNa samudranA pAtAlakaLazAnA nIcenA bhAgamAM aMdara je vAyu rahelo hoya che te vAyurUpe paNa hoi zake che. ahIMyA je jIvone pavana vizeSa gamato hoya, ThaMDakamAM rahevuM vadhAre pasaMda paDatuM hoya tathA jyAM pavana Ave evI jagyA hoya te khubaja gamatI hoya, temAM AnaMda Avato hoya, hAsa thatuM hoya to evA jIvo temAM AnaMda prApta karI karIne dazabhava-sobhava-hajAra bhavo ityAdi anubaMdha rUpe bhavanI paraMparA bAMdhIne AvA vAyukAya jIva rUpe utpanna thayA kare che ane temAM traNa traNa hajA2vALA utkRSTa AyuSya rUpe utpanna thai ATha bhavo karI yoni badalI eka aMrmuhUrta bIjI yonimAM rahI pAcho vAyukAya rUpe ATha bhavo kare AvI rIte asaMkhyAtA kALacakro Page 37 of 234 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudhI vAyukAyamAM pharyA kare che ane atyaMta Asakti pUrvaka pavanamAM rAga rAkhI ne jIvanArA jIvo jaghanya jaghanya AyuSya rUpanA anubaMdho bhavanI paraMparAnA bAMdhIne asaMkhyAtA kALacakro sudhI rakhaDyA kare che. je jIvone ekendriyapaNAmAM javA lAyaka atyaMta saMkilaSTa pariNAma hoya toja te jIvo agnikAya ane vAyukAyamAM AvI rIte utpanna thAya che ane te jIvo manuSya gati bAMdhatA ja na hovAthI moTA bhAge kilaSTa pariNAmamAM ja potAno kALa pasAra kare che. ema jJAnI bhagavaMto kahe che. A rIte jIvo svakIya sthitimAM bhamyA kare che. paryApti-4, AhAra paryApti, zarIra paryApti, indriya paryApti ane zvAsocchavAsa paryApti. utpattinA pahelA samaye je AhArane grahaNa karI pariNAvI khala ane rasarUpe pugalone banAve te AhAra paryApti kahevAya che. A eka samayanI hoya che. pachI samaye samaye AhAra grahaNa karatAM khala ane rasarUpe pariNAvatAM asaMkhyAta samaya sudhI prakriyA kare tenAthI zarIra paryAptinI zakti pedA thAya che pachI asaMkhyAta samaya sudhI AhAranA pudgalone grahaNa karI pariNAvI khala rasarUpe karato karato je zakti pedA kare che tenAthI indriya paryAptinI zakti pedA thAya che tyAra pachI asaMkhyAta samaya sudhI AhAranA pugalone grahaNa karI khala ane rasarUpe pariNAma pamADI zvAsocchavAsa paryAminI zakti pedA kare che. A rIte cAra paryApti thAya che. prANa-4. AyuSya, kAyabala, sparzendriya ane zvAsocchavAsa prANa. je sthAnamAM maraNa pAmI bAdara paryAptA vAyukAya rUpe utpanna thavAnA hoya tenA AyuSyano udaya thAya tyArathI AyuSya prANa cAlu thAya che. zarIra paryAptithI paryAptA thAya eTale kAyabala prANa pedA thAya che, jenAthI jagatamAM rahelA audArika grahaNa yogya vargaNAnA pudagalone grahaNa karI pariNamAvI eTale zarIra rUpe pariNamAvI visarjana karavAnI zakti pedA thAya te kAyabala. indriya paryApti pUrNa thAya tyAre sparzendriya prANa pedA thAya che. tenAthI je pudgalo grahaNa karAya che temAM ATha sparzamAMthI anukULa sparza vALA pudgalomAM rAjIpo ane pratikULa sparza vALA pudgalomAM nArAjI karato karato karmabaMdha thayA kare che. tyAra pachI samaye samaye AhAranA pudgalone grahaNa karato pariNAma pamADato je zakti pedA kare che tenAthI jagatamAM rahelA zvAsocchavAsa vargaNAnA pudgalone grahaNa karI zvAsaucchavAsa rUpe pariNamAvI niHzvAsa rUpe visarjana karavAnI zakti pedA kare te zvAsocchavAsa prANa kahevAya che. jyAM sudhI jeTaluM AyuSya hoya tyAM sudhI A jIvo AhAra AdinA pudgalothI zaktio pedA karI saMjJAone sateja karatA karatA karmabaMdha karIne saMsAra vadhAratA jAya che. yoni-A jIvonI cAre prakAranA bhedonI samudAya gata sAta lAkha jIvAyoni hoya che. temAM 5 varNa X 2 gaMdha X pAMca rasa X 8 sparza x pAMca saMsthAna = be hajAra bheda thAya che e be hajArane sAta lAkha sAthe bhAgAkAra karIe to 350 no AMka Ave. e 350 vAyukAya jIvonA bhedo eTale prakAro hoya che. e 350 bhedomAM eka eka bhedane viSe babbe hajAra babbe hajAra utpatti sthAno hoya che. eTale ekavAra anubaMdha bAMdhIne jIva vAyakAmAM jAya ane tyAM janma maraNa kare to eka bhedamAM be hajAra vAra janma maraNa karI pUrNa thAya tyAre bIjAbheda rUpe utpanna thAya tyAM be hajAra vAra janma maraNa kare tyAMthI trIjA bhedarUpe Page 38 of 234 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temAM paNa eja rIte be hajAravAra janma maraNa kare A rIte 350 bhedomAM babbe hajAra vAra janma maraNa karyA karavAthI sAta lAkha jIvAyoni thAya che. A rIte jIvo atyAra sudhImAM anaMtI vAra bhaTakIne AvyA have bhaTakavA na javuM hoya to khyAla rAkhI sAvaceta thavA jevuM che. vAyorapi sapta yonilakSAH sapta ca kulakoTilakSAH vedanA api zItoSNAdijanitA (III Ud, 'vAyukAya jIvonI paNa yoni ane kulakoTi sAta lAkha che tathA zIta ane uSNa AdithI utpanna thayelI vedanAo paNa te jIvone aneka prakAranI hoya che. vAyukAyanI vedanA A pramANe tejaskAyapaNA' ne pAmelA jIvonA trAsanA prakAronuM varNana karyA pachI 'vAyukAya jIvonI vedanAonuM varNana karatAM eja sarvataMtra svataMtra sUripuraMdara pharamAve che ke "vAyukAyatvamapyAptA, hanyante vyajanAdibhiH / #ldWIT/ diyoda, vipaLo #go //9// prAcInAdyAstu saveMDapi virAdhyante parasparam / mukhAdivAtairyAdhyante, pIyante coragAdibhiH ////" vAyukAya paNAne paNa pAmelA jIvo - '1-paMkhAdikathI haNAya che, ra-zIta ane uSNa Adi dravyonA yogathI kSaNe kSaNe maraNa pAme che, 3-pUrva dizA AdinA pavano to saghaLAya paNa paraspara athaDAi athaDAine maraNa pAme che : arthAt pUrva dizAno pavana pazcima AdinA pavana sAthe, pazcima dizAno pavana pUrva AdinA pavana sAthe, uttara dizAno pavana dakSiNa AdinA pavana sAthe, dakSiNa dizAno pavana uttara AdinA pavana sAthe, urdhva dizAno pavana adho dizA AdinA pavana sAthe ane adho dizAno pavana urdhva dizA AdinA pavana sAthe, ema aneka rItie paraspara athaDAine vAyukAyanA jIvo vinAza pAme che, 4-mukha AdinA pavanathI paNa vAyukAyanA jIvo bAdhA pAme che ane pa-sarpa Adi paNa e jIvonuM pAna karI jAya che.' vAyukAya jIvonuM varNana samApta vanaspati kAya jIvonuM varNana. vanaspatikAya jIvonAM bhedo hoya che. (1) sAdhAraNa vanaspatikAya (2) pratyeka vanaspatikAya. sAdhAraNa vanaspatikAya jIvonuM varNana. sAdhAraNa vanaspati- eka zarIramAM anaMtA jIvo rahelA hoya arthAt anaMtA jIvonA samudAya vacce eka zarIranI prApti thavI te sAdhAraNa vanaspati kahevAya. sAdhAraNa vanaspati-nigoda-anaMtakAya-lIlaphUga-kaMdamULa A vagere zabdo paryAya vAcI eTale enArtha vAcI gaNAya che. Page 39 of 234 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhAraNa vanaspatikAyanA mukhya be bhedo hoya che. (1) avyavahAra rAzI sAdhAraNa vanaspatikAya (2) vyavahAra rAzI sAdhAraNa vanaspatikAya. avyavahAra rAzI sAdhAraNa vanaspati je che te cauda rAjaloka rUpa jagatane viSe asaMkhyAtA nigodanA goLA rahelA che eka eka goLAmAM asaMkhyAtI asaMkhyAtI nigodo hoya che. ahIM nigoda eTale zarIra artha samajavo ane eka eka nigodamAM anaMtA anaMtA jIvo rahelA hoya che. avyavahAra rAzI sAdhAraNa vanaspatine anAdi sAdhAraNa vanaspati kahevAya che. jyAre eka sAthe jeTalA jIvo mokSe jAya tyAre eTalA ja jIvo A sAdhAraNa vansapatikAyamAMthI bahAra nIkaLI ekendriyapaNArUpe utpanna thAya e je jIvo utpanna thAya che temAM bhavya jIvo paNa hoya che ane abhavya jIvo paNa hoya che. A vyavahAra rAzImAM ghaNAM jIvo evAya hoya che ke je jIvo koikALe kadipaNa vyavahAra rAzImAM AvyA nathI AvatA nathI ane Avaze paNa nahi. evA je bhavya jIvo hoya che te bhavya jIvone jAtibhavya rUpe kahevAya che ane tevA ja abhavya jIvone jAti abhavya jIvo paNa kahevAya che. vyavahAra rAzI sAdhAraNa vanaspatikAya eTale je jIvo avyavahAra rAzImAMthI vyavahAra rAzImAM AvelA hoya te jIvo sAdhAraNa vanaspati rUpe vAraMvAra utpanna thayA kare che te vyavahAra rAzI sAdhAraNa vanaspati kAya kahevAya che kAraNake eka vAra vyavahAra rAzImAM AvyA pachI jIva sAdhAraNa vanaspati rUpe utpanna thAya te avyavahAra rAzIvALA kahevAtA nathI. vyavahAra rAzImAM AvelA pharIthI avyavahAramAM jatA nathI. A kAraNathI vyavahAra rAzI sAdhAraNa vanaspati kAya jIvone sAdi vyavahAra rAzivALA kahevAya che. AthI avyavahAra rAzImAM jIvo be prakAranA hoya che. (1) anAdi anaMta- je jIvo anAdikALathI avyavahAra rAzImAM che ane anaMtakALa sadA mATe rahevAnA che tevA jIvone anAdi anaMta avyavahAra rAzivALA kahevAya che. (2) anAdi zAMta- je jIvo anAdikALathI avyavahAra rAzimAM che paNa jyAre koi jIva mokSe jaze tyAre temAMthI bahAra nIkaLavAnA che te jIvone AzrayIne anAdi zAMta avyavahAra rAzIvALA kahevAya che. vyavahAra rAzI sAdhAraNa vanaspatikAya jIvo sadA mATe sAdi zAMta rUpe gaNAya che kAraNake jyAre je jIvo avyavahAra rAzimAMthI Ave te Adi thai ane kAyama mATe e jIvo sAdhAraNa vanaspatimAM vyavahAra rAzI rUpe rahevAnA ja nathI paNa ekendriya AdinA bhedomAM pharyA kare che mATe sAdi zAMta ja kahevAya che. keTalAka AcAryoe avyavahAra rAzIrUpe sUkSma sAdhAraNa vanaspati aparyAptA ane sUkSma sAdhAraNa vanaspati paryAmA A be bhedo kahelA che. jyAre keTalAka AcAryo sUkSma sAdhAraNa vanaspatikAya aparyAptAne ja avyavahAra rAzIvALA mAne che. jyAre vyavahAra rAzImAM dareka AcAryo sUkSma-aparyAptA sAdhAraNa vanaspatikAya ane sUkSma paryAptA sAdhAraNa vanaspatikAya rUpe hoya che je bAdara sAdhAraNa vanaspatinA jIvo che te to niyamA vyavahAra rAzIvALA ja hoya che. ema dareka mAne che. Page 40 of 234 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ano bhAvArtha e thAya che ke sUkSma sAdhAraNa vanaspatikAya jIvo avyavahAra rAzI rUpe ane vyavahAra rAzI rUpe ema banne mAM hoya che. temAM anAdi sAdhAraNa sUkSma vanaspati niyamA avyavahAra rAzIvALI gaNAya che ane sAdi sAdhAraNa vanaspati sUkSma jIvo niyamA vyavahAra rAzIvALA gaNAya che. bAkI to vyavahAra rAzIvALA che ja. sAdhAraNa vanaspati jIvo H- kAMdA, aMkurA, kuNI kisalayo paNaga = sevAla, bhUmiphoDa, saghaLAMya kuNA phaLo, saghaLAM kaMdamULo, pAMce varNavALI lIlIphUga ane vanaspati ugatI vakhate komaLa hoya che jyAM sudhI e komaLatA hoya te ane tenA sivAyanA bIjA aneka sAdhAraNa vanaspatikAya jIvo kahevAya che. kaMdamULanA nAmolasaNa, DuMgaLI, Adu, suraNa, ratALu, peMDAluM, baTATA, theka, sakaracadra mULanA kaMda, lIlI haLadara, nalIgaLI, gAjara, aMkurA, khurasANI, kuMvara, morthA, amRtavela, thora, bIDa, aDavInA gAMThIyA ane garamara ityAdi kaMdamULanA ghaNAM bhedo thAya che. eka zarIramAM anaMtA jIvo je kahyA te keTalA ? kai rIte jANavA ? to te A pramANe. caudarAjaloka rUpa jagatane viSe jeTalA pRthvIkAyanA jIvo che te, cauda rAjalokarUpa jagatane viSe jeTalA akAyanA jIvo je che te. cauda rAja loka rUpa jagatamAM jeTalA teukAyanA (6 66 66 66 .. "C 66 66 66 66 66 CC 66 66 66 66 66 66 "C 66 66 66 66 k CC 66 "C (C 66 66 "C (C 66 66 66 66 66 66 66 66 66 66 66 66 vAyukAyanA pratyeka vanaspatikAyanA " beindriyanA teindriyanA caurIndriyanA jIvo che te "6 66 66 nArakInA tiryaMcanA (6 66 66 66 66 manuSyanA devanA A saghaLAMya jIvone bhegA karIe ane saravALo karIe to paNa asaMkhyAtA ja thAya che. te saghaLAMya jIvo karatAM anaMta guNA adhika jIvo eka zarIramAM rahelA hoya che. A kAraNothI jJAnI bhagavaMtoe kahyuM che ke gRhasthanuM jIvana eTale hiMsAthI bhareluM. hiMsA vagara cAle nahi to pachI A jIvo hiMsA karIne ja jIvana jIvyA kare to chUTakAro kyAre thAya ? kAraNake hiMsA kare tenAthI pApa baMdhAya, pApathI duHkha Ave, duHkha bhogavavA durgatimAM javuM paDe, tyAM du:kha akAma nirjarAthI bhogavI puNya bheguM karI manuSya janma pAmavo, pAchuM pApa karavuM A cakkara cAlyA ja kare to jIvano chUTakAro kyAre thAya ? eTalA mATe jJAnIo kahe che ke A badhu jANyA pachI, samajyA pachI, jIvana ochA pApathI jIvavuM hoya to jIvI zakAya evo rasto manuSya pAse ja che. saMpUrNa pApa ke hiMsA rahita jIvana jIvavAnI zakti na hoya to (6 Page 41 of 234 66 "C "" 66 "C "C 66 66 66 66 66 66 66 66 "C 66 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jema bane tema ochI hiMsAthI jIvana jIvI AtmAnuM kalyANa sAdhI zakAya che. AthI kaMdamULamAM ATalA jIvo rahelA che tenI hiMsA mAtra eka jIbhaDInA svAda mATe karavAnI ? khAvAmAM kaMdamULa sAruM lAge che jIbhane Tesa Ave che mATe ATalA jIvonI hiMsA karIne jIvIe e sAruM lAge ? e na male to jIvana jIvAya evuM nathI ? khAvA mATe, jIvana calAvavA mATe ochI hiMsAthI banelI cIjo paNa maLI zake che ane jIvana jIvI zakAya che. A kAraNathI jaina zAsanamAM bhArapUrvaka kaMdamULa khAvAno niSedha karelo che. jIva vicAra bhaNelA, tenuM jJAna meLavI cUkelA paNa jo A badhI cIjAnA svAdamAM paDe, temAM AnaMda mAnI Tesa kare to samajavuM ke jIva vicAranuM jJAna meLavyuM che paNa pariNAma pAmeluM nathI. AthI A meLaveluM jJAna paNa AtmAne kalyANa karanAruM banavAne badale akalyANa karanAruM thAya mATe te jJAna paNa jJAnIoe ajJAna kahela che. A kALamAM AvA ajJAnIo ghaNAM hoya emAM kAMi navAi che? ApaNe zuM karavuM, jIvana kevI rIte jIvavuM ane AtmAnuM kalyANa kaI rIte sAdhI levuM e joineja jIvana jIvavA jevuM che to ja kalyANa thaze. eka zarIramAM anaMtA jIvo joyelA che. enAthI AgaLa vadhIne jJAnIoe kahyuM che ke soyanA agrabhAga upara baTAkAnuM gala laie te AMkhethI joI zakAya che mATe temAM asaMkhyAtA zarIro che kAraNake A jIvonAM zarIro asaMkhyAtA bhegA thAya tyAre ja dekhI zakAya bAkI eka zarIra joi zakAtuM ja nathI. AthI asaMkhyAtA zarIro che. e eka eka zarIramAM upara jaNAvyA evA anaMtA jIvo rahelA che. eka galamAM ATalA jIvo thAya to AkhA baTAkAmAM ke AdumAM keTalA thAya e vicAro. eka ApaNA jIvana khAtara tabIyata bagaDI hoya to tene sudhAravA khAtara ATalA jIvanI hiMsA karavI paDe evuM che? ochI hiMsAthI na jIvAya ke tabIyata na ja sudhare ? A khAsa vicAravA jevuM nathI ? enAthI AgaLa vicAroke eka zarIramAM anaMtA jIva ane eka galamAM asaMkhyAtA zarIra te darekamAM anaMtA anaMtA jIvo te eka eka jIvanA asaMkhyAtA Atma pradezo ke je eka AkhAya lokAkAzanA AkAza pradezo jeTalA che ane te eka eka Atmapradezo upara jJAnAvaraNIyAdi ATha karmonA pudgalonI anaMtI anaMtI vargaNAo rahelI che. A vAta kevalajJAnI sivAya koNa joi zake ? AjanA vaijJAnIko paNa A vAta jANI zake ja nahi teo kahI kahIne zuM kahI zake ? thula. mATe ja A bAbatamAM vicAra karI jema bane tema jaldIthI A kaMdamULano upayoga thato hoya to baMdha ja karI devo joie toja kalyANano mArga hAthamAM Avaze. jJAnI bhagavaMtoe rAtri bhojana jema narakanuM dvAra che ema kahela che tema kaMdamULa-anaMtakAya paNa narakanuM dvAra che ema kahela che. jo AtmAne narakamAM rakhaDapaTTImAM na mokalavo hoya to cetI javA jevuM che ! Aje juvAnIyAo dalIla kare che ke badhI cIjo je pedA thai che te khAvA mATe ja thai che ne? to zA mATe na khAie? to tenA javAbamAM jJAnIo kahe che ke jhera paNa khAvA mATe ja banyuM che ne ! to jhera khAya to marI jAya e vAta jhera khAdhA pachI mAno cho? ke koinA kahevAthI mAno cho ? ane bolo cho ? sAmAnya mANasa paNa ema kahe. nAnuM chokaruM paNa ema kahe ke jhera khAya te marI jAya. to ahIM kevalI bhagavaMtoe potAnA jJAnathI vizeSa hiMsA joi che anaMtA jIvo joyA che ane tenI hiMsA AtmAne keTaluM duHkha Ape che te jJAnathI joyuM che. to tenI zradhdhA na thAya ane eka sAmAnya lebhAgu mANasonI vAta upara zradhdhA thAya? A vAta barAbara che? jhera khAIne pachI kaho ka khAvA lAyaka cIja khAie temAM zuM vAMdho ? sAheba marI javAya ? basa evuM ja ahIM jJAnIo A cIjanA Page 42 of 234 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upayogathI keTalAya maraNa joi rahyA che mATe cetave che samajyA ! cetI jAva. bIjI dalIla e che ke Adu sukavIne suMThano upayoga thAya che ne ? teno javAba e che ke e to auSadha mATe upayoga thAya che khAvA mATe thato nathI. ane sukavelI suMThanA gAMgaDA para pANI paDe to sacitta thatI nathI jayAre baTAkA vagere kaMdamULa para pANI paDe to pAchI anaMtakAyanI yoni thai jAya che mATe kaMdamULanI sukavaNIno paNa niSedha karyo che. ochI hiMsAthI zarIra TakAvavA ane jIvana jIvavA padArtho male te rIte jIvatA dhIme dhIme abhyAsa pADI saMpUrNa hiMsAthI chUTI javAya tenI kALajI rAkhI prayatna karavA jevo che ! kisalaya kone kahevAya ? bIjano jIva athavA koi anya jIva bIjamAM mULa rUpe utpanna thaine vikasIta avasthA kare che jethI mULano jIva ane prathamapatrano jIva ekaja che) bIjanI vikasIta avasthA eja prathama patra che tyAra pachI anantara bhAvI kisalaya avasthAne anaMtakAya jaMtuoja utpanna kare che eTale kisalaya avasthA anaMtakAya che.temanI sthiti kALa pUrNa thaye mULajIva anaMtakAyikonA zarIrane potAnA Adya aMgarUpe grahaNa karIne prathama patra thAya tyAM sudhI vRdhdhi pAme che. ugatA sarva kisalayA anaMta kAyika che. pahelo aMkuro phuTe e sarva sAdhAraNa hoya pachI yogAnusAra vRdhdhi pAme tyAre e pratyeka ke sAdhAraNa thAya che. anaMtakAya jIvonAM zarIra :- ucchavAsa-nizvAsa AhAra e sAdhAraNa hoya che eTale eka sAthe eka sarakho hoya che. anaMtakAyonuM vizeSa lakSaNa - (1) mULa Adidaze vAnA bhAMgatAM bhaMga sama thAya te daze vAnA anaMta kAyika jANavA. komaLapaNAne lIdhe samabhaMga thAya te nahi paNa jeonAM haMmeza samabhaMga thAya te. (2) mULa vagere bhAMgavAthI hIra = viSama cheda athavA dAMtA na dekhAya te. (3) mUla kASTathI mULa skaMdha kaMda zAkhAonI chAla vadhAre sthUla hoya te. (4) je mULa, kaMda, patra, phaLa, puSpa ane chAlane bhAMgatAM cakrAkAra samaccheda thAya te. (5) parva rUpa graMthI chedavAthI aMdara rajavaDe AcchAdita dekhAya che. (6) bhAMgavAthI cakra samAna AkAra thAya jenI gAMTha parAga cUrNathI bharelI hoya jeno mATInI jema bhaMga thAya te. (7) gupta nasovALAM kSIravAlA, kSIravinAnA be aDadhIyAM vaccenI saMdhI jaNAtI na hoya tevA patro eTale pAMdaDAo anaMtakAya rUpe hoya che. bIjA paNa AvA aneka prakAro jJAnIoe kahelA che. jaina zAsanamAM anaMtA jIvonAM anaMtA bheda paDe che ema kahyuM che. asaMkhyAtAnA asaMkhyAtA bhedo paDe che ane saMkhyAtAnA saMkhyAtA bhedo paDe che ema kaheluM che. koI divasa saMkhyAtAnA asaMkhyAtA bheda na thaI zake asaMkhyAtA nA anaMtA bheda na thai zake mATe ja jJAnI bhagavaMtoe kahyuM che ke pANInA eka TIpAmAM asaMkhyAtA jIvo ane jagatanuM sarva pANI saghaLA samudronuM bheguM kareluM pANI temAM paNa asaMkhyAtA ja jIvo hoya che. sAdhAraNa vanaspati kAyanA mukhya be bheda :(1) sUkSma sAdhAraNa vanaspati kAya ane Page 43 of 234 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) bAdara sAdhAraNa vanaspati kAya sUkSma sAdhAraNa vanaspatikAyanA be bheda :(1) aparyApta sUkSma sAdhAraNa vanaspati kAya ane (2) paryAptA sUkSma sAdhAraNa vanaspati kAya. aparyAptA sUkSma sAdhAraNa vanaspatikAya. eka zarIramAM anaMtA jIvo eka sAthe rahelA hoya che te AThamA anaMtAnI saMkhyA jeTalA hoya che. zarIra- aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM hoya. AyuSya- niyamA eka aMtarmuhUrtanuM hoya che. svakAya sthiti- jaghanyathI eka bhavanI ane utkRSTathI anaMtI utsarapiNI ane anaMtI avasarapiNI kALa eTale anaMtakALa cakra sudhInI hoya che. cauda pUrvadharanA AtmAo pramAdane vaza thai pUrvanA jJAnane bhUlI mithyAtve AvI atyaMta Asakti pUrvaka pramAdanuM sevana karatA karatA anaMtA janma maraNanA anubaMdho bAMdhIne sUkSma aparyAptA sAdhAraNa vanaspatikAyamAM utpanna thAya to tyAM anaMtI utsarapiNI-avasarapiNI kALa rakhaDyA kare che. evA AtmAo sUkSma nigodamAM atyAre anaMtA rahelA che. paryApti-4, AhAra paryApti, zarIra paryApti, Indriya paryApti ane zvAsocchavAsa paryApti. ema cAra paryAtio hoya temAMthI cothI paryApti haMmezA adhurI ja hoya che. prANo-cAra hoya. AyuSya, kAyabala, sparzendriya ane zvAsocchavAsa temAM cotho prANa adhuro hoya che. cauda pUrvI AtmAo jo AvI rIte nigodamAM jaI zakatA hoya to ApaNI zI dazA ? eno koi di vicAra karIe chIe kharA? A badhu jANIne hatAza thavAne badale pramAdathI sAvaceta rahevA prayatna karavo joie. pramAda pAMca kahyA che. (1) koi paNa prakAranA vyasana, Teva. (2) pAMce indriyonA viSayomAM anukULa viSayomAM indriyone joDavI ane pratikULa viSayomAMthI pAchI khaseDavI te. (3) krodha, mAna, mAyA, lobha cAra kaSAyono upayoga karavo te. (4) vikathA karavI te. (5) uMghavuM nidrA levI te. sUkSma paryApta sAdhAraNa vanaspatikAya. zarIra- aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga jeTaluM AyuSya- niyamA eka aMtarmuhUrtanuM. svakAya sthiti- jaghanyathI eka bhavanI ane utkRSTathI anaMtI utsarapiNI anaMtI avasarapiNI kALa eTale anaMtAkAlacakrono hoya che. paryApti-4, AhAra paryApti, zarIra paryAti, indriya paryApti ane zvAsocchavAsa paryApti. prANI-4. AyuSya, kAyebala, sparzendriya ane zvAsoccavAsa prANa. yoni. samudAya gati cAre bhedone AzrayIne 14 lAkha jIvAyoni hoya che. bAdara sAdhAraNa vanaspatikAyanA be bhedo:(1) aparyApyA bAda sAdhAraNa vanaspatikAya Page 44 of 234 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) paryAptA bAda2 sAdhAraNa vanaspatikAya. bAdara aparyAptA sAdhAraNa vanaspatikAya zarIra- aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM AyuSya- eka aMtarmuhUrtanuM hoya. svakAya sthiti- jaghanyathI eka bhavanI ane utkRSTathI anaMtI utsarapaNI anaMtI avasaripaNI kALa eTale anaMtA kAlacakro hoya che. paryApti-4. AhAra paryApti, zarIra paryApti, indriya paryAti, zvAsocchavAsa paryApti temAM cothI paryApti adhurI hoya che. prANo-4. AyuSya, kAyabala, sparzendriya, zvAsocchavAsa A cotho adhuro hoya che. bAdara paryAptA sAdhAraNa vanaspatikAya. zarIra- aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM AyuSya- niyamA eka aMtarmuhUrtanuM svakAya sthiti- jaghanyathI eka bhavanI ane utkRSTathI anaMtI utsarapaNI anaMtI avasarapaNI kALa eTale anaMtA kALa cakro hoya che. upazama zreNipAmI agyAramA guNasthAnake pahoMcelA vItarAgatAno eka aMtarmuhUrta anubhava karI cUkelA paDIne pahele guNasthAnake Ave ane tyAMthI bAdara nigodamAM anaMtokALa rahevA mATe jAya che. moTe bhAge chello bhava bAkI rahe tyAre manuSyapaNAmAM AvI mokSe jaze. AvA jIvo atyAre nigodamAM anaMtA rahelA che. paryApti-4 :- AhAra paryApti, zarIra paryApti, indriya paryApti ane zvAsocchavAsa paryApti. prANo-4. AyuSya, kAyabala, sparzendriya ane zvAsocchavAsa prANa. bAdara paryAptA sAdhAraNa vanaspati rUpe jyArathI udayamAM AyuSyanI zarUAta thAya udayamAM tyArathI AyuSya prANanI zarUAta gaNAya che. zarIra paryApti pUrNa thaye kAyabala prANa zarU thAya. indriya paryApti pUrNa thaye sparzendriya prANa ane zvAsocchavAsa paryApti pUrNa thaye zvAsocchavAsa prANa zarU thAya te potAnA AyuSya prANa sudhI cAlu ja rahe che. sUkSma paryAptA- aparyAptA nigodanA jIvo. caudarAjaloka rUpa asaMkhya AkAza pradezanA dareka AkAza pradeza upara anaMtA anaMtA jIvo ThAMsI ThAMsIne rahelA hoya che. khuda sidhdhanA jIvo je lokanA agrabhAge rahelA che tyAM paNa teja sidhdha jIvonI avagAhanAmAM ja A sUkSma nigodanA jIvo anaMtA anaMtA rUpe rahelA hoya che. A jIvo haNyA haNAtA nathI, chedyA chedAtA nathI, bheghA bhedAtA nathI, pANIthI bhIMjAtA nathI ane agnithI baLatA nathI mATe A jIvonI hiMsAnuM pApa lAgatuM nathI. bAdara paryAptA nigodanA jIvo haNyA haNAya che, chedyA chedAya che, bhedyA bhedAya che, pANIthI bhIMjAya che, agnithI baLe che mATe te jIvonI hiMsAnuM pApa lAge che. A jIvo caudarAjaloka jagatane viSe jeTalA pANInA sthAno che te darekamAM hoya che te sivAya jeTalI pratyeka vanaspati hoya che te zarUAtamAM utpanna thatI vakhate kuNAsavALI hovAthI anaMtakAya hoya che. pachI Page 45 of 234 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anaMtA jIvo cyavI pratyeka banI jAya che. jyAM jyAM lIlaphuga utpanna thatI hoya te badhA sthAnomAM utpanna thAya che. eka paryAptA nigodanA jIvonI avagAhanAmAM bAdara aparyAptA nigodanA jIvo anaMtA anaMtA rahelA hoya che. lIlaphuga pAMca varNavALI hoya che. (1) kALA varNavALI (2) lIlA varNavALI (3) pILA varNavALI (4) lAla varNavALI ane (5) zveta eTale sapheda vaNavALI hoya che. AjanA vaijJAnikoe lIlaphuganI pacAsa hajAra jAto zodhelI che ane pachI lakhyuM AnA sivAyanI bIjI aneka jAto rahelI che. je vAta ApaNA tIrthaMkara paramAtmAo, kevalI bhagavaMto anaMtAkALathI eka ja vAta rUpe A badhuM kahI gayA che tenA upara vizvAsa nathI Avato ane AjanA vaijJAniko ghora hiMsAo karIne prayogo karIne zodha kare tenA upara vizvAsa pedA thAya che ! AnA uparathI ApanA tIrthaMkara paramAtmAo ane zAstro upara bahumAna bhAva pedA thavo joie eja khAsa jarUranuM che. (1) kALA varNavALI lIlaphuga- bagaDI gayelI pAkI kerImAM kALA DAgha paDelA hoya che. goLAkAre te kALI lIlaphuga kahevAya che temAM anaMtakAya jIvotpatti cAlu thai gayelI hovAthI te kerIno eTalo bhAga kApIne nAMkhI daine paNa bAkIno bhAga upayogamAM levAya nahi. AgaLanA kALamAM gharamAM vacamAM sikA laTakAvelA hatA temAM mukI devAnI ke jethI koi bagADe nahi ane e jIvone AhAra jyAM sudhI malaze tyAM sudhI temAM utpanna thaine saMpUrNa AhAra pUrNa ka2ze mATe jayaNA pALavA e rIte upayoga thato hato. have Aje to A badhI bAbatono vicAra ja koNa kare che ? eTalo bhAga kApI game tyAM nAMkhI bAkI bIjA bhAgano upayoga karI le che pApano Dara jevuM kAMi rahyuM ja nathI paNa ajJAna jIvo A bAbatamAM kAMi jANatA ja nathI to zuM kare ? evI rIte bagaDI gayelI mIThAiomAM kALI kALI lIlaphuga thai jAya che. (2) lIlAvarNavALI lIlaphuga- pANImAM thAya che te savAranA bahAra nIkaLatA taLAva pAsethI ke nadI pAsethI jatAM te pANI upara lIlI jANe cAdara pAtharelI hoya te rIte lIlI vanaspati patharAyelI hoya che te lIlI eTale lIlA varNavALI lIlaphuga che tevIja rIte pANI mukavAnA sthAnomAM cokaDIomAM gharanA AMgaNAmAM barAbara sApha saphAi karavAmAM na Ave to A lIlaphuga jhaTa thai jAya che mATe gRhasthoe A utpanna na thAya tenI khAsa kALajI rAkhavI joia. (3) pILA varNavALI phuga- comAsAmAM divAla upara pANI paDe, agAsInA dhoLA upara pANI paDe to tenAthI pILI chArI thai jAya che ane pachI kALI chArI thai jAya temaja sapheda mIThAiomAM dhyAna rAkhavAmAM na Ave to pILA varNavALI phuga thai jAya che ne te anaMtakAya hoya che. (4) lAla varNavALI phaga- bagaDI gayelA ghImAM lAla varNavALAM jhINAM jhINAM kaNa pedA thai jAya che gharamAM vAparavA mATe pATuDImAM ghI kADhela hoya ane roja temAM rAkhelA lUgaDAthI roTalI roTalA upara lagADatA hoya tenA mizraNathI ane badhAyane bahAra javAnuM thAya to te pATuDImAM rahevuM ghI evuM ne evuM paDyuM rahe AvIne jUe to lAla kaNa pedA thayelA hoya athavA ghInA DabbAmAM paNa AvuM bane che mATe tenI kALajI rAkhI upayoga Page 46 of 234 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkhavo joie e lAlakaNa te lAla varNavALI phuga anaMtakAya gaNAya che pachI e ghIno upayoga thai zake nahi tene sikAmAM mukI devuM joie. (5) sapheda varNavALI phuga- bagaDI gayelI pAkI kerI mAM sapheda DAgha jovAmAM Ave che te paNa sapheda varNavALI phuga kahevAya che. te zarU thayA pachI teno upayoga karAya nahi. mIThAiomAM paNa sapheda kaNa paDI jAya che te phuga anaMtakAya gaNAya che te zarU thayA pachI upayogamAM levAya nahi ane pheMkAya paNa nahi tenI jarUrathI jayaNA pALavI joie. Aja je rIte prathA cAle che temAM to anaMtakAyanI virAdhanAno bhayaMkara doSa ja lAge che to A badhA doSone jANIne jyAM jyAM doSa lAgatA hoya tyAM zakya sudhAravAno prayatna karIne jIvana jIvavA prayatna karavo joie to ja anaMtakAyanI hiMsAthI bacI zakAya. evI ja rIte anAjamAM paNa sapheda phuganI hAramALA sAthe anAja coMTI jAya che to temAM paNa AvuM na bane tenI kALajI rAkhavI joie. A nigodanA jIvonI cauda lAkha jIvA yoni hoya che te A pramANepAMca varNa x be gaMdhaX pAMca rasa X ATha sparza x pAMca saMsthAna = 2000thAya che. yoni eTale utpatti sthAna te haMmezA pudgalanI banelI hoya che. pudgala haMmezA varNa-gaMdha-rasa-sparza ane koine koi AkRti eTale saMsthAna vALuM hoya che mATe varNAdino guNAkAra karatAM 2000 utpattisthAno prApta thAya che te be hajArathI cauda lAkhane bhAgAkAra karatAM sAtasonI saMkhyA prApta thAya che te ema sUcave che ke cauda rAjaloka rUpa jagatane viSe sAtaso bhedo sAdhAraNa vanaspati kAya jIvonA hoya che te sAtaso bhedone be hajAre guNAkAra karIe to cauda lAkha jIvAyoni thAya che AthI artha e thAya che ke sAdhAraNa vanaspatikAya jIvanA eka bhedane viSe babbe hajAra utpatti sthAno hoya che evI rIte sAtasonA darekamAM babbe hajAranI utpatti sthAno hoya che. sAtaso bhedo kayA kayA ane kaI rIte meLavavA te lagabhaga moTAbhAganA zAstromAM maLatAM nathI mATe lakhyA nathI. (jaNAvelA nathI) A jIvone koi aDe nahi, kApe nahi, zeke nahi, tenA upara cAle nahi to paNa te jIvone samaye samaye keTalI vedAna rahelI hoya che te zAstrakAroe jaNAvela che te atre kahIe chIe. sAtamI nArakInuM utkRSTa AyuSya tetrIza sAgaropamanuM hoya che tenA samayo asaMkhyAtA thAya che. koijIva sAtamI nArakInA utkRSTa AyuSya rUpe sAtamI nArakInA tetrIza sAgaropamanA jeTalA samaya thAya eTalI vAra utpanna thAya ane te dareka vakhatanI badhI vedanA bhegI karIne teno je saravALo thAya tenA karatAM anaMtagaNI vedanA A nigoda rahelA jIvone samaye samaye cAlu hoya che athavA manuSyanA zarIramAM sADAtraNa karoDa romarAjI rahelI che te dareka roma rAjI upara tapAvelI lAla coLa banAvelI loDhAnI soyo eka sAthe cAMpavAmAM Ave (dajhADavAmAM Ave) ane je vedanA thAya tenAthI anaMtagaNI adhika vedanA A jIvone samaye samaye cAlu hoya che. paNa A vedanA suSupta avasthA jevI hoya che. eTale be bhAna avasthAmAM rahelA jIvone jevI vedanA thatI hoya che tevI vedanA A jIvone hoya che. A jIvonI vedanA nArakInA jIvonI vedanA karatAM anaMta guNI adhika kahelI che. nArakInA jIvonI vedanA vyakta eTale sabhAna avasthA jevI kahelI che. Page 47 of 234 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AnA sivAya je koi e sAdhAraNa vanaspatikAyane kApe, cheke, sparza kare, dabAve, zeke athavA paththara mAre vagere vedanAo judI thAya che eTale tenuM duHkha eTaluM vizeSa prakAre hAya che. ahIM jarApaNa duHkha Ave to sahana thatuM nathI hAya voya thAya che kyAre jAya kyAre jAya evA vicAromAM ne vicAromAM sthira thaie chIe to AvI vedanAmAM javAnuM thaze to rAgAdi pariNAmanI sthiratA duHkha bhogavavA mATenI kevI rIte raheze ? nahi to tyAM paNa rAgAdi pariNAma karatAM karatAM janma maraNa vadhAratA jaizuM. zAstromAM kahyuM che ke nigodamAM rahelA jIvo potAne maLela zarIranuM mamatva karatAM karatAM potAnA janma maraNanI paraMparA vadhAratA jAya che. jo tyAM A dazA hoya to ahIM to ApaNe je mamatva karIe chIe tenAthI thaze zuM ? mATe vicAravA jevuM che ! pratyeka vanaspatikAya jIvonuM varNana sAmAnya rIte eka zarIramAM eka jIva tenuM nAma pratyeka vanaspati kahevAya che. paNa zrI pakSavaNA sUtranA AdhAre vicArIeto eka zarIramAM eka-be-traNa-saMkhyAtA ke asaMkhyAtA jIvo rahelA hoya te badhAya pratyeka kahevAya che. kAraNake eka zarIramAM anaMtA jIvo hoya te sAdhAraNa kahevAya eka zarIramAM eka hoya te pratyeka kahIe to eka zarIramAM be traNa saMkhyAtA asaMkhyAtA jIvo paNa hoi zake che teone zuM kahevuM e vicAraNIya thai jAya che mATe jJAnIoe je vAta karI che te barAbara bese che mATe A pramANe lakhela che. phaLa, phUla, chAla, kASTa, mUla, pAMdaDA, bojo vagere pratyeka vanaspatikAya jIvo kahevAya che. loka prakAzanA AdhAre pratyeka vanaspatinuM varNana. AkhA vRkSano eka jIva hoya che tene AzrayIne daze prakAranA avayavonAM jIvo rahelA che. (1) mULa (2) skaMda (3) kaMda (4) zAkhA (parva) (5) chAla (9) pravAla (7) patra (pAMdaDA) (8) puSpa (9) phaLa ane (10) bIja. A daze avayavo kramasa2 vRkSane AzrayIne rahelA che. patre patre, phaLe phaLe, ane bIje bIje eka eka jIva hoya. puSpa puSpa aneka jIvo hoya che ane bAkInA cha avayavone viSe darekamAM asaMkhya asaMkhya jIvo hoya che. AvI rIte vicAratAM AkhA vRkSamAM asaMkhya pratyeka jIvo hoya che. tAla-tamAla-nALIyerI-khajurI-pUgaphaLI-ketakI-jIvaMtI-kaMdalI-lavaMga vRkSa-sarala-carmavRkSa-hiMgavRkSatakakalI-tetalI sAla-sAla-kalyANa-cUtavRkSa vagerenAM skaMdhomAM eka jIva hoya che ane AkhA vRkSamAM saMkhyAtA jIvo hoya che. kapittha (koThA), AMbA vagerenA vRkSomAM asaMkhyAtA jIvo hoya che. zIMgoDAnA gucchamAM aneka jIvo hoya che. patramAM eTale zIMgoDAnA patramAM eka jIva hoya ane phaLamAM be jIvo hoya che. dareka vRkSanA gu vageremAM prAyaH saMkhyAtA jIvo hoya che. pratyeka vanaspatinA bAra bhedo hoya che Page 48 of 234 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) vRkSa (2) guccha (3) gulma (4) latA (5) vallI (6) parvaga (7) tRNa (8) valaya (9) haritaka (10) auSadhi (11) jalarUha ane (12) kuhaNa. (1) vRkSa- tenA be bheda che. 1). addhi eTale eka ThaliyAvALA ane 2). aneka addhivALA eka advi eTale eka phaLamAM eka bIja hoya che. eka addhivALA vRkSo-haraDAM, beDAM, AMbaLA, arIThAM, bhIlAmAM, AsopAlava, AMbo, mahuDo, rAyaNa, jAMbu, bora, lIMboDI Adi aneka prakAranA vRkSo hoya che. bahu addhi eTale eka phaLamAM aneka bIja hoya che. tenA vRkSo- jAmaphaLa, sItAphaLa, dADama, bIlAM, koThAM, kerAM, lIMbu, vaDanA TeTAM, pIparanA TeTAM Adi ghaNAM addhivALAnAM aneka prakAro hoya che. (2) gucchanA bheda- je nIcA ane goLa jhADa hoya te. rIMgaNI, bhorIMgaNI, javAsA, tulasI, boraDI vagere ghaNAM bhedo che. (3) gulma- te phUlanI jAti vizeSa kahevAya che. jAi, jUi, Damaro, mogaro, ketakI, kevaDo, kaNera vagere gulmanAM ghaNAM bhedo hoya che. (4) latA- jenA skaMdhamAM eka ja moTI zAkhA uMcI nIkaLelI hoya enA jevI bIjI ekapaNa zAkhA na hoya te latA. nAgalatA, azoka latA, caMpaka latA, padmalatA vagere aneka bhedo latAnA hoya che. (5) vallI- je vanaspatinA velA cAle che. vallI, koLuM, tuMbaDI, kAlIMgaDI, cIbhaDI, drAkSa, kArelI vagera. turiyAnA velA, kArelAnA velA, kaMkoDAnA velA, koLAnA velA, koThiMbaDAnA velA, tuMbaDAnA velA, caNaka cIbhaDI nA velA, caNoThInA velA ityAdi aneka prakAranA hoya che. (6) parvaga- je gAMThavALA jhADa hoya tene parvaga kahevAya. zeraDI-eraMDI-sarahaDa sAMTho-netara-vAMsa Adi ghaNAM bhedo hoya che. (7) tRNa- ghAsa, DAbhanuM tRNa, durvA, darbha arjuna Adi vagere aneka prakAranA bhedavALA tRNa hoya che. (8) valaya- te uMcAne goLa jhADa hoya te- sopArI, khajurI, nALIyera, keLanAM, tajanAM, elacI, lavIMga, tADa tamAla ityAdi ghaNAM bhedo hoya che. (9) haritaka- te bhAjInI jAti vizeSa kahevAya che. mULAnI bhAjI, methInI bhAjI, tAMdaLajAnI bhAjI, savAnI bhAjI ityAdi aneka prakAra bhAjInA hoya che. (10) auSadhi- covIza jAtanA dhAnyane auSadhi kahevAya che. lAsA, kaThoLa A dhAnyanA mukhya be bheda che. lAsA dhAnyamAM- ghauM, java, juvAra, bAjarI, DAMgara, baMDI, bAvaTo, kAMga, ciTTo, jhiNo, kodarAM ane makAi ityAdi lAsA dhAnyanA bhedo che. kaThoLa dhAnyanA bhedomAM maga, maTha, aDada, tuvera, jhAlara, vaTANA, coLA, caNA, lAMga, kalathI, masura, alasI ityAdi kaThoranA ghaNAM bhedo che. (11) jalarUha- poyaNA, kamala poyaNA, vItelA, sighoDA, sevALa, kamaLa kAkaDI ityAdi aneka bhedA jANavA. Page 49 of 234 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) kuhaNa = bilADInA Topa bhUmi bhedI bahAra nIkaLe te. bIjA aneka bhedo hoya che. varNa pramANe tenA aneka prakAra hoya che. guccha vagerenA mULa / Adi chae avayavo, saMkhyAta jIvovALA hoya che. puSpo be prakAranA hoya che. (1) jalarUha (2) sthaLa rUha te darekanA babbe bheda (1) nALa badhdha (2) vRMtabadhdha vaLI padma, utpala, nalIna, saugaMdhika, subhaga, kokanaMda, araviMda, zatapatra, sahasra patra A puSponA vRMta tathA sakesara bAhyadaLa eka jIvanA che tenA aMtardaLa keso ane bIyA pratyeka pRthak pRthaka eka jIvavAlA che. zelaDI, ikSu, vAMsa, taDa vageremAM parva-sAMdho akSi-gAMTha parimoTaka, parva uparanuM cakrAkAra veSTana A pramANe eka jIvanA hoya che ane patre patre eka jIva hoya che. vanaspatinI cha mULa jAti- (1) agrabIjavAlI (2) mULa utpanna (3) parvayonika (4) skaMdhathI utpanna thayela (5) bIjotpanna (6) samUcchima tRNa vagere. mukhya vallI cAra che tenA cAraso prakAra che. latA ATha che tenA AThaso prakAra che. haritakI lIlatarI traNa prakAre hoya che. (1) jaLotpanna (2) sthalotpanna ane (3) ubhayotpanna A bhedonAM avAMtara traNaso bhedo che. vRMtabadhdha vRMtAkAdi phaLo ane nALa badhdha phaLo hajAra hajAra prakAre hoya che. vanaspatinA sAta aMgo sugaMdhavAlA che. (1) mUlaH- khasa ane vALA vageranAM (2) chAlaH- taja vagerenI (3) kASTaH- kAka tuMDanuM (4) rasaHdhanasArano. (5) patraH- tamAla patra (6) puSpaH- priyaMgu vagerenAM (7) phaLa:- elacI lavaMga jAyaphaLa vagere. A sAtenA pAMca varNa, pAMca rasa ane laghu, uSNa, mRdu, snigdha A cAra sparze guNAkAra karatAM sAtaso bhedo thAya che. 7 X 5 X 544 = 700 bhedo thAya che. vyavahA2mAM laukika zAstrAnusAre aDhAra bhAra vanaspati kahelI che te A pramANe. dareka jAtinA eka eka pAna laine bhegA kare to aDhAra bhAra thAya temAM puSpa vinAnI-4 bhAra, phaLa puSpavALI 8 bhAra ane vallI 6 bhAra = 18 bhAra che. 4 kaDavI, 2 tIkhI, 3 mIThI, 3 madhurI, 1 khATI, 2 kaSAi, 1 viSamayI ane 2 nirviSamayI = 18 bhAra thAya che. cha kAMTAvALI, cha sugaMdhI ane 6 nigraMdhI = 18 bhAra. 4 phUla vinAnI, 8 phaLa vinAnI, 6 phaLavALI = 18 bhAra A zeSa nAge kahelI che. 3811272970 maNa athavA 38112170 maNa no eka bhAra kahela che. bIjanI yoni avasthA ane ayoni avasthA ema be prakAre hoya che. jyAM sudhI yonino jemAMthI nAza nathI thayo evuM jaMtunuM utpatti sthAna te yoni kahevAya ane teno yonibhUta tarIke vyavahAra thAya che eTale sacitta paNAno vyavahAra thAya che. Page 50 of 234 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yonino nAza thaye ayonibhUta kahevAya che eTale acitta kahevAya che tyAre te ajIva hoya che. sajIvatva naSTa thayA chatAM yonitva to hoya jethI yonitvamAM sajIvatvanI bhajanA eTale vikalpa. thava godhUma = ghauM, cokhA, dALa ane yavayavanI utkRSTa yoni traNa varSanI hoya che. kalAda, bhASa, capaLa, tala, maga, masura, tulastha, tuvara, vaTANA ane vAlanI utkRSTa yoni pAMca varSanI hoya che. laTTAtasI, saNa, kAMga, kora, duSaka, kodarA, muLAnA bIja, sarasava, baraTTa ane salakanI utkRSTa yoni 7 varSanI hoya. tyAra pachI utpattinA kAraNa rUpa yoni naSTa thAya che e bIja abIja rUpa thAya che ane vAvavA chatAM ugatuM nathI ane jaghanyathI aMtarmuhUrta che. A acitta paNe sarvajJathI ja jANI zakAya kAraNake A cIja acitta thayela che. sacitta rahelI che. te sarvajJa sivAya koi jANI zake nahi mATe vyavahAra to upara je pramANe kALa kahyo che te kALa mujaba ja acitta paNuM thAya che ema samajavuM. pratyeka vanaspatikAyanA be bheda che (1) bAdara aparyAptA pratyeka vanaspatikAya (2) bAdara paryAptA pratyeka vanaspatikAya aparyApta bAdara pratyeka vanaspatikAya. zarIra- aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM hoya. AyuSya- niyamo eka aMtarmuhUrtanuM ja hoya. svakAya sthiti- jaghanyathI eka bhava rUpe ane utkRSTathI asakhyAtI utsarapiNI asaMkhyAtI avasarapiNI eTale asaMkhyAtA kAlacakro sudhI athavA matAMtare sIttera koTAkoTI sAgaropama kALa sudhInI hoya paryApti-4. AhAra paryApti, zarIra paryAmi, indriya paryApti, zvAsocchavAsa paryApti temAM cothI paryApti niyamA adhurI hoya che kAraNake aparyAptA jIvo cothI adhurI paryAptie maraNa pAme che. prANI-4. AyuSya, kAyabala, sparzendriya ane zvAsocchavAsa temAM cotho prANa adhuro hoya che. yoni samudAya rUpe daza lAkha yoni eTale utpatti sthAno hoya che. paryAmAM bAdara pratyeka vanaspati kAyanuM varNana zarIra- jaghanyathI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalu. utkRSTathI eka hajAra yojanathI kAMika adhika kAraNake hajAra yojana uMDA jalAzayomAM nIcenA bhAgamAMthI kamaLanI utpatti thAya te kamaLanuM nADaluM te hajAra yojana rUpa kAdavamAM hoya che ane kamaLanA pAMdaDA pANInA uparanA bhAganI sapATIthI uparanA bhAgamAM rahelA hoya che eTale e pAMdaDA jeTalA moTA hoya teTalI tenI kAyA vadhAre jANavI kAraNake pANInI sapATI sudhI hajAra yojana thai jAya che. AyuSya- jaghanyathI eka aMtarmuhUrtanuM hoya. utkRSTathI daza hajAra varasanuM hoya che. svakAya sthiti jaghanyathI eka bhavanI ane utkRSTathI jaghanya jaghanya AyuSyavALA jIvonI jaghanya madhyama AyuSyavALA jIvonI madhyama ane madhyama madhyama AyuSyavALA jIvonI asaMkhyAtI utsarapiNI ane Page 51 of 234 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asaMkhyAtI avasarapiNI eTale asaMkhyAtA kAlacakro sudhInI athavA sIttera koTAkoTI sAgaropama kALa sudhInI hoya che. jayAre utkRSTa utkRSTa AyuSyavALA jIvo ATha bhava karI zake che pachI avazya yoni badalAi jAya che eTale ke ATha bhava sudhI vanaspatimAM daza hajAra varasanA AyuSya rUpe utpanna thAya mare pAcho pharIthI utpanna thAya ema AThavAra utpanna thAya pachI yoni badale eka aMtarmuhUrta jaI AvI pharIthI ATha bhava kare evI rIte paNa asaMkhyAtA kALa sudhI janma maraNa karyA kare che. je jIvone je je vanaspati khAvAmAM vizeSa Tesa Ave che tenA vagara cAle nahi te joie ja ane bhAvatuM zAka ke vanaspati Ave to khuba AnaMda thAya. evI bhAvanAthI e vanaspati khAvAmAM Ave to te prakAranI vanaspatimAM javAnuM karma baMdhAyA kare che ane atyaMta AsaktithI tenA AyuSyanA eTale bhavanI paraMparAno anubaMdha baMdhAto hoya to asaMkhyAtA kALa sudhI rakhaDapaTTI karavI paDe evo anubaMdha bAMdhyA ja kare che. mATe jo zakti hoya to AkhI jIMdagI vanaspatino tyAga karavA jevo che. kadAca tyAga na thAya to Asakti, rAga vagara je male temAM calAvatA zIkhavuM joie ke jethI rakhaDa paTTIrUpe bhavanI paraMparA vadhe nahi. eka mAtra koThImaDAnI chAla utArI ane vakhANa karyA badhAne batAvI badhAe vakhANa karyA temAM AnaMda pAmyA to bIjA bhavamAM potAnA zarIranI cAmaDI jIvatA utarI e khaMdhaka muninI vAta jANatA nathI ? mATe khAsa kALajI rAkhavA jevI che. paryApti-4. AhAra paryApti, zarIra paryAmi, indriya paryApti, zvAsocchavAsa paryApti. utpattinA pahelA samaye utpanna thAya tyAM AhAranA pudgalone grahaNa karI pariNamAve ane khala-rasa rUpe pedA karavAnI zakti pedA thAya te AhAra paryApti kahevAya che. e pachI asaMkhyAta samaya sudhI khala rasarUpe pariNAma pamADavAnI zakti pedA karatAM karatAM rasavALA pudgalono samudAya ekaTho thayo hota temAMthI zarIra paryApti prApta thAya che tyAra pachI asaMkhyAta samaya sudhI AhArane grahaNa karI rasavALA pudgalono saMgraha karI temAMthI je zakti pedA thAya che te indriya paryApti kahevAya che ane tenA pachI AhAranA pudagalone grahaNa karI rasavALA pudgalonA samudAyane bhego karI jagatamAM rahelA zvAsocchavAsa vargaNAnA pudgalone grahaNa karI pariNamAvavAnI zakti pedA kare che te zvAsocchavAsa paryApti kahevAya che. A rIte cAra paryAptio hoya che. prANa-4. AyuSya, kAyabala, sparzendriya ane zvAsocchavAsa prANa. bAdara paryAptA pratyeka vanaspati kAyanuM AyuSya jayArathI udayamAM Ave tyArathI AyuSya prANa zarU thAya che. zarIra paryApti pUrNa thaye kAyabala prANa zarU thAya che. kAyabalanuM kArya e che ke jagatamAM rahela grahaNa yogya audArika vargaNAnA pudgalone grahaNa karI pariNamAvI ane visarjana karavAnI zakti pedA karavAnuM hoya che. sparzendriya, indriya paryAmi pUrNa thAya tyAre pedA thAya che A prANanuM kArya sparzendriyanA ATha anukULa viSayomAM AnaMda ane pratikULamAM nArAjI karato karato saMsAra vadhAravAnuM kArya kare che. zvAsocchavAsa paryAmi pUrNa thaye zvAsocchavAsa prANa pedA thAya che te jyAM sudhI potAnuM AyuSya hoya tyAM sudhI A cAre prANonA sahAyathI pote jIve che. Page 52 of 234 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIkAya, apUkAya, teukAya, vAyukAya ane pratyeka vanaspatikAya jIvone keTalI vedanA hoya che e jaNAve che. sAmAnya rIte koi rAjAno dIkaro juvAnavaya pAmelo hoya ane pote ghoDA para besIne rAjapoSAka paherIne yuvarAja tarIke pharato hoya ane lokonuM mAna sanmAna meLavato hoya tathA pAMca indriyanA sukhone sArI rIte bhogavato hoya jene jIvana duHkha kone kahevAya duHkha zuM cIja che te khabara nathI evo mitronI sAthe zikAra karavA mATe jaMgalamAM jato hoya ane AnaMda pAmato hoya tevAmAM acAnaka rAjAnuM mRtyu thatA maMtrIoe yuvarAjane rAjagAdI para besADI rAjyAbhiSeka karI rAjA banAvyo che temAM duzmana rAjAne khabara paDI ke rAjA gayo ane temano dIkaro rAjA banela che mATe jAsUsI karanArA mANasone mokalI rAjya kai rIte levuM te tapAsa karAvI temAM e vAta jANavA malI ke A rAjA jaMgalamAM roja zikAra karavA jAya che ane pAMcaso maMtrIo tenI rakSA kare che. te rAjAe potAnA lazkaranA mANasone dUra goThavI rAkhyA che. ekavAra haraNanI pAchaLa doDatAM doDatAM ghoDA upara AgaLa nIkaLI gayo maMtrIo pAchaLa rahI gayA temAM lazkaranA mANasoe rAjAne joyo cAre bAjuthI gherI lIdho ane duzmana rAjAne samAcAra ApyA te paNa tyAM jaldIthI hAjara thayo. navo juvAna rAjA duzmana rAjAne kahe che tuM mane jIvato choDa A badhuM tArA nAme lakhI ApuM. duzmana rAjAe nA pADI. ane te vakhate lAkaDInA mAra, cAbukanA mAra, hanTaranA mAra vagere paDatA jAya temAM tenA upara mIThAnA pANI ane maracAnA pANI chaMTAtA jAya to te vakhate vedanA keTalI thAya ? A je vedanA thAya tenA karatAM asaMkhyAta guNI adhika vedanA samaye samaye A jIvone cAlu ja hoya che. te sivAyanI vedanAmAM koi kApe, chede, paththara mAre, zeke ityAdi vedanA to judI ja hoya che. ATalI vedanA satata cAlu rahe temAM rAgAdi pariNAma je pramANe cAle te pramANe karmabaMdha thayA ja kare che. jJAnI bhagavaMto kahe ke A pratyeka jIvone sparza karavAthI eTale ke aDakavAthI are A jhADanA pAnane aDakavAthI nevuM varasanI gharaDI DozI jenI AMkho uMDI pahoMcI gaI hoya, zarIramAM karacarIo vaLI gai hoya, kaMdha vaLI gai hoya, lAkaDInA Teke cAlatI hoya tevI DozIne koI juvAna nirogI mANasa tenA baraDAmAM jorathI mukko mAre temAM tene jeTalI vedanA thAya eTalI vedanA sparza karavAthI thAya che. mATe bahuja dhyAna rAkhavAnuM che jo ApaNe duHkha ApIe to ApaNane duHkha male koine sukha ApIe to sukha male AthI A jIvone jANIne oLakhIne duHkha ochuM apAya enI kALajI rAkhI jIvana jIvazuM to vahelAmAM vahelA nirAbAdha paNAvALuM mokSanuM sukha jaldIthI pAmIzuM mATe A jANI jaldI mokSanA sukhane pAmIe e abhilASA. A rIte ekendriya eTale sthAvara jIvonAM bAvIza bhedonuM varNana thayuM bAvIza bhedonA nAmo A pramANe hoya che. (1) sUkSma aparyAptA pRthvIkAya (2) sUkSma paryAptA pRthvIkAya (3) bAdara aparyAptA pRthvIkAya (4) bAdara paryAptA pRthvIkAya (5) sUkSma aparyAptA apakAya (6) sUkSma paryAptA apakAya (7) bAdara aparyAptA apukAya (8) bAdara paryAptA apUkAya Page 53 of 234 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (9) sUkSma aparyApA teukAya (10) sUkSma paryAptA teukAya (11) bAdara aparyAptA teukAya (12) bAdara paryAptA teukAya (13) sUkSma aparyAptA vAyukAya (14) sUkSma paryAptA vAyukAya (15) bAdara aparyAptA vAyukAya (16) bAdara paryAptA vAyukAya (17) sUkSma aparyAptA sAdhAraNa vanaspatikAya (18) sUkSma paryAptA sAdhAraNa vanaspatikAya (19) bAdara aparyAptA sAdhAraNa vanaspatikAya (20) bAdara paryAptA sAdhAraNa vanaspatikAya (21) bAdara aparyAptA pratyeka vanaspatikAya (22) bAdara paryAptA pratyeka vanaspatikAya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI avagAhanA dareka jIvonI hoya che chatAM koNa konA karatAM adhika ochI avagAhanA vALA hoya che te jaNAvAya che. (1) sUkSma aparyAptA sAdhAraNa vanaspatinI sauthI ochI tenAthI sUkSma aparyAptA vAyukAyanI asaMkhyaguNI adhika " " agnikAyanI " akAyanI pRthvIkAyanI bAdara aparyApta vAyukAyanI bAdara " agnikAyanI aparyAptA apakAyanI pRthvIkAyanI " nigodanI " " pratyeka vanaspatinI " sUkSma paryAptA nigodanI jaghanya asaMkhyaguNaadhika sUkSma aparyAptA nigodanI utkRSTa vizeSAdhika sUkSma paryAptA nigodanI utkRSTa vizeSAdhika sUkSma paryAptA vAyukAyanI jadhanya asaMkhyAtaguNI tenAthI sUkSma aparyAptA vAyukAyanI utkRSTa vizeSAdhikahoya sUkSma paryAptA jalanI jaghanya asaMkhyaguNa adhika " sUkSma aparyAptA jalanI utkRSTa vizeSAdhika " sUkSma paryAptA jalanI utkRSTa vizeSAdhika hoya Page 54 of 234 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CC sUkSma paryAptA sUkSma aparyAptA sUkSma paryAmA agninI utkRSTa vizeSAdhika hoya tenAthI sUkSma paryAmA pRthvInI jaghanya asaMkhyAtaguNI "C "C .. aparyAptA utkRSTa vizeSAdhika paryAmA 66 66 66 66 agninI jaghanya asaMkhya guNI agninI utkRSTa vizeSAdhika "C 66 bAdara paryAptA vAyukAyanI jaghanya asaMkhyA guNI tenAthI bAdara paryAmA vAyukAyanI utkRSTa vizeSAdhika tenAthI bAdara paryAptA teukAyanI jaghanya asaMkhya guNI tenAthI bAdara paryAptA teukAyanI utkRSTa vizeSAdhika tenAthI bAdara paryAptA askAyanI jaghanya asaMkhyaguNI tenAthI bAdara paryAptA askAyanI utkRSTa vizeSAdhika tenAthI bAdara paryAptA pRthvIkAyanI jaghanya asaMkhyaguNI tenAthI bAdara paryAmA pRthvIkAyanI utkRSTa vizeSAdhika tenAthI bAdara paryAptA nigodanI jaghanya asaMkhyaguNI tenAthI bAdara paryAptA nigodanI utkRSTa vizeSAdhika tenAthI bAdara aparyAptA pratyeka vanaspatinI jaghanya asaMkhya guNI tenAthI bAdara paryAptA pratyeka vanaspatinI jaghanya asaMkhya guNI tenAthI bAdara paryAptA pratyeka vanaspatinI utkRSTa avagAhanA tenAthI eka hajArathI kAMika adhika hoya che. svakAya sthitine viSe (1) sthAvara jIvonI anaMtI utsarapiNI avasaripaNI (2) vanaspati nigoda sivAyanI ekendriya jIvonI asaMkhyAtI utsarapiNI-avasarapaNI hoya che. (3) bAdara-bAdara vanaspati rUpe asaMkhyAtI utsarapiNI avasarapiNI hoya che. (4) sAdhAraNa vanaspati kAyanI aDhI pudgala parAvartakALa (5) vanaspatine viSe asaMkhyAtA pudgala parAvarta (6) oghathI ekendriyanI anaMtokALa hoya che. yonidvAra viSe = sAta lAkha pRthvIkAya jIvonA 4 bhedo tenA 350 prakAro X darekamAM 2000 utpatti sthAno jIvAyoni thAya. akAyanA mukhya 4 bheda tenA 350 prakAro X 2000 utpatti sthAno = sAta lAkha jIvAyoni thAya. teukAyanA mukhya 4 bhedo tenA 350 prakAro X 2000 utpatti sthAno = sAta lAkha jIvAyoni thAya. vAyukAyanA mukhya 4 bhedo tenA 350 prakAro X 2000 utpatti sthAno = sAta lAkha Page 55 of 234 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvAyoni thAya che. pratyeka vanaspatinA 2 bheda tenA pa00 prakAro X 2000 utpatti sthAno = 10 lAkha jIvAyoni thAya che. sAdhAraNa vanaspatinA 4 bhedo tenA 700 prakArA X 2000 utpatti sthAno = 14 lAkha jIvAyoni thAya che. A rIte kula 7 lAkha + 7 lAkha + 7 lAkha + 7 lAkha + 10 lAkha + 14 lAkha = 52 lAkha jIvAyoni thAya. sthAvaranA jIvonA bhedo 22 tenA prakAro. 350 + 350 + 350 + 350 + 500 + 700 = 2600 jIvonA prakAro thAya che te darekamAM 2000 utpatti sthAno hovAthI tenAthI guNavAthI 52 lAkha jIvAyoni thai zake che. jIvAyonine viSe prANonuM varNana. 52 lAkha jIvAyonine viSe eka ekamAM cAra cAra prANo hoya che mATe 52 lAkhane X 4 guNavAthI be karoDa ane ATha lAkha sthAvara jIvone viSe yoninAM prANo thAya che. jIvAryAnine viSe indriya eka hovAthI 52 lAkha indriya gaNAya che. jIvAyonine viSe paryAptio 52 lAkha jIvAyonimAM cAra paryAsio hovAthI 52 lAkha X 4 = be kroDa ane ATha lAkha paryAptio thAya che. pratyekavanaspaterdazayonilakSAH sAdhAraNavanaspatezvaturdaza ubhayarUpasyApyaSTAviMzatiH kulakoTilakSA:, tatra ca gatoDasumAnanantamapi, kAlaM chedana-bhedana- moTanAdijanitA nAnArupA vedanA anubhavannAste, 'vanaspatikAya' nA jIvo be prakAranA che : 1-eka pratyeka vanaspatikAya ane 2- bIjI sAdhAraNavanaspatikAya te paikInI 1- pratyeka vanaspatikAya nI yoni daza lAkha che ane kulakoTi aThThAvIsa lAkha che. ane 2- sAdhAraNa vanaspatikAya nI yoni cauda lAkha che ane kulakoTi aThThAvIsa lAkha che. temAM gayelo jIva, ananta kAla sudhI paNa chedana, bhedana ane moTana AdithI utpanna thayelI aneka prakAranI vedanAono anubhava karato rahe che. vanaspatikAya nI vipattio : vAyukAya jIvonI vedanAonuM varNana karyA pachI vanaspatikAya nA jIvonI vipattionuM varNana karatAM eja zAsanadivAkara, sUricakracakravarti pharamAve che ke " vanaspatitvaM dazadhA, prAptA kandAdibhedataH / chidyante cAtha bhidyante, pacyante cAgniyogataH //9/1 saMzoSyante nipipyante, plupyanteDanyonyadharpaNaiH / kSArAdibhizva dAnte, saMdhIyante ca bhoktRbhiH //// sarvAvara sukhAdyante, bhajyante ca prabhaijanaiH / kriyante bhasmasAd dAvai-runmUlyante saritplavaiH ||3|| Page 56 of 234 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarveDapi vanaspatayaH, sarveSAM bhojyatAMgatAH / Id : raIIST-IQtti vajerajAtim //4//' kanda' AdinA bhedathI daza prakAranA vanaspatipaNAne pAmelA jIvo '1- chedAya che, 2- bhedAya che ane 3- agninA yogathI pakAvAya che : 4- saMzoSaNa karAya che, pa- sArI rIte pIsAya che, 6- parasparanAM sagharSaNothI baLAya che, 7- kSAra AdithI baLAya che, 8- bhoktAo dvArA khavAya che ane bhagAya che, tathA 1- dAvAnalo dvArA bhasmasAta karAya che ane 11- nadIonA pravAho dvArA umUlana karAya che : 12saghaLAya prakAranI vanaspatio sarvanA bhoyapaNAne pAmI thakI sadAya sarva zastro dvArA kalezanI paramparAne anubhave che.' kAramuM kautuka : - A pAMceya prakAranA ekeMdriya jIvonI rakSAnuM vidhAna eka zrI jinezvaradevanA zAsanamAM sarva prakAre karavAmAM AvyuM che. anya zAsananA praNetAone to pRthivIkAya Adi jIvo che evuM bhAna paNa nathI. ajJAnatA e evI bhayaMkara vastu che ke e svapara ubhayano vinAza karanArI thAya che. ajJAnatA dUra thayA vinA svataMtra mata pratipAdana karavAnI vRtti eja ghora mithyAtva che. kumatonI utpatti ane Ajano ghora utpAta e eja ghora mithyAtvanuM pariNAma che. bhayaMkara ajJAnI AtmA eka aMtara avAja uparaja nAce ane bIjAone paNa nacAvavAnuM abhimAna dharAve, e A vIsamI sadInuM kAramuM kautukaja che. mUrtimaMta mUrkhatA : ema kAramAM kautuke Aje kaMI jaina nAmadhArione paNa pAgala banAvyA che. anyathA potAnI jAtane sAcA jaina tarIke oLakhAvanArAo, ghora hiMsAnA pracArakane paNa ahiMsAnA uddhAraka tarIke oLakhAvIne mUrtimaMta mUrkhatAnuM pradarzana khulluM mUkavAnuM sAhasa kadI na karI zakatA. sArAsAranA ane heya upAdeyanA vivekano abhAva hovAthI dharmanA nAme vanaspatikAyanI kAramI katalano jorazorathI sarvadezIya upadeza ApanArane paNa ahiMsAnA uddhAraka tarIke mAnanArA ane anya pAse manAvavAnA di ugye dhamapachADA karanArA potAnI jAtane sAcA jaina tarIke oLakhAve, e mUrtimaMta mUrkhatA nahi to bIjuM che paNa zuM ? vanaspatikAyanI kAramI katalanA upadezanI mAphakaja eka vakhata tejaskAyanA saMhArano paNa sacoTa upadeza ApanAra ane e kaMpArIjanaka saMhAranA pracAramAM majhA mANanAra tathA trasa tiryaMco tathA manuSyonI hiMsAno paNa ullAsa ane AnaMdapUrvaka upadeza ApanAra tathA AcaravAnI paNa ughADI AgAhI ApanAra vyaktine ahiMsAnA udgAraka tarIke mAnanArA AtmAo- "mUrtimaMta mUrkhatA' tarIke zrI jainazAsanamAM nahi oLakhAya to anyatra oLakhAze paNa kyAM ? dhyAnamAM rAkhajo ke-pRthivikAya Adi sthAvara jIvonI hiMsAmAM trasa eTale hAlatA cAlatA jIvonI paNa hiMsA beThIja che : eja kAraNe pRthivIkAya AdinA AraMbhya samArambhamAM beThelA AtmAo trasa jIvone paNa nahi haNavAno spaSTa niyama nathI svIkArI zakatA. zaraNarUpa eka jaina sAdhutAja : eja kAraNathI A vizvamAM prANI mAtra mATe zaraNarUpa vastu koI paNa hoya to te eka jaina sAdhutAja che. zrI jainasAdhutA sivAya prANI mAtrane rakSaNa ApanArI A vizvamAM koi vastuja nathI : eja kAraNe zrI Page 57 of 234 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainazAsanano saMpUrNa AdhAra sAdhutA uparaja che. pramattayogathI prANa tyaparopaNane hiMsA mAnanArUM zrI jainazAsana, saMpUrNapaNe zrI jinezvaradevoe jIvanamAM jIvIne zakya rItie upadezelI sAdhutAmAMja sarvAze rahI zake che. e ekAMta upakArI anaMtajJAnI paramavItarAga zrI arihaMta paramAtmAoe upadezelI sAdhutAnA upAsakoja evA che ke jeo hAlatA cAlatA jIvonI hiMsA to nathI karatA paNa pRthivIkAya Adi sthAvara jIvonI paNa hiMsA nathI karatA. e paramatAraka sAdhutAnA upAsaka AtmAo, sajIva pRthivI, sajIva pANI, sajIva agni ane sajIva vanaspatino sparza sarakhoya nathI karatA. prayatnapUrvaka pavanano paNa upabhoga e puNya AtmAo nathI karatA. pavananA upabhoganI icchAthI paNa e puNya AtmAo para rahe che. evA puNyAtmAonI saghaLIja kAravAI prANImAtranI ahiMsAneja poSanArI hoya che ane hovIja joie : eja kAraNe e AdarzarUpa ane ajoDa tyAgIono upadeza karmakSaya rUpa mokSanAja dhyeyane poSanAro ane sarvatyAganI pradhAnatAvALo hoya che. jaina mAtranI pharaja : A anupama zrI jinazAsanane pAmyA chatAM ane zrI jinazAsananI jaDarUpa jaina sAdhutAthI bharelA upadezane pratidina sAMbhaLavA chatAM paNa je AtmAo prANI mAtranA hitane karanArI jainadIkSAnA zaraNe na jaI zake te AtmAoe, potAnI jIvanadazAne avazya mokSAbhimukha banAvavI joie ane e sAdhyane alpa samayamAM siddha karavAnA hetuthI anaMtajJAnIoe upadezelAM saghaLAMya anuSThAnone yathAzakti vidhipUrvaka AcaravA sAthe jema bane tema 'pRthivIkAya' AdinA Arambha samArambhathI bacatA rahevuM joie. pRthivIkAya AdinA Arahma samArambhathI bacavA mATe khoTAM kutuhalo ane mojazokhathI dUra rahevuM joie. khoTAM kutuhalo ane mojazokhathI dUra rahenArA tathA saMtoSI AtmAo sahelAithI e 'pRthivIkAya' AdinA Arambha samArambhathI bacI zake che. mumukSu AtmAoe cAle tyAM sudhI sajIva pRthivI Adino upabhoga na karavo joie : arthAta sacittanA tyAgI banavuM joie. sacitta pRthivI Adino upayoga karavo paDe to paNa kampate kampate ane AvazyaktAthI eka ratibhara paNa adhika na thai jAya enI khuba kALajI rAkhavI joie ane pratyeka kriyA karatAM e khyAla avazya rAkhavo joie ke- "koi paNa kriyA mArAthI evI to nathI thaI jatIne keje mArI mokSanI sAdhanAmAM dIvAla ubhI karatI hoya ?' Avo khyAla rAkhavA sAthe mokSanI sAdhanAmAM upayogI evA ekeeka anuSThAnanI ArAdhanAmAM aharniza udyamazIla rahevuM joie. A rIte rasthAvara jIvonuM varNana samApta kasakAya jIvonuM varNana vikalendriyANAmapi do dau yonilakSau kulakogyasatu dIndriyANAM sapta jIndriyANAmaSTau caturindriyANAM nava, dukhaMtu kSutpipAsAzItoSNAdi nitamaneka dhADadhyakSameva tepAmiti, Page 58 of 234 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pajhcendriyatirazcAmapi catvAro yonilakSAH kulakoTIlakSAstu jalacarANAmaddhItrayodaza pakSiNAM dvAdaza catuSpadAnAM daza uraH parisapaNAM daza bhujaparisaNAM nava vedanAzca nAnArUpA yAritarazcA sambhavanti vAH patyakSA evota. uktaM ca " hamatyuiujmacArdUitAnA, parAbhiyoga vyasanAturANAm / aho ! tirazcAmatiduHkhitAnAM, juvaITTS: ni vAdhta //// 'vikaleMdriya" nA paNa traNa prakAra che: "1- eka beiMdriya, ra-bIjo te idriya ane 3-trIjo caturiMdriya' te paikInA 1-be iMdriyovALA jIvonI yoni be lAkha che ane kula koTi sAta lAkha che. ane traNa iMdriyovALA jIvonI yoni be lAkha che ane kulakoTi ATha lAkha che. tathA cAra iMdriyovALA jIvonI yoni be lAkha che ane kulakoTi nava lAkha che. A traNe prakAranA jIvone sudhA, papAsA, zIta ane uSNa AdithI utpanna thatuM duHkha pratyakSaja che. paMcendriya tiryaca' jIvonA prakAra pAMca che : "eka jalacara 2- khecara, 3- catuSpada eTale cAra pagathI cAlanAra sthalacara 4- ura:parisarpa eTale chAtIthI cAlanAra sthalacara ane pa- bhujaparisarpa eTale bhujAthI cAlanAra sthalacara." e paikInA 1. 'jalacara' eTale pANImAM cAlanAra matsya Adi jIvonI yoni cAra lAkha che ane kulakoTi sADAbAra lAkha che. 2. "khecara' eTale AkAzamAM uDanAra pakSIonI yoni cAralAkha che ane kulakoTi bAra lAkha che. 3. "catuSpada' cAra page cAlanAra sthalacara nA prathama bhedanA jIvonI yoni cAra lAkha che ane kulakoTi daza lAkha che. 4. "ura:parisarpa" eTale chAtIthI cAlanAra sthalacara nA bIjA bhedanA jIvonI yoni cAra lAkha che ane kulakoTi daza lAkha che. 5. 'bhujaparisarpa" eTale bhujAthI cAlanAra sthalacara nA trIjA bhedanA jIvonI yoni cAra lAkha che ane kulakoTi nava lAkha che. A pAMceya prakAranA tiryaMcone je vividha prakAranI vedanAo saMbhave che te pratyakSaja che. kaheluM che keaho ! kSudhA, tuSA, hima, ati uSNa ane bhayathI pIDita ane parano abhiyoga tathA aneka prakAranAM kaSTothI Atura eja kAraNe atizaya duHkhita evA tiryaMcone sukhano yoga che ema kahevuM e khAlI vAto karavAM jevuM che kAraNa ke-e bIcArA jIvone sukha hovAno saMbhava nathI. Page 59 of 234 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ATalA varNana uparathI barAbara samajI zakAze ke-A lokamAM manuSyo sivAyanA je jIvo draSTigocara thAya che te saghaLAya tiryacIja che : vadhumAM zrI jainazAsanane nahi pAmelAothI, sarvathA ajJAta evA paNa tiyaco asaMkhyAtA ane anaMtA che : A saMsAramAM nArakI, devo ane manuSyonI apekSAe tiryaMcagatinA jIvonI saMkhyA ghaNI vizAla che : nArakInA jIvo, devagatinA jIvo ane manuSyagatinA jIvo saghaLAya hAlI cAlI zake tevA eTale trasa che tyAre tiryaMca gatinA jIvo be prakAranA che : 1-eka sthAvara ane 2- bIjA trasa trasa jIvo trasa nAmakarma nA udayathI gamanAgamana karavAnI zakti dharAve che : e jIvo cAra prakAramAM vaheMcAyelA che. 1- beidriya, 2-trIdriya, 3- caturakriya ane 4- paMcedriya. 1. "zaMkha' AdinA jIvo be iMdriyovALA hoya che kAraNake e jIvone 1-sparzanA ane ra-bIjI rasanA A beja iMdriyo hoya che. 2. "kIDI" AdinA jIvo traNa iMdriyovALA hoya che e jIvone "1-sparzanA, 2-bIjI rasanA ane 3-trIjI dhrANa A traNa iMdriyo hoya che.' 3. 'vIMchI' AdinA jIvo cAra iMdriyavALA hoya che e jIvone 1- sparzanA, 2- bIjI rasanA, 3trIjI ghANa ane 4- cothI cakSu A cAra iMdriyA hoya che. A traNe prakAranA jIvo vikaleMdriya nAmathI oLakhAya che. kAraNake ekeMdriya jIvo karatAM adhika iMdriyovALA hovA chatAM paNa pUrNa pAMceya iMdriyovALA nathI kintu beMidriya jIvo traNa iMdriyothI vikala che, traNa iMdriyavALA jIvo be iMdriyothI vikala che ane caturiMdriya jIvo eka iMdriyathI vikala che. sparzanA, rasanA, ghANa, cakSu ane zrotra' A pAMce iMdriyothI pUrNa evA tiryaMco traNa vibhAgamAM vaheMcAyelA che : "1- eka jalacara, 2- bIjA khecara ane trIjA sthalacara.' 1- "masya" Adi jIvo jalacaramAM gaNAya che. 2- "zuka' Adi pakSIo khecaramAM gaNAya che. 3- "sthalacara' eTale bhUmi upara cAlanArA jIvo ane e jIvo traNa vibhAgamAM vaheMcAyelA che : 1eka catuSpada eTale cAra pagavALAM gAya, bheMsa Adi saghaLAya pazuo, 2- bIjA 'ura:parisarpa eTale chAtIthI cAlanAra sarpa vigere ane 3- trIjA bhuja parisarpa eTale bhujAthI cAlanAra vAnara Adi. A jIvonA paNa saMmUcchima ane garbhaja Adi bhedo che. A banneya prakAranA trasa jIvonI yonio ane kula koTio keTalI keTalI che e kahevA sAthe TIkAkAra maharSie e jIvonI vedanAono paNa sAmAnya khyAla Apyo : e uparathI paNa ApaNane samajI zakAya tema che ke-kamanA vazavartipaNAthI paravaza banelA te AtmAone sukhano saMbhava sarakho nathI : te chatAM paNa tiryaMca gatimAM paDelA A saghaLAya jIvone kevA kevA prakAranI ane kevI kevI kAramI vedanAo bhogavavI paDe che e vastu kaMika vistArathI jANavA jevI che. e jANavAthI be lAbha thaI zake tema che "e gatinI duHkhada dazAthI Page 60 of 234 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bacavA mATe e gatinA AyuSyabaMdhanAM kAraNothI bacavAnI kALajI janmI zake.' e eka lAbha ane bIjo lAbha e ke- 'ajJAnatAnA pratApe e jIvone trAsa rUpa thatI je je ApaNI kAravAio, hoya tenAthI paNa bacI zakAya.' evI kAravAiothI bacanAro AtmA ahiMsaka banavA sAthe karmathI paravaza thayelA AtmAone trAsarUpa thato aTake che eTale ubhayana lAbha che. rmavazavarti prANIonA rmavipAkkuM viziSTa prakAre varNana. tiryaMca gatimAM utpanna thayelA AtmAonA prakAra, yoni, kula koTi ane vedanA AdinuM Avedana : sUtrakA2 52marSi zrI sudharmAsvAmIjI mahArAjA, saMsAravarti prANIone nirveda ane vairAgya thAya e hetuthI je karmavipAkanuM varNana karavA icche che te spaSTa samajI zakAya te mATe TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjAe, cAre gatinA jIvonI yoni AdinuM varNana karatAM nIcatama narakagatinI yoni ane kulakoTi tathA narakagatimAM paDelA AtmAonI utkRSTa sthitinuM varNana karavA sAthe te AtmAone bhogavavI paDatI vedanAonA prakAra paNa darzAvyA ane cha zloko dvArA teonI vacanAtIta vedanAono paNa kAMika khyAla karAvyo. tiryaMca gatimAM paDelA pApAtmAone H kevA kevA prakAranAM duHkho kevI kevI rItie thAya che e vigere vastunuM varNana kalikAla sarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAe zrI yogazAstramAM saMsArabhavanuM spaSTIkaraNa karatAM sArAmAM sArUM karyuM che ane A prasaMge e khAsa jovA jevuM che paNa te have pachI tiryaMcagatimAM bhinna bhinna avasthAne pAmelA AtmAonI trAsajanaka dazAnuM pratipAdana karatAM kalikAla sarvajJa bhagavAn zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAe 'pRthivIkAya' Adi pAMceyanA duHkhada dazAnuM kaMika spaSTatAthI kareluM pratipAdana. sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmijI mahArAjA, ekAMta hitabuddhinA yogeH vicakSaNa AtmAone saMsAra upara nirveda ane vairAgya utpanna thAya eja eka zubha hetuthI je karmavipAkanuM varNana karavA icche che te spaSTapaNe samajI zakAya e irAdAthI TIkAkAra 52marSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjAe 'naraka, tiryaMca manuSya ane deva' A cAre gatinA jIvonI yoni, kulakoTi ane vedanAonuM svarUpa varNana karatAM narakagatinA jIvonI yoni, kulakoTi ane utkRSTa sthitinuM pratipAdana karavA sAthe cha zloko dvArA e gatinA jIvone bhogavavI paDatI vedanAonA jema kaMika khyAla karAvyo tema ekeMdriya Adi bhinna bhinna avasthAmAM rahelA tiryaMca gatinA jIvonI paNa yonio ane kulakoTionI saMkhyAnuM pratipAdana karavApUrvaka te jIvone bhogavavI paDatI vedanAono paNa sahaja khyAla Apyo. paNa ApaNI icchA, ekeMdriya Adi jIvone bhogavavI paDatI vedanAonA kaMika vizeSa khyAla ApavAnI che : e kAraNe kalikAlasarvajJa bhagavAn zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAe, zrI yogazAstramAM anitya Adi bAra bhAvanAo paikInI trIjI saMsAra bhAvanAnuM vivaraNa karatAM ekeMdriya Adi bhinna bhinna Page 61 of 234 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAre rahelA tiryaMcagatinA AtmAone bhogavavI paDatI vedanAono kaMika vizeSa khyAla ApatAM zuM zuM pharamAvyuM che e joie. tiryaMca gatimAM paNa bhinna bhinna avasthAne pAmelA AtmAonI trAsajanaka dazAnuM pratipAdana karatAM kalikAla sarvajJa bhagavAn zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAe 'beiMdriya' Adi trasa tiryaMconI trAsajanaka dazAnuM kaMika spaSTatAthI kareluM pratipAdana. rakSaka to ekaja : sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmijI mahArAjAe, saMsAravarti prANIone saMsAra upara nirveda ane vairAgya thAya e hetuthI samajAvavA dhArelo karmano vipAka sahelAithI samajI zakAya e kAraNe cAre gatinA jIvonI yoni Adine samajAvatAM TIkAkAra paramarSie, prathama narakagatinA jIvonI yoni, kulakoTi ane utkRSTa sthitinuM pratipAdana karavA sAthe te jIvonI vedanAono paNa kaMika khyAla Apyo. e pachI tiryaMcagatimAM rahelA ekeMdriya Adi jIvonI paNa yoni ane kulakoTinI saMkhyA kahevA sAthe e jIvonI vedanAono paNa sAmAnya khyAla e maharSie Apyo. ekeMdriya Adi jIvonI vedanAono je khyAla TIkAkAra maharSie Apyo che te ghaNoja saMkSepamAM hovAthI ApaNe evA jIvonI vedanAonuM svarUpa kaMIka vizeSa prakAre jANavA mATe e jIvonI vedanAonA je prakAra kalikAlasarvajJa bhagavAn zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAe, zrI yogazAstramAM saMsArabhAvanAnA svarUpanuM vivaraNa karatAM jaNAvyA che te joi rahyA chIe. "pRthivIkAya" Adi pAMca prakAranA ekeMdriya jIvone kevA kevA prakAranI vedanAo aviratapaNe bhogavyA karavI paDe che e ApaNe joi AvyA. e jotAM ApaNe e vastu nizcita karI AvyA ke pRthvikArya AdinA jIvo che ane teo ghaNI ghaNI vedanAo bhogave che e vigerenuM varNana karI enA paNa rakSaNanuM vidhAna koI paNa zAsana karyuM hoya to te eka zrI jinendradevonuM zAsana che ane e jIvone pUrepuruM rakSaNa jo koI paNa taraphathI maLatuM hoya to te zrI jinaMdradevoe jAte sevIne zakya rItie upadezelI eka sAdhutAja che. beIdriyonI burI dazA : have 'beidriya, trI indriya, caturiMdriya ane paMcedriya" A cAre prakAranA trasa tiryaMconI trAsajanaka dazAnuM kaMika spaSTatAthI pratipAdana karatAM kalikAlasarvajJa bhagavAn zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAe kramasara beiMdriya AdinI bUrI dazAnuM varNana karyuM che, prathama 'beiMdriya' jIvonI bUrI dazAnuM varNana karatAM e pravacana paramArthavedI paramarSi prarUpe che ke "dindriyatve ca tApyante, pIyante pUtarAdayaH / cUrNante kamayaH pAdai-bhakSyante caTakAdibhiH //91/ zaMkhadayo nikhanyante, nikRSyante jalaukasaH / 0IUqVdvAWI: WIFo , 10 draupATi: //// 'pUtara" (pUrA) Adi jIvo beidriyavALA hoya che. e jIvone sparzanA ane rasanA A be iMdriyo hoya che. e jIvonI dazA ghaNIja bUrI hoya che. kAraNake- pUtara Adi be iMdriyovALA jIvo, tApamAM tapAvAya che Page 62 of 234 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane prANIo dvArA pIvAya che. "kRmi' nAmanA be iMdriyovALA jIvo, pAdothI cUrI naMkhAya che ane caTaka AdithI bhakSaNa karAya che. "zaMkha' Adi be iMdriyovALA jIvo, khuba khuba khodAya che. jaloksa nAmanA beiMdriya jIvo khuba khuba kheMcAya che ane gaDupada Adi beiMdriya jIvo jaTharamAM utpanna thAya che ane jaTharamAM utpanna thayelA e jIvone auSadha Adi dvArA jaTharamAMthI pADI nakhAya che. prabhuzAsanane pAmelA AtmAo A jIvonI thatI A rItanI bUrI dazAmAM nimittabhUta thatA jarUra bacI zake che, kAraNake prabhuzAsanane pAmelA AtmAonuM jIvana svacchaMdI nathI hotuM paNa parama vItarAga paramAtmAnI AjJAthI niyaMtrita jIvana gujAranArA AtmAonuM khAnapAna Adi ane anya pravRttio evI anupama hoya che ke jenA pariNAme teo koipaNa AtmAnI pIDAmAM prAyaH nimittabhUta thatA nathI. trIdriyono trAsa : 'beiMdriya jIvonI bUrI dazAnuM varNana karyA pachI trIdriya jIvonA trAsanuM varNana karatAM eja ArAdhyapAda AcAryadeva pharamAve che ke: "trIndriyanceDapi samprApte, pttpdiimtkunnaadyH| vigrajyante zarIreNa, tApyante coSNavAriNA //91/ pIpIlikAstu tudyante, pAdaiH sammArjanena ca / adazyamAnAH kunthvAdyA, mazyante cAsanAdibhiH ////" 'dhUkA" ane "makuNa' Adi jIvo trIdriyapaNAne pAmelA che eTale yUkA Adi jIvone '1- sparzanA, ra rasanA ane 3- ghANa' A traNa iMdriyo hoya che. traNa iMdriyovALA jIvo paikInA "ju ane mAMkaDI Adi jIvo zarIradvArA pramAdI AtmAothI mardana karAya che ane dayArahita AtmAo e jIvone uSNa pANI dvArA tapAve che. nirdaya AtmAo traNa iMdriyovALI kIDIone pagethI pIDe che. ane pramAdI AtmAo saMmArjana karatAM pIDe che : na dekhI zakAya tevA kuMthu Adi traNa iMdriyovALA jIvo upayogahIna AtmAo dvArA Asana AdithI pIDAya che. caturiMdriyonI pIDA : traNa iMdriyovALA prANIonI trAsajanaka dazAnuM varNana karyA pachI cAra indriyovALA prANIonI pIDAonuM varNana karatAM eja anaMta upakArI AcArya bhagavAn pharamAve che ke "caturindriyatAbhAja:, saraghAmamarAdayaH / madhumakSarvirAdhyante, yaSTiloSTAditAdanaiH //91/ tADayante tAlavRntAyai-gi daMzamazakAdayaH / grasyante gRhagodhAdha-makSikAmarkaTAdayaH ////' / saraghA-madhumakSikA ane bhramara' Adi jIvo cAra indriyone bhajanArA hoya che arthAt e jIvone "1sparzanA, 2- rasanA, 3-thrANa, 4-cakSu" A cAra idriyo hoya che. A cAra indriyone dharanArA "saraghA ane bhramara' Adi jIvone madhubhakSIo. lAkaDI ane patthara AdinA tADanathI virAdhe che : zarIranA pujArIo dvArA, daMza ane marAka Adi cAra iMdriyovALA jIvo paMkhA AdithI ekadama tADana karAya che ane gRhagodhA Adi hiMsaka jIvo dvArA makSikA ane markaTa Adi caturiMdriya jIvo grasita karAya che. Page 63 of 234 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jalacaro uparanA jalama : trasa tiryaMco paikInA-dvAdriya, trIdriya ane caturiMdriya' A traNa vibhAgamAM vaheMcAyelA vikalaiMdriya tiryaMconI duHkhada dazAnuM varNana karyA pachI 'jalacara, sthalacara ane khecara' A traNa vibhAgamAM vaheMcAyelA paMcendriya tiryaMconI trAsajanaka dazAnuM varNana karavAnA hetuthI prathama jalacara jIvo upara gujaratA julamono khyAla ApatAM eja suvihita ziromaNi sUripuraMdara pharamAve che ke "paMcedriyA jalacarAH, khAdanyanyonyamutsukAH / dhIre; parahajo di : //// utkIlyante tvacapadabhiH prApyante ca bhaTivatAm / bhoktukAmairvipacyante, nigAlyante vasAthibhiH //9// sparzanA, rasanA, ghANa, cakSu ane zrota A pAMca iMdriyone dharAvatA jalacara jIvo upara anya hiMsaka AtmAo taraphathI julamo gujare che enI sAthe e jIvonA parasparanA julmo paNa ghaNAja che kAraNake-e jIvo utsuktApUrvaka parasparane khAya che. eka bIjAne khAtA e jIvonI dhovaro dvArA dharapakaDa thAya che, e jIvone bagalAo gaLI jAya che, tvacAnA arthio e jIvonI cAmaDI utaraDI nAkhe che ane bhaTitrapaNAne pamADe che, e jIvonuM bhakSaNa karavAnI kAmanAvALAo e jIvone sArI rItie pakAve che ane vasAnA arthio, e jIvo upara nigAlana kriyA paNa karapINa rItie kare che. sthalacaronI duHsthiti: "jalacara jIvo upara gujaratA julamonuM varNana karyA pachI sthalacara jIvonI duHsthitinuM varNana karatAM kalikAla sarvajJa bhagavAn zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA lakhe che ke "sthalacAripu cotpannAH abalA balavataraiH / mRgAdyAH siMhapramukhai maryinte mAMsakAkSabhiH //9// mRgayAsaktacitaikSa, krIDayA mAMsakAmyA / narairavattadupAyena, hanyanteDanaparAdhinaH //// kSudhApipAsAzItoSNA-tibhArAropaNAdinA / kazAikuzamatodaizca, vedanAM prasahantyamo //3//' sthalacAri jIvo tarIke utpanna thayelAonI paNa ghaNIja kharAba dazA che kAraNa ke-emAM paNa baLavAnuM jIvo nabaLAono nAza kare che. sthalacara tarIke utpanna thayelA nirbaLa haraNIyo vigere, atizaya baLavAnuM ane mAMsanA abhilASI siMha vagere sthalacaro dvArA marAya che : anya paNa niraparAdhI sthalacara jIvo, zikAra khelavAmAM Asakta cittavALA manuSyo dvArA krIDAnA hetuthI athavA to mAMsanI kAmanAthI te te upAyopUrvaka haNAya che : vaLI ApaNI draSTie dekhAtA aneka prakAranA sthalacara jIvo, kSudhA, pipAsA, zIta, uSNa ane atibhAranuM AropaNa e AdidvArA ane cAbuka, aMkuza ane paroNAothI ghaNI vedanAne sahana kare che. khecarono duHkhada dazA : sthalacara jIvonI duHsthitinuM darzana karAvyA bAda khecaronI duHkhada dazAnuM varNana karatAM eja AcArya mahArAjA pharamAve che ke Page 64 of 234 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'khecarAstittirazuka-kapotacaTakAdayaH / zyenasijhcAnagRdhrAdhai-rgrasyante mAMsagRdhnubhiH ||1|| mAMsalubdhaiH zAkunikai-rnAnopAyaprapacataH / saMgRhya pratiSThavyo, nAnApervibane: ////' 66 tittira, popaTa, pArevAM ane cakalAM Adi paMcedriya hoi ane AkAzamAM cAlanArAM hovAthI khecara kahevAya che. e badhAM pakSIo, mAMsabhojanamAM atizaya Asakta evAM zyuna, siMcAna ane gRddha Adi pakSIo dvArA prasita karAya che ane mAMsalubdha zAkunikodvArA nAnA prakAranA upAyonA prapaMcathI pakaDAya che ane nAnA prakAranI viDambanAothI marAya che. duHkha, duHkha ane duHkhaja - A rItie saghaLAya prakAranA tiryaMconI duHkhada dazAnuM kaMika vistArathI varNana karyA bAda teno upasaMhAra karatAM ane karmavaza paDelA e jIvone sarva bAjuthI duHkha zivAya anya kazuM ja nathI ema samajAvatAM anaMta upakArI ane karUNAnA sAgara evA eja AcArya mahArAjA dayArdra hRdayathI pharamAve che ke " jalAgnizastrAdibhavaM, tiravAM sarvatto bhayam / kiyad vAvarNyate svasva-karmabandhanivandhanam ||1|| duSkarmanA pratApe tiryaMcagatimAM utpanna thayelA jIvone jalathI bhaya utpanna thAya che, agnithI bhaya utpanna thAya che ane zastra AdithI bhaya utpanna thAya cheH A rItie sarva prakArathI te bIcArAone bhaya utpanna thAya che H arthAt koi paNa prakAre e bIcArAone sukha nathI paNa sarva rItie kevala duHkha, duHkha ane duHkha ja che e kAraNe potapotAnA karmabandhanA kAraNathI utpanna thatA sarva prakAranA bhayanuM varNana keTaluM thAya ? arthAt e jIvone utpanna thatA duHkhonuM saMpUrNa varNana karavuM e zakya ke saheluM nathI. be kartavyo : A varNananuM zravaNa karIne kalyANanA artha AtmAoe be kArya karavAnAM che. eka to karmaparavaza paDelA e AtmAonI ApattimAM nimittabhUta thatAM aTakavuM joie ane bIjuM evI adhama gatimAM lai janArAM pApakarmothI bacI javuM joie. 1- A varNana uparathI samajI zakAya tema che ke- e jIvone ApattimAM nimittabhUta thatA aTakavA mATe zuM zuM karavuM joie ? upayogazUnyatA e parama adharma che. prabhuzAsanamAM mAnanArAoe prabhuzAsane praNIta karelA AcArono khuba khuba abhyAsa ka2vo joie ane e AcArone jIvanamAM utAravAnA avirata prayatno karavA joie. prabhuzAsananA AcAroja evA che ke-jo enuM pAlana karavAmAM Ave to saheje saheje e jIvone paDatAM duHkhomAM nimittabhUta thatAM aTakI javAya. arthakAmanA upAsako mATe e banavuM azakyaja che. e kAraNe kahevuM paDe che ke-arthakAmanI pravRttimAM hradayapUrvaka rAcavuM-mAcavuM ane prabhuzAsanamAM hovAno dAvo karavo e banI zake tema nathI. niraparAdhI trasa jIvonI saMkalpa pUrvaka hiMsA karavI ana tene vyAjabI TharAvavA mathavuM e to prabhuzAsanano ughADoja virodha karavA jevuM che. evo virodha karavAnuM bhAgya to ghora mithyAdraSTione ke jeo svayaM unmArgI banavA sAthe anya AtmAone paNa unmArge caDAvavAnA prayatno kare che teoneja sAMpaDe. Page 65 of 234 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niraparAdhi trasa jIvonI hiMsAthI bedarakAra bananArA paNa e jIvone thatI ApattimAM nimittabhUta thatAM nathI aTakI zakatA. gRhavAsamAM rahelA AtmAo dhAre to paNa sthAvarajIvonI hiMsAthI nathI bacI zakatA paNa potAnI jAtane zrAvaka tarIke oLakhAvanArA gRhasthoe, trasa jIvonI bedarakArIthI athavA upayogazUnyatAthI thai jatI hiMsAthI to avazya bacI javuMja joie. trasajIvonI e rItie thai jatI hiMsAthI bacavA mATe anaMta upakArI zrI jinezvaradevoe pharamAvelA AcAro jevA ke 1- zrI jinezvaradevoe kalyANa mATe upadezela zrI jinapUjA Adi anuSThAnomAM paNa avidhi na thai jAya tenI ane AzaMsA na AvI jAya enI pUratI kALajI rAkhavI. 2- hetuhiMsAthI bharelA saghaLAja duniyAdArInA vyavahAromAM anubaMdha hiMsA na thai jAya tevI vRttithI vartavA sAthe ayatanA na thai jAya tenI saMpUrNa kALajI rAkhavI. ayatanA na thai jAya tenI kALajI eTale 3- sacittanA tyAgI na banI zakAya to ane sacittano upayoga karavoja paDe to pANIne gaLavAno ane patra, puSpa tathA phala Adine barAbara tapAsI jovAno pUrepUro upayoga. 4- kRmiAdithI bharelA maLano tyAga karavA mATe zuddha bhUminI zodha karavA vigereno khyAla. 5- zarIranI sevAmAM rakta hovAnA kAraNe kAramAM auSadhono upayoga na thai jAya tenI sAvacetI. 6- cAlatAM, besatAM ane sutAM, uThatAM ke anya koi paNa pravRtti karatAM jIvaghAta na thai jAya tenI kALajI rAkhavA sAthe kaThora upakaraNAdino upayoga na thAya teno khyAla. 7- sAteya vyasanono tyAga ane samyaktva pUrvaka aNuvratAdi vratonuM samyaksevana. AvA AvA prakAranA uttama AcAro prabhu zAsanamAM vihita karAyelA che. AvA AcAronuM anuzIlana karanArA AtmAo, jarUra karmanA pratApe aneka prakAranI Apattione bhogavatA trasatiryaMconI ApattiomAM pote nimittabhUta thatAM aTakI jAya che ane tema thatAM aTakI javuM e prabhuzAsanane pAmelA AtmAo mATe atyaMta Avazyaka che. e rItie prathama kartavyanuM pAlana karanAra puNyazAlI AtmAoe ane anya paNa sukhakAMkSI AtmAoe, adhama evI tiryaMcagatimAM jatAM bacI javuM hoya to saralahRdayI, azaTha ane zalyarahit banavuM jarUrI che kAraNa keH " tiriyAu gUDhahiao saDho sasallo' gUDhahRdayI, zaTha ane zalyavAn AtmA tiryaMcagatinA AyuSyane bAMdhe che. A pramANe pharamAvIne anaMta upakArI paramarSio spaSTapaNe samajAve che ke-kapaTIpaNuM, zaThapaNuM, ane sazalyadazA e tiryaMcagatimAM javAnAM ja lakSaNo che. e kAraNe na je AtmAo evI adhamagatimAM javA na icchatA hoya te AtmAoe kapaTaprapaMcayuktadazA, zaThadazA ane sazalyadazAthI avazya bacavuM joie. sazalyadazA AdithI bacavA mATe arthakAmanI lAlasA tajI anaMtajJAnIonI AjJA, mujaba saghaLIja paudgalika lAlasAonA tyAgI ane eka muktinAja arthi banavuM Page 66 of 234 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joie. e sthiti keLavyA vinA koija AtmAe Aja sudhImAM muktipada sAdhyuM nathI, vartamAnamAM sAdhato nathI ane bhaviSyamAM sAdhaze paNa nahi. saMsAranI cAra gatio paikInI be gationI duHkhada dazA to ApaNe A paramarSionA kathanathI jANI, paNa je be gatio ApaNane muMjhavI rahI che te manuSyagati ane devagatimAM paDelA paNa karmAdhIna AtmAonI kevI durdazA che e vastu ApaNe have pachI eja paramarSionA zabdomAM joizuM ane e jovAthI ApaNane samajAze ke-saMsAranI asAratA varNavavAmAM upakArIono udeza kevala ApaNane duHkhamAMthI bacAvavAno ane sukhanA sAgararUpa mokSamAM jhIlAvavAno ja che. - trasakAya- sukha meLavavAnI icchAthI ane AvelA duHkhane dUra karavAnI icchAthI eka sthAnethI bIje sthAne je jIvo jai zake che te trasa jIvA kahevAya che. AvA jIvo niyamA bAdara ja hoya che. sUkSma hotA ja nathI. ane A jIvo caudarAjaloka rUpa jagatane viSe dareka kSetramAM eTale cauda rAjalokanA dareka AkAza pradeza upara hotA ja nathI teo maryAdita jagyAmAM ja hoya che. caudarAjaloka rUpa jagata uMcAimAM che ane ticchamAM nIcenA bhAgamAM sAta rAja pahoLo pachI eka eka rAja ghaTatAM ghaTatAM madhya bhAgamAM eka rAja pahoLAi hoya che ane urdhvalokamAM kramasara vadhatA vadhatA urdhvalokanI madhyamAM pAMca rAja pahoLo ane tenAthI upara jatAM kramasara ghaTatAM ghaTatAM cheka upara eka rAja pahoLo hoya che. A kAraNothI eka rAja pahoLAi madhyamAM ane urdhvalokamAM prApta thai te eka rAja pahoLo ane caudarAja uMcAI vALo je vacalo eka rAjano Akho bhAga tene trasanADI kahevAya che. A trasa nADImAM ja trasa jIvo utpanna thAya ane maraNa pAmI zake che. trasa nADInI bahAra koI trasa jIvo hotA ja nathI. AthI trasajIvo mAtra trasanADImAM ja rahelA hoya che ane teo eka sthAnethI bIjA sthAne halana calana je kare che te mAtra potAnA anukULa padArthonI zodha mATe ane AvelI pratikULatAnA nAza mATe kare che. trasapaNAnI A zakti jIvone puNyodayathI maLelI hoya che kAraNake ekendriyapaNAmAM akAma nirjarA karI duHkha bhogavIne puNya upArjana karela na hoya to jIvane trasapaNuM maLatuM nathI AthI ja jJAnI bhagavaMto kahe che ke ekendriya paNAmAMthI trasapaNAmAM AvavA mATe anaMtapuNya bheguM thayeluM joie ane AvuM puNya ekendriyapaNAnA jIvonI saMkhyA karatAM anaMtamA bhAga jeTalA jIvo ja A puNya bAMdhIne trAsapaNAne pAmI zaka che chatAMya ajJAnanA kAraNe vivekanA abhAvanA kAraNe A jIvo je trasa paNAnI maLelI zakti teno anukULatA meLavavA ane pratikULatA dUra karavA upayoga karatA jAya che ane jo vizeSa Asakti pedA thAya, mamatva thAya to A zakti gumAvIne pAchA ekendriyapaNAnA anubaMdho bAMdhIne saMkhyAtA kALa sudhI, asaMkhyAtA kALa sudhI ke anaMtakALa sudhI A zakti rahita paNa thaI zake che evuM karma paNa bAMdhI zake che. A trapaNAnI maLelI zaktino upayoga anukULatA meLavavA Adi mATe na thAya e samaja to manuSyapaNA sivAya bIje male tema nathI mATe maLela manuSyapaNAmAM paNa jo A samajaNa na Ave to pachI A zakti cAlI gayA pachI kyAre maLaze te kahI zakAya nahi ! AthI trasamaNAnI maLelI zaktithI anukULatAne choDavA ane AvelI pratikULatAne sArI rIte samAdhipUrvaka veThavA prayatna karavo joie to maLelI trasapaNAnI zakti cAlI na jAya ane kAyama trasapaNuM Page 67 of 234 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ malyA kare. ke jethI jIva pote potAnI saMpUrNa zaktine pedA karI saMpUrNa zaktivALo banI jAya. A mATe maLelI zaktino upayoga karavAno che. trasa jIvonA mukhya cAra bhedo hoya che :(1) beindriya (2) te indriya (3) caurIndriya (4) paMcendriya beindriya jIvonuM varNana zaMkha, koDA, gaMDolA, jalo, caMdanaga, alasIyA ane lALIyA jIvo ityAdi beindriya jIvo kahevAya che. A jIva rUpe moTA bhAganA jIvo ekendriya paNAmAMthI beindriya paNA rUpe utpanna thAya che mATe jJAnIo kahe che ke jIvone eka sparzendriya anAdikALathI maLelI hoya che temAM akAma nirjarA karI duHkha veThIne puNyane ekaThuM kare arthAt puNyano saMcaya karelo hoya tyAre jIvane bIjI rasanendriya prApta thAya che. AthI A jIvone beindriyo hoya che. (1) sparzendriya ane (2) rasanendriya. A beindriya prApta thAya che tenI sAthe A jIvono jJAnano kSayopazama bhAva ekendriya jIvo karatAM ghaNo ja vizeSa hoya che paNa A jIvo anAdinAM saMskAra sAthe laIne AvelA hovAthI e saMskArane draDha karavA mATe ja potAnI maLelI indriyono upayoga karato jAya che. zuM upayoga kare che? jJAnIo kahe che ke ekendriyapaNAmAM A jIva AhAranA pudgalo grahaNa karato hato te sparzendriyathI karato hato have ene rasanendriya maLelI hovAthI AhAranA pudgalonuM grahaNa rasanendriyathI karato jAya che enA kAraNe zuM thAya che? pahelA sparzendriyathI grahaNa karAtA pudgalomAM anukULatA ane pratikULatA keTalI jovAtI ke anukULatA male to rAjIpo ane pratikULatA male to nArAjI thatI. have A rasanendriyanA pratApe bhUkha lAgelI hoya, AhAranA pudgalo maLelA hoya to paNa potAnI rasanendriyane eTale jIbhane svAdamAM anukULa lAge to ja upayoga karaze arthAta khAze, nahi to te bhUkhyone bhUkhyo bIjA AhAranI zodhamAM jaze ane anukULa lAgaze eTale rasanendriyane e AhAranA pudgalo anukULa lAgaze to sArI rIte rAga pUrvaka tene khAI jaze arthAt upayoga karaze. A svabhAvano saMskAra A rasanendriya eTale bIjI indriya pedA thatAM ja jIvane pedA thAya che ane A saMskAra jaldIthI draDha thAya che. AthI ja eTale A kAraNane laIne ja A jIvono rAga ane dveSa ekendriya jIvo karatAM vizeSa thato hovAthI sAmAnyathI A jIvo ekendriya jIvo karatAM paccIza ghaNo adhika karma baMdha samaye samaye karyA ja kare che. eTale ke ekendriya jIvo mohanIya karmano eka sAgaropama jeTalo baMdha karatA hatA jyAre puNyodayathI maLelI eka indriyanI adhikatAne kAraNe je saMskAra poSAya che tethI mohanIya karmano 25 sAgaropama jeTalo karmabaMdha samaye samaye karyA ja kare che. vicAra karajo . je jIvone ahIM manuSyapaNAmAM khAvA pIvAnA padArthone cAkhI cAkhIne khAvAnI Teva hoya ane e saMskAra sAcavIne ja potAnuM jIvana jIvatA hoya to samajavuM ke A saMskAra beindriyapaNAmAM khuba draDha karIne AvelA chIe ane prAyaH karIne ahIM manuSyapaNAmAM tyAMthI AvelA chIe ane pAchA eja saMskAra Page 68 of 234 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ draDha karazuM to pAchA tyAM javuM paDe tevo karmabaMdha thayA karaze ema jJAnIo kahe che mATe cetavAnuM che. A ekaindriya adhika malI tenuM phaLa jJAnIoe kahyuM te lakhyuM che. A jIvo eka sAthe utpanna thAya to eka be saMkhyAtA ke asaMkhyAtA eka sAthe utpanna thAya che ane eka sAthe eka be saMkhyAtA ke asaMkhyAtA maraNa pAme che. A jIvonuM utpatti sthAna :- asaMkhyAtA dvIpa ane samudromAM jyAM jyAM pANI hoya che te pANImAM mATIno saMyoga thAya tyAM ane paMcendriya tiryaMconA eMThA AhAramAM utpanna thayA kare temaja dvIpone viSe manuSyonA zarIramAMthI nIkaLatA azuci padArtho jo aDatAlIza miniTathI adhika kALa sudhI evAne evA paDyA rahyA hoya temAM A jIvo utpanna thAya che. eThA vAsaNomAM, eMThA pANInA glAsamAM, pANInA mATalA jyAM mukelA hoya tyAM, eMThuM pANI DhoLAyeluM hoya temAM, mATalAmAM eThA glAsa nAkhelA hoya to temAM, eMThA vAsaNo cokaDImAM aDatAlIza miniTathI adhika kALa rAkhavAmAM AvyA hoya temAM, melA lUgaDA dhovA mATe palALI rAkhyA hoya temAM temaja vAsI rasoimAM thayelA- roTalI, roTalA vagere eka rAta rAkhyA pachI pocA thAyakhAvAmAM AnaMda Ave che paNa temAM A beindriya jIvo asaMkhyAtA pedA thayelA hoya che. maithunanI kriyAmAM asaMkhyAtA beindriya jIvo pedA thatA hoya che tathA dvidaLamAM eTale kAcA dahIM, chAza ane dUdha garama karyA vagaranA hoya te kAcA kahevAya che. tenI sAthe kaThoLa ane koipaNa prakAranI dALa tenI sAthe khAvAmAM Ave to temAM A beindriya jIvo utpanna thayA ja kare che. A vAta keTalAka mAnatA nathI paNa temAM mAnyA vagara chUTako paNa thato nathI. ekavAra koi mahAtmAe A vAta vyAkhyAnamAM karI temAM koI nahi mAnanAra jIva Avelo tene khAnagI mahArAja pAse AvIne vAta karI pachI mahArAja ane te bhAi kolejamAM leboreTarImAM gayA ane tyAM te bhAi kAcI chAza ane sAthe rAMdhelA maga laine Avelo te vakhate mAikroskopa kAca hAthamAM rAkhI AMkhethI jovA mATe rAkhIne eka nAnA kAca upara be traNa maganA dANA mUkyA ane eka TIpuM chAza nAMkho ane mAikroskopa kAcathI joyuM to kSaNavAramAM halatA cAlatA jIvo dekhyA te jotAnI sAthe ja pelA bhAie kahyuM mahArAja Aje khabara paDI bAkI atyAra sudhI to AvA kAce kAcA jIvo cAvIne ghaNI vAra khAdhA che. have jaMdagImAM koI di nahi khAvuM ema niyama karyo mATe A badhI bAbatano prekTIkala ilAja vAraMvAra na karAya kAraNake jIvonI utpatti thAya ane tenI hiMsA thAya teno doSa lAge che jJAnIoe A vAta potAnA jJAnathI anAdikALathI joyelI che mATe zradhdhA rAkhI mAnya karatAM zIkhavuM joie toja kalyANa thaze. evI ja rIte khIcaDInI sAthe kAcI chAzano upayoga na thAya. caNAnA loTano upayoga paNa na thAya ane zIkhaMDanI sAthe caNAnA loTavALI kaDhI na cAle ane koi kaThoLa koI dALa ke koI goTA bhajIyA vagere na cAle teno khAsa upayoga rAkhavo joie. A jIvonI utpatti jota jotAmAM jaldI eTalI thAya che ke saMkhyAta-asaMkhyAtA pedA thai jAya che. moTAbhAganA ticchalokamAM utpanna thAya che. AdholokamAM kubaDI vijayamAM rahelA manuSyo AdinA azuci padArthomAM tathA hajAra yojana uMDA jaLAzayomAM rahelA tiryaMconA maLamUtra AdimAM, pANImAM pedA thAya ane urdhvalokamAM pAMDakavana sudhI A jIvo utpanna thaI zake che. devalokamAM rahelI vAvaDIonA pANImAM A Page 69 of 234 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvo utpanna thatA nathI kAraNake devatAonA zarIro svaccha ane parasevAthI rahita hoya che. mATe utpanna thatA nathI. A jIvone viSe pAMca dvAronuM varNana. (1) zarIra- jaghanyathI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM zarI2 hoya che. ane utkRSTathI bAra yojananI kAyA hoya che. A bAra yojananI kAyAvALA moTe bhAge aDhIdvIpanI bahAranA bhAgamAM hoya che koikavAra cakravartIo vidyamAna hoya ane teonuM chaThThuM karoDa pAyadala hoya che te badhAyanuM AyuSya eka sAthe pUrNa thavAnuM hoya to AvA jIvo AsAlika beindriya rUpe thAya che te jamInamAM bAra yojananI kAyAvALA utpanna thai jamInanI aMdara pedA thatAM jamIna phoDI eka aMtarmuhUrtanA AyuSyavALA hoya che te pote maraNa pAmI jAya che ane jamIna je phUTelI hoya che tenA upara barAbara bAra yojana sudhImAM channu karoDa pAyadala Ave ke tarataja te jamIna besI jAya ane A badhA eka sAthe maraNa pAmI jAya che AvuM paNa bane che mATe evA vakhate manuSya lokamAM AvA bAra yojananI kAyAvALA jIvo utpanna thai zake che. (2) AyuSya jaghanyathI eka aMtarmuhUrta ane utkRSTathI bAra varasanuM hoya che. zaMkha vagere dariyAmAM-samudromAM pedA thayelA hoya athavA AvA AsAlika jevA jIvo pedA thayelA hoya to te utkRSTa AyuSya rUpe tyAM jIvI zake che, moTAbhAganA manuSyalokanI bahAra hoya. svakAya sthiti- jaghanyathI eka bhavanI ane utkRSTathI saMkhyAtA bhavo athavA asaMkhyAtA bhavo sudhInI hoya che. kAraNake trasakAyanI kAyasthiti be hajAra sAgaropamanI kahelI che. mATe koi beindriya jIva utpanna thai eka hajAra sAgaropama sudhI beindriya paNe utpanna thayA kare ane pachI eka bhava paMcendriyano karI pAcho beindriyapaNAmAM utpanna thai eka hajAra sogaropama pharIthI janma maraNa kare ema be hajAra sAgaropama thai zake che. paNa jaghanya jaghanya AyuSyamAM, jaghanya madhyama AyuSyamAM madhyama madhyama AyuSyamAM bane che. paNa utkRSTa utkRSTa AyuSyavALA ATha bhavo karI zake pachI avazya yoni badalAya che. temAM koi jIva AThabhava beindriyanA eka bhava teindriyano pAchA AThabhava beindriyanA ekabhava teindriyano ema karatAM karatAM eka hajAra sAgaropama kALa pasAra karI zake che. A badhAyamAM ApaNe rakhaDIne AvelA chIe paNa yAda Ave che kharUM? paryApti- pAMca hoya che. AhAra paryApti, zarIra paryApti, indriya paryApta, zvAsocchavAsa paryApti ane bhASA paryApti. temAM je aparyAptAvasthAmAM maraNa pAmavAvALA jIvo hoya te pAMcamI paryApta adhurI avazya maraNa pAme che te pUrNa karatA nathI. ane je paryAptA thavAnA hoya che te pAMcamI paryApti paNa pUrNa kare che pachI potAnuM bhogavAnuM AyuSya jyAre pUrNa thAyapachI maraNa pAme che. utpattinA pahelA samaye AhArane grahaNa karI pariNamAve eTale khala ane rasarUpe pariNAma pamADavAnI zakti pedA kare te AhAra paryApti. asaMkhyAta samaya sudhI rasavALA pudgalone banAvI samudAya gata saMgraha kare temAMthI je zakti pedA kare te zarIra paryApti. asaMkhyAta samaya sudhI AhAranA pudgalothI je zakti pedA kare te indriya paryApti. asaMkhyAta samaya sudhI AhAranA pudgalo mAMthI rasavALA pudgalonA saMgrahathI jagatamAM rahelA zvAsocchavAsa vargaNAnA pudgalone levAnI zakti pedA kare te zvAsocchavAsa paryAmi ane tyAra pachI asaMkhya samaya sudhI AhAranA pudgalomAMthI rasavALA pudgalono je saMgraha karelo hoya Page 70 of 234 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temAMthI jagatamAM rahelA bhASA vargaNAnA pudgalone levAnI eTale grahaNa karavAnI je zakti pedA kare te bhASA paryApti kahevAya che. prANo-6. AyuSya, kAyebala, sparzendriya, rasanendriya, zvAsocchavAsa ane vacana bala. je sthAnamAMthI beindriyapaNA rUpe AyuSyano udaya thayelo hoya te AyuSya prANa. zarIra paryAti pUrNa thaye kAyabala nAmano prANa zarU thAya. indriya paryApti pUrNa thaye sparzendriya ane rasanendriya be prANonI zarUAta thAya che. zvAsocchavAsa paryAti pUrNa thaye zvAsocchavAsa (ucchavAsa) prANa zarU thAya che ane bhASA paryApti pUrNa thaye vacana bala prANa zarU thAya che. A rIte cha prANo zarU thAya yoni A jIvonI samudAya gata be lAkha jIvAyoni hoya che. eTale so prakAranI judI judI jAti vizeSa hoya che tene 2000 utpatti sthAne guNAkAra karavAthI be lAkha jIvAyoni thAya che. baindriya jIvonuM varNana samApta teindriya jIvonuM varNana je jIvone sparzendriya-rasanendriya ane dhrANendriya A traNa indriyo hoya te te indriya jIvo kahevAya che. gadaiyA, mAMkaNa, jU, kIDIo, udhai, maMkoDA, iyaLa, dhImela ityAdi aneka prakAranA teindrIya jIvo hoya che. ekendriyapaNAmAMthI baindriya paNe pAmavA mATe jema akAma nirjarA karato duHkha veThIne puNya ekaThuM karato beindriyapaNAne pAme che paNa teno svabhAva je navo paDe che te joyuM tenuM mUlakAraNa rasanendriya che. sparzendriyanI prApti thI tenA ATha viSayo ke je gurU-laghu, zIta-uSNa, mRdu-karkaza snigdha ane rUkSa temAM anukULatA zodhato ane pratikULatAthI cheTo raheto te beindriyapaNAmAM rasanendriyathI AhAranA pudgalomAM kaDavo, tIkho, tUro, khATo, mITho ema pAMca viSayomAM anukULatAmAM vizeSa rAga karato ane pratikULatAmAM vizeSa dveSa karato karato karmabaMdha adhika karI saMsAramAM paribhramaNa karI rahelo hoya che tema A te indriya jIvone svabhAva evA prakArano paDato jAya che ke sparzendriyathI ATha sparzonA viSayomAM, rasanendriyanA pAMca viSayomAM ema tera viSayomAM potAne maLela eTale puNya adhika bAMdhIne dhrANendriya prApta karI tenAthI sugaMdha ane durgadha rUpa viSayAmAM phasAi jAya che eTale ke game teTalA sArA svAdavALA pudgalono AhAra male to paNa temAM gaMdha kevA prakAranI che te sauthI pahelA tapAsa karaze tene potAne gaMdha mAphaka Avaze to game tevA rasavALA pudagalono AhAra haze to pote khAze eTale teno upayoga karaze paNa sArA rasavALA pudagalo jIbhane anukULa haze paNa potAne anukULa evI gaMdhavALA nahi hoya to te pudgalono AhAra karaze nahi. bhUkhe raheze. bIje AhAranI zodha mATe jaze paNa e AhAranA pagalone nahi khAya e svabhAva te indriya eTale dhrANendriya male Page 71 of 234 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che tenAthI pedA thAya che. AthI AvA saMskAronuM poSaNa karatAM jAya che eTale karmabaMdha paNa vizeSa thato jAya che. ekendriya jIvo mohanIya karmano eka sAgaropamano baMdha kare che tyAre A jIvo enAthI pacAsa gaNo adhika eTale pacAsa sAgaropama mohanIya karmano baMdha karyA kare che. AthI A jIvone AhAra saMjJA Adi cAre saMjJAo sateja joradAra thatAM mamatvabudhdhi paNa joradAra hoya che. puNyodayathI indriyanI prApti thAya ane teno upayoga jema jema karato jAya tema tema karmabaMdha vizeSa karIne te indriyane durlabha banAvato jAya che. A teindriyapaNAnA svabhAvane laine AveluM paMcendriyapaNuM pAmelA keTalAya jIvomAM A svabhAva jovA maLe che ke game teTalA sArA rasAsvAdavALA AhAranA pudgalo-padArtho ApavAmAM Ave to paNa te jIvo khAtA pahelA te padArthone hAthamAM laine nAkathI suMghaze. potAne gaMdha sArI lAgaze toja khAze nahi to mane bhUkha nathI Aje ThIka nathI ityAdi bahAnA kADhI mAyAmRSAvAda nAmanAM pApanuM AcaraNa karIne bhUkhyo rahI bahAra game tyAM potAne mana gamatuM bhojana khAI leze. A svabhAvavALA jIvo moTA bhAge te indriya paNAmAMthI AvelA hoya che ane prAyaH karIne tyAM utpanna thavAvALA hoya che. ema jJAnI bhagavaMto kahe che. ATha sparza ane pAMca rasa ema tera viSayomAM sugaMdha ane durgadhanA svabhAvanA kAraNe sArA narasA paNAnI vizeSa oLakha karato potAno saMsAra vadhArato jAya che. AjanA vaijJAnikoe paNa teindriya jIvo eTale kIDIo kevI kevI hoya che ane kyA saMskArathI potAnuM jIvana jIvatI hoya che te paNa bahAra pADela che tenI keTalI jAto jagatamAM hoya che te jeTalI teoe jAI eTalI lakhela che te A pramANe jANavuM. eDavarDa vilsana lakhe cheke kIDIonI ATha hajAra AThaso jAto jagatamAM che ane jenI eka karoDa abaja jeTalI vastI rahelI che. AphrIkA-agni eziyA ane uttara osTreliyAnA ghaTATopa jaMgalomAM vRkSonI ghaTAmAM vasAhata ubhI karanArI kIDIonI eka jAtane vaNakara kIDI kahevAya che. tenA lArvA dvArA utpanna rezamanA suMdara tAMtaNA dvArA A kIDIo seMkaDo ane hajAro pAMdaDAo ane DALIone bAMdhI AkAzI vasAhata race che. kIDIonI vasAhata to eka killo hoya che. temAM kIDIo rUpe sainiko hoya che. kIDIo rUpe bAMdhakAmanA kArIgaro hoya che. paricArikAo hoya che ane anya tajajJo (te bAbatanA jANakArI hoya che te badhAnuM eka ja dhyeya hoya che ke kIDIone utpanna karanArI rANIne bacAvavI ane prajanana karAvatI rAkhavI jethI kIDIonI navI navI vasAhato banatI rahe. duniyAmAM kIDInuM zuM mahatva che? jamInathI tenI bhAgyeja 0.04 iMca uMcAI hoya che. A vAta vaijJAnike jAyelI lakhAya che. jaina zAsana to traNa gAu uMcAinA zarIravALI vadhAremAM vadhAre hoya ema mAne che. eka mANasanA vajananA daza lAkhamA bhAgathI paNa tenuM vajana ochuM che. (hoya che) kIDI ekalI nathI hotI kIDIoto asaMkhya che. tenI 8800 to jAto che. dhruva pradeza sivAya pRthvInI jamIna para sarvatra te patharAyelI che tenI vastI eka karoDa abaja che. A badhI kIDIonuM bhegA maLIne vajana karavAmAM Ave to be abaja pAunDathI paNa vadhAre thAya che. kIDIo ane udhaI maLIne AkhI pRthvInI sapATI paranI mATIne uthalAve che. Ama tene havAnA saMparkamAM lAve che tene phaLadrupa banAve che. A uparAMta aneka vanaspationAM bIjane dura dura Page 72 of 234 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudhI phelAve che. kIDIo potAnA kadanA aneka jIvono te khorAka che. kIDIo nAnA jIvonA mRtadeho paikI nevuM TakAne ArogI jAya che. A rIte te paryAvaraNane svaccha rAkhavAnI ghaNI moTI kAmagIrI kare che. jIvonI utkrAMtinI je sAMkaLa che temAM kIDI mahatvano aMkoDo che. kIDI ekalI kAryakArI daLa nathI paraMtu tenI Akhe AkhI kolonI kAryakArI daLa che. A sUkSma jaMtunI sAmAnya zaktinuM kAraNa tenuM sAmAjika taMtra che. kIDIo ekalI rahetI nathI te ekaladokala hotI nathI. tenI kolonI-vasAhato hoya che. A vasAhatonuM samagra taMtra kIDIonI rANInI AsapAsa goThavAyeluM hoya che. rANInuM kAma kIDIone janma ApavAnuM che jethI vaMzavelo cAlu rahe ane navI navI vasAhato-kolonIo nirmANa thatI rahe. dareka vasAhatamAM rANI to hoya ja ane tenI AsapAsa jANe ke killebaMdhI hoya che rANI uparAMta A vasAhatomAM asaMkhya kIDIo hoya che. A asaMkhya kIDIo Amato mAdAo hoya che. paraMtu A mAdAone prajanana aMgo hotA nathI. tema mAdA hovA chatAM te zizu-kIDIne janma ApavA samartha nathI. temanuM kAma potAnI rANI ane vasAhata mATe sakhata parizrama karavAnu che. temanAmAM evuM to jhanUna hoya che ke potAnI rANI ane vasAhata mATe potAnuM jIvana samarpI devA paNa satata taiyAra hoya che. potAnI vasAhatamAM ja A kIDIonuM eka taMtra kAma karatuM hoya che. temAM khorAkanI bhALa meLavavAnuM, khorAka laI AvavAnuM, sainikonI jema potAnI rANI ane vasAhatanuM rakSaNa karavAnuM, vasAhata racavAnuM, sevA-cAkarI karavAnuM vagere vagere aneka kAma karavA mATe kIDIonuM taMtra kAma karatuM hoya che. A tamAma kIDIono ekamAtra uddeza e hoya che ke game te bhoge potAnI rANInuM rakSaNa tathA bharaNapoSaNa karavuM. uttara AphrikAmAM eka kIDInI jAta che je sarerAza mAtra cha divasa ja jIve che. te daramyAna to koine koino to zikAra thai jAya che. paraMtu te pahelA potAnA vajanathI paMdara vIsa gaNA vajanano khorAka potAnI vasAhata bhego te karI le che. A rIte potAnuM jIvana sArthaka kare che. maleziyAmAM kIDInI eka evI jAta thAya che temAM jenA zarIramAM prajanana aMgo nahi hovAnA kAraNe jagyA khAlI rahe che temAM kudarate evuM jIva-rAsAyaNika dravya bhareluM hoya che jeno upayoga zastra tarIke thAya. tenA samagra zarIramAM eka cheDethI bIje cheDe pahoMce tema viSa bharelI eka sukSma pezI hoya che. pote maratA maratA viSano varasAda kare che. vaLI sAthe sAthe anya pezIomAMthI evuM paNa rasAyaNa choDe che je anya kIDIone duzmananA humalAno saMdezo pahoMcADe che. "aba khuza rahenA dezane pyAro, aba hamato saphara karate hai" - dakSiNa brAjhilamAM jeno udbhava thayo che tevI eka kIDIne jalatI kIDI (phAyara enTa) kahe che. A kIDI potAnA sva-bacAvamAM DaMkhe che tyAre evuM viSa ThAlave che ke DaMkhanI jagyAe garamAgarama sauya bhoMkAi hoya tevI tIvra baLatarA thAya che. A kIDIo paikI ekAda kIDI chuTI paDI jAya ane potAnA vasAhatane khorAka pUro pADI zake tevA jaMtunI bhALa maLI jAya to tene uMcakavA anya kIDIAne bolAvavA raheThANa tarapha doTa mUke che. A khorAka sudhIno mArga pArakhI zakAya te mATe eka rasAyaNa choDe che. A rasAyaNane ati sUkSma mAtrAmAM choDe che. A sUkSma mAtrA paNa eTalI badhI sUkSma hoya che ke tenuM vajana eka miligrAmano abajamo bhAga jeTaluM thAya tenI eka lAMbI ane pAtaLI laMba vartuLAkAra dhumrasera racAya che. anya kIDIo A dhumrasera jevA laMba vartuLa AkArane vAdaLamAM thaIne rastAnI parakha meLavatI meLavatI khorAka pAse pahoMce che. khorAka pAse pahoMcavA Page 73 of 234 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kIDIo tenI mUcha jevA enTenAne ADA avaLA ghumAve che ane pelA rasAyaNanI parakha meLave che ane AgaLa vadhe che. jayAre khorAka pAse pahoMce tyAre keTalIka kIDIo eTalI badhI bhUkhI thaI gaI hoya che ke te khorAkane ucakIne vasAhatamAM lai javAnuM bhUlI pote ja tenA khAvA lAge che. A vakhate bAkInI kIDIo temane rokatI nathI ke temanI sAthe jhagaDatI nathI paraMtu temanI AjubAju rakSaNa mATe kavaca race che. A uparAMta AphrikA, agnieziyA ane uttara osTreliyAnA ghaTATopa jaMgalomAM vRkSonI ghaTAmAM vasAhata ubhI karanArI kIDIonI eka jAta che. te vaNakara kIDI kahevAya che. tenA lAvI dvArA utpanna rezamanA suMdara tAMtaNA dvArA kIDIo seMkaDo ane hajAro pAMdaDAo ane DALIone bAMdhI AkAzI vasAhata race che. A kIDIonI vasAhatanI bIjI khUbI e che ke vasAhatanA chevADAnA bhAga para vRdhdha kIDIonI vasavATa rAkhavAmAM Avyo hoya che. AthI jyAre koi duzmanano humalo thAya tyAre prathama vasAhatanI sImA para rahelI A vRdhdha kIDIo teno sAmano kare che. mAnava samAjathI A kTalI ulTI bAbata che ! ApaNA samAjamAM duzmanano sAmano prathama yuvAna purUSo karatAM hoya che jyAre vaNakara kIDInA samAjamAM humalAkhorano sAmano prathama vRdhdha mAdA kIDIo karatI hoya che. tamAma jIvAtomAM kIDInI jAto kudaratI paristhitine anukULa thavA acaMbo thAya tevI rIte tenuM sAmAjIka taMtra goThavatI hoya che. maleziyAnA varasAdI jaMgalomAM A kIDIo thAya che. te vicaratI jAtI jevI kIDIonI jamAta che. ApaNe jANIe chIe ke ApaNA samAjamAM rabArI jevI vicaratI jAtio Dhora-DhAMkhara para nabhatI hoya che. kIDIomAM paNa AvI vicaratI jAti che. teomAM paNa "Dhora-DhAMkhara' hoya che. paraMtu temanA Dhora DhAMkhara amuka jAtanA kITaka hoya che. A kITako vanaspatinA rasa para nabhatA hoya che. A rasa khAMDathI bharapUra khUba ja gaLyo ane emino esiDa nAmanA rasAyaNothI bharapUra hoya che. khAMDa ane emino esiDathI bharapura rasa para te jIve che. paraMtu te temanI pAlaka kIDIAne bhUlatA nathI. temanA mATe A ja satvazIla rasano amuka bhAga biMduo rUpe potAnI pAlaka kIDIo mATe maLarUpe bahAra kADhe che. te ApaNI kIDIono khorAka bane che. kIDIo ane kITakonA jIvana evA to paraspara avalaMbita hoya che ke kIDIo A kITakone jAnanI jema sAcave che. temanuM jAnanA jokhame rakSaNa kare che. potAnA pALelA kITakone potAnA jaDabAmAM kutarI jema galuDiyAne upADIne lai jAya tema mRdutAthI upADIne lai jAya che. abola ane mUMgA jaMtuo ane jIvAtonI kevI adabhUta dostI ! madhya ane dakSiNa amerIkAmAM eka navI jAta thAya che jene lazkarI kIDInI jamAta athavA caMbalanA DAkuo jevI humalAkhoronI moTI ToLI gaNI zakAya. A kIDIo lazkarI TukaDInI jema kUca karatI nIkaLe che. potAnA zikAra para eka sAthe tUTI paDe che ane kAma patAvI potAnA haMgAmI jevA paDAva para pAchI phare che. vAraMvAra te potAnA paDAva badale che. humalAnI kAmagIrInI zarUAta vhelI savAre kare che. hajAro kIDIo temanA paDAvamAMthI bahAra hArabaMdha nIkaLI paDe che. eka miniTe eka phUTanI jhaDape AgaLa vadhe che. evI eka haroLa race che je eka cheDethI bIjA cheDA sudhI 45 phuTa hoya ane 3 thI 6 phuTa uMDI hoya. AkramaNa karavAnA Page 74 of 234 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muDamAM atyaMta uttejanA anubhavatI A kIDIo zistabadhdha kuca karatI vIMchI jevA jIvone pakaDe che, bIjI kIDIone pakaDe che. kyAreka to garoLI ane sApane paNa karaDe che ane tenA para tuTI paDe che ane pholI khAya che. ghaDImAM to baghaDATI bolI jAya che ane bhAgadoDa macI jAya che. koi vicitra avAjo karatI kIDIonI A vaNajhAra AgaLa vadhe ana mArgamAM AvatAM jIvone svAhA karI jAya che. keTalAka kalAkonI dhamAcakaDI pachI kIDIonuM A lazkara thaMbhe che. ane potAnA paDAva bhaNI pAchuM phare che. AvI zista, AvuM saMkalana ane AvuM jhanUna vAilDa lAiphanI duniyAno adbhuta najAro pedA kare che. pAnaDAo kApatI kIDIonI A jamAtano khorAkano moTebhAga zAkAhAra che. tevuM kahIe to atizayokti nathI. A jamAta potAnA khorAka mATe ' phuga ' upADe che. amerikA khaMDanA lui siyAnA ArjenTinAmAM vasavATa A pAnaDAo kApatI- ' lIphakaTara ' kIDIo pAnaDAnA TukaDAo ane phulonA TukaDAo uMcakI uMcakIne bhegA kare che ja choDavAonA pAnaDA te kApe che temAM evA rasAyaNo che je te kIDIo mATe jherI hoya che. vaLI kIDI mATe te pAnaDA kApavA paNa atyaMta kaThIna hoya che. AthI A pAnaDAone kApavAthI mAMDI temAMthI ' svAdiSTa ' phuga banAvavA sudhInI prakriyA mATe potAnI jamAtamAM AkhI eka varNavyavasthA ubhI karI che. bAgAyatanuM kAma karatI nAnakaDI kIDIo pAnaDA ane phulonA TukaDAne jhINAM jhINAM TukaDAmAM rUpAMtara kare che. tethI paNa nAnI kIDIo temAMthI loMdA jevo ' palpa ' (gara) banAve che. A loMdA jevA garane agAuthI bhegA karela saDatAM zAkabhAjInA nAnakaDA DhagalA para nAkhe che. tenA para khAi zakAya tevI phuganA baTakaNAM tAMtaNAne rope che. A rIte phugane ugADe che ane pachI je navo phAla utare te vasAhatanA sabhyone vaheMce che. badhAM A ' svAdiSTa ' phugane Aroge che. keTalIka kissAmAM daza lAkhathI paNa vadhAre kIDIo hoya che. AvI vasAhata daza daza varSa sudhI Take che ane jamInamAM vIsa phuTa nIce jatAM ' oraDAo' ane ' gelerI ' vALA daramAM vase che. kIDIomAM paNa sahakArI pravRtti kevI phule phAle che tenuM A draSTAMta che. kIDIonI vasAhata to eka killo hoya che. temAM sainiko hoya che. bAMdhakAmanA kArIgaro hoya che. paricArikAo hoya che ane anya tajajJo hoya che. te badhAnuM eka ja dhyeya hoya che. rANIne bacAvavI ane prajanana karAvatI rAkhavI jethI kIDIonI navI navI vasAhato banatI rahe. d keTalIya rIte mAnavajAta ane kIDIonI jAta vacce sAmya che. utkrAMtivAdanI jabarajasta saphaLatAnA baMne draSTAMto che. AnA uparathI vicAro ke teindriya paNAmAM rahelI kIDI jenI hetuvAdopa dezikI saMjJA ke vartamAna kAlIna ja jJAna yAda rAkhI zake bhUta ane bhAvino vicAra na karI zake to paNa AhAra saMjJA, bhaya saMjJA, maithuna saMjJA ane parigraha saMjJA e cAra saMjJAo jJAni bhagavaMtoe kahelI che tenI keTalI badhI khilavaTa hoya che ke eja vicAromAM otaprota banIne potAnuM jIvana jIvI rahelI hoya che. Aja rIte teindriyanA dareka jIvo mATe samajavuM. A saMskAro laine manuSyapaNAmAM Ave to ahIMpaNa AvA saMskAro udayamAM AvatA krura ane ghAtakI pariNAmo bane temAM kAMi navAi jevuM nathI jane ? mATe maLelI indriyone sArthaka karavA jarUra prayatna karavo joie. Page 75 of 234 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A jIvonA be bhedo hoya che :(1) te indriya aparyAptA (2) te indriya paryAptA apayA te indriya jIvonuM varNana. zarIra-aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM hoya. AyuSya- niyamA eka aMtarmuhUrtanuM hoya. svakAya sthiti- jaghanyathI eka bhava utkRSTathI asaMkhyAto kALa. eTale eka hajAra sAgaropama, sudhI janma maraNa karyA kare che, paryApti pAMca- AhAra paryApti, zarIra paryApti, indriya paryApti, zvAsocchavAsa paryApti ane bhASA paryApti temAM pAMcamI paryAti niyamo adhurI hoya che. prANo sAta- AyuSya, kAyabala, sparzendriya, rasanendriya, ghrANendriya, zvAsocchavAsa ane vacanabala temAM sAtamAM prANa adhuro hoya che. paryApyA te indriya jIvonuM varNana A jIvo jagatamAM ghaNA prakAranA hoya che. A jIvonI jJAnanI mAtrA sateja thayelI hovAthI te jJAnanA kSayopazama bhAvathI potAnI indriya ane prANone sateja karatAM karatAM AhArAdi saMjJAone sateja karIne puSTa karatA jAya che ane e saMjJAothI je saMskAra pedA thatA jAya che tene draDha karatAM jAya che. AthI e saMskArane sAthe laine bIjIgatimAM jatAM tyAM te saMskAro majabUta karI te pramANe kriyA karatA jAya che ane saMsAra vadhAratA jAya che. A jIvone zarIra-jaghanyathI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM utkRSTathI traNa gAunuM zarIra hoya che. A moTI kAyAvALA teindriya jIvo manuSya lokanI bahAranA bhAgamAM tirjI lokamAM rahelA hoya che. eka gAu = 2 mAila. traNa gAu = cha mAilanI kIDI hoya che te pramANe tenA zarIranI pahoLAi ane jADAipaNa teja pramANe rahelI haze ! AvI kIDIo daza kalomiTaranA zarIranI uMcAivALI ahIM Ave to zuM thAya ? AvA moTA zarIravALA prANIone jIva jaMtune jovAnuM ApaNuM puNya paNa nathI ne ? thoDIka moTI kAyAvALA koine joie to Azcarya thAya che to A jIvo potAnuM jIvana te te kSetromAM sArI rIte jIvatA ja haze ne ! jJAnIoe potAnA kevalajJAnathI joyelI A badhI cIjo jevA prakAranI joi tevA prakAranI kahelI che. mATe te te kSetrane AzrayIne tevI kAyAvALA te indriya jIvo hoya temAM Azcarya pAmavA jevuM kAMI nathI. AyuSya- jaghanyathI eka aMtarmuhUrta ane utkRSTathI ogaNapacAsa divasa. svakAya sthiti- jaghanyathI eka bhava. utkRSTathI asaMkhyAto kALa eka hajAra sAgaropama kALa vacamAM eka bhava bIjo karI pAcho eka hajAra sAgaropama kALa. keTalAka jIvo jaghanya jaghanya AyuSya rUpe janma maraNa karatA hoya. keTalAka jIvo jaghanya madhyama AyuSya rUpe janma maraNa karatAM hoya keTalAka jIvo madhyama madhyama AyuSya rUpe janma maraNa karatAM hoya to eka Page 76 of 234 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hajAra sAgaropama sudhI indriyapaNAnA bhavo karatAM karatAM vacamAM eka bhava caurIndriya ke paMcendriyano karIne pAchA te indriya rUpe utpanna thAya to tyAM eka hajAra sAgaropama kALa sudhI janma maraNa karyA kare. be hajAra sAgaropama kALa pUrNa thAya eTale eka bhava ekendriya paNAno karI pAcho te indriya paNAmAM AvI eka hajAra sAgaropama sudhI janma maraNa karyA kare e rIte vacamAM caurIndriya ke paMcendriya vacamAM ekendriyano bhava ema karatAM karatAM asaMkhyAtI utsarapiNI avasarapiNI sudhI bhamyA kare che. jevA anubaMdha bAMdhelA hoya te pramANe teTalA kALa sudhI paribhramaNa karyA ja kare che. paryApti- pAMca. AhAra paryApti, zarIra paryAmi, indriya paryApti, zvAsocchavAsa paryApti ane bhASA paryApti. utpattinA pahelA samaye AhAranA pudgalone grahaNa karI rasa ane khala rUpe pariNAvavAnI je zakti pedA karI pariNamAve te AhAra paryApti kahevAya che. tyAra pachI asaMkhyAta samaya sudhI AhAranA pudgalone grahaNa karI pariNAvI rasavALA pudgalono saMgraha karI je zakti pedA kare che te zarIra paryAmi kahevAya che. tyAra pachI asaMkhyAta samaya sudhI AhAranA pudgalone grahaNa karI rasavALA pudgalono saMcaya karI je zakti pedA kare te indriya paryApti kahevAya che tyAra pachI asaMkhyAta samaya sudhI AhAranA pudgalone grahaNa karI pariNAvI rasavALA pudgalono saMcaya karI je zakti pedA kare che te zvAsocchavAsa paryApti kahevAya che ane tyAra pachI asaMkhyAta samaya sudhI AhAranA pudgalone grahaNa karI pariNAvI rasavALA pugalonA saMgrahathI je zakti pedA thAya che te bhASA paryApti kahevAya che. A rIte pAMca paryAptio kare che. prANo- sAta, AyuSya prANa, kAyabala, sparzendriya, rasanendriya, prANendriya, zvAsocchavAsa ane vacana bala. je sthAnethI te indriya rUpe utpanna thatAM paryAptA teindriyapaNAnA AyuSyano udaya pedA thAya che, zarU thAya che tyArathI AyuSya prANa gaNAya che. zarIra paryAmi pUrNa kare tyAre jagatamAM rahelA audArika grahaNa yogya vargaNAnA pudagalone grahaNa karI zarIra rUpe pariNAvI visarjana karavAnI je zakti pedA thAya che te kAyabala prANa kahevAya che. indriya paryAmi pUrNa thatAM sparzendriya, rasanendriya ane dhrANendriya ema traNa prANo pedA thAya che. AthI sparzendriya nA ATha viSayo rasanendriyanA pAMca viSayo ane dhrANendriyanA be viSayo ema paMdara viSayomAM anukULa ane pratikULa paNAnI pratitI vizeSa rIte pedA thatI jAya evI zakti A prANothI pedA thAya che. zvAsocchavAsa paryApti pUrNa thaye jagatamAM rahelA zvAsocchavAsa vargaNAnA pudgalone grahaNa karI ucchavAsa rUpe parimamAvI niHzvAsa rUpe visarjana karavAnI je zakti pedA thAya che te ucchavAsa prANa kahevAya che ane bhASA paryApti pUrNa thaye jagatamAM rahelA bhASA vargaNAnA pugalone grahaNa karI bhASA rUpe pariNAvI visarjana karavAnI zakti pedA thAya che te vacanabala kahevAya che. A sAtamAM prANa pedA kare che ane jayAM sudhI potAnuM AyuSya hoya tyAM sudhI samaye samaye AhAranA pudgalone grahaNa karI khela rasa rUpe pariNAvI rasavALA pudgalothI sAteya prANone puSTa karato zakti vadhArato potAnuM jIvana jIve che. Page 77 of 234 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A te indriya jIvone utpanna thavAnA sthAnomAM vizeSa rIte ti lokamAM eTale merU parvatanI samabhUtalA sapATIthI navaso yojana uceno bhAga ane navaso yojana nIceno bhAga ema aDhAraso yojana sudhIno bhAga te ticcha loka gaNAya che ane pahoLo eka rAja yojana hoya che. A tirjI lokane viSe asaMkhyAtA dvIpo ane samudro AvelA che. temAM utpanna thayA kare che. adholokamAM eTale navaso yojanathI nIcenA so yojana bhAgamAM kubaDI vijaya AvelI che. tyAM A jIvo utpanna thayA kare che ane hajAra yojana uMDA je jalAzayo hoya che temAM paNa utpanna thayA kare che te adholoka rUpe utpatti gaNAya che evI ja rIte navaso yojanathI uparanA bhAgamAM pAMDakavana AveluM che te pADuka vanamAM rahelI vAvaDIo vagerenA pANImAM tyAMnA jaMgalomAM A te indriya jIvo utpanna thAya che te urdhvalokamAM utpanna thayelA gaNAya che. devatAnI vAvaDIonA pANImAM A jIvo utpanna thatAM nathI kAraNake devonA zarIro svaccha hoya che temanA zarIrane parasevo thato nathI mATe pedA thatAM nathI. manuSyonA zarIramAMthI nIkaLatA azuci padArthomAM A jIvo utpanna thAya che. pANInA eMThA glAsamAMeMThA vAsaNomAM ke je aDatAlIza miniTa pachInA adhika kALa sudhI evAne evA paDI rahyA hoya temAM, dhovA mATe palALelAM kapaDAmAM, mAthAmAM jU. lIkha vagere thAya che te. mathunanI kriyAmAM A jIvo asaMkhyAtA pedA thAya che mATe manuSyapaNAnuM jIvana jIvatA A jIvonI utpatti na thAya tenI kALajI rAkhI jIvana jIvavA prayatna karavo joie. dvidalamAM paNa A jIvo asaMkhyAtA pedA thAya che. dvidala eTale kAcA dahIM, chAza ke dUdhanI sAthe koipaNa kaThoLa, koipaNa jAtanI dALa ke tevI vanaspatinA zAka khAvA temAM A te indriya jIvonI utpatti cAlu thai jAya che. tathA vAsI roTalA, roTalI vageremAM paNa A jIvonI utpatti cAlu thaI jAya che. phrIjamAM rAtanA mukeluM hoya to paNa e rAtavAso rahelI rasoi temAM A jIvonI yoni thatAM ja utpatti cAlu thai jAya che. mATe jainazAsanamAM te khAvAno niSedha karelo che. A jIvone oLakhIne jeTalI vadhAre dayA pALazuM eTaluM vaheluM kalyANa thaze ane nirAbAdha paNAnA sukharUpa evo mokSa jaldI malaze to evo prayatna karavA khAsa bhalAmaNa. caherIndriya jIvonuM varNana. je jIvone sparzendriya, rasanendriya, ghrANendriya ane cakSarIndriya A cAra indriyo prApta thAya te caurIndriya jIvo kahevAya che. ekendriyAdi paNAmAM rahelA jIvo akAma nirjarA karI duHkha veThI puNya upArjana karatAM karatAM vizeSa puNya ekaThuM thayeluM hoya to caurIndriya paNAmAM utpanna thai zake che. eka indriya vadhAre malatAM tenA viSayonA AdhInapaNAnA kAraNe karmabaMdha paNa vizeSa thayA kare che. ekendriya jIvo mohanIya karmano eka sAgaropama jeTalo karma baMdha kare che to A jIva so gaNo adhika eTale so sAgaropama no baMdha kare che. jJAnAvaraNIyano kSayopazama bhAva paNa vizeSa hoya che enA kAraNe indriyonA viSayone vizeSa spaSTatA pUrvaka jANI zake che. A jIvo cAra indriya hovAthI tenA vIsa viSayono bhogavaTo kare che. sparzendriyanA ATha rasanendriyanA pAMca- dhrANendriyanA be ane cakSurIndriyanA pAMca varNa ke je kALo, lIlo, lAla, pILo ane sapheda Page 78 of 234 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pAMceya varNavALA pudgalone jovAnI zakti caherIndriya jIvothI ja zarU thAya che. ekendriyathI te indriya paNAmAM rahelA jIvone pudgalono AhAra hato paNa te pudgalone jovAnI zakti nahotI malI paNa A jIvone grahaNa karAtA pudgalone jovAnI zakti pedA thayelI hovAthI mana gamatA AMkhane game teja pudgalone grahaNa kare che. temAM Asakti, mamatva, rAgAdi pariNAma vadhatA jAya che ane e saMskAra draDha karIne potAno duHkhamaya saMsAra vadhAratA jAya che. je jIvone ahIMyA paNa sArA varNavALA pudgalo pratyenuM AkarSaNa vadhAre hoya ane mecIMga mAM ja moTo bhAga joI joine pasAra karatA hoya. kayA padArthanI sAthe kai cIja sArI lAgaze teno vicAra mojazokhanA padArthomAM ja vizeSa rIte kALa pasAra karyA kare. to tevA jIvo moTe bhAge caurIndriya paNAmAMthI e saMskAra laine AvyA che ane ahIMthI moTe bhAge tyAM jaze athavA tenAthI nIcI gatimAM jaze ema jJAnIo kahe che. je jIvone mecIMgamAM vizeSa samaja paDatI hoya to AjubAjuvALA tenA vakhANa kare to pote AnaMda pAmato jAya che. eTaluM nahi koi paNa cIja koine lAvavAnI hoya ane te coisa karavA mATe potAne sAthe lai jAya ane je pote coisa karI Ape teja le to teno AnaMda kevo hoya ? ane te cIjo kharIdI lAvelI jeTalo TAima teno upayoga karaze temAM jeTalo rAga poSAze te badhAyanuM pApa e jIvane lAgyA ja karavAnuM ane emAM ja AyuSyano baMdha paDe to ahIMthI kyAM javAnuM? puNyodayathI cIja male teno vAMdho nahi paNa A rIte indriyonI anukULatAnuM poSaNa thAya temAM rAga Asakti mamatva vadhe e rIte jIvana jIvavuM ane e saMskAra majabuta banatA rahe te rIje jIvavAthI AtmAnuM kalyANa kAMI dekhAya kharuM? Ano artha e thAya ke puNyodayathI sAmagrI meLavI pApano pUravaTho vadhAre ekaTho karI A padArthonA darzana na thAya e rIte karmabaMdha karI rakhaDapaTTImAM cAlyA javAnuM ! eTale pApano pUravaTho khUTI gayelo te bhego karavA mATe A puNyanI sAmagrI malI che ema kahevAya. A caurIndriya jIvone pugalonA varNa jovA mATenI je zakti maLelI che temAM anukULa pugalo je varNamAM sArA dekhAya teno rAga karIne tenA saMskAra draDha karato jAya che ane je varNAdinA pudgalo potAne na gamatA hoya tenA pratye nArAjI dveSa karIne dveSa paNAnA saMskAro draDha karato jAya che mATe maLelI sAmagrImAM sAvacetI rAkhIne jIvazuM to A saMskAro je paDelA che te ochA thatAM thatAM nAza pAmaze ane kAMika Atmika guNa tarapha DhALa vaLaze. A caurIndriya jIvo- mAkhI, macchara, DAMsa, vichI, bhamarA, bhamarIo ityAdi aneka prakAranA A jIvo jagatamAM hoya che. A jIvonA utpatti sthAno- moTe bhAge ticcha lokamAM asaMkhyAtA dvIpo ane asaMkhyAtA samudromAM hoya che. urdhvalokamAM pAMDukavana sudhImAM adholokamAM hajAra yojana jalAzayomAM tathA kubaDI vijayomAM tathA manuSyanA zarIramAMthI nIkaLatA azuci padArthonA cauda sthAnomAM utpanna thAya che ane mare che. maithunanI kriyAmAM paNa A jIvo asaMkhyAtA utpanna thAya che. caurIndriya jIvone be bhedo hoya che :(1) aparyAptA caurIndriya (ra) paryAptA caurIndriya aparyAptA caurIndriya bhedanuM varNana Page 79 of 234 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIra- aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM hoya che. AyuSya- niyamA eka aMtarmuhUrtanuM hoya che. svakAya sthiti- jaghanyathI eka bhava ane utkRSTathI saMkhyAtA asaMkhyAtA bhavo eka hajAra sAgaropama sudhI janma maraNa karyA kare che. paryAti- pAMca. AhAra paryApti, zarIra paryAti, indriya paryApti, zvAsocchavAsa paryAti, bhASA paryApti pAMcamI adhurI. prANo- ATha. AyuSya, kAyabala, sparzendriya, rasanendriya, prANendriya, cakSurIndriya, zvAsocchavAsa ane vacanabala chello adhuro. paryAptA caurIndriya jIvo zarIra- jaghanyathI aMgulano asaMkhyAtamo bhAga. utkRSTathI eka gAu eTale be mAilanI kAyA hoya AvI utkRSTa kAyAvALA A jIvo aDhI dvIpanI bahAranA bhAgamAM asakhyAtA hoya che. AyuSya- jaghanyathI aMtarmuhUrta utkRSTathI cha mAsa. svakAya sthiti- jaghanyathI eka bhava utkRSTathI jaghanya jaghanya AyuSyavALAjIvo jaghanya madhyama AyuSyavALA jIvo ane madhyaya madhyama AyuSyavALA jIvo janma maraNa kare to eka hajAra sAgaropama sudhI karyA kare pachI eka bhava nAno paMcendriyano kare pAchA eka hajAra sAgaropama sudhI caurIndriyapaNAnA bhavo kare. be hajAra sAgaropama kALa pUrNa thaye eka bhava ekendriyamAM jAya pAchA caurIndriya paNe utpanna thai asaMkhyAtA bhavo eka hajAra sAgaropamamAM kare A rIte pharatAM pharatAM evA bhArekarmI jIvo asaMkhyAtA hoya che ke jeo asaMkhyAtI utsarapiNI ane asaMkhyAtI avasarapiNI sudhI janma maraNa karyA ja kare che. paryAti- pAMca. AhAra paryApti, zarIra paryAti, indriya paryAti, zvAsocchavAsa paryApti ane bhASA paryApti. utpattinA pahelA samaye AhAra grahaNa karI pariNamAve te AhAra paryApti. asaMkhyAta samaya sudhI AhAranA pudgalo grahaNa karI je zakti prApta kare te zarIra paryApti. tyAra bAda asaMkhyAta samaya sudhI AhAranA pudgalo grahaNa karI je zakti prApta kare te indriya paryApti. tyAra bAda asaMkhyAta samaya sudhI AhAranA pudgalone grahaNa karI je zakti prApta ke te zvAsocchavAsa paryApti ane tyArabAda asaMkhyAta samaya sudhI AhAranA pudgalo grahaNa karI je zakti prApta kare te bhASA paryApti kahevAya che. prANo-ATha. AyuSya, kAyebala, sparzendriya, rasanendriya, dhrANendriya, cakSurIndriya, zvAsocchavAsa ane vacanabala. jayArathI AyuSyanI zarUAta thAya eTale caurIndriyapaNAnA AyuSyano udaya thAya tyArathI caurIndriya gaNAya che. zarIra paryApti pUrNa karatAM jagatamAM rahelA grahaNa yogya dArika vargaNAnA pugalone Page 80 of 234 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grahaNa karI audArika zarIra rUpe pariNamAvI ane visarjana karavAnI je zakti pedA kare che te kAyabala kahevAya che. indriya paryApti pUrNa thaye cAra prANo ekI sAthe pedA kare che. sparzendriya, rasanendriya, ghrANendriya ane cakSurIndriya. A cAre ya prANonA vIza viSayo ke sparzendriyanA-8, rasanendriyanA- pAMca, prANendriyanA-2 ane cakSurIndriyanA pAMca = 20 thAya che. temAM anukULa padArthomAM rAga vadhAratA javo ane pratikULa padArthonA viSayomAM dveSa vadhAratA javo A prakriyAthI potAno saMsAra vadhAratA jAya che. zvAsocchavAsa paryAptithI jagatamAM rahelA zvAsocchavAsa vargaNAnA pudgalone grahaNa karI ucchavAsa rUpe pariNamAvI niH zvAsa rUpe visarjana karavAnI je zakti pedA kare che te ucchavAsa prANa kahevAya che. bhASA paryApta pUrNa kare tyAre jagatamAM rahelA bhASA vargaNAnA pudgalone laine bhASA rUpe pariNamAvI eTale vacana bolavA rUpa pariNamAvI visarjana karavAnI je zakti pedA thAya che te vacana bala kahevAya che. yoni- teindriya jIvonI be lAkha hoya che. caurIndriya jIvonI paNa be lAkha hoya che. eTale ke utpatti sthAno babbe hajAra thAya che. pavarNa X 2 gaMdha X 5 2sa X 8 sparza X 5 saMsthAna = 2000 A be hajArathI be lAkhane bhAgatA. so saMkhyA Ave che mATe beindriyanA so bheda. teindriyanA so bheda temaja caurIndriyanA so bheda thAya che. te so so bhedone babbe hajArathI guNAkAra karatAM babbe lAkha jIvAyoni thAya che. A so so bhedo kayA samajavA te ullekha malato nathI. je aparyAptA jIvo hoya che teo zvAsocchavAsa paryApta pUrNa thaye parabhavanuM AyuSya bAMdhe che ane bhASA paryApta zarU karI adhurIe maraNa pAme che. keTalAka jIvo indriya paryApti pUrNa karyA bAda zvAsocchavAsa paryAptinI zarUAtamAM paNa AyuSya bAMdhI zake che. matAMtare vikalendriya aparyAptA jIvo zvAsocchavAsa adhurIe maraNa pAme che ema vAta che kAraNake dareka labdhi aparyAptA jIvo zvAsocchavAsa adhurI paryAptie maraNa pAme ema keTalAka AcAryo mAne che. A beindriya, teindriya, caurIndriya jIvone vikalendriya rUpe jJAnI bhagavaMtoe kahelA che. saMpUrNa indriyothI ochI ochI indriyo jene hoya te vikalendriya kahevAya che. A vyAkhyAthI ekendriya jIvo paNa AvI zake paNa ekendriya jIvone sthAvara tarIke ja kahelA hovAthI teone lIdhela nathI mATe vikalendriyathI A traNa ja gaNAya che. vikalendriya jIvo pota potAnA utkRSTa AyuSya rUpe potAnA bhavo kare to ATha bhavothI vadhAre karatA nathI eTale ke ATha bhave teone yoni badalavI ja paDe che. eTale ke beindriya jIvonuM utkRSTa AyuSya bAra varasanuM che to te bAra varasanA ATha bhava kare pachI navame bhave beindriya paNe utpanna na thai zake paNa teindriyAdi trasamAM koipaNa thai zake pachI e bhavapUrNa karI pAcho utkRSTa AyuSya rUpe beindriya thai zake ema utkRSTa AyuSyanA ATha ATha bhava karatAM vacamAM bIjA bhavo eka eka karatAM eka hajAra sAgaropama kALa sudhI janma maraNa karyA kare pachI eka aMtarmuhUrtano paMcendriyano bhava kare. pAchA eka hajAra sAgaropama sudhI Page 81 of 234 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikasendriyanA bhavo karI zake e rIte bhamyA kare che. jIva vicAra pustakamAM vikalendriyanA saMkhyAtA bhavo svakAya sthiti kahelI che. paNa zrI pannavaNA sUtramAM be hajAra sAgaropama kALa trasakAya paNAno kahelo che. temAM eka hajAra sAgaropama paMcendriya paNAno ane eka hajAra sAgaropama vikasendriyapaNAno kahelo che mATe ahIM te vAta lakhela che. vikalendriya jIvo maraNa pAmIne manuSya paNAne pAme te mahAvideha kSetramAM paNa pAme to paNa te bhavamAM mokSe jaI zakatA nathI vadhAremAM vadhAre purUSArtha karIne chaThThA guNa sthAnakane eTale saMyamanA pariNAmane pAmI zake che paNa AgaLanA pariNAmane prApta karI zakatA nathI. ema zrI pannavaNA sUtramAM kahela che. A vAta barAbara bese paNa che kAraNake trasapaNAnI prAptithI ja jIvone jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama bhAva sateja thato hovAthI potAnI saMjJAonA saMskAro keTalA draDha banAvavAno prayatna kare che tenAthI khyAla AvI zake che ane vAta majabUta thAya che kIDInI vAtamAM jaNAvela che. paMcendriya jIvonuM varNana A jIvonA mukhya cAra prakAro hoya che. (1) nArakI (2) tiryaMca (3) manuSya (4) deva. nArakInA jIvonuM varNana nArakIo sAta hoya che. te sAteya narakamAM utpanna thavA lAyaka paryAptA hoya che ane aparyAptA paNa hoya che mATe 7+3 = 14 bhedo nArakInA thAya che ahIM aparyApta jIvo je kahyA che te aparyAptAvasthAmAM maraNa pAmatA nathI paNa e avasthAne bhogave che e arthamAM aparyAptA kahelA che. mATe A aparyAptAvasthAmAM rahelA jIvone karaNa aparyAptA jIvo kahevAya adholokamAM eka eka pachI eka eka nIcenA bhAgamAM sAta pRthvIo AvelI che. pahelI ratnaprabhA pRthvI. eka lAkha eMzI hajAra yojana. bIjI zarkarAmabhA pRthvI. eka lAkha batrIsa hajAra yojana. trIjI vAlukAprabhA pRthvI. eka lAkha aDhAvIza hajAra yojana. cothI paMkaprabhA pRthvI. eka lAkha vIza hajAra yojana. pAMcamI dhUmaprabhA pRthvI. eka lAkha aDhAra hajAra yojana. chaThThI tamaH prabhA pRthvI. eka lAkha soLa hajAra yojana. ane sAtamI tamastamaH prabhA pRthvI eka lAkha ATha hajAra yojana jADAivALI hoya che. pahoLAimAM pahelI eka rAja pahoLI, bIjI be rAja pahoLI, trIjI traNa rAja pahoLI, cothI cAra rAja pahoLI, pAMcamI pAMca rAja pahoLI, chaThThI cha rAja pahoLI ane sAtamI sAta rAja pahoLI hoya che. Page 82 of 234 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAta nArakIonAM nAmo :- 1- dhammA, 2- vaMzA, 3- zelA, 4- aMjanA, 5- riSTA, 6- maghA ane 7mAghavatI nAmanI che. dareka pRthvInI jADAimAM pratiro ane AMtarA AvelA hoya che. jema makAnane majalA-mALa hoya te mALathI uparanA bIjA mALano bheda pADanAra bhAravaTa-gaDara AdithI mALa jaDAya che. te bhAravaTIyA ke jaDatara jevo pratara samajavo. dareka prakarathI bIjA prataranA vacamAM AMtarUM hoya che. dareka prataranI jADAI traNa hajAra yojana hoya che. uparanA hajAra yojana ane nIcenA hajAra yojana gADha che ane vacalA hajAra yojanamAM polANa hoya che. jemAM narakAvAso AvelA che. dareka narakAvAsanI uMcAI eka hajAra yojana hoya che paNa uparanA bhAgamAM zikharAkAre-ghummaTAkAre ke aNIvALA thatA hovAthI sakucita vistAre hoya che. pahelI ratnaprabhA pRthvI ane nArakInuM varNana. jaMbudvIpanA barAbara madhya bhAgamAM mahAvidehakSetra AveluM che. te mahAvideha kSetranI barAbara madhyamAM merU parvata Avelo che. te merU parvatanI samabhUtalA nAmanI pRthvInI sapATI je hoya che tyAMthI ratnaprabhA pRthvInI zarUAta gaNAya che ke je 180000 yojana jADAivALI AvelI che tenA traNa kAMDa kahelA che. pahelo soLa hajAra yojana vALo ratna kAMDa Avelo che. temAM eka eka hajAra yojanamAM judI judI jAtanAM eTale soLa jAtanAM ratno AvelA che eTale chUTA chUTA rahelA hoya che. tethI ratnakAMDa kahevAya che. pachI bIjo 84000 (corAsI hajAra) yojanAno aMka kAMDa Avelo che temAM moTAbhAge kAdava vizeSa rahelo che ane trIjo chello jalakAMDa te eMzI hajAra (20000) yojanano Avelo che ke jemAM vizeSa rIte jala bhareluM hoya che. A rIte pahelI pRthvI 16OO0 + 84000 + 8OOOO yojana = eka lAkha eMzI hajAra yojana thAya che. (18OOOO) A pRthvInA eka hajAra yojana uparanA choDIne ane eka hajAra yojana nIcenA choDIne bAkInA eka lAkha aDhottera hajAra (178000) yojanane viSe pahelI nArakInA tera pratiro AvelA che. te dareka prataronI vacamAM vacamAM AMtarUM raheluM hoya che mATe tera prataranA AMtarA bAra thAya che. e je tera pratiro AvelA che temAM vacamAM polANa bhAga rahelo hoya che te polANa bhAgamAM narakavAso AvelA che A tera prataro pahoLAimAM eka rAja pahoLA hoya che. eka rAja eTale asaMkhyAtA koTAkoTI yojana thAya che. A dareka prataro traNa hajAra yojana uMcAi vALA hoya che temAM vacalA hajAra yojanamAM polANa bhAga hoya che tyAM narakAvAso AvelA che. caudarAjaloka rUpa jagatane viSe madhyamAM eka lAkha yojanano jaMbudvIpa nAmano dvIpa Avelo che tema urdhvalokamAM sarvArtha sidhdha nAmanuM vimAna teja sapATI upara barAbara eka lAkha yojananuM AveluM che tevI ja rIte adholokamAM teja sapATIthI barAbara nIcenA bhAgamAM sAtamI nArakIno vacalo madhyabhAgamAM rahelo apratiSThAna nAmano narakAvAsa Avelo che. jevI rIte caudarAjaloka rUpa jagatane viSe barAbara madhya bhAgamAM pIstAlIza lAkha yojana pramANa manuSya loka Avelo che. tevI ja rIte urdhvalokamAM barAbara e ja sapATIe pIstAlIza lAkha yojana pramANa sidhdhazIlA nAmanI pRthvI AvelI che ke je jIvo manuSyalokamAMthI je sthAnethI sidhdha Page 83 of 234 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gatimAM jAya te sidhI sapATIe barAbara tyAM urdhvalokamAM upara ja pahoMcI jAya che. tevI ja rIte adholokamAM pahelI nArakIno pahelo sImaMtaka nAmano narakavAsa pIstAlIza lAkha yojananI barAbara sapATI rUpe Avelo che. A rIte pIstAlIza lAkha yojananI traNa vastuo jagatamAM zAzvata rUpe rahelI che. eka lAkha 78 hajAra jADAivALI pRthvImAM je tera prataro AvelA che te eka eka traNa-traNa hajAra yojanavALA che. eTale 13 X 3 hajAra = 39000 yojana thayA ane bAra AMtarA je AvelA che te eka eka prataranA vacalA bhAgamAM AMtarA rUpe pRthvIno bhAga 11583 yojana ane eka yojananAM traNa bhAga karI temAMno 1/3 bhAga adhika yojananA hoya che eTale ke eka eka AMtaruM eTalA yojanavALuM hoya che mATe bAra AMtarAthI guNAkAra karatAM 178000 yojana pRthvI barAbara thai jAya che. A tera prAtaromAM pahelI nArakInA narakAvAso trIsa lAkha AvelA che temAM keTalAka saMkhyAtA yojanavALA hoya che ane keTalAka asaMkhyAtA yojanavALA hoya che je saMkhyAtA yojanavALA narakAvAso che temAM nAnAmAM nAno jaMbudvIpanA bharata kSetranA mApavALo eTale para6 yojana ane upara 6 kalA adhika vALo hoya che. je saMkhyAtA yojanavALA narakAvAso hoya che temAM saMkhyAtA nArakInA jIvo hoya che. ane je asaMkhyAtA yojanavALA narakAvAso hoya che te dareka narakAvAsamAM asaMkhyAtA-asaMkhyAtA nArakInA jIvo hoya che. AthI pahelo sImaMtaka nAmano narakAvAsa madhyamAM pIstAlIza lAkha yojananA rahelo che temAM saMkhyAtA nArakInA jIvo hoya che. eka narakAvAsa thI bIjA narakAvAsanuM AMtaruM keTalAka saMkhyAtA yojanA aMtare rahelA hoya che. keTalAka asaMkhyAtA yojanAnA AMtare rahelA hoya che. koi nizcita mAparUpe tenuM AMtarUM hotuM nathI. nArakIono upapAta (janma) kuMbhamAM thAya che zarIra vaikIya hoya che. vedanA paramAdhAmI kRta pahelI traNa naraka sudhI matAMtare cAra nArakI sudhI hoya che. paraspara saMbaMdhI vedanA be prakAre che. pahelI zastra saMbaMdhI e pAMca nArakI sudhI hoya che ane bIjI zarIra saMbaMdhI paraspara vedanA cha nArakI sudhI hoya che matAMtare sAtamI nArakImAM paNa hoya che. kSetra vedanA sAte nArakImAM hoya che paNa pahelI nArakI karatAM bIjI nArakImAM tIvra vedanA trIjI nArakImAM tenAthI tIvra vedanA ema darekamAM tIvra tIvrarUpe vedanA hoya che. baMdhana rUpa vedanA- pratyeka kSaNe thatuM AhArAdika pudgalonuM eTale judA judA ghaNI jAtanAM pudgalonA prakAranuM baMdhana hoya che. te jAjavalyamAna agnithI paNa atyaMta bhayaMkara (dArUNa) hoya che. 2.gati- rAsala = gadheDo ane uMTathI paNa atyaMta kharAba ane tapAvelA lokhaMDa upara paga mukIe tethI paNa ati duHkha dAyaka 3. saMsthAna = AkAra pAMca kapAyelA aMDaja pakSIthI paNa kharAba AkAra hoya che. 4. bheda- kuMbhI AdimAMthI zarIranA pudgalone kheMcavAnuM chUTA paDavAnuM eTale chUTA pADavAnuM zastrathI kheMce tenAthI paNa ati duHkhadAyaka rUpe hoya che. Page 84 of 234 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 varNa- ati bibhatsa bhISaNa ane malina hoya che. bhISaNa eTale bhayaMkara. utpanna thavAnA narakAvAso bArI jALI vagaranA azucivALA eTale bhayaMkara vAsa mAre evA pudgalothI yukta eTale viSTA ane parU jevA pudgalothI yukta evI bhUmitalavALA narakAvAso hoya che. gaMdha- jyAM rahetA hoIe tyAM cAre bAju siMha, vAgha vagerenAM marelA kalevaro paDelA hoya ane te gaMdhAI uThe eTale eka divasa, be divasa, aThavADIyA paMdara divasathI gaMdhAi uThe ane jevI durgadha mAre tenAthI paNa adhika azubhatara durgadhavALA pudgalothI yukta hoya che. 7 rasa- lImaDAnI gaLothI paNa atyaMta kaTu rasavALA hoya che. 8 sparza- agni ane vichIno DaMkha tenAthI paNa ati bhayaMkara duHkha utpanna kare evo sparza hoya che. 9 agurU laghu pudgala pariNAma hovA chatAM tIvra duHkhanA Azraya bhUta ativyathAne pedA karanArA hoya 10 zabda satata pIDAtA pacAtA nArakonA AkaMda eTale avAja vALA zabdo ati karUNA upajAve tevA hoya che. A sivAyanI bIjI paNa daza prakAranI vedanA paNa hoya che. zIta-uSNa-kSudhA = bhUkha. kharaja (caLa) tRSA = tarasa. paravazatA (Azraya vagaranA) javara = manuSyathI anaMta guNo adhika sakhata tAva hoya che. dAha, bhaya ane zoka A badhA paNa anaMtaguNA adhika hoya che. | zitoSNa vedanA- uSNa kSetramAM yoni himAlayathI paNa adhika zIta hoya che ane zIta kSetramAM yoni saLagatA kheranA aMgArAthI paNa adhika uSNa hoya che. jethI pahelI nArakImAM tIvra uSNa vedanA bIjImAM tIvratara uSNa vedanA trIjImAM tIvratama uSma vedanA ane cothImAM zarUAtanA pratiromAM atyaMta tIvratama uSNavedanA hoya ane cothInA nIcalA prataromAM ati zIta vedanA pAMcamI nArakImAM tIvratara zIta vedanA chaThThI nArakImAM tIvratama zIta vedanA ane sAtamI nArakImAM atyaMta tIvratama vedanA hoya che. A vedanAo kramasara anaMtaguNa anaMtaguNa adhika hoya che. chaThThI ane sAtamI nArakImAM samaye samaye pa6 899584 ATalA rogo kAyama hoya che. pAMca karoDa aDasaTha lAkha navvANuM hajAra ane pAMcaso coryAzI rogo kAyama hoya che. zastra saMbaMdhI vedanA nArako anyonya laDe tyAre ane paramAdhAmIo kare tyAre hoya che. nArakIone kavalAhAra nathI paNa icchA thatAM ja azubha pudgalonA pariNamanano anubhava thAya che ane AhAra rUpe pariName che. A AhAra atyaMta pIDA kare che ane pAchI kSaNamAM tIvra sudhA eTale bhUkha ane tRSA eTale tarasa utpanna thAya che A bhUkha ane tarasanuM duHkha bhavanA aMta sudhInuM hoya che. eTale ja jJAnIo kahe che ke nArakInA jIvane bhukhanI vedanA keTalIke jagatamAM rahelA khAvA yogya badhA padArtho eka ja jIvane khavaDAvI devAmAM Ave to paNa kSaNa pachI bhUkha evI sakhata lAge che ke jenA pariNAme atyaMta vedanA thayA kare che mATe A jIvonI bhUkha kadI zamatI ja nathI evI ja rIte nArakInA jIvone tarasa paNa evI joradAra hoya che ke jagatamAM rahelA badhA samudro ane jayAM jayAM dvIpomAM raheluM badhuM pANI pIvaDAvI devAmAM Ave to paNa te Page 85 of 234 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvonI tarasa chIpAtI nathI arthAt sadA mATe tarasyAne tarasyA ja rahe che. A bhUkha ane tarasa tyAM utpanna thayA pachI jyAM sudhI tyAMthI maraNa na pAme tyAM sudhI cAlu ja rahe che. AnA uparathI vicAra karo ke atyAre ApaNane bhUkha na lAge to paNa khAvAnuM cAlu che tarasa na lAge to paNa pINA pIvAnA pANI pIvAnuM cAlu che ane jo narakamAM jaI caDhyA to tyAM thaze zuM? ahIMyA thoDo kALa paNa bhUkha ane tarasa sahana na thAya to narakamAM jaizuM ane sahana nahi thAya to paNa ochAmAM ochA daza hajAra varasa ane utkRSTathI ahIMthI marIne jaie to traNa sAgaropama sudhImAM javuM paDe che to tyAM zuM karazuM? kadAca tyAM javuM paDe ane javAya to evA duHkhamAM samAdhi jALavI zakAya evo prayatna karavAnuM kAma ahIMyA cAlu che ? jo na hoya to teno abhyAsa pADavAnuM kAma zarU karazuM to ja kAma thaze ! mATe ahIMyA jyAM sudhI bhukha na lAge tyAM sudhI khAvuM nahi ane AgaLa vadhIne game teTalI bhUkha lAgI hoya to paNa jyAM sudhI sahana thAya tyAM sudhI sahana karavAnI Teva pADIzuM toja kalyANa thaze ! evI ja rIte tarasa na lAge tyAM sudhI pANIno upayoga na karavo joie enAthI AgaLa vadhIne tarasa lAge ke tarataja pANI pIvuM nahi paNa jyAM sudhI sahana zakti hoya tyAM sudhI sahana karavI ane na ja cAle to pachI pANIno upayoga karavo AnAthI sahana zakti vadhatA kadAca narakamAM javAnuM thAya to tyAM samAdhi jALavI zakAya A sahana zakti pedA thaI zake che. A sahana karatA karatA jo sArA bhAvo pedA thai jAya to jJAnI kahe che ke karmonA bhukkA bolAi jAya che jo sahana zakti nahi keLavIe to bhUkha ane tarasa nArakImAM veThavA chatAM je karmono nAza thAya che tenA karatAM AhAra ane pANInI AzA ane icchAthI vizeSa karma baMdha karIne saMsAranI vRdhdhi thayA kare che. narakagatimAM javAlAyaka karma jIvane raudra dhyAnanA pariNAmathI baMdhAya che. raudra eTale bhayaMkara bhayaMkara koTinA pariNAma te raudra kahevAya che te pariNAmanI ekAgratA pedA thavI TakavI te raudradhyAna kahevAya che. Aje lagabhaga moTobhAga bhayaMkara pariNAmane e rIte mAne che ke koInuM paDAvI laie koinuM khUna karI nAMkhIe koine mAravAnA vicAro vAraMvAra karIe bhayaMkara koTinA jUThanA corInA pApo karI ane vyabhicAra Adi sevana vagerenA vicAro karIe ane ghaNAMnA parigrahone eTale paisA milkata vagerene paDAvIne bhegI karI te bhayaMkara kahevAya che. evuM to ApaNe karatA nathI mATe ApaNane raudra dhyAnanAM pariNAma AvatA nathI. AthI AvuM duHkha bhogavavA lAyaka naraka gati ApaNane baMdhAya nahi. paNa jJAnIo kahe che ke eto bhayaMkara vicAro to che ja paNa te sivAyanA bIjA vicArone bhayaMkara koTinA kahyA che te khabara che? ke puNyanA udayathI anukULa padArtho je malyA che tenA pratyenI atyaMta Asakti karavI atyaMta rAga rAkhavo adhika meLavavAnA vicAromAM lIna thaI mahenata karyA karavI jeTaluM male teTaluM ochuM ja lAgyA kare ane enAthI AgaLa vadhIne sAmAnya cIja ApaNI pAse hoya paNa tenA pratyeno atyaMta rAga ane mamatva joradAra hoya tenA vicArAmAM lInatA pUrvaka rahetA hoie chIe. to te paNa raudra dhyAna kahevAya che. jema ke koi muhapatti hoya athavA bolapena hoya paNa te muhapattinuM kApaDa phorenanuM hoya ane pena paNa phorenanI hoya tenA para mamatva karI sAcavI rAkhI joyA karIe ane rAjI thayA karIe je male tene vAto karyA karoe mArI pAse kiMmatI cIja che ema vicAra karI rAga ane mamatvanI jeTalI ekAgratA thAya te raudra dhyAna kahevAya. tenAthI jIvo naraka gatine lAyaka karma baMdha karyA kare che. Page 86 of 234 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AthI jJAnI bhagavaMto kahe che ke anukULa padArthanI eka sekaMDa icchA karavAmAM Ave to nA2kInA jIvo ekasaTha lAkha paMdara hajAra pAMcasone pIstAlIza palyopama sudhI jeTaluM duHkha veThe che teTaluM duHkha veThavA lAyaka karma baMdhAyA kare che mATe ja jeTalA anukULa padArthomAM rAgAdi na thAya enI kALajI rakhAya eTaluMja AtmA kalyANa sAdhI zake che. pahelI nArakI aparyAptA jIvo zarIra- aMgulanA asaMkhyAtA bhAga jeTaluM hoya che. AyuSya- niyamA eka aMtarmuhUrtanuM hoya che. kAraNake aparyAptA jIvonI avasthAno kALa eTalo ja hoya che. ahIM aparyAptAnuM aMtarmuhUrtanuM AyuSya kahyuM ke kALa avasthAnA kAraNe paNa adhurI aparyAptie maraNa pAme e apekSAe nathI. kAraNake A jIvo aparyAptAvasthAmAM maraNa pAmatA nathI. karaNa aparyAptA hoya che. svakAya sthiti- A jIvonI svakAya sthiti hotI nathI kAraNake nArakI marIne nArakI thatAM nathI. paryApti- 6. AhAra, zarIra, indriya, zvAsocchavAsa, bhASA-paryApti ane mana paryApti hoya che. prANa-10. AyuSya, kAyabala. pAMca indriya. zvAsocchavAsa, vacanabala ane manabala rUpe daza prANo hoya che. karAya che. pahelI nArakI paryAptA jIvo A nArakImAM tera prataro hoya che mATe tera prataromAM judI judI avagAhanA vagere hoya che mATe te varNana pahelA prataramAM rahelA jIvone :- sImaMta nAmano pratara zarIra- traNa hAthanuM hoya che. AyuSya- jaghanya daza hajAra varasa. utkRSTa nevuM hajAra varSa. svakAya sthiti nathI. paryApti-6. prANo-10 hoya che. bIjA prataramAM rahelA jIvone :- rorUka nAmano prata2. zarIra- eka dhanuSya-eka hAtha ane sADA ATha aMgula, AyuSya nevuM lAkha varasa hoya che.svakAsthiti- nathI. paryApti-6. prANo-daza. trIjA prataramAM rahelA jIvone :- bhrAnta nAmano pratara. zarIra-1 dhanuSya- traNa hAtha ane 17 aMgula. AyuSya pUrvakroDa varasa. svakAya sthiti nathI. paryApti-6, prANo-10 cothA prataramAM rahelA jIvone :- udzAnta nAmano pratara. zarIra- be dhanuSa, be hAtha, 1|| aMkula. AyuSya 1/10 sAgaropama svakAya sthiti nathI. paryApti-6, prANo-10, pAMcamA saMbhrAta prataramAM rahelA jIvone :- zarIranI uMcAi- 3 dhanuSa ane 10 aMgula. AyuSya 15 sAgaropama. svakAya sthiti nathI. paryApti-6, prANo-10 hoya che. chaThThA asaMbhrAnta prataramAM rahelA jIvone :- zarIranI uMcAi- 3 dhanuSa, 2 hAtha ane 18 // aMgula. AyuSya- 3/10 sAgaropama. svakAya sthiti nathI. paryApti-6, prANo-10. sAtamA vibhrAnta prataramAM rahelA jIvone :- zarIranI uMcAi cAra dhanuSa, eka hAtha, traNa aMgula. AyuSya- 2/5 sAgaropama, svakAya sthiti- nathI. paryApti-6, prANo-10, AThamA tapta prataramAM rahelA jIvone H- zarIranI uMcAi- cAra dhanuSa, traNa hAtha, sADA agyAra aMgula. AyuSya- 1/2 sAgaropama. svakAya sthiti nathI. paryApti-6, prANo-10. Page 87 of 234 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamA zIta prataramAM rahelA jIvone :- zarIranI uMcAi- pAMca dhanuSya, eka hAtha, vIza aMgula. AyuSya- 3/5 sAgaropama. svakAya sthiti nathI. paryANi-6, prANo-10. dazamA vakrAnta prataramAM rahelA jIvone :- zarIranI uMcAi- cha dhanuSa ane sADAcAra aMgula. AyuSya7/10 sAgaropama. svakIya sthiti nathI. paryApti-6, prANo-10. agyAramA avakAnta prataramAM rahelA jIvone :- zarIranI uMcAi- cha dhanuSya, be hAtha ane tera aMgula. AyuSya- 45 sAgaropama. svakIya sthiti nathI. paryANi-6, prANo-10. bAramA vikrAnta prataramAM rahelA jIvAne :- zarIranI uMcAI- sAta dhanuSa ane sADA eka vIza aMgula. AyuSya- 9 10 sAgaropama. svakIya sthiti nathI. paryANi-6, prANo-10 hoya che. teramA rorUka prataramAM rahelA jIvone :- zarIranI uMcAI- 7 dhanuSa prANa, traNa hAtha, cha aMgula hoya che. AyuSya- 1 sAgaropama svakAya sthiti nathI. paryApti-6 ane prANo daza hoya che. A chello pratara pUrNa thAya che. A dareka prataranI vacamAM vacamAM AMtaruM hoya che. te AMtarUM 11583 1/3 yojanAnuM hoya che. mATe tera prataranI vacamAM bAra AMtarA thAya che. jema pAMca AMgaLamAM vacamAM AMtarA cAra thAya che. enI jema A bAra AMtarAno pahelo ane chello ema be AMtarA choDIne vacalA daza AMtarA je rahyA temAM eka eka AMtarAmAM bhavanapati devonA AvAso AvelA hoya che ane tenI sAthe sAthe paramAdhAmI devonA paNa AvAso AvelA hoya che. pachI eka hajAra yojana sudhI pRthvIno bhAga hoya che. tyAra pachI pahelI ratnaprabhA pRthvI parNa thAya. A ratnaprabhA pRthvI pUrNa thatAM cAre bAjuthI vIMTaLAine vIza hajAra yojana sudhI ghanodadhi Avelo che tenA pachI asaMkhya yojana sudhI ghanavAta Avelo che tenA pachI asaMkhya yojana sudhI tanavAmAM Avelo che ane te pUrNa thAya pachI asaMkhya yojana sudhI AkAza AveluM che eTale khAlI jagyA AvelI che tenA pachI ja bIjI pRthvI zarU thAya che. bIjI zarkarA prabhA pRthvInuM varNana A pRthvI eka lAkha batrIsa hajAra (132000) yojana uMcAivALI che ane pahoLAimAM be rAjavALI che temAM vacalA eka rAjamAM ja polANa bhAga hovAthI nArakInA jIvo eka rAjamAM ja rahelA hoya che. bAkIno eka rAja yojana je che temAMthI aDadho rAja pUrva tarapha ane aDadho rAja pazcima tarapha rahelo hoya che. A pRthvImAM 11 prataro hoya che. dareka prataranI uMcAi traNa hajAra yojanAnI hoya che. bIjI nArakI aparyApta jIvone viSe zarIranI uMcAI- aMgulano asaMkhyAtamo bhAga AyuSya- niyamA eka aMtarmuhUrta. aparyAptAvasthA rUpe. svakIya sthiti nathI. paryANi-6, prANo-10 hoya che. paryAptA bIjI nArakIne viSe Page 88 of 234 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A bIjI pRthvInA eka hajAra yojana uparanA ane eka hajAra yojana nIcenA choDIne vacalA eka lAkha trIza hajAra yojanane viSe agyAra pratara hoya che. pahelA sTanita pratarane viSe :- zarIranI uMcAi- sAta dhanuSa, traNa hAtha ane cha aMgula. AyuSya- 1 2/11 sAgaropama. svakAya sthiti nathI. paryApti-6, prANo-10 hoya che. bIjA stanaka pratarane viSe :- zarIranI uMcAi- ATha dhanuSa, be hAtha ane nava aMgula. AyuSya- 1 4/11 sAgaropama. svakAya sthiti nathI. paryApti-6, prANo-10. trIjA manaka nAmanA pratarane viSe :- zarIranI uMcAi- nava dhanuSa, eka hAtha, bAra aMgula. AyuSya- 1 6/11 sAgaropama. svakAya sthiti nathI. paryApti-6, prANo-10. cothA vanaka nAmanA pratarane viSe :- zarIranI uMcAi- daza dhanuSa ane paMdara aMgula. AyuSya- 1 8/11 sAgaropama. svakAya sthiti nathI. paryApti-6, prANo-10 hAya che. pAMcamA ghaTaTa nAmanA pratarane viSe :- zarIranI uMcAi- daza dhanuSya, traNa hAtha, aDhAra aMgula. AyuSya- 1 10 11 sAgaropama, svakAya sthiti nathI. paryApti-6, prANo-10. chaThThA saMghaTaTa nAmanA pratarane viSe :- zarIranI uMcAi- 11 dhanuSa, 2 hAtha, 21 aMkula. AyuSya- 2 1/11 sAgaropama. svakAya sthiti nathI. paryApti- 6, prANo-10. sAtamA jIvjha nAmanA pratarane viSe :- zarIranI uMcAi- bAra dhanuSya, be hAtha hoya che. AyuSya- 2 311 sAgaropama. svakAya sthiti nathI. paryApti-6, prANo-10. AThamA apajIvjha pratarane viSe :- zarIranI uMcAi- tera dhanuSa, eka hAtha, traNa aMgula. AyuSya- 2 5/11 sAgaropama. svakAya sthiti nathI. paryApti- 6, prANo-10. navamA lola nAmanA pratarane viSe :- zarIranI uMcAi- cauda dhanuSa, cha aMgula. AyuSya- 2 7/11 sAgaropama. svakAya sthiti nathI. paryApti-6, prANo-10. dazamA lolAvarta nAmanA pratarane viSe :- zarIranI uMcAi- cauda dhanuSa, traNa hAtha, nava aMkula. AyuSya- 2 9/11 sAgaropama, svakAya sthiti nathI. paryApti-6, prANo-10. agyAramA stana lolupa nAmanA pratarane viSe :- zarIranI uMcAi- 15 dhanuSa, 2 hAtha, 12 aMgula. AyuSya- 3 sAgaropama. svakAya sthiti nathI. paryApti-6, prANa-10 hoya che. A prataronI vacamAM vacamAM eka eka AMtaruM hoya che. ema daza AMtarA hoya che. te dareka AMtarA 9700 yojananA hoya che te bhAgamAM kAMi hotuM nathI khAlI polANa bhAga ja hoya che. A agyAramuM pratara pUrNa thatAM bIjI pRthvInA eka hajAra yojana choDelo bhAga Ave che. te pRthvI pUrNa thatAM tene vIMTaLAine vIza hajAra yojanano thanodadhi Avelo che. tenA pachI asaMkhya yojana sudhI ghanavAta tenA pachI asaMkhya yojana sudhI tanavAta tenA pachI asaMkhya yojana sudhI AkAza AveluM hoya che. tenA pachI trIjI pRthvInI zarUAta thAya che. trIjI vAlukA prabhA 128000 yojana jADAivALI pRthvI. Page 89 of 234 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pRthvImAM nava prataro AvelA che tenAM AMtarA ATha hoya che te eka eka AMtaruM 12375 yojananuM hoya che ane dareka prata2 traNa traNa yojananuM hoya che. A nArakInA 128000 yojanamAMthI uparanA hajAra yojana ane nIcenA hajAra yojana choDI daine bAkInA 126000 yojanamAM nava prataro AvelA hoya che. aparyAptA trIjI nArakInA jIvone viSe zarIranI uMcAi- aMgulano asaMkhyAtamo bhAga. AyuSya- niyamA eka aMtarmuhUrta. svakAya sthiti nathI. paryApti-6, prANo-10, paryAptA trIjI nArakInA jIvone viSe pahelA tapta nAmanA pratarane viSe :- zarIranI uMcAi- 15 dhanuSa, 2 hAtha, bAra aMgula. AyuSya- 3 49 sAgaropama. svakAya sthiti nathI. paryApti-6, prANo-10. bIjI tapita nAmanA pratarane viSe :- zarIranI uMcAi- 17 dhanuSa, 2 hAtha, 7 I aMkula. svakAya sthiti nathI. AyuSya- 3 89 sAgaropama. paryApti-6, prANo-10. trIjA tapana nAmanA pratarane viSe :- zarIranI uMcAi- 19 dhanuSa, 2 hAtha, 3 aMgula. AyuSya- 4 3/9 sAgaropama. svakAya sthiti nathI. paryApti- 6, prANo-10. cothA tApana nAmanA pratarane viSe :- zarIranI uMcAi- 21 dhanuSa, 1 hAtha, 22 || aMgula. AyuSya4 7/9 sAgaropama. svakAya sthiti nathI. paryApti-6, prANo-10. - pAMcamA nidAdha nAmanA pratarane viSe :- zarIranI uMcAi- 23 dhanuSa, 1 hAtha, 18 aMgula. AyuSya5 29 sAgaropama. svakAya sthiti nathI. paryApti-6, prANo-10. chaThThA prajavalita nAmanA pratarane viSe :- zarIranI uMcAi- 25 dhanuSa, 1 hAtha, 135 aMkula. AyuSya 5 69 sAgaropama. svakAya sthiti nathI. paryApti-6, prANo-10. sAtamA ujavvalita nAmanA pratarane viSe :- zarIranI uMcAi- 27 dhanuSa, 1 hAtha, 9 aMkula. AyuSya- 6 19 sAgaropama. svakAya sthiti nathI. paryApti-6, prANo-10. AThamA saMjvalita nAmanA pratarane viSe :- zarIranI uMcAi- 29 dhanuSa, 1 hAtha, 4 | aMkula. AyuSya- 6 59 sAgaropama. svakAya sthiti nathI. paryApti- 6, prANo- 10. navamA saMprajvalita nAmanA pratarane viSe :- zarIranI uMcAi- 31 dhanuSa, 1 hAtha AyuSya- 7 sAgaropama, svakAya sthiti nathI. paryApti-6, prANo-10 hoya che. A pratara pUrNa thaye trIjI pRthvInA eka hajAra yojana uMcAivALo bhAga Ave tenA pachI tene vIMTaLAine vIza hajAra yojanano ghanodhi Avelo che. tenA pachI asaMkhya yojana sudhI ghanavAta Avelo che. tenA pachI asaMkhya yojana sudhI tanavAta Avelo hoya che. tenA pachI asaMkhya yojana sudhI AkAza eTale khAlI jagyA AvelI hoya che. Page 90 of 234 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A trIjI nArakI pahoLAimAM traNa rAja hoya che temAM vacalA eka rAja yojanamAM nArakInA jIvo hoya che ane bAkInA banne bAju eka aka rAja yojana polANa vagaranI pRthvI hoya che. cothI paMprabhA pRthvInuM varNana A pRthvInI jADAi eka lAkha ane vIza hajAra yojana hoya che. temAMnA hajAra yojana u52nA ane hajAra yojana nIcenA choDIne bAkInA eka lAkha aDhAra hajAra yojanane viSe sAta prato ane cha AMtarA AvelA che. eka eka AMtarAnuM mApa 16166 2/3 yojananuM hoya che. aparyAptA cothI nArakInA jIvone viSe zarIra-aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM. AyuSya- niyamA eka aMtarmuhUrta. svakAya sthiti nathI. paryApti-6, prANo-10 hoya che. paryAptA cothI nArakInA jIvone viSe paheluM Ara nAmanuM pratara che tene viSe zarIranI uMcAi- 31 dhanuSa, eka hAtha AyuSya- 7 3/7 sAgaropama. svakAya sthiti nathI. paryApti-6, prANo-10 hoya che. bIjA tAra nAmanA pratarane viSe zarIranI uMcAi- 36 dhanuSa, 1 hAtha, 20 aMkula. AyuSya- 7 6/7 sAgaropama svakAya sthiti nathI. paryApti-6, prANo-10, trIjA mAra nAmanA pratarane viSe zarIranI uMcAi- 41 dhanuSa, 2 hAtha, 16 aMkula. AyuSya- 8 2/7 sAgaropama. svakAya sthiti nathI. paryApti-6, prANo-10. cothA varcA nAmanA pratarane viSe zarIranI uMcAi- 46 dhanuSa, 3 hAtha, 12 aMgula. AyuSya- 8 5/7 sAgaropama. svakAya sthiti nathI. paryApti-6, prANo-10. pAMcamA tamaka nAmanA pratarane viSe zarIranI uMcAi- 52 dhanuSa, 8 aMgula. AyuSya- 9 1/7 sAgaropama. svakAya sthiti nathI. Page 91 of 234 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryANi-6, prANo-10. chaThThI khADakhaDa nAmanA pratarane viSe zarIranI uMcAI- 57 dhanuSa, 1 hAtha, 4 aMgula. AyuSya- 9 47 sAgaropama. kAya sthiti nathI. paryApti-6, prANo-10. sAtamAM khaDakhaDa nAmanA pratarane viSe zarIranI uMcAI- 62 dhanuSa, hAtha AyuSya- 10 sAgaropama. svakIya sthiti nathI. paryApti-6, prANa-10. pAMcamI dhUmaprabhA pRthvIne viSe A pRthvI 118000 yojana jADAi vALI hoya che. temAMthI eka hajAra yojana uparanA ane eka hajAra yojana nIcenA choDIne vacalA 116000 yojanane viSe pAMca prataro AvelA che ane tenA AMtarA cAra thAya che. te eka eka AMtarUM 25257yojananuM hoya che. aparyAptA pAMcamI nArakInA jIvone viSe zarIranI uMcAi- aMgulano asaMkhyAtamo bhAga AyuSya- niyamAM eka aMtarmuhUrta svakIya sthiti nathI. paryApti-6, prANo-10 hoya che. paryAmAM pAMcamI nArakInA jIvone viSe pahelA khAda nAmanA pratarane viSe zarIranI uMcAi- 62 dhanuSa, 2 hAtha AyuSya- 11 2/5 sAgaropama. svakAya sthiti nathI. paryANi-6, prANo-10. bIjA tamaka nAmanA pratarane viSe zarIranI uMcAi- 78 dhanuSa, 12 aMgula. AyuSya- 12 4/5 sAgaropama. svakIya sthiti nathI. paryANi-6, prANa-10. trIjA jhapa nAmanA pratarane viSe zarIranI uMcAi- 93 dhanuSa, 3 hAtha AyuSya 14 15 sAgaropama, rUkAya sthiti nathI. paryANi-6, prANo-10. cothA aMdhaka nAmanA pratarane viSe Page 92 of 234 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIranI uMcAi- 109 dhanuSa, 1 hAtha, 12 aMgula AyuSya- 15 3/5 sAgaropama. svakAya sthiti nathI. paryANi-6, prANo-10. pAMcamA mahAtamistra nAmanA pratarane viSe zarIranI uMcAi 125 dhanuSa AyuSya- 17 sAgaropama. svakIya sthiti nathI. paryApti-6, prANo-10. chaThThI tama prabhA pRthvIne viSe A pRthvInI 116000 yojana jADAi hoya che. temAM uparanA hajAra yojana ane nIcenA hajAra yojana choDIne vacalA 114000 yojanane viSe traNa prataro ane be AMtarA AvelA che. para500 yojana eka eka AMtarAnuM mApa hoya che. aparyAptA chaThThI nArakInA jIvone viSe zarIranI uMcAI aMgulano asaMkhyAtamo bhAga. AyuSya- niyamA eka aMtamuhUrta. svakAya sthiti nathI. paryANi-6, prANo-10. paryApta chaThThI nArakInA jIvone viSe pahelA hima nAmanA pratarane viSe zarIranI uMcAi 125 dhanuSa AyuSya- 18 13 sAgaropama. svakAya sthiti nathI. paryApti-6, prANo-10. bIjA vAIla nAmanA pratarane viSe zarIranI uMcAI- 187 dhanuSa, 2 hAtha. AyuSya- 20 13 sAgaropama, rUkAyasthiti nathI. paryApti-6, prANo-10. trIjA lallaka nAmanA pratarane viSe zarIranI uMcAi- 250dhanuSa. AyuSya- 22 sAgaropama. svakIya sthiti nathI. paryApti-6, prANa-10. sAtamI tamastamaH prabhA nAmanI pRthvI 108000 yojana jADAivALI che. eka hajAra yojana uparanA ane eka hajAra yojana nIcenA choDIne 106000 yojanane viSe eka pratara hoya che ane tene AMtarUM nathI paNa madhyamAM narakAvAsa rahelo hovAthI uparano bhAga ane nIceno bhAga para500 yojanavALo hoya che AthI 105000 thAya ane vacalo traNa hajAra yojanavALo hovAthI 108000 thAya che. Page 93 of 234 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aparyAptA sAtamI nArakInA jIvone viSe zarIranI uMcAi- aMgulano asaMkhyAtamo bhAga AyuSya- eka aMtarmuhUrta. svakAya sthiti nathI. paryApti-6, prANa-10. paryAptA sAtamI nArakIne viSe madhyamAM rahelA apratiSThAna narakAvAsane viSe zarIranI uMcAi- 500 dhanuSa. AyuSya- 33 sAgaropama. svakAya sthiti nathI. paryApti-6, prANo-10 hoya che. cothI nArakI cAra rAja pahoLI hoya che. temAM 1 / / rAja pazcima ane 1 / / rAja pUrva dizA taraphano kaThaNa bhAga hoya che ane vacalo 1 rAja yojana polANavALo bhAga hoya che temAM nArakInA jIvo hoya che. pAMcamI nArakI pAMca rAja yojana pahoLI hoya che. temAM be rAja yojana pazcimanA, be rAja yojana pUrvanA ane vacalo eka rAja yojana ema pAMca rAja yojana thAya che. temAM pUrva ane pazcima babbe rAja yojana kaThaNa bhAga rUpe che ane vacalo eka rAja yojana polANavALo che temAM nArakInA jIvo rahelA hoya che. chaThThI nArakI cha rAja pahoLI che. temAM pazcimanA aDhIrAja ane pUrvanA aDhIrAja ema pAMca rAja yojana kaThaNa bhAga hoya che. vacalo eka rAja yojana polANavALo bhAga hoya che. temAM nArakInA jIvo rahelA hoya che. sAtamI nArakI sAtarAja pahoLI hoya che. temAM pazcimanA 3 rAja ane pUrvanA traNa rAja yojana ema 6 rAja yojana kaThaNa bhAga hoya che. vacalo eka rAja yojana polANavALo bhAga hoya che. temAM nArakInA jIvo rahelA hoya che. pahelI nArakInA trIza lAkha narakAvAsa. bIjI nArakInA paccIza lAkha narakAvAsa. trIjI nArakInA paMdara lAkha narakAvAsa. cothI nArakInA daza lAkha narakAvAsa. pAMcamI nArakInA traNa lAkha narakAvAsa. chaThThI nArakInA eka lAkhamAM pAMca nyUna narakAvAsa. ane sAtamI nArakInA pAMca narakAvAsa thaine kula corAzI lAkha narakAvAso AvelA che. sauthI vadhAre nArakInA jIvo pahelI nArakImAM dakSiNa dizAmAM hoya che. sAtamI nArakInA pUrva dizAmAM sauthI ochA tenAthI uttara dizAmAM vizeSAdhika tenAthI pazcima dizAmAM vizeSAdhika tenAthI dakSiNa dizAmAM vizeSAdhika tenAthI chaThThI nArakInA pUrva dizAmAM vizeSAdhika tenAthI uttara-pazcima ane dakSiNamAM vizeSAdhika tenAthI pAMcamI nArakInA pUrva dizAmAM vizeSAdhika tenAthI uttara pazcima ane dakSiNa dizAmAM vizeSAdhika hoya tenAthI cothI nArakInA pUrva dizAmAM vizeSAdhika hoya tenAthI uttara-pazcima ane dakSiNa dizAmAM vizeSAdhika Page 94 of 234 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya che. tenAthI trIjI nArakInA pUrva dizAmAM vizeSAdhika tenAthI uttara-pazcima ane dakSiNa dizAmAM vizeSAdhika hoya che. tenAthI bIjI nArakInA pUrva dizAmAM vizeSAdhika tenAthI uttara pazcima ane dakSiNa dizAmAM vizeSAdhika jIvo hoya che. tenAthI pahelI nArakInA pUrva dizAmAM vizeSAdhika, tenAthI uttara ane pazcima dizAmAM vizeSAdhika, tenAthI dakSiNa dizAmAM vizeSAdhika jIvo hoya che. sAmAnya rIte caude rAja lokanI dareka dakSiNa dizAmAM vizeSAdhika eTale sauthI vadhAre jIvo hoya che. kAraNake bhArekarmI jIvo dakSiNa dizAmAM utpanna thAya che. nArakone satata du:kha cAlu ja hoya che. chatAM janma vakhate kAMika sukhAbhAsa hoya che. zrI jinezvara devonA kalyANaka vakhate kSaNavAra sukha hoya che ane koi mitra deva AvIne pIDA upazamAve te vakhate thoDo TAima zAtA hoya che. je samakitI nArakInA jIvo hoya che te bahu ohA poha karatA nathI temaja bIjAne pIDA karatA nathI paNa sahana kare che. tethI navA karmabaMdha joradAra rasavALA bAMdhatA nathI. zrI jinanAma karma nikAcIta karIne narakamAM gayelA asaMkhyAtA jIvo hoya che. te jIvone tyAM zubha pudgalono ja AhAra hoya che. samyadraSTi nArakInA jIvone eTale samyakatva pAmelA jIvone ane navuM pAmatA jIvone traNa jJAna hoya che. matijJAna, zrutajJAna ane avadhijJAna hoya che. jyAre mithyAdraSTi nArakInA jIvone matiajJAna, zrata ajJAna ane vibhaMga jJAna rUpa traNa ajJAna hoya che. je jIvo sannI paMcendriya paryAptA jIvomAMthI marIne narakamAM utpanna thAya che. te jIvone utpattinA samayathI ja traNa ajJAna hoya che. eTale vibhaMga jJAnano kSayopazama bhAva pedA thAya che. jyAre je jIvo asannI paMcendriya paryAptAmAMthI narakamAM utpanna thAya che. teone aparyAptAvasthAmAM be ajJAnano kSayopazama bhAva hoya che. vibhaMga jJAnano kSayopazama bhAva paryApta thAya pachI ja pedA thAya che. mATe aparyAptAmAM be ajJAna, matiajJAna,zruta ajJAna gaNAya che. - nArakIo marIne sannI paryAptA tiryaMco ane manuSyo eTale sannI paryAptA manuSyo thAya che. temAM 1 thI 6 nArakInA jIvo marIne sannI paryAptA tiryacoke sannI paryApta manuSyo thai zake che. jyAre sAtamI nArakImAMthI marIne jIvo niyamAM sannI paryAptA tiryaMco ja thAya che. manuSya thatA ja nathI. taMdulIyo maccha je hoya che. te marIne niyamo sAtamI nArakImAM ja utpanna thAya che. te taMdulIyA macchanuM AyuSya niyamA eka aMtarmuhUrtanuM hoya che. cakravartI, cakravartInI rAjagAdI upara maraNa pAme to niyamA narakamAM ja utpanna thAya che. nArakI marIne nArakI thatAM nathI paNa nArakI marIne paryAptA sannI tiryaMca thAya ane tyAMthI marIne nArakI thAya. pAcho tiryaMca thAya. pAcho nArakI thAya e rIte eka hajAra sAgaropama sudhI pharanArA evA bhAre karmI jIvo hoya che. evI ja rIte eka hajAra sAgaropama kALa pUrNa thaye eka bhava vikalendriyamAMthI koipaNa ekano karI paryAptA sannI tiryaMca thaIne pAcho narakamAM jAya ane eka hajAra sAgaropama sudhI tiryaMca nArakI karatAM karatAM Page 95 of 234 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pasAra kare che. A rIte be hajAra sAgaropama kALa pUrNa karI ekendriyamAM jAya pAcho paMcendriya tiryaMca thai nArakI ema karatAM karatAM asaMkhyAtI utsarapiNI asaMkhyAtI avasarapiNI kALa sudhI pharyA kare che. evI ja rIte keTalAka bhArekarmI jIvo duHkha bhogavate bhogavate mokSe javAvALA hoya te jIvo manuSyapaNAmAMthI narakamAM jAya pAcho manuSya thAya pAcho nArakI thAya ema eka hajAra sAgaropama kALa rakhaDe pachI manuSya thai beindriya thAya. tyAMthI manuSya thAya pAcho nArakI thai manuSya nArakI karatAM eka hajAra sAgaropama kALa pasAra karI manuSyapaNAmAMthI ekendriyamAM jAya tyAMthI manuSya nArakI thai asaMkhyAtI utsarapiNI asaMkhyAtI avasarapiNI kALa rakhaDyA kare che. A rIte asaMkhyAtA jIvo pharyA kare che. pahelI nArakIthI cha nArakI sudhI manuSya ane tiryaMco A rIte phare ane sAtamI nArakImAM tiryaMco ane nArakI thaine pharyA kare che. je rIte jIvoe jevA anubaMdho bAMdhyA hoya te pramANe saMsAramAM paribhramaNa karyA ja kare che. e anubaMdha sukhanA rAgathI AsaktithI ane mamatva budhdhithI baMdhAyA ja kare che. mATe duHkhanA kALarUpe paribhramaNa na karavuM hoya to sukhanuM mamatva Asakti ane rAga ocho karatAM karatAM jIvana jIvavAno abhyAsa karavo joie. toja duHkhanA kALathI bacI zakAya. nArakImAM jaghanyathI eka jIva paNa utpanna thAya che ane utkRSTathI be traNa-saMkhyAtA asaMkhyAtA jIvo utpanna thai zake che ane maraNa pAme che eTale cyave che. samudAya rUpe nArakInA jIvono viraha thAya to koi kALe utpanna na thAya evuM vadhAremAM vadhAre 24 mhUrta sudhI banI zake che. Aja vastunuM spaSTa svarUpe pratipAdana karatAM kalikAla sarvajJa bhagavAn zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA saMsAra bhAvanAnA AMtara zloko paikInA prathamaja zloka dvArA pharamAve che ke "saMsAriNazcatubhedAHzvabhatiryaganarAmarAH / prAyeNa dukhavahalAH karmasambandhabAdhitAH //917" saMsArI jIvonA prakAra cAra che:- "1-eka nArakI, 2- bIjA tiryaMca, 3- trIjA manuSya ane 4-cothA deva." karmonA sambandhathI bAdhita thayelA e cAre prakAranA jIvo prAye karIne ghaNA ja duHkhI hoya che. A uparathI spaSTapaNe samajI zakAze ke saMsAravarti AtmAo cAra gatiomAM vaheMcAyelA che eTale ke-nArakI, tiryaMca, manuSya ane deva sivAya koi paNa saMsArI nathI : kAraNa ke saMsArI mAtrano samAveza e cAramAM ja thaI jAya che ane e cAre gatimAM rahelA AtmAo karmonA sambandhathI bAdhita thayelA che; e kAraNe bhayaMkara parataMtra avasthAmAM paDelA e cAre prakAranA AtmAo ghaNuM karIne duHkhathI rIbAtA hoya che. karmanI paravazatA e saMsArI AtmAnI bhAremAM bhAre bUrI dazA che. karmanI paravazatAmAM paDelA prANIo potAnuM AtmabhAna koI paNa prakAre nathI pAmI zakatA, prapaMcI AtmAo dhAre to kAramI gaNAtI rAjasattAnA phaMdAmAMthI bacavA kUTa prayatno Adare ane e AdaravAmAM kuzaLa hoya to kadAca bacI paNa zake che paNa karmasattAnA paMjAmAMthI bacavuM e karmAdhIna AtmAo mATe ghaNuMja azakya che, kAraNa ke karmanI sattA bhayaMkara che. bahAdurI zAmAM? : Page 96 of 234 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaya pAmIne karma nabaLA AtmAone pAyamAla kare che ne baLavAnane paNa gabaDAvI de che. karmanA saMyogathI AtmA na bace to koI paNa kALe mukti thavAnI nathI; Aja kAraNe jJAnIo kahe che ke-karmanA udaya vakhate ciMtA karavAnI nathI paNa baMdha vakhate cetavAnI jarUra che. kAraNa ke ekavAra je karma AtmA sAthe maLI gayuM te teno vipAka ApyA sivAya rahevAnuM nahi. karmane bhogavavAnAM sthAna cAra che. deva, manuSya, narka ane tiryaMca sivAya pAMcamI siddhi gatimAM karmano pracAra nathI. cAre gatimAM karmanA vipAkano bhogavaTo che. sArA yA narasA karmanA yoge sukha yA du:khanAM sAdhana maLe che. cAre gatimAM karme ApeluM levAnuM che. bAkI karma sAme thai jeTaluM ApaNe ApaNuM potApaNuM pragaTa karIe teTalIja ApaNI bahAdurI. upakArI mahApurUSo pharamAve che ke devagatinA AtmAo viSayomAM prasakta che, narakagatinA AtmAo duHkhothI saMtapta che, tiryaMca gatinA AtmAo vivekathI rahIta che, mAtra manuSyo pAseja pUratI dharmanI sAmagrI che." A chatAM e gatimAM paNa karmanA vipAkamAM lIna thai javAya eTale ke zubhanA bhogavaTAmAM ane azubhanA SamA e durlabha jIvane veDaphI nakhAya to karmanI sattAmAMthI chUTavAnuM ekeya sthAna nathI. karmanA vipAkane sAMbhaLIne jo nirveda ane vairAgya hRdayamAM sthAna laI le to to kalyANa ja thai jAya arthAt je karmavipAkane Adhina na thAya teja mukti meLave. saMsAramAM rahevuM paDe tyAM sudhImAM amUka gatimAM nahi javuM paDe e banavAnuM nathI. (AyuSya) karmanI amUka prakRti amUka bhava sAthe baMdhAyelI te udayamAM to Avaze. cAre gatimAM eka gatito nirmANa thayelI ja che, eTale javuM to paDazeja paNa tyAM muktino mArga ocho yA adhika tyAreja ArAdhI zakAya ke jyAre karmanA vipAkane AdhIna na thavAya. karmanA udaya vakhate samabhAve rahevAya toja dharmanuM ArAdhana thAya; arthAta nirveda Ave nahi ane vairAgya hRdayamAM vase nahi tyAM sudhI zrI jinezvaradevano dharma sparzatoja nathI; A kAraNe karma zuM che, eno vipAka zuM cIja che, vipAkanA udaya vakhate zuM hAlata thAya che, e vigere kALajI pUrvaka sAMbhaLavuM, vicAravuM ane vicArIne yogya vartana karavuM joie; chatAM paNa kaho ke-jIva ajIvanuM svarUpa, Azrava ane saMvaranA hetuo, sva zuM ane para zuM, huM koNa ane A badhuM zuM, AtmA zuM ane AtmAno dharma zo, jaDa zuM ane cetana zuM, e jANanAra Aje keTalA ? kharekhara A jAtinAM vicAroja moTA bhAgane nathI AvatA; Aje tame sva ane paranA svarUpane nathI samajI zakatA, mitra ane duzmananI parIkSAmAM niSphaLa nIvaDyA cho. AtmA potAnA svarUpane samajI jAya to pArakAnI tAkAta nathI ke tene phasAvI zake. A badhA vicAro roja rAtridivasa jAgRta rahevA joie. kevaLa duniyAdArInA vicAromAthI uMcA AvavuM nahi ane zrI jinezvaradevano dharma ArAdhavo e khareja asaMbhavita che; mATe karmanAMja bhogavaTAmAM lIna nahi thatAM prabhuejJAnI ArAdhanAmAM rakta thavuM emAMja sAcI bahAdurI che. narakamAM paNa zAMti koNa Ape? : nArakInA jIvo nArakImAM utpanna thatAnI sAthe temAMthI nIkaLavAnA phAMphAM mAryA kare che. kharAbamAM kharAba AyuSya hoya to te nArakInuM che. bIjI gatinA jIvo prAyaH maravA icchatA nathI paNa nArakIo to maravAne ja icche che. nArakInuM ochAmAM ochuM AyuSya dasa hajAra varSanuM hoya che. game teTalA maravAnA prayatna kare to paNa AyuSyaja evuM che ke bhogavyeja chUTako ane bahu nAnAmAM nAnuM bAMdhyuM hoya to paNa dasa hajAra varSa Page 97 of 234 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to kharAM ja. tyAM rahelA jIvone eka kSaNabharanI paNa zAMti nahi. tyAM paNa zAMti ApanAra koI hoya to zrI jinezvarabhagavAnanA zAsanamAM varNavAyeluM tattvajJAna ja che; eja kAraNe upakArIo pharamAve che ke AtmAnA svarUpanI barabAdI na karavI hoya to karmanA vipAkane AdhIna na thAo, paNa enA bhogavaTAnA samaye paNa ene AdhIna nahi thatAM anaMtajJAnIoe pharamAvelA tattvajJAnanA ciMtanamAM rakta banI AtmAnA samabhAvane sArAmAM sArI rItie keLavo; eTale naraka jevA bhayaMkaramAM bhayaMkara sthAnamAM paNa sAcI zAMtino sAkSAtkAra ghaNIja sahelAithI karI zakazo. pariNAmanI vicitratAne vicAro. - sabhAmAMthI - paNa sAheba ! naraka Adi kAlpanIka che ema AjanA keTalAka bhaNelAo kahe che! evAone pUcho ke "pApanuM phaLa zuM? pApanI kriyAno badalo mAno cho ke nahi? jIMdagI sudhI pApa karavAM chatAM, anekanAM khUna, aneka prakAranI luMTa ane vyabhicAra vigere sevyAM chatAM, AkhI jIMdagI sudhI jeo AnaMda bhogavatA dekhAya che teo tenuM phaLa kyAM bhogavaze? buddhi zuM eTalI badhI buTTI banI gaI che ke jethI karyAnuM phaLa maLe enI paNa zaMkA thAya che? ayogya AtmAo ayogya kAryano natIjo kyAM bhogavaze? pApa karanAro bhayaMkara gatimAM jAya enI zaMkA zI ? jeo potAne buddhinA bhaMDAra samaje che teo pApa vakhate thatI parINAmanI dhArAne vicAre to teone dekhAya ne? teone kyAM khabara che ke pApInuM haiyuM naThora, lajajA, zarama ke maryAdAhIna bane che; te vakhate pApIonA vicAra ane vivekano nAza thAya che ane evI ullaMThatA Ave che ke tyAM sadvicArane janmavAne sthAna ja nathI rahetuM, pariNAmanI vicitratA samajanArane pApa ane puNyanA zAstranidriSTa phaLamAM kazIja zaMkA rahetI nathI. apramattathI hiMsA thai jAya to paNa teahiMsaka che ane pramAdane vaza thayelA AtmAthI hiMsA na thAya to paNa te hiMsaka che. sAdhu nirdoSa bhikSA lAve temAM miSTAna paNa Ave to te upopita temaja ahiMsaka che ane lAlasAthI sukA roTalA khAnAra paNa Asakta ane hiMsaka che. citta eTaluM badhuM caMcaLa che ke-e sarvatra pahoMcI jAya che. "amerIkAmAM acUka mALanI havelIo, sonA cAMdInA jharUkhA, ATalA pAuMDanI milkata, e vAMcIne manamAM thAya zuM eja ke badhuM tyAM kyAMthI gayuM ane mane kema nahi ? evA vicAra karanArane jJAnI kahe che ke-pelAe jeTalA AraMbha samAraMbha karIne paisA meLavyA te badhAno tArA pariNAma pramANe hissedAra tuM pote thAya che ane evI vicAraNAnA pratApe irSyA Adi bIjA pApasthAnako sevAya tenuM pApa to vadhArAmAMja. vaLI eka ayogya zabda duniyAmAM keTalI bhayaMkaratA ubhI kare che te vicAro. eka unmArga poSaka vacanathI, eka unmArganI dezanAthI ane eka uMdhA vartAvathI keTalAonA bhava ane AtmA naSTa thaI jAya che ! vepAramAM jarAka bhUlathI ghara sApha thai jAya che, eka mInITanI bhUlathI lAkhkhonI khoTa Ave che, pAkalAkamAM lakSAdhipati ane pAkalAkamAM ThIkarApatI banI jAya che, e to pratyakSa che ne ! to vicAro, ATalI najIvI bhUlamAM AvuM kema banI jAya che ? A vicArazo eTale 'jyAre badhI jAtinAM pApa ekatrita thai jAya che tyAre AtmAnI adhogati thatAM vAra lAgatI nathI.' A vAta sahelAithI samajAze. mahenata majuro vadhAre kare che ke zeThIAo? chatAM AvakanI pheraphArI kema? pUNya ane pApanI tAkAta :sabhAmAMthI - majurone zArIrIka mahenata hoya che jyAre zeThIAone mAnasIka mahenata karavI paDe che. Page 98 of 234 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evA ghaNAya zeThIAo che ke jene zArIrIka ane mAnasIka ekeya mahenata karavI paDatI nathI ane lAkhonI Avaka cAlu hoya che. e badhuM zuM? kahevuMja paDaze ke-tIvra puNya. jema puNya kharUM tema pApa paNa kharuM ke nahi? eka kubaDo che chatAM koTyAdhipatI ane eka rUpALo chatAM bhikhArI che. puNyanA pratApathI na icchelAM sukho maLI Ave che, tema pApapratApathI na icchelA duHkha paNa AvI maLe che. bacyuM nAnuM hoya chatAM pAMca DIgrI tAva Ave ke nahi? tyAM "A bIcAro e cAle ? nahi ja. A ja rItie karma baMdhAvanAra AtmAnA uMdhA ane bhayaMkara pariNAmono vicAra karo to nArakInA tetrIsa sAgaropama paNa barAbara besI jaze. mahAraMbha ane mahAparIgraha e zuM cIja che? kapaDAnA eka TukaDA upara paNa mUcha Ave toe zAstra tene parIgraha kahyo. pApanI kriyA eka kSaNanI paNa pApa pahelAM ane pachInI dazA bhayaMkara hoya che. pApa thavAmAM vAra keTalI? nahi jevIja. paNa te pApanA pariNAma utpanna karavAmAM ane tene TakAvI rAkhavAmAM AgaLa pAchaLa azubha kriyAono dhodhamAra cAlI rahyo che, te samajAya to badhuMja samajAya. eTalA mATe huM tatvajJAnano abhyAsa karavAne kahuM chuM. narakanI vedanA, thayelA azubha pariNAma karatAM vadhAre nathI. tevIja rIte zuddha parINAmanI dhArA vadhI jAya to pudgalanI-karmanI zakti nathI ke vaLagI zake. karmanA vipAka vakhate gulAma na thAo to vaLagelAM karma paNa chUTI jAya. zAstrakAronA kathanAnusAra jeo cAre gatinAM svarUpane samajayA haze, teo to potAnA AtmAnuM hita game tevA saMyogomAM paNa potAnuM cAlaze tyAMsudhI bagaDavA nahi de. saMsAranI lAlasAvALAone to A badhI cAlabAjI lAgaze. keTalAko to kahe che ke mahArAjanI vAkacAturI sArI eTale lobhAvIne samajAvI de che ! teo to upahAsamAM ema kahe che paNa jeo hadayathI kahetA hoya teone huM kahuM chuM ke kevala vidvattA ke vAkacAturImAMja na muMjhAo. je tatvane na vaLage tene huMsAca zrotA nathI mAnato. vaktA to ghaNAya hoya; duniyAnA pApa kAryomAM vaktAo kyAM ochA che? evA vaktAo vANInA baLathI DAhyAone paNa cakkaramAM caDAvI de che. mATe karmanA svarUpane ane pariNAmanI vicitratAne samajo. karmanA svarUpa, parINAmanI dazA ane manovRttione samajAya to cAre gatinuM svarUpa ApoApa ja samajAya. AjubAjunA-pahelA ane pachInAM pApanA parINAmanA AdhAre karmano baMdha che, kriyA e to vaccenI sAmAnya vastu che. mATe ATaluM pApa ane phaLa ATaluM kema ?" emAMne emAM na muMjhAo. sukha paNa devagatimAM eTaluMja che. zrI zreNikAdine narkanA AyuSyano baMdha keTalI vAramAM thayo? pApa karanArAo AyuSyanA baMdha vakhate zubha pariNAma AvI jAya to devAyuM paNa bAMdhI de paNa prathama bAMdhyAM eto bhogavavAnAMja, zAstra kahe che ke eka navakAra maMtra japatAM, devagurUne hAtha joDIne page lAgatAM, sAdhunI pagacaMpI karatAM, dAna detAM, zIla pALatA ane nAno tapa vigere karatAM paNa kevaLajJAna thAya zAthI? to kahevuM paDaze ke-pariNAmanI tIvratAthI. tema "ATaluM pApa narake kema lai jAya?" evo prazna na hoI zake, zuM pApa kudaratI bane che, ema? AryakSetramAM sArA kuLamAM janmelAne jyAre pApanI mati Ave tyAre azubha parINAmanuM jora keTaluM jabbara AvavuM joie. bhAgyavAno samajo ke-pApanuM sAmrAjya moTuM che ane puNyanuM nAnuM che. pApanA sAdhana vadhAre che ane puNyanAM thoDAM che. pApanI vAta karanArA vadhAre che ane puNyanI vAta karanArA thoDA che. hiMsakono pAra nathI ane ahiMsaka muThThIbhara che. sAcuM bolanArA thoDA che ane juno toTo nathI. mokSamArganA batAvanArA thoDA che ane saMsAramAM rUlAvanArA saMkhyAbaMdha che. badhI Page 99 of 234 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmagrI ane sthaLa evAM che. pApanI to hAramALA cAle che, pApa kudarate nathI banatuM, mATe pApa kaI kaI rIte janme che ene khUba ciMtavo, mahAsaMyamIne paNaeka unmArgapoSaka vacana patita karI nAMkhe. badhI ArAdhanAmAM eka kriyA evI thAya ke badhAne nirAza banAvI de. moTA citramAM eka sahIno khaDIo DhoLI do to te nakAmuM thAya. jema sahInA chAMTAmAM citrane barabAda karavAnI zakti che tema nAnA paNa pApamAM ghaNA sukRtano nAza karavAnI tAkAta che. thoDo paNa aprazasta kaSAya koDa pUrvanA cAritrane bALIne bhasmIbhUta kare che. uMdhA vicAronuM pariNAma : 'phalANuM pApa te sAdhune lAge, amAre zuM?' Ama kahenArane kaho ke-bhAi ! vAta moTAne nAme thAya, tamAre nAme na hoya. jokhamadArInA sodA darekanI sAthe na thAya ! "kAcA pANIne aDe to sAdhune pApa lAge. ame to nAhIe, kudIe to amane pApa bApa kAMi nahi." AvA vicArathI bhAvanA krUra ane karapINa thaI jAya che. vicAramALAja khoTI. AMkhanI uMdhI pUtaLInI jema mithyatvanA pAyA paNa uMdhA ja hoya che. gRhasthAzramamAM je pApa che tene pApa tarike oLakhAvIne pApathI bacAvavAno je sadupadeza che te paNa evAone uMdho pariName che. enAja pariNAme teo kahe che ke- "amArA gRhasthAzramanI je niMdA kare tene ame niMdIye, gALo daie temAM khoTuM zuM?" AnI sAme kahevuM paDe che ke-kharekhara pApane pApa tarike oLakhAvavAmAM Ave tyAM paNa uMdhI pUtaLIvALAone udhuMja dekhAya. 'pApIne paNa tuM pApI cho ema kahevuM te niMdAmAM cAlyuM jAya." paNa A pApa che ane e je kare te che pApI, ema to kahevAya : eja rIte je bhaNelA na hoya, te mUrkha ane bhaNelA chatAM paNa uMdhI budhdhivALA hoya, agara kubudhdhinA dharanAra hoya to mahAmUrkha che ema paNa khuzIthI kahevAya. zAstra paNa kahyuM che ke samadraSTine mithyAzruta paNa samyagurUpe pariName che ane mithyAdraSTine samyakuzruta paNa mithyAzruta paNe pariName che. kubuddhi eTale svecchAcArIpaNuM. pApane puNya manAvavuM ane dharmanA nAme pApanI kriyAne poSavI e suvidyA nathI paNa kuvidyA che. kuvidyArUpI madirAnA pAnathI unmatta banelA durgatie jAya ema kahevAmAM Ave tyAre to-temAM kazuM ja khoTuM nathI. zrI vIravijayajI mahArAje eka pUjAmAM kahyuM che ke prabhu tuja zAsana ati bhaluM, mAne suranara rANore, miccha abhavya na oLakhe, eka aMdho eka kANore." kANA ekaja AMkhe jue. mithyA draSTi ane abhavine ekane aMdhApo ane ekane kANAza, e guNa hoya je je potAne bhaNelA, keLavAyelA ke sudhArako mAnatA hoya teone mArI bhalAmaNa che ke vidvAna ane sArA gaNAtA sAdhu pAse jaIne teo zAstrAdhAre zAMtipUrvaka vicAra kare; teo potAne sAdhuothI moTA mAnatA hoya to temanA manathI nAnA evA sAdhuone sudhAravA to paricaya kare ne ! bhASyakAra maharSi zrI jinabhadragaNikSamAzramaNajI mahArAjA kahe che ke jJAnane ajJAna banAvanAra yatheccha pravRtti che. jemAM sad ane asanI vizeSatA vivecana-nathI, jemAM yatheccha pravartana che ane pApamAMthI virAma nathI, te jJAna e jJAna nathI. e draSTie kuvidyAne bhaNelAo paNa mahA mUrkha che ema amo kahIe chIe. AjanA dharmI gaNAtA manuSyomAM paNa eka jAtanI zithilatA AvI gaI che. khoTA jeTalAM pApa kAryamAM nIDara rahI zake eTalA sAcA dharmakAryamAM paNa dharmio niDara rahI zakatA nathI. eka dharmImAM jeTaluM kauvata che teTaluM hajAra adharmI ane lAkha Page 100 of 24 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanA virodhamAM nathI paNa dharmI dharmI hovo joie. tevA dharmInI pAse adharmIne paga mUkatAM paNa kaMpArI thAya. dharmIpakSa baLavAna thato jAya, heje sthira hoya to bIjAne jovA AvavAnuM paNa mana thAya ane Ave to dharmI paNa thAya. je vastu vastusvarUpe che te tamane te svarUpe samajAI jAya to Apatti ApoApa TaLI jAya. mATe tame jAte vastunA samajadAra thAo. kevaLa amArA doravAyelA doravAo te ThIka che paNa tame tamArI meLe kAMika samajatAM thAo. asatya pakSa sAme satya pakSano moraco maMDAya tyAre eka vakhata ukaLATa thAya. jema pahelA varasAdamAM jamIna bApha mAre che. badhI garamI cUsAi jAya tyAreja ThaMDaka vaLe che, tema A keTalAya kALanI garamI zAnta karavA mATe dhodhamAra varasAda paDavo joie. sUtrakAra maharSi nirveda ane vairAgya pedA karavA mATe cAre gatimAM rahela jIvonA karma vipAkane kahevA icche che; kAraNa ke te samajAya toja zrI jinezvaradevano dharma tamArA AtmAmAM pariNAma pAme. sUtrakAra paramarSi karma vipAkanuM varNana kare te pUrve sUtrakAra paramarSie prarUpelI vastu spaSTatAthI samajAi jAya te kAraNe TIkAkAra maharSi, ApaNe prathama kahI AvyA te saghaLIe vastuonuM varNana karavA icche che. saMsAra e cAra gatimaya che. ATaluM kahyA pachI e cAre gatinI duHkhamayatAno citAra ApatAM TIkAkAra maharSi zuM zuM varNave che, e ApaNe have pachI jozuM. karmavazavarti prANIonA AvipAkta viziSTa prakAre varNana sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmijI mahArAjA, prANione saMsAra upara nirveda ane vairAgya thAya e hetuthI chaThThA adhyayananA prathama udezAnA A bIjA sUtradvArA, saMsAravarti prANIone kamane paNa bhogavavA paDatAM karmavipAkanuM varNana karavA icche che. A vastu to ApaNe avataraNikA ane A sUtranA taM suus fhIM dhIM A avayava dvArA jANI gayA chIe. paNa sUtrakAra paramarSi, pote je karmavipAkanuM varNana karavA icche che, te karmavipAkanuM varNana sahelAithI samajI zakAya te mATe bIjA strAvayavonI vyAkhyA karavA pUrve ja TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjA poteja aneka vastuone spaSTa karavAno suMdaramAM suMdara prayatna kare che. kharekhara TIkAkAra maharSiono A upakAra koi jevo tevo nathI, parama upakArI TIkAkAra maharSioe arthi jIvonA upakAra mATe eka sUtra ke eka graMthanI TIkA karatAM potAnA saghaLAya jJAnano yathocita upayoga evI rItie karyo che ke-jo vAMcanAra ane sAMbhaLanAra vicakSaNa, vivekI tathA zraddhA saMpanna hoya to sahelAithI aneka sUtro ane graMthonuM sAcuM jJAna meLavI zake. TIkAkAra maharSioe, kaThinamAM kaThina sUtrAdikanuM ghaNIja ochI mahenate sArAmAM sAruM ane spaSTa jJAna karAvavA sAthe aneka sUtrAdino sArAmAM sAro bodha karAvavAno je upakAra karyo che te khareja vacanAtIta che. jeo sUtro upara racAyela TIkA vigerene nathI svIkAratA teo khareja sUtronA samyajJAnathI prAyaH vaMcitaja rahyA che, rahe che ane raheze ema kahevAmAM kazIja atizayokti nathI. aneka vastuo paikInI eka vastune spaSTa karatAM to TIkAkAra maharSie kahyuM kesaMsAranuM varNana: saMsAra eTale cAra gati ane cAra gati eTale saMsAra, arthAt AkhAe saMsArano samAveza cAra gatimAMja thai jAya che. saMsAravarti AtmAo paikInA keTalAka AtmAo naraka ane tiryaMca gatimAM rIbAya che, Page 101 of 234 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAre keTalAka AtmAo devagati ane manuSyagatimAM karma paravazatAthI paribhramaNa kare che. saMsAravarti koi paNa AtmA evo nathI ke jenI hayAti A cAra gati paikInI koI paNa eka gatimAM na hoya, karmaparavaza AtmAne icchAe ke anIcchAe A cAra gatimAMja pharavAnuM che. je AtmA e cAre gationA paribhramaNathI kAyara thayo hoya tenI pharaja che ke teNe karmaparavaza nahi banatAM anaMtajJAnIoe pharamAvelA karmavipAkanA varNanane samajI nirveda ane vairAgyanA upAsaka banavuM. je AtmAo potAnI e pharaja adA kare che teo potAnA A mAnavajIvanamAM sAdhyane sAdhI zake che. jeo potAnA mAnavajIvananA sAdhyane sAdhavA icche che, teo mATeja cAre gatinA karmavipAkanuM varNana paramopakArI paramarSioe karyuM che. ane eja hetuthI A paramopakArI TIkAkAra paramarSi paNa cAre gatinA karmavipAkanuM varNana kare che. "nAraka, tiryaMca, manuSya ane deva' A cAra gatio che ema pharamAvIne narakagatinA kAramA vipAkanuM varNana karavA mAgatA TIkAkAra paramarSi narakagatimAM yoni vigerenuM nirUpaNa karatAM pharamAve che ke "tatra naraka gatau catvAro yoni lakSA: paMcaviMzatikUlakoTilakSA: jayastriMzatsAgaropamANyutkRSTA sthiti: vedanAzca paramAdhArmika-parasparodIritasvAbhAvikaduHkhAnAM nArakANAM yA bhavanti tA vAcAmagocarA, yadyapi lezatazvikathayiporamidheyaviSayaM na vAgavatarati tathADapi kammavipAkAvedanena prANinAM vairAgyaM yathA syAdityevamartha zlAkaireva kiMcidabhidhIyate" cAra gatio paikInI narakagatimAM yoni cAra lAkha che, kulakoTi pacIsa lAkha che, utkRSTa sthiti tetrIsa sAgaropamanI che ane paramAdhArmikoe udIrela, parasparanI udIrela tathA svAbhAvika je duHkho te duHkhothI rIbAtA nArakIone je vedanAo che te to vANInA viSayamAM AvI zake tema nathI. arthAta zabdo dvArA tenuM vAstavika svarUpa varNavI zakAya tema nathI. jo ke-lezathI abhidheyaviSayane kahevA icchatA amArI vANI enA varNanamAM utarI zake tema nathI to paNa karma vipAkanA AvedanathI prANIone je rItie vairAgya thAya te mATe zloko dvArA kAMika nArakIonA duHkhonuM varNana karAya che. ATalA sAmAnya varNana uparathI paNa tame samajI zakazo ke-cAre gatimAM narakagati e ghaNIja kAramI gati che. khuda zAstrakAraparamarSi poteja pharamAve che ke-narakamAM rahelA jIvonI vedanAnuM varNana e vacanAtIta che. kharekhara upakArIonA A kathana upara zraddhA nahi dharanArA bIcArA mithyAbhAvamAMja sabaDe che ane e mithyAbhAvanAnA yoge sadAne mATe svachaMdI banI pApanI pravRttithI nirbhIka bane che, ane A durlabha evA mAnavajIvananI prAptine eLe gumAvI de che. AvA dharmasAmagrIthI bharapura mAnavajIvanane pAmIne to puNyazAlI AtmAoe mithyAbhAvano tyAga karI sarvastunA sevaka banavuM joie ane amane na bese te khoTuM ema mAnavAno je khoTo ghamaMDa teno sarvathA tyAga karavo joie. dhyAnamAM rAkhajo ke-khoTo ghamaMDa AtmAne naraka jevI durgatimAM paDatAM nahija bacAvI zake. mAnanAra ke nahi mAnanAra ubhaya bahu AraMbha ane bahu parigrahanA sevanathI utkRSTa sthiti je narakamAM che te sAtamI narake gayA che; tevIja rItie A lokamAM vartamAna samaye paNa jeo bahu AraMbha ane parigrahamAM prasakta rahe che Page 102 of 234 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teo mAne ke na mAne to paNa e bahu AraMbhanI pravRtti ane parigrahanI atizaya Asakti teone narakagatimAM ghasaDI gayA vinA rahenAra nathI e zaMkA vinAnI vAta che : eja kAraNe upakArI mahApurUSo A bhayaMkara saMsAra uparathI nirveda tathA vairAgya utpanna karavA mATeja cAre gatinA duHkhonuM jevuM che tevuM varNana kare che. cAra gatimAM koi bhayaMkaramAM bhayaMkara gati hoya to te narakagati che. e gatimAM rahelA jIvone paramAdhAmi devo paNa vedanA kare, teo paraspara paNa laDhe eTale enI paNa vedanA thAya ane svAbhAvika vedanA paNa tyAM varNana na thai zake tevI che. paramAdhAmi devo tyAM rahe che ema nathI paNa tyAM ramavA Ave ane kutuhala kare. anAryo agara to anArya jevAo jema nAnA ane nirAdhAra jIvone satAve che tema tyAM paNa e loko narakanA jIvone khubaja satAve che. bIjAne vagara prayojane satAve ane irAdApUrvaka bIjAonuM burU karavAnIja vRttivALA manuSyo paNa eka rIte manuSyalokanA pa2mAdhAmi jevAja che ema samajo ! narakanA pa2mAmi paNa potAnA AnaMda khAtaraja narakanA jIvone duHkha kare che ane evA karma bAMdhe che ke marIne bhayaMkara yAtanAo sahe che ane durgatimAM rIbAya che. cAre gatimAM kutuhalI jIvo hoya che. kyAMthI lAvyA ? zAthI jANyuM ? javAbamAM kahe che, anubhavathI. pUcho ke zAthI anubhava thayo ? to kahe ke zAstra bhaNyo nathI. pachI ene kaho ke zAstra bhaNyA nathI to tamArI A mAnyatAne bahAra na mUko. to te kahe ke mUkavAno. koi pUche ke, ema kema ? to kahe ke 'mArI marajI' A badhA uttaro chapAyelA che. AvAo Aja mahAtmA gaNAya che. pote sarvathA karmathI rahita na thAya tyAM sudhI cAra paikInI koi eka gatimAM ja potAnuM jIvana pasAra karavAnuM che e vAtamAM kazI ja zaMkA nathI. vedanAnA prakAra ane svarUpa H cAra gatiomAM koi nIcatama gati hoya to eka narakagati ja che. e narakagatinI yoni Adi keTalI che ane e gatimAM paDelA AtmAo kevI ane keTalA prakAranI vedanAo bhogave che. e vastunuM varNana karatAM paNa TIkAkAra maharSi pharamAvI gayA ke 'narakagatimAM yoni cAra lAkha che, kula koTi pacIsa lAkha che ane utkRSTa sthiti tetrIsa sAgaropamanI che. narakagatimAM rahelA AtmAone vedanA traNa prakAranI hoya che. eka paramAdhAmI devoe karelI, bIjI paraspara yudhdhAdikathI utpanna thayelI ane trIjI kSetranA svabhAvathI thatI tathA e vedanAo evI hoya che ke- jenuM varNana vacanAtIta che.' A pramANe pharamAvIne vadhumAM TIkAkAra maharSie ema paNa pharamAvyuM keH lezathI kahevAnI icchA rAkhanAranI vANI abhidheya viSayane spaSTatayA nathI varNavI zakatI, to paNa je rItie prANIo karmanA vipAkane samajI zake ane ene samajavAthI teone saMsAra pratye je rItie vairAgya thAya te rItie- 'nIcatama narakagatimAM rahelA nArakIo kevI kevI vedanAo bhogave che ane e bhogavatAM teonI kevI durdazA thAya che.' -A vastu kaMika kaMika zloko dvArA ame kahIe chIe. Page 103 of 234 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have TIkAkAra maharSi zlokodvArA narakamAM rahelAM AtmAonI durdazAnuM digdarzana karAve te pUrve ApaNe, narakanA jIvo keTalA prakAranI kevI vedanAo bhogave che enuM varNana kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA zabdomAM yogazAstranI aMdara je thayeluM che te sahaja joi laie. kalikAla sarvajJa bhagavAn zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA zrI yogazAstramAM saMsAra bhAvanAnA svarUpane vistAramAM nIcatama narakagatimAM rahelA AtmAo narakagatimAM keTalA prakAranAM duHkhothI rIbAtA vase che enuM varNana kare che ane e varNanamAM pharamAve che ke - "Adhepu nipu narakepaNNa, zItaM pareSu ca / caturtha zItamuSNaM ca, duHkhaM kSetrodbhavaM tvidam //9// narakepuSNazIteSu, ceta patellohaparvataH / vilIyeta vizIta, tadA bhuvamanApnuvana //// udIritamahAduHkhA, anyonyenAsuraiva te / hati kSitti:vAta, vasatti naravano //// naraka sAta che, temAMnI prathama traNa narakamAM zIta vedanA che, cothI narakamAM zIta ane uSNa ubhaya che ane pAMcamI, chaThThI tathA sAtamI e traNa narakamAM uSNa vedanA che. A zIta, zItoSNa ane uSNa vedanA kSetrasvabhAvathI ja utpanna thayelI hoya che. vaLI e uSNa ane zIta narakomAM jo kadAca loDhAno parvata paDe to te paNa bhUmi upara pahoMcavA pUrve ja vilIna thai jAya ane vikharI jAya. vadhumAM bIcArA e narakamAM paDelA jIvone parasparanA yuddhathI ane asurothI mahA duHkha utpanna thAya che : arthAt e jIvonI durdazA eka kSetravedanAthI ja nathI aTakatI paNa parasparanA yuddhathI paNa e jIvo ghaNA duHkhI thAya che ane asuro dvArA paNa e jIvonI na varNavI zakAya tevI kanaDagata thAya che : e rItie traNa prakAranAM duHkhothI pIDAtAM te jIvo narakanI avanimAM vase che. A uparathI e vastu ghaNIja sahelAithI samajI zakAze ke-narakanA jIvone eka kSaNanI paNa zAMti hoi zakatI nathI. narakanuM kSetraja evuM hoya che ke-tyAM svAbhAvika rItieja zIta ane uSNa vedanA bhayaMkara hoya che. e zIta ane uSNa vedanAnA svarUpano sahaja khyAla ApatAM kalikAlasarvajJa bhagavAn zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAe eTaluMja jaNAvyuM ke : loDhAno parvata jo narakanA kSetramAM rahelI zItatAmAM ke uSNatAmAM paDe to te narakakSetranI bhUmi upara pahoMcatAM pahelAM ja vilaya pAmI jAya ane vikharI jAya." vicAro ke e kevI bhayaMkara zIta vedanA ane uSNa vedanA? evA prakAranI zIta vedanA ane uSNa vedanA jIvana paryata icchA hoya ke na hoya to paNa narakamAM paDelA jIvone bhogavyA vinA chUTako ja nathI. narakamAM paDelA Page 104 of 234 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvo e pIDAthI akaLAIne bhAgavA mAMge to bhAgI zake tema nathI ane maravA icche to marI zake tema nathI. narakanA jIvonuM AyuSya ja evuM che ke te tuTe ja nahi. AyuSya tuTI zake tevuM nahi hovAthI ane maryA vinA tyAMthI chUTI zakAya tema nahi hovAthI tyAM utpanna thayelA jIvone tyAMnI e kAramI zIta vedanA ane uSNa vedanA game te prakAre bhogavye ja chUTako che. ahIMA nAstitAnA upAsaka banelA je AtmAo "naraka che' evA jJAnIonA kathanane nahi svIkArI, yathecchapaNe ghora AraMbha ane ghora parigrahanI bhAvanAne pedA karanArI, poSanArI, vadhAranArI ane khIlavanArI pravRttimAM rAcyA mAcyA rahe che, abhakSyonA bhojanamAM rakta bane che, apeyanA pAnamAM pAgala bane che ane e badhIya vastunA niSedhaka saddagurUo ane zAstronI sAme jehAda pokAre che te AtmAone e saghaLAya ghora pApanA pratApe narake gayA vinA chUTako nathI ane tyAM gayA pachI nahi mAnavA chatAM paNa evI kAramI vedanAo bhogavyA vinA bIjo koi paNa rasto ja nathI. arthAta koi paNa AtmAne pachI te mAne ke na mAne paNa pApanA phala tarIke maLelI narakamAM gayA pachI tyAMnI a kAramI pIDA to narakamAM rahevAnuM AyuSya jyAM sudhI purUM thAya tyAM sudhI bhogavavI ja paDe che. e kAraNe caramazarIrI zrI mRgAputrajI paNa potAne pUrvAvasthAmAM pApanA pratApe bhogavavI paDelI zIta ane uSNa vedanAnuM varNana karatAM potAnA mAtA pitA pratye kahe che ke - , udoDavid[[[ ta8 / naesuveaNA upahA, ara ra [ 1 yA veiA gae //91/ jahA iha imaM sI, etoNNaMtaguNA tahiM / naesu veaNA soA, ara ra / [ vA veiA gae //27/ je narakomAM huM utpanna thayo hato te narakonI bhUmimAM bhUmi saMbaMdhI ja uSNatA evI hatI ke- "A manuSyalokamAM rahelA agnimAM je uSNatA che tenA karatAM paNa anaMtaguNI thAya." evI azAtAne utpanna karanArI uSNa vedanA te te narakagatiomAM meM bhogavelI che. ane je narakomAM huM utpanna thayo hato te narakomAM zIta vedanA evI hatI ke- "A manuSyalokamAM mahAmAsa AdimAM saMbhavatI je zIta tenA karatAMya anaMtaguNI thAya." evI azAtAne utpanna karanArI zIta vedanA paNa te te narakomAM meM eTale mArA AtmAe vedI che. A vastuvarNana AstiktAnA upAsakone samajAve che ke-karmathI paravaza banelA AtmAo, sukhI thavAnA irAde je ghora pApa pravRttio hRdayapUrvaka AcarI rahyA che tenA pratApe te AtmAone evI duHkhada dazAmAM mUkAvuM paDavAnuM che ke-jenuM varNana vacanAtIta che. anaMta jJAnIonuM A kathana nAstika banI gayelA AtmAone bhaleja na sAcuM lAge paNa Astika AtmAone to e sAcuM lAgavuM ja joie. e kathana je puNyAtmAone sAruM lAge che te puNyAtmAo saheje saheje aneka kura pApakarmothI bacI jAya che. pApakarmothI bacanArA AtmAo na icche to paNa sukha temano sAtha choDatuM nathI. arthAta evA AtmAo zAzvata sukhane na pAme tyAM sudhI A duniyAmAM paNa Page 105 of 234 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teo mATe lIlAlaheraja hoya che ane jeo A dunyavI sukhamAM masta banIne puNya ane pApa tathA e ubhayanA pratApe maLatAM svarga ane narakano asvIkAra karI yathecchapaNe mhAlavAmAM ane rAcavAmAMja mazagula rahe che; te AtmAo muktisukhane to nathIja pAmI zakatA paNa A saMsAramAMya bUrAmAM bUrI durdazA bhogave che. eka A lokanI sAdhanAmAMja sarvasva samajI anIti Adi pApakarmamAM rakta banelA AtmAo nathI sukhI thatA A lokamAM ke-nathI sukhI thatA paralokamAM. kharekhara evA AtmAonI dazAja koi bhayaMkara che. kevala matikalpanAnA nAde caDhelA e bIcArAone deva, gurU ane dharma vigere saghaLuMya haMbagaja lAgyA kare che. evA AtmAo samakSa zrI vItarAgaparamAtmA ane e paramatAraka paramAtmAnI samatA rasane jharatI pratimAnI upAsanA karavAnI vAta karo to paNa teo cheDAi paDe che ane bolI uThe che ke- 'paramAtmAne bhALyAja koNe che ane nirjIva pratimAmAM bharyuM paNa zuM che ?' paNa AvuM bolatAM teone e yAda nathI AvatuM ke- 'ame amArA pUrvajone vinA bhALye mAnIe chIe tenuM zuM ane hADa, mAMsa, carabI ane rUdhira Adi bibhatsa vastuothI bharelI amArI strIonI pratimAne hRdaya sarasI cAMpIne pharIe chIe tenuM zuM ?' AvA vicArahIna ane vivekavikala AtmAo, hradayapUrvaka AtmA, paraloka ane puNya pApa Adine nahi mAnanArA hovAthI teo A lokanAja eka upAsaka bane emAM Azcarya zuM che ? evA AtmAone, eka mokSamArganAja pracAraka munivaro ane anaMtajJAnI zrI jinezvara devoe asAdhAraNa rItie anubhavIne upadezelo ajoDa munimArga na rUce e sarvathA saMbhavita che. 52matA2ka tIrtho ane tenI bhaktinA prakAro tathA evAja bIjAM paramavItarAga paramarSioe prarUpelAM : eja kA2Ne 52ma vItarAgatAnI prApti mATe avazya upayogI anuSTAno paNa evA AtmAone arUcikara thAya e paNa Azcaryajanaka nathI. evI evI kAramI manodazAnA kAraNe evA AtmAo sthAvara tIrtho ane jaMgamatIrthonI bhakti choDIne aneka prakAre AzAtanA karavAmAMja udyamazIla thAya che. evA AtmAonI durdazAnuM varNana karatAM paMDita vIravijayajI paNa navvANuM prakAranI pUjAo paikInI agIAramI pUjAmAM kahe che keH "AzAtanA karatAM thakAM dhanahANI, bhukhyAM na maLe annapANI, kAyA vaLI roge bharANI, A bhavamAM ema....tI. 1. parabhava paramAdhamAmIne vaza paDaze, vaitaraNI nadImAM bhaLaze, agnine kuMDe baLaze, nahIM zaraNuM koi tI. 2.' Aja hetuthI evA AtmAonI chAyAthI paNa sukhanA arthi atmAoe alaga rahevuM joie. kAraNa ke evA AtmAono saMsarga paNa bhayaMkara che. evA AtmAo svayaM durgatinA mArge prayANa karavA sAthe anya AtmAone paNa evA unmArge javAnI satata preraNA karyA kare che : nAstiktAnA pratApe evAono AtmA AraMbhathI Darato paNa nathI ane parigrahathI pAcho paNa haThato nathI. bahu AraMbha ane bahu parigrahamAM rakta banelA AtmAo bhaNyAbhakSyano viveka paNa bhUle che ane pariNAme krura bane che. kruratAnA pratApe raudrapariNAmI bane che ane e raudrapariNAmanA yoge narakanA AyuSyano baMdha thAya che. e baMdhanA yoge anIcchA hoya to paNa Page 106 of 234 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ narakamAM javuMja paDe che. ghora pApakarmonA pratApe narakamAM paDelA AtmAonI durdazA kevA prakAranI thAya che enuM varNana karatAM TIkAkAra maharSi zuM zuM pharamAve che te have pachI nIcatama naragatimAM paDelA nArakIonI durdazAnuM digdarzana sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmijI mahArAjA, je karmavipAkanuM varNana karavA icche che, te karmavipAkanuM varNana sahelAithI samajI zakAya te mATe TIkAkara maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjA poteja aneka vastuone spaSTa karavA mAMge che ane e khAtara zarUAtamAMja e upakArIe pharamAvyuM ke : "nArakatiryanarAgaralakSaNAvatastro gatayo" nArakI, tiryaMca, manuSya ane devalakSaNa cAra gatio che." ' arthAta saMsAra eTale cAra gati ane cAra gati eTale saMsAra. cAra gatimAM ja samagra saMsArano samAveza thai jAya che. saMsAramAM vasatA AtmAo paikIno koi paNa AtmA evo nathI ke je AtmA, e cAre gatio paikInI koI paNa eka gatimAM vasato na hoya. icchA hoya ke na hoya te chatAM paNa karmaparavaza AtmAne e cAra gatio paikInI koi paNa eka gatimAM vasavuM ja paDe che. nIcatama narakagatimAM paDelA nArakIonI durdazAnuM digadarzana TIkAkAra maharSinI abhilASA : sUtrakAra paramarSi zrIsudharmAsvAmijI mahArAjA, saMsAravarti prANIo saMsAra upara nirveda ane vairAgya pAme e hetuthI A "dhUta' nAmanA chaThThA adhyayananA prathama udezAnA A bIjA sUtradvArA, saMsAravarti prANIone karmanI paravazatAthI ke mane paNa bhogavavA paDatA karmavipAkanuM varNana karavA mAge che e vAta to A bIjA sUtranI avataraNikA ane"d dha7' A sUtrAvayava dvArA jANIe ja chIe. sUtrakAra paramarSinA e Azayane sArAmAM sArI rItie phaLarUpa banAvavAnA hetuthI TIkAkAra maharSi poteja, cAra gatirUpa saMsAramAM bhaTakatA jIvo kevI kevI durdazAmAM sabaDe che enuM kiMcit varNana karavAne icche che eja kAraNe cAra gatio paikInI sauthI adhama evI je narakagati, tenI yonionI saMkhyA, kulakoTionI saMkhyA, temAM paDelA jIvonI utkRSTa AyuSyanI sthiti keTalI che tenuM ane nArakI jIvonI vedanAo keTalA prakAranI che tenuM varNana karyA bAda paNa te maharSie sUcavyuM che ke: 'lezathI kahevAnI icchAvALAnI vANI, narakamAM paDelA AtmAonI vedanAonuM varNana karavAne azakta che to paNa karmavipAkanA AvedanathI saMsAravarti prANIone vairAgya thAya evI rItinuM sAmAnya varNana karavAnI to amArI avazya abhilASA che.' vedanAono sahaja khyAla : eja abhilASAne anusarIne narakanA AtmAo kevI kevI vedanAo kevA kevA prakAre bhogavI rahyA che teno sahaja khyAla ApatAM TIkAkAra paramarSi che zlokothI pharamAve che ke Page 107 of 234 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zravaNalavanaM netroddhAraM karamAmapATanaM, hRdayadahanaM nAsAcchedaM pratikSaNadAruNaM / kaTavidahanaM tIkSNApAtatrizUlavibhedanaM, dahanavadanaiH kaDakaicariH samantavibhakSaNama //91/ tIkSNairasibhidIptaiH kuntavipamaiH paravadhikaiH / parazutrizulamudraratomaravAsImupaNDhIbhiH //2/ samminatAluzirasarichanna-bhujArichannakarNanAsauSThAH / Ramha /-1qCZ :qld: //rU// nipatanta utpatanto viSTamAnA mahItale dInAH / neao gad[E jera/ra[; ppacbhaWI: //// chidyante kapaNAH kRtAntaparazo-stokSaNena dhArAsinA, krandanto vipavIcityavacchobhiH pariSTatAH, saMbhakSaNavyAprataiH pATyante krakacena dArucadasirA, pracchinnavAhudayA, kumbhIpa pupAna dagvatanavo, mupAsu cAntagatA: //// bhRjjayante jvaladambarIpahutabhuga-jcAlAbhirArAviNo, dIptAgAranimeSu vajrabhavane- pvagaraketyitAH / dahAnte vikRtovavAhuvadanAH, krandanta AtaravanAH, gW7: pg[ hi? jaraVI-XIIIF @ono IQta //// ghora pApakarmanA pratApe nIcatama naraka gatimAM paDelA AtmAonI pratikSaNa kevI bhayaMkara dazA thAya che. tenuM varNana karatAM TIkAkAra paramarSi pharamAve che ke dareka kSaNe dArUNa rItie teonA kAnonuM chedana thAya che, teonA netrono uddhAra karavAmAM Ave che eTale netrone ukheDI nAkhavAmAM Ave che, teonA hAthone ane pagone phADI nAkhavAmAM Ave che, hRdayane bALavAmAM Ave che, kammaranA bhAgane saLagAvI devAmAM Ave che, tIkSNa trizULanA kAramA ghAthI teonuM vizeSa prakAre bhedana karavAmAM Ave che ane agni javA mukhavALA eja kAraNe bhayaMkara evA kaMkothI teonuM cAre bAjue bhedana thAya che : arthAt teonuM koi paNa aMga evuM nathI ke jenA upara dareka kSaNe bhayaMkaramAM bhayaMkara pIDA paramAdhAmika asuro dvArA na thatI hoya. tIkSNa talavAro dvArA, caLakatA bhAlAo dvArA, viSama kuhADAo ane cakro dvArA tathA 'parazu, trizUla, mudagara, tomara, vAsI ane muSaDhI' nAmanAM zastro dvArA sArI rItie bhedAi gayela che, tAla ane mastaka jeonAM, chedAI gayAM che. bhujAo jeonI kapAi gai che; kAna, nAsikA ane hoTha jeonA, bhUdAi gayA che, hRdaya ane AMtaraDAM jeonAM phuTI gayAM che. AMkhonAM paDa jeonA eja kAraNe duHkhathI atizaya pIDAtA, nIce paTakAtA ke uMce uchaLatA pRthvinA tala upara viSama prakAranI ceSTAo karatA, dIna banI gayelA ane karmarUpa paDalanA pratApe aMdha thai gayelA evA narakanA AtmAo, potA mATe koI paNa rakSakane joi zakatA nathI. paNa evA narakanA AtmAo; yamarAjanA parazuthI ane tIkSNa dhAravALI talavArathI chedAya che ane comerathI bhakSaNa karavA mATe pravRtta thai gayelA viSamaya vichuothI gherAi gayelA hovAnA kAraNe rotA hovA Page 108 of 234 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatAM paNa karavatathI kASTanI mAphaka kapAya che ane talavArathI chedAi gayelI che. banne bhujAo jenI evA tathA kuMbhIomAM tapAvelA sIsAnA rasanuM pAna karavAthI dagdha thai gayuM che zarIra jeonuM evA, te AtmAo mUpAnI aMdara gayA thakA jAjavalyamAna kheranA agninI javAlAothI zekAya che : eja kAraNe cIso mAratA ane aMgArakomAM usthita thayelA teo saLagatA aMgArA jevAM vrajabhuvanamAM baLAya che. AthI e bIcArA vikRtapaNe bhujAone ane mukhane uMcuM karIne Artasvare rUdana karatA ane dazeya dizAone jovA chatAM paNa saghaLIya rItie zaraNarahita evA teonA rakSaNa mATe koi paNa maLI zakatuM nathI : arthAt evI saghaLIe pIDAo teone zaraNarahita paNe game tema karIne sahana karavIja paDe che. Aja prakAre, bocArA nArakIonI vedanAono sahaja khyAla ApatAM kalikAla sarvajJa bhagavAn zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA paNa pharamAve che ke "samutpannA ghaTIyantra-NvadhArmikasurairvalAt / AkRSyante laghuddhArAta yathA sIsazalAkikAH //91/ gRhItvA pANipAdAdau, vajrakaNTasakakaTe / AskAlyante zilApRSThe, vAsAMsi rajakairiva //// dArudAraM viyante, dAruNaH kRkacA kcacita / tibhai { fo . risanna Quta : //3// pipAsArtAH punastapta-trapusIsakavAhinIm / nadI retarapI nama-qtA4@DI: ///// chAyAbhikADikSaNaH kSipra-masipatravanaM gatAH / : 5tazitd cho tibhaSTIPQ //P// AzleSyante ca zAlmalyo, vajrakaNTakasakaTAH / taptAyaH putrikA: kvApi, smAritAnyavadhuratama //6// saMramArya mAMsalolatva-pAzyante gAMsamagajam / prakhyApya madhulaulyaM ca, pIpyante tApitaM pu //// bhASTrakandumahAzUla-kumbhIpAkAdivedanAH / #jomagII , #oro maTijhavata //8// chinnabhinnazarIrANAM, punarmilitavarmaNAm / jenA[[[ b[o, va@pgp[ripozI: //// eva mahAduHkhahatAH, sukhAMzenApi varjitAH / Ptti b[-/RxWRRIORI //9o/?' paramAdhAmika asuro, ghaTIyaMtromAM utpanna thayelA nArakIone laghuddhArathI baLAtkAre jema sIsAnI saLIone kheMcI nAMkhe tema kheMcI nAkhe che. te pachI paNa dhobI loko jema vastrone zilApRSTa upara aphALe che tema te asuro, te bIcArAone hAtha ane paga AdithI pakaDIne vajakaMTakothI vyApta evA sthaLa upara aphALe che : koi vakhata karapINa karavatothI jema kaSTone phADI nAkhe tema te bIcArAone phADI nAkhe che : vaLI koi vakhata vicitra prakAnA yaMtrodvArA jema talane pIsI Page 109 of 234 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAkhe tema te bIcArAone pIsI nAkhe che : pIpAsA eTale tRSA tenAthI pIDAtA te garIbaDAone tapAvelA trapu ane sIsAne vahana karanArI "vaitaraNI' nAmanI nadImAM utAre che. vaLI tApathI gabharAine chAyA meLavavAnI abhilASAthI te bIcArAo ekadama asipatra vanamAM doDI jAya che, paNa tyAM paDatAM patrarUpa zastrodvArA te bIcArAonA anekavAra tala tala jeTalA TukaDA thai jAya che. vadhumAM te asuro, parastrIlaMpaTatAnA pratApe narakamAM utpanna thayelAone anyavadhu raktatA yAda karAvI karAvIne vajakaMTakothI vyApta evI zAlmalIo sAthe AliMgana karAve che ane koI sthaLe tapAvelI loDhAnI putaLIo sAthe AliMgana karAve che : mAMsalolupatAnA pratApe narakamAM utpanna thayelAone mAMsalolupatAnuM smaraNa karAvIne temanA potAnAja aMgathI utpanna thayelA mAMsane khavaDAve che : madhunI lolupatAnA pratApe narakamAM utpanna thayelAone madhunI lolupatAnuM khuba khuba kathana karIne tapAvelA trapAthI zIkSA kare che. A rItie brAjha, kandu, mahAla ane kalpIpAka AdinI vedanAono avizrAntapaNe anubhava karAve ane bhATatranI mAphaka teone muMje che. ane prathama chinna bhinna thaI gayuM che zarIra jeonuM ane te pachI pharIthI AkhuM thaI gayuM che zarIra jeonuM evA te nArakI jIvonAM netra Adi je aMgo tene baka ane kaMka Adi pakSIo kheMcI kADhe che. A pramANe mahA duHkhothI haNAi gayelA ane sukhanA eka aMzathI paNa rahita evA te bIcArAo, bahu kAla eTale tetrIsa sAgaropama jeTalA dIrdha kAlane narakagatimAM pasAra kare che. ati AsaktinuM pariNAma : A varNana uparathI tame samajI zakazo ke- 'narakamAM paDelA jIvone kSetranI pIDA ane parasparanA yuddhathI utpanna thatI pIDA enA karatAM paramadhAmika asurodvArA thatI pIDA paNa kAMi sAmAnya nathI hotI.' gADha viSayAsaktimAM paDelA AtmAoe A vastu bahuja vicAravA jevI che. gADha viSayAsaktinA pratApe AtmA AtmabhAna bhUlI jAya che ane atizaya asaMtoSI bane che. potAnA e aparimita asaMtoSane saMtoSavA mATe e AtmAo pachI pApa karatAM pAchuM vALIne jotAMja nathI. gADha AsaktinA pratApe AtmabhAna bhUlIne asaMtoSI banelA AtmAo abhakSyanA bhakSaNamAM, apeyanA pAnamAM, agamyagamanamAM ane anAcaraNIya AcaraNAomAM niraMkuzapaNe varte che. e niraMkuza vartananI ADe AvanArA saghaLAja teone mana potAnA duzmana lAge che ane je koi e niraMkuza vartanane poSanArA hoya, khIlavanArA hoya ane 'icchA mujaba varto' ema kahIne uttejana ApanArA hoya, teo ja temane mana mitra samA bhAse che. enA pariNAme sAcI AstiktA bhAgavA mAMDe che ane nAstiktA chUpI rIte sthAna pAme che. e chUpI nAstiktAnA pratApe teone mukti to haMbagaja bhAse che, puNya pApanA vicAro kAlpanika lAge che, AtmAnA astitvamAM paNa Page 110 of 234 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AzaMkAo uddabhave che, eTale paralokanI kathAo to emane mana korAM gappAM ja jaNAya che; AvA AtmAo devane, gurUne ane dharmane tathA zAstronuM mAnavAno khullo inkAra na paNa kare paraMtu e badhIe vastuo potAnI viSayAzaktine puSTa karavAmAM upayogI kevI rItie thAya enoja teo rAtridivasa vicAra karyA kare che ane enI yojanAo ghaDyA kare che; ema chatAM paNa jo e badhI vastuo potAnI e viSayAzaktitA, viSayAzaktinI saphaLatA mATe atizaya Avazyaka bhAre AraMbhazIlatA ane aparimita parigrahazIlatAne, poSaNa ke anumodana na ApavI hoya to e saghaLI vastuo sAme kAramo baLavo jagADavAnuM teone kartavyarUpa lAge che. AvA AtmAo narakagAmI ane balasaMsArI bane emAM Azcarya paNa zuM? rmavazavarti prANIonA rma vipAkna viziSTa prakAre varNana nIcatama naraka gatimAM paDelA nArakIonI durdazAnuM digadarzana sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmijInA Azayane spaSTa karavA mATe TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjA, cAre gatinI yoni AdinuM varNana karavA icche che ema ApaNe joi AvyA. cAre gatinI yoni AdinuM varNana karavA icchatA TIkAkAra maharSie, narakagatinI yoni AdinuM varNana karyuM ane have tiryaMcagati AdinI yoni AdinuM varNana karatAM e paramarSi zuM zuM pharamAve che e jovA pUrve ApaNe carama zarIrI zrI mRgAputrajI, narakanAM duHkho pote kevAM kevAM sahyAM che enuM varNana karatAM zuM kahe che te joie - zrI mRgAputrajIe kareluM naraka duHkhonuM varNana: caramazarIrI zrI mRgAputrajIne munivaranA darzanathI jAtismaraNa jJAna utpanna thAya che. e jJAnanA pratApe zrI mRgAputrajIe potAnI pUrvajAti jANI ane pUrve je zramaNapaNuM pALyuM hatuM te paNa jANyuM. e kAraNe viSayothI rAga nahi pAmatA ane saMyamamAM rAga pAmatA zrI mRgAputrajIe, potAnA mAtApitA sAme saMyama levAnI anumati mAMgI. saMyama mATe anumati mAMgatA zrI mRgAputrajI pratye saMyamanI duSkaratAnuM darzana karAvI mAtA pitAe kahyuM ke : "he putra ! tuM sukha mATe yogya cho, tuM sukumAra cho ane tuM snAna tathA alaMkAro AdithI alaMkRta rahenAro cho mATe tuM saMyamanA pAlana mATe asamartha chA." mAtA pitAnA e kathanano pratikAra karavA zrI mRgAputrajIe, pote pUrve vecelI aneka prakAranI vedanAonuM varNana karatAM narakagatimAM vekelI vedanAonuM paNa varNana karyuM che : temAMnI zItavedanA ane uSNavedanAnuM varNana to ApaNe joI ja gayA chIe : te sivAyanI vedanAonuM varNana karatAM paNa zrI mRgAputrajI, potAnA mAtA pitA pratye kahe che ke: "kaM daMto kaMdukuMbhIsa, ur3apAo ahosiro| huAsaNe jalaMtammi, pavvApUcco aNaMtaso //91/ mahAdavaggisaMkAse, marummi va irvaalue| kalaMvavAluAe a, daDapacco aNaMtaso /// Page 111 of 234 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dInapaNe rotA mane, uMce page ane nIce mastake laTakAvIne lohAdimaya kaMdukuMbhIonI aMdara jAjvalyamAna agnimAM anaMtIvAra pUrve pakAvyoH moTA dAvAnalanA agni jevA ane mAravADa dezanI retInA tapelA samUha jevA vajavAlukA nadInA ane kadambavAlukA nadInA pulIna upara anaMtIvAra pUrve bAvyo : arthAta pApakarmanA pratApe narakagatimAM utpanna thayelA mane tyAM anaMtIvAra lohAdimaya kaMdukuMbhIomAM uMce page ane nIce mastake laTakAvIne pakAvyo che ane vajavAlukA tathA kadambavAlukA nadIno pulIna ke je ahIMnA agni karatAM ane mAravADa dezanI tapelI retInA samUha karatAM paNa anaMtaguNA uSNa che temAM paTakI paTakIne anaMtIvAra bALyo che. vaLI "saMto C/C/C/ji[, Bg Zeao Hdiat / karavattakarakayAIhi, cchinnapuco aNaMtaso //3// aitikkhakaMpyAiNNe, tame siNclipaayce| kheviyaM pAsavadeNaM, kaDo kAhiM dukkaraM / / 4 / / merAjatesa ucchU vA, ArasaMtI subhekheN| pIlionima sakammahiM, pAvakammo aNaMtaso //// kUvaMto kolasuNaehiM, sAmehiM savalehi a / pADio phAlio chinno, vipphuraMto aNegaso //6// asIhiM ayasIvaNNAhiM bhallIhiM paddhisahiya / cho farmo vijo , JQUNo pavacha/[ //o/?' baMdhuothI rahita evo huM, khubaja AkraMda karato hato; te chatAM paNa uMco baMdhAyo ane karapatra tathA krakaca Adi zastrothI anaMtIvAra pUrve chedAyo chuM. atizaya tIkSNa kaMTakothI vyApta ane uMcA zAlmalIvRkSa upara pAzabaMdha dvArA baMdhAyo thako pheMkAyo chuM ane pheMkyA pachI karavAmAM Avela AkarSaNo ane prakarSaNothI chinnabhinna thai gayelA meM duHsaha vedanAo sahI che : atizaya bhayaMkara rItie bUmo mArato huM, svakarmothI pApakarmavALo banelo hovAthI anaMtIvAra mahAmaMtromAM zelaDInI mAphaka pIlAyo chuM. pApakarmanA pratApe huM, zukara ane zvAnarUpane dharanArA zyAmavarNavALA ane vicitra prakAranA paramAdhArmika asurodvArA bhUmi upara paTakAyo ane Ama tema aphaLAto huM jIrNa vastranI mAphaka phaDAyo ane vRkSanI mAphaka chedAyo : pApakarmanA pratApe narakamAM utpanna thayelo huM atasInA varNa jevI kRSNa kRpANIthI, tathA bhallI ane paTTIza nAmanAM zastra vizeSothI chedAyo, bhedAyo ane sUkSma sUkSma TukaDA jeTalo karAyo; arthAt kRpANa Adi zastro dvArA mArA be TukaDA karyA, mane bhedyo ane mArA sUkSma sUkSma TukaDA paNa karI nAkhyA. ane "avaso loharahe jatA, jalaMte samilAjue/ coio totta jottehiM, rojjho vA jaha pADio //// huAsaNe jalaMtami, ciAsu mahiso viva / daDo pakko a avaso, pAvakammehiM pAvio //9// valA saMDAsatuMDehi, lohatuMDahiM pavikhahi / vibhudo vibhaddoDahaM dvidiDavido //yo/?' Page 112 of 24 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parAdhIna evo huM, saLagatA ane samilAyukta evA loDhAnA rathamAM joDAyo ane cAbuka tathA bandhana AdithI prerAyelo huM rojhanI mAphaka pITAyo ane paTakAyo : pApakarmonI paravazatAthI narakane pAmelo huM paramAdhArmika asuro dvArA racAyelI citAomAM saLagatA agninI aMdara pADAnI mAphaka bhasmIbhUta karAyo ane pakAvAyo : paramadhArmika asuroe vidurvelAM sANasA jevAM mukhavALA 'DhaMka" nAmanAM pakSIo dvArA ane loDhA jevAM mukhavALA gIdha pakSIo dvArA huM vilApa karavA chatAM paNa balAtkArathI vividha prakAre chedAyo. "taNhA kilaMtA dhAvato. patto vearaNiM naI/ jalaM pAhati ciMtaMto, khuradhArA hiM vivAio //991/ upahAbhatatto saMpatto, asipattaM mahAvaNaM / #/vde ViduM channapUqo pAro //// muggarehiM musaMDIhiM mUlahiM musalahiM a / O/III , MH[do //93// khare hiM tikkhadhArAhiM, chariAhiM kappaNIhi a/ @gtai/ bulbho chazo. 3/Qptz # 3007rI //98// pArohiM kUDajAlehiM, mio vA avaso ahaM / vAho vahRddho 2, vahU va vivaISHo //// galahiM magarajAlahiM, maccho vA avaso ahN| ullio phAlio mAhao, mArio a aNaMtaso //16// vidaMsaehiM jAlahiM, lipAhiM sauNoviva / gahiolaggo avado a, mArio a aNaMtaso //90// kuhADaparasumAihi, vaDaihaM dumo viva / kudio phAlio chinno, tacchiA a aNaMtaso //18// caveDamuDamAIhiM, kugArohiM ayaMpiva / tADio kar3io bhinno, cuNNio a aNaMtaso //9/" tRSNAthI pIDAto huM doDato vaitaraNa nadImAM pahoMcyo, tyAM jaIne pANI pIuM ema vicArato huM kaThora dhArAothI vyApAdita thaI gayo; arthAt chinna bhinna thai gayo : vajavAlukAdinA tApathI khuba khuba tapI gayelo huM ThaMDaka levA khAtara talavAra jevAM bhedI nAkhe tevAM che patro jemAM evA asipatra nAmanA vanamAM gayo tyAM paDatAM asipatro dvArA huM anaMtIvAra parva cheDAyo chuM : rakSaNanI AzA cAlI gaI che evAM ane "mudugara, musaMDhI, zula ane muzala' Adi zastro dvArA bhagna thai gayA che gAtro jenA evA meM anaMtIvAra asahya duHkha bhogavyuM che : tIkSNa dhAravALI kAtarothI kapAto huM vastranI mAphaka be vibhAgamAM anaMtIvAra phaDAyo chuM, tIkSNa dhAravALo churIothI anaMtIvAra khaMDIta thayo chuM ane tikSNa dhAravALA surothI anaMtIvAra mArI cAmaDI paNa ukheDI nAkhavAmAM AvI che : haraNIyAnI mAphaka pApanA yoge paravaza evA mane kuTajAlavALA pANIthI anekavAra Thagyo che, baMdhanothI bAMdhyo che, bahAra na jaI zakAya evI rItie rUMdhyo che ane A rItie mAro nekavAra vinAza karyo che : "gala, magara ane jAla' nuM rUpa dharanArA paramAdhArmika asuroe mane anaMtIvAra ullikhita karyo, phADyo, pakaDyo ane mAryo : pakSInI mAphaka anaMtIvAra mane, vizeSa prakAre karaDanArA yena Page 113 of 234 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adi pakSIoe mane pakaDyo, vajralepAdi lepothI saMlagna karyo, jAlo dvArA bAMdhyo ane saghaLAoe mAryo : vRkSanI mAphaka anaMtIvAra mane kuhADAthI kucco, parazu AdithI phADyo ane chegho tathA vArSakithI mArI cAmaDI paNa utArI : luhAro jema loDhAne ghaNa AdithI tADe, kuTe, bhede ane cUrI nAkhe tema mane anaMtIvAra capeTA ane muThI AdithI tADayo, kuTyo, bhegho ane cUrNIbhUta karI nAkhyo che. temaja "tattAruM tuMva lohAruM, ta31A isiALi 3 | pAio kalakalaMtAI, ArasaMto sumekhaM //20// haM piAI maMsAI, khaMDAI, solalagANi alla khAiomi samaMsAI aggivaNNAI Negaso / tu haM piA sarA sIhU, merao a mahUNi a / pajjiomi jalatIo, vasAo ruhirANi a //2// atizaya bhayaMkara rItie bUmo pADatA evA mane tapAvelAM tAmra, loha, trapu ane sIsaka khuba ukALelAM hovAthI kalakala zabda karatAM pAvAmAM AvyAM che : 'tane khaMDIbhUta karelAM ane pakAvelAM mAMsa bahu priya che' ema yAda karAvI karAvIne mArA zarIramAMthIja mAMsa kADhI tene uSNa evuM banAve ke jethI te agninA varNa jevuM banI jAya, evA mArAja zarIranA mAMsane mane anekavAra khavaDAvavAmAM AvyuM che : 'tane, surA, sIhu, me2ka ane madhu' AvI AvI jAtinI madirA bahu priya che ema yAda karAvI karAvIne baLatI vasAo ane rUdhira pAyuM che. A prakAre " niccaM bhIeNaM tattheNaM, duhieNaM vahieNa ya / paramA duhasaMbaddhA, veaNA veiA mae ||23|| tivva caM DappagADhAo, dhorAo aidussahA / mahAbhayAo bhImAo naraesuM veiyA mae ||24|| jArisA mANuse loe, tAyA ! dIsaMti veaNA / chatto gAMtayuAi, naranuM TuvavavegaLA //// narakamAM nitya bhayabhIta, vividha prakAranAM du:khothI duHkhita ane kaMpatA aMgavALA meM duHkhathI bharelI 52ma vedanAo vedI che : narakagatiomAM meM tIvra, pracaMDa, gADha, ghora, atiduHsaha, mahAbhaya karanArI ane bhayaMkara evI vedanAo vedI che : vadhu zuM kahuM ? he pitAjI ! manuSyalokamAM je vedanAo dekhAya che enA karatAM anaMtagaNI vedanAo narakagatimAM che ane evI duHkhamaya vedanAo meM narakagatiomAM khuba khuba anubhavelI che. to pachI huM sukha mATe ja ucita chuM athavA sukumAraja chuM ema kahevuM e ucita nathI ane je meM evA prakAranI vyathAo bhogavI che tevI mArA mATe dIkSA duSkara kema ja hoi zake ? arthAt mArA mATe dIkSA duSkara nathI. DaravuM zAthI? Page 114 of 234 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvAM prakAranAM naraka duHkhonuM varNana kayA AtmAne saMsAra upara niveda ane vairAgya utpanna na kare? kahevuMja paDaze ke-harakoi vivekI AtmAne narakagatimAM paDelA AtmAonI AvI dazA avazya nirveda ane vairAgya utpanna kare ja : paNa mAtra A sthaLe vicAravAnuM eTaluM ja che ke-vivekI AtmAoe DaravuM zAthI? vivekI AtmAoe duHkhathI DaravuM e hitakara nathI paNa duHkhanA hetuothI DaravuM e hitakara che kAraNa keduHkhathI DaravAmAM duHkha dura nathI thatuM paNa duHkhanA hetuthI DaravAmAMja duHkha dura thAya che. duHkhathI DaranAro duHkhathI bhAgavA icche che. tyAre duHkhanA hetuothI DaranAro pApathI bhAgavA icche che. duHkhathI bhAganAro duHkhathI na baca paNa pApathI bhAganAro avazya du:khathI bace. A badhA hetuothI AtmAoe du:khathI nahi DaravuM paNa du:khamAM hetubhUta pApothI DaravuM joie. narakanuM AyuSya bAMdhe koNa? : A hetuthI hareka pApabhIrUe vicAravuM joie ke-kayo AtmA narakanuM AyuSya bAMdhe che ? narakanuM AyuSya kevo AtmA bAMdhe enuM varNana karatAM prakaraNakAra paramarSi zrI devendrasUrIzvarajI mahArAjA karmavipAka nAmanA prathama karmagraMthamAM pharamAve che ke "vaMdhar3a nirayAu mahA-raMbhavariNgaho ruddo' mahA parigrahI, mahAraMbhI ane raudrapariNAmI AtmA narakanA AyuSyano baMdha kare che.' narakanA hetuo: vaLI paramopakArI paramarSio- "mahAraMbha, mahAparigraha, paMcedriya jIvono ghAta ane mAMsanuM bhakSaNa" A cAra vastuone paNa narakanA kAraNa tarIke oLakhAve che. AthI e vastu spaSTa thAya che ke- "mahAnuM AraMbha, moTo parigraha, paMcedriya jIvono vadha, mAMsAhAra ane raudrapariNAma" A badhA narakagatimAM lai janArA pApo che arthAta je koi vastu AtmAne raudrapariNAmI banAve te saghaLIja vastu narakamAM lai janAra pApa tarIke manAya che. A uparathI e vAta tadRnaja spaSTa thAya che ke-narakagatinAM du:khothI gabharAnArAoe mahAraMbha Adi mahApApothI ja gabharAvuM joie ane emAMja sAcI AstiktA che. narakagatine mAnavAno dAvo karavo ane narakanA duHkho sAMbhaLIne kaMpI uThavuM te chatAM paNa temAM lai janArAM pApothI sahaja paNa nahi DaravuM e kAMi sAcI AstiktA nathI eTaluM ja nahi paNa eka jAtino daMbha che. narakagatine mAnanAro AtmA, mahAraMbha Adine khIlavanArI pravRttiomAM kadI paNa na rAce. narakagatine mAnanArA AtmAo mahAraMbha Adi ghora pApanI pravRttiomAM karmanA yoge phasI gayelA hovA chatAM paNa avasare avasare e AtmAone e vastu khyA vinA raheja nahi. evI dazA tamArI potAnI che ke nahi e vicAro. e vicArazo toja narakanA hetuothI bacI zakazo. sUtrakAra paramarSi tathA TIkAkAra maharSino paNa narakanA hetuothI bacAvavAno ja Azaya che : e Azayane potAnI jAta mATe saphaLa karavo e tamArA potAnA hAthamAM che. Page 115 of 234 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nArakInA jIvonuM varNana samApta paMcendriya tiryaMca jIvonuM varNana. A jIvonA mukhya traNa bhedo hoya che. (1) jalacara (2) sthalacara ane (3) khecara tiryaMco jalacara-jalamAM utpanna thAya ane jala eTale pANImAM temaja jamIna upara jIvanArA hoya te jalacara kahevAya che. jemake magara, mAchalA vagere hoya che. sthalacara- jamIna para pedA thanArA ane jamIna tathA pANImAM jIvanArA je jIvo hoya te sthalacara kahevAya che. enA traNa bhedo hoya che. (1) catuSpada (2) uraparisarpa ane (3) bhUja parisarpa. khecara- AkAzamAM utpanna thanArA ane AkAza tathA jamIna upara jIvanArA te khecara kahevAya che. te rUvAMTInI pAMkhavALA ane cAmaDAnI pAMkhavALA ema be prakAre hoya che. pakSI vagere jevo hoya che. catuSpada- cAra pagavALA ke ethI adhika pagavALA jeTalA prANIo hoya te badhA catuSpada kahevAya che. moTAbhAganA jIvo cAra pagavALA hoya che. mATe ahIM catuSpada tarIke kahelA che. gAya, bheMsa, ghoDo vagere. uraparisarpa- chAtI ane peTethI cAlanArA je jIvo hoya te uraparisarpa kahevAya che. sApa vagere. bhujaparisarpa- je bhujAthI cAlanArA hoya. eTale potAnI bhujAne cAlavAnA upayogamAM tathA khAvApIvA AdinA upayogamAM paNa laI zake evA bhujAthI cAlanArA je hoya te bhuja parisarpa jIvo kahevAya che. jemake vAMdarA vagere. A rIte kula pAMca bheda thAya :(1) jalacara (2) catuSpada (3) ura bhujaparisarpa (4) bhuja parisarpa ane khecara jIvo. A pAMca prakAranA jIvo samUcchima ane garbhaja ema be prakAranA hoya che. samUcchima eTale garbha vagara pedA thavAvALA maTI ane pANInA saMyogathI athavA koi evA eka bIjA padArthonA saMyogathI utpanna thatAM paMcendriya jIvo. te pAMca prakAramAMthI koipaNa prakAranA pedA thai zake che. te samUcchima pacendriya jIvo kahevAya che. A samUcchima jIvo moTI kAyAvALA ane moTA AyuSyavALA aDhI dvipanI bahAranA bhAgamAM asaMkhyAtA hoya che. jemake chANanA DhagalAmAM vichI pedA thAya temAM sApa paNa pedA thAya che. evI ja rIte unALAnI garamI bAda sauthI pahelA varasAdamAM pANI bharAi jAya temAM mATI ane pANInA saMyogathI deDakA utpanna thAya che te samUcchima deDakA hoya che. garbhathI utpanna thanArA je tiryaMco hoya che te garbhaja tiryaMca jIvo kahevAya che e paNa pAMca prakAranA hoya che. AthI 5 samUcchima ane 5 garbhaja = 10 bheda thAya che. A 10 aparyAptA ane 10 paryAptA sAthe 20 kahevAya che. A vIza bhedo ticcha lokane viSe asaMkhyAtA koTAkoTI yojana rUpa eka rAja yojanane viSe Page 116 of 234 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahelA hoya che ane urdhvalokamAM pAMDukavana sudhImAM A jIvo rahelA hoya che tathA adholokamAM kubaDI vijayamAM tathA hajAra yojana uMDA jalAzayomAM A jIvo utpanna thAya che. (1) aparyAptA samucchima jalacara zarIra- aMgulano asaMkhyAtamo bhAga. hoya che. AyuSya - eka aMtarmuhUrta. svakAya sthiti sAtabhava. paryApta- pAMca. AhAra, zarIra, indriya, zvAsocchavAsa ane bhASA paryAti adhurI hoya che. prANa-9. AyuSya, kAyabala, pAMcaindriya, zvAsocchavAsa ane vacanabala. AmAM navamo prANa adhuro (2) aparyAptA samUcchima catuSpada zarIranI uMcAi- aMgulano asaMkhyAtamo bhAga. AyuSya- eka aMtarmuhUrta. svakAya sthiti sAtabhava. paryApti- pAMca. temAM pAMcamI bhASA paryApti adhurI hoya che. prANa- nava. temAM chello vacanabala adhuro hoya che. (3) aparyAptA samucchima uparisarpa. zarIranI uMcAi- aMgulano asaMkhyAtamo bhAga AyuSya- aMtarmuhUrta. svakAya sthiti sAtabhava. paryApti- pAMca. pAMcamI adhurI. prANa-nava. navamo vacanabalana adhuro hoya che. (4) aparyAptA samucchima bhuja parisarpa zarIranI uMcAi- aMgulano asaMkhyAtamo bhAga AyuSya- aMtarmuhUrta. svakAya sthiti sAtabhava. paryApti- pAMca. temAM bhASA paryApti adhurI hoya. prANa- nava. temAM vacanabala adhuro hoya che. (5) aparyAptA samucchima kheca2 zarIranI uMcAi- aMgulano asaMkhyAtamo bhAga AyuSya- aMtarmuhUrta. svakAya sthiti- sAtabhava. kAraNake AThamo bhava A jIvo asaMkhyAta varasano karI zake che. jyAre A jIvo vadhAremAM vadhAre AyuSyano baMdha kare to pUrvakroDa varasanuM AyuSya bAMdhe che mATe AThamo bhava ghaTato nathI. A pAMceya jIvo mATe samajavuM. paryApti pAMca :- utpattinA pahelA samaye AhAra grahaNa karI pariNamAve te AhAra paryApti. asaMkhyAta samaya sudhI AhAra grahaNa karI rasavALA pudgalo nA saMgrahathI je zakti pedA kare te zarIra paryApti. pachI Page 117 of 234 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AhAranA pudgalone pariNAvI rasavALA pudgalonA saMgrahathI je zakti pedA thAya te indriya paryApti. tyAra pachI AhAranA pudgalone grahaNa karI pariNamAvIne rasavALA pudgalonA saMgrahathI je zakti pedA thAya che te zvAsocchavAsa paryApti kahevAya che. ane AhAranA pudgalonA grahaNathI pariNamAvI rasavALA pudgalonA saMgrahathI je zakti pedA thAya che temAM bhASA paryAtinI zarUAta kare che. parabhavanuM AyuSya baMdhAya che ane potAnuM AyuSya pUrNa karI adhurI paryAptie maraNa pAme che. mATe pAMcamI adhurI paryAmi gaNAya che. prANa nava :- AyuSya, kAyabala, pAMca indriya, zvAsocchavAsa ane vacanabala. temAM je sthAnethI potAnuM AyuSya pUrNa karI A aparyAptA samUcchimanuM AyuSya udayamAM zarU kare che tyArathI AyuSya prANanI zarUAta gaNAya che. zarIra paryAmi pUrNa thaye kAyabala prANanI zakti pedA kare che. jenAthI jagatamAM rahelA audArika grahaNa yogya vargaNAnA pudgalone grahaNa karI pariNamAvI visarjana karavAnI zakti pedA karato jAya che. indriya paryApti pUrNa thaye pAMca indriya rUpI prANo prApta kare che. tenAthI pAMca indriyanA trevIza viSayomAM anukULa viSayomAM rAga karato jAya che ane pratikULa viSayomAM dveSa karato jAya che. zvAsocchavAsa paryApti pUrNa thaye ucchavAsa nAmanA prANane prApta kare che. te ucchavAsa prANathI jagatamAM rahelA zvAsocchavAsa vargaNAnA pudgalone grahaNa karI ucchavAsa rUpe pariNAvI visarjana karavAnI zakti pedA kare che ane bhASA paryAptinI zarUAtathI jagatamAM rahelA bhASA vargaNAnA pudgalone grahaNa karI pariNAvavAnI zakti pedA karato karato potAnA AyuSyane pUrNa kare che. A pAMceya samUrijIma aparyAptA tiryaMcone mATe samajavuM. (6) paryAptA samUcchima jalacara zarIranI uMcAI- utkRSTathI eka hajAra yojana. AyuSya- jaghanyathI aMtarmuhUrta. utkRSTa- pUrvakroDa varasa. svakAya sthiti jaghanyathI 1 bhava utkRSTathI sAta bhava. paryApti- pAMca saMpUrNa prANa-nava saMpUrNa hoya. (7) samUchima paryAptA catuSpada zarIranI uMcAI- 2 thI 9 gAu (gAu pRthakatva) AyuSya- jaghanya aMtarmuhUrta. utkRSTa svakAya sthiti- jaghanya- 1 bhava. utkRSTa sAta bhava. paryApti- pAMca ane prANo nava saMpUrNa hoya. (8) samUcchima paryAptA urapasirpa jIvo zarIranI uMcAi yojana pRthakatva. 2 thI 9 yojanA AyuSya- jaghanya- 1 aMtarmuhUrta. utkRSTa svakAya sthiti- jaghanyathI 1 bhava. utkRSTathI sAta bhava. paryApti pAMca ane prANo nava saMpUrNa hoya che. (9) samuzlima paryAptA bhuja pari sarpa. Page 118 of 234 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIranI uMcAi yojana pRthakva. ra thI 9 yojanA AyaSya- jaghanya. 1 aMtarmuhUrta. utkRSTa svakAya sthiti- jaghanya 1 bhava utkRSTa 7 bhava. paryApti- pAMca ane prANo nava hoya che. (10) samuzlima paryAptA khecara jIvo zarIranI uMcAI dhanuSa pRthakatva 2 thI 9 dhanuSa. AyuSya- jaghanya-1 aMtarmuhUrta utkRSTa svakAya sthiti- jaghanya 1 bhava. utkRSTa sAta bhava. paryApti- pAMca hoya ane prANo nava saMpUrNa hoya che. (11) garbhaja aparyAptA jaLacara jIvo zarIranI uMcAi- aMgulano asaMkhyAtamo bhAga AyuSya- eka aMtarmuhUrta. svakIya sthiti- 7 bhava. paryApti- pAMca. pAMcamI adhurI. prANa- nava vacanabala adhuro. (12) garbhaja aparyAptA catuSpada zarIranI uMcAi aMgulanA asaMkhyAtamo bhAga. AyuSya- eka aMtarmuhUrta. svakIya sthiti- sAtabhava. paryApti- pAMca. pAMcamI adhurI. prANa- nava. vacanabala adhuro. (13) garbhaja aparyAptA uraparisarpa. zarIranI uMcAi- aMgulano asaMkhyAtamo bhAga. AyuSya- 1 aMtarmuhurta. svakAya sthiti- 7 bhava. paryApti- pa pAMcamI adhurI. prANA-9, navamo vacana bala adhuro. (14) garbhaja aparyAptA bhujaparisarpa. zarIranI uMcAi- aMgulano asaMkhyAtamo bhAga. AyuSya- eka aMtarmuhUrta. svakAya sthiti- 7 bhava. paryApti-5. pAMcamI adhurI. prANa-9. vacana bala adhuro. (15) garbhaja aparyAptA khecara zarIranI uMcAI- aMgulano asaMkhyAtamo bhAga. AyuSya- 1 aMtarmuhUrta. svakIya sthiti- 7 bhava, paryApti-5. AhAra, zarIra, indriya, zvAsocchavAsa ane bhASA paryApti temAM pAMcamI adhurI hoya che. prANa-9, AyuSya, kAyabala, pAMca indriya, ucchavAsa ane vacanabala temAM vacanabala haMmezA adhuroja hoya che. Page 119 of 234 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) garbhaja paryApta jalacara jIvo. zarIranI uMcAI- eka hajAra yojana. AyuSya- pUrvakoDa varSanuM utkRSTa, jaghanya eka aMtarmuharta. svakAya sthiti- sAta athavA ATha bhava. temAM sAtabhava pUrvakroDa varasanA AyuSyavALA karIne asaMkhyAta varSanuM AyuSya bAMdhIne garbhaja tiryaMca rUpe utpanna thai zake che. mATe jalacara jalacara rUpe sAtabhava ane AThamo bhava garbhaja tiryaMca rUpe catuSpada ke khecarano hoya che. paryApti-6 ane prANo-10 hoya che. (17) garbhaja catuSpada paryAptA jIvo. zarIranI uMcAi- cha gAunI hoya che. AyuSya- jaghanya aMtarmuhUrta. utkRSTa 3 palyopama. svakAya sthiti- jaghanyathI eka bhava. ane utkRSTathI sAta athavA ATha bhavanI hoya che. kAraNake sAtabhava saMkhyAnA AyuSyanA karyA pachI AThamo bhava asaMkhyAtA varSano 3 palyopamano bhava karI zake che. (18) garbhaja paryAptA uraparisarpa jIvo zarIranI uMcAI- eka hajAra yojana. AyuSya- jaghanya aMtarmuhUrta. utkRSTa pUrvakroDa varasa. svakAya sthiti jaghanya 1 bhava. utkRSTa sAta athavA 8 bhava. paryApti-6 ane prANo- 10 hoya che. (19) garbhaja paryAptA bhujaparisarpa jIvo zarIranI uMcAI- 2 thI 9 gAu-gAu pRthakatva. AyuSya- jaghanya. 1 aMtarmuhUrta. utkRSTa pUrvakoDa varasa. svakAya sthiti- sAta athavA ATha bhava. paryApti-6. ane prANo-10 hoya che. (20) garbhaja paryAptA khecara jIvo zarIranI uMcAI- 2 thI 9 dhanuSa. dhanuSa pRthakatva. AyuSya- palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM svakAya sthiti- sAta athavA AThabhava. paryApti-6. ane prANo- 10 hoya che. A khecaranA jIvo rUvAMTInI pAMkhavALA ane cAmaDAnI pAMkhavALA aDhIdvIpamAM hoya che te bese tyAre bIDAyelI pAMkhavALA hoya che ane uDe tyAra ughADI pAMkhavALA hoya che. jayAre aDhIdvIpanI bahAra A jIvo je bIDAyelI pAMkhavALA hoya te bese tyAre ane uDe tyAre bIDAyelI ja pAMkhavALA hoya che ane khullI pAMkhavALA jIvo bese tyAre ane uDe tyAre khullI pAMkhavALA ja hoya che. Page 120 of 234 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A paryAptA samucchima tathA garbhaja tiryaMconA zarIranI uMcAi je kahI che te moTe bhAge aDhIdvIpanI bahAranA bhAgamAM rahelA tiryaMconI hoya che. koka koka tiryaMconI moTI kAyA lavaNa samudramAM rahelA tiryaMconI hoya che. temAMnA koka jIvo jaMbudvIpamAM praveza karIne bharata kSetramAM AvelA hoya to jovA maLe che. thoDAvarSo pahelA eka magara 85 phUTa lAMbo ane trIza phUTa uMco malI Avelo hato. jaMgalone viSe AvI moTI kAyAvALA tiryaMco kadAca malI paNa Ave che. temAM Azcarya pAmavA jevuM kAMI nathI. jaina zAsana to anAdi kALathI mAne che ane anaMtA tIrthakaro potAnA jJAnathI je rIte kAyA joyelI hoya che te jaNAve che. A tiryaMcanA jIvone viSe keTalAka bhAre karma jIvonI svakAya sthiti vicArIe to jaghanya jaghanya AyuSya rUpe, jaghanya madhyama AyuSya rUpe, madhyama madhyama AyuSya rUpe, sAta sAta bhava karatAM vacamAM vacamAM beindriya, teindriya ke caurIndriya paNAnA nAnA AyuSyavALo eka eka bhava karatAM karatAM be hajAra sAgaropama sudhI pharyA kare che. be hajAra sAgaropama kALa pUrNa thAya eTale eka nAno bhAva ekendriya paNAmAM jai pAcho paMcendriya tiryaMca thaI sAtabhava karato vacamAM vikalendriyano bhava karato karato be hajAra sAgaropama kALa pasAra kare. A rIte pharatAM asaMkhyAtI utsarapiNI ane asaMkhyAtI avasarapiNI kALa pharyA kare. evA jIvo jagatamAM asaMkhyAtA hoya che. ane paribhramaNa karyA ja kare che. A paribhramaNa karavAmAM mukhya kAraNa moTAbhAge zarIrano rAga, dhanano rAga ane kAMto kuTuMba parivArano rAga mukhya bhAga bhajave che. mATe uttaradhyayana sUtrane viSe lakhyuM che ke mAtA-pitA, patI-patni, dIkarI-dIkaro, snehI-saMbaMdhIno rAga rAkhIne bhagavAnanI bhakti karavAmAM Ave to temAM ekendripaNAmAM utpanna thavA lAyaka karma baMdhAya che. jo A karmabaMdha na karavo hoya to rAga dUra karavAnI jarUra prayatna karavo joie to anubaMdha ochA baMdhAze ane saMsAranI rakhaDapaTTI paNa ochI thaze. A garbhaja paMcendriya tiryaMcA keTalAya laghukarmI hoya che. ke jyAM navuM samakita pAmI upazama samakita kSayopazama samakitane pAmIne deza viratinA pariNAmane paNa pAmI zake che. evA deza viratinA pariNAmathI potAnI zakti mujaba tenuM pAlana karanArA tiryaMco atyAre asaMkhyAtA vidyamAna che. evI ja rIte kSAyika samakita manuSyapaNAmAM pAmatA pahelA tiryaMcanuM asaMkhyAta varasanuM AyuSya baMdhAi gayuM hoya ane pachI kSAyika samakita pAmI NicamAM gayelA hAla asaMkhyAtA kSAyika samakitI jIvo vidyamAna che ema jJAnI bhagavaMto kahe che paNa A jIvo tyAMthI devalokamAM jai manuSyapaNAmAM AvIne mokSe jarUra janArA hoya che. A jIvo utkRSTa AyuSyavALA eTale pUrvakroDa varasanA AyuSyavALA bhava kare to sAta bhavothI vadhAre bhavo karatA ja nathI. pachI avazya yoni badalAI jAya che. tiryaMca jIvonuM varNana samApta manuSyanA jIvonA 303 bhedonuM varNana 15 karmabhUmi + 30 akarmabhUmi + pa6 aMtara dvIpa = 101 Page 121 of 234 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A 101 kSetrone viSe gabhaja aparyAptA- garbhaja paryAptA ane teja manuSyonA azuci padArthomAM utpanna thatAM samUcchima eTale asannI paMcendriya aparyAptA manuSyo hoya che mATe 101 kSetramAM A traNa prakAranA utpanna thatAM hovAthI 101 X 3 = 303 bhedo thAya che. traNa lokamAMthI madhyaloka je ticchaloka gaNAya che ke je 900 yojana uMco ane navaso yojanA nIcenA bhAgamAM rahelo che. merU parvatanI sapATIthI A mApanI zarUAta thAya che. evo je ticcha loka ane pahoLAimAM eka rAjayojana pahoLAi vALo Avelo che te tirjIlokanI barAbara madhyabhAgamAM thALI jevA AkAravALo 1 lAkha yojanavALo jaMbudvIpa Avelo che. tene pharato valayAkAre be lAkha yojananA vistAravALo lavaNa samudra Avelo che. tene pharato cAra lAkha yojana vistAra vALo ghAtakI khaMDa nAmano dvIpa Avelo che tene pharato ATha lAkha yojanAnA vistAravALo kAlodadhi samudra Avelo che tene pharato soLa lAkha yojananA vistAravALo puSkaravara dvIpa Avelo che. A puSkaravara dvIpanA ATha lAkha yojanano vistAra pUrNa thAya tyAre temAM mAnuSottara parvata Avelo che. te mAnuSottara parvatanI bahAranA bhAgamAM koipaNa manuSya janma pAmatA nathI. temaja maraNa paNa pAmatA nathI. AthI A kSetra aDhIdvIpa vALuM gaNAya che. (1) jaMbudvIpa AkhA (2) dhAtakI khaMDa Akho ane puSkaravara dvIpa aDadho ema aDhIdvIpa thAya che ane tenI madhyamAM be samudro AvelA che. (1) lavaNa samudra ane (2) kAlodadhi samudra. jaMbudvIpa pachIno lavaNa samudra be lAkha yojanAno che te eka bAjuno ane teja rIte bIjI bAjuno be lAkha jANavo. evI ja rIte dhAtakI khaMDa vagere paNa jANavA AthI. 2 + 4 + 8 + 8 = 22 lAkha yojana eka bAjunA thAya ane bAvIza lAkha bIjI bAjunA thaine 44 lAkha thAya ane vacalo jaMbudvIpa eka lAkha yojanano thaine 45 lAkha yojana manuSya kSetranuM pramANa gaNAya che. A pIstAlIza lAkha yojanane viSe manuSya janma ane maraNa thAya che. manuSya lokanI bahAra eTale aDhIdvIpanI bahAra manuSyo jai zake che tyAM mana thAya to rahe che paNa rA. paNa jayAre maraNa najIka Ave eTale potAnA sthAnamAM AvavAnuM mana thai ja jAya ane e paNa na thAya to devatAo temane upADIne manuSya lokamAM mukI de che. mATe tyAM maraNa thatuM ja nathI. evI ja rIte mAnuSottera parvatanI bahAranA bhAgamAM manuSyo gayelA hoya tyAM rahe chatAM tyAM garbhamAM manuSyonI utpatti thatI ja nathI ane azuci padArthomAM paNa samucchima manuSyonI paNa utpatti eTale janma thato nathI A kAraNathI mAnuSottara parvatanI bahAra janma maraNa thatA nathI ema kahevAya che. jaMbadvIpamAM eka merU parvata Avelo che. dhAtakI khaMDamAM pUrva ane pazcima thaine be merU parvata AvelA che. evI ja rIte ardha puSkaravara dvIpamAM paNa pUrva ane pazcima thaIne be merU parvata AvelA che. dareka merU parvatanI pUrva pazcime mahA videha kSetra AveluM che mATe pAMca mahAvideha kSetra thAya che. te karmabhUmi rUpe ja hoya che ane sadAne mATe cotho Aro duSama suSama ArAnA bhAvo tyAMnA jIvomAM rahelA hoya che. jaMbudvIpanA madhya bhAgamAM merU parvata je rahelo hoya che te mahAvideha kSetramAM Avelo gaNAya che. e mahAvideha kSetranI nIcenA bhAgamAM niSadha parvata Avelo che. tenI nIcenA bhAgamAM harivarSa kSetra AveluM che. Page 122 of 234 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenI nIcenA bhAgamAM mahAhimavaMta parvata Avelo che. tenI nIcenA bhAgamAM himavaMta kSetra AveluM che. tenI nIcenA bhAgamAM himavaMta parvata Avelo che ane tenI nIcenA bhAgamAM bharata kSetra AveluM hoya che. evI ja rIte mahAvideha kSetranI uparanA bhAgamAM nIlavaMta parvata Avelo che. tenAthI uparanA bhAgamAM ramyakSetra AveluM che. tenI uparanA bhAgamAM rUkamI parvata Avelo che. tenI uparanA bhAgamAM hIraNyavaMta kSetra AveluM che. tenI uparanA bhAgamAM zikharI pravata Avelo che. A rIte jaMbudvIpane viSe himavaMta parvata- mahA himavaMta parvata- niSadha parvata- merU parvata- nIlavaMta parvata- rUkamI parvata ane zIkharI parvato AvelA che ane kSetra rUpe bharata kSetra, himavaMta kSetra, harivarSa kSetra, devakupha kSetra, uttara kuru kSetra, ramya kSetra, hiraNyavaMta kSetra ane airAvata kSetra ane vacamAM mahAvideha kSetra ema nava kSetro AvelA che. merU parvata je vacamAM rahelo che tenI dakSiNa tarapha madhyamAM ardha candrAkAre devakurU kSetra AveluM che ane eja merU parvatanI uttara dizA tarapha ardha candrAkAre uttara karU kSetra AveluM hoya che. A nava kSetromAMthI bharata kSetra, mahAvideha kSetra ane airAvata kSetra A traNa kSetro karmabhUmi rUpe gaNAya che ane himavaMta kSetra- harivarSa kSetra, devakurU kSetra, uttarakurU kSetra-ramyakSetra ane hiraNyavaMta kSetra. A cha kSetro akarmabhUminA kSetro rUpe gaNAya che. temAM devakurU ane uttara kurUkSetranA bhAvo eka sarakhA hoya che. dhAtakIkhaMDane viSe te valayAkAre hovAthI barobara madhyabhAgamAM vakSaskAra parvata dakSiNamAM, tathA bIjo vakSaskAra parvata uttaramAM AvIne pUrva ane pazcima be bhAga pADe che. temAM pUrva ane pazcima eka ja sapATa merU parvata rahelo hovAthI be merU parvata hoya che. mATe tenA kSetro ane bAkInA parvato jaMbudvIpanI apekSAe Dabala hoya che. mATe 2 bharata kSetra, 2 airavata kSetra ane 2 himavaMta kSetra, 2 harivarSa kSetra, ra devakupha kSetra, 2 uttarakurUkSetra, 2 ramyakSetra ane 2 hiraNyavaMta kSetra thaine bAra kSetro akarmabhUmi rUpe hoya che. tevI ja rIte 2 himavaMta parvata, 2 mahAhimavaMta parvata, ra niSadha parvata, 2 nIlavaMta parvata, 2 rUkamI parvata ane ra zIkharI pavata thaine bAra parvato AvelA che ane be merU parvato mahAvideha kSetramAM AvelA sAthe 14 parvato hoya che. vara dvIpane viSe ra bharata kSetra, ra mahAvideha kSetra ane ra airAvata kSetra ema cha karmabhUmio hoya che. 2 himavaMta kSetra, 2 harivarSa kSetra. 2 devakara kSetra, ra uttara karU kSetra, 2 ramyaka kSetra ane 2 hiraNyavaMta kSetro sAthe 12 kSetro akarmabhUmi kahevAya che. ane 2 himavaMta parvata, 2 mahAhimavaMta parvata, 2 niSadha parvata, 2 merU parvata, 2 nIlavaMta parvata, 2 rUkamI parvata ane 2 zIkharI parvata sAthe 14 parvato thAya che. A rIte 3+ 6 + 6 = 15 karmabhUmi kSetro thAya che. 6+ 12 + 12 = 30 akarmabhUmi kSetro thAya che. karmabhUmi = je kSetrone viSe asi = talavAra, masi = lekhana, kRSi = khetI. A traNa jyAM hoya te kSetro karmabhUminA kahevAya. jayAM A traNamAMthI ekapaNa na hoya ane kalpavRkSathI ja jIvanArA jIvo hoya te akarmabhUmivALA jIvo kahevAya che. aMtaradvIponuM varNana Page 123 of 234 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaMbudvIpane viSe bharata kSetra pachI himavaMta parvata Avelo che ane airavata kSetranI upara zIkharI parvata Avelo che. A be parvato pUrva ane pazcima lavaNa samudra sudhI lAMbA che ane tenI paththaranI dADhAo eTale zIlAo navaso yojana lAMbI lavaNa samudra upara rahelI hoya che. temAM himavaMta parvatanI pazcima dizAmAM uttara tarapha ane dakSiNa tarapha ardha candrAkAre be dADhAo AvelI che. evI ja rIte pUrva dizAmAM paNa uttara bAju ane dakSiNa bAjumAM paNa be dADhAo AvelI che. AvI ja rIte zIkharI parvata paNa pUrva pazcima lavaNa samudra tarapha lAMbA vistAravALo che. tenI upara paNa lavaNa samudranI pANInI sapATI upara pazcima bAjunI uttara tarapha ane dakSiNa taraphanI be dADhAo hoya che ane pUrva taraphanI uttara tarapha ane dakSiNa taraphanI be dADhAo hoya che. A rIte eka eka parvatanI cAra cAra dADhAo thAya che. mATe 4 X 2 = 8 dADhAo AvelI che. A eka eka dADhAonA paththaranA uparanA bhAgamAM lavaNa samudranA pANIthI uparanI sapATInA uparanA bhAga upara sAta sAta dvIpo AvelA che. mATe 8 X 7 = pada dvIpo AvelA che. A dvIpo koi dvIpamAM rahelA na hovAthI temaja koI samudramAM rahelA na hovAthI ane dvIpa ane samudranA AMtarAmAM pANInI sapATI upara rahelA hovAthI aMtara dvIpa tarIke kahevAya che. A aMtara dvIpomAM rahelA manuSyo kalpavRkSathI jIvanArA hoya che. mATe yugalIka rUpe gaNAya che. A rIte manuSyone utpanna thavAnA kSetro 15 + 30 + pa = 101 kSetro thAya che. A kSetromAM manuSyonA janma ane maraNa thAya che. AthI pIstAlIza lAkha yojana manuSya lokano je vistAra che. temAM koi tasubhAra jeTalI jamIna bAkI nathI ke je jamIna uparathI anaMtA kAlanI apekSo anaMta jIvo mokSe na gayA hoya arthAt dareka bhUminA kaNa uparathI atyAra sudhImAM anaMtA anaMtA jIvo mokSe gayelA che. mATe ja urdhvalokamAM paNa sidhdhazIlA pIstAlIza lAkha yojananI kahelI che. ke je sthAnamAMthI jIvo sakala karmathI rahita thAya te upara sIdhI sapATI rUpe zudhdha banelo AtmA lokanA cheDe pahoMcI jAya che. garbhaja manuSyonI saMkhyA. benI saMkhyAno cha vakhata varga karavo je rakama Ave te rakamane be nA pAMca vakhatanA varganI rakama hoya tenAthI guNatAM je rakama Ave teTalA garbhaja manuSyo hoya che athavA bIjI rIte ekane channu vakhata bamaNA karavAthI eTale (ekane eka be, bene be cAra, cArane cAra ATha e rIte karavAthI) je rakama Ave te rakama jeTalA garbhaja manuSyo hoya che. banne rIte sarakhA ja Ave che. (29 AMkanI saMkhyA Ave che) 79228162514264337593543950336 ATalA garbhaja manuSyo hoya che. 7 karoDa 92 lAkha 28 hajAra 162 karoDa pa1 lAkha 42 hajAra 643 karoDa 37 lAkha 29 hajAra 354 karoDa 39 lAkha 50 hajAra 336 garbhaja manuSyo hoya che. A garbhaja manuSyonI saMkhyAmAM eka bhAga purUSano hoya che. 282957723266para39777197998226 ATalI saMkhyAvAvA purUSo hoya che ane AthI sattAvIza gaNI strIo 7639858528161203982234595102 nI saMkhyA hoya. A benI saMkhyAmAM ATha umeratAM kula upara jaNAvela AMkanI saMkhyA jeTalA garbhaja manuSyo hoya che. Page 124 of 234 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samUcchima manuSyo garbhaja manuSyonA azucisthAnomAM utpanna thAya che. te utpanna thavAnA cauda sthAno jJAnIoe kahelA che. (1) manuSyanI vaDI nIti (saMDAsa) (2) laghunIti (pezAba) (3) zlekha. (4) zarIra mela (5) nAka mela (6) ulaTI (7) pitta (8) parU (9) rUdhira (10) zukra = vIrya (11) mRta phlevara (12) saMbhoga kriyA (13) gAma ke nagaranI khAimAM ane (14) gAma ke nagaranI khAlamAM utpanna thAya che. jaMbudvIpanuM varNana tirthAlokanI madhyamAM thALI jevA vRttAkAre rahelo che. teno vikhaMbha eka lAkha yojanano che. tenI paridhi 316227 yojana ane 3 gAuthI kAMika adhika che. kSetraphaLa 790569415) yojana ane 1 gAuthI kAMika adhika hoya che. merU parvata- barobara jaMbudvIpanI madhyamAM, samabhUtalA = ATha rUcaka pradezathI 99OOO yojana UMco ane nIce mULamAM 1000 yojana uMDo malIne eka lAkha yojanano che. vikhaMbha mULamAM 10090 10/11 yojana samabhUtalA pRthvIe 10000 yojana ane uparanA taLIe 1000 yojana vistAravALo goLAkAre rahelo che. merUnI cAre bAju nIce jamIna upara bhadrazAla vana AveluM che. te pUrva ane pazcimamAM bAvIza hajAra yojana ane uttara tathA dakSiNamAM aDhIso aDhIso yojana vistAravALuM che. samabhUlA jamInanI sapATIthI 500 yojana uMce cArebAju merUne pharatuM pa00 yojanAnA vistAravALuM naMdana vana che. tenAthI 625OO yojana uMce merUne pharatuM cAre bAju pAMcaso yojanA vistAravALuM somanasa vana che. tenAthI 36OO0 yojana uMce eTale merUnA uparanA taLIyAmAM pAMDukavana che. tenI madhyamAM 40 yojana uMcI nIce 12 yojana vikhaMbhavALI ane uparanA taLIe 4 yojana vikhaMbhavALI cUlikA che. cUlikAnI upara madhyamAM 1 gAu lAMbu aDadho gAu pahoLuM ane 1440 dhanuSa uMcuM jina caitya che temAM 108 pratimA che. tyAM phakta devadevIoja darzane Ave che. cUlikAnI cAre bAju 50 yojana dUra pAMDukavanamAM eka eka jina caitya che te 50 yojana lAMbA 25 yojanA pahoLA ane 36 yojana uMcA che. te darekamAM 124 pratimAo che. cUlikAnI cAre vidizAmAM 500 yojana uMcA ane 250 yojanA samacorasa vistAravALA prAsAdo che. A prAsAdonI cAre bAju 50 yojana lAMbI ane 25 yojana pahoLI eka eka vApIkA che. (malIne 16 che) pAMDukavanamAM caitya ane vananA cheDAnI vacamAM cUlikAnI cAre dizAmAM eka eka abhiSeka zIlA che. te cAre bAjunI cAra zIlAo thAya che. te utsadha aMgule 4 yojana uMcI 500 yojana lAMbI ane 250 yojana pahoLI zveta vedikA ane vana sahita che. pUrva taraphanI zIlAnuM nAma pAMDukambalA che. pazcimamAM ratnakambalA A be zIlAo upara babbe siMhAsono che. ane uttara tarapha ati rakta kambalA ane dakSiNamAM atipADukambalA nAmanI che. A be zIlAo upara eka eka siMhAsana che. ema maLIne kula cha (6) siMhAsano AvelA che. badhA siMhAsano 500 dhanuSa lAMbA, 250 dhanuSa pahoLA ane 4 yojana uMcA che. badhA vana cUlikA ane vedikA sahita che. vanasahita che. somanasavana abhiSeka zIlAo sivAya pAMDakavana sarakheja che. naMdanavana somanasavana sarakhuM che paNa dizAonA caitya ane Page 125 of 234 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidizAnA prAsAdonI vacamAM urdhvalokanI ATha dizikumArIono eka eka giri kuTa ema ATha girikuTa AvelA che. te 500 yojana uMcA che. navamo baLa adhipatino 1000 yojana uMco baLakUTa che. A navakUTo somanasa karatAM vadhAre che. bAkI badhuM somanasa pramANe che. bhadrazAlavana paNa naMdanavana sarakhuM ja che. paNa vistAramAM phera che. temaja sitA ane sitodA nadIo cAre dizAmAM vahetI hovAthI tathA cAre eka eka vidizAmAM eka eka ema cAra gajadaMta giri AvelA hovAthI caityo nadInA kinArA upara ane prAsAdo girikUTonI joDe che. A AThe kUTo kirikUTa kahevAya che. dareka 500 yojana uMcA che. navamo sahastrAMka kuTa nathI. merU parvata saMbaMdhI caityo- 4 bhadrazAla vananAM, 4 naMdanavananAM, 4 somanasavananAM, 4 pAMDuka vananAM ane 1 cUlikA uparanuM ema 17 che. mahAvideha kSetranuM varNana merUnI pUrva tarapha 22000 yojana bhadrazAla vana che. tyAra pachI uttara ane dakSiNanI vacamAM (madhyamAM) bhadrazAla vananI aMdarathI vahetI AvatI 500 yojana uttara, dakSiNa pahoLI sitA nAmanI nadI che. A nadI vahelI parva tarapha lavaNa samudrane maLe che. A nadInI uttara, dakSiNa banne bAju bhadrazAla vana purU thAya tyAra pachI eTale bhadrazAla vananI lagolaga 2212 7 8 yojana nI vistAravALo eka vijaya che. pachI 500 yojana pUrva pazcima pahoLo vakSakAra parvata Avelo che. pachI te pUrNa thAya eTale bIjI vijaya AvelI che. pachI 125 yojana pahoLI nadI AvelI che. pachI trIjI vijaya enA pachI bIjo pakSakAra parvata. enA pachI cothI vijaya enA pachI bIjI nadI enA pachI pAMcamI vijaya enA pachI trIjo pakSakAra parvata enA pachI chaThThI vijaya enA pachI trIjI nadI enA pachI sAtamI vijaya enA pachI cotho pakSakAra ane enA pachI AThamI vijaya AvelI che. enA pachI cheDe 2922 yojana jagatI sudhInuM vana che. A pramANe sitA nadInI eka bAju 8 vijaya cAra vakSakAra parvata ane traNa nadIo tathA cheDAnuM vana AveluM che. te ja rIte bIjI bAjunuM paNa che. te gaNatAM 16 vijaya, 8 vakSakAra parvata, 6 AMtara nadI ane cheDe vana che. Aja rIte merUnI pazcima dizAmAM paNa che. te sitodA nadInI banne bAju che. cheDe jagatIne aDatu 2922 yojananuM vana parva. pazcima banne taraphanAM che. te mApa vananA madhyabhAganuM che. pachI dakSiNa ane uttara banne tarapha ghaTatuM jAya che. jagatI taraphathI ghaTatuM che. vijaya taraphato sIdhI lAinamAM che. A pramANe pUrva-pazcima banne tarapha thai 3ra vijaya 16 vakSakAra parvata, 12 AMtara nadI ane be cheDAnA vana. vacamAM bhadrazAla vana ane bhadrazAla vananI madhyamAM merU. vijaya pakSakAra- AMtara nadIo ane vananuM je mApa batAvyuM che. te pUrva, pazcima pahoLAinuM che. uttara, dakSiNa laMbAimAM to vijayo pakSakAra parvato aMtara nadIo ane cheDAnA vana A badhA 16592 yojana ane 2 kaLA hoya che. A vijayomAM sadAne mATe duSamA suSamA nAmanA ArAnA bhAvo vartI rahyA che. dareka vijayo pUrvapazcima 2212 7 8 yojana ane uttara dakSiNa 16592 yojana ane be kaLA che. Page 126 of 234 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaccha darekanI madhyamAM eka eka vaitADhya parvata che te 25 yojana uMcA che. nIce 50 yojanAnA vistAravALA che ane uparanA talIe 10yojana vistAravAlA che. batrIza vijayonAM nAmo ane tenI rAjadhAnInAM nAmo vijayo rAjadhAnI kSemA (2). sukaccha kSemapurA mahAkaccha ariSTA kacchAvatI ariSTAvatI Avarta khagI (6) maMgalAvarta maMjUSA (7) puSkalAvarta auSadhIpurI (8) puSkalAvatI puMDarIkANI (9) vatsa suSImAM (10) suvatsa kaMDalA (11) mahAvatsa aparAjitA (12) vasAvatI prabhaMkarA (13) ramyA aMkAvatI (14) ramyaE padmAvatI (15) ramaNika zubhA (16) maMgalAvatI ratnasaMcayA (17) padma azvarapurA (18) supadma siMhapurA (19) mahApadma mahApurA (20) padmAvatI vijayapurA (21) zaMkha aparAjItA (22) kumuda aparA (23) nalinI azokA (24) nalinAvatI vitazokA (25) va vijayA (26) suva, vaijayaMtI (27) mahAvama jayaMtI SEZIELISETTEZZAZITSECTETODS Page 127 of 234 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (28) vaprAvatI aparAjItA (29) valtha candrapurA (30) suvallu khagapurA (31) gaMdhIla avadhyA (32) gaMdhIlAvatI ayodhyA merUnI dakSiNe 250 yojana bhadrazAla vana che. te vananA cheDe pUrva, pazcima bhAgamAM be gajadaMta girio, ghaTIne pahoLAimAM taravAranI dhAra jevA thayelA ane vadhIne uMcAimAM 500 yojana thayelA banne male che. A banne niSadha parvatamAMthI nIkaLelA che. ane nIkaLyA te sthAne bannenuM aMtara 53000 yojananuM che. 400 yojana uMcA che ane pUrva, pazcima pahoLAi 500 yojana che. tyAMthI nIkaLI kramasara pahoLAimAM ghaTatAM uMcAimAM vadhatA parasparanuM aMtara ochuM karatAM ane niSedha parvata sAthenuM aMtara vadhAratAM bhadrazAla vananA cheDe malatI vakhate pahoLAimAM taravAranI dhAra jevA thayelA uMcAimAM 500 yojana thayelA paraspara AMtarA rahita thayA che. tyAM niSadhathI 11592 2/19 yojanA aMtara che. banne girio malI gaye dhanuSAkAra thai gayela che. A banne girinA dhanuSAkAra thayela AMtarAmAM devakurU nAmanuM yugalika kSetra AveluM che. merUnI uttara tarapha paNa dakSiNanI jema eTale devakupha kSetra je rIte raheluM che temAM je rIte parvato vagere AvelA che teja pramANe dhanuSAkAre thayela parvatonA madhyabhAgamAM uttara kurUkSetra AveluM che. merUthI pazcima taraphanI bhUmi kramasara nIcI utaratI che. te pramANe 42000 yojane 1000 yojana nIcI che. jagatI pAse to tenAthI paNa nIcI che. merUthI 3780) yojane adhogAmanI zarUAta thAya che. jethI 24mI ane 25mI vijayo adhogrAmamAM gaNAya che. tevIsamI ane chavvIzamIno paNa amuka bhAga adhogrAmamAM Avelo che. navasothI nIceno bhAga adhogrAma kahevAya che. paNa zAstramAM 24mI ane 25mInA keTalAka nagaro adhogrAmamAM che. tema jaNAvela che. paNa te karNa gatie haze. dareka vijayanI madhyamAM pUrva, pazcima, lAMbA, vaitADhya parvata che ane dakSiNa uttara vahetI temaja uttara dakSiNa vahetI pUrva tarapha eka ane pazcima tarapha eka ema be nadIo hovAthI dareka vijayanA cha khaMDa hoya che. devakupha ane uttarakurU A banne kSetro mahAvideha kSetramAM ja gaNAya che. jethI niSadha ane nilavaMta parvatanI vacamAM mahAvideha uttara-dakSiNa 33684 yojana ane 4 kalA che. mahAvidehanI dakSiNe niSadha parvata ane uttare nilavaMta parvata che. mahAvidehanA pUrva-pazcima cheDe lavaNa samudra che te eka lAkha yojana che. pUrva taraphanuM mApa- 8 vijayanuM 17730 yojana 4 vakSakAra parvatanuM 20OOyojana traNa AMtara nadI 375 yojana bhadra zAla vana 22000 yojana cheDe jagatI pAsenuM vana 2922 yojana 45000 yojana thAya che. Page 128 of 234 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhyamAM merU parva. 10000 yojana ane pazcimamAM pUrvanI jema 45000 yojana. A traNeno saravALo karatAM 100000 lAkha yojana thAya che. uttara-dakSiNa mApa kurU taraphanuM mApa uttara taraphanI vijayo madhyamAM nadI 500 dakSiNa taraphanI vijayo 16592 2 33684 4 devakurU bhadrazAlavana merU parvata yojana kalA 16592 2 bhadrazAla vana uttara kurU kSetra yojana kalA 11592 ra 250 7 10000 cha 250 O 11592 2 33684 4 devakura kSetranuM varNana A kSetramAM so kaMcana giri parvato che. tenA upara eka eka jina caityo che. ema 100 caityo eTale maMdiro che. zAlmalI vRkSa AveluM che. tenA saMbaMdhI nava caityo thAya che. 84000 nadIo AvelI che. A kSetranA suSamA suSamA ArAnA bhAvo jevA bhAvo hoya che. eTale pahelA ArA jevA bhAvo hoya che. yugalIka kSetra che temaja A ArAnA bhAva paNa yugalika paNAnA ja hoya che. manuSyo tathA tiryaMco joDele ja janme che. AyuSya manuSyo ane tiryaMconuM traNa palyopamanuM hoya che. zarIranI avagAhanA manuSyanI traNa gAunI ane tiryaMconI cha gAunI hoya che. manuSyo traNa divasane aMtare tuveranA dANA jeTalo AhAra kare che. ane tiryaMco be be divasane AMtare tuveranA dANA jeTalo AhAra kare che. 256 pAMsaLIo hoya che. strIo ekaja vakhata joDalAne janma Ape che. 49 divasa sudhI apatyanuM (joDalAnuM) pAlana kare che. (apatya pAlananA divasonA sAta bhAga nIce pramANe purA thAya che.) pahelA bhAgamAM sAta divasa cattA sutA sutA aMguTho custA kare che. bIjA bhAgamAM sAta divasa pRthvI para jarA paga mAMDe che. trIjA bhAgamAM sAta divasa kAMika madhura vANI vaDe bole che. cothA bhAgamAM sAta divasa kAMika skhalanA pAmato cAle che. pAMcamA bhAgamAM sAta divasa sArI rIte sthiratA pUrvaka cAle che. Page 129 of 234 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaThThA bhAgamAM sAta divasa samasta kaLAone jANanAra bane che. ane sAtamA bhAgamAM sAta divasa yauvana avasthA pAmIne bhoga samartha bane che. pachI keTalAka to samakitane yogya bane che. samakitanI yogyatA apatyA pAlaNa pUrI thayA pachI kahI paNa prajJApanAnI vizeSa vRttimAM to utkRSTa AyuvAlA eTale traNa palyopamanA AyuvAlA cha mAsa Ayu bAkI rahyu hoya tyAre vaimAnikanuM AyuSya bAMdhe che te vakhate samyaktvano lAbha thayelo hoya che. ema kahe che eTale eno artha e che ke vaimAnikanuM AyuSya samakitI manuSyo bAMdhatA hovAthI e rIte lakhela che. bIjI vAta- chae ArAnA bhAvamAM samyaktva sAmAyika ane zruta sAmAyika A banne saMbhave che mATe samakita hoya che. ema nakkI thAya che eTale keTalAka jIvone samakIta hoya athavA navuM paNa pAmI zake che ema thAya che. trIjo mata- paraMtu AvazyakanI malayigira kRta vRttimAM dezona koTI pUrva AyuSyathI vadhu AyuSyavALAne samakita saMbhavatuM nathI ema jaNAya che. ema traNa mata che. tatva kevalI bhagavaMto jANe. malayagirijI mahArAjAnI vAtamAM ema jaNAya che ke samakita sAthe dezavirati ke sarva virati rUpa bhAvane prApta karI na zake athavA samikatI jIvo dezona pUrvakoTI AyuSyavALAthI adhika AyuvALA deza virati ke sarva virati na pAme ema artha hoi zake ema jaNAya che. kAraNake karma prakRti AdimAM malayagira mahArAjAe yugalika jIvone sakita hoya ema jaNAvela che ane navuM paNa pAme ema paNa kahela che. tatva kevalI bhagavaMto jANe. A jIvo ne je icchita padArtho joie te kalpavRkSothI meLave che. phaLa, phulAdi padArtho rasakasathI bharapura hoya che. zubhavarNa, gaMdha, rasa ane sparza uttama prakAranA hoya che. badhAne paheluM saMghayaNa ane paheluM saMsthAna hoya che. maMda kaSAya hoya che. jAti vairavAlA siMha, vAgha, ajagara Adi paNa kALa ane kSetranA svabhAve (prabhAve) raudra ane hiMsaka pariNAmavALA hotA nathI. paMcendriya tiryaMcomAM catuSpada ane pakSIA garbhaja hoya che. uparisarpa, bhujaparisarpa ane samucchima paMcendriya tiryaMco hotA nathI eTale pazuo paNa alpakaSAyI hoya che. puNyano bhogavaTo ane upabhoga sArI rIte kare che. AyuSya pUrNa thaye potAnA AyuSya jeTalA AyuSyavALA devo athavA ethI ochA AyuSyavALA deva tarIke utpanna thAya che paNa ethI adhika AyuSyavALA devo thatA nathI kAraNake tathA svabhAvathI evA AyuSyano baMdha thai zakato nathI. cha mahinA bAkI rahe tyAre eka ja nara mAdAne joDalA rUpe janma Ape che. e joDaluM arasa parasa viSayano bhogavaTo kare che. zarIranI suMdaratA rUpa vagere atizaya hovA chatAM viSayAsakti ochI hoya che. anAcArano vicArapaNa prAye Avato nathI. hAthI, ghoDA vagere hovA chatAM yugalika manuSyo pAdacArI ja hoya che eTale teno upayoga karatA nathI. gAya, bheMsAdi madhUra dUdha ApavA vALA hovA chatAM dohatA nathI. jamInamAM paNa ghAsanI jema (vAvavAdi prayatna karyA sivAya) zALI, godhUma vagere auSadhio, phaLo vagere thAya che. paNa koi upayoga karatuM nathI. sarva yugaliko ahamindro jevA hoya che. mATIpaNa zarkarAthI ghaNI ja svAdiSTa hoya che. gaMdakI, kacaro vagere sivAya sarva ThekANe svacchatA hoya che. yugalikamAM paNa akAla mRtyu saMbhave che. ema paMca saMgrahamAM kahala che. Aja devakurU kSetranI jema merU parvatanI uttaramAM paNa uttarakurU kSetra AveluM che. tenAM bhAvo tenA yugalikano AhAra vagere badhA bhAvo devakurU kSetranI jema ja hoya che. eTale tyAM sadA pahelo Aro hoya che. Page 130 of 234 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ityAdi dareka varNana jANavuM vizeSamAM tyAM zAlmalI vRkSa nathI paNa jaMbuvRkSa AveluM che tenA upara caityo che. merUthI pazcima taraphanI bhUmi kramasara nIcI nIcI utaratI che. te pramANe 42000 yojane 1000 yojana nIcI che. jagatI pAse to tenAthI paNa nIcI che. merUthI 3780) yojane adho grAmanI zarUAta thAya che. jethI 24mI ane 25mI vijaya adhogrAmamAM gaNAya che. tavIsamI ane chavvIsamIno paNa amuka bhAga adhogrAmamAM Avela che. paNa zAstramAM to covIzamI ane paccIzamI vijayanA keTalAka nagaro che ema jaNAvela che. niSadha parvatanuM varNana A parvata mahAvideha kSetranI dakSiNe Avelo che. rakta suvarNa jevo lAla che. 400 yojana uMco che. uttara dakSiNa 16842 yAjana, 2 kalA, 32 khaMDa pramANa che. 94156 yojanA pUrva pazcima lAMbo che. uparanA talIye madhyamAM 4000 yojana lAMbu ane 2000 yojana pahoLuM ane 10 yojana UMDuM vanavedikA sahita tigiccha nAmanuM draha che. tenI dhI devI che. pAMcaso yojana uMcAI vALA navakuTa che. eka kuTa upara jina caitya che. bAkInA ATha phuTa upara prAsAda che. parvata vana ane vedikA sahita che. nIlavaMta parvata-mahAvideha kSetranI uttara dizA bAju che. mApAdi sarva niSadha parvata pramANe che. nAma phera che. vaiduryaratna jevo lIlo kezarI draha che. ane kIrti devanuM nivAsa sthAna che. harivarSa kSetranuM varNana- niSadha parvatanI dakSiNa dizAe AveluM che. uttara dakSiNa 8421 yojana 1 kalA 16 khaMDa pramANa AveluM che. pUrva pazcima 73901 yojana ane 17 kalA che. kSetranI madhyamAM 1000 yojanA uMco mUlamAM 1000 yojana upara 500 yojanAnA vistAravAlo vRtta vaitADhaya parvata Avelo che. te gaMdhApAtI nAmano che. tenI upara jina caitya che. sadAne mATe suSamA ArAnA eTale bIjA ArAnA bhAva varte che. be palyopamanA AyuSyavALA manuSyo ane tiryaMco hoya che. zarIranI avagAhanA manuSyanI 2 gAunI ane tiryaMcanI 4 gAunI hoya che. be divasane AMtare bora jeTalo AhAra kare che. tiryaMco eka divasane AMtare AhAra kare che. 128 pAMsaLIo hoya che. 64 divasa apatyapAlana hoya che. bAkI badhuM devakupha kSetranI jema jANavuM paNa badhuM ya utaratA rasakasavALuM. tyAM sukha sukha hatuM. ahIM sukha che. pUrva tarapha pa6000 nadIonA parivAra vAlI harisalilA nadI ane pazcima tapha harikAntA nadI nIkaLe che. - ramya kSetra- nIlavaMta parvatanI uttare AveluM che. harivarSa kSetranI jema varNana jANavuM nAma pheraphAra rUpe che. te vRtta vaitADhyanuM nAma mAlyavaMta che. upara caitya che. nadInuM nAma narakAntA ane nArIkAntA nadI che. mahA himavaMta parvata- harivarSa kSetranI dakSiNe Avelo che. pItta varNano che. 200 yojana uMco 4210 yojana 10 kalA uttara dakSiNa pahoLo che. ATha khaMDa pramANa che. ane pUrva pazcima lAMbo pa3931 yojana ane 6 kalA che. 2000 yojana lAMbu 1000 yojana pahoLuM ane 10 yojana UMDuM mahApadmadraha che. hIM devanuM sthAna che. (zrI devI pramANe varNana) upara 500 yojana uMcA 8 kuTa che. eka kuTa upara jinacaitya ane bAkInA upara prAsAdo vana-vedikA sahita hoya che. Page 131 of 234 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUkima parvata- ramyakSetranI uttara tarapha Avelo che. badhu mAhimavaMta pramANe nAma phera che te rUpAnA varNavALo che. mahApuMDarIka draha che ane budhdhi devInuM nivAsa sthAna che. himavaMta kSetra- mahA himavaMta parvatanI dakSiNe AveluM che. yugalika bhAvanuM che. sadAne mATe suSamA duSamA ArAnA bhAva eTale trIjA ArAnA bhAvo varte che. eka palyopamanuM AyuSya manuSya ane tiryaMconuM hoya che. zarIranI avagAhanA manuSyanI 1 gAunI ane tiryaMconI be gAunI hoya che. eka divasane AMtare AmaLA jeTalo AhAra hoya che. tiryaMcane dararoja eka vakhate covIza kalAke AhAra hoya che. 64 pAMsaLIo 79 divasa sudhI apatyapAlana hoya che. bAkI badhu harivarSa kSetranI jema paNa rasa, kasa, sukha vagere bhAvomAM utaratuM. uttara dakSiNa pahoLAI 2105 yojana ane pakalA cArakhaMDa pramANa che. pUrva pazcima lAMbu 37674 yojana 15 kalA che. 28000 nA parivAra vAlI pUrvamAM rohitA nadI ane pazcimamAM rohitAzA nadI che. 1000 yojana uMco mUlamAM 1000 yojana upara 500 yojananA vistAravALo vRtta vaitADhaya zabdApAtI nAmano che. madhyamAM che tenA upara jina caitya che. hiraNyavaMta kSetra- rUkima parvatanI uttara dizAmAM AveluM che. yugalika kSetra che. himavaMta kSetranI jama che. eTale trIjA ArA jevA bhAvo varte che. suvarNakalA ane rUpya kalA nAmanI be nadIo che. vikarApAtI (vikaTApAtI) nAmano vRtta vaitADhya parvata che. tenA upara jina caitya che. bAkI badhu himavaMta kSetranI jema jANavuM. laghu himavaMta parvata- himavaMta kSetranI dakSiNa bAju AveluM che. pItta varNana che. 100 yojana uMco, uttara dakSiNa 105ra yojana ane 12 kalA pahoLo be khaMDa pramANa che. ane pUrva pazcima lAMbo 24932 yojana che. 11 kuTa che. eka kuTa upara jina caitya che. bAkInA upara prAsAdo che. 1000 yojana lAMbu 500 yojana pahoLuM ane 10yojana uMDuM padmadraha che. vana vedikAyukta che ane zrIdevInuM sthAna AveluM che. zikharI parvata- hiraNyavaMtanI uttare Avelo che. badhuM laghu himavaMta parvatanI jema nAma pheraphAra che. pItta varNano che. puMDarIka draha che. lakSmI devInuM sthAna che. 11 kuTa che. eka kuTa upara jina caitya che. bAkInA upara prAsAda che. vana vedikA sahita che. bharatakSetranuM varNana- laghu himavaMta parvatanI dakSiNe AveluM che. kALacakravartatuM hovAthI utsarapiNI (kramasara samaye samaye rasa kasAdi bhAvomAM vadhAro thavo) ane avasarapiNI (samaye samaye rasa kasAdi bhAvomAM ghaTADo thayA karavo) nA cha cha ArAnA pharatA bhAvavAnuM che. dakSiNa tarapha lavaNa samudrane sparzatuM ardhacandrAkAre che. uttara dakSiNa madhyamAM 25 yojana uMco dIrdha vaitADhaya che. te uttara dakSiNanI sapATI upara 50 yojana vistAravAlo ane uparanA taLIe 10 yojana vistAravALo che. pUrva pazcima laMbAI dakSiNa lavaNa samudra taraphanA cheDAnI 9748 yojana 12 kalA che ane uttara merU taraphanA cheDAnI 10720 yojana 11 kalA che. upara 6 1/4 yojana uMco mUlamAM 6 1/4 yojana ane upara tenAthI aDadho 3 18 yojana vistAravALuM che. 9 kUTo che. temAM pUrva taraphanA kuTa upara 1 gAu lAMbo nA gAuM pahoLo ane 1440 uMcuM eka jina caitya che. te 500 dhanuSa uMcu ane 250 dhanuSa pahoLA traNa vAra vALuM che. A parvatane sapATIthI 10 yojane uMco uttara Page 132 of 24 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dakSiNa banne bAju dasa dasa yojanAnA vistAravALI sapATa mekhalA che. temAM dakSiNa taraphanI mekhalAmAM 50 ane uttara taraphanI mekhalAmAM 60ba malIne 110 vidyAdharonA nagaranI zreNio AvelI che. A mekhalAthI 10 yojana uMce Aja pramANe banne bAju dasa dasa yojananA vistAravALI be mekhalA che. temAM abhiyogika devo rahe che. A mekhalAthI uMce pAMca yojana uparanuM talIyuM (mekhalA) 10 yojanAnA vistAravAnuM che. tenI cAre bAju vedikA ane vana che ane madhyamAM banne tarapha vanavAlI vedikA che. A parvatanI nIce pUrva tarapha khaMDa pratApa ane pazcima tarapha tamistrI nAmanI be guphA che. te uttara dakSiNa 50 yojana lAMbI ane bAra yojana pahoLI che. ane 8 yojana uMcI che. banne guphAmAM praveza dvArathI 21 yojanA aMdaranA bhAgamAM 3 yojana vistAravALI unmagnA (jemAM bhAre vastupaNa tare evA svabhAvavALI) nAmanI nadI che. te sidhu nadIne maLe che tyAMthI 2 yojana AgaLa 3yojana vistAravALI nImagnA (halakI vastu paNa DUbe evA svabhAva vALI) nAmanI nadI che. te gaMgAne maLe che. cakravartI uttara taraphanA traNa khaMDa sAdhavA eka guphAmAM thaine jAya che ane sAdhIne bIjI guphAthI pAcho Ave che. cakravartI guphAnI aMdara kAkINI ratnathI yojana yojanane aMtare banne bhIMto tarapha prakAza maMDalo karato jAya che. ane vaLatI vakhate bIjI guphAmAM karato karato Ave che. ekI bhIMte 49 maMDalo matAMtare te banne bhIMtanA thaIne 49 maMDalo kare che. maMDalano vistAra utsadha thI 500 dhanuSa che. ane prakAza 12 yojana pahoLo 8 yojana uMco ane 1 yojana lAMbo che. tamistrIno adhipati kutamAla deva ane khaMDa pratApa no nRtamAla deva che. A bharata kSetramAM pUrva tarapha gaMgA ane pazcima tarapha sidhu nAmanI be nadIo cauda-cauda hajAranA parivAravALI uttara dakSiNa vahe che ane dakSiNamAM lavaNa samudrane maLe che. rAjadhAnI ayodhyA nagarI, dakSiNa taraphanA traNa khaMDa che temAM vacalA khaMDamAM che. A nagarI pUrva-pazcima 12 yojana lAMbI ane uttara dakSiNa 9 yojana pahoLI che. 1200 dhanuSa uMco ane 800 dhanuSa pahoLo koTa hoya che. A kSetranA madhyamAM vaitADhya AvavAthI uttara dakSiNa be bhAga paDe che ane banne bAju tarapha be nadIo AvelI hovAthI traNa traNa bhAga thayA tema cha khaMDa che. uttara dakSiNa para yojana 6 kalA eka khaMDa pramANa ane purva pazcima 1441 yojana 5 kalA lAMbu che. gaMgA sinyunA be prapAta kuMDanI vacamAM 8 yojana uMco 12 yojana mUlamAM ane upara cAra yojananA vistAravALo eka RSabhakuTa che. tenA upara 1 gAu lAMbo, vA gAu pahoLo ane gAu uMco prAsAda che. A kSatra kAlacakranA bhAvavALuM che. tenuM svarUpa batAve che te avasarapiNInA kramathI cha ArAnuM svarUpa batAve (1) suSamA suSamA nAmano Aro cAra koTAkoTI sAgaropamavALo ane yugalika bhAvano che. zarUAtamAM badhu devakupha kSetra pramANe jANavuM pachI jema jema kALa jAya tema rasakasAdi ghaTatuM ghaTatuM sarvakALa pUrNa thaye suSamA nAmanA ArA yogya bane che. (2) suSamA nAmano bIjo Aro traNa koTAkoTI sAgaropama kALa pramANa yugalika bhAvano che. ane zarUmAM harivarSa yugalika kSetra pramANe jANI levuM kALakrame hiNapaNuM pAmatuM pUrNakALa thae suSamA duSamA nAmanA ArA yogya bane che. (3) suSamA duSamA nAmano Aro Page 133 of 234 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be koTAkoTI sAgaropamanA kALa pramANa yugalIka bhAvo che. zarUmAM himavaMta kSetra yugalIka pramANe jANavuM. A ArAmAM sukha che paNa cheDAnA kALamAM duHkha paNa che. krame krame hIna bhAvavALuM thatuM jAya che. A ArAnA 23 kALa sudhI to pahelA ane bIjA pramANe ja kramasara hAnI thatI Ave che. paNa chellA 13 bhAgamAM kramano niyama raheto nathI. aniyamita paNe thAya che. dareka bAbatamAM ghaTADo ghaNoja thato jAya che. trIjA bhAganI zarUAtamAM chae saMghayaNa vAlA chae saMsthAna vAlA seMkaDo dhanuSanI kAyAvAlA asaMkhya hajAra varSanA AyuSyavAlA hoya che. temaja kALa pAmIne devalokamAM jAya che. krame krame uMcAi AyuSya ghaTatuM jAya che. AhAranuM aMtara paNa ghaTatuM jAya che. prema rAga dveSa garvAdi vadhatA jAya che. apatyapAlanA paNa vadhatI jAya che. ane maraNa pAmIne cAre gatimAM janArA thAya che. sArApaNuM dareka padArthomAM ochuM thatuM jAya che. kalpavRkSanAM prabhAvo paNa ghaTatA jAya che. jethI yugaliko vRkSanA phaLa, phula ane auSadhi = anAja khAnArA, saMgraha karanArA, paraspara vAda karanArA bane che. kaSAyo vadhatA jAya che.pAcana zakti maMda paDatI jAya che. chello palyopamano AThamo bhAga bAkI rahe kulakaro kramasara thAya che. kulakaro sAta thAya che. (matAMtare15 thAya che.) te yugalIkAne sAcave che, ThapakA tarIke ane zikSA tarIke huM ATalA zabdo kahetAM yugalIko ghaNI zikSA thai ema mAnatA ane samajI jatAM keTaloka kAlagae te zabdano bhaya jatAM Dabala vakhata he he karIne zikSA karatAM. teno bhaya gaye dhIkkAra zabda kahIne zikSA karatAM. keTaleka kALe teno bhaya paNa gayo AvI rIte thatAM yugalIka bhAva naSTa thAya che. kalpavRkSo niSphaLa thaI jAya che. A pramANe kALa jatAM eka truTitAMga = corAzI lAkhapUrva ane nevyAsI (89) pakhavADIyA = traNa varasa ane sADA ATha mAsa A ArAnA bAkI rahe chellA kulakarane tyAM prathama tIrthaMkarano janma thAya che. A tIrthakara saMsArI avasthAmAM yugalika bhAva naSTa thaela hovAthI manuSyone sAcave che (kulakaro badhA madhya khaMDamAM ja thAya che jethI tIrthakara madhya khaMDane ja sAcave che) agni utpanna thAya che. nIti, zAma, dAma, daMDa ane bheda e cAra prakAranI kaLA, zilpa, rasoi vagerenuM jJAna varNa baMdhAraNa gotra Adi pravartAve che. asi, masi ane kRSi Adi karma pravarte che. tyArathI karmabhUmi bane che. A vakhate utkRSTa AyuSya pUrvakroDa varSa ane 500 dhanuSanI zarIranI vagAhanA hoya che. Indra AvI rAjApaNe abhiSeka karIne sthApana kare che. lagna karAvI Ape che. tyArathI lagnano vyavahAra cAlu thAya che. A pramANe badhI vyavasthA thAya che. 83 lAkha pUrva varSa sudhI gRhasthavAsa bhogave che. dIkSA levAnA avasara pahelA eka varSe lokAMtika devo AvIne dharma pravartAvo ema vinaMtI kare che. tyArathI vArSika dAna ApavuM zarU kare che. pachI zramaNapaNuM aMgIkAra kare che. manaH paryavajJAna teja vakhate thAya che (traNa jJAna to sAthe laIne janme che) eka hajAra varSe kevalajJAna thAya che. tyArathI tIrthakara nAmakarmano rasodaya thAya che. caturvidha saMghanI sthApanA karI tIrtha pravartAve che. A ArAnA 89 pakhavADIyAM bAkI rahe tIrthaMkarano mokSa thAya che. temanA zAsanamAM eka cakravartI thAya che. A badhu madhyakhaMDamAM ja bane che. bAkInAM pAMca khaMDamAM jAti smaraNAdi manuSyothI temaja te te kSetronA adhiSThAyaka devothI lokanIti pravarte che. tyAra pachI keTalIka nIti to kALanA mahAbhyathI potAnI meLe pravarte che. (4) duSamA suSamA nAmano Aro Page 14 of 234 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 hajAra varSa ochA eka koTAkoTI sAgaropama kALa mAnano hoya che. karmabhUminA bhAva hoya che. zarUmAM AyuSya pUrvakoDa varasanuM avagAhanA 500 dhanuSanI hoya che. kramasara ghaTatuM jAya che. A ArAmAM duHkha ane kAMika sukha hoya che. zarUAtamAM mahA videhanI vijaya jevA bhAva vartatA hoya che. pachI krame padArthomAMthI rasa, kasa, zubhapaNuM vagere ghaTatuM jAya che. dharmanuM sAmrAjya sAruM pravarte che. pacAsa lAkha kroDa sAgaropama gaye bIjA tIrthakara thAya che. A ArAmAM krame krame AMtare AMtare trevIsa tIrthaMkaro 11 cakravartIo, 9 prati vAsudevo, 9 vAsudevo ane 9 baladevo A rIte 61 zalAkA purUSo thAya che. temaja nava nArado ane bAra rudro thAya che. A ArAmAM janmelA jIvA pAMcamA ArAmAM paNa mokSamAM jaI zake che. chae saMghayaNavALA hoya che. sAtamI naraka sudhI ane mokSamAM janArA jIvo hoya che. 89 pakhavADIyAM bAkI rahe chellA covIsamAM tIrthakarano mokSa thAya che. ane 89 pakhavADIye A Aro pUro thAya che. (5) duSamA nAmano Aro 21 hajAra varSa pramANa hoya che. zarUAtamAM avagAhanA ra dhanuSa ane Ayu prAye 130 varSanuM koikane vadhu paNa AyuSya 300 varSanuM paNa hoya) A ArAmAM duHkha ja che. krame krame jamIna AdinA rasakasI ghaTatAM jAya che. upadravo vadhatA jAya che. Ayu avagAhanA ghaTatA jAya che. kaSAyo vadhatA jAya che. zarUAtamAM cothA ArAmAM janmelA koika jIvo mokSa jAya che. A ArAmAM janmelAno mokSa thato nathI. saMghayaNo naSTa thatAM jAya che ne chelluM chevaTuM saMghayaNa rahe che. e saMghayaNavAlA cothA devaloka sudhI ane be naraka sudhI jaI zake che. dhIme dhIme dharmano hrAsa thato jAya che. vacamAM vacamAM yugapradhAno thAya che te vakhate dharmano prakAza kAMika vadhe che chatAM te prakAza amuka TAima rahe che ne pAcho kramasara brAsa thato jAya che dharmI jIvo ochA thatAM jAya che. mata matAMtara vadhatAM jAya che. kaleza, kaMkAsa, roga, zoka, aniti, mRtyunuM pramANa vagere azubhanI vRdhdhi thatI jAya che. Rdhdhi, Ayu, saMpa, nIti vagere zubhanI kramasara hAnI thatI jAya che. zrutajJAna paNa kramasara ghaTatuM jAya che. tapa paNa ghaTato jAya che. cheDe be hAthanI kAyA ane vIza varSanuM AyuSya raheze. tapamAM chevaTe chaThTha raheze. A pramANe ghaTatuM ghaTatuM chellA divase eka sAdhu, eka sAdhvI eka zrAvaka ane eka zrAvikA rUpa caturvidha saMgha raheze. zrutajJAna dazavaikAlika Avazyaka jeTaluM raheze. A badhuM chellA divase nAza pAmaze chellA divasanA prathama prahare zrutadharma ane AcAryAdi caturvidha saMgha (vartamAna cAlu pAMcamA ArAnA cheDe chellA yugapradhAna AcArya mahArAja duSpahasUri thavAnA che. teo be hAthanI kAyAvALA, bAra varasa gRhastha paryAya ane ATha varasa cAritra paryAya temAM cAra varasa sAmAnya paryAya ane cAra varasa AcArya paryAya pALe. 20 varSanuM AyuSya, kSAyika samakita sAthe janmelA, dazavaikAlika, jItakalpa, Avazyaka, naMdI ane anuyoga dvAra ATalA zratane dhAraNa karanArA indrathI namaskAra karAze. jeo aTTamano tapa chello karIne kALadharma pAmaze ane saudharma deva lokamAM jaze. ane dharmano viccheda thaze. jJAna dazavaikAlika te aSTa pravacana mAtA jeTaluM te paNa viccheda pAmaze. madhyAnha rAjA, maMtrI (vartamAna pAMcamA ArAmAM vimalavAhana rAjA ane sudharma maMtrI thavAnA che) ane rAjadharma viccheda pAmaze. saMdhyAkALe agni viccheda pAmaze. aMte kSAra AmbaviSa viSAgni ane vajamaya jalanI AvI vRSTi thAya che. bhayaMkara vAyarAo vAya che. jethI khedAna medAna thai jAya che. phakta bIjarUpa manuSyo raheze te paNa gaMgA sinDranA kinAre bIlomAM chapAyelA aMte manuSyo vaitADhya parvata, gaMgA siMdhu be nadI gADAnA cIlA pramANa Page 135 of 234 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vistAravALI, RSabhakUTa ane lavaNa samudranI khADIo A pAMca sivAya badhu nAza pAmaze ane chaThTho Aro zarU thaze. (6) duSamA duSamA nAmano Aro 21000 varSa pramANa che. duHkha duHkha ane duHkha ja che. zarUmAM 20 varSanuM AyuSya ane cheDe 16 varSanuM AyuSya hoya che. zarUmAM be hAthanI kAyA ane chevaTe 1 hAthanI kAyA hoya che. chaThThA varSe strI garbha dhAraNa kare che. jIvo sakhata yAtanA bhogave che. sUrya ugratape che. candra ati zIta thAya che. vanaspati Adi bIlakula rahetuM nathI. jethI manuSyo rAtrInA mAMchalAMnuM bhakSaNa kare che. divasanA manuSyo bahAra rahI zakatA nathI. jethI gaMgA ane siMdhunA kAMThe bIlomAM bharAi rahe che. rAtanA bahAra nIkaLI gaMgA siMdhumAMthI mAMchalA lai retImAM dATe che ane AgalI rAtrinA dATelA bahAra kADhI bhakSaNa kare che. pachI bIlomAM bharAi jAya che. sUryanA tApathI retI bahu tape che. te retInI garamIthI retImAM dATelA mAchalA baphAi jAya che. nadImAM pANI paganuM taLIyuM Dube teTaluM vahetuM rahe che. AvI rIte chaThTho Aro puro thAya che. chaThThAmAM paNa samyaktvano saMbhava che. avasarapiNInA daza koTAkoTI sAgaropamanA chae ArA pUrNa thAya che. utsarapiNI kALa dazakoTAkoTI sAgaropamano zarU thAya che. te avasarapaNI kALa karatAM ulTA krame zarU thAya che. eTale avasapiNI kALano chaThThoAro te utsarapiNI kALano pahelo Aro 21000 varSano hoya che. phera phakta avasarapiNImAM utaratA bhAvavALo cha. jyAre utsarapiNImAM kramasara caDhatA bhAvavALo hoya che. utsarapiNI kALanuM varNana (1) duSamA duSamA nAmano Aro 21 hajAra varSa pramANa che. sarvathA duHkha duHkha ane duHkha ja che. temAM avasarapaNInA chaThThA ArAno chello divasa te utsarapiNInA pahelA ArAno pahelo divasa tenA jevo gaNAya cha ane avasararapaNI kALanA chaThThA ArAno pahelo divasa evoja utsarapiNInA pahelA ArAno chello divasa gaNAya che. utsarapiNIno bIjo duSamA nAmano Aro 21000 varSa pramANa che. avasarapaNInA pAMcamA ArAjevo A hoya che. A ArAnI zarUAtamAM zubha pAMca prakAranI vRSTio thAya che. (1) puSkara megha- te pRthvInA dAhane zamAvIne tRpta kare che. (2) kSIra megha- te pRthvIne zubha varNa, gaMdha, rasa ane sparzavALI kare che. (3) dhRtamegha- te pRthvIne snigdha kare che. (4) amRta megha- te vanaspatio auSadhio latAo vagerene utpanna kare che. (5) rasamegha- te gAjavIja sAthe varase cha ane vanaspati AdimAM pAMce prakAranA rasone utpanna kare che. A pramANe pAMca zubhavRSTio thAya che. sUryano tApa ocho thAya che. bIlamAM bIja tarIke rahelA manuSyo bahAra Ave che. ane vanaspati vagere joi khuza thAya che. pUrva janmonI saMjJAonA abhyAsathI krame krame vyavahAra pravarte che. A pramANe bIjo Aro che. Page 136 of 234 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) duSamA suSamA nAmano trIjo Aro 42000 varSa jUna eka koTAkoTI sAgaropama kALano che. 89 pakhavADIyA gaye pahelA tIrthakarano janma thaze tyAra pachI kramasara bAvIza tIrthakaro, 11 cakravartIo, 9 vAsudevo, 9 prativAsudevo, 9 baLadevo, 9 nArado ane 12 rUdro Adi thAya che. (4) suSamA duSamA nAmano cotho Aro be koTAkoTI sAgaropamano hoya. 89 pakhavADIyA gaye covIzamAM tIrthaMkara garbhamAM Ave janma thAya ane bAramA cakravartI thAya. A tIrthakara mokSe gayA pachI yugalIka bhAvanI kramasara zarUAta thAya che. (5) suSamA nAmano Aro traNa koTA koTI sAgaropamano yugalika manuSyono kALa hoya che. (6) suSamA suSamA nAmano Aro cAra koTA koTI sAgaropamano yugalika kALa hoya che. A rIte utsarapiNI kALa pUrNa thAya che. avasarapiNI ane utsarapiNI banne kALa bhegA thaine vIza koTAkoTI sAgaropamano eka kAlacakra thAya airavata kSetranuM varNana zikharI parvatanI uttare Avela che. badhu bharata kSetranI jema jANavuM. uttara tarapha lavaNa samudrane sparzeluM che. raktA ane raktAvatI nAmanI nadIo che. bAkI badhu bharata kSetra pramANe jANavuM. mahAvidehanA dakSiNa taraphanI je 16 vijayo nA 16 ane bharata kSetrano 1 ema sattara vaitADhyanI bIjI mekhalAmAM saudharma devalokanA lokapAla soma, yama, varUNa ane kuberanA Abhiyogika sevaka devo tiryakramaka devo ane vyaMtara jAtinA devonA bhavano che ane temAM vyaMtaro rahe che. teja pramANe uttara taraphanI 16 vijayo ane airAvatano- 1 A sattara upara izAnanA lokapAlanA tiryakrUjAbhaka devo ane vyaMtaro rahelA 32 vijayo, 1 bharata, 1 airavata malIne 34 vijayomAM AvelA dIrdha vaitADhyo kSetranA be bhAga pADe che ane te banne bhAgamAM pUrva pazcima banne tarapha eka eka ema be nadI hovAthI vaitADhyanI uttare traNa ane dakSiNe traNa kSetranA (vijayanA) cha khaMDa thAya che. cakravartI che e khaMDa sAdhe che. vAsudeva dakSiNa taraphanA traNa sAdhe che. rAjadhAnInI nagarI dakSiNa taraphanA traNa khaMDanA vacalA khaMDanI madhyamAM AvelI hoya che. A vacalA khaMDamAMja sADI paccIza Aryadeza Avela che. tresaTha zalAkA purUSo paNa sADA paccIza Arya dezamAM ja thAya che ane dharma paNa te khaMDamAM ja thAya che ane che. A vacalA khaMDanA bAkInA deza ane bAkInA pAMca khaMDanA badhA deza malI 31974 dezo anAryo che. eTale kula 2pI + 31974 = 32000 dezo eka eka vijayanA thaine cha khaMDanA thAya che. sADI paccIza AryadezanA nAmo ane tenI rAjadhAnInAM nAmo dezanA nAma rAjadhAnI nA nAma gAmanI saMkhyA (1) magadha deza rAjagRhI 66 lAkha Page 137 of 234 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMgadeza caMpApurI pAMca lAkha baMgadeza tApraliptI 50 hajAra kAzIdeza vANArasI 1 lAkha kalIMga deza kAMcanapurI 192OOO kozala ayodhyA 99OOO hastinApura 87325 (8) kuzArta sauryapura 14083 (9) paMcAla kAMpIlyapura 383000 (10) jaMgala ahicchatrApurI 145OOO (11) videha mIthIlApurI 6805OOO (12) soraTha dvArIkA 8OOO (13) vatsa kasabIpurI 28OOO (14) malaya bhaddIlapura 10OOO (15) saMdarbha nAMdIpura 7 lAkha (16) varUNa punarUcchApurI 8OOOO (17) matsya vairATa nagara, matsyapurI 24OOO (18) cedI zuktImatIpurI 1892OOO (19) dazArNa mRtIkA vatI 68007 (20) sIMdhu vittabhaya nagarI 68500 (21) sauvIra mathurApurI 68000 (22) surasena apApApurI 36000 (23) varta bhaMgIpurI 1425 (24) kuNAla zrAvastIpurI 63025 (25) lATa koTavarSapura 2103000 (ra6) aDadho ke nakAI zvetAMbIpurI nimitta bhedathI cha prakAranA Aryo hoya che. (1) kSetrathI (2) jAtithI (3) kulathI (4) karmathI (5) zilpathI (6) bhASAthI. dareka vijayamAM cha khaMDa che. temAM pAMca khaMDa anArya che. te dareka khaMDamAM pa336 deza che. eka Arya khaMDa che. temAM pa320 deza che. temAM 2pI Aryadezo AvelA che. bAkI badhA anArya che. dareka vijayanA madhyakhaMDamAM eka ka koTizIlA che. A zIlAne vAsudeva paNa traNa khaMDa sAdhyA pachI upADe che. jaMbudvIpa uttara dakSiNa 1 lAkha yojanAno hoya che tenuM mApa:anu. nAma khaMDa mApa-jojana kalA Page 138 of 234 258 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) (2) (3) himavaMta kSetra bharata kSetra himavaMta parvata mahAhimavaMta parvata harivarSa kSetra niSadha parvata mahAvideha kSetra nIlavaMta parvata (9) ramyak kSetra (10) rUkima parvata (11) hiraNyavaMta kSetra (12) zikharI parvata (13) airavata kSetra jaMbudvIpanuM mApa 1 2 4 8 16 32 64 32 16 526 1052 2105 4210 8421 16842 33684 16842 8 4 2 1 190 8421 1 4210 10 2105 5 1052 12 526 100000lAkha-yojana 101 samucchima aparyAptA manuSyone viSe 6 12 5 10 1 2 4 2 Page 139 of 234 6 76 = 4 yojana zarIranI uMcAi- aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI AyuSya- niyamA eka aMtarmuhUrta. svakAya sthiti- sAta bhavanI A jIvonI ATha bhavanI svakAya sthiti hotI nathI. kAraNake parabhavanuM AyuSya pUrvakroDa varasathI adhika bAMdhI zakatA nathI. AThamo bhava manuSyano thAya to niyamA asaMkhyAta varSano thAya che. A jIvo sAtabhava manuSyanA ane eka bhava vikalendriyamAMthI koipaNa ekano karI pAchA sAtabhava manuSyanA eka bhava vikalendriyano ema karatAM karatAM be hajAra sAgaropama sudhI pharanArA jIvo hoya che. be hajAra sAgaropama kALa pUrNa thAya eTale ekabhava ekendriyano kare pachI samucchima manuSya rUpe utpanna thai sAtabhava, eka beindriyano sAtabhava manuSyanA, ekabhava beindriyano ema karatAM be hajAra sAgaropama kALa phare pAcho ekendriyano eka bhava AvI rIte janma maraNa karatAM karatAM asaMkhyAtI utsarapiNI asaMkhyAtI avasarapaNI sudhI rakhaDyA kare che. A rIte rakhaDanArA jIvo taonA bhArekarmItAnA pratApe pharanArA asaMkhyAtA hoya che. A rIte pharavA mATenuM karma jIvone anukULa padArthonI Asakti mamatva tathA potAnA zarIrInuM mamatva paNa sahAyabhUta thAya che ane AvA anubaMdho baMdhAvI janma maraNa karAvyA kare che. trIza akarmabhUmi- paryAptA garbhaja jIvo, trIza akarma bhUmi garbhaja aparyAptA jIvo. 56 aMtara dvIpa, garbhaja paryAmA jIvo 56 aMdara dvIpa garbhaja aparyAptA jIvo ema 172 jIvomAM svakAya sthiti hotI nathI Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNake garbhaja paryAptA jIvo marIne devalokamAM utpanna thAya che ane garbhaja aparyAptA jIvo karaNa aparyAptA rUpe hovAthI aparyAptAvasthAmAM maraNa pAmatA nathI mATe A jIvonI svakAya sthiti hotI nathI. (2) 5 bharata, 5 airavata ane 5 mahAvideha A paMdara karmabhUminA garbhaja aparyAptA 15 jIvone viSe. zarIranI uMcAi- aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI AyuSya- niyamA eka aMtarmuhUrta. svakAya sthiti- sAta bhavanI. A jIvo paNa para bhavanuM utkRSTa AyuSya bAMdha to pUrvakroDa varasanuM ja bAMdhe che paNa asaMkhyAta varasanuM bAMdhatA nathI mATe AThabhava svakAya sthitinA hotA nathI paNa sAtabhava pachI eka vikalendriyano bhava, pAchA sAta bhava pAcho eka vikalendriyano bhava ema karatAM karatAM be hajAra sAgaropama sudhI janma maraNa kare pachI eka bhava ekendriyano pAchA sAta bhava garbhaja aparyAptA manuSyanA, ekabhava vikalendriyano ema karatAM be hajAra sAgaropama phare. A rIte karatAM karatAM asaMkhyAtI utsarapiNI asaMkhyAtI avasarapiNI kALa sudhI rakhaDyA kare che. je prakAre anubaMdha bAMdhela hoya te pramANe phare che. (3) pAMca bharata, pAMca airavata karmabhUminA garbhaja paryAptA 10 jIvone viSe zarIranI uMcAi- aniyata hoya che. cha ArA pramANe vadhaghaTa banyA kare che mATe utkRSTathI 3 gAu jaghanya 2 hAtha. AyuSya- aniyata utkRSTa 3 palyopama jaghanya aMtarmuhUrta. svakAya sthiti- sAta athavA ATha bhavo hoya che. sAta bhavo saMkhyAtA varSanA thAya ane AThamo bhava asaMkhyAtA varSono thAya che. pachI devalokamAM ja jAya che. mATe ATha bhavo gaNAya che. jaghanya AyuSyavALA ke pUrvakroDa varasanA AyuvAlA jIvo utkRSTa AyuSya bAMdhI zake che. jaghanya aMtarmuhUrtanA AyuSyavALA jIvo utkRSTa AyuSyano baMdha kare to pUrvakroDa varasanuM AyuSya bAMdhI zake paNa adhika na bAMdhe mATe e jIvonI sAtabhavanI svakAya sthiti hoya ane madhyama AyuSyavALA ke pUrvakroDa varasanA AyuSyavALA jIvo utkRSTa AyuSyano baMdha kareto traNa palyopamanA AyuSyano baMdha karI zake che. mATe sAta athavA 8 bhavo svakAya sthiti rUpe thai zake che. samUcchima manuSyo 101 aparyAptA hoya che. teone pAMca paryAptio hoya che. (1) AhAra (2) zarIra (3) indriya (4) zvAsocchavAsa (5) bhASA paryApti. A jIvone mana na hovAthI mana paryApta karatAM nathI mATe chaThThI adhurI rUpe paNa paryApta hotI nathI. ane pAMcamI bhASA paryApta niyamA adhurI hoya che. eTale ke zvAsocchavAsa paryApti adhurI e athavA zvAsocchavAsa paryApta pUrNa karyA pachI parabhavanuM AyuSya bAMdhI zake che ane bhASA paryApta zarU karI maraNa pAmI je pramANe AyuSya bAMdhyuM hoya tyAM utpanna thai zake che. A pAMcamI paryApti adhurI rahelI hovAthI vacana bala nAmano navamo prANa paNa adhuro rahe che pUrNa thato nathI. 30 akarmabhUminA garbhaja aparyApaptA ane 56 aMtara dvIpanA garbhaja aparyAptA ema 86 manuSyonA bhedane viSe Page 140 of 234 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha paryAptio hoya che. A aparyAptA jIvo je kahevAya che te aparyAptA avasthAnI apekSo kahevAya che. paNa adhurI paryAptie maraNa pAme e apekSo aparyAptA gaNAtA nathI. AthI je jIvo jeTalI paryApti pUrNa karIne rahelA hoya ane AgaLa paryApti karatA hoya paNa saMpUrNa paryApti pUrNa thayela nathI tyAM sudhI aparyAptA kahevAya che. mATe A jIvone karaNa aparyAptA jIvo kahevAya che. karmabhUminA 15 garbhaja aparyAptA jIvone viSe cha paryAptio hoya che temAM chaThThI mana paryApti avazya adhurIe maraNa pAme che. AthI A jIvone dazamo manabala prANa avazya adhuro rahe che. A jIvo indriya paryApta pUrNa thaye athavA zvAsocchavAsa paryApti pUrNa thaye athavA bhASA paryApti pUrNa thaye parabhavanuM AyuSya bAMdhI zake che ane manaparyApta zarU karIne pachI avazya maraNa pAme che te garbhaja aparyAptA kahevAya che. 101 garbhaja paryAptA jIvo payAptio cha e hoya che. utpattinA pahelA samaye AhAranA pudgalone grahaNa karI pariNamAvI rasavALA pudgalono saMgraha kare te AhAra paryAmi kahevAya che. asaMkhyAta samaya pachI AhAranA pudgalomAMthI rasavALA pudgalono saMgraha thAya te zarIra paryApti kahevAya che. tyAra pachI asaMkhyAta samaya sudhI AhAranA pudgalone grahaNa karato je zakti pedA kare te indriya paryApti. tyAra pachI asaMkhyAtA samayo sudhI AhAranA pudgalone grahaNa karI je zakti pedA kare che tenAthI zvAsocchavAsa paryApti thAya che. tyAra pachI asaMkhyAta samaya sudhI AhAranA pudgalone grahaNa karI pariNamAvIne je zakti pedA kare che. tenAthI jagatamAM rahelA bhASA vargaNAnA pudgalone grahaNa karI pariNamAvavAnI zakti pedA thAya che te bhASA paryApta kahevAya che. tyAra pachI asaMkhyAta samaya sudhI AhAranA pudgalone grahaNa karI pariNamAvI je zakti pedA thAya che tenAthI jagatamAM rahelA mana vargaNAnA pudgalone grahaNa karI mana rUpe eTale vicAra rUpe pariNamAvI visarjana karavAnI zakti pedA thAya che te mana paryApta kahevAya che. A cha paryAptio pUrNa karyA bAda potAnuM AyuSya jeTaluM hoya te pramANe te samaye samaye AhAranA pudgalone grahaNa karI, pariNamAvI, sAthe sAthe audArika grahaNa yogya vargaNAnAzvAsocchavAsa grahaNa yogya vargaNAnA-bhASA grahaNa yogya vargaNAnA-mana grahaNa yogya vargaNAnA pudgalone grahaNa karato pariNamAvato potAnuM jIvana jIvato jAya che ane sAthe sAthe kArmaNa vargaNAnA pudgalone grahaNa karI sAta karmarUpe pariNAma pamADato jAya che ane eka aMtarmuhUrta ATha karmano baMdha kare che. jJAnI bhagavaMtA kahe che ke jema samucchima manuSyonAM anubaMdharUpe sAta-sAta bhava karatAM karatAM asaMkhyAtA bhavo eTale asaMkhyAtI vAra janma maraNa karatAM bhamyA kare che. evI ja rIte garbhaja manuSyonAM paNa garbhamAMne garbhamAMja eka eka aMtarmuhUrtanA AyuSyavALA sAta-sAta bhavo karatAM karatAM asaMkhyAtI utsarapiNI ane asaMkhyAtI avasarapiNI kALa sudhI jIvo pharyA kare che. temAM be hajAra sAgaropama kALa pUrNa thAya eTale vacamAM vacamAM ekendriyanA bhavamAM jai Ave che zA kAraNathI paribhramaNa karyA kare ? jJAnIo kahe che ke mAtA-pitA,patI-patnI, dikarA-dikarI, snehI-saMbaMdhIno rAga rAkhIne deva-gurUdharmanI ArAdhanA karavAmAM Ave temAM ekendriyamAM javA lAyaka karma baMdhAya che. temaja saMsAranA padArtho pratyeno rAga rAkhIne ane te padArtho meLavavA-vadhAravA-TakAvavA ane na cAlyA jAya tenI kALajI rAkhI jIvana jIvavA Page 141 of 234 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe upayoga kare to garbhaja manuSyapaNe aMtarmuhUrta-aMtarmuhUrtanA AyuSyavALA anubaMdho saMkhyAtA kALanA, asaMkhyAtA kALanA bAMdhIne temAM vacamAM vacamAM sAta-sAta bhave vikalendriyanA bhavano anubaMdha bAMdhatA be hajAra sAgaropama kALa rakhaDe. pAchA ekendriyano eka bhava karI pAchA be hajAra sAgaropama rakhaDe AvI rIte asaMkhyAtI utsarapiNI avasarapiNI sudhI rakhaDyA kare che A uparathI vicAra karo ke arihaMta devanI ArAdhanA karatAM eTale emanA zAsananI ArAdhanA karatAM javAbadArI keTalI kahelI che? evI ja rIte jo Asakti thoDI vadhAre hoya ane manuSyapaNAnA anubaMdha na bAMdhe to tiryacapaNAmAM paMcendriya tiryaMca rUpe utpanna thavA lAyaka karma bAMdhI sAhebanetyAM, zeThane tyAM kutarA tarIke utpanna thai zake che athavA cakravartIne tyAM maMgala ghoDA rUpe paNa utpanna thai zake che. maMgala ghoDA tarIke je utpanna thayelA hoya che. teone kAMi upADavAnuM nahi kAma vizeSa karavAnuM nahi puNya evuM ke khAvA sArUM male tenA pezAba ane saMDAsane jamIna upara na paDe tenI kALajI rAkhanArA manuSyo hoya che. tenA zarIra upara mAkhI, macchara na bese te mATe covIsa kalAka te ghoDAnA zarIra upara cAmara vIMjhAtA hoya che. mAtra jyAre cakravartIo savArI kADhI bahAra pharavA nIkaLe tyAre dAgInA AdithI zaNagAra sajAvIne eka ghoDAne AgaLa cAlavAnuM ane eka ghoDAne pAchaLa cAlavAnuM hoya che. tenA upara koi bese nahi. eka mAtra zobhA mATe ja, maMgala mATe ja A vyavasthA hoya che. e ghoDo kamane eTale mana vagara paNa brahmacaryanuM pAlana kare che. mATe marIne niyamA AThamA devaloke utpanna thAya che. jo AvIrIte ekendriyamAM paMcendriya tiryaMcamAM ke nAnA bhavovALA manuSyomAM rakhaDavA na javuM hoya to cetI javA jevuM che. mATe eka maMtrano khAsa saMskAra pADavA jevo che ! jAya che te mAruM nathI ane mAruM che te jatuM nathI ! ATaluM magajamAM besI jAya to jagatanA sacetana ke acetana padArtho pratyenI mArApaNAnI budhdhi ochI thaze ane tenA kAraNe rAga paNa ocho thaze toja Atmika sukha taraphanuM lakSya thaze ane puNyAnubaMdhi puNya baMdhAze. manuSya janmamAM karavA lAyaka A rIte prayatna karI sArthaka karavA bhalAmaNa toja AtmAcira sthAyI Adi anaMtakALa zAzvata sukhano bhoktA banaze ! manuSyagati paNa du:khathI bharelIja che : narakagati ane tiryaMcagatine duHkhathI bharelI pharamAvyA pachI manuSyagatine paNa"mnussygtaavpi caturdaza yonilakSA dvAdaza kulakoTIlakSAH, vedanAstu evambhUtAH' manuSyagatimAM paNa cauda lAkha yoni che, bAra lAkha kulakoTi che ane vedanAo to AvA prakAranI A pramANe pharamAvIne upakArI TIkAkAra paramarSi, "manuSyagati paNa duHkhathIja bharelI che.' ema pharamAve che duHkha duHkhamAM pharaka jarUra hoya paNa koI ema na samajI le ke-saMsAramAM eka paNa gati sukhamaya che. je AtmAo viSaya kaSAyane AdhIna che te AtmAone A saMsAramAM koipaNa sthaLe sukha nathI e vastu sunizcita che ane eja vAta A upakArI paramarSi pharamAvI rahyA che. sukha mAnanArAone AhudvAna : A paramopakArI, ekAMta paropakAranI bhAvanAthI : je loko, saMsAramAM AvelI manuSyagatimAM paNa sukha mAnI rahyA hoya teone AhvAna karavA pUrvaka paNa pharamAvI gayA ke Page 142 of 234 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "dukha strIkukSimadhye prathamamiha bhave garbhavAse narANAM, bAlatve cApi duHkhaM mallulitatanustrIpayapAnamizram / tAruNye cApi duHkhaM bhavati virahajaM vRddhabhAvoDapyasAra, saMsAre re manuSyA / vadata yadi sukhaM svalpamapyasti kiMcit //917" arthAta - 'A saMsAramAM manuSyone prathama duHkha, strInI kukSino madhya garbhavAsamAM che : jamyA pachI bALapaNamAM paNa, malathI vyApta zarIravALI strInA dudhanuM je pAna tenAthI mizrita evuM ghaNuM duHkha che : tarUNa avasthAmAM paNa, virahathI utpanna thayeluM duHkha thAya che ane vRddhabhAva paNa asAra che. A kAraNathI re manuSyo ! jo saMsAramAM atizaya thoDuM paNa kaMika sukha hoya to tame bolo ! parama upakArinuM pudgalAnaMdio pratye A pAchuM na ThelI zakAya evuM AhvAna che. je pudgalAnaMdio, saMsAramAM sukha mAnI manAvIne svaparanA hitano saMhAra karI rahyA che : teoe, A AhvAnane avazya jhIlI levA jevuM che : paNa teonI e tAkAta nathI ke jethI teo A AhvAnane jhIle. narakagati Adino svIkAra nahi karanArAone paNa A jJAnIo, manuSyagatinI duHkhamayatAthI paNa saMsAranI duHkhamayatA samajAvI zake tema che. koNa kahI zake tema che ke strInI kukSinI aMdara garbhavAsamAM rahelA AtmAne kAramuM du:kha nathI bhogavavuM paDatuM ? koNa kahI zake tema che ke-bAlyapaNAmAM, ajJAnanA pratApe AtmAne aneka duHkhonA bhoga nathI thavuM paDatuM? koNa kahI zake tema che ke-taruNAvasthAmAM, viSayAdhInatAnA pratApe iSTaviyoga AdinA yoge anekAneka du:kho AtmAne nathI anubhavavAM paDatAM ? ane koNa kahI zake tema che ke-vRddhAvasthAmAM tRSNA AdinA yoga AtmAne asahya du:khono AsvAda nathI levo paDato? A du:khano inkAra koipaNa vicArazIla AtmAthI thai zake tema nathI ane ethI spaSTa che ke- "manuSyagatinA nAme paNa koithI saMsArane sukhamaya sAbIta karI zakAya tema nathI.' eja hetuthI upakArinuM AhvAna pUrvaka pharamAna che ke-saMsAramAM sukha hoya to sAbIta karo. AvuM AhvAna karavAnuM ekaja kAraNa che ane te eja ke-saMsAra du:khamaya lAgyA vinA AtmA dharma tarapha AkarSAto nathI. AtmA jyAM beTho che te ene kharAba samajAya toja pratipakSI vastu tarapha tene sadUbhAva jAge ane e jagAvavAno A upakArino hetu che. garbhAvasthAnI viSamatA : garbhAvasthAnI viSamatA kharekhara na varNavI zakAya tevI che. nava mahinA jeTalo samaya azucithI bharelA garbhavAsamAM uMdhe mastake laTakyA karavuM, azuci padArthonuM bhakSaNa karavuM vigere vigere kaMi ochI Apattio che ? paNa ajJAna koI evI vastu che ke-jethI e badhIe banI gayelI avasthAo jANavAmAM nathI AvatI ! e ajJAna ja AtmAne saMsAramAM sthira rAkhanAra che ! je AtmAone saMsArathI chUTI muktie pahoMcavuM hoya te AtmAoe, potAnuM ajJAna na TaLe tyAM sudhI anaMtajJAnIonI AjJAne AdhIna thavuM eja hitAhava che. bAlyAvasthAnI arocakatA : jema garbhAvasthA viSama che tema bAlyAvasthA paNa arocaka che. e avasthA, pAlakanA AdhAre ja Take che. e avasthA evI nAjuka che ke jemAM duHkhamAtra asahya thaI paDe che. ajJAnapaNe paNa e avasthA sAthe sahaja che. Page 143 of 234 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e avasthA evI nirlajja che ke e avasthAmAM viSTA ane mUtra jevI bIbhatsa vastuo sAthe khelatAM paNa AtmA lAjato nathI. e avasthAmAM AtmA mAtRmukha ja banyo rahe che. tarUNAvasthAnI tiraskatadA: jema bAlyAvasthAmAM AtmA, mAtamukha banyo rahe che : tema tarUNAvasthAmAM AtmA, tarUNImukha banI jAya che : eja kAraNe e avasthA, evI tiraskRtadazA banI jAya che ke-jenuM varNana paNa sabhya samAjamAM zaramajanaka nIvaDe. bAlyAvasthAmAM AtmA, "purISazukara" eTale viSTAnA bhuMDa jevo bane che : tyAre tarUNAvasthAmAM AtmA, "madanagardabha' eTale kAma karIne gadheDA jevo banI jAya che. e avasthAmAM kAmavaza banelo AtmA, potAnI badhI ja pharajone visarI jAya che ane kAmaceSTAo karatAM e AtmA jarApaNa lAjato ke zaramAto nathI. vRddhAvasthAnI virasatA : vaddhAvasthAmAM AtmA, buDhA bela jevo banI jato hovAthI e avasthA evI virasa banI jAya che ke-e avasthA upara AtmAne potAne ja abhAva thai jAya che. je avasthA upara potAne paNa abhAva thai jAya te avasthA upara anyane abhAva thaI jAya e tadana sahaja che. AtmA, bAlyAvasthAmAM jema mAtRmukha banI jAya che ane yuvAvasthAmAM tarUNAmukha banI jAya che tema vRddhAvasthAmAM putramukha banI jAya che. vaLI e avasthAmAM AtmA, potAnI zithilatAnA yoge cIDIyo banI jAya che. AthI spaSTa che ke-vRddhabhAva paNa sAra vinAno che. dharmabhAva vinA sukha nathI ja: AthI spaSTa che ke-manuSyagatinI eka paNa avasthAmAM dharmabhAva vinA AtmA sukhI cheja nahi dharmabhAva eja manuSyagatimAM paNa sukhano dAtA che. e sivAya manuSyapaNAnI koipaNa avasthA sukharUpa nathI e spaSTa che. azubhanA udayathI rIbAtA AtmAo to, manuSyapaNAmAM paNa bAlyakAlathI AraMbhIne maratAM sudhI rogathI rIbAtA ane anekanAM aneka jAtinA parAbhavothI pIDAtA rahe che emAM kazIja zaMkA nathI. azubhanA udayathI manuSyapaNAmAM paNa AtmA mATe iSTaviyogAdikanA yoge zoka AdinA aneka prasaMgo AvIja paDe che. azubhanA udayathI gherAI gayelo AtmA, manuSyapaNAmAM paNa kSudhA AdithI ane daurbhAgya AdithI haMmezAM parataja banI jAya che. A badhA uparathI e vastu sahelAithI samajI zakAya tema che kemanuSyagatimAMthI paNa jo eka dharmabhAvane dUra karI devAmAM Ave to e gatimAM paNa sukhane avakAza nathI. A badhIja vastuo kalyANanA athie vicAravA jevI che paNa e badho vicAra thavAno AdhAra saMsAranI duHkhamayatA samajAya e upara che ane eja kAraNe upakArIo saMsAranI duHkhamayatA samajAvI rahyA sarva avasthAonI bhayaMkaratA : anaMta upakArI sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmijI mahArAjA, A 'dhuta' nAmanA chaThThA adhyayananA pahelA udezanA bIjA sUtra dvArA : bhavya jIvone nirveda ane vairAgya utpanna karavAnA hetuthI karmavipAkanI gariSThatAnuM pratipAdana karavA icche che. e sUtranuM samarthana karavA mATe TIkAkAra paramarSi zrI zIlAMkasUrijI Page 14 of 234 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahArAjA, cAre gatirUpa saMsArane duHkhamaya varNavatAM : narakagati ane tiryaMcagatine duHkhamaya varNavyA bAda, manuSyagatinI duHkhamayatA varNavatAM paNa pharamAvI gayA ke cauda lAkha yoni ane bAra lAkha kulakoTi dharAvanAra manuSyagatimAM paNa aneka prakAranAM duHkho che. e gatimAM, prathama duHkha che garbhavAsanuM ane eno koithIja inkAra thaI zake tema nathI. e gatinI bAlyAvasthA paNa kAramI che, tarUNAvasthA paNa tiraskaraNIya che ane vRddhAvasthA paNa sAra vinAnI che : arthAt dharmabhAva vinAnI eka paNa avasthA : manuSyagatimAM paNa sArabhUta nathI. roga ane viyoga Adi aneka du:khothI manuSyagati bharapUra che. e gatimAM sukha toja che ke-jo prabhuzAsananI prApti hoya. prabhuzAsananI prApti vinA to e gatino bAlyakAla bhuMDa jevo, yauvanakAla gadabha jevo ane vRddhakAla buDhDhA bela jevo hoi bhayaMkara che : arthAta sarva avasthAo bhayaMkara che. dharmadraSTi vinAno AtmA bAlyakAlamAM mAvaDImukho, tarUNa avasthAmAM tarUNImukho ane vRddhAvasthAmAM putramukho banyo rahe che paNa aMtarmukho kadIja nathI banato e kAraNe enI saghaLIja avasthAo ghaNIja bhayaMkara rItie pasAra thAya che. yuvAvasthAnI banne bAja: "manuSyapaNAnI saghaLIja avasthAo bhayaMkara che." e vAta tadana sAcI che, tema "dharmabhAva AvI jAya to e saghaLIja avasthAo manohara paNa che.' e vAta paNa tadanaja sAcI che. Ama chatAM paNa e gatinI je yuvAvasthA, tenI banne bAju kamAla karanArI che. yuvAvasthA e unmAdAvasthA che ane unmAdAvasthAmAM yogyAyogyano viveka karavAnI tAkAta nathI hotI.' A vAta tadana sAcI hovA chatAM paNa jo e avasthAmAM viveka jAgI jAya to yuvAna, jema bhogamAM kamAla kare che tema tyAgamAM paNa kamAlaja kare. yuvAvasthA evI che ke dhAryuM kAma pAra pADe. bhogamAM lIna thayelA yuvakane zAstra unmatta tarIke oLakhAve che : kAraNa ke-enI hAlata bhayaMkara hoya che, eja kAraNe bhogamAM paDelA yuvakano sahavAsa paNa bhayaMkara che. yuvaka, vikArI ane bhogamAM lIna banyo ke enA vicAra tathA vartana bhayaMkara thAya che eTale eno sahavAsa paNa duniyA mATe bhayaMkara thAya che. e unmAdI mATe A duniyAmAM na karavA joNuM kAMI ja nathI hotuM. viSayAdhIna tathA arthakAmano premI hoI unmatta banelo yuvAna, je na kare eja ochuM : eja kAraNe e yuvAvasthA bhayaMkara gaNAya che. eja avasthAmAM jo AtmA, vivekI bane ane tyAga tarapha vaLe to eja avasthA kalpatarUnI mAphaka manohara bane ane vizvane anupama lAbha Ape : eja kAraNe yuvAvasthA e AkhI duniyAne zAMtino payagAma pahoMcADanArI tathA dhAryuM kAma ApanArI paNa thAya. jevI dhAraNA hoya evI avasthA banAvI zakAya che : AthI spaSTa che ke-avasthA e svabhAvathI khoTI nathI paNa kAryavAhI khoTI che jene laine e avasthA nakAmI cAlI jAya che. viveka tathA vinaya jAgRta karIne mokSamArgane sAdhavA lAyaka evI e avasthAmAM jo bhoga tarapha vaLAya to uddhatAI, svacchaMdatA vigere Aveja. arthakAmanA premIne vikAra thAya ane emAM e avasthAno unmAda bhaLe pachI dazA bhayaMkara bane emAM zuM Azcarya che? A rItie yuvAvasthAnI be bAju che paNa enI manohara bAjunA upAsaka AtmAo viralaja hoya che. svataMtravAdanuM bhUta : Page 145 of 24 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuvAvasthAnI je bIjI manohara bAju, tenI upAsanA nahi karI zakanArA yuvAno, hradayathI artha kAmanAja upAsako hoi unmAdI banelA che. e unmAdanA pratApe, teono sArAsArano viveka nAzaja pAmI gayo che : e kAraNe, teone svataMtravAdanuM evuM bhuta vaLagyuM che ke-jenA pratApe, teo potAnI mAnyatAthI ke vicArathI virUddha lAgatI mAnyatA-pachI te cAhe teTalI sAcI hoya te chatAM paNasvIkA2vAne taiyAra nathI : A teonI sAmAnya durdazA nathI. A asAmAnya durdazAnI parAdhInatAthI e bIcArAo, prabhuAgamanA kathananI sAme paNa H pAgalanI mAphaka 'ame kaMi hAjI hA karanArA parataMtra nathI, ame to svataMtra chIye ane amane amArI marajI mujaba cAlavAno hakka che.' A pramANe bole cheH svataMtravAdanA bhutanI parAdhInatAthI e bIcArAono deva, gurU ane dharmanI sAme Aje A jAtino arthahIna vivAda che. evAo mATe huM kahuM chuM keAvA svataMtravAdane jo teo, potAnA gharamAM, potAnA vyavahAramAM ane potAnI jAta upara lAgu kare to Aje emane dhanyavAda ApuM : dharmanI vAtamAM svataMtratAne AgaLa karanArAo, jo jAtapara ane vyavahAramAM svataMtravAdane lAgu kare, arthakAmanI koipaNa pravRttine AdhIna na thAya to to huM mAnuM ke-e sAcA svataMtraH kAraNa ke e to ApaNe icchIe chIe ke-duniyAnA dareka prANI evA sAcA svataMtra bane : paNa A yuvakonI gharamAM, bajAramAM ane vyavahAramAM to evI kaMgAla dazA che ke-je jotAMja dayA Ave. kharekhara e svataMtravAdanA bhutane paravaza banelAonI, Aje 'jyAM jhukAvavuM joie tyAM akkaDatA, jenI AjJA zirasAvaMdya tyAM vivAda, ane je zAMtithI sAMbhaLavuM joie tyAM hakavAdane nAme haDakavA.' AvI anISTa dazA thai che. vadhumAM e bIcArAo, jenI AjJA nahi mAnavA yogya tyAM hAtha joDe che H AthIja kahevuM paDe che ke-e bhutane paravaza thayelAone, khareja unmAda jAgyo che ane emanA e unmAdane je poSe tenI pAchaLa teo phIdA phIdA hoi marI phITavAne taiyAra che ane deva, gurU tathA dharma no vikAsa nathI thayo paNa vikAra thayo che, evAonI buddhi khIlelI nathI paNa bIDAi gayelI che, mATe emane maMdira tathA sAdhu gamatA nathI ane AgamanI vAtonesAMbhaLavA paNa teo taiyAra nathI. e svataMtratAnA bhute, A rIte dareka hitakara bAbatomAM AjanA yuvAnone pAyamAla karyA che. e bhutane vaza thayelAo, deva, gurU ane Agamaneja nahi mAne ema nathI paNa teo potAnA mAtA pitA Adi vaDilane ane koi paNa jAtanI ziSTa maryAdAne paNa nahi mAne teo, mAtra mAnaze 2maNIone ! lakSmIne ! ane jamAnAnI havAne ! AvI dazAmAM mUkanAra svataMtratAnA bhutathI hitanA arthie bacI javuMja joie. sukha, mohanI mastImAM nathI paNa dharmaraMgamAM che H A uparathI spaSTa che ke- manuSyagatimAM paNa, sukha mohanI mastImAM nathI paNa dharmanA raMgamAM che ane ethIja upakArI maharSie, pharamAvyuM ke- 'garbhAvasthA, bAlyAvasthA, tarUNAvasthA ane vRddhAvasthA.' A cAre avasthAmAMthI eka paNa avasthAmAM sukha nathI. je avasthAmAM jJAna prakaTe ane viraktabhAva Ave te avasthAmAM sukha che paNa e sukha manuSya gatinuM nathI paNa manuSyapaNuM pAmIne manuSyapaNAne chAjatI thatI kAryavAhIne pratApe eTale ke-dharmaraMgane laine e sukha che. lakSmIvAn paNa, sukhI hoya to saMtoSathI che. jeo, saMtoSI nathI e : teothI to, pAMcamI cIjanA abhAve cAra sArI cIjane paNa AnaMdathI khAi zakAtI nathI. koTyAdhipati thavAnI icchAvALo, lakSAdhipati paNa du:khI che ane ethI adhikavALo thavAnI bhAvanAvALo koTyAdhipati paNa Page 146 of 234 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHkhI che. eja rIte sarvatra lAlasA eja duHkhanuM kAraNa che ane mohanI mastImAM lAlasAnuM sAmrAjya varte che eja kAraNe dharmaraMgathI vaMcita banelAone, Aje to nathI zubhodaya bhogavatAM AvaDato ke nathI azubhodaya bhogavatAM AvaDato. tamane maLyuM che e che to zubhodaya. muMbai jevuM zahera ane gajaba jevI Avaka che ne? paNa jAvakanA je emanA e kAramA unmAdane macaka nahi ApatAM tenA nAzanI zIkhAmaNa ApanAra che tenI sAme paNa jovAne teo taiyAra nathI : A bhayaMkara durdazAnA pratApeja, e bIcArAo, potAnI je yuvAvasthA tAranArI che tene DubADanArI banAve che. kharekhara yuvAvasthA e baLavatI avasthA che. e avasthAmAM vicAronI hAramALA hoya che, aMge aMgamAM kauvata hoya che ane e avasthAthI uMce paNa javAya ane nIce paNa javAya. zaktimAnuM, jo kSamAzIla na hoya to mAre ke mare agara mAre ne mare ane jo kSamAzIla hoya to bace ane bacAve : eja rIte yuvAvasthA che kauvatavALI, kaMI pheMkI devA jevI nathI : paNa jo enI yogyatA naSTa thAya to enAthI manuSyabhavamAM ratibhara paNa sukha nathI ane AjanuM svataMtratAnuM bhuta e avasthAnI yogyatAne naSTa karanAra che eTaluMja nahi paNa e bhutane panAre paDelAonI yogyatA naSTa thaI paNa gaI che : enAja pratApe, AjanA yuvakonI zeThanuM na mAnIe to khAie zuM, gharanuM na mAnIe to ghara na cAle, ghara calAvavuM hoya to gharanuM mAnavuMja paDe, peDhI calAvavA anekanI gulAmI karavI ja paDe, nokarImAM badhA hukama manAya ane cha kalAkane badale sAta kalAka kAma paNa karAya paNa deva, gurU ane dharmanI vAta to phAve to, rUce to ane mAnavI hoya toja mAnIe nahi to kaMi nahi. AvA prakAranI mAnyatA thai gai che : AvA prakAranI mAnyatAnA pratApe, teo, 'ame, mUrtine deva nathI mAnatA.' ema kahIne ubhA rahe che paNa potAnI ramaNInA phoTAne baTanamAM, vIMTImAM ke ghaDIyALanA cheDAmAM rAkhatA nathI zaramAtA : teone, prabhunI mUrti jaDa lAge che ane ramaNInI mUrti cetanavaMtI lAge che. kharekhara zrI jinezvaradevanI mUrtino virodha karanAranI pAse ramaNInI mUrti joine Azcarya thAya che. jene jotAM duniyAnI chAyA bhUlAya, vairAgyanAM jharaNAM jhare evI jinamUrti jene na game tene potAnI chAtI upara ramaNInI mUrti rAkhavAnuM game che e zuM Azcaryajanaka nathI ? bhale e vAta Azcaryajanaka hoya paNa ethI eTaluM to nakkI thAya che ja ke-e svataMtratAnA bhutanA pratApe, evAomAM daravAjA eTalA badhA che ke- akaLAmaNa ya. jAvaka vyAjabI che ke gera vyAjabI te tame jANo. zubhayoge maLelI sAmagrIne karmanI thIyarI samajanAro bhogavI jANe nahi to bIjI AzAo ane vicAro ulaTA herAna kare. AthIja Aje to azubhodayamAM jema muMjhavaNa thAya che tema zubhodayamAM paNa thAya che ane ethI dharmaraMga vinA manuSyagatimAM paNa sukha nathI. tIvra puNyodayanA abhAve, manuSyabhavamAM paNa roga ane parAbhava to mAthe beThelAja che : yoga ane viyoga paNa sAtheja che. A badhuM manuSyagatinAM du:khonuM varNana cAle che e dhyAnamAM rAkhajo. A manuSyabhavamAM paNa vivekanA abhAve, iSTanA yoganI khAmImAM zoka ana ISTanA viyogamAM ane anISTanA saMyogamAM mahA duHkha. vaLI tIvra azubhanA udaye ghaNAne bAlyakALathI laine roga tathA parAbhava to cAlu che. A manuSyabhava pAmIne parAbhavamAM mAna mAnanArA paNa jIve che. TUkaDAnI lAlasAe DaMDA khAvA chatAM paNa puchaDI halAvanArI jAti paNa che ne ? kUtarAne cAra iMDA mArIne kADho ane phera tuM, tuM karo to Ave ne ? e rIte game tevA Page 147 of 234 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parAbhavone paNa sanmAna mAnanArI jAta manuSyomAM paNa jIvatI ane te paNa nAnI sunI nahi paNa moTI che ne sabhAmAMthI. hA sAheba ! hA che ! kutaro to tiryaMca che, e bIcAro na samaje paNa manuSya, emAM paNa zrIjinazAsanane pAmelo gaNAto te paNa na samaje to tene kevo gaNavo? sabhAmAMthI. ghaNoja kharAba. kutarAnI jAtane to na khabara paDe paNa mAnavI emAM paNa AryadezamAM janmelo prabhuzAsanane pAmelo gaNAto hoya emAM jo adhamatA dekhAya to jarUra khaTake. TukaDA roTalA mATe daMDA khAi bhAgAbhAga karanAra kutarAnI kiMmata paNa zI baLI che ? paNa manuSyapaNAmAM paNa Aryadeza, Arya jAti ane Arya kuLamAM janmelAnI, potAne mahAjaina tarIke oLakhAvanAranI, mahAna sudhArakanA upanAmathI bhUSita thayelAnI tathA ilkAbAra ilkAba dharanAranI dazA jo AvI dInamAM dIna hoya to e keTalI tIraskArapAtra dazA che ! rUDo rUpALo sAdhanasaMpanna zrImAna baLavAna chatAM bhIkha mAge e kevo lAge ? sabhAmAMthI. ghaNoja vicitra ! to AthI samajo ke-manuSyabhava pAmIne paNa mohanI mastImAM paDelAne sahaja paNa sukha nathI. traNa prakAranA purUSo : purUSo- "marda, nAmarda ane ardha marda- A traNa prakAranA hoya che. marda te ke je mohana kAbumAM rAkhe. kAbumAM rAkhavA chatAM laTu banI jAya te amarda ane gulAma thAya te nAmarda A viSayamAM eka draSTAMta che ane te vicAraNIya che." - eka draSTAnta koi eka brAhmaNIne traNa putrIo hatI. te brAhmaNIe vicAryuM ke- "huM tevo koI upAya karuM ke jethI mArI putrIo paraNyA pachI sukhI thAya." A pramANe vicAra karIne te mAtAe potAnI moTI putrIne kahyuM ke 'tAro pati tArA vAsabhuvanamAM Ave tyAre tAre koi paNa aparAdha ubho karIne patinA mastaka upara pAdaprahAra karavo, eTale ke lAta mAravI ane te pachI te je kAMi kare ne tAre mane jaNAvavuM.' e moTI putrIe potAnI mAtAne kahevA pramANe vAsabhuvanamAM AvelA potAnA patinA mastaka upara pAdaprahAra karyo : potAnI patnInA pAdaprahArathI ropAyamAna thavAne badale teNInA atizaya snehathI bharelA te patie to "he priye ! tArA sukomala caraNane ghaNI ja pIDA thaI haze?" A pramANe kahIne teNe to potAnI patnInA caraNanI sevA karavA mAMDI. A banAva moTI putrIe potAnI mAtAne jaNAvyo. AthI jamAinI sthiti mAtAe jANI lIdhI ane ethI teNIe potAnI te moTI putrIne kahyuM ke- "he putrI! tuM tAre ghera tArI icchA mujaba vartaje, kAraNa ke tAro pati tArA vacanathI jarA paNa virUddha vartAva nahi kare, eTale ke-tane AdhIna thaIne ja vartaze mATe tAre jarAya DaravAnuM kAraNa nathI.' Page 148 of 24 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pachI potAnI bIjI putrIne paNa teNIe teja pramANenI zIkhAmaNa ApI ane te bIjI putrIe paNa potAnA patinA mastaka upara pAdaprahAra karyo. AthI e bIjI putrInA patie potAnI te pAdaprahAra karanArI patnIne kahyuM ke A pramANe karavuM e uttama kulamAM utpanna thayelI strIo mATe yogya nathI. ityAdi kahIne eka kSaNa vAra sahaja roSa karIne pachI te zAMta thaI gayo. A hakIkata e bIjI putrIe potAnI mAtAne kahI ane e sAMbhaLIne mAtAe te bIjI putrIne kahyuM ke- "he putrI ! tuM paNa tArA patinA gharamAM tane jema ThIka lAge tema AnaMda kara, kAraNa ke tAro pati prasaMga paDyuM eka kSaNavAra gusse thaine pachI ApoApa zAMta thai jaze." te pachI te mAtAe potAnI trIjI putrIne paNa evAja prakAranI zikhAmaNa ApI. tethI teNIe paNa potAnA pati pratye tevoja vartAva kayA : AthI e trIjI putrIno pati to atizaya kopAyamAna thai gayo ane kopAyamAna thaine teNe- 'nakkI tuM akalIna cho. ethI ja AvI rItie viziSTa lokomAM anucita evI ceSTAne kare che. A pramANe kahIne ane khUba kuTIne gharathI bahAra kADhI mUkI. A hakIkata trIjI putrIe potAnI mAtAne kahI, ethI teNIe potAnA jamAI pAse jaIne kahyuM ke'vahue prathama samAgama samaye varane A pramANe karavuM' -evI amArI kula sthiti che. A pramANe samajAvIne jamAIne muzIbate zAMta karyo ane potAnI putrIne kahyuM ke- he putrI ! tAro pati duHkhe karIne ArAdhavA yogya che, mATe tAre tArA patinI apramattapaNe paramadevatAnI mAphaka ArAdhanA karavI." A draSTAMta uparathI samajI zakAya tema che ke saMsAramAM paNa sAco purUSa te che ke-je viSayane AdhIna thaine viSayanI sAmagrIno gulAma na banI jAya. viSayanI sAmagrInA gulAmo koi paNa kALe svaparanuM hita sAdhI nathI zakatA. sUtrakAra maharSi zrIsudharmAsvAmIjI mahArAjA ane TIkAkAra-maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjA pharamAvI rahyA che ke- 'karmathI bhAre banelA jIvo dharmane AcaravA yogya chatAM viSayAsaktine laine emanA para game teTalI Apatti Ave to paNa sakala duHkhanA sthAnarUpa gRhasthAvAsane choDI zakatA nathI." ApaNe joi zakIe chIe ke-viSayAsakta AtmAo azubhodayanA yoge Apatti Ave to rUe, cIso pADe, bUmo mAre, snehisaMbaMdhIonI salAha levI paDe to deva-gurU ane dharmane paNa sAMbhaLe, paNa A badhu tyAMthI khasavA mATe nahi, paNa tyAM ja rahevA mATe ! Apatti TaLe ane sanmArge jAuM, e bhAvanAe sAMbhaLatA hoya agara A badhuM karatA hoya to ThIka paNa Apatti TaLe ane huM to ahIM ja rahuM, e bhAvanAeja e jIvo deva-gurU ane dharmane paNa sAMbhaLe che, vilApa kare, duHkhanI bUmo pADe e badhuM sAcuM, paNa te saMsArathI chUTavA mATe nahi paNa rahevA mATe viSayane yoge AvelI Apattine Apatti mAne ane dInatA eTalI badhI kare ke-na pUcho vAta. e dInatAno pAra paNa nahi ane dInatAmAM AvIne te ema paNa bole ke-mArA mAthe AvA deva, AvA gurU ane Avo dharma chatAMya AvI Aphata ! paNa emAMe Azaya to e ja ke-Aphata TaLe ane AnaMdathI ahIM Page 149 of 234 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahevAya. kharekhara, karmathI bhAre banelA jIvonI viSayavAsanA Apattio AvavA chatAMye jatI nathI. evI dazAmAM paNa AvelI Apatti kema jAya, e ja vicAra ane prayatnomAM paNa e ja hatu ke-viSayanI sAmagrI Apatti javAthI rItasara bhogavAya. A zivAyanI bIjI eka paNa zubha bhAvanA ja na maLe ! mAMdAne pUcho ke'davA zA mATe levAya che?" -to te kaheze ke- "sArI rItie khavAya, pIvAya ane mojazokha karAya e mATe !' hRdayanI A bhAvanAnA pratApe samajAtuM nathI ke- viSaya sAmagrI meLavavAmAM paNa pApa, bhogavavAmAM paNa pApa, ene yoge AvelI ApattithI durgAna thAya ethI paNa pApa, Apatti dUra karavA durbhAvanAo thAya ethI paNa pApa ane pariNAme durgatimAM javAnuM, tyAM paNa hAlata to cIso ja mAravAnI ane e hAlatamAMthI koI ja bacAvI zake tema nathI. A sthitimAM e sAcuM ja che ke- 'upakArIonA kathana mujaba evA pAmara AtmAo koI paNa rItie mokSa eTale duHkhono apagama athavA to mokSanuM kAraNa je saMyamAnuSThAna tene pAmI zakatA nathI.' have jayAre e pAmara AtmAo du:khonA apagamane athavA to mokSanA kAraNarUpa saMyamAnuSThAnane nathI pAmatA. tyAre zuM pAme che? -e batAvatAM sUtrAvayavanI avataraNikA, te sUtrAvayava ane teno artha darzAvatAM TIkAkAra-maharSi zrIzIlAMkarasarijI mahArAjA pharamAve che ke "duHkhavimokSAbhAve ca yathA nAnAvyAdhyupasRSTAH saMsArodare prANino vivartante tathA darzayitumAha "aha pAsa tehiM kalehiM AyattAe jAyo" 'atha iti vAkyopanyAsArthe pazya tvaM tepUccAvacepu kulepu, AtmatvAyaAtmIyakamrmAnubhavAya jAtAH / duHkhano vimokSa eTale 'sarvathA duHkhano je nAza' tenI prAptinA abhAvamAM nAnA prakAranI vyAdhio rUpa upasargothI rIbAtA prANIo, saMsArodaramAM je rItie varte che. te darzAvavA mATe sUtrakAramaharSi zrI sudharmAsvAmijI mahArAjA pharamAve che ke "aha pAsa tehiM kUlahiM AyattA jAyo' A sUtrAvayavamAM prathama je "the zabda che te vAkyanA upanyAsa mATe che, eTale "378 zabdathI vAkyano upavAsa karIne sUtrakAra maharSi pharamAve che ke "he bhavya ! tuM jo-te ucca nIca kulomAM saghaLAya prANIo RI[QIche eTale potAnAM karmono anubhava karavA mATe utpanna thayelA che." A pachI "tadudayAccemAM avasthAmanubhavantItyAha SoDazarogavakta vyAnugataM zlokatraya" "te potAnA karmanA udayathI saMsAramAM bhaTakI rahelA prANIo AvI jAtinI avasthAne anubhave che, ema darzAvavA mATe sUtrakAramaharSie sola rogonA vaktavyane kahetA traNa zloko kahyA che." A pramANe Page 150 of 234 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahIne TIkAkAramaharSi sUtramAM kahelA traNa zloko tarapha dhyAna kheMce che. ane te pachI te traNa zlokonI vyAkhyA karatAM traNe zlokomAM kahelA rogo vigerenuM svarUpa ghaNA ja vistArathI batAvI, te pachI paNa sUtrakAramaharSi A vastuno upasaMhAra karatAM zuM pharamAve che te ane teno uddeza zuM che, e TIkAkAra maharSie alpa zabdomAM paNa ghaNuM ja suMdara samajAvyuM che. prathama ApaNe e ja joie ke sola roga Adine darzAvatA traNa zloko sUtrakAramaharSie kayA kahyA che ___ "gaMDI ahavA koDhI. rAyaMsI avamAriyaM / kANiyaM jhimiyaM ceva, kuNiyaM khajiyaMtahA //91/ udAra cha pAsa mayaM ca, sUrNIyaM ca gilAsaNi/ vevaI pIDhasaNi ca, silivayaM mahamehaNi //// solasa ee rogA, akkhAyA annuputvso| ahaNaM phasati AyaMkA, phAsA ya asamaMjasA //3//' A traNa zloko paikInA prathamanA be zlokomAM gaMDa Adi sola rogonuM pratipAdana che ane trIjA zlokanA pUrvAddhamAM kahelA sole rogono upasaMhAra karyo che tathA te pachI bAkInA aDadhA zlokamAM sola zivAyanA AtaMko ane spazA nuM varNana che." e saghaLAyanuM spaSTa varNana TIkAkAramaharSie karyuM che:1- 'gAMDI sola rogono nAmanirdeza karatAM sUtrakAramaharSie prathama pada "aMDI mUkyuM che. eno bhAva samajAvatAM ane e pada pachI mUkavAmAM Avela 'havo no saMbaMdha konI konI sAthe che te ane eno artha zu karavo e darzAvatAM TIkAkAramaharSi pharamAve che ke "vAtapittazlepmasannipAtajaM caturdA gaNDaM, tadasyAstItigaNDI-gaNDamAlAvAnityAdi, athavetyetatyatirogamabhiMsambadhyate, athavA rAjAMsI aparamArItyAdi, athavA tathA' "gaMDa nAmano roga vAta, pitta, glekha ane sannipAta A cArathI utpanna thAya che ane e roga jene hoya te gaMDI-gaMDamAlAvAna ityAdi kahevAya che." tathA athavA e dareka roganI sAthe saMbaMdha dharAve che : jema ke- athavA rAjaMsI, aparamArI-ityAdi ane athavA' e 'tathA" nA arthamAM che, arthAta- gaMDa rogathI rogI banelo gaMDI tathA rAjayazmA nAmanA rogathI rogI banelo rAjasI tathA apasmAra nAmanA rogathI rogI banelo apasmArI e rItie 'athavA" ne "tathA' nA arthamAM dareka rogonI sAthe yojAya che. 2-tathA pdf gaMDI ane athavA no bhAva samajAvyA pachI koDhI padano bhAva ane koDhanA bheda AdinuM varNana karatAM pharamAve che ke "tathA kuSThI kuSThamaSTAdazabhedaM tadasyAstIti kuSThI, tatra sata mahAkuSThAni, tadyathAaruNodumbara nizyajihava kapAlakAkanAda pauNDarokadavakuSThAnIti, mahacvaM caipAM sarva Page 151 of 234 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAtvanupravezAdasAdhyatvAccaitiH ekAdaza kSudrakuSThAni, tadyathA-sthUlAruSka (1) mahAkuSTai (2) PG (3) varnana (4) parisarpa (7) visarpa (2) sighna (7) viviMga (8) iiTama (9) pAnA (90) Adle (99) saMjJAnIti, sarvApyAlA, sAnAnyataH o sarva sannipAtanapi vAtAhi doSotkaTatayo tuM bhedabhAga bhavatoti / " "tathA kuSTha nAmano roga aDhAra prakArano che. e aDhAre prakArano kuSTha roga jene hoya te kuSThI eTale koDhIo kahevAya. e aDhAre prakAromAM- '1-arUNa, 2-udumbara, 3-nizyAjiva, 4-kapAla, pa-kAkanAda, 6pauNDarIka ane 7-6ThThu' -A sAta prakArano koDha mahAkoDha kahevAya che. A sAte prakAranA koDha sarva dhAtuomAM praveza karatA hovAthI ane asAdhya hovAthI mahAkoDha kahevAya che. A sAta sivAyanA- '1- sthulArUSka, 2mahAkuSTa, 3-ekakuSTha, 4-carmadala, 5-parisarpa, 6-visarpa, 7-sidhda, 8-vicarcikA, kiTiNa, 10-pAmA ane 11-zatArUka' -A agIAra nAmanA koDho kSudra koDho kahevAya che. A rItie sAta moTA ane agIAra kSudra maLIne aDhAra prakAranA koDha che. jo ke-sAmAnya rItie to e aDhAra prakAranA koDha sannipAtathIja thAya che, te chatAM paNa vAta Adi doSonI utkaTatAnA yoge e koDha roganA A prakAranA bheda paDe che." 3- tathA rAyAMsI rAyA padanI vyAkhyA karatAM pharamAve che ke" tathA-rAjAMso - rAjayakSmAsoDasyAMstItirAjAMsI, sannipAtajazvanurbhyaH kAraNebhyo bhavati iti, uktaM ca-" kSayItyarthaH, sa ca kSaya: "kopo nAyaTe yajJA, gaddo hetu vatudayAt / verodhAt kSAvyeva, sArasA vinAzanAt ///// "tathA rAjAMso eTale rAjyamAA ane e rAjyakSmA jene hoya te rAjAMsI eTale kSayarogI kahevAya che. sannipAtathI pedA thato te kSaya cAra kAraNothI thAya che. A vAtane kahetAM kaheluM che ke traNa doSothI utpanna thato kSaya nAmano roga-1-vegano rodha, 2-kSaya, 3-sAhasa ane 4-viSama azana eTale ayogya kAle bhojana karavuM te athavA aniyamita pramANamAM bhojana karavuM te- A cAra hetuothI thAya che." 4- tathA avamAriyaM vanAriyapadanI vyAkhyA karatAM pharamAve che ke " tathA apaspAro vAtapittazlemasannipAtajatvA caturdhA, tadvAnapagatasadasadvivekaH bhramamUrcchAdikAmavasthAmanubhavati prANoti uktaM ca-" "anAvezo saMro, hepone taskRtiH / apasmAra iti jJeyo, gado ghorazvaturvidhaH //9/ "tathA avamAriyuM eTale apasmAra te vAta, pitta, zleSma ane sannipAta -A cArathI utpanna thato hovAthI cAra prakAre che. je prANI e apasmAra nAmanA rogane AdhIna thai jAya te prANI sat ane asA vivekathI rahita thaine bhrama ane mUrchA AdinI avasthAno anubhava kare che. e saMbaMdhamAM kahyuM che ke Page 152 of 234 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1-bhramAveza, rasasaMrakSma, 3-poka, ane 4-hRtaskRti -A cAra prakArano apasmAra nAmano roga e bhayaMkara che, ema jANavA yogya che." 5- taPI- birmyuM birmghaMnI vyAkhyA karatAM pharamAve che ke "tathA kANiyaM ti akSiroga, sa ca dvidhA-garbha-gaMtasyotpadyate jAtasya ca, tatra garbhasthasya draSTibhAgama-pratipannaM tejo jAtyandhaM karoti, tadevaikAkSigataM kANaM vidhatte, tadeva raktAnugataM raktAkSaM pittAnugataM piGgAkSaM zleSmAnugataM zuklAkSaM vAtAnugataM vikRtAkSaM, jAtasya ca vAtAdijanitoDabhipyando bhavati, tara 111 cca sarve rogAH prAdutyantoti, uktaM ca" __"vAtAtttiAtkaphAdraktA-dabhiyandazcaturvidhaH / TI[ Mte vora: sarvanAmathaot; //// "tathA kANiyuM eTala AMkhono roga. e AMkhono roga be prakAre che : eTale 1-garbhamAM rahelAne paNa utpanna thAya che, ane ra-jamyA pachI paNa thAya che." te be paikInI prathama avasthAmAM eTale ke-garbhamAM rahelAne jo e roga thAya, to tene aneka prakArano e roga thAya che : eTale ke 1- draSTibhAga upara prApta nahi thayeluM teja tene jAlaMdha eTale janmathI mADIneja aMdha banAve che. 2- eja teja jo eka AMkhamAM gayeluM hoya to tene kANo banAve che. 3- te ja teja jo lohI sAthe maLI jAya to tene lAla AMkhavALo banAve che. 4- te ja teja jo pittanI sAthe maLI gayuM hoya, to tene pALI AMkhovALo banAve che. 5- te ja teja jo zleSmanI sAthe maLI gayuM hoya, to tene dhoLI AMkhovALo banAve che, ane 6-te ja teja jo vAyunI sAthe maLI gayuM hoya, to tene vikRta AMkhovALo banAve che. ane bIjI avasthAmAM eTale ke-jamyA pachI jo e roga thAya, to tene vAtAdikathI abhiSkanda nAmano eka netraroga thAya che ane tenAthI saghaLAya rogo pragaTa thAya che, kahyuM che ke prAyaH karIne netronA sarva rogone karanAra bhayaMkara abhiSyanda vAtathI, pittathI, kaphathI ane raktathI ema cAra prakArano thAya che." ha-tathA jhimiyaM tathA himacaMnI vyAkhyA karatAM paNa pharamAve che ke"tthaa-jhiaamiyN ti jAiyatA sarvazarIrAvayavAnAbhavazitvamiti' "tathA "mirca eTale jAgratA, enA yoge zarIranA saghaLAya avayavomAM evI jADyatA Ave che ke-jethI te zarIranAM saghaLAMya avayavo zarIranA svAminI AdhInatAmAM nathI rahetAM, arthAt te rogavALo AtmA potAnA zarIra upara potAno kAbu rAkhI zakato nathI." Page 153 of 234 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7- tathA kuNirya tathA 'kuNiya' nI vyAkhyA karatAM paNa pharamAve che ke " tathA kuNiyaMti garbhAdhAnadoSAd husvaikapAdo nyUnaikapANirvA kuNi!" "tathA 'kuNiya' eTale garbhAdhAna doSathI eka page karIne TuMko eTale lulo athavA laMgaDo ane eka TuMkA hAthavALo eTale ThuMTho ja hoya, tene kuNi nAmano roga kahevAya che, arthAt kuNi te kahevAya che ke-garbhamAM AvatI vakhatanA doSathI je eka paganI khAmIvALo athavA to eka hAthanI khAmIvALo thAya che.'' 8- tathA khujjiyaM tathA 'khuljiyaM' nI vyAkhyA karatAM lakhe che ke " tathA- khujjiyaM ti kubjaM pRSThAdAvasyAstIti kubjo, mAtApitR zoNita zukradoSeNa garbharathadoSodbhavAH kuvjavAmanakAdayo doSA bhavantIti uktaM ca "meM vAtapropena, rohare vADapamAnita vet yul: gpf, paDyuMno mana C vA 1/9/ bhUko manmana evetyetadekAntarite mukhadoSe laganIyamiti " "tathA 'khujjiya' eTale kubja ane e kubja roga pITha Adi upara jeno hoya te kubaDo. A kubja ane vAmanaka Adi doSo mAtAnuM lohI ane pitAnA vIryanA doSathI garbhamAM rahela doSothI utpanna thayelA hoya che H kahyuM che ke "garbhamAM vAtano prakopa thavAthI athavA dauhadanuM apamAna karavAthI garbha kubaDo, ThuMTho, pAMgaLo, muMgo athavA guMgaNo thAya.'' "mugo e guMgaNoja che, e vAta A pachInA eka doSa pachI AvatA mukhadoSamAMja ene lagADI devo." 9- tathA '3 'udi' padanI vyAkhyA karatAM pharamAve che ke " tathA-udariM ca ti, caH samuccaye vAtapittAdisamutthamaSTadhodaraM tadasyAstItyudarI tatra jalodaryasAdhyaH zepAstvacirotthitAH sAdhyA iti, te. cAmI bhedA: 66 'pRthak samastairapi cAnilAdyaiH, plIhodaraM vadhdhagudaM tathaiva / AgantukaM saptamaSTamaM tu, jalodaraM ceti bhavanti tAni //9// "tathA uciM ca A sthaLe je ca zabda che te samuccaya arthamAM che ane vAta tathA pItta AdithI utpanna thayela udara nAmano roga e ATha prakArano hoya che. te roga jene hoya te rogI udarI tarIke oLakhAya che. e ATha prakAromAM chello jalodarI asAdhya che, tyAre bAkInA sAta jo thoDA samayamAM utpanna thayelA hoya to te sAdhya koTinA cha. te ATha bhedo A pramANe gaNAvavAmAM AvyA che'' pRtha nilAze: A pramANe kahIne- 1. vAta janya, 2. pittajanya ane 3. kajanya A traNa ane 'sanasTerapi jJAninAo A pramANe kahIne 4. vAta, pitta ane kapha e traNe janya' A cotho te pachI Page 154 of 234 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. pAMcamo plIhodara 6. chaThTho 'badruguda' 7. sAtamo AgaMtuka ane 8. AThamo jalodara A pramANe te ATha bhedo thAya che. 10 tathA mUyaM 'pArA gUrya 7 nI vyAkhyA karatAM pharamAve che ke " tathA - pAsa mUyaM ca ti pazya - avadhAraya mukaM manmanabhASiNaM vA, garbha dopAdeva jAtaM taduttarakAlaM ca, pajhcaSaSThirmukhe rogAH saptasvAyataneSu jAyante, tatrAyatanAni auSTau dantamUlAni dantA jihvA tAlukaNThaH sarvANi ceti, tatrASTAvoSTyo: paJcadaza dantamUlepvaSTau danteSu paca jihavAyAM nava tAluni saptadasa kaNThe trayaH sarvegvAyataneviti' "tathA nizcita kara ke-mUMgo athavA manmanabhASI, e garbhanA doSathIja thAya che ane te pachInA kALamAM paNa thAya che. mukhamAM sAta sthAnone viSe thatAM rogo ekatrita karIe, to pAMsaTha rogo thAya che. mukhamAM-1. hoTho, 2. dAtanA mUlo, 3. dAMto, 4. jivA, 5. tAlu, 6. kaMTha ane 7. saghaLAya. A sAta sthAno gaNAya che. temAM 1. prathama hoTha nAmanA AyatanamAM ATha rogo thAya che, 2. bIjA dantamUla nAmanA AyatanamAM paMdara rogo thAya che, 3. trIjA danta nAmanA AyatanamAM ATha rogo thAya che. 4. cothA jivA nAmanA AyatanamAM pAMca rogo thAya che. 5. pAMcamA tAlu nAmanA AyatanamAM nava rogo thAya che. 6. chaThThA, kaMTha nAmanA AyatanamAM sattara rogo thAya che ane 7. sAtamA sarva eTale badhAMya maLIne banela Ayatana mAM traNa rogo thAya che. A rItie sAteya AyatanonA maLIne mukhamAM 65 rogo thAya che." 11- tathA jhULIya 'jhuLiyuM jenI vyAkhyA karatAM pha2mAve che ke .. "sUNiyaM ca ti zUnatvaM zvayathurvAtapitazleSma sannipAtaraktAmi dhAtajoDayaM poDheti, uktaM cazophaH syAt paDivadho dhoro, doSairutsedhalakSaNaH / vyaste: sanaTevApITha, tayA raNanidhAtana: //9}}} "suNiyuM" eTale sojo ane te 1. vAta 2. pitta, 3. zleSma, 4. sannipAta, 5. rakta ane 6. abhighAta A chathI utpanna thato hovAthI cha prakAre cheH kahyuM che ke "raste Troje" eTale chUTA chUTA traNa vAta, pitta, ane kaphanA doSothI traNa prakArano ane rAnarata to' eTale bhegA maLelA e traNenA doSathI cotho tathA rakta thI pAMcamo ane abhighAta thI chaThTho ema cha prakAre utpanna thato uMcAi che svarUpa jenuM evo bhayaMkara sojo cha prakArano thAya che. 12- tathA AbhAri 66 gilAsaNi nI vyAkhyA karatA pharamAve che ke " tathA gilAsaNi ti bhasmako vyAdhi, sa ca vAtapittotkaTatayA zleSmanUnatayopajAyata " sd" "tathA gilAsaNI eTale bhasmaka nAmano vyAdhi e vyAdhi, vAta ane pitta nI utkaTatAthI ane zleSma nI nyUnatAthI utpanna thAya che.'' Page 155 of 234 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13- tathA vevar3a vevaInI vyAdhyA 20i 32mAvecha"tathA vevaI tiM vAtasamutthA zarIrAvayavAnAM kampa iti uktaM ca prakAmaM veyate yastu, kampamAnazca gacchati / kalAyakhaMcaM taM vidyA-nmukta sandhinibaMndhakam //91/ "tathA vevaEeTale vAtathI utpanna thayelo zarIranA avayavono kampa kahyuM che keje khuba dhruje che ane dhrujato dhrujato jAya che, tene mUkAi gayuM che sAMdhAonuM baMdhana jene evo kalAyakhaMja vo." 14- tathA pIDhasarpi pIDhasarpinI vyAdhyA 2ta 59||32bhaavech "tathA pIDhasarpi ca tti janturgarbhadroyAt pIDha sarpitvenotpadyate, jAto vA karmadopAjAvati sa kila pANigRhotakApThaH prasarpatoti' tathA pIDhasarpi eTale garbhanA doSathI pIDhasapipaNAthI utpanna thAya che athavA to jamyA pachI karmanA doSathI tevo thAya che ane te roganA pratApe te hAthamAM lAkaDI pakaDIne cAlI zake che. 15-tathA silivayaM / silivayaMnI vyAjyA 42t| 32bhAvecha : "tathA silivayaM ti zlopadaM pAdAdI kAThinyaM, tadyathAprakupitavAtapittazlepmANoDadhaprapannA vaGa kSaNoru jaDadhAsvavatiSThamAnA kAlAntareNa pAdamAzritya zanaiH zanaiH zopha mupajanayanti tacchlIpadamityAcakSate "purANodakabhUmiSThAH, sarva pu ca zItalAH / ye dezAstepa jAyante, zlIpadAni vizeSataH //91/ pAdayohastayozcApi, zlIpadaMjAyate nRNAm / kopThanAsAsvapi ca, kecidicchanti tadidaH //// tathA 'silivarya 5 // mAhine viSe hInatA, nIye mAvyA chatAM // dhanA sAMdhA, sAtha ane jaMgAmAM nahi rahI zakatA evA prakupita thayelA vAta, pitta ane kapha kAlAMtare pagano Azraya karIne dhIma dhIme zopha eTale hAtha paga vigere sujADI denAra romane pedA kare che, tenuM nAma zlIpada e pramANe kahe che vizeSe karIne zlIpado te dezomAM utpanna thAya che ke-je dezo purANa-jUnA pANIvALI bhUmimAM rahelA hoya ane sarva RtuomAM zItala hoya. e zlIpada roga manuSyonA pagane viSe paNa thAya che ane hAthone viSe paNa thAya che. keTalAka te vastunA jJAtAo to kAna, hoTha ane nAsikA upara paNa thAya che." ema paNa mAne 16-tathA- mahumehaNi "tathA mahumehaNi ti madhumeho-varitarogaH sa vidyate yarayAsau madhumehI, madhatulyaprastrAvavAnityarthaH, tatra pramehANAM vizatibhedAH, tatrArayAsAdhyatvenopanyAsa, tatra sarva eva Page 156 of 234 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramehAH prAyazaH sarvadIpotthAstathApi vAtAAtkaTamedAdizatibhedA bhavanti, tara kaphAdaza paTa pittAt vAtajAzcatvAra iti, sarveDapi caite Da sAdhyAvasthAyAM madhupramehatvamupayAntIti, uktaM ca sarva eva pramehAstu, kAlenApratikAriNaH / madhumehatvamAyAnti, tadADasAdhyA bhavanti te //917" tathA madhumeha eTale bastiroga che jene hoya e madhumehI kahevAya che ane teno pezAba madhu jevo hoya che. prameha nAmanA roganA bhedo vIza che. temAM A madhumehI asAdhya hovAthI ja ahIM eno upavAsa karyo che. jo ke-saghaLAya prameho prAyaH karIne sarva doSothI utpanna thanArA che, to paNa vAtAdikanI utkaTatAnA bhedathI tenA bhedo vIza thAya che, temAM daza thAya che kaphathI, cha thAya che pittathI ane cAra thAya che vAtathI. e saghaLA paNa prameho asAdhya avasthAmAM madhumehapaNAne pAme che. kahyuM che ke kAle karIne apratikAri banelA saghaLA ja prameho jayAre madhumehapaNAne pAme che. tyAre te asAdhya thAya che." upasaMhAra : A pramANe sUtragata be zlokomAM kahelA sole rogonuM pratipAdana karIne have trIjA zlokanA pUrvArdha dvArA sUtrakAra maharSi e sole rogonA kathanano upasaMhAra kevI rItie kare che, e darzAvatAM TIkAkara maharSi pharamAve che ke"tdevN poDazApyete-anantarotA: rogA vyAdhiyo vyAkhyAtAH anupUrvazI anukrameNaM' "A prakAre tarata ja kahelA e sole paNa rogo eTale vyAdhionI vyAkhyA krame karIne karI." vyAdhio zivAya bIjuM zuM? have upara kahI AvyA te sola vyAdhio zivAya bIcArA te pAmara AtmAo zuM zuM pAme che, enuM varNana karatAM traNa zloko paikInA trIjA zlokanA uttarArdhamAM sUtrakAra maharSie zuM pharamAvyuM che e darzAvatAM TIkAkAra maharSi lakhe che ke "atha anaMtaraM NaM iti vAkyAlaikAre spRzanti abhibhavanti AtaDakA AzujIvitApahAriNaH zulAdayo vyAdhivizeSAH sparzAzca gADhapahArAdijanitA duHkhavizeSAH asamaijasAH kramayogapadyanimitAnimitotpannAH spRzantIti sambandha:/' / trIjA zlokanA uttarArdhanI zarUAtamAM ja Avato artha e anaMtara arthamAM che ane "[ e vAkyanA alaMkAra mATe che. A pachI "ppitta eTale abhibhava kare che, 'Idol eTale akadama jIvitano apahAra karanArA zUlAdi vyAdhivizeSo "DPRo eTale gADha prahAra AdithI utpanna thayela duHkhavizeSo ane "W{Ino eTale krame karIne ekI sAthe nimittathI ke animittathI utpanna thayelA A pramANeno artha che. arthAtu upara kahI AvelA rogo zivAyanA paNa ekadama jIvitano nAza karanArA zUlAdi vyAdhi vizeSo gADha prahAro AdithI utpanna thatA duHkhavizeSo ane krame karIne ekI sAthe nimittathI ke animittathI utpanna thatA rogavizeSo paNa saMsAramAM rakhaDatAM AtmAone herAna kare che. manuSyagatimAM utpanna thayelA AtmAonI paNa yoni, Page 157 of 234 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kulakoTi ane vedanA AdikanuM-Avedana - sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmijI mahArAjA, saMsAravarti prANIone saMsAra upara nirveda ane vairAgya utpanna karAvavAnA hetuthI A chaThThA adhyayananA pahelA udezanA bIjA sUtra dvArA karmavipAkanuM viziSTa prakAre varNana kare che. sUtrakAra paramaSie kareluM e varNana sahelAithI samajI zakAya e mATe TIkAkAra maharSie prathama saMsAranI cAre gationI yoni AdinuM varNana karatAM sauthI nIcatama narakagatinI yoni, kulakoTi, utkRSTa sthitinuM pratipAdana karavA sAthe te gatimAM paDelA jIvone bhogavavI paDatI dArUNa vedanAonA prakAro ane tenA svarUpano kaMIka khyAla ApyA bAda tiryaMcagatimAM paDelA jIvonA prakAra, te saghaLAya prakAronI yoni ane kulakoTinI saMkhyA kahevA sAthe te jIvone bhogavavI paDatI vedanAono paNa keTalAka khyAla karAvyo. have e paramopakArI TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjA, manuSyagatimAM paNa yoni ane kulakoTi keTalI che tathA manuSyagatimAM utpanna thayelA AtmAone vedanAo kevA prakAranI che enuM varNana karatAM pharamAve che ke"mnussygtaavpi cartudaza yonilakSA dvAdaza kulakoTIlakSAH, vedanAstvambhUtA iti dukhaM strIkulakSimadhye prathamamiha bhave garbhavAro narANAM, bAlatve cApi duHkhaM malalulitatanustrIpayaH pAnamizrama / tAruNye cApi dukhaM mavati virahajaM vRddhabhAvoDapyasAra, saMsAre re manuSyA / vadata yadi sukhaM svalpamapyarita kiMcit / / 9 / / vAlyAtmabhUti ca roga-daSTobhibhavazca yAvadiha mRtyuH / zokaviyogAyogai-rgatadopaizca kavidhaiH //// kSuttahimogNAnilazIta-dAhadAridyazokapriyavimayogaiH / daurbhAgyamaukhayanibhijAtya-dAra ra [ vairupyarogAdibhirakhatannaH //3//" manuSyagatimAM paNa yonio cauda lAkha che ane kula koTio bAra lAkha che tathA vedanAo to vividha prakAranI che. jevI ke A saMsAramAM prathama to manuSyone strInI kukSInI aMdara garbhavAsamAMja duHkha che ane janma pAmyA pachI bAlapaNAmAM paNa duHkha che, kAraNa ke-bAlapaNAmAM malathI vyApta zarIravALI strInA dudhanuM pAna karavuM paDe che. tathA tarUNapaNAmAM paNa virahathI utpanna thatuM duHkha bhogavavuM paDe che ane vRddhabhAva paNa sAra vinAno che. AvI avasthAmAM he manuSyo ! jo manuSyagatimAM svalpa paNa kiMcit sukha hoya to tame khuzInI sAthe bolo, vaLI are A manuSyagatimAM bAlyakAlathI AraMbhIne yAvata mRtyu thAyatyAM sudhI manuSya, rogarUpI uragothI DasAyelo rahe che ane zoka, priyano viyoga ane apriyano saMyoga tathA aneka prakAranA durgata doSothI manuSyano abhibhava thayAja kare che. tathA Page 158 of 234 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sadAne mATe manuSya kSudhA, tRSA, hima, uSNa, anila, zIta, dAha, dAridra, zoka ane priyano viprayoga tathA daurbhAgya, mUrkhatA, amanoharatA, dAsapaNuM, kharAba rUpavALApaNuM ane roga AdithI asvatantra eTale pUro paratantra che. garbhavAsanI bhISaNatA : A uparathI sahajamAM samajI zakAya tema che ke-manuSya gatimAM utpanna thavA chatAM paNa karma paravaza AtmAone sahaja paNa sukha nathI, kAraNa ke-karmayoge AvI paDatI Apattio manuSyane mane ke kamane sahavIja paDe che. koi paNa manuSya evo nathI ke-jene manuSyagatimAM AvatAM garbhavAsanuM duHkha veThavuM na paDatuM hoya ane garbhavAsanuM duHkha eTaluM badhuM bhISaNa che ke-jenuM varNana sAMbhaLatAM Astika hRdaya kaMpI uThyA vinA raheja nahi. garbhAvAsanA du:khanuM varNana karatAM kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA, zrI yogazAstramAM pha2mAve che ke "narA runA smRti ciM, na tathA dhvArAM | garbhavAso yathA ghora narake vAsasannibhaH //9// vRddhAvasthA, roga, maraNa ane dAsapaNuM tevuM duHkhanuM kAraNa nathI ke jevuM duHkhanuM kAraNa garbhAvAsa che, kAraNa ke garbhavAsane anya koi upamA lAgu nathI paDatI paNa eka bhayaMkara narakAvAsanI ja upamA lAgu paDI zake tema che eTalo badho bhayaMkara manuSya mATe eka garbhavAsa che. arthAt manuSyano garbhavAsa eTale eka jAtino bhayaMkara narakAvAsa eTale e prAthamika garbhAvAsano AgaLa vRddhAvasthAnuM duHkha, rogonuM du:kha, maraNanuM duHkha ane dAsapaNAnuM duHkha paNa kazAja hIsAbamAM nathI ane evA ghora duHkhathI bharelA garbhAvAsanuM duHkha karmathI paratantra banelA manuSya mAtrane bhogavyA vinA cAlI zakatuMja nathI. garbhavAsanA duHkhano khyAla : evA ghora duHkhathI bharelA garbhavAsanA du:khano khyAla karAvavA mATe eja sUripuMraMdara jaNAve che ke" sUcibhiragnivarNAbhi-bhinnasya pratiroga yat / dukhaM narasyANTaguNaM, tadbhaved garbhavAsina: //9// agni jevA varNavALI banI jAya tevI rItie tapAvelI soyothI romeroma bhedAi gayelA manuSyane je duHkha thAya tenA karatAM paNa AThagaNuM du:kha garbhamAM vasatA manuSyane thAya che. arthAt koi eka manuSya, koi manuSyanA zarIramAM jeTalI roma che te dareke dareka romamA ekI sAthe tapAvI tapAvIne agni jevA varNavALI banAvelI soyo khosI de ane tethI te manuSyane jeTaluM duHkha thAya tenA karatAM AThagaNuM du:kha garbhamAM vasatA karma paratantra AtmAne thAya che. janmanuM duHkha H Page 159 of 234 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaLI evA bhayaMkara garbhavAsamAM je duHkha che tenA karatAM janma samaye manuSyane je duHkha thAya che te to koI vacanAtItaja thAya che. eja kAraNe te eTale janmasamayanuM je duHkha tenuM varNana karatAM to e pravacanapAradarzI sUripuraMdara pharamAve che ke "yoniyanbAd vinikrAman, yadukhaM labhate bhavo / garbhavAsabhavAd duHkhAt, tadanantaguNaM khalu //21/" yonirUpa yantramAMthI viSama vedanApUrvaka nIkaLato saMsArI je duHkha meLave che te duHkha to garbhavAsamAM thatA duHkhathI so gaNuM nahi, hajAragaNuM nahi, lAkha guNuM nahi, kroDa guNuM nahi, abaja guNuM nahi, parAdha gaNuM nahi ane asaMkhya guNuM paNa nahi paraMtu anaMtagaNuM che. arthAt kAramAM garbhavAsamAM thatA duHkhano khyAla ApavA mATe to upamA paNa maLI zake che paraMtu janmasamayanA du:khano khyAla ApavA mATe to upamA paNa maLI zakatI nathI evuM kAramuM du:kha manuSyane janma samaye bhogavavuM paDe che. anya duHkha to pratyakSaja che : garbhavAsa ane janma sivAyanAM je duHkho che te to sau koine jo jue to pratyakSaja che, kAraNa ke'bAlapaNAnuM duHkha, yauvanapaNAmAM virahanA yoge thatuM duHkha ane vaDhapaNAnI vedanAo kone apratyakSa che ? rogonI duraMtatA kayo manuSya nathI vedato? zokAdinI pIDA ane aneka prakAranA doSono parAbhava kayA manuSyane pratyakSa nathI? sudhA AdinI pIDAo kayA manuSyane bhogavavI nathI paDatI ? daurbhAgya AdinA upadravothI koNa koNa nathI rIbAtuM?" arthAta garbhavAsa ane janmanA duHkha sivAyanA anya duHkho to prAyaH saune pratyakSaja che-keTalAMka potAnA upara to keTalAMka paranI upara. to pachI prazaMsA kema?: jo A rItie manuSyagatimAM paNa duHkha sivAyanI vAta nathI to pachI manuSyabhavanI prazaMsA kema ? A prazna, manuSyabhavanI prazaMsAnA hetune nahi samajanArAonA aMtaramAM saheje udbhave enI nA nathI, kAraNake jJAnIonA kathanane zraddhAhIna paNe phAvatI rItie upADI lenArA AtmAone evA prazno udbhave emAM kazuM ja Azcarya nathI. paNa evAoe samajavuM joie ke-viSayakapAyamAM rakta banIne yathecchapaNe vartanArAonA manuSyabhavane jJAnIoe kadIja prazaMsyo nathI. anaMta upakArI zrI vItarAgaparamAtmAoe teonAja manuSyabhavane prazasyo che ke jeoe prApta thayelA manuSyabhavane saMsAranI sAdhanAmAM nahi yojatAM mokSamArganI ArAdhanAmAM yojyo che A vAta evAoe barAbara samajI levA jevI che ane samajIne sadAya yAda rAkhavA jevo che. eja kAraNe manuSyabhavane pAmIne paNa jeo viSayakaSAyamAM Asakta banIne svacchaMdI jIvana tathA ajJAna jIvanane gujAranArA che teo mATe manuSyagatinAM duHkhonuM varNana karatAM kalikAlasarvajJa bhagavAn zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA zuM zuM pharamAve che te ApaNe have pachI jozuM. Page 160 of 234 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyabhavane pAmavA chatAM paNa manuSya bhavanI mahattAnA anaMtajJAnIoe da za 1 va la aa hetune nahi samajI zaktArA ajJAAna manuSyanI duHkhada durdazAnuM digadarzana : eka ja duHkha, bIjI vAta nahi ! : sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmijI mahArAjA, saMsAravarti prANIone saMsAra upara nirveda ane vairAgya utpanna karavAnA hetuthI karmavipAkanI je gariSThatA varNavavA mAge che te sahelAithI samajI zakAya te AzayathI TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjAe, saMsAranI cAre gatinI duHkhada dazAnuM varNana karatAM narakagati, tiryaMcagati ane manuSyagatinI duHkhada dazAno khyAla Apyo. e traNeya gatinI duHkhada dazAno khyAla ApatAM e paramopakArI paramarSie pharamAvyuM ke: 1- narakagatinI vedanAo to vacanAtIta che, ra-tiryaMcagatimAM paDelA AtmAo mATe paNa sukhanI vAta karavI e vyartha che ane 3- manuSyagatimAM paDelA AtmAo paNa sukhI nathI, kAraNa ke-teonI traNe avasthAo duHkhathI bharelI che ane e jIvo janmathI AraMbhIne maraNa paryata rogothI rIbAtA ane doSothI parAbhava pAmelAja rahe che tathA kSudhA Adi duHkhothI ane daurbhAgya Adi kAramI vastuothI sadAya asvatanna hoya che. anArya manuSyonI anAryatA : manuSyagatinI durlabhatAnA varNana uparathI jeo ema samaje che ke- "manuSyo ane duHkhI e saMbhaveja nahi.' teo khare ja ajJAna che kAraNa ke- durlabha manuSyabhavane pAmavA chatAM paNa AtmAone potAnAM pUrvakRta karmo choDatAM nathI ane jeo "ame manuSya chIe mATe uMcAja chIe ane ethI amane to yathecchapaNe vartavAno hakka che' AvuM mAnI yathecchapaNe varte che teonI du:khada durdazAnuM diggadarzana karAvatAM to kalikAlasarvajJA bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAe anArya manuSyonI anAryatA Adino ghaNoja suMdara khyAla karAvyo che ane A avasare te khyAla ApaNe paNa khAsa karI vicArI levA jevo che. kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasurIzvarajI mahArAjA anAryatAne traNa vibhAgamAM vahece che. 1. eka anAryatA, anArya dezamAM utpanna thavAne laine Ave che kAraNake-anArya dezanA AcAra ane vicAraja evA hoya che ke tyAM utpanna thayelA manuSyomAM AryatAno prAyaH AvirbhAvaja na thAya ane 2. bIjI anAryatA, AryadezamAM paNa anArya jAtimAM utpanna thavAne laine Ave che kAraNake-anArya jAtimAM utpanna thavAne laine anArya jAtinAja AcAra ane vicAranI upAsanAnA yoge AryadezanA yoge je AryatA AvavI joie te prAyaH AvI zakatI nathI tathA 3-trIjI anAryatA, Arya dezamAM ane AryavaMzamAM utpanna thavA chatAM paNa anArya ceSTAonA pratApe utpanna thAya che ane temAM hetu tarIke azubha karmano udayato avazya hoya che te chatAM paNa moTe bhAge te kusaMsarga ane svachaMdavRttineja AbhArI hoya che. Page 161 of 234 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A traNeya prakAronI athavA to traNa paikInI koi paNa eka anAryatAno bhoga thayelA AtmAonI bhayaMkara duHkhada durdazA hoya che. e traNeya prakAronI anAryatAne AdhIna thayelA AtmAonI kevI duHkhada durdazA hoya che eno khyAla karAvatAM e parama upakArI sUripuraMdara zrI hemacaMdra mahArAjA pharamAve che keH "manuSyatveDanAryadeze, atyutpannA zarIraLa / tat tat pApaM prarvati, yuddhanaLa na kSanam II9I/ utpannA AryadezeDapi, caNDAlazvapacAdayaH / pApakarmANi kurvanti, duHkhAnyanubhavanti ca // 2 // AryavaMzasamudbhUtA, apyanAryaviceSTitA: / duHkhadAridhradaurbhAgya - nirdagdhA duHkhamArAte ||3| manuSyapaNAmAM anArya dezanI aMdara utpanna thayelA AtmAo te te pApone kare che, ke je pAponuM varNana karavuM e paNa zakya nathIH AryadezamAM paNa utpanna thayelA caMDAla ane zvapaca Adi loko pApakarmone kare che ane duHkhone anubhave cheH AryavaMzamAM utpanna thayelA evAM paNa anArya ceSTAonI AcaraNamAM paDelA AtmAo / duHkha dAridra ane daurbhAgyathI baLI gayA thakA du:khapUrvaka rahe che. vicAravAmAM Ave to anAryadezamAM ane anAryajAtimAM utpanna thavAnA kAraNe anArya banelA AtmAonA karatAM AryadezamAM ane AryadezanI aMdara paNa AryavaMzamAM utpanna thayelA AtmAo, anArya ceSTAone AdhIna thAya e ghaNIja bhayaMkara vastu che, kAraNa ke-AryadezanI aMdara paNa AryavaMzamAM janmelA AtmAo anArya ceSTAone AdhIna thAya ethI teone mahAn puNyodaye maLelI suMdaramAM suMdara sAmagrI paNa kalaMkita thAya che ! ane e paNa mukhyatayA eka teonI svachaMdavRttinAja pratApe ! Aryadeza ane AryavaMzamAM janma pAmavA chatAM paNa eka svachaMdavRttinA pratApe teo evI evI AcaraNAo kare che ke-jethI ghaDIbhara eka vicakSaNa AtmAne paNa ema thai jAya ke A lokonA karatAM to anArya jAtimAM ane anArya dezamAM utpanna thayelA paNa sArA ! anArya dezamAM ane anArya jAtimAM utpanna thayelA AtmAo sAmagrInA abhAve dharmanI ArAdhanA nathI karI zakatA paNa svataMtratAnA nAme svacchaMdatAnA panAre paDelA AtmAo to dharmanA nAzanIja kA2vAi kare che ! svacchaMdI AtmAo Arya gaNAvA chatAM paNa Aje kevo kera vartAvI rahyA che e zuM vartamAnamAM apratyakSa che ? ane AvA AtmAo e ghora pApakaraNInA pratApe Aja bhavamAM duHkha, dAridra ane daurbhAgyanA dAvAnaLamAM saLagI maravA jevI dazAmAM mUkAya emAM Azcarya paNa zuM che ? AvA AtmAo ane bIjA paNa bhAgyahIna AtmAo duniyAdArInuM dAsapaNuM bhogave, game tevA ayogya AtmAonA dAsa banIne aneka prakAranI sevAo kare paNa parama tAraka zrI vItarAgaparamAtmAnI ane zrI vItarAga paramAtmAnA paMthe viharatA pa2mopakArI paramarSionI tathA e paramopakArIoe prarUpelA paramapadaprApaka dharmanI sevA karavAmAM potAnI laghutA samaje, evI e bIcArAonI kAramI durdazA hoya che. A vizvamAM koija saMsArarasika AtmA saMpUrNa hoi zakatoja nathI; e kAraNe ene koinI ne koinI AjJA to avazya uThAvavIja paDe che e kAraNe anya anekanI AjJAo uThAve che paNa satpurUSonI AjJA uThAvavI e bIcArAone bhAre paDe che ane ethI e jIvo A saMsAramAM ghaNIja dayApAtra durdazA bhogave che. evA Page 162 of 234 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAonI evI durdazAnuM varNana karatAM kalikAla sarvajJa bhagavAna zrI hamacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA pharamAve che "parasampatprakaNA-prakaNa svasampadAm / raNaI I, Mvatti mAnavaI: //// of IRRUlttA, nava@doC/odd., tAM tAM :vAM DhInA: papajo yAWdrazna ////' paranI sampatti prakarSavALI ane potAnI saMpatti aprakarSavALI hovAnA kAraNe paranA zreSyapaNAthI dagdha thai gayelA evA manuSyo duHkhapUrvaka jIve cheH roga, jarA ane maraNa karIne grasta thayelA tathA nIca karmoe karIne kadarzita thayelA eja kAraNe dIna banI gaelA evA manuSyo te te dayApAtra dInadazAne pAma che. A uparathI samajI zakAze ke-AryadezamAM ane AryavaMzamAM utpanna thavA chatAM paNa kusaMsarga athavA to svacchedavRttinA pratApe AryatAne nahi pAmI zakela athavA to ghora pApakarma AtmAonI dazA A saMsAramAM ghaNIja dayApAtra hoya che. evI ja rItie je AtmAo, viSayakaSAyamAM rakta hoya che ane mohathI mugdha hoya che te AtmAo prApta mAnavabhavanI kevI kadarthanA kare che e vigerenuM varNana karatAM eja sUripuraMdara zuM zuM pharamAve che te have pachI manuSyabhavane pAmavA chatAM paNa manuSyabhavanI mahattAnA anaMtajJAnI zrI jinezvaradevoe pharamAvelA hetune nahi samajI zaktAra ajJAna manuSyanI dukhada durdazAnuM digadarzana - pUrva smRti - sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmijI mahArAjA, saMsAravarti prANIone sasAra upara nirveda ane vairAgya utpanna karavAnA hetuthI dhUta nAmanA chaThThA adhyayananA pahelA uddezAnA A bIjA sUtra dvArA karmavipAkanI gariSThatA varNavavA icche che. e paramarSie varNavalI karmavipAkanI gariSThatA sahelAithI samajI zakAya e hetuthI TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjA, karmavipAkanI gariSThatAnuM pratipAdana karatA A sUtranI vyAkhyA karavA pUrve saMsAranI 1- naraka, 2-bIjI tiryaMca, 3-trIjI manuSya ane 4-cothI Teva. A cAre gatinI yoninI saMkhyA, kulakoTinI saMkhyA ane vedanAonuM varNana karI rahyA che. e cAreya gatinI yoninI saMkhyA AdinuM varNana karatAM prathama narakagatinI yoni ane kulakoTinI saMkhyA, e gatinI utkRSTa sthiti ane e gatimAM paDelA jIvonI vedanAnA prakAra darzAvavA sAthe e jIvone bhogavavI paDatI vacanAtIta vedanAono sahaja khyAla che zloko dvArA Apyo : te pachI tiryaMca gatinA prakAro ane te prakAronI yoninI saMkhyA ane kulakoTinI saMkhyAnA pratipAdana sAthe te jIvone paNa bhogavavI paDatI Page 163 of 234 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vedanAono khyAla karAvyo . tyAra bAda manuSyagatinI yoni ane kulakoTinI saMkhyA darzAvavA pUrvaka e gatimAM paDelA AtmAono paNa duHkhada dazAno suMdara khyAla karAvyo. paNa jeo emaja mAnI ane manAvI rahyA che ke manuSya gati to zAstromAM ghaNIja uMcI manAya che ane eja kAraNe daza daza draSTAMto dvArA enI durlabhatAnuM varNana zAstromAM karavAmAM AvyuM che mATe evI mahattAne pAmelI manuSyagatimAM AvelA AtmAo paNa duHkhI che ema kahIne teonI svataMtra pravRttimAM Dakhala karavI e koi paNa rItie yogya nathI. teonI sAna, jo teo sANA hoya to ThekANe Ave e irAdAthI; kalikAlasarvajJa bhagavAn zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAe, je manuSyo anaMtajJAnIoe je hetuthI manuSyapaNAnI mahattA varNavI che te hetune nahi samajI zakavAthI prApta thayelA uttama manuSyabhavane kAramI rItie veDaphI rahyA che. -teonI durdazAnuM dayArdra hRdaye zrI yogazAstramAM kareluM varNana ApaNe joi rahyA chIe. e varNanamAM ApaNe anArya manuSyonI anAryatA nA varNanamAM joi AvyA ke-anAryo traNa prakAranA hoya che. 1- eka to anArya dezamAM utpanna thayelAja anAryo hoya che ke-jeo dezanA AcAra ane vicArane vaza hoine AkhAe jIvanamAM evI evI pApamaya AcaraNAo Acare che ke je AcaraNAonuM varNana vacanAtIta thai jAya che. ane 2- bIjA Arya dezamAM utpanna thavA chatAM paNa caMDAla ane zvapaca Adi jAti anAryo hoya che ane teo paNa jIvanabhara pApakarmone kare che ane duHkhone anubhave che. tathA 3- trIjA ekalA AdezamAM ja nahi paNa AryavaMzamAM utpanna thavA chatAM paNa anArya ceSTAonA kAraNe anArya gaNAya che ane evA AtmAo paNa anArya ceSTAonA durbhAgyanA pariNAme du:kha, dAridraya ane dorbhAgya AdinA dAvAnaLamAM baLyAja kare che. A vastu varNana ApaNane samajAve che ke- sArAmAM sAro gaNAto evo paNa manuSyabhava, jo anArya dezamAM, anArya jAtimAM ke anArya AcAronI upAsanAmAM paDelA AryavaMzomAM paNa maLI jAya to te kevala vyarthaja nathI paNa ekAMte hAnikara che. anAryadeza ane anAryajAti karatAM paNa AryadezamAMja rahelA AryavaMzamAM utpanna thaine jeo anArya AcAronI upAsanAmAMja aharniza macyA rahe che teonI durdazAnI to koi avadhija nathI. evA AtmAo, svapara ubhayanA mATe evA bhayaMkara ahita karanArA nIvaDe che. ke jenuM pariNAma A loka karatAMya paraloka mATe ghaNuMja kAramuM, Ave che. evA AtmAo svataMtratAnA nAme paramAtmA ane paramAtmAnI ekAMta hitakara AjJAnI paNa sAmeja thAya che ! viSayavilAsanA bhUkhyA banelA e AtmAo game tevAnuM game tevuM dAsatva svIkAraze tenI hA; paNa te svacchaMdI AtmAone ekAMta upakArI Ata purUSonuM dAsatvasvIkAravuM prANAMte paNa pasaMda nahi paDe ! viSayonI peThe evA AtmAo khuvAra thaI jaze ! tenI hA paNa teo anaMtajJAnI ane paramavItarAga evA AptapurUSonI AjJAnA zaraNe rahI saMtoSI jIvana jIvavAnuM kadIja pasaMda nahi kare ! evA AtmAone dharma jevI vastu rogI avasthAmAM, vRddha avasthAmAM ke Page 164 of 234 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maraNanI avasthAmAM paNa rUcikara nahi thAya ! evI avasthAomAM paNa e bIcArAo nIcakarma karI karIne dayApAtra duHkhadazA bhogavaze tenI hA, paNa nIcakarmothI parADamukha thavAnI vAta koI paNa rItie teonA gaLe nahi utare ! evA haNAcArI ane hINakarmi AtmAonuM dAsatva kadI paNa na maTe ane jIvanabhara evAo duHkha, dAridraya ane darbhAgyanA dAvAnaLamAM saLagyA kare emAM Azcarya paNa zuM che? ane kadAca pUrva puNyanA pratApe evA AtmAo vartamAnamAM sukhI paNa dekhAtA hoya te chatAM paNa te AtmAo bhaviSyamAM avazya duHkhI, duHkhI ane du:khIja thavAnA ema mAnavAmAM harakata paNa zI che? sabhAmAMthI-kazIja nahi. kAraNa ke-je AtmAo, AryavaMzamAM utpanna thavA chatAM paNa svacchaMdI banI AptapurUSo ke- jeoe vizvanA kalyANa mATe ekAMta hitakara mokSa mArga upadezyo che ane vartamAnamAM upadeze che teonI AjJAthI uparavaTa thAya che eTaluM ja nahi paNa evI kalyANakArI AjJA ane e AjJAne anusAra cAlatA sarvottama mArgano nAza karIne yatheccha mhAlavAmAMja rAce che teo sanmArganA niSkAraNa vairi hovAnA kAraNe bhaviSyamAM duHkhI, duHkhI ane duHkhI thAya emAM kazuMja navuM nathI. traNe avasthAnI nirlajjatA : anAryatA nI duHkhada dazAnuM varNana karyA bAda kalikAla sarvajJa bhagavAn zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA, je AtmAoe manuSyabhava pAmavA pUrve paNa uttama dharmanI ArAdhanA nathI karI ane pAmyA pachI paNa jeone uttama sAmagrI maLI nathI athavA to maLavA chatAM paNa uttama sAmagrInI je AtmAo upara uttama asara nathI thaI zakI te AtmAonI traNe avasthAnI nirlajja kAravAinuM varNana karatAM pharamAve che ke vIje majhAra pADyAM, rauvane raded: / vAddha zvaIRRORIono nAtu na khite //// bAlya avasthAmAM mUtra ane viSTAe karIne jIvana pUrNa kare che, yauvana avasthAmAM rata ceSTito dvArA jIvana pUrNa kare che ane vRddhAvasthAmAM zvAsa ane kAsa AdithI jIvana pUrNa kare che. A prakAre pasAra thatI avasthAo paripUrNa rItie lajajAnuM sthAna hovA chatAM paNa manuSyajanmanI mahattAne nahi samajI zakanAra manuSya, bAlyakAlamAM mUtra ane viSTA sAthe khelavAmAM-yauvanakAlamAM kAmakrIDAo karatAM ane vRddhakAlamAM zvAsa ane kAsa AdithI rIbAvA chatAM paNa lajjAne pAmato nathI. evI kAramI nirlajjatA ajJAna manuSyamAM Ave che. e kAramI nirlajjatAnA kAraNe je rItie bAlya avasthAmAM mUtra ane viSTA sAthe nirlajja paNe khele che teja rItie yauvana avasthAmAM kAmanI ceSTAo karavAne pravarte che ane eja kAraNe vaddhAvasthAmAM zvAsa ane kAsa Adi bhayaMkara rogAvasthAo paNa nirlajapaNe bhogavavI paDe che. purUSapaNAnuM kAramuM lIlAma : eja kAraNe evA nirlajaja AtmAo, kalikAlasarvajJa bhagavAn zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA pharamAve che ke- purUSarUpe hovA chatAM koI paNa avasthAmAM purUSa tarIke rahI zakatA nathI arthAt purUSapaNAnuM lIlAma kare che; kAraNa ke Page 165 of 24 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "purIpazukara pUrva, tato madanagardabhaH / garAjaragavaH pazcAt, kadApina pumAn pumAn //91/" AkRtie purUSa hovA chatAM paNa pUrvAvasthAmAM viSTAmAM khelanAro hovAthI bhuMDa bane che, te pachInI yauvana avasthAmAM kAmadevanI sevAmAM Asakta banavAthI rAsabha bane che ane te pachI atizaya kAmAsaktinA kAraNe ekadama azakta banI javAnA hetuthI vRdhdha avasthAmAM buDhA bela jevo bane che paNa purUSa e kadI paNa purUSa banato nathI : arthAt bAlyakAlamAM viSTApremI bhuMDanA jevI AcaraNA kare che. yauvanakAlamA madanapremI gardabha jevI AcaraNa kare che ane vRddhakAlamAM zaktihIna buTTA bela jevI AcaraNA kare che paNa nirlajja banelo purUSa koi paNa kALe purUSa jevI AcaraNA nathI karato. kharekhara purUSa banavA mATe to mokSa purUSArthanI sAdhanA khAtara dharma purUSArthane ja AcaravAnI AvazyaktA che ane eja kAraNe zrI ajitanAtha svAminI stavanA karatAM kavi zrI AnaMdaghanajI paNa kahe che ke je teM jItyAre tene huM jItIyo re, purUSa kazya muja nAma. arthAta je rAgAdi AMtara zatruone, he bhagavan! Ape jItyA te rAgAdi AMtara zatruone huM jItuM tyAreja huM purUSa nAma dharAvavAne lAyaka banI zake tema chuM paNa AvI rAgAdi zatruonI parAdhIna avasthAmAM huM purUSa nAma dharAvavAne koipaNa rIte lAyaka nathI. mUrkhatAnuM khulluM pradarzana : paNa viSTApremI bhaMDa, madanapremI gardabha ane buDhDhA bela jevuMja jIvana gujAravAmAM paDelAone AvI vAto gamatIja nathI eja kAraNe e bIcArAo potAnI jAte ja potAnI mUrkhatAnuM pradarzana khulluM mUke che; eTale "rayAcchaizave mAtRmukha-stAruNye taruNImukhaH vRddhabhAve sutamukho, mUkhoM nAntarmukhaH kvacit / / 91/" e mUrkha mAnavI, bAlya avasthAmAM mAtRmukha eTale mAtAnI sanmukha joyA karanAra, mAtAnuM ja kahyuM karanAra ane mAtAnuM bolAvyuM ja bolanAra bane che : tarUNapaNAmAM tarUNamukho eTale tarUNInI sanmukhaja joyA karanAra, tarUNInuM ja kahyuM karanAra ane tarUNIne bolAvyuM ja bolanAra bane che ane vRddha bhAvamAM sutamukha eTale putranI sanmukha ja joyA karanAra, putranuM kahyuM karanAra ane putranuM ja bolAvyuM bolanAra bane che paNa aMtarmukha eTale anaMtajJAnIonI AjJA tarapha ja jonAra ane AjJAthI avirUddha ja bolanAra ke AcaranAra kadI ja nathI banato. arthAt potAnI mUrkhatAnA pratApe potAnuM samagra jIvana anaMtajJAnIonI sevAmAM samarpita karavAne badale bAla avasthAmAM mohamagna mAtAne samarpe che, yuvAvasthAmAM mohathelI patnine samarpe che ane vRddhAvasthAmAM Page 166 of 234 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohamasta putrane samarpe che. evA AtmAone bAlakAlamAM mAtA marajI mujaba nacAve che, yauvanakAlamAM patnI phAve tema nacAve che, ane vRddhakAlamAM putra ThIka paDe tema nacAve che, paNa e AtmAo koi paNa kALe anaMtajJAnIonI AjJAne zaraNe thatA nathI. dhananI lAlasAthI vihavaLatA : e prakAre AkhAe jIvananI barabAdImAM paDelA AtmAone dhananI lAlasA avazya janme che, dhananI lAlasAthI e AtmAo atizaya vivala bane che ane e vivalatAnA pratApe mUDha banelo manuSya ___"sevAkarpaNavANijya-pAzupAlyAdikarmabhiH / #WtyaDY , nAvihavabho nana: //// kvaciicoryaM kvacid chutaM, kvacid nIcairmujaGgatA / magNA[[maho / muco, va4majivana //// potAno Akhoe janma anyonI sevA, khetI, vANijya ane pAzupAlya Adi karmodvArA aphaLapaNe gumAvI de che; arthAta-dhananI AzAthI vihavaLa banelo mANasa, jIvananI saphalatA sAdhI levAne badale svArthionI sevA, khetI. vyApAra ane pazupAlapaNAdinAM karmo dvArA AkhAe jIvanane niSphaLapaNe pUrNa kare che. eTaluMja nahi paNa koi koi vakhata to dhananI utkaTa AzAnA yoge corI jevA adhama dhaMdhAno Azraya kare che, koi vakhata jugAra jevA pApa vyasanano svIkAra kare che ane koi vakhata adhamAdhama zaThatA ke jemAM asatya Adi aneka pApono samAveza thAya che teno amala kare che. A prakAre khedanI vAta che ke-manuSyo, manuSyapaNAne pAmavA chatAM paNa punaH bhavamAM bhramaNa karavAnAM kAramAM sAdhanA seve che ane enA pratApe cira samaya sudhI saMsAramAM aneka prakAranAM duHkhonA bhogavaTA pUrvaka bhramaNa kare che. mohanI muMjhavaNa : evI evI adhama AcaraNAothI durlabha mAnavajIvanano kAramo durupayoga karI rahelA mohamUDha AtmAonI mohajanya muMjhavaNa ghaNIja kAramI hoya che. mohanI kAramI muMjhavaNanA pratApe e bIcArAo sukhI avasthAmAM ghelA bane che ane duHkhI avasthAmAM gAMDA bane che eja kAraNe "suvitce kAmalalite-duHkhitve dainyarodanaiH / navA mohandI, na zuddhaof h: //9/?' mohathI aMdha banelA AtmAo, sukhI avasthAmAM kAmanI lIlAo dvArA ane duHkhI avasthAmAM dInatA bharelAM rUdano dvArA janmane gumAve che paNa bemAMthI eka paNa avasthAmAM dharmakarmo dvArA jIvanano sadupayoga karatA nathI. arthAt Page 167 of 234 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohathI aMdha thai gayelA AtmAone dharma nathI yAda Avato sukhI avasthAmAM ke nathI yAda Avato duHkhI avasthAmAM, kAraNa ke-e bIcArAo, sukhI avasthAmAM mohanI ceSTAmAM masta rahe che ane duHkhI avasthAmAM dInatAnI ceSTAomAM DubelA rahe che eTale eka paNa avasthA mohAMdha AtmAo mATe AtmahitanI sAdhanA mATe lAyaka rahI zakatI nathI. eka pApanIja pravRtti : sukhI avasthAmAM eka mohanIja ane duHkhI avasthAmAM eka dInatAnIja ceSTAomAM paDelA AtmAo mATe eka pApanI pravRttija jIvanadhyeya banI jAya che e hetuthI "31nA{pracaya-yakSanamita zAt / nAnuSatvanami prAptA:, pApA: pApAni rvata (19/0 pApakarmamAM rakta rahelA AtmAo, eka kSaNavAramAM ananta karmonA pracayano kSaya karavAmAM samartha evA A manuSyapaNAne paNa pAmelA hovA chatAM pApone kare che. arthAt karmakSaya karavAnA advitIya sAdhanarUpa manuSyapaNAne pAmelA hovA chatAM paNa pAparakta AtmAone karmakSayanI kAravAi karavAnuM nathI sujhatuM paNa kevala aneka prakAranAM pApakarma karavAnuMja sujhayA kare che. arthakAmarasika AtmAonI eja dazA hoya che. arthakAmanA rasika AtmAo to dharmapravRtti ane dharmasiddhAMtono upayoga paNa arthakAmanI sAdhanAmAMja kare che. evA AtmAone evuM bhAna kyAMthIja hoya ke- "jJAna varNana vAtri-tnaratayanmAnane manujatve pApakarma svarNabhANDe suropamam ||1|| jJAna, darzana ane cAritra rUpa ratnatritayanA bhAjanarUpa manuSyapaNAmAM pApakarmanI AcaraNA e suvarNanA bhAjanamAM surA maMdirA bharavA barAbara che. adhamatAno niravadhi : AvA bhAnabhUlA AtmAonI adhamatAno avadhija nathI hoi zakato. avidhivanAnI adhamatAnA upAsaka banelA AtmAo, ati durlabha gaNAtA manuSya bhavanI kevI kevI hAlata kare che e vastunuM varNana karatAM kalikAla sarvajJa bhagavAn zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA pharamAve che ke " saMsArasAgaramaa:, zamitAyugayovat / bhaththa thavit mAnuSya, hA ! miva hAte III labdhe mAnuSyake svarga- mokSaprAptinibandhane / hA ! barASTupApu, rnatiote naba: //// AzAsyate yata prayatnA-danuttarasurairapi / tAt AnAAM manuSyatve, pApe pANeju yonyad II3II zimalAyuganA yoganI mAphaka, saMsAra sAgaramAM AthaDatA AtmAone manuSyabhavanI prApti durlabha che. evA durlabha manuSyabhavane muzIbate pAmavA chatAM paNa pramAdI AtmAo jema khedajanaka rItie ratnane hArI Page 168 of 234 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAya che. tema viSayakaSAyanI upAsanAmAM rakta banelA AtmAo paNa prApta thayelA manuSyajanmane ghaNIja khedajanaka rItie hArI jAya che ! khedanI vAta che ke-pramAdaparavaza manuSya, svarga ane mokSanI prAptimAM kAraNabhUta evA manuSyapaNAne pAmavA chatAM narakanI prAptimAM upAyarUpa je je pApakarmo tenI ArAdhanAmAM ughukta thAya che ! duHkhanI vAta che ke je manuSyapaNuM pAmavAnI anuttara suro paNa prayatnapUrvaka AzA kara che te prApta thayelA manuSyapaNAne pApI AtmAo pApa kAryomAM yoje che ! zuM A ochI adhamatA gaNAya? sabhAmAMthI-ghaNI ja. je manuSyabhava, zamilAyuganA yogathI sUcita thatAM daza daza draSTAMtothI durlabha che tenI kAramI rItie nAza karI devo, je manuSyabhava svarga ane mokSanI prAptimAM kAraNabhUta che te manuSyabhavamAM naraka prAptinA upAyonI upAsanA karavI ane je manuSyabhavanI AzA prayatnapUrvaka anuttara vimAnamAM vasatA sarvottama suro kare che te manuSyabhavane pApakAravAimAM yojavo e khareja avadhi vinAnI adhamatA che. manuSyabhavanuM duHkha pratyakSa che : evI bhayaMkara adhamatAnI upAsanAmAM paDelA AtmAonuM duHkha varNavatAM kalikAla sarvajJa bhagavAn zrI hemacaMdra sUrIzvarajI mahArAjA varNave che ke __ "parokSa narake duHkhaM, pratyakSa narajanmani / narakamAM parokSa duHkha chetyAre narajanmamAM pratyakSa duHkha che mATe manuSyajanmanA duHkhasamudAyane vistArathI zA mATe varNavavo joie : arthAt manuSyajanmanuM du:khe pratyakSa hovAthI tene vistArathI varNavavAnI kazIja AvazyaktA nathI. DahApaNa zAmAM? : kalikAla sarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAe kareluM A varNana kalyANArthi AtmAoe khuba khuba vicAravA jevuM che. guNasaMpanna je je upamAo ekAMta hitabuddhithI e upakArI AcAryadeve ApI che ethI ubhagI javAnI jarUra nathI paNa anupama vivekI banIne e upamAo ApavAno e upakArIno je Azaya che tene samajI laine e upakArInA Azayane saphala karavA ughukta thavuM e jarUrI che. upadezAtmaka upAlabhyone hitakara tarIke aMgIkAra karavA emAM ja DahApaNa che. e viSayamAM bhavAbhinaMdI AtmAonI salAhane AdhIna thavuM e potAnA ja hAthe potAnA AtmAnuM ahita karavA barAbara che mATe upakArIonI upakAraka pravRttiomAM evA AtmAothI bahu ja sAvadha rahevAnI jarUra che, upakArIonA kaTu zabdo ekAMta hitakara hovAthI saMsArarUpa rogano nAza karavA mATe amodha auSadhasamA che. e auSadhanuM sevana mumukSu AtmAoe aharniza AnaMda ane ullAsabhara hRdaye karyAja karavuM joie. manuSyanA bhedonuM varNana samApta Page 169 of 24 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devagati nAM 198 bhedonuM varNana devo mukhya pAMca prakAre hoya che. (1) naradeva = cakravartI (2) dravyadeva = je jIvoe deva AyuSya bAMdheluM hoya te. (3) bhAvadeva = devAyuSyano bhogavaTo karatAM hoya te. (4) dharmadeva = AcAryAdi sadgurUo hoya te. (5) devAdhi deva = tIrthaMkara paramAtmAo. A pAMcamAMthI ahIM bhAva devano adhikAra che. bhAvadeva-cAra prakAranA hoya che. (1) bhavanapati (2) vyaMtara (3) jyotiSa ane (4) vaimAnika devo. bhavanapati devonuM varNana A devo bhavanomAM rahe che ane krIDAmAM rahetA hovAthI kumAra kahevAya che. te daza bheTavALA che. (1) asura kumAra (2) nAga kumAra (3) suvarNa kumAra (4) vidyuta kumAra (5) agni kumAra (6) dvIpa kumAra (7) udadhi kumAra (8) dizI kumAra (9) vAyu kumAra (10) svanita kumAra, A daze prakAranA devo ratnaprabhA pRthvI ekalAkha ane eMzI hajAra jADAivALI che. eka rAja pahoLI che. temAM eka hajAra yojana uparanA ane nIcenA eka hajAra yojana choDIne vacalA ekalAkha idyotera hajAra yojanane viSe pahelI nArakInA tera prataro AvelA che tenAM vacalAM AMtarA bAra thAya che. te bAra AMtarAnA uparano eka ane nIceno eka ema be AMtarA choDIne vacalA daza AMtarAmAM eka eka bhavanapati nikAyanA devonA AvAso AvelA hoya che. jemake ratnaprabhA pRthvInA eka hajAra yojana choDIne zarUAta thAya temAM pahelI nArakIno pahelo pratara Ave pachI vacamAM paheluM AMtaruM Ave te khAlI che te AMtarAno bhAga pUrNa thAya eTale pahelI nArakIno bIjo pratara Ave te pUrNa thAya eTale bIjuM AMtaruM Ave. A AMtarAmAM bhavanapatinA asurakumAra devonA AvAso asaMkhya AvelA che. tyAra pachI pahelI nArakIno trIjo pratara Ave te pUrNa thAya tyAre pahelI nArakIno trIjo AMtaro Ave. A AMtarAmAM bhavanapatinA bIjA devonA eTaleke nAga kumAranA devonA AvAso AvelA che. tyAra pachI pahelI nArakIno cotho pratara Ave che te pratara pUrNa thAya tyAre cotho AMtaro Ave che. A AtarAmAM bhavanapatinA trIjA suvarNakumAra nAmanA devonA AvAso AvelA che. tyAra pachI pahelI nArakIno pAMcamo pratara Avelo che. te pUrNa thAya tyAre bhavanapatinA cothA vidyutakumAra devonA AvAso AvelA che tenA pachI pahelI nArakIno chaThTho pratara Ave che te pUrNa thaye chaThTho AMro Ave che temAM bhavanapatinA pAMcamA agnikumAra devonA AvAso che. te pUrNa thaye pahelI nArakIno sAtamo pratara Ave che. te pUrNa thaye sAtamo AMtaro Ave che. temAM bhavanapatinA chaThThA dvIpa kumAra devonA AvAso AvelA che tenA pachI pahelI nArakIno AThamo pratara Ave che. te pUrNa thaye AThamo AMtaro Ave che. temAM sAtamA bhavanapatinA Page 170 of 234 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udadhikumAranA AvAso AvelA che. te pUrNa thaye pahelI nArakIno navamo pratara Ave che. te pUrNa thaye navamo AMtaro Ave che. temAM bhavanapatinA AThamAM dizIkumAra devonA AvAso AvelA che. tyAra pachI pahelI nArakIno dazamo pratara Ave che te pUrNa thaye dazamo AMtaro Ave che temAM bhavanapatinA navamA vAyu kumAra devonA AvAso AvelA che. tyAra pachI pahelI nArakIno agyAramo pratara Ave te pUrNa thaye agyAramo AMtaro Ave che. temAM dazamA bhavanapatinA svanita kumAranA AvAso AvelA che. tenA pachI pahelI nArakIno bAramA pratara Ave che. te pUrNa thaye bAramo AMtaro Ave che. te bAramo AMtaro khAlI hoya che. te pUrNa thaye pahelI nArakIno teramo pratara Ave che. temAM eTale dareka nArakInA prataromAM narakAvAso rahelA hoya che. te teramA pratarano bhAgapUrNa thaye eka hajAra yojana sudhI pRthvI rahelI hoya che. A rIte bhavanapati devonA AvAso AvelA hoya che. A bhavano nAnAmAM nAnA eTale jaghanyathI ekalAkha yojananAM hoya che eTale jaMbudvIpanA mApa jeTalA hoya ane utkRSTathI asaMkhya yojanAnAM hoya che. indranA parivAramAM potA sAthe gaNatAM dareka indrone daza prakAranAM devo hoya che. (1) indra- devalokano svAmI hoya te. (2) sAmAnika devo- svAmI paNAnA adhikAra sivAya kAtti ane vaibhava vageremAM indra sarakhAM ja hoya che. A sAmAnika devo camarendra je dakSiNa dizA bAjuno indra che. temane 64CO0 devo hoya che. ane uttara dizA bAjunI balIndra je indra che temane 60000 sAmAnika devo hoya che. bAkInA 18 indrone cha cha hajAra sAmAnika devo hoya che. (3) AtmarakSaka devo- indranA boDI gArDa- rakSaka. indra samartha che paNa A devo sabhAmAM khullA hathIyAre indranI cAre tarapha rahe che. sAmAnika devothI cAragaNA adhika hoya che. (4) trAya trizaka devo- maMtrI jevA, rAjagora ane purohitanuM kAma paNa kare che. bhavanonI ane devonI ciMtA karanAra ane zAMtika pauSTika karma karanArA hoya che. dareka indrone tetrIza hoya che. (5) parSadA- indranA mitra sarakhA devo temanI bAhya-madhyama ane atyaMtara ema traNa prakAranI sabhAo hoya che. (6) lokapALa- amuka vibhAganuM rakSaNa karanAra lokapAlone paNa traNa prakAranI parSadA hoya che te soma, yama, varUNa ane kubera A cAra nAmanA cAra lokapALa dareka indrane hoya che. (7) anika senA- te sAta prakAranI. tenA adhipatio te senAdhipati sAthe hoya che. sAta senAnA nAmo- gandharva, nATya, azva, gaja, mahiSa (vaimAnika devona vRSabha hoya che) ratha ane pAyadala. be sainya upabhoganA kAmamAM ane bAkInA saMgrAmamAM kAmamAM Ave che. (8) Abhiyogikanokara, cAkara, sevaka jevA asaMkhya hoya che. (9) kilbiSIka-bhaMgI, caMDAla jevA sApha supha karavAvALA asaMkhya che. (10) prakArNa- pUjA tarIkenA deva, devIo asaMkhya hoya che. A pramANe dareka indrone A daza prakAravALA devo hoya che. asurendranI rAjadhAnI 36 yojana uMcI hoya che. A bhavanapati devonAM zarIranI uMcAi jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI utkRSTathI sAta hAthanI hoya che. AyuSya- jadhanya daza hajAra varasa. utkRSTa- 1 sAgaropamathI adhika svakAya sthiti nathI. paryApti- 6 hoya che. prANo- 10 hoya che. yoni- sarvadevone AzrayIne 4lAkha yoni hoya che. deva marIne deva thatA na Page 171 of 234 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hovAthI yoni hotI nathI. mithyAdraSTi manuSyo ane tiryaMco A deva yonimAM utpanna thAya che ane keTalAka jIvo samakita laine paNa utpanna thai zake che. je jIvo manuSyapaNAmAM samakita pAmyA hoya ane sAticAra samakitanI hAjarImAM AyuSyano baMdha kare to bhavanapatinuM AyuSya bAMdhe che. evA jIvo samakita sAthe utpanna thAya athavA pahelA guNasthAnake manuSyapaNAmAM pahelA AyuSya bhavanapatinuM bAMdhI pachI samyakatva pAme to samakita laine A deva bhavamAM utpanna thai zake che. paNa kSAyika samakita laIne jIvo utpanna thatAM nathI. te vaimAnikamAM ja jAya A bhavanapati devo je sthAnomAM rahelA hoya che. tyAM ja teja bhUmimAM paramAdhAmI devonA paMdara prakAra che. temanA paNa AvAso AvelA che. eTale te bhavanapatinI jAtinA kahevAya che. AthI 10 bhavanapati + 15 paradhAmI = 25 devo gaNAya che. 25 aparyAptA ane + 25 paryAptA = 50 devonA bhedo bhavanapatinA thAya che. A aparyAptA devo aparyAptAvasthAmAM niyama maraNa pAmatA na hovAthI karaNa aparyAptA devo kahevAya che. aparyApta avasthA hoya che te pUrNa karavA mATe ja hoya che. vyaMtara jAtinA devonuM varNana 8 vyaMtara + 8 vANavyaMtara + 10 tiryaMca jAMbhaka devo = 26 vyaMtara devonA nagaronAM sthAno- ratnaprabhA pRthvInA eka hajAra yojana uparanA je choDelA che temAMthI so yojana uparanA ane so yojanA nIcenA mukIne bAkInA AThaso yojanane viSe A ATha vyaMtara jAtinA devonA nagaro AvelA hoya che. ane upalA so yojana je choDyA che temAMthI daza yojana uparanA ane daza yojanA nIcenA mukIne bAkInA eMzI yojanane viSe ATha jAtinA vANa vyaMtara devonAM nagaro AvelA che. A devonI utpatti potAnA sthAnamAM hoya che ane pachI keTalAka tyAM rahe che. keTalAka ti lokamAM AvIne rahe che. keTalAka kAyama rahe che keTalAka sArA sthAnomAM, devAlayomAM, giri parvatomAM adhiSThita thaIne rahe che. halakA devo kotaromAM ane nirjana sthAnAdimAM AvIne rahe che ane manuSyone pIDA kare che. keTalAka parvato upara, jagatI upara ane aDhI dvIpanI bahAra krIDA karavA Ave che. ane keTalAka tyAM kAyama rahe che. keTalAka deva,devIo samyadraSTi hoya che. temAM adhiSThAyaka rUpe paNa hoya che. vyaMtaranI ATha jAtimAM peTA jAtio paNa che. sthAnamAM asaMkhya nagaro che. moTAmAM moTA nagara eka lAkha yojananAM hoya che. nAnAmAM nAnuM bharata kSetra pramANa hoya che. ane madhyamarUpe jaMbudvIpanA mahAvideha kSetranA mApa jeTaluM hoya che. dareka nagaromAM jina caityo hoya che. jethI vyaMtara jAtimAM asaMkhya jina caityo che. tirjIlokamAM aDhIdvIpanA bahAranA bhAgamAM asaMkhya dvIpa samudromAM vyaMtaronI asaMkhya rAjadhAnIo che temAM asaMkhya nagaro che. tiryaMca jAMbhaka devo daza prakAranA che. anna-pAna-vastra-leNa = ghara, puSpa, phaLa, zayana, vidhyA, avyakta = avipata, puSpaphaLa. A dareka nAmane jAMbhaka zabda joDavo A devo tIrthaMkarAdi puNyavAna mANasone tyAM dhana dhAnyAdi na dhaNIyAtuM hoya tyAMthI lAvI lAvIne nAMkhe che ane dhana vagerenI vRSTi paNa kare che. pota potAnA nAma pramANenI vastuo ApavAvALA che. A devono zApa devAno are nigraha anugraha karavAno paNa svabhAva che ane tevI zakti paNa che. A devo Page 172 of 234 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1000 kaMcana girio camaka camaka parvata-10 citra vicitra-10 vaitADhya parvata-17) ane merU parvata-5 upara vasavAvALA eTale rahevAvALA che. avadhijJAnano viSaya pUrvanA eka bethI yAvat navabhava sudhI jANe tethI vadhu jue to jAtismaraNano zubha bhAva jANavo. jAti smaraNavALA jIvo A apekSAe saMkhyAtA bhava dekhe ema kahevAya che. A devonI eTale vyaMtara jAtinA badhAya devonI 26 bhedonI zarIranI uMcAi jaghanyathI aMgulano asaMkhyAtamo bhAga utkRSTathI 7 hAtha. AyuSya- jaghanyathI daza hajAra varSa utkRSTa- 1 palyopama. svakAya sthiti nathI. paryApti-6, prANo-10 hoya che. badhA devone AzrayIne yoni 4 lAkha hoya che. jyotiSI devonuM varNana pAMca prakAranA cara ane pAMca prakAranA sthira devo ema 10 bhedo hoya che. 1 candra, 2 sUrya, 3 graha, 4 nakSatra, pa tArA = cara paribhramaNa karatAM aDhI dvIpamAM athavA manuSyalokamAM hoya che ane sthiravimAno aDhI dvIpanI bahAra hoya che. darekanA pAMca pAMca bheda hoya che. A pAMcamAM candra ane sUrya indra gaNAya che. paraMtu mukhyatA candranI che jethI parivAra candrano gaNAya che. eka candranA parivAramAM mukhya pote candra indra rUpe che. eka sUrya e paNa Indra rUpe che. graha-88, nakSatra-28 ane tArA 66975 kroDA kroDa ATalo eka candrano parivAra che. AvA parivAra jaMbudvIpamAM 2, lavaNa samudramAM 4, dhAtakI khaMDamAM 12, kAlodadhi samudramAM 42, ardha puSkaravaradvIpamAM 72 malIne 132 candranA parivAra aDhIdvIpamAM che ane badhAya pharatAM che. A 132 paMkti badhdha jaMbunA merUthI 1121 yojanA aMtara rAkhIne pradakSiNA ApatA pota potAnA maMDaLamAM pharyA ja kare che. jethI cara jyotiSI kahevAya che. Adevo pota potAnA vimAnamAM potAnA parivAra sAthe rahelA che ane vimAno pharyA ja kare che. prakAza paDe che te paNa vimAno no ja che A vimAno svAbhAvika ja cAle che chatAM dekhAva mATe abhiyogIka = sevaka devo rUpa vikurtIne, pUrva tarapha siMharUpe, dakSiNe hAthIrUpe, pazcime vRSabharUpe ane uttare azvarUpe rahe che. cAre dizAmAM sarakhA hoya che. cAre dizAmAM thaIne pratyeka candra vimAnane 16000, sUrya vimAnane 16000, graha vimAnane 8000 nakSatra vimAnane 1000 ane tArA vimAnane 2000 eTale dareka dizAmAM pAMcazo pAMcazo hoya che. jaMbudvIpamAM pravutArA-4 che. te merUnI cAre dizAmAM rahelA che. jethI dareka dezanI uttara dizAmAM ja kAyama rahe che. A dhruva cAre tArA sthira che. tenI najIka vartatuM tArAmaMDala merUne nahi paNa dhruvanA tArAne ja pradakSiNA Ape che. jaMbudvIpanA be sUrya ane be candra barAbara sAma sAmAja rahe che. eka merUnI uttaramAM hoya to bIjo merUnI dakSiNamAM hoya eka bharatamAM hoya to bIjo te ja lAina upara airavatamAM hoya te gati karato karato bharatanA pazcima mahA videhamAM Ave tyAra airavatano pUrva mahAvidehamAM Ave A pramANe sAma sAmeja rahe che. dareka kSetro pota-potAnI uttara dizAmAM ja merUne gaNe che. Page 173 of 234 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthira jyotiSInA aDhIdvIpanI bahAra asaMkhya asaMkhya parivAro che. te saMpUrNa tiAlokamAM alokathI 1111 yojananuM AMtarUM rAkhIne patharAyela che. arthAt rahelA che. sthAna- samabhutalA pRthvIthI 790 yojana upara ane 900 yojananI aMdara eTale 900 yojana sudhI eTaleke 110 yojana AkAzamAM badhA vimAno rahelA hoya che. AthI jyotiSI devo tirAlokamAM gaNAya che. kAraNake samabhutalA pRthvIthI 900 yojana uMco tirhAloka gaNAya che (hoya che ) mATe. zarIranI uMcAi- jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga. utkRSTa- 7 hAtha. AyuSya- jaya. 0 palyopama ane utkRSTa 1 palyopama. svakAya sthiti nathI paryApti-6, prANo 10 hoya che. A jIvo aparyAptA hoya che. mATe 10 aparyAptA ane paryAptA paNa hoya che. mATe 10 = 20 bhedo thAya che. ahIM aparyAptA jIvo je kahyA che te aparyAptAvasthAnI apekSAe eTale paryApti pUrNa karavA mATenI avasthA che paNa aparyAptAvasthAmAM maraNa pAmatA nathI. vaimAnika devonuM varNana 12 devaloka, 3 kilbiSIka, 9 lokAMtika A covIza kalpopanna devo kahevAya che. kalpopanna eTale jyAM svAmi ane sevaka paNAno bhAva hoya che. vyavahAra hoya che te ane 9 traiveyaka tathA pAMca anuttara A 14 bhedo kalpAtIta tarIke gaNAya che. jyAM svAmI sevaka paNAno bhAva na hoya te. aham indro tarIke gaNAya te kalpAtIta kahevAya. samabhUtalA pRthvIthI eka rAja upara pahelo ane bIjo devaloka dakSiNa ane uttaramA eka ja sapATI upara rahelA che tenI upara eka rAje trIjo ane cotho devaloka eka sapATIe che tenI upara aDadhA rAje pAMcamo devaloka chaThTho devaloka hoya che. tenAthI aDadhA rAje sAtamo AThamo devaloka hoya che. navamo dazamo eka sapATIe te banneno indra eka che ane agyAramo bAramA eka sapATIe che te banneno indra eka che. ahIM sudhI kalpopanna devo che. pachI kalpAtIta devo che. temAM eka rAja upara nava traiveyaka uparA uparI che. tenI upara eka rAje pAMca anuttara sarakhI sapATIe Avela che. temAM jyAdicAra cAre dizAmAM ane sarvArtha sidhdha vacamAM Avela che. tenI upare 12 yojane sidhdhazIlA che tenI upara eka yojane aloka che. paMcasaMgrahamAM isAna sudhI 1|| rAja, mAhendra sudhI (cothA devaloka sudhI) 2 / / rAja, AThamA sahastrAra sudhI 5 rAja, bAramA acyuta sudhI 6 rAja, ane lokAnte 7 rAja jaNAvela che. kilbiSIyA- traNa prakAranA che. te 3 palyopama nA AyuSyavAlA. pahelA ane bIjA devalokanA adhobhAgamAM, traNa sAgaropamavAlA trIjAnA adhobhAgamAM ane tera sAgaropamanA AyuSyavAlA chaThThAnA adhobhAgamAM hoya che (utpanna thAya che) Page 174 of 234 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokAMtika devo- nava prakAranA che te pAMcamA devalokanA riSTa nAmanA trIjA prataramAM kRSNa rAjInA ATha dizAmAM ATha ane eka madhyamAM potAnA parivAra sAthe rahelA che. A devo ekAvatArI hoya che. matAMtare sAta athavA ATha bhava che. temano AcAra dikSA avasara pahelA eka varSa agAu tIrthakaro pAse jai Apa dharma tIrtha pravartAvo ema vinaMtI karavAno che. zarIranI uMcAi jAnyathI aMgulano asaMkhyAtamo bhAga. utkRSTathI pahelA bIjA devaloka pahelo kilbipIyo- 7 hAtha, trIjo cotho devaloka bIjo kisbISIyo 6 hAtha pAMcamo chaThTho devaloka trIjo kisbIpIyo nava lokAMtika- pAMca hAtha sAtamo AThamo devaloka 4 hAtha. nava-daza-agyAra-bAra devaloka-3 hAtha navaraiveyaka devonI 2 hAtha ane pAMca anuttara vAsI devonI 1 hAthanI kAyA hoya che. AyuSya- jaghanyathI palyopama utkRSTa- 33 sAgaropama. svakAya sthiti nathI. paryApti-6. AhAra, zarIra, indriya, zvAsocchavAsa, bhASA, mana prANo-10, AyuSya, kAyabala, pAMca indriyo, zvAsocchavAsa, vacanabala ane manabala. devabhavanA AyuSyano udaya thAya tyArathI AyuSya prANa kahevAya. zarIra paryAmi pUrNa kare tyAre kAyabala prANa pedA thAya. indriya paryApti pUrNa kare tyAre pAMca indriyanA prANo zarU thAya. zvAsocchavAsa paryApti parNa thaye zvAsocchavAsa prANa cAlu thAya. bhASA paryApti pUrNa thaye vacana bala nAmano prANa cAlu thAya ane mana paryApti pUrNa thaye manabala prANa pedA thAya che. yoni samudAya gata- cAra lAkha yoni devonI hoya che. A rIte devagatinA- 198 bhedo thayA. 25 bhavanapati- 26 vyaMtara-10 jyotiSa- 38 vaimAnikanA malIne 99 bhedo thAya che te 99 aparyAptA + 99 paryAptA = 198 bhedo thAya che. ahIM je aparyAptA jIvo kahyA che te aparyApta avasthA eka aMtarmuhUrtanI hoya che te apekSAe che paNa aparyAptAvasthAmAM maraNa pAme te apekSA nathI. A devonA jIvone lobha, kaSAya vizeSa hovAthI bhavanapati-vyaMtara jyotiSa ane vaimAnikanA pahelA bIjA devalokanA devo tathA pahelo kisbIlIyo A 64 prakAranA devo manuSyanI jema atyaMta krodhAdi kaSAyo ke lobha kaSAyanA pariNAmamAM ekendriyamAM javAlAyaka AyuSya bAMdhIne ekendriyamAM utpanna thaI zake che. trIjA devalokathI AThamA devalokanA devo, bIjo trIjo kildISIyo ane nava lokAMtika devo marIne tiryaMcamAM paNa utpanna thai zake che. nava lokAMtikanA vimAnanA mukhya nava choDIne te vimAnamAM rahelAM bIjA devo marIne tiryaMcamAM jai zake che. navamA devalokathI pAMca anuttara sudhInA marIne manuSya thAya che. saMsAramAM keTalAka tathA bhavyatva vALA jIvo evA prakAranA hoya che ke manuSya bhava ane devalokano bhava ema vAraMvAra bhavo karatAM eka hajAra sAgaropama sudhI karyA kare. pachI eka bhava beindriyano. pAchA manuSya Page 175 of 234 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane devanA bhavo eka hajAra sAgaropama sudhI karyA kare tyAM sudhImAM mokSamAM na jAya to avazya ekendriyamAM jAya che. eka bhava ekendriyano karI manuSya thai pAchA be hajAra sAgaropama ema karatAM karatAM asaMkhyAtI utsarapaNI avasarapaNI kALa rakhaDyA kare che. keTalAka tathA bhavyatva vALA jIvo evA hoya che ke jeo tiryaMca ane deva karatAM karatAM paNa rakhaDe che ane asaMkhyAtI utsarapiNI avasarapaNI pharyA kare che. AthI lobha, kaSAya na thai jAya tenI kALajI rAkhI jIvana jIvavuM joie toja kalyANa thAya. cothI 'devagati' mAM paNa ekAMta AnaMda mAnanArAo ajJAna che, kAraNa ke devagatimAM rahelA AtmAo paNa karmaparavaza hovAnA kAraNe sukhI nathI. devagatimAM paNa kevAM kevAM du:kho che enuM varNana have pachI devagatimAM rahela AtmAonI paNa yoni AdinuM Avedana. ane kalikAla sarvajJa bhagavAn zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAe paNa devagatimAM rahelA AtmAonA duHkha sAmrAjyanuM karAveluM digdarzana. sukhAbhAsanuM phogaTa abhimAna ! : sUtrakAra 52marSi zrI sudharmAsvAmijI mahArAjA, saMsAravarti prANIone nirveda ane vairAgya pedA karavAnA hetuthI karmavipAkanI je gariSThatA varNavavA icche che te atizaya spaSTatAthI samajAvavAnA hetuthI cAre gatimAM bhaTakI rahelA jIvonI yoni AdinuM varNana karatAM TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjA 'naraka tiryaMca ane manuSya' A traNa gatinA jIvonI yoni AdinuM varNana to karI AvyA ane have je devagatinA jIvo ajJAna duniyAmAM ghaNA sukhI manAya che te devagatimAM rahelA jIvo paNa kevA duHkhI che enuM varNana karatAMtenI yoni ane kulakoTinI saMkhyAnuM pratipAdana karavApUrvaka e paramopakArI paramarSi pharamAve che ke"devgtaacpi catvAro yonilakSA: teSAmapIrSyAvipAdamatsaracyavanabhayazalyavitudyamAnamanamAM sukhAbhAsAbhimAnastu kevalamiti, SaDviMzatiH kulakoTilakSA: duHkhAnupaGga Pa, ukta ca deveSu cyavanaviyogaduHkhiteSu, krodherSyAmadamadanAnitApiteSu / AryA ! nastadiha vicArya saMgirantu, garamaukhayaM kimapi nivedanIyamasti //9/2 devagatimAM paNa cAra lAkha yoni che ane chavvIsa lAkha kulakoTi che. devagatinA AtmAo paNa irSyA, vivAda, matsara, cyavana, bhaya ane zalyathI atizaya pIDita hoya che. irSyA AdithI atizaya pIDita manavALA te jIvone paNa duHkhanoja saMga che e hetuthI e AtmAoe paNa sukhAbhAsanuM abhimAna karavuM e phogaTa che. Page 176 of 234 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eja kAraNe devagatimAM paNa rahelA AtmAonI duHkhada sthitinuM varNana karatAM prazna rUpe mahApurUSoe pharamAvyuM che ke he Aryo ! A saMsAramAM cyavana ane viyogathI duHkhita ane krodha, irSyA, mada ane madanathI atitApita evA devomAM je kAMi paNa sukha nivedanIya hoya te tame vicArIne amane kaho. devagatimAM paNa duHkhanuM sAmrAjya sukhAbhAsanA abhimAnamAM paDelA devonA duHkhasAmrAjayanuM varNana karatAM zarUAtamAMja kalikAlasarvajJa bhagavAn zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA pharamAve che ke "mohpasthI-cAridg" / amarevapi duHkhasya, sAmrAjyamanuvartate / / 1 / / zoka, AmarSa, viSAda, irSyA ane dainya AdithI haNAI gayelI che buddhi jeonI tevA amaromAM paNa duHkhanuM sAmrAjya varte che. A pramANe sAmAnya rItie devo paNa zoka AdithI saLagI rahyA che evo sahaja khyAla ApIne temAM paNa duHkhanuM sAmrAjaya varte che ema e upakArI suripuraMdare prathama pharamAvyuM e pramANe sAmAnya rItie pharamAvyA pachI e upakArI AcArya bhagavAn e ekeeka jAtinA duHkhano spaSTa khyAla paNa karAve che. zokano saMtApa : zoka AdithI utpanna thatA duHkhana digdarzana karAvatAM prathama zokano saMtApa e jIvone kevA prakArano hoya che tenuM pratipAdana karatAM e zAsananA sAcA sUrisamrATa pharamAve che ke "draSTavA parasya mahatI, zriyaM prAgjanmajIvitam / arjitasvalpasukRtaM, zocanti suciraM surAH //91/" anya devanI moTI lakSmIne joine alpa samRddhine dharAvanArA devo, atizaya alpa pedA karyuM che sukRta jemAM tenA potAnA pUrva janmanA jIvitane paNa lAMbA samaya sudhI zocyA kare che arthAt alpa RddhivALA devo vizALa RddhivALA devone joi joine vizAla RddhinA arthipaNAnA yoge evI jAtino zoka prAyaH sadAya karyA ja kare che ke-hAya ! kamabhAgya evA amoe pUrve sukRta karavAmAM ghaNI ja kacAza rAkhI ke jethI AvI suMdara ane vizALa Rddhi amane maLI zakI nahi. amarSarUpa zalyanI Adhi: A prakAre zokamAM saMtApanuM pratipAdana karyA pachI prabhu zrI vItarAga paramAtmAnA zAsananA e sAcA sUrisArvabhoma, amarSarUpazalyanI kevI kAramI Adhino anubhava azakta amaro kare che enuM varNana karatAM pharamAve che ke "rAddha bhinAja, pratio tamakSaII: / tIbhAbhafjena, hodyatte nirantaraNa //// Page 17 of 234 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anya baLavAn amara dvArA vizeSa prakAre apamAna Adine pAmelA zaktihIna amaro, te apamAna Adi karanAra amarano pratikA2 ka2vAne asamartha hovAnA kAraNe tIkSNa evA amarSarUpa zalyanA yoge nirantara atizaya duHkhI thayA kare che. viSAdano viSavAda : AmarSarUpa zalyanI asAdhAraNa AdhithI thatI duHkhada dazAno khyAla ApyA bAda eja ArAdhyapAda AcArya bhagavAn potAthI adhika zrInA svAmionI lakSmIne joine alpa Rddhinai dharanArA amaro kevA prakAranA vicArathI viSAdano viSavAda bhogave che enuM varNana karatAM pha2mAve che ke " na kRtaM sukRtaM kiMci-dAmiyogyaM tato hinaH / draSTottarottarazrokA, vipIdantIti nAkinaH //9// ame kAMi sukRta kareluM nathI teja kAraNathI amAre A abhiyogapaNuM bhogavavuM paDe che. A pramANe uttarottara zrIne jonArA amaro viSAda pAme che. irSyAno abhitApa H tIvra AsaktinA pratApe anyanI sampadAone nahi joi zakanArA AtmAone irSyAno abhitApa khuba ja bALe che. eja kAraNe tIva AsaktinA pratApe anya amaronI suviziSTa sampradAonA darzanathI sAmAnya sampadAonA svAmI suro, irSyArUpa analanI urmiothI kevo paritApa pAme che enuM varNana karatAM eja anaMta upakArI AcAryadeva pharamAve che ke " draSTavAnyepAM vimAnastrI-ratnopavanasampadam / yAvajjIvaM vipacyante, jvaladIrSyAnalobhibhiH //9// anya amaronI vimAna, strI ane upavana nI sampradA joine saLagatA irSArUpa agninI urmiothI sAmAnya sampadAonA svAmI amaro jIMdagIbhara sudhI khuba khuba pakAya che. dInavRttinA uddagAra ! H lobhI devonI durdazA ghaNIja bhayaMkara hoya che. kAraNa ke lobhI devo jo parAkramI hoya che to te alpa parAkramI devonI Rddhine paDAvI le che ane ethI bIcArA asamartha amaro dInavRttinA upAsaka banI jAya che. e dInavRttinA pratApe dIna banI gayelA amaro kevA udgAra kADhe che enuM varNana karatAM eja paropakAra parAyaNa paramarSi prarUpe che ke "hA prAoza ! prazno ! deva !, prIti samA / pitArvavA, mApo dRInavRtta: 119IN anya amaro dvArA jeonuM sarvasva corAi gayuM che tevA amaro azaktinA yoge dInavRttivALA banI gayA thakA- "hA prANeza ! hA prabho ! hA deva ! maherabAnI karA-prasanna thAo.'" e pramANe gadagad svare bole che. asvastha avasthA ! H Page 178 of 234 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devalokamAM rahelA AtmAo paNa kAma, krodha ane bhayathI Atura hoya che. evA amaronI dazA sadAya asvastha hoya che. ema pharamAvatAM e anupama upakArI AcArya bhagavAnuM kahe che ke "WIdDa pud: Ro, D[HotgHBgY/ / R WthatAmasuvad, : DIQrSioC/{; ////' puNyanA pratApe svarganI prApti thavA chatAM paNa kAma, krodha ane lobhathI Atura banelA kArdarSi Adi suro svasthatAne pAmatA nathI. cyavanacinhonAM darzanathI thatI durdazAnuM darzana vadhumAM vana thavAnuM hoya te pahelAM devonI sthitimAM kAramuM parivartana thai jAya che ane e kAramAM parivartananA pratApe e devo paNa potAnuM maraNa jUe che tethI teonI durdazA khare ja bhayaMkara trAsane karanArI thai jAya che. e ubhaya vastunuM pratipAdana, devonA duHkhanuM sAmrAjya varNavavAmAM atizaya Avazyaka che e kAraNe kalikAlasarvajJa bhagavAn zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA prathama cyavananAM cinhonuM ane te pachI tenA darzana ane vicArathI devonI je je trAsajanaka durdazA thAya che tenuM varNana kare che. cyavananAM cinho: "aglAnA api hi mAlA, suramasamuzavAH / bhanImavatti sevAnAM, vaLAkSoI saman //// hRdayena samaM piSvaga vizliSyatsandhibandhanAH / mahAbaleraNyakampyA, kampante kalpapAdapAH //// akAlapratipannAbhyAM, priyAbhyAM ca sadaiva hi / zrIhomyAM parimucyante, kutAgasa ivAmarAH //3// ambarazrI rapamalA, malinIbhavati kssnnaat| apyakaramAddhisamarai-raghodhamalinairdhanaiH / / 4 / / adInA api dainyena, vinidrA api nidryaa| 31Ine , pakSaIWITHva @fcb2: //P// vipayecatirajyante, nyaaydhrmvivaadhyaa| apathyAnyapi yatnena, spRhayanti mamUrpavaH //6// nIrujAmapi bhajyante, sarvAGgopAGgasandhayaH / bhAvidurgatipAtottha-vedanAvivazA iva //// padArthagrahaNeDakaramAd, bhavantyapaTudraSTayaH / pareSAM samyadutkarSa-miva prekSitupakSamAH //8// garbhAvAsanivAsottha-duHkhAgamabhayAdiva / prakampataralaraiGga-oNpiyante parAnapi //9//" suradramathI utpanna thayelI amlAna evI paNa mAlAo, devonA mukhakamalonI sAthe malIna thAya che arthAt nahi karamAnArI mAlAo paNa karamAi jAya che ane devonAM mukhakamalo paNa karamAi jAya che : vizeSa prakAre zithila thai gayAM che sandhi bandhana jemanAM ane mahAbalavAnothI paNa akampa evA kalpapAdapo devonA hRdayanI sAthe ekadama kampI uThe che. arthAta-devonAM hRdaya kampI uThe che tenI sAtheja aka... evAM paNa Page 179 of 234 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpavRkSo kampI uThe che jANe aparAdhaja na karyo hoya evA amaro, akAle aMgIkAra karelI priyAonI sAtheja zrI" ane "ThThI" thI mukAi jAya che. arthAt lakSmI ane lajjA ubhaya e samaye devonI cAlI jAya che : pAponAM samuho dvArA akasmAta phelAI gayela malina meghothI eka kSaNavAramAM maLa rahita evI paNa AkAzanI zobhA malIna thai jAya che : mRtyu samaye kaTikAone jema pAMkho Ave che tema adIna evA paNa devo dInatAthI ane nindrAthI rahita evA paNa devo nindrAthI Azrita karAya che : maravAnI icchAvALAo yatnapUrvaka apaththonuM sevana kare che tema devo, nyAyadharmanI bAdhA thAya tevI rItie viSayomAM atizaya rakta thAya che : nirogI evA paNa devonAM sarva aMga ane upAMganI sandhio, bhaviSyamAM thanArA durgatinA pAtathI utpanna thatI vedanAone jANe vivaza banI gai hoya tema bhAgI jAya che : pArakAnI sampatinA utkarSane jovA mATe jANe asamartha banI gayA hoya tema devo ekadama padArthanA grahaNa mATe apaTu draSTivALA banI jAya che. garbhAvAsanA nivAsathI utpanna thatA duHkhanA AgamananA bhayathIja jANe na hoya tema prakampa karIne capala banI gayelAM aMgo dvArA devo parane paNa bhaya pedA kare che. arthAt cyavananA cinha tarIke-aplAna mAlAo malIna thAya che. nahi kampatAM kalpavRkSo kampI uThe che, lakSmI ane lajjA cAlI jAya che, amala evI paNa AkAzanI zobhA malIna thai jAya che, dInatA ane nidrA AvIne khaDI thAya che. viSayAsakti vadhI jAya che, aMgopAMganI sandhio bhAMgI jAya che, draSTi padArthanA grahaNamAM asamartha banI jAya che ane aMgo prakampa karIne tarala banI jAya che. viSAdabharyo vilApa: AvAM AvAM cyavananAM cinhothI potAnuM cyavana nizvita che ema jANIne aMgArAthIja AliMgita thayA hoya tenI mAphaka vimAnamAM, naMdanavanamAM ke vAvaDImAM arthAt koi paNa sthAne teo ratine pAmatA nathI paNa viSAdabharyo vilApa karyA ja kare che. vilApamAM devalokanI vastuonuM ane bhaviSyanA duHkhanuM smaraNa duHkhada rItie kare che. amAruM cyavana nizcita che ema cyavananAM cinhothI jANI cUkelA devo potAnI priya vastuone yAda karI karIne ane bhaviSyanA duHkhathI gabharAine gadgad svare bole che ke "/ minAja ! [ QINo / / dUHI // QR COL: pUja, hetaviyanata? //// ho //ramataM su da-raho 7 vizvAsa: suI / 3Rho 740ft TghavajIM-ha/DI TIPwt //// hA ! ratnadhaTitAH stambhAH, hA zrImanmaNikuddhima !/ haZ / TriNa / ramUDI / raca thaRpUtha saMkram //// hA! ratnasopAnacitAH, kamalotpalamAlitAH / bhaviSyannyupabhogAya, karayemAH pUrNavApayaH /18// che Videkhald / mIra / sAna /ha/ ra bha // @dvaI / vimaupvya, oi mazriyaM baMna: //// hadADazucirasAravAdaH, kartavyo gayakA muhuH / / 6// dahA hA ! jaTharAgAra-zakTopAkasambhavam / Page 180 of 234 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mayA dukhaM visoDhavyaM, vaDhena nijakarmaNA //// rateriva nidhAnAni kca tAratAH surayApitaH / kcAzucisyandavIbha sA, bhoktavyA narayopitaH //81/" hA priyAo ! hA vimAno ! hA vAvaDIo ! ane hA surakrumo ! have mAre tamane kyAM jovAM kAraNa kehaNAI gayeluM daiva, mArAthI tamAro viyoga karAve che : kharekhara mArI kAttAnuM smita e sudhAnI vRSTi che ! bimbAdhara e paNa sudhA che ane vANI sudhAvarSiNI che arthAt mArI kAntA e sudhAmayaja che ! hA ratnaghaTita stambho ! ho zrImanamaNi kuTTima ! hA ratnamayI vedikAo ! tame have konA Azraye jazo ? hA ratnamaya sopAnothI vyApta ane kamala tathA utpalathI mAlita evA A pUrNa vApIo konA upabhogane mATe thaze? he pArijAta ! he mandAra! he santAna! he haricaMdana ! he kalpadruma ! zuM tame badhAya A janane mUkI dezo? hA hA avaza evA mAre strIgarbharUpa narakamAM vasavAnuM. hAhA mAre vAraMvAra azucirasano AsvAda karavAno ! hA hA mAre mArAM potAnAM bAMdhelAM karmonA pratApe jaThararUpI aMgArAnI gADInA pAkathI utpanna thatA duHkhane sahana karavAnuM ! hA hA ratinA nidhAnasamI te te devAMganAo bhogavavI e kyAM ane azucinAM jharaNAMthI bIbhatsa evI manuSya strIone bhogavavI e kyAM? A pramANe devalokanI vastuonuM smaraNa karI karIne kAramo vilApa karatA devo, dIpaka jema bujhAi jAyatema eka kSaNanI aMdara cyavI jAya che. A varNana uparathI sau koi samajI zakaze ke sukharUpa gaNAtI devagatimAM paNa sukha nathI kiMtu duHkhanuMja sAmrAjaya che, eTale saMsAramAM evuM koi paNa sthAna nathI ke jayAM duHkhanA leza vinAnuM, saMpUrNa ane zAzvata sukha hoya eja kAraNe upakArIo A saMsArane duHkhamaya-duHkhaphalaka ane duHkhaparamparaka tarIke oLakhAve che. du:khamaya, du:khaphalaka ane duHkhaparamparaka che eja kAraNe saMsAra bhAvanAno upasaMhAra karatAM kalikAla sarvajJA bhagavAnuM zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA pharamAve che ke "evaM nArita sukhaM caturgatijupAmapyatra saMsAriNAM, dukhaM kevalameva mAnasamayo zArIramatyAyatama / jJAtvaM mamatAnirAsavidhaye dhyAyantu zuddhAzayA, 38%IqWqnAM ITIche HMC caDhi //9/?' he zuddha Azayane dharanArA bhavya AtmAo ! jo tame bhavabhayano uccheda karavA mATe ujamALa ho to'ame kahI AvyA te pramANe cAregatine bhajanArA saMsArI AtmAone A saMsAramAM sukha nathI paNa kevala mAnasika ane zArirIka atizaya duHkhaja che." e pramANe jANIne paulika padArtha mAtra pratyenI je mamatA teno nAza karavAne mATe azrAntapaNe bhava bhAvanAne bhAvo. devagatinuM varNana samApta Page 181 of 234 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pati- aparyApta jIvonuM varNana (1) labdhi aparyApta. (2) labdhi paryApta. (3) karaNa aparyApta. (4) karaNa paryApta. ema cAra bhedo hoya che. temAM labdhi aparyAptAno niyamA ekaja bheda hoya che. jyAre labdhi paryAptA jIvo be avasthAmAM rahelA hoya che. (1) aparyAptAvasthAmAM (2) paryAptAvasthAmAM AthI apayAtA jIvo labdhi aparyAptAmAM bhegA na thai jAya mATe tene oLakhavA mATe jJAnI bhagavaMtoe te jIvone karaNa aparyAptA kahyA che. ane je paryApta saMpUrNa paryApti pUrNa karI paryApta thayelo hoya te karaNa paryApta kahevAya che AthI e phalita thAya che ke labdhi aparyAptajIva avazya aparyAptAvasthAmAM maraNa pAme che je jIvone zAstromAM jeTalI paryAddhio kahelI che temAMnI chellI paryApti adhurIe maraNa pAme te labdhi aparyAptA kahevAya che. keTalAka AcAryonA mate dareka labdhi aparyAptA jIvo cothI paryApti adhurIe avazya maraNa pAme ema kahe che. labdhi paryAptAnA be bheda (1) karaNa aparyAptA (2) karaNa paryApta. (1) karaNa aparyApta jIvo je jIvone jeTalI paryAddhio kahelI che. te hAla pUrNa karI nathI. karI rahelA che ane avazya pUrNa karavAnA che. te karaNa aparyApta jIvo kahevAya che. (2) karaNa paryAptA- je jIvone jeTalI paryAddhio kahelI che te paryAyio je jIvoe pUrNa karelI che te karaNa paryApta kahevAya. (3) labdhi paryApta- je jIvone jeTalI paryAddhio kahelI che te saMpUrNa pUrNa karyA pachI maraNa pAme eTale potAnuM AyuSya jeTaluM hoya te bhogavIne maraNa pAme te labdhi paryAptA jIvo kahevAya che. prANo jIve che te jIva. jIvavuM eTale prANa hovA dhAraNa karavA te. prANa be prakAre che. (1) bhAvaprANa. (2) dravya prANa. bhAva prANa cAra che. (1) zudhdha cetanA. (2) anaMta vIrya (3) akSaya sthiti ane (4) anaMta sukha dravya prANa tenA mukhya cAra bheda che. tenA peTA bheda 10 che. (1) indriya prANa te azudhdha cetanA maya che tenA pAMca bheda che. (2) anaMta vIrya rUpathI viparIta baLa te yoga baLa prANa tenA 3 bheda che. manobaLa, vacanabaLa, kAyabaLa. (3) anAdi anaMta sattArUpathI viparIta sAdi sAnta rUpa je prANa te AyuSya nAmano prANa che. (4) anaMta sukha rUpa thI viparIta alpa kheda nivRtta rUpa je prANa te zvAsocchavAsa prANa kahevAya che. A cAre mukhya prANo sarva saMsArI jIvone hoya che. jenA yoge AtmAnuM manuSya gatyAdine viSe jIvana TakI zake che ane jenA viyoge maraNa thAya che te dravyaprANa kahevAya che. Page 182 of 234 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoni- taijasa ane kArpaNa A be zarIravALA jIvo audArika Adi zarIrane yogya skaMdho vaDe = sAthe je sthAne joDAyA che te sthAnane yoni kahevAya che. vyakti paratve yoninAM asakhyAta bheda thAya paNa samAna varNAdi jAtine laine tenI saMkhyA corAzI lAkha che. A corAzI lAkha jIvAyonine viSe anaMtI vAra janma maraNa karIne AvyA chIe have janma maraNa na karavA hoya to sAvaceta banI anukULa padArthonA rAgane oLakhI tenAthI sAvacetI rAkhI jIvana jIvavAno prayatna karo ane pratikULa padArthonA dveSane oLakhIne te padArthomAM dveSa na thAya teno prayatna karo to yonimAM bhaTakavAno kALa ocho thatAM thatAM mokSa mArgamAM AgaLa vadhI rAgAdino saMpUrNa tyAga karavAnuM sAmarthya pAmI AtmAne muktimAM jaldI pahoMcADI daizuM Avo prayatna karI sau koI vahelAmAM vahelI muktine pAmo e abhilASA. jIva vicAra prakaraNa saMpUrNa pariziSTa- 1 Page 183 of 234 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nigodanA jIvo kayA karmathI anaMtakALa sudhI ati du:khIta hoya che ? A saMbaMdhI saMpUrNa vicAra jaNAvavAne kevalI sivAya koI samartha nathI to paNa teno Azaya samajavA sArUM kiMcit karma prakAra kahevAmAM Ave che. nigodanA jIvo sthala Azrava sevavAne samartha nathI. paraMtu te eka ekane vidhine eka eka zarIra AzrI anaMta rahelA che. pRthaka pRthak deharUpI gRhathI eTale zarIra rUpI gharathI rahita che. paraspara dveSanA kAraNabhUta dArika zarIramAM saMsthita che ane atyaMta saMkIrNa nivAsa maLavAthI anyonya viMdhIne nikAcIta vaira bAMdhe che je pratyekane anaMta jIvo sAthe ugrapaNe baMdhAya che. have jayAre eka jIve eka jIva sAthe bAMdhelu vaira atyaMta gADha hoine eka jIve anaMta jIvo sAthe bAMdhela vaira anaMta kALe bhogavAya temAM zuM Azcarya ? ane te bhogavavAno kALa anaMta che. kedakhAnAmAM pUrAyelA kedIo jema paraspara saMmardanathI eTale ke ghasArAthI pIDAyA chatAM AmAMthI koI mare athavA jAya to huM sukhe rahuM ne bhakSya eTale khorAka pramANamAM kAMika vadhAre male evI duSTa bhAvanAthI eka eka jIva pratye azubha karma bAMdhe che tema nigoda jIvonA karmabaMdha viSe paNa samajavuM. ati sAMkaDA pAMjarAmAM pUrAyelA pakSIo, jALa vageremAM sapaDAyelA mAchalAM parasparanI bAdhAthI eTale pIDAthI DheSa yukta thayA chatAM ati duHkhI thAya che. paMDito kahe che ke corane marAto athavA satine agnimAM praveza karatI kutuhalathI jonArA vinA paNa sAmudAyika azubha karma bAMdhe che. je kharekhara aneka jIvone eka sAthe bhogavavuM paDe che. e pramANe kautukathI bAMdhelA karmo no vipAka ati du:khadAyI thAya che to pachI nigoda jIvoe paraspara bAdhAjanya eTale pIDAjanya virodhathI anaMta jIvo sAthe bAMdhelA karmono bhoga anaMta kALa vItyA chatAM pUro na thAya temAM zuM Azcarya ! nigodanA jIvone mana nathI to paNa anyonyanI pIDAthI temane duSkarma to utpanna thAya ja kAraNake A anaMta jIvone audArika zarIra eka hoya che. paNa te anaMtA jIvone pota potAnA taijasa zarIra ane kArpaNa zarIra jUdA jUdA hoya che. viSa eTale jhera jANatAM khAdhuM hoya athavA ajANatA khAdhuM hoya to paNa te mAre ja. jANavAmAM khAdhuM hoya to pote athavA bIjA upAya kare to tethI kadAca bacI jAya paraMtu ajANa paNe khAdheluM to mArI ja nAMkhe. tevI ja rIte mana vinA utpanna thayeluM paraspara vaira anaMta kALe paNa bhogavatA purUM thAya nahi. nigodanA jIvone mana nathI paNa mithyAtva-avirati-kaSAya ane kAyayoga je karma baMdhanA hetuo che te hoya che. zAstramAM kahyuM che ke vIrya be prakAranA che. eka mana ciMtana sahita ane bIjuM mana ciMtana rahita. mana ciMtana rahita vIryathI paNa dareka AtmA samaye samaye karma baMdha kare che. ahIM je mana ciMtana rahita je vIrya kIdhuM te dravya mana rahita samajavuM. jema AhArAdinuM pAcana mananA ciMtana vinA thAya che tema anAbho gathI karma paNa baMdhAya che. jIva Page 184 of 234 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koipaNa dazAmAM vartato kema na hoya chatAM tenA paryAyo tenA vIrya janita hoya che tethI karma baMdhAya che. nigodanA jIvone zarIrane lagatI saghaLI kriyA samAna hoya che. paraMtu karmano baMdha udaya ane AyuSyanuM pramANa e kAMi saghaLA eka sAthe utpanna thayelAne sarakhA ja hoya che ema nathI sarakhAya hoya tema ochAvattA paNa hoya che kAraNake samaye samaye anaMtamA bhAga jeTalA jIvo cyavana pAme ja che ane utpanna thAya che. AthI samaya samayanA aMtaranA AyuSyavALA jIvo nigodamAM sadA mATe rahelA hoya che. vanaspatimAM jIvatva. hAlano jamAno zAstra karatAM yuktine vadhAre pasaMda kare che. zAstramAM game tema kahyuM hoya paNa jo te yuktithI siddha thatuM na hoya to tene mAnatAM AMcako khAya che. mAtra zAstrokta hakIkata mAnanArAnI zradhdhAne hAlanA jamAnAvALA AMdhaLI zraddhA tarIke oLakhe che. AvI mAnyatAnA pAyAmAM eka moTI khAmI e che ke-yuktine taiyAra karavA mATe prathama zAstranA abhyAsanI jarUra che. nyAyAdikanA abhyAsa vinA amuka hakIkata yuktithI siddha che ke nahIM te cokkasa kahI zakAtuM nathI. navA jamAnAvALA dharmazAstranA abhyAsanI bAbatamAM bahudhA pramAdavALA ane nirAdaravALA hoya che. teo pote vyavahArika abhyAsa je karelo hoya tenAthI udbhavelI tarkazakti dareka hakIkatamAM dorave che paraMtu iMjInIyara lAinavALAnI tarkazakti jema daradIne jovAmAM-tenA vyAdhino nirNaya karavAmAM cAlI zakatI nathI tema dharmazAstranA bIlakula abhyAsa sivAya temAM batAvelA iMdriyagocara ane atIndriya ema baMne prakAranA padArthonA svarUpanA saMbaMdhamAM vyavahArika keLavaNIthI udbhavelI tarkazakti puratuM kAma karI zakatI nathI. hAlanA jaDavAdIonI moTI saMkhyAvALA jamAnAmAM manuSyamAM paNa jIvatva ane punarjanma paNa keTalAka dezomAM mAnavAmAM AvatuM nathI to pachI pazumAM ane mAkhI, macchara, kIDI, makoDA, mAMkaNa temaja eLa ane aLasIyAM jevA jhINA jaMtuomAM temaja pRthvI, pANI, agni, vAyu ke vanaspatimAM je jIvatva ane punarjanmAdika mAnavuM te to atyaMta muzkela hakIkata che. sadbhAgye ghaNA kharA arthazAstro to e badhAmAM jIvatva mAne che. paraMtu tenI hiMsAthI lAgatA pApanA saMbaMdhamAM keTalAka pazuonI hiMsAmAM ja pApa mAnIne aTake che, keTalAka tenAthI AgaLa vadhIne be iMdriya, teMindri, ane careMdriya jIvomAM jIva mAne che paraMtu tenI hiMsAmAM to bedarakAra rahe che. uparAMta pRthvI, pANI vigeremAM jIvatva mAnanArA ane tenI hiMsA paNa niSkAraNa nahIM karanArA temaja sakAraNa paNa jema bane tema ochI virAdhanA karavAnA vicAravALA mAtrA jainoja che ema kahIe to temAM kAMi atizayokti jevuM nathI. Page 185 of 234 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvI, pANI vigere sthAvara che. temAM jIva mAnavA mATe aneka zAstrAdhAra chatAM yuktivAdIonuM mana tema mAnatAM acakAya che. A ekeMdrI jIvomAM jIvatva batAvavAne mATe tenA eka bhedarUpa vanaspatidvArA prayatna karavAmAM Avela che. pRthvI, pANI vigere pAMce sthAvaramAM sAtmakatva yuktiyukta che tathApi vanaspatimAM je sAtmakatva che te sthULa draSTivALAne paNa gamya che, tethI tenuM digmAtra darzana ahIM karAvavAmAM Ave che. te anusAre bIjA ekeMdrI jIvomAM paNa cetanA samajI levI. (1) vRkSanA mULamAM jaLanuM siMcana karavAthI teno rasa phaLAdikamAM spaSTa jaNAya che te jo vRkSa ucchavAsa letuM na hoya to te rasa uMco zI rIte caDI zake ? manuSyAdikamAM rasanuM prasarpaNa zvAsocchavAsa sate ja pratyakSa jaNAya che ane zvAsocchavAsanA abhAve mRtaka vigeremAM teno abhAva dekhAya che. A pramANe anvaya ne vyatirekathI rasanuM prasarpaNa zvAsocchavAsanI khAtrI Ape che. vyApya vyApakavinA hotuM nathI. ucchavAsa AtmAno dharma che e nirvivAda che. dharma dharmIne oLakhAve che. kemake dharma dharmI vinA raheto ja nathI. (2) manuSyonI jema vRkSone paNa dohadanI utpatti thAya che ane teno dohada pUrAvavAthI harSita thayela hoya tema te phaLe che. ane jo dohada pUravAmAM na Ave to te sukAtuM jAya che. dohada eTale icchA te AtmAno dharma che. te AtmAne spaSTa kare che, kemake icchAvALA vinA icchA hotI ja nathI. (3) niyatapaNe saMkocane vikAsa vigere je suryavikAsI caMdravikAsI kamaLo vigereno thAya che te saMjJAvALA AtmAne pratyakSa jaNAve che. kemake saMjJA sivAya e vAta banI zake nahIM ane saMjJArUpa dharma tenA dharmI AtmAne skuTa kare che. (4) manuSyanI jema vRkSo mAM paNa tAratamya raheluM che. juo ! keTalAka eraMDAnI jevA nIca vRkSo kahevAya che ane keTalAka AMbAnI jevA uttama vRkSo kahevAya che. keTalAka kAMTAnI jevA utkaTa hoya che ne keTalAka puSponI jevA atyaMta komaLa hoya che. keTalAka vRkSo kuTila (vAMkA cukA) hoya che ne keTalAka sarala (sIdhA) hoya che. keTalAka vRkSo kunja (nIcA) hoya che ne keTalAka dIrdha (uMcA-lAMbA) hoya che. keTalAka suSTa varNa, gaMdha, rasa ne sparzavALA hoya che ne keTalAka azubha varNa, gaMdha, rasa sparzavALA hoya che. keTalAka jherI jhADa hoya che ane keTalAka nirviSa hoya che. keTalAka phaLavALA hoya che ne keTalAka niSphaLa-phaLa ja na thAya tevA vaMdhya hoya che. keTalAka ukaraDAmAM ugelA hoya che ne keTalAka suMdara udyAnamAM ugelA hoya che. keTalAka cirAyuSyavALA hoya che ne keTalAka zastrAdikathI alpa kALamAM mRtyu pAme tevA hoya che. have vicAro ke jo karma na hoya to A pramANe nI vicitratA zI rIte hoi zake ? kAraNamAM jo vicitratA na hoya to kAryamAM vicitratA saMbhave ja nahIM. ane kama je che te kAyAvaDe tenA kartA AtmAne batAvI Ape Page 186 of 234 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. kAraNake jema ghaDo kuMbhAra vinA hoi zakato nathI tema karma tenA kartA jIvavinA hoi zakatA nathI. A pramANe vanaspatimAM jIvatva siddha thAya che. (5) vaLI vanaspatimAM sAtmakatva, janyAdi dharmo vaDe paNa siddha thAya che. kemake manuSyAdinA zarIranI jemaja temAM paNa janyAdi dharmo rahelA che. anumAnane AgaLa karIne Agama paNa vanaspatinuM sacetanapaNuM siddha kare che. te A pramANe - " jema manuSyanuM zarIra janya dharmavALuM che tema vanaspatinuM zarIra paNa janya dharmavALuM che kemake te navuM utpanna thAya che. A zarIra jema vRddhi dharmavALuM che tema te paNa vRddhi dharmavALuM che kAraNake utpanna thayA pachI vadhe che." A manuSya zarIra jema zastrAdinA upaghAtathI vinAza pAme che tema vRkSo paNa zastrAdinA upaghAtathI nAza pAme che. A manuSya zarIra jema cittavALuM che tema te paNa cittavALuM che kAraNake tene paNa judI judI icchAo thAya che. jema A zarIra cheDAyuM thayuM pAchuM maLI jAya che tema vanaspatinuM zarIra paNa cheDAyuM thayuM pAchuM maLI jAya che-teno ghA rUjhAI jAya che. jema A zarIra AhAra grahaNa kare che tema te paNa AhAra grahaNa kare che, kemake jo tene jaLAdikanuM poSaNa na maLe to te sukAI jAya che. jema A zarIra anitya che tema te paNa anitya che, kemake dareka vRkSa amuka kALe tadana nAza pAmI jAya che. jema A zarIra cayApacayavALuM che eTale hAni vRddhi thavAvALuM che tema te paNa cayApacayavALuM che, kemake vRkSa paNa vadhe che ane upaghAtanA kAraNane pAmIne ghaTe paNa che. jema A zarIra vipariNAma dharmavALuM che tema te paNa vipariNAmavALuM eTale judA judA pariNAmane pAmavAvALuM che. jema A zarIrane janma jarA ne maraNa traNa avasthA prApta thAya che tema vRkSane paNa te traNe avasthA prApta thAya che. te uge che, vRddha thAya che ne sukAi jAya che (marI jAya che) jema A zarIra vyAdhi, vraNa ne tenI cakitsAvALuM che tema vRkSane paNa vyAdhio Ave che, vraNa paDe che ne tenI cikitsA paNa thAya che ke jethI temAM Avelo vyAdhi (saLo) dUra thAya che temaja traNa rUjhAI jAya che. A zarIrane jema hAtha paga vigere aMgopAMga che tema vRkSane paNa zAkhA prazAkhA vigere thAya che te tenA aMgopAMga che. manuSya (mastaka vinA bAkInA) aMgopAMganA chedanAdithI jema ekAeka maraNa pAmatuM nathI tema vRkSa paNa tenI zAkhA prazAkhAdinA chedanathI nAza pAmI jatuM nathI. jema kIDA, eLa vigere jIvone sparza karavAthI saMkocAya che-potAnA zarIrane saMkoce che tema amuka amuka vanaspati paNa sparza karavAthI saMkocAya che. manuSya jema potAnuM zarIra bacAvavA prayatna kare che tema velaDI vigere vanaspatio paNa potAnA rakSaNa mATe vaDa vRkSa ke vaMDI vigereno Azraya pAmIne tenA para caDI jAya che. manuSya zarIrane jema svApa ne prabodhAvasthA prApta thAya che tema amuka vRkSo paNa saMkocane vikasapaNAthI potAnI svApane prabodhAvasthA batAve che. manuSya jema judI judI vastuo khAvA pIvA icche che Page 187 of 234 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tema bakuLa, azoka, kurabaka, viraha, coha, tilakAdi vRkSo paNa yathAkALe yogya vastune icche che ane tene anukULa zabda rUpa, gaMdha, rasa, sparzAdi viSayanI prApti thavAthI te vikasvara thAya che." (1) rIsAmaNI vela (2) nidrIta thavuM ne jAgavuM. A pramANe manuSya zarIra ne vanaspati zarIramAM samAnatA rahelI che. (6) jevI rIte manuSyAdikamAM daza saMjJA pratyakSa jaNAya che tema vanaspatimAM paNa AhArAdi saMjJA varte che te A pramANe manuSya jema aneka vastuono AhAra kare che ane tenAthI zarIrane TakAve che tema vRkSane paNa jaLano AhAra che-tenA vaDeja te jIve che e AhAra saMjJA. amuka vRkSo sparzAdithI saMkoca pAme che te bhaya saMjJA, potAnA taMtu vaDe velaDIo phaLAdine vIMTI leya che athavA velaDI vRkSAdipara caDe che te parigraha saMjJA, strInA AliMganathI kurabakanuM vRkSa phaLe che te maithuna saMjJA, kokanadanA vRkSanA mULamAMthI huMkArA jevo zabda uThe che te krodha saMjJA, rUdaMtI velamAMthI pANInA TIpAM jhare che te mAna saMjJA, (te ema mAne che ke huM jagatamAM chatAM A jagat daridrI zA mATe 2he che ? evA abhimAnathI te rUe che.) velaDI potAnA phalone DhAMkI rAkhe che te mAyA saMjJA, bIlva ane palAzAdivRkSo tenA mULamAM rahelA nidhAnane potAnA mULamAMthI vIMTI vaLe che te lobha saMjJA, kamaLa rAtre saMkoca pAme che te loka saMjJA ane velaDIo mArgane tajIne vRkSa u52 ja caDe che ta ogha saMjJA. A pramANe vanaspatimAM daza saMjJAno sadbhAva jANIne tenAmAM jIva che evo nirNaya samajavo. kemake ajIva padArthomAM e saMjJAo bIlakula hotI nathI." 66 (6) vRkSAdikane dravyaiMdrI jo ke ekaja che. paraMtu bhAvaiMdrI tenAmAM pAMce ghaTI zake che tethI paNa tenuM sAtmakatva siddha thAya che. draSTAMta tarIke bakula vRkSa jhaNajhaNATa karatA neu2vALI,capaLa netravALI temaja suMdara AkRtivALI ane vastrAbhUSaNathI alaMkRta strInA mukhamAMthI sugaMdhI madirAnA gaMDuSavaDe temaja tenA pAdaghAtavaDe praphulita thAya che. eTale tevA prayogathI tene tatkALa puSpa AvI jAya che. AvAM neuranA jhaNajhaNATathI kSotredrIno, suMdarAkRti vigerethI cakSu iMdrIno, sugaMdhI madirAthI ghrANeMdrIno, madirAnA kogaLAnA AsvAdathI 2sedrIno ane caraNa ghAtathI sparzendrino tene bodha hovAnuM pragaTa thAya che. paraMtu tene dravyedrI ekaja hovAthI te ekeMdrI kahevAya che. keTalAka kavi kahe che ke bakula vRkSa stronA AliMganathI, kesara vRkSa madirAnA kogaLAthI ne azoka vRkSa strInA pAdaghAtathI puSpita thai jAya che. A pramANenI hakIkata tenAmAM jIvatva che e hakIkatane puSTa kare che. upara jaNAvelI tamAma yuktione ekatra karIne lakSamAMlevAthI vanaspatimAM jIvatva che evI buddhimAna manuSyone khAtrI thayA vinA raheze nahIM evo amane bharoso rahe che. AvI khAtrI thayAnuM phaLa e che ke jo vanaspatimAM ane tenI jevIja sthitivALA pRthvI, pANI, agni, vAyumAM jIva che to pachI tenI virAdhanA-teno vinAza niSkAraNa karavo nahIM, jarUrIyAtathI Page 188 of 234 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadhAre karavo nahIM, jarUrI kAraNe karavAmAM Ave tyAre paNa tema karatAM saMkoca pAmavo, banI zake to tenI virAdhanAthI tadana dUra rahevuM, sacittAdikano tyAga karIne sacitta pRthvI, pANIne vanaspatinA upabhogathI viramavuM athavA yathAzakti teno tyAga karavo. A badhAM jANavAnAM phaLa che. kemake jJAnanuM phaLa virati che. virati na thAyato, prApta karela jJAna vaMdhya gaNAya che. mATe uttama jIvoe A jJAna meLavIne tene sArthaka karavAno aharniza prayatna karavo. ATaluM lakhIne A lekha saMpUrNa karavAmAM Ave che. pRthvIkAyAdimAM jIvatvanI siddhi karanArA bIjA keTalAkahetuo che te hakIkata zrI AcArAMga sUTa, zrI vizeSAvazyaka, loka prakAza vigere zAstramAM ghaNA vistArathI batAvavAmAM Avela che. A to mAtra tenA niNaMda tulya che. vadhAre jANavAnI icchAvALAe te zAstrothI jANI levuM. sthAvarono saMvAda pRthvIkAya:- jagatamAM mArA jevo upakAra koNa kare che ? huM hovAthI jagatamAM dhAnyanI utpatti, ghara bAMdhavAmAM mArI jarUra, dhAtuonI utpatti mArAthI, jagatanA bhArane vahana karanAra paNa huM, dareka prakAranA kAca paNa mArAthI utpanna thAya-vAsaNa jevI cIja mAMjavAmAM paNa mArIjarUra, kaho mAro keTalo upakAra ? apukAya :- mArA jeTalo upakAra jagatamAM koino nathI, ghara bAMdhavAmAM tamArI jarUra kharI paNa mArI madada vagara tamArI kaMI kiMmata nathI. dhAnya vAvyA chatAM huM na houM to tenI utpatti thAya nahi. kAcanI banAvaTamAM tathA vAsaNa mAMjavAmAM darekamAM tamAre mArI madada levI ja joie, chatAM paNa eka guNa mArAmAM evo che ke jagatanAM prANI mArA sivAya jIvI ja zake nahi. kaho tamArA karatAM paNa mAro upakAra vadhAre ke nahi ? teukAya:- pRthvIkAya ane apukAya ! jhaghaDo choDo, tamo banne jagatane upakAra karo cho chatAM huM na houM to tamArI phuTI koDI jeTalI paNa kiMmata nathI. juo jagatanA aMdhakAramAM mArI jarUra, sonIne, luhArane dareka kArakhAnAmAM mArI jarUra, are ! jagatanA dareka prANIne mArA vagara cAle ja nahi. tamArA bannenI oLakhANa mArAthI ja che. kAraNa dhAnyane pakAvavuM hoya tyAre cUlAnI jarUra- pANInI jarUra eTale tame baze ekaThA thayA paNa huM houM tyAre te pakAvI zakAya ane jagata tenAM AdhAre jIve. kaho kono upakAra vadhAre che? vAyukAya:- tamArA vAdavivAdamAM mAre paNa kAMika bolavuM joie. tame traNa jaNA jagatamAM upakArI rahyA cho paNa tamArI jAherAta mArAthI ja che. bhale tame jagatane upakAra karatA ho; paraMtu tamArA jIvanarUpe jIvanazakti dhArI rAkhavA huM ananya madadagAra chuM ane te rUpe tame jIvI zako cho. tame mArAthI jIvyA eTale jagata tamone pRthvI, apU, te urUpe oLakhatuM thayuM, paNa huM ja na hota to tamone oLakhata koNa ? eTale mArA jeTalo upakAra jagatanAM prANIone bIjA koIno nathI. Page 189 of 234 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vanaspatikAya :- rahevAdo. abhimAna koinuM chAjatuM nathI ane chAjaze paNa nahi. tamone garva Avela che paraMtu te kAcI ghaDI paNa rahI zakavAno nathI. sAcAne sAcI rIte samajAya tyAre garva gaLI jAya che. sAMbhaLo, huM jagatane zuM upakAra karuM chuM te TUMkAmAM kahuM. huM rogIne nirogI karuM chuM. kIDIthI mAMDI kuMjara sudhInA jIvone temaja manuSyone huM ja jIvADuM chuM. mArA eka zarIrathI anaMta jIvonI rakSA karuM chuM. pRthvI, apu, tela ke vAyu badhAya potapotAnI zakti calAvo cho paNa huM ja na hota to tamArI zI kiMmata ? pRthvIne apu nI madada, te bannene teunI madada ane pRthvI-a-teune vAyunI madadanI jarUrata rahe che paraMtu tamane mArI madada vinA adhurA cho eTale mArA jeTalo upakAra jagatanA prANIone bIjA koino nathI. mahAkAya prANIo aDhI hajAra varSa pahelAM bhagavAna mahAvIrasvAmIe jagatanI sanmukha je je satyo mUkyAM che tene jUThAM TharAvavA mATe vibhinna darzanAcAryo niSphaLa nivaDyA che. AjanA vaijJAniko temAMnAM ghaNAM satyone pUrNa satyarUpe nihALI tenuM samarthana karI rahyA che. mahAkAya pazu-pakSIo mATe paNa evuM ja eka satya jagatanA cokamAM camakI rahyuM che. bhUstarazAstrIo bhUminA paDomAM daTAyelI vastuone bahAra kADhI tenA AdhAre purANakALanA ghaNAM tathyone prakAzamAM lAvI mUke che. AvA saMzodhanamAM teone judA judA sthAnomAMthI judA judA kALe ghaNAM asthipiMjaro (hADakAnAM mALakhAM) malyAM che. bhUstarazAstrIo tenI cAre bAjunI jamIna ke caTTAno vagere je hoya tene jhINavaTathI hAiDroklorika vagere dvArA haThAvI, tene akhaMDarUpe bahAra kADhI, tenA plAsTika namUnAo taiyAra karI, te mALakhAMonA AdhAre te te prANIonI laMbAi, pahoLAI, UMcAi, jaDabAnuM mApa, mAthAnuM mApa, moMnuM mApa, polANa, mAMsa rahevAnA bhAgo, mAMsanu vajana, hADakAnuM vajana, zarIranuM vajana ane akhaMDa zarIranuM mApa rajU kare che, ane e rIte temanA saMzodhanamAM aneka mahAkAya prANIono itihAsa ubho thAya che. vaijJAniko evuM paNa anumAna kare che ke-karoDo varSa pahelAM A bhUmi para evA mahAkAya prANIo hatA. te ja jAtinA laghukAya prANIo giroLI, kAkIDo, noLiyo, magaramaccha, kAcabo, uMdara, ghesa, gho, sApa vagere Aje ApaNI sAme vidyamAna che. A mATe ensAiklopIDiyA briTAnikA bhA.17 dhI sTorI opha enimala lAipha (myussibAraTena), enimala phArmsa enDa penTarsa (eDolpha porTamena) ane enimala imolyuzanae sTaDI opha rIsenTa bUka opha iTsa kAjeja (jo . esa. kArTara) vageremAM ghaNuM nirdazana maLe che. temAM ghaNAM prANIonuM varNana che. temAMthI thoDAMeka mahAkAya prANIonuM varNana nIce ApavAmAM Ave che. Page 190 of 234 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moTuM zarIra- evAM asthipiMjaro maLyAM che ke jenA AdhAre te prANIonuM vajana 840 maNa ane laMbAI 70 phUTanI haze ema anumAna thAya che. kempaTo- je prANI kaMgAsa jevA AkAranuM mahAkAya hatuM. te mAMsabhojana karatuM nahotuM. pleTo sorasa- je mAMsAhArI ane bhayAnaka hatuM. tenA mukhathI puMcha sudhInI laMbAi 20 phUTa hatI. elosorasa- tenI laMbAi 30 phUTa hatI. tenA moMmAM cappa jevA dAMtanI ghaNI lAino hatI. e zikArI prANI hatuM. Arakoperisa- te prANI elosorasathI vadhu balavAna hatuM. AkAzamAM UDatuM hatuM ane girolI jevA AkAranuM hatuM. broTosorasa- te bhImakAya prANI nirAmiSabhojI hatuM. tenuM vajana 840 maNa ane nAthI pUMcha sudhInI laMbAi 70 phUTa hatI. tene sApa jevI garadana, nAnuM mAthuM ane camacA jevA dAMta hatA. sTego- tene kubaDI chAtI hatI, vajana 280 maNa hatuM ane laMbAi 20 phuTa, nAnA 4 paga ane moM meLa vagaranuM hatuM. pITha para trikoNa koDha jevuM hatuM. moDhAnuM mApa mAtra 1ii chaTAMka hatuM. TrAiserATopsa- te 20 phUTa lAMbu ane vacamAM 8 phuTa uMcuM prANI hatuM. tene 3 ziMgaDAM ane 7 phUTa uMcuM moM hatuM. eneTo saraTa- te 25 phUTa lAMbu hatuM. tene 2 paga hatA, sArasa jevI cAMca hatI. 2 hajAra jeTalA dAMta hatA. je khorAka cAvavAmAM ghaMTInA be paiDA jevuM kAma detA hatA, te jamIna para ane pANImAM cAlatuM hatuM. TAireno- tenI laMbAi 50 phuTa hatI, tenuM moM jamInathI 18 thI 20 phuTa UMcuM rahetuM hatuM. tene moMmAM cha cha iMca lAMbA dAMto hatA. bhUstarazAstrIo A pramANe aneka pazu-pakSIonuM prAcInakALamAM astitva batAve che. ane sAthosAtha jaNAve che ke A e jAtanAM prANIo Aje pRthvI para vidyamAna nathI. jaina sAhityamAM aSTApada, bhAraMDa, grAha, bhUmija-masya vagere nAmo Ave che. tenA DIlaDola-zarIra ane sAmarthyanA ullekho maLe che paraMtu Aje te jAtanA pazu, pakSI-jalacaro dekhAtA nathI. " dekhAtA nathI " eTale e jAtanAM prANIo hatAM ja nahIM ema anumAna karI nAMkhavuM e uparanA prANIvarNano vAMcyA pachI ApaNane eka utAvaLuM sAhasa ja lAge che. AphrikAmAM thoDAM ja varSo pahelAM eka bhayaMkara pakSI hatuM e vAta jAheramAM AvI che. tenuM svarUpa jotAM-vicAratAM ApaNane aSTApada vagere mATe zaMkAne sthAna rahetuM nathI. sAthosAtha jaina sAhityanuM nirUpaNa keTaluM vAstaviktAthI saMkaLAyeluM che e vastu samajavAmAM jarAya vAra lAgatI Page 191 of 234 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. jaina samAjamAM vijJAna, purAtatva, bhUstarajJAna vagereno jANakAra varga Ubho thAya to jagatanI sAme AvAM aneka satyo rajU karaze e nirvivAda vastu che. pariziSTa- 2 jIvAyuppamANakulayaM maNuANa visottarasayaM, sayaM siMha-kAga-gaya-haMsA / / kaccha-maccha-mayarasahassaM, sayamAuM gidvapakkhINaM / / 1 / / caDaliya-sArasa-sUara-Ai jIvANa pannAsaM / vagdhANaM cauvIsaM, saTThI baga-koMca-kukkaDagaM / / 2 / / sAraMgANa tIsaM, sua-suNaha-vilADa-vArasagaM / bhiga-jaMbuga-cauvIsaM, go-mahIsi-uMTa-paNavIsaM / / 3 / / gaMDassa vIsavarisaM, solasa aja-gaDariyANaM ca / sasagaM ca caudasagaM, vAsadugaM musagassAGa / / 4 / / saraDa-giha-goha-kIDaga, varisadugaM juA ya kaM sArI / mAsatigaM ca vIyayapaMkhI, ahiAuM jiNe saradi8 / / 5 / / saMvat 1729 AzvinadhavalapakSe saravaDIgrAme li. jinavinayamuninA / manUSyakA 120 varSakA; siMha, kAka, hAthI, haMsa Adi kA 100 varSakA; kacchapa, makara Adi kA 1000 varSakA; gRdvapakSIkA 100 varSakA; ciDiyA, sArasa, sUkara, Adi kA 50 varSakA; vyAghra kA 24 varSakA; bagulA, kauMca, kukaDA (mA) Adi kA 60 varSakA; sAraMga (mayUra) kA 30 varSakA; totA, kuttA, bilAva Adi kA 12 varSakA; hiraNa, zrRMgAla Adi kA 24 varSakA; go, bhai sa, uMTa Adi kA 25 varSakA; gaiMDA kA bIsa varSakA; vakarA, bheDa Adi kA 16 varSakA; zarAka (susaliyA) kA 14 varSakA; udarakA 2 varSakA, giragaTa, gRhago vA Page 192 of 234 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (chipakalI), makoDA Adi kA 2 varSa kA javA, aura vitatapaMkhI Adi kA 3 mAsa kA adhika se adhika AyuSya jine zvarone dekhA hai -se kahA hai / vikramIya 18 vI zatAbdI ke ika hastalikhita-patra meM isa viSaya kA esA ullekha milatA hai tiryaMca varSAyu tiryaMca varSAyu tiryaMca varSAyu mo hAthIkA siMhakA vyAghrakA kacchapa ghoDAkA vailakA mai sakA gAyakA uMTakA 120 bakarI 16 papaiyA 100 siyAra 13 totA 64 billI 12 sAMpa 120 380 haMsa 100 bicchu 6 mAsa 40 sArasa 60 kaMsArI 4 mAsa 25 TIlI 1 jU 4 mAsa 25 undara 2 maccha 1000 25 susaliyA 14 bAgula 50 25 muragA 60 giragaTa 1 50 galA 60 bandara 40 24 kauMca 60 mayUra 24 dhuradhu 6 6 muragI 34 40 samalI 50 bhAlU (rIcha) 33 16 cIvarI 5 gIdha 118 sUrakA mRgakA garda bha gaiMDAkA kRttAkA 22 siMha isvI kI 13 vI sadI meM zrIhaMsade varacita -- mRgapada zAkha ' meM kucha prANIo kA AyUSya isa prakAra batalAyA hai geMDA uMTa 30 varSa 20 varSa kuttA 10 varSa bakarA 9 varSa haMsa 7 varSa mayUra kharagoza 1 / / varSa sUkara 10 varSa varSa Page 193 of 234 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cUhA | va7 uparokta kulaka aura tAlikA meM AyUSya kA jo phera-phAra vihita hotA hai vaha kSetrAntara vizeSa se samajhAnA cAhiye / sAmAnya rupase yaha AyuSya adhika se adhika bayAyA gayA mAlUma hotA hai| zrIratnazekharasUriracita 'laghukSetrasamAsa' grantha meM likhA hai ki maNuAusama yAI, iyAi cauraMsa ajAi aTThasA / gomahisukharAi, paNaMsa sANAi dasamaMsA / / 18 / / arthAta-:- ArakoM ke anusAra manuSyoM kA jitanA AyUSya hotA hai utanA hI AyuSya hAthI, siMha, aSTApada Adi jantuoM kA hotA hai / unake cauthe bhAga kA azva Adi kA; pAMcaveM bhAga kA go, bhaiMsa, gardabha Adi kA; AThaveM bhAga kA bakarA, gheTA Adi kA; aura dazave bhAga kA zvAna (kutte) Adi prANiyoM kA AyUSya adhika se adhika samajhAnA cAhiye / pariziSTa- 3 A pramANe ApaNe TIkAkAra paramarSi ane kalikAla sarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA zabdomAM saMsAranI duHkhamayatA joI AvyA ane sUtrakAraparamarSi saMsAravarti prANIonA karmavipAkanI gariSThatAnuM pratipAdana karatAM zuM zuM pharamAve che e have pachIaMdhatA ane aMdhakAra : sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmijI mahArAjAe, saMsAravarti prANIone saMsAra upara niveda ane vairAgya utpanna karavAnA hetuthI "taM suha nahIM taha' te yathAvasthita karmavipAkane yathAstitapaNeja Avedana karatA mane he bhavyo ! tame sAMbhaLo. A pramANe pharamAvIne punaH paNa karmavipAkanI gariSThatAnuM je pratipAdana karyuM che te ane tenI vyAkhyA karavA pUrve TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjAe, saMsAranI cAreya gationI duHkhamayatA varNavI e ApaNe joi AvyA. cAre gatinA jIvonI duHkhada dazAnuM varNana karyA bAda "juneda nahIM taha7' pachInA bIjA sutrAvayavonI avataraNikA karatAM TIkAkAra maharSi pharamAve che ke Page 194 of 234 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "tadevaM caturgatipatitAH saMsAriNo nAnArUpaM karmavipAkamanubhavantItyetadeva sUtreNa darzayavAha' saMsAravarti prANIo, cAra gatiomAM paribhramaNa karatA aneka prakAranI vedanAono anubhava kare che. te kAraNathI upara varNavI gayA te pramANe karmanI vivazatAthI cAra gatimAM paDelA saMsArI prANIo nAnA prakAranA karmavipAkane anubhave che. e pramANe eja vastune sUtrakAra paramarSi, sUtradvArA darzAvavA mATe pharamAve che ke "saMti pANA aMdhA tamasi viyAhiyo' 'santi vidyante 'prANA prANinaH 'andhA. cakSurindriyavikalA bhAvAndhA api saddhivekavikalA: tamasi andhakAre narakagatyAdau bhAvAndhakAreDapi mithyAtvAviratipramAdakaSAyAdike kamavipAkApAdite vyavasthitA vyAkhyAtAH vizvamAM be prakAranA aMdha prANIo varte che-eka cakSu iMdriyathI rahita ane bIjA savivekathI rahita ane e banne prakAranA jIvo, kamanA vipAkathI ApAdita karelA be prakAranAeka narakagati Adi rUpa aMdhakAra ane bIjA mithyAtva, avirati, pramAda ane kaSAya Adi rUpa bhAva aMdhakAramAM paNa rahelA che ema anaMtajJAnI zrI tIrthaMkaradevoe pharamAveluM che. - A uparathI spaSTapaNe samajI zakAya tema che ke-aMdhatA be prakAranI che. eka aMdhatA cakSanA abhAvanI che tyAre bIjI aMdhatA savivekanA abhAvanI che. e keMdriya, be iMdriya ane te iMdriya jIvo banne prakAre aMdha che kAraNake teomAM nathI cakSuno sadbhAva ke nathI to savivekano sadbhAva. te sivAyanA AtmAomAM cakSuno sadbhAva hovA chatAM paNa apavAda bAda karatAM saddavivekano asadubhAva hovAthI aMdhatA ThAMsI ThAMsIne bharI che. dravyaaMdhatA karatAM bhAvaaMdhatA ghaNIja kAramI che. AkhAe saMsAranI athaDAmaNa e bhAvaaMdhatAne AbhArI che. e bhAvaaMdhatAnA panAre paDelA AtmAo puNyayoge prApta thayelI cakSuno paNa sadupayoga nathI karI zakatA. aMdhatAnI mAphaka aMdhakAra paNa dravya ane bhAva be prakArano che ane emAM paNa dravyaaMdhakAra karatAM bhAvaaMdhakAra kAramo che. bhAva aMdhatAnuM kAramuM pariNAma : dravyaaMdhatA karatAM bhAvaaMdhatA ghaNIja kAramI che emAM eka leza paNa zaMkA nathI. bhAvaaMdhatA eTale bIjuM kazuM ja nahi paNa eka savivekano abhAvaja. e saviveka sarvamAM nathI hoi zakato e kAraNe saviveka je AtmAomAM na hoya te AtmAoe savivekathI vibhUSita AtmAnA sahavAsamAM rahevuM ema upakArIo pharamAve che; kAraNa ke-ethI paNa AtmA unmArge jatAM ane bhAvaaMdhatAnA kAramA pariNAmathI bacI jAya che. upakArIo savivekarUpI cakSunI AgaLa bAhya cakSunI kazIja kiMmata nathI AkatA : e ja kAraNe beya prakAranI savivekarUpa cakSuthI rahita banelA AtmAonI dayA citave che. e dayA ciMtavatAM upakArIo pharamAve che ke Page 195 of 234 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "eka hi cakSuramala sahajI viveka stadadibhareva saha saMvasatiddhitIyama / etaddhayaM bhuvi na yasya sa taccatoDandha stasyApamArgacalane khalu koDaparAdhaH //91/" kharekhara eka nirmala cakSu svAbhAvika viveka che ane bIjI nirmala cakSu savivekathI vibhUSita mahA purUSonI sAthe sArI rItie vasavuM te che, A beya prakAranI bhAvacakSu, bhUmi upara jene nathI te tattvathI aMdha che tevo bhAvathI aMdha banelo AtmA unmArge cAle emAM teno aparAdha zo che ? arthAtu e beya prakAranI bhAvacakSuthI rahita banelA eja kAraNe bhAva aMdhatAthI AthaDatA evA te AtmAo unmArge cAle emAM kharekhara teono kazo ja aparAdha nathI eTale ke evI jAtino aparAdha thai javo e te AtmAo mATe tadana svAbhAvikaja che. upakArIonA A kathanathI spaSTapaNe samajI zakAya tevuM che ke-bhAvaaMdhatAnuM pariNAma ghaNuM ja bhayaMkara che. A saMsAranI zAzvata sthiti paNa bhAvaaMdhatAmAM phasAyelA AtmAone ja AbhArI che; kAraNa ke e bhAvaaMdhatAmAM phaselA AtmAoja narakAdi gatione bharI rAkhe che ane mithyAtvAdirUpa bhAva aMdhakAramAM athaDAyA kare che. bhAvaaMdhatAnA pratApe bhAvaaMdhakAramAM AthaDI rahelA AtmAonI dazA kevA prakAranI thAya che enuM pratipAdana karatAM paramopakArI zrI siddharSigaNivara, zrI upamitibhava prapaMcakathAmAM 32mAvecha : "na jAnIta kAryAkAryavicAraM na lakSayati bhakSyAbhakSyavizeSaM na kalayati peyApeyasvarupaM nAvabudhyate heyopAdeyavibhAgaM nAvagacchati svaparayoguNadoSanimitta mapIti, tatoDasau kutarka zrAntacitacintayati-nAsti paraloko na vidyate kuzalAkuzalakamrmaNAM phalaM na saMbhavati khalvayamAtmA nopapadyate sarvajJaH na ghaTate tadupadiSTo mokSamArga iti, tatoDasAva tattvAbhiniviSTacittohinasti prANino bhApateDalIkamAdatte paradhana ramate maizune paradAreSu vA gRhaNAti parigrahaM na karoti necchAparimANaM bhakSayati mAMsAmAsvAdayati madyaM na gRhaNAti sadupadezaM prakAzayati kumArga nindati vandanIyAn vandateDavandanIyAn gacchati svaparayorguNadoSanimittamiti vadati parAvarNavAdamAcarati samastapAtakAnIti / tato vanAti nibiDa bhUrikarmajAlaM patatyepa jIvo narakeSu, tatra ca patitaH pacyate kumbhIpAkena vipATayate krakacapATanena Arohate vajrakakAkulAsu zAlmalIpu pApyate sandaMzakai mukhaM vivRtya kalakalAyamAnaM taptaM pu bhakSyante nijamAMsAni bhaNjayanteDatyantasantaptabhrA tIryate pUyavasArudhirakleda mUtrAntrakaluSAM vaitaraNI chidyateDasipatravaneSu svapApabharapreritaiH paramAdhArmikasurairiti, tathA samastapudgala rAzibhakSaNeDapi nopazAmpati bubhukSA niHzeSajaladhipAneDapi nApagacchati tarpaH, abhibhUyate zItavedanayA kadayaMta tApAtirekeNa, tathAdIrayanti ca tadanyanArakA nAnAkArANi duHkhAni, tatavAyaM jIvo gADhatApAnugato hAmAtA nAthAstrAyavaM trAyavamiti viklavamAkrozati, nacAsya tatra gAtratrAyakA kadhidibadyate; kathaJciduttiNoMDapi narakAdivAdhyate tiryakSa vartamAnaH, katham ? vAhate bhAraM Page 196 of 234 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuTayate lakuTAdibhiH chidyanteDasya karNapucchAdayaH khAdyate kRbhijAlaiH sahate tumukSAM miyate pipAsayA tudyate nAnAkArayAnanAbhiriti, tataH kathacidavAptamanuSyabhAvoDapyepa jIvaH pIr3ayata eva du:khe, katham ? taducyateklezayantya nantarogavAtA: jarjarayanti jarAvikArAH doduyanta durjanA: vihavalayantISTa viyogA: parivedayantyaniSTa saMprayogA: visaMsthulayanti dhanaharaNAni Akulayanti svajanamaraNAni vihavalayanti nAnADadhya sanAnIti, tathA kathathillabdhavibudha janmApyepa jIvo grasyata eva nAnAvedanAbhiH, tathAhiAjJApyate vivazaH zakrAdibhiH vidyate parotkarpadarzanena jIryate prAgbhavakRtapramAdasmaraNenadanda hayateDasvAdhInAmarasundarI prArthanena zalyate tanidAnacintanena nindyate mahaddhikadevavandena vilapatyAtmanacayavanadarzanena Akrandati gADhaprAptAsanamRtyuH patati rAmaratAzucinidAne garbhakalamale /" je AtmAmAM sAhajika vivekano abhAva hoya che athavA to je AtmA suMdara vivekane dharAvanArA mahApurUSonI nizrAmAM nathI raheto te AtmA bhAvathI aMdhatAno upAsaka hovAnA kAraNe - kArya ke akAryanA vicArane jANato nathI, bhakSya ane abhakSyanA vizeSane joi zakato nathI, peya ane apeyanA svarUpane kaLI zakato nathI, heya ane upAdeyanA vibhAgane jANI zakato nathI ane svaparanA guNadoSanuM nimitta zuM che e paNa jANato nathI. te kAraNe kutarkathI zrAnta cittavALA banI gayelo e AtmA vicAre che ke: paraloka nathI, kuzalakarmo ke akuzalaka eTale puNyakarmo ke pApakarmonuM phala vidyamAna nathI, kharekhara A AtmA paNa yuktithI utpanna nathI. sarvajJa hoya e paNa saMbhavita nathI ane sarva upadezelo mokSamArga paNa ghaTI zakato nathI. evA evA vicAronA pariNAme avivekI agara vivekInI nizrA vinAno AtmA, atattvomAM abhiniviSTa cittavALo banI jAya che eTale ke-AtmA Adi tattvane mAnanAro nathI raheto enA pariNAme-evo AtmA prANIonI hiMsA kare che, asatya bhASaNa kare che, pArakAnA dhanane grahaNa kare che eTale ke corI kare che, maithunamAM athavA to paradArAomAM rame che eTale ke abrahmacArI athavA to vyabhicArI bane che, parigrahane grahaNa kare che, icchAnA pariNAmane nathI karato eTale ke asaMtoSane tajI saMtoSane dharanAro nathI banato, mAMsanuM bhakSaNa kare che, madhano AsvAda kare che, sadupadezano svIkAra karato nathI, kumArgane prakAzita kare che, vandanIya purUSonI niMdA kare che, avandanIya AtmAone vaMdana kare che, svaparanA guNadoSanA nimittane pAme che eTale guNa thAya to potAne nimitta mAne che ane doSa thAya to parane nimitta tarIke kahyuM che, eja kAraNe paranA avarNavAdane bole che ane saghaLAMya pAponuM AcaraNa kare che. e saghaLAMya pApakamAM nA pratApe e jIva gADha evAM ghaNAM ghaNAM karmonI jALane bAMdhe che ane e gADha karmabaMdhanA yoge e jIva narakamAM paDe che. narakamAM paDelA e jIvane, tenAM potAnAja pApakarmonA samUhathI prerAyelA Page 197 of 234 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa2mAdhArmika suro kumbhI pAkadvArA pakAve che, karavatadvArA vere che, vajrakaMTakothI vyApta evA zAlmalI vRkSo upara ArohaNa karAve che, sANasAothI mukhane phADIne kalakalAyamAna thAya tevI rItanAM tapAvelA sIsAnuM pAna karAve che, tenAM potAnAMja aMgonA mAMsanu bhakSaNa karAve che, atyanta saMtapta bhaThThIomAM bhuMje che, rasI, carabI, rUdhira, maLa, mUtra ane AMtaraDAMthI kaluSita banelI vaitaraNI nadImA tarAve ane talavAra jevAM patravALAM vRkSothI bharapUra evAM vanomAM lai jaine e patrodvArA tenA khaMDakhaMDa karI nAkhe che. A prakAranI 52mAdhArmika suro dvArA karAtI aneka prakAranI pIDAono bhogavaTo karatA e jIvane kSudhA, tRSA, TADha ane tApanI pIDA paNa ghaNIja hoya che. e jIvanI kSudhA saghaLAya pudgalonI rAzinuM bhakSaNa karavA chatAM paNa na zame tevI hoya che, e jIvane tarasa paNa evI lAge che ke-te saghaLAya sAgaronA pANInuM pAna karavAthI paNa nAza na pAme. zItalavedanAthI e jIva pIDAya che ane tApanA atirekathI e jIva kadarzanA pAme che tathA tenAthI anya nArakIo paNa tenA upara aneka prakAranAM duHkhonI udIraNA kare che : arthAt narakamAM paDelo e jIva paramAdhArmika surothI karAtI ane kSetranA pratApe utpanna thatI aneka vedanAone bhogave che tenI sAthe tyAM potAnI sAthe rahelA anya narakanA jIvodvArA karAtI vedanAo paNa tene bhogavavI paDe che. e saghaLIya pIDAonA pratApe gADha tApane AdhIna thayelo e jIva hA mAtA ! hA nAtho ! tame rakSaNa karo rakSaNa karo. A pramANe vikalavapaNe Akroza kare che paNa tyAM tenA gAtronI rakSA karanAra koipaNa vidyamAna hotuM nathI AthI e AtmAne te narakamAM mane ke kamane traNe prakAranI aneka kAramI vedanAo bhogavavIja paDe che. vaLI koi paNa rItie kAramI narakagatimAMthI e jIva bahAra nIkaLe che to tyAMthI nIkaLIne te bIcAro potAnAM pApakarmonA pratApe tiryaMcomAM utpanna thAya che ane tyAM paNa tene aneka prakAranI vedanAo bhogavavI paDe che. tiryaMcagatimAM tene bhAra vahana karavo paDe che ane laphuTa AdithI kuTAvuM paDe che. e gatimAM e bIcArAnAM kAna ane puMchaDuM vigere chedAya che, e bIcArAne kRminAM jAlo khAya che, e bIcAro bhukhane sahana kare che, e bIcAro tarasathI mare che ane aneka prakAranI tIvra vedanAothI e bIcAro pIDAya che. ane tiryaMcagatinA trAsathI chuTIne koipaNa rItie manuSyabhavane paNa pAmelo e jIva, potAnAM tIvra pAponA pratApe manuSyabhavamAM paNa du:khothI pIDAyaja che. manuSyabhavamAM paNa e AtmAne aneka rogonA samUho kaleza pamADe che, vRddhAvasthAnA vikAro jarjarita karI nAkhe che, durjana loko ghaNI ghaNI rItie du:khI kare che, iSTanA viyogo vila kare che, aniSThanA Page 198 of 234 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMprayogo zoka karAve che, dhanaharaNo eTale luMTArAo tenA dhanane uThAvI jaine tene dIna hIna banAvI de che, svajanonAM maraNo tene AkuLa vyAkuLa karI nAkhe che ane aneka prakAranA adhyavasAyo tene vivala banAvI de che. tathA e jIva koipaNa rItie devajanmane pAme to te janmamAM paNa e bacAro vividha prakAranI vedanAothI grasita thAya che. devalokamAM paNa paravaza banelA e AtmAne zaka AdinI AjJAo uThAvavI paDe che, pArakAnA utkarSanuM darzana karavAthI tene ghaNoja kheda thayA kare che, icchita vastu nahi maLavAnAM kAraNa tarIke pUrvajanmamAM karelo je pramAda tenA smaraNathI paNa te pIDAya che, asvAdhIna evI amarasuMdarIonI prArthanAthI eTale je amarasuMdarIo potAne vaza thAya tevI na hoya teone karelI prArthanAmAM maLelI nAsI pANIthI athavA prArthanA karatI amara suMdarIonI icchAne pUrNa karavAnI zakti na hovAnA kAraNathI tene aMtaramAMne aMtaramAM ghaNuM ja baLyA karavuM paDe che, icchita nahi thavAnA nidAnanI ciMtAthI sadAya tenA hRdayamAM zalya rahyAja kare che, alpa RddhivALo hovAthI te moTI RddhivALA devonA sumadAyathI niMdAyA kare che, potAnA cyavananAM darzanathI te vilApa kare che ane atizaya najIka AvI gayuM che mRtyu jenuM evA te AjaMda kare che tathA saghaLIja azucinA sthAnabhUta garbhanA kalakamalamAM tyAMthI cyavIne te paDe che. aMdhakArathI bacavAnA upAya : bhAva aMdhatAnuM A kAramuM pariNAma vicAravAthI samajI zakAze ke- AkhAe A saMsAranuM mULa kAraNa ja e bhAvaaMdhatA che. e bhAvaaMdhatAja AtmAne ubhaya prakAranA aMdhakAramAM paTake che. bhAvaaMdhatAnA pariNAme ubhaya prakAranA aMdhakAramAM paTakAyelA AtmAonI kevI dazA thAya che e ApaNe zrI siddharSi gaNivaranA kathanathI sArI rItie joyuM. bhAvaaMdhatA eTale vivekano abhAva athavA to viveka saMpanna mahApurUSonI nizrAno abhAva. viveka ke vivekI mahApurUSonI nizrAnA abhAvarUpa bhAvaaMdhatAmAM paDelA AtmAo mithyAtva, avirati, pramAda ane kapAya Adi rUpa bhAvaaMdhakAramAM kevI rItie phasAya che ane enA pariNAme "narakagati' Adi dravya aMdhakAramAM enI zI dazA thAya che eno khyAla ApaNane parama upakArI zrI siddharSi gaNivara A kathanadvArA sArAmAM sArI rItie samarpe che. jo e ubhaya prakAranA aMdhakAramAM AthaDavAnI icchA ApaNI na hoya to ApaNI pharaja che ke-ApaNe anaMta upakArIo nA zAsananI suMdaramAM suMdara sevA karavA dvArA savivekarUpI bhAvacakSu meLavavA satata prayatnazIla rahevuM joie ane jayAM sudhI e bhAvacakSanI prApti ApaNane na thAya tyAM sudhI e ekAMta upakAraka prabhuzAsananA sArane pAmavAthI parama vivekasaMpanna banelA puNyapurUSo nI nizrAmAM rahevArUpa je bhAvacakSu teno ApaNe kadIpaNa tyAga karavo joie nahi. saMpUrNa vivekarUpa bhAvacakSu pragaTa na thAya tyAM sudhI vivekasaMpannarUpa bhAvacakSunI sevA kalyANanA arthi AtmA mATe atizaya Avazyaka che. e kAraNe Page 199 of 24 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA parama kArUNika zrI jine tharadevoe agItArtha ke agItArthanI nizrAnA vihAranI paNa manA pharamAvI che. anaMta upakArI zrI jinezvaradevanI e AjJAnuM yathAsthita pAlana karanArA puNyAtmAo mithyAtva Adi bhAvaaMdhakArathI bacI jAya che ane enA pratApe teone narakagati Adi rUpa dravya aMdhakAramAM AthaDavuM paDatuM nathI. bhAva aMdhakArarUpa mithyAtva AdinuM svarUpa paNa bhinna bhinna gatie jANavAnI jarUra che ane te have pachItyAga karavA chatAM irAdo to tyAjyane meLavavAno che ne? : sUtrakAra parSi zrI sudharmAsvAmijI mahArAjAe pharamAvelA A chaThThA adhyayananA prathama udezanA bIjA sUtranI avataraNikA karatAM TIkAkAra maharSi zrI zIlAM kasUrijI mahArAjA pharamAvI gayA ke A bIjuM sUtra sUtrakAra maharSie, saMsAravarti prANIone saMsAra upara nirveda ane vairAgya utpanna thAya e mATe pharamAvyuM che." A uparathI e vastu spaSTa rUpamAM patIta thAya che ke- nirveda ane vairAgya vinA svajanAdikanuM dhUnana e azakya che. zrI jinezvaradevanA dharma pratye rUci thavA mATe paNa sAmAnya rItanA nirveda ane vairAgyanI AvazyaktA che. avivekarUpa aMdhatA gayA vinA mithyAtvAdirUpa aMdhakAramAM AthaDavAnuM maTI zakatuM nathI. mithyAtvarUpa aMdhakAramAM AthaDatA AtmAone zrI jinezvaradevanA mArga pratye rUci na jAge e sahaja che. cAhe zaeodaya hoya ke azubhodaya hoya, paNa AmAMnI ekapaNa cIja AtmAnI nathI, e samajAya to saMsAranA padArtho uparanI rUci ghaTe ane toja zrI jinezvaradevano mArga haiyAmAM pese : mATe dharmopadezake sauthI pahelAM saMsAranuM mamatva ghaTADavAno prayatna karavo joie. jayAM sudhI e na thAya tyAM sudhI Dagale ne pagale vAMdhA AvavAnA. evI dazAmAM tyAjayane tajavuM joie ane tajIe ene icchavuM na joie, e vastu banavI mukela che. lakSmInuM dAna denAro lakSmI mATe dAna de ? pAMcase mATe pAMcanuM dAna de ? nahi, chatAM paNa e to Aje cAlu ja che. evIja rItie zIla, tapa ane bhAvamAM paNa sAMsArika dhyeyanuM ja poSaNa cAlI rahyuM che : eTale ke-tyAjayane meLavavAnA irAde moTe bhAge dharmapravRtti cAlI rahI che. AthI bacavA mATe dAnAdikanuM vidhAna zrI jinezvaradevanuM zAsana zA mATe kare che, e khAsa jANavAnI jarUra che. prabhu zrI jinezvaradevanA zAsanamAM dAnAdikanuM vidhAna eka saMsArathI makti meLavavA mATe ja karavAmAM AvyuM che. e cAremAM saMsArano tyAga sivAya anya koi vastu ja nathI. saMsArano tyAga, e ja e cArenuM dhyeya che. lobhI vaidya ane mAnI gara ! : sabhAmAMthI- A pramANe hovA chatAM paNa tyAganI sAme ghoMghATa kema ? tyAganI sAme ghoMghATanuM kAraNa eka ja che ka-maLeluM paNa mUkavuM paDe che. ghoMghATa karanArA kahe che ke- "puNyodaye maLelI sAmagrI paNa bhogavavAnI kema nA pADo cho ? ame khAie-pIie Page 200 of 234 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ emAM tamAruM zuM jAya ?' ame kahIye chIye, kahevAno dAvo karIe chIe ke- AnaMdapUrvakanA e bhogavaTAmAM pAyamAlI che, e pAyamAlI na thAya e mATe ja kahevuM paDe che. zrI jinezvaradevonI A dayA che. bhUkhyAne dekhIne sArI duniyAne dayA Ave, paNa-"e bhUkhyA kema che ?' evA vicArapUrvakanI dayA samyadraSTine ja Ave che. tAva caDhe tyAre tAvavALAnI sevA mATe badhA kuTuMbI Ave, paNa pharI tAva na Ave evI sevA thavI joie. A zAstra evI sevA pharamAve che. Aje ATalI sAmagrI pAmyA cho, phera kaMgAla na thAo- e ciMtA khAsa thavI joie. pUrve sAruM karyuM mATe maLyuM, paNa have bhuMDuM karo to pariNAma zuM ? jenA yoge A maLyuM ene ja bhUlo to dazA kayI ? dharmagurUnI tathA dharmI mAtApitAnI A ciMtA hovI joie. zrI jinezvaradeve A ciMtA ubhI karI, mATe ja e tAraka 2ANa lokanA nAtha thayA. traNa bhuvananA jIvonI AvI ciMtA karI mATe ja e traNa bhuvananA nAtha thayA. duniyAnA jIvo sArUM khAya-pIe enI irSyA nathI, paNa jJAnIne dayA Ave che. daradIne kupathya khAvAnuM mana thAya ane nA kahevA chatAMye khAya to kAMDu paNa pakaDavuM paDe, ema karatAM lAlacu daradIne gusso Ave eno upAya nathI. bALaka potAnA momAM kolaso ke mATI ghAle tyAre mAtA zuM kare ? ene game che mATe khAvA de ? nahi ja, khAvA na de eTaluM ja nahi paNa khAdheluM kaDhAve; ema karatAM bALaka rUe ane koI Thapako Ape to mA kahe ke- tame na samajo, e mare to mAro jAya. mAtApitA, ke je zarIranA pUjArI che, te paNa bALakane nukazAnakAraka vastuthI bacAve to jJAnI ke jemanI pharaja AtmarakSAnI che, te kupathyamAM lIna kema ja thavA de ? je AtmAnA Arogyane bagADanAra kupathyanI prazaMsA kare, anumodanA kare, enA jevo dhamadrohI anya koi ja nathI. bALaka to vizvAse dUdha pIe, paNa je mAtA jhera Ape e kevI ? vizvAse dharma levA AvanArane je dharmagurU arthakAmanI lAlasAmAM joDe, enA jevo vizvAsaghAtI koNa ? saMsArAsakta AtmAone rUce evuM ja na apAya. vyavahAramAM paNa kahevAya che ke-mAMdAnI rUci pramANe pathya na ja apAya ane Ape e vairI che paNa snehI nathI. mAMdA mAge tevI nukazAnakAraka chUTa Ape e vaidya nathI paNa lobhIyA che. lobhIyA vaidya evI chUTa Ape ke daradI uThavA jo go thAya ja nahi. eja rItie potAnAM mAnapAna jALavI rAkhavA tathA vadhAravA mATe ane potAnA banAvI rAkhavA mATe satya nahi kahetAM, nukazAnakAraka rUcatuM kahenArA dharmagurUo paNa lobhIyA vaidya jevA ja che, ema samajavuM joie. dharmanA yoge maLe badhuM. jenAmAM mokSa ApavAnI tAkAta che te saMsAranA padArtho paNa Ape. bhagavAnuM zrI haribhadrasUrijI mahArAjA kahe che ke-dharma arthArthIne artha, kAmArthIne kAma, rAjayArthIne rAjaya, putrArthine putrI ane mokSArthIne mokSa Ape che. e to mAge te Ape. ciMtAmaNimAM guNa che ke- rAjaya mAMgo to rAjaya Ape ane dhola mAMgo to dhola paNa Ape. ciMtAmaNI pAse gAla kuTAve ke muThI ATo mAMge e kevo ? kahevuM ja paDaze ke mUrkha ! evI ja rItie dharma paNa Ape baMdhue ! rAjA, Page 201 of 234 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahArAjA ane cakravarti banyA, e badhA dharmanA ja pratApe, paNa dharmanI pAse duniyAnA padArtho mAMgavA jevA ja che ema mAnIne mAMge, e paNa mUrkhAja che. chaThTho Aro zuM helo lAvavo che ? : sabhAmAMthI :- to evA mUrkhAone upadeza zuM kAma? nAdAna bALaka sukho kema thAya, e mAtAnI bhAvanA che. caMdanano guNa che ke-ene ghase, kApe, bALe, to paNa sugaMdhi de, tema mAtAnuM haiyuM ja evuM che ke-lAta mAranArA dIkarAnuM paNa bhaluM cAhe. naThora dIkarAne mAnA haiyAnuM bhAna na hoya, e kAraNe kAMi mAthI naThora ochuM ja banAya ? apakArI game tema karI le, paNa upakArI to upakAranAM ja chAMTaNAM chAMTe. chorU kachorU thAya, paNa mAvatarathI kamAvatara naja thavAya. chokaro ke mArI bhUla hatI. vijJasaMtoSIo badhuM kare, paNa dharmio sAvadha rahe to kazuM ja na thAya. vAta karanArane oLakho. vyaktinA pUjArI na bano paNa guNanA pUjArI bano devamAM vItarAgatA, gurUmAM nirgathatA ane dharmamAM tyAgamayatA ema traNamAM rANa guNa hoya, to te pUjaya ane e traNa na hoya, to kaho ke-e amArA nahi. A badhuM tyAre ja bane ke-jayAre vivekanA abhAvarUpa je aMdhatA teno vinAza thAya. vivekanA abhAvarUpa aMdhatAnA yoge AtmAo mithyAtvAdi aMdhakAramAM AthaDe, emAM kazuM ja Azcarya nathI. karmavaza AtmAo e aMdhatAnA yoge anAdithI mithyAtvAdi aMdhakAramAM AthaDe che e batAvavAno ja A prayatna cAle che, ane e batAvavAno hetu dhUnana karAvavAno che. vivekanA abhAvarUpa aMdhatAnA yoge AtmAnI zI zI dazA thAya che, e to ApaNe joI gayA chIe ane mithyAtva AdinuM svarUpa tathA tenA yoge thatI durdazA haju jo vAnI che ane te have pachIjinapravacana eTale zuM ? : sUtrakAra maharSi zrI sudharmAsvAmijI mahArAjA pharamAve che ke-aviveka e bhAre aMdhatA che ane e aMdhatAnA yoge narakAdi ane mithyAtva Adi aMdhakAramAM aneka AtmAo AthaDa che. A kahevAno Azaya paNa e ja che ke- "koI paNa rItie saMsAravarti prANIone saMsAra upara nirveda ane vairAgya utpanna thAya. A vAta ApaNane TIkAkAra maharSie prathama ja kahI dIdhI che. A vAta kahyA pachI paNa parama upakArI TIkAkAra maharSi, sUtrakAra paramarSie pharamAvelI karmavipAkanI gariSThatAne ApaNe sahelAithI samajI zakIe, e mATe cAre gatinA jIvonI dazA vigerenuM ApaNane sArAmAM sAruM bhAna karAvI gayA. e uparathI ApaNe samajI gayA ke- "cAre gatimAMthI eka paNa gatimAM sukha nathI.' A vAta jo hRdayamAM barAbara jacI jAya, to AtmAne heje nirveda thAya ane nirvedanA yoge vairAgya paNa ApoApa ja thAya. e rItanI virakta dazA Ave, eTale zrI jinezvaradevanI e ke eka AjJA rUce. e zivAya to anaMtajJAnIo nI AjJA rUcavI e kaThIna che. 'deva ane manuSya gatimAM je sukha che, te paNa pariNAme duHkha rU5 che, e sukha paNa kSaNika che ane saMyogajanya che, mATe emAM lepAvuM naja jo ie." -evI buddhi thAya to Page 202 of 234 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja zrI vItarAga paramAtmAnuM tyAgamaya pravacana game. zrI jinezvaradevanuM pravacana ja e ke-jenA yoge AtmA duniyAnA padArthonI ArAdhanA ane AsaktithI pAcho vaLe. bhogave paNa AdhIna na bane : karmane yoge saMyoga ane saMyogane yoge karma, A dazAmAM jo AtmA sayogane AdhIna thayA ja kare, to e ghaTamALa cAlu ja rahe, pachI mukti thAya kyAMthI ? ajJAnAvasthAmAM karma to bAMdhyAM, paNa sajJAnAvasthAmAM udaya Ave. to pharaja kayI ? samyadraSTinI avasthA to sajJAna kahevAya ja ne ? ApaNe karmanA svarUpa tathA vipAkane jJAnIonA kathanathI samajIe chIe. chatA karma bAMdhatI vakhatanI ja ajJAnAvasthA karmanA udaya vakhate paNa rahe, to ApaNe paNa ajJAna. sammadraSTi para kaMi khAsa chApa nathI. karmanA vipAkothI sAvadha rahe, ane cAle tyAM sudhI ene AdhIna na thAya, e samyadraSTi. saMsAramAM rahelA mATe, cAhya samyadraSTi hoya ke mithyAdraSTi hoya, cAre gati to che ja. je gatimAM jaie e gatinI prakRtino udaya to AvavAno. te te gatine yogya sAmagrI sAthe AvavAnI ja. te gatinA vipAko samyagudraSTine na vaLage ema kaMi nathI ! ene mATe sarakho nyAya che. pharaka kyAM che ? mithyAdraSTi udayane AdhIna thAya ane samyagudraSTi udayane AdhIna na thAya, eja pharaka che. bAkI bhogave to beya. karma cIkAzane vaLage che ane udayane AdhIna thavuM e cIkAza. svAdhInatA e cIkAzano abhAva che. rAgadveSanI maMdatA che. jeTalA aMze enI maMdatA, teTalA aMze karmanuM AvAgamana ochuM, cATavuM ochuM, ane karma coTe ochAM eTale bhaviSyanA saMsarga ochA ane ethI mukti nikaTa. madhalipta talavAra : viSayanuM sukha kSaNika che ane vipAka kai guNo che. draSTAMtamAM, madhathI lepAyalI taravAranI dhArA cATavA jevuM e sukha che. madhathI lepAyelI aNIdAra taravAranI aNI cATavAmAM jeTaluM sukha, teTaluM viSayasevAmAM sukha, pariNAme jIbhane cheda thAya ane je pIDA bhogavavI paDe, te rIte viSaya bhogavyA pachInI pIDA che. jIbha aDe tyAre jarA madhura to lAge, paNa pachI vAta karavAno samaya rahe nahi. bUma pADyA zivAya chUTako ja nathI. bImArane kupathya pA kalAka AnaMda Ape, pachI pariNAme e kupathya zarIramAM pariNAma pAmyA bAda vedanA thAya. jJAnIe kahelI vAta pratyakSa anubhavasiddha che. zabda-gaMdhAdi pAMca viSayone meLavavAnI mahenata, e bhayaMkara majurI che. paNa tIvra AzAnA yoge e duHkha nathI lAgatuM. klorophormathI bhAna vinAnA thai javAthI kApakupanI vedanA mAluma na paDe, e rIte AzAmAM lInatAnA yoge caitanya dabAI jAya che, mATe duHkhanI khabara nathI paDatI. satyane mUkI asatyanI pAchaLa janArane zAstra acetana jevA kahyA che. zAstro to samyagudraSTi sivAyanA badhAne asaMzI paNa kahyA che. manavALo paNa yogya kAravAi nA kare, to manavALA ane mana vagaranAmAM phera zo ? je vartamAna sukhamAM lIna thaI bhaviSyanA sukhane na vicAre, ene DAhyo kahe koNa ? samyagadraSTi AtmA bhaviSyanA hitano vicAra kare, paNa vartamAnasukhanI icchA na kare. vyavahAramAM paNa bhaviSyanA sukha mATe vartamAnamAM takalIpha Page 203 of 234 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ veTho cho. bApanI muDI beMkamAM zuM kAma mUko cho ? beMka tuTe to ? tuTavAno saMbhava chatAM paNa bAre vase bamaNA thavA mATe mUko cho ne ? zuM vartamAnanI e Apatti nathI ? cheja, vaLI vImA utarAvI lavAjama bharo cho te zA mATe ? saMtAna AdinA sukhane mATe ne ? saMtAna bhAgyahIna hoya to pAi paNa na pAme ema paNa thAya, e vAta judI, paNa tyAM mAnyatA kayI ? kahevuM ja paDaze ke-eja ! e rItie bhaviSyanA bhalA khAtara vartamAna vastu gumAvavAmAM ha2kata nathI lAgatI ne ? jo hA, kaho kebhaviSyanA hitanI darakAra vagara viSayasukhamAM lIna thavuM, e madhathI lepelI aNIdAra taravAra cATavA jevuM ke bIjuM kaMi che ? bhaviSyanI darakAra vinA e taravAra cATe ane cATavuM vyAjabI kahe, e DAhyo ke mUrkhe ? viSaya bhogave ane vyAjabI kahe to samyaktva kyAM rahe ? viSaya bhogavatAM chatAM pAmaratA kabUle tyAM sudhI to ThIka, paNa sevavA joie ema kahe tyAM zuM thAya ? AtmA e bhAvuka dravya che ! H phalANA viSaya kema seve, enI kALajI samyagdaSTi rAkhe ke kema chUTe enI kALajI rAkhe ? viSayamAM paDelA paNa samyadraSTI hoya, te itara viSayathI baca emAM sahAyaka thAya ke itarane viSayamAM homavAmAM sahAyaka thAya ? koi viSayane tajavA taiyAra thAya tyAre-tame viSayo anubhavyA che ke nahi ? -ema samyagdaSTi pUche ? agninI AgaLa mINano goLo mUkavo, e mINanA goLAno nAza karavA jevuM che. AjanA kahevAtA sudhArako ane potAne samyadraSTio tarIke oLakhAvanArAo mINanA goLAne goLA tarIke rAkhavA mATe agni AgaLa mUkI Ave evA che. mINano goLo game tevo majabUta, paNa agni AgaLa to DhIlo ja. zAstra AtmAne bhAvuka dravya kahyuM che. vajrAdika keTalAMka dravya abhAvuka che, jemAM kANuM na paDe, parivartana na thAya, paNa AtmA e to bhAvuka dravya che. parIkSA thAya, paNa kyI rIte ? : zrI tIrthaMkaradeva jevA paNa niyamA ghara taje tyAre kevalajJAna thAya. emanA jevAne gha2 tajavuM paDe, aTavIo laMghavI paDe, upasarga sahevA paDe. tapa karavA paDe tyAre kevalajJAna thAya ane tamane-amane ema ne ema ja thAya ema ? jJAnI kahe che ke-koi apavAdane bAda karIe to saMyogane AdhIna thayA vagara AtmA prAyaH 2he nahi. mATe yAda rAkho ke-aMkuza vagara koine na cAle. munio mATe paNa keTalA aMkuza che ? zrI vItarAga jevA cAritravALA paNa paDatAM vAra na lAge. virAgInI parIkSA mATe ene viSayanA gharamAM naja mUkAya. virAgIne eka sekaMDa paNa viSayamAM rahevAnI salAha sabhyaSTi AtmA na Ape. virAgInI parIkSA mATe ene viSayanA saMyogamAM eka sekaMDa paNa rahevAnuM kahevuM, ene samyadraSTi iSTa na mAne, to pachI samyagdaSTaonA samudAyano evo kAyado to kema ja hoya ? ane evo kAyado thAya tyAM samyaktva kema rahe ? ghaNAo kahe che ke- 'ATalAmAM zuM ?' huM kahuM chuM ke-kuvAnA kInArethI jarA paga khase to zuM thAya ? AthI virAgInI parIkSAno niSedha nathI, enI parIkSA jarUra thAya, paNa Page 204 of 234 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ susaMyogamAM rAkhIne ! evA sArA saMyogamAM joDIne thAya ! enI bhAvanA caDhe evI kALajI rAkhavI joie paNa ene viSayanA saMsargamAM mUkavAnI bhAvanA to naja hovI joie. chatI sAhyabIe tyAgI kema ? : sabhyaSTie sAcAne sAcuM tathA khoTAne khoTuM kahevuM joie. emAM khoTI zarama ane khoTI maryAdA rAkhavI e mithyAdraSTipaNuM che. jANe kharo ane avasare paNa kahe nahi e jANapaNuM mohanA gharanuM che. zAstre kahyuM ke-mithyAdraSTino suMdara pariNAma paNa asuMdara che ane mithyAdraSTinI kSamA, zAMti tathA samatA e paNa mohanI mUrchA che samyagdaSTi te ke je vartamAna samayanA tuccha sukhanI khAtara bhaviSyanuM hita toDavA na icche. chatI sAhyabIe dIkSA levI eTale vidyamAna hAthIghoDA ane hATahavelI choDIne bhikSA mAgavA nIkaLavAnuM che, vastI paNa mAgI maLe, koi Ape to rahevAya ane na Ape to na rahevAya. cha khaMDanA mAliko cha khaMDanI sAhyabI choDI ekalA kema nIkaLI paDatA ? e DAhyA ke vartamAna sukhane vaLagI rahelA DAhyA ? zrI jinezvaradevo chatI sAmagrIe tyAgI kema banyA e hetu to tapAso ? roga thavAthI zrI sanatakumAra cAlI kema nIkaLyA ? roganI sevA to saMsAramAM sArI thAta paNa zrI sanatakumAre vicAryuM ke bhale thoDo vakhata vyAdhi bhogavavI paDe, paNa bhaviSyanA rogane maTADavA mATe Aja jarUrI che. prabhuzAsana kone mATe che ? : vartamAna viSaya sukhane vaLagelA chatAM je ene sArUM nathI kahetA ane nathI mAnatA tene prabhuzAsanamAM sthAna che paNa jeo ene sArUM kahe che tene prabhunA zAsanamAM sthAna nathI. vartamAna viSaya sukhaneja upAdeya mAnIne vaLagI rahenArAo AtmAnI paNa dayA visarI gayA che ane jeo potAnA AtmAnI paNa dayA visare te bIjAnI bhAvadayA zuM kare ? jene potAnI bhAvadayA na Ave e bIjAnI zuM kare ? pApamAMthI jheranA phaNagA phuTe che. 'ame je viSaya bhogavIye chIye eto pharaja che, be pAMca lAkha meLavavAja joie, toja amArUM pojhIzana vadhe, rAjakAjamAM ghusavuMja joie, rAjaddhi meLavavIja joie.' -AvI AvI mAnyatAnA mULamAMthI pAparUpa kAyadAnA phaNagA phuTe che. pote viSayanA saMgamAM rahetAM tharathare e bIjAne viSayanA saMgamAM rakta rahevAnI salAha kema Ape ? Aje to kAyado thAya che ke-rahevuM ja, paNa e kAyadA karanArane virAgI pUche ke- 'tame koNa cho ?' tyAre e zuM kaheze ? 'ame zrImAna chIye.' ema kahezo to to virAgI kaheze ke- 'tamane ame nathI mAnatA, tame bhagavAn zrI mahAvIranA dIkarA ho to tamane mAnavA taiyAra chIye, bAkI tamArI zrImaMtAinI to amane kazIja kIMmata nathI kAraNa ketamArI zrImaMtAi kAMi amane amAre je joie che te nathI devAnI mATe tame mahAvIrane mAno to ame tamana mAnIe.' AvuM kahenArane uttara to Apavo ja paDaze ne ? buddhipUrvaka uttara Apavo joie ke jethI AbarU na gumAvavI paDe. zrI jainazAsana samyagdaSTa mATe che, bhavane khoTo mAnanAra mATe che, saMsAranI sAmagrI ApavA baMdhAyelo nathI. huM ghI dudha khAuM ne tamane na Page 205 of 234 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApuM to vAMka kharo bAkI tamArI khAtara anIti ke juTha Adi pApa huM karavAno nathI. A jamAnAmAM anIti vinA cAle nahi mATe anItimAM pApa kema kahevAya ? ema mAnavuM enA jevuM mithyAtva kayuM che ? samyagudraSTi to kahI de ke- huM saMsAra choDI zakato nathI mATe nItipUrvaka maLe ethI tamAruM rakSaNa karIza. vastusthiti AvI hovA chatAM paNa Aja to kahe che ke-jenI jarUra eno niSedha kema ? paNa vicAro ke-duniyAnA jIvone to aDhAre pApasthAnakonI jarUra che mATe eno niSedha nahi ema ? zrI arihaMtadevane mAnavAno dAvo kare ane chokaro mAMdo paDe tyAre melaDI pAse jAya, tyAM zuM zAstrakAra hA pADe ? gurU nigraMtha joie ema kahe, paNa pAchA kahe keamArA vepAra rojagAra cAlatA nathI mATe tame paNa amArA bheLA bhaLo ane amArI sthiti sudhAro A kai dazA ? zuM sAdhu, e vAtane mAne ? mAne to pariNAma e Ave ke-vIsamI sadImAM prabhunA zAsanane dezavaTo ja Apavo paDe ane te zuM yogya che? nahi ja, to vicAro kedeva vItarAga, gurU nigraMtha, ane tyAgamayI dharma, e traNanI pAse zuM maMgAya ? vItarAga deva pAse rAganAM sAdhano maMgAya ? kesarIyAjIne kahe ke- 'chokaro sAro karo to pAMca zera kesara caDhAvuM' -e zuM? e vItarAga paramAtmAnI bhakti che ? kharekhara, AjanI dazA ja koI vicitra che. keTalAka to Aje kahe che ke-gurU kaMcana, kAminInA tyAgI kharA, paNa e gurU. amArA kaMcana-kAminIne sArAM kema na kahe ? Ano artha e ja ke-paMca e paramezvara, paNa mArI khIlI na phare. AvI dazAnA yoge ja bhavAbhinaMdIo kahe che ke- 'deva vItarAga, gurU nigraMtha, dharma tyAgamaya e vAta sAcI, paNa e traNeye amArI jarUrIAta jovI ja joiye.' AvAone pUchavuM joie ke zuM e tamArI jarUra jo vA nIkaLyA che sadupayoga e dharma : sabhA. sobatamAM raho to eTaluM na hoya ? deva to muktimAM che, dharma e tArakanI AjJAmAM che ane amo tamArI sobatamAM chIyeja nahi, kAraNa ke-sAdhu gRhastha nizrAe rahe che paNa kAdava tathA pANI vacce rahela kamaLanI jema nile pa rahe che, jo nile pa rahe to sAdhutA Take, nahi to kamaLa kohavAi jAya, tema sAdhutAmAM paNa saDo thAya. gRhastho ane sAdhuonI sthitimAM ghaNoja pharaka che. gRhasthane dravyadAnano adhikAra che paNa munine nathI enuM kAraNa e ja ke: gRhastha pAse dravya che mATe enI mUccha choDAvavA mATe dAna che, gRhastha parigraha AraMbha samAraMbha rUpa rogathI pIDAya che mATe dAnarUpI auSadhanI ene jarUra che, ane munine dravya nathI mATe mUrchA paNa nathI ane dravyadAna paNa nathI, dAnano upadeza de te rogIne mUcchathI bacAvavA mATe. dravyamUcchamAM paDelAne dAnano upadeza de paNa dAna mATe kamAvAnuM na kahe. mUcchanAM sAdhanavALAne upadeza de, zrAvaka jamavA bese tyAre muninI rAha jUe, paNa eka ja AdamI hoya ane rasoI banAvI nathI to munine banAvI devAnuM vidhAna nathI. pauSadhamAM Page 206 of 24 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tavihAro upavAsa agara ekAsaNuM karanAra zrAvaka mATe Avela cIja munine e zrAvaka vahorAve paNa covIhAro upavAsa karyo hoya e zrAvaka maMgAvIne munine na vahorAvI zake. arthAt maLelAno sadupayoga karavo e dharma. lakSmI e pApasthAnaka sevyA vinA AvatI nathI. e lakSmI dvArA pApanA tyAganA upadeza e lakSmIvAnane muni de paNa dAna mATe pApane sevI lakSmI meLavavAnuM jainazAstra kahetuM nathI. dAna lakSmI paranI mUrchA utAravA mATe che. pArakAnuM kalyANa thAya emAM vAMdho nahi paNa bhAvanA to mUcchanA tyAganI che. kevala pArakAnA kalyANanI bhAvanAmAM dravyadAnano lAbha paNa emAM e Apu enAthI so gaNuM maLe evI bhAvanA Ave to e lAbha paNa nahi. munIne dAna devAmAM bhAvanA kayI ? muni uttama pAtra che, ratnatrayAnA dhAraka che, zakAya jIvanA pAlaka che, rakSaka che ane jagatamAM chakAya jIvanI rakSAnA pracAraka che e mATe, e munine saMyamapuSTi mATe emanuM zarIra vadhu Take to jagatamAM pakAyanI rakSA vadhu thAya, akAya rakSAno pracAra vadhu thAya e mATe, temaja potAne paNa AnA yoge saMyamano avasara Ave e mATe munine bhaktipUrvaka dAna devAya. munine dAna devAmAM irAdo A ocho ke vadhato, paNa irAdo to A ! zAstra kahe che ke- "munine dAna detI vakhate zrAvakane harSanAM AMsu Ave, te kyAre Ave ? AvI bhAvanA vinA Ave ? Aje to keTalAka kahe che ke- ame hoie to sAdhu jIve, ame jIvADanAra ane amArA AdhAre e jIvanAra.' A bhAvanAthI akkaDAi AvI che tyAM harSanA AMsu kyAMthI Ave ? samyagudraSTi to sAmAnya vAcako mATe paNa mAne ke yAcako na hota to dAna kone deta? yAcako che to kalyANanA daravAjA ughADA che. Ano artha e nahi ke-bIjAne yAcako banAvavA icche. zrAvakuLanA manoratha : sabhAmAM thI. dezamAM bhIkhArI vadhe ne ? jainadarzana e vAta mAnya nathI rAkhatuM. badhA purUSo tyAgI thAya to emanAM kuTuMbo zuM karaze ? e phIkara jainadarzana nathI karatuM, kAraNa ke je divase badhA tyAgI thaze, tyAre temanAM kula paNa puNyavAna haze. Aja to pApAtmAo uttama kuLane paNa adhama karavAnI peravIo kare che. prabhuno saMyama mArga sAMbhaLI samyagudraSTi devatAo paNa icche che ke- kyAre zrAvakakula maLe ane saMyamapaNuM pAmuM !' zrAvakakulanI gaLathuthImAM ja tattvanuM jJAna hoya. nirveda ane vairAgyanAM jharaNAM e zrAvakakulamAMthI nItaratAM hoya. zrAvakanA rasoDAmAM paNa tattvajJAnanI ja vAta hoya. zrAvakanA vepAramAM suMdara nIti, pramANIkatA ane udAratA hoya, enI dareka karaNImAM sadAcAra hoya, enA jIvanamAM zAMti, sahiSNutA ane sadAcAra hoya, paNa moha, lobha ke laphaMgAi na hoya. zrAvaka, jo potAnA gharamAMthI koi saMyamI nIkaLe to pote potAnA gharane puNyaghara mAne, ane koI paNa AtmA evo na nIkaLe to ene thAya ke-e ke caitanyavaMtI mUrti mArA gharamAM che ke badhAMya dhamaNa jevAM putaLAM che ? A badhuM ya samajavA mATe samajo ke-zrAvakanA manoratha kayA hoya ? sadAya Page 207 of 234 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kyAre mamatA chUTe ane kyAre municaryA pALuM ? AvAja manoratho zrAvakonA hoya, evA zrAvako potAnAM saMtAnone saMsAramAM rasapUrvaka hAlavAnuM kema ja kahe ? samyagudraSTi mAbApa bALakane sArAmAM sArI cIja khavaDAve paNa kAnamAM kuMka mAre ke enA rasamAM lIna thavAmAM majA nathI : jo emAM rAcyo to durgati thavAnI ! AvA zikSaNathI TevAyelo AtmA, thALImAM jeTalI cIja Ave emAMthI je cIja upara potAno prema vadhAre hoya te taje, paNa evA zikSaNanA abhAve Aja to na hoya to iSTa vastu mAgIne rasapUrvaka khavAya che. zrAvakanA AcAro gayA mATeja bhayaMkara pApanI jarUrIyAta manAi, pApanI jarUrIyAta manAi mATe ja dharmano upadeza kaDavo manAyo, ethI ja zuddha prarUpaka sAdhu pratye vaira bhAvanA jAgI, Agama uparano prema gayo, bhagavAna zrI mahAvIra paramAtmAnA vacana uparanI zraddhA gaI ane eja hetuthI ghora mithyAtvano udaya thavAthI kAramuM nAstikapaNuM AvyuM. evAo to ApattinA samaye rodaNAM rotA Ave, paNa evAone sAdhu zuM kahe ? evAone sAdhu to e ja kahe ke- "WuRIoDA ane saMtI TI[vorA prabhu zAsanano pratApa : khare khara Aje tattvadraSTinI vicAraNA moTe bhAge nAza pAmI che, anyathA zrAvaka, sAdhu pAse AvIne "khAvA nathI maLatuM' ema kahe ? paNa e badhuM koNe zIkhavyuM ? kahevuM ja paDaze kesaMsArIo sAthe mAnapAna mATe bhegA bhaLelAoe ja prAyaH evuM evuM zIkhavyuM che. sAdhutAnA marmane samajanArA sAdhu to kahe ke- 'bhAi ! evI karaNI kara ke bhaviSyamAM AvuM na thAya." AvI AvI zuddha prarUpaNAnA pratApe sAdhu pAse Avelo paNa evuM pAmI jAya ke-ene ThaMDaka vaLe. muni sAdharminA uddhArano, sAdharminI bhaktino upadeza avazya Ape, paNa pelAne to muni emaja kahe ke-prabhunuM zAsana pAmIne AvI dInatA naja karAya, kAraNake-sukha ane du:kha to karmanA yoge Ave ane jAya. zrI zAlibhadra jevA sAhyabIvALA je samaye vase, te ja samaye sADAbAra dokaDAnI muDIvALo paNa zAMtithI vase, e zrI bhagavAna mahAvIranA zAsanamAM paNa bIje nahi, zrI zreNika mahArAjA , po hAthI paNa adhika zrI zAlibhadranI Rddhi jUe te chatAM paNa IrSyA na thAya. e prabhunA zAsanano ja prabhAva. zrI zAlibhadranI batrIsa sTIo AnaMda kare ane gharano vahIvaTa mAtA kare, chatAM paNa e mAtAne ema na thAya ke-huM kAma karuM ane vahuo besI rahe e paNa bhagavAnanA zAsanano pratApa. jaMgalanI musApharImAM rAkhavAmAM Ave che, jene meNA kahe che. zAhukAra, meNA sAthe cAlatAM zobhe ? e enI AjJA mujaba cAle ? hA ! na cAle to luMTAi jAya. e sAthe na hoyato eja luMTe. ene ATha AnA ApI sAthe levAmAM Ave che eno hetu e che ke enI jAtanA luMTArA luMTI zake nahi. je rAga lUMTI rahyo che te zrI jinezvaradevanA zAsana pratye thAya to te vaLAu che. duniyAnA padArtha mATe thatA kapAya te luMTArA che. paNa eja kaSAya prabhu mArgane sAcavavA thAya to te vaLAu che. vaLAu sAthe rahe, duzamanathI bacAve ane hadathI pAcho vaLe. tevI rIte prazasta kaSAya, rAga vigere ayogya kAryavAhIthI bacAve ane AtmA nirmaLa thAya ke e ApoApa pAchA vaLe. vItarAgadazA nathI AvI tyAM sudhI dharmarakSA mATe, Page 208 of 234 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmarakSA mATe, prazasta kaSAyo heyakoTinA nathI. zrI dazArNabhadra rAjAnuM abhimAna prazasta hatuM paNa mArApaNAno ukAMTo aprazasta hato. ayogyane sudhAravAnI lAlAzamAM vAMdho nahi paNa haiyAmAM kALAza thAya to jarUra DAgha lAge. vaLAune paNa rAjI rakhAya, sArUM khAvA apAya paNa mAla na dekhADAya, hIrAmANekane pazAnI thelI na batAvAya, nahi to eja vaLAuM jarAka cheTe jaI lUMTe. agara lUMTAve. vAgha ke siMhanA baccAM pALanArA mAlIko potAnuM zarIra emane cATavA na de, kemake jANe che ke dAMta beThA ane lohI cAkhyuM to e prANI jAtano bhAva bhajavyA vinA na rahe. AthI ja paramopakArI zAstrakAra paramaSio cetave che ke prazasta kaSAyone paNa matalaba pUratAja rAkhavAnA che mATe ene paNa AdhIna na thatA. AdhIna thanArano A zAsanamAM pakSapAta nathI. jenuM pariNAma sAruM te prazasta samajo ane jenuM pariNAma khoTuM te prazasta dekhAtA hoya chatAMya aprazasta samajo . abhavyanuM saMyama suMdara chatAM zAstrakAre anarthakara niSphaLa prAdaya kahyuM kAraNake te paugalika lAlasAothI bhareluM ja che : AthIja nirveda tathA vairAgya vinA dharma pAmI zakAto nathI ane pALI zakAto nathI: eja kAraNe sUtrakAra paramarSi saMsAra upara nirveda ane vairAgya thAya te mATe karmanA vipAkanuM varNana kare che, e vipAkanuM varNana karatAM sUtrakAra paramarSi ane TIkAkAra maharSi zuM zuM pharamAve che e ApaNe kramasara jJAnI mahArAjAe bhALyuM haze te have pachI jo zuM - karmavazavarti prANIonA karmavipAnuM viziSTa prakAre varNana karmavipAkta varNana zA mATe ? saMsAravarti prANIone nirveda tathA vairAgya utpanna karAvavAnA ja eka irAdAthI sUTakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmijI A chaThThA adhyayananA prathama udezAnA bIjA sUtrodvArA, karmanA vipAkanuM varNana karavA mAge che, kemake karmavipAkanA yoge thatI saMsAranI duHkhamayatA sAmAnya rIte paNa samajAya nahi tyAM sudhI nirveda Avato nathI ane vairAgya bhAvanA jAgRta thatI nathI. tathA nirveda ane vairAgyavinA zrI jinezvara devano mArga rUcato nathI. prabhunA mArganI rUci mATe nirveda tathA vairAgya e prabaLa sAdhana che. nirveda eTale saMsArane kArAgAra mAnavo ane enAthI kyAre chUTAya e bhAvanA thAya che. e nirvedanA yoge e ke eka saMsAranA padArtha pratye rAga pAtaLo paDe e vairAgya. e thAya tyAre jJAnIno mArga sArAmAM sArI rItie ArAdhAya. zrI vItarAga prabhunA mArgamAM duniyAdArInAM padArthonI abhilASAno paNa niSedha che kAraNa ke-maLyuM hoya e paNa mukavAno emAM upadeza che. arthakAma, paisoTako, rAjaRddhi vigere meLavavAnI mahenata to sau kare paNa A zAsanamAM to e badhuM mUkavAnI mahenata che. bahArathI choDavAnI sAthe haiyethI paNa khasavuM joie : Aja kAraNe dharmanI prApti mATe sAmAnya rItie paNa nirveda tathA vairAgya e guNonI anivArya jarUra che. jayAre saMsAra pratye nirveda Ave tyAre saMsAranI pratipakSI vastu Page 209 of 234 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratye sadbhAva thAya che. dhyAnamAM rAkhajo ka-nAnAmAM nAnI kriyA A zAsananI eTale navakAra maMtrano jApa paNa saMsArathI chUTavA mATe ja che. arthAt koi paNa kriyA jinezvara devo e saMsAramAM rahevA mATe pharamAvI ja nathI. prANIonAM saMsAranAM baMdhana ghaTe, rAgadveSa ghaTe, mohanI Asakti ghaTe, te mATe ja ekeeka kriyAnuM jJAnIe vidhAna karela che. jayAM sudhI duniyAnI tIvra Asakti beThI che tyAM sudhI zrI jinezvaradeva jevA paramopakArInI AjJAmAM raktatA nathI thatI, AthI ja nirveda tathA vairAgya guNanI khIlavaNI vagara dhunana na thAya. Aja hetuthI sUtrakAra paramaNie A chaThThA adhyayananA prathama ude zAnA bIjA sUronI zarUAtamAM ja pharamAvyuM che ke d tvoha nahIM taha?' te yathAvasthita karma vipAkane teja rItie pratipAdana karatA mane he bhavya jIvo ! tame sAMbhaLo. saMsAra eTale cAragati : have sUTakAra paramarNi sUtradvArA te karmavipAkane kevI rItie varNave che, e vastuno sArI rItie ane spaSTatAthI khyAla Ave te mATe, TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjA pote ja prathama teno khyAla ApavA mATe saMsAramAM gatio keTalI che, te gatiomAM yonio ane kulakoTio keTalI che, te te gationI utkRSTa sthiti keTalI che, te te gatiomAM kevA prakAranI ane kevI kevI vedanAo tathA kai kai jAtinA ane kevA kevA prakAranAM duHkho che ane A badhAya uparAMta e bhayAnaka saMsAramAM kevI azaraNa dazA che, eno anaMtajJAnIonA vacanAnusAra Abehuba citAra ApavAno irAdo rAkhe che ane e ja kAraNe e paramopakArI paramarSi kramasara e saghaLI vastuonuM varNana karatAM zarUAtamAMja saMsAra eTale zuM ? e samajAvatAM pharamAve che ke "nArakatiryaDa narAmaralakSaNAzcatastro gavayo" nAraka, tiryaMca, manuSya ane devalakSaNa cAra gatio che : arthAt cAra gatio kaho ke saMsAra kaho e ekaja che. gAthA-bhAvArtha - Page 210 of 234 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. bhuvana paiva vIMra namiuNa bhaNAmi abuha bohatthA jIva saruvaM kiMcivi jaha bhaNiya puva sUrIhiM ||1|| bhAvArtha :- traNa bhuvanamAM dIpaka samAna zrI vIrabhagavaMta ne namaskAra karIne ajJAnI jIvone jJAnane mATe jema pUrvAcAryoe kaheluM che tema jIvanAM svarupane kAMika kahIza. 2. jIvA muttA saMsAriNIya tasa thAvarAya saMsArI ! puDhavI-jala-jalaNa vAu vaNassai thAvarAneyA //ra// bhAvArtha :- jIvo be prakAre che (1) saMsArI jIvo (2) muktinA jIvo. saMsArI jIvo be prakAre che. (1) rAsa (2) sthAvara, pRthvI-pANI-agni-vAyu tathA vanaspatikAya jIvo sthAvara jANavA. 3. phalita maNirayaNa viduma, hiMgula hariyAla maNasila rasiMdA, kaNagAI dhAu seDhI vakriya araNeTTaya palevA Ilall bhAvArtha :- sphaTIka-maNI-ratna-paravALAM-higaloka haDatAla-maNazIla-pAro-sonA vagere dhAtunI khANo paththaro pAlevAnI jAtio. 4. almaya tUrI usa maTTI pAhANa jAio -bhegA | sovara jaNa luNAI puDhavI bhoyAI iccAI //4 bhAvArtha :- abarakha. tejaMtUrI, khAro, mATI, paththaro vagerenI aneka jAtio AMkhamAM AMjavAno sUramo mIThA vagerenI jAtio ityAdi pRthvIkAya jIvonAM bhedo jANavA. 5. bhomaMta rikakha-mudAM osA hima karaga haritaNU mahiyA. huMti ghaNoda himAI bhAyANe gA ya Aumsa //pA bhAvArtha - bhUmi upara raheluM pANI, AkAzamAM raheluM pANI jhAkaLa hima baraphanA karA lIlI vanaspati uparanuM pANI ghanodadhi ityAdi apakAyanA jIvo kahelA che. 6. IMgAla jAla mumura ukkAsaNi kaNaga vinjamAiyA ! agaNi jIyANuM bheyA nAyabbA niuNa buddhie dA bhAvArtha :- aMgArA, javALA, agninAM kaNIyA, ulkApAta, vijaLI Adi agnikAya jIvonA bhedo nipuNa buddhithI jANavA yogya che. 7. ubhAmaga ukkaliyA maMDali maha zudhdha guMjavAyA tyAM ghaNa taNu vAyAiyA bheyA khalu vAu kAyassa zA bhAvArtha :- uMce caDato vAyu, nIce bhamato vAyu, goLa goLa bhamato vAyu, mahAzuddha vAyu, guMjArava karato vAyu, ghanavAta (ghATo vAyu) tathA tanavAta (pAtaLo vAyu) ityAdi vAyukAya jIvonA bhedo kahelA che. 8. sAdhAraNa padyA vaNassai jIvA duhA sue bhaNiyA ! jesimaNuM tANe taNU egA sAhAraNA te u TA bhAvArtha:- vanaspatikAya jIvonAM bhedo che. (1) sAdhAraNa vanaspatikAya jIvo Page 211 of 234 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) pratyeka vanaspatikAya jIvo je anaMtA jIvonuM eka zarIra te sAdhAraNa vanaspatikAya kahevAya che 9. kaMdA aMkura kisalaya paNagA sevAla bhUmi phoDAya | alaya tiya gajjara motha vatthalA thega palaMkA |o. 10. komala phalaM ca savva gUDha sirAI siNAi pattAI ! thohari kuMArI guggalI galo ya pamuhAi chinna ruhA //holl bhAvArtha :- kAMdA, aMkurA, ugatA saghaLA kuNA phaLo, pAMce varNavALI lIlaphuga, sevALa, hilADInA Topa Adu, gAjara, monda nAmanI vanaspati, vatthalA nAmanI bhAjI, jenI gUDha naso rahelI hoya tevI vanaspatio, zaNanAM pAMdaDA, thora, kuvArapAThuM, gugaLa, gaLo, jene chedIne vAvavAthI pharIthI uge te. 11. iccAiNo aNe ge havaMti bhayA asaMta kAyANuM ! | tesiM parijANaNathaM lakakhaNa- meyaM sue bhaNiyaM //11/ bhAvArtha :- ityAdi aneka prakAranAM anaMtakAya jIvonAM bhedo hoya che. teone jANavA mATe zAstromAM A pramANe lakSaNa kaheluM che. 12. gUDha sira saMdhipavaM samabhaMga mahirUgga ca chizaruhaMta sAhAraNe zarIra tavivariyaM ca pattayaM /1ro bhAvArtha :- je vanaspati jIvonI naso gupta rahelI hoya, jenAM sAMdhA gupta hoya ane je vanaspatikAyanAM parvo gupta hoya ane je vanaspati ne bhedavAthI sarakhA bhAga thatAM hoya te badhI vanaspatikAyane zAstramAM anaMtakAya kahelI che. tethI viparIta zarIravALA hoya te pratyeka vanaspatikAya jIvo kahevAya che. 13. ega sarIre ego jIvo jesi tu teya padyA ! phala phula challI kaTTA mUlaga pattANi bIyANi //1all bhAvArtha :- eka zarIramAM eka jIva hoya te pratyeka jIvo kahevAya che. jema ke phala-phUlakATha-mUla-pAMdaDA tathA bIja vagere pratyeka jIvo kahevAya che. 14. patteya taruM mutte paMca vi puDhavAiNo sayala loe ! suhumA havaMti niyamA aMtamahattAu adidAssA 14 bhAvArtha - pratyeka vanaspatikAya jIvone mukIne pRthvIkAyAdi pAMceya sUkSma sakala lokane viSe niyamo hoya che. aMtara muhUrtanA AyuSyavALA tathA adrazya hoya che. 15. saMkha kavaDuya gaMDula jaloya caMdaNaga alasa lahagAI ! mehari kimi pUaragA bediya mAivAhAI 1pa. bhAvArtha :- zaMkha, koDA, gaMDolA, cadanaka, aLasIyA, lALIyA jIvo lAkaDAmAM utpanna thatAM kIDA, peTamAM nAnAmAM nAnA thatAM kRmio, porA ityAdi ghaNAM prakAranA be indriya jIvo hoya che. 16. gomI maMkaNa jUo pipIli udRhiyA ya makkoDA ! Page 212 of 24 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iliya ghayamillIo sAvaya gokIDa jAio /1dI. 17. gadRya cora kIDA gomaya kIDA ya dhaza kIDA yaT kuMthuM govAliyA iliyA haiidiya idagovAi //1zA bhAvArtha :- mAMkaDa, jU, kIDI, udhai, maMkoDA, dhImela gAyanA kAnamAM thatAM kIDA, viSTAnAkIDA, chaNanA kIDA, anAjanA kIDA (dhaneDA), kuMthuvA, govAlika ane indragopa vagere aneka prakAranA te indriya jIvo kahelA che. 18. cauriMdiyAya viSNu DhiMkuNa bhamarA ya bhamariyA tiDA ! macchiya iMsA masagA kaMsArI kavila DolAi ||18 bhAvArtha :- caurindriya jIvo viMchI DhiMkaNa bhamarA, bhamarI, tIDa, mAkhI, DAMsa, maccha2, kaMsArI vagere aneka prakAranA jIvo hoya che. 19. paMcidiyA ya cauhA nAraya tiriyA maNassa devAya neraiyA sattavihA nAyabrA pUDhavI bheeNe 19aaaa bhAvArtha :- paMcendriya jIvo cAra prakAranA kahelA che. nArakI-tiryaca-manuSya-deva temAM nArakInAM pRthvInAM bhedothI sAta jANavA. 20. jalayara thalayara khayarA tivihA paMcidiyA tirikakhAya che susumAra maccha kacchava gAhA magarAya jalacArI /10ll bhAvArtha:- paMcendriya tiryaMco traNa prakAranAM che. (1) jalacara (2) sthalacara (3) khecara jIvo. temAM susumAra, mAchalAM, kAcabA, gAhA tathA magaro vagere jalacara jIvo kahevAya che. 21. caupaya uraparisappA bhayaparisaprAya thalayA tivihA | go sappa naula pamuhA bo dhabbA te samAseNe ra lA bhAvArtha :- sthalacara jIvo traNa prakAranA kahyA che (1) catuSpada (2) uraparisarpa (3) bhujaparisarpa. cAra pagavALA jIvo catuSpada kahevAya che. chAtIthI cAlanAra sarpa vagere uraparisarpa kahevAya che. ane bhujAthI cAlanAra noLiyA vagere jIvo bhujaparisarpa jIvo kahevAya che. 22. khayarA romaya pakakhI cammaya pakakhIya pAyaDA cavA nara golA-o bAhi samucca pakkakhI vavayaya pakakhI 22 bhAvArtha :- khecara jIvo saMvATInI pAMkhavAlA tathA cAmaDAnI pAMkhavALA hoya che. manuSya lokanI bahAra ughADelI pAMkhavALA e vAja rahe che tathA bIDelI pAMkhavALA jIvo tevAja rahe che. 23. save jala thala khayarA samucchimAM gabbayA duhA huMti . kammA kamaeNga bhUmi aMtaradIvA maNussA ya //ra 3ii bhAvArtha :- saghaLAya jalacara, sthalacara, khecara jIvo samucchima tathA garbhaja ema be prakAranA hoya che. karmabhUmi tathA akarmabhUmi tathA aMtaradvipa ema manuSyonA prakAro kahelAM che. 24. dasahA bhavAhina aTTavihA vANamaMtarA hRti | Page 213 of 234 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joisiyA paMcavihA duvihA vemANiyA devA 24 bhAvArtha :- daza bhavanapati, ATha yaMtara, ATha vaNavyaMtara, daza jayotiSI tathA be prakAranAM vaimAnikanA devo kahelA che. 25. sidhdhA panarasa bheyA tisthADa tisthA i siddhabhe eNuM e e saMkheNe jIva vigappA samakhAyA |2pI. bhAvArtha :- sidhdha jIvo nA paMdara bhedo kahelA che. sidhdhanAM tirtha sidhdha, atirtha sidhdha vagere. saMkSepathI jIvonA bhedonuM varNana jANavuM. A rIte jIvonA bhedonuM varNana saMkSepathI pUrNa thayuM. 26. e esiM jIvANuM sarIramAu Thii sakAyammiA pANA joNi pamANe jesi jaM asthi taMbhaNimo 26ll bhAvArtha :- e jIvonAM bhedone viSe zarIranI uMcAi, AyuSya, svakIya sthiti, prANa tathA yoni je pramANe sUtromAM kahelAM che te mujaba kahIe chIe. 27. aMgula asaMkha bhAgo sarIra meciMdiyANa savesiM / joyaNa sahastamahiyaM navaraM paya rukakhANuM / 27ii. bhAvArtha :- saghaLAya e kendriya jIvonAM zarIranI uMcAi aMgulanA asaMkhyAta bhAga jeTalI hoya che. mAtra eka pratyeka vanaspatikAya bAdara paryApta jIvonI utkRSTa zarIranI uMcAi hajAra yojanathI kAMika adhika hoya che. 28. bArasa joyaNa tinneva gAuA joyaNuMca aNukka-maso ! beMidiya teMDadiya cauriMdiya deha muzcatta // 28. bhAvArtha :- be indriya jIvonAM zarIranI uMcAi 12 yojana, te indriya jIvonAM zarIranI uMcAI traNa gAu tathA caurIndriya jIvonAM zarIranI uMcAI eka yojanAnI hoya che. 29. dhaNu saMya paMca pamANA ne raiyA saramAI 5DhavIe to adhuNA neyA 2yaNaspRhA jAva ||29ii. bhAvArtha :- sAtamI nArakInAM paryApta jIvonAM zarIranI uMcAI 500 dhanuSanI hoya che. tyAra pachI kramasara aDadhI aDadhI karatAM chevaTe ratnaprabhA eTale pahelI nArakInAM jIvonAM zarIranI uMcAi zI dhanu Sya ane 6 aMgula jANavI. 30. joyaNa sahassa mANA macchA uragAya gambhayA phaMti. "huM tta pakikhasu bhu acArI gAue pahad /3 ll bhAvArtha :- garbhaja tathA samucchima jalacara jIvonAM zarIranI uMcAi eka hajAra yojana garbhaja uraparisarpa jIvonAM zarIranI uMcAi bethI nava gAu (gAu pRthakutva) tathA garbhaja khecara paryAptA jIvonAM zarIranI uMcAI be thI nava dhanuSanI (dhanuSa pRthakatva) hoya che. 31. khayarA ghaNuha purhatta bhayagA uragAya joyaNa puhui gAuA puhurU mittA samucchimA capiyA bhaNiyA //31/l Page 214 of 234 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha :- samucchima khecara jIvonAM zarIranI uMcAi dhanuSya, pRthakatva saMmucchima, bhujaparisarpa tathA uraparisarpanA zarIranI uMcAI yojana pRthakRtva tathA samucchima catuSpada jIvonAM zarIranI uMcAi gAu pRthaphatva kahelI che. 32. chacceva gAuAI caudhdhayA gabbayA muPyavvA | kosa tigaMca maNussA ukkosa sarIra mANeNaM 3rA bhAvArtha :- garbhaja catuSpada paryApta jIvonAM zarIranI uMcAi cha gAunI hoya che. manu gonI utkRSTa zarIranI uMcAI traNa gAunI hoya che. 33. isANaMta surANuM raNIo satta haMti uccata / duga duga duga cale gevijaja yuttare ikika kaka parihANI //33ii. bhAvArtha :- bhavanapatithI mAMDIne izAna sudhInAM devonAM zarIranI uMcAi sAta hAthanI hoya. trIjA cothA devalokanI cha hAtha, pAMca-cha devalokanI pAMca hAtha, sAta-ATha devalokanI cAra hAtha, 9-10-11-12 e cAra devalokanI traNa hAtha, nava raiveyaka devonAM zarIranI uMcAi be hAtha tathA pAMca anuttaramAM rahelA devonAM zarIranI uMcAi eka hAthanI hoya che. 34. bAvIsA puDhavIe sattaya Aumsa tizivAussI vAsahassA dasa taru gaNANa teu tirarAu H34o. bhAvArtha :- pRthvIkAyanuM bAvIsa hajAra varSa, apUkAyanuM sAta hajAra varSa, vAyukAyana traNa hajAra varSa, pratyeka vanaspatikAyanuM daza hajAravarSa tathA agnikAya jIvonuM traNa ahorAtrinuM AyuSya utkRSTa kaheluM che. 35. vAsANi bArasAu beIdiyANaM tediyANaM tu auNA paza diNAI cauridiNaM tu chammAsA //rUpI bhAvArtha :- be indriya jIvonuM bAra varSa, te indriya jIvonuM ogaNapacAsa (49) divasa tathA caurindriya jIvonuM utkRSTa AyuSya cha mAsanuM hoya che. 36. surane raiyANa Thii ukkosA sAgarANitittIsaM. cauppaya tiriya maNussA tiziya paliovamAM huti /36 bhAvArtha :- devatA nArakInI utkRSTa sthiti 33 sAgaropama catuSpada tiryaMco tathA manuSyonI utkRSTa AyuSyanI sthiti traNa palyopamanI hoya che. 37. jalayara ura bhayagANuM paramAu hoiputva koDIu . pakakhINuM puNa bhaNio asaMkhabhAgo ya paliyamsa /3ii bhAvArtha :- jalacara, uraparisarpa, bhujaparisarpanuM utkRSTa AyuSya pUrvakroDa varSanuM tathA pakSIonuM palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM AyuSya hoya che 38. sarve suhumA sAhAraNAya samucchimAM maNussA thI ukkosa jahaNe aMta mahatta citte jiyaMti 38. Page 215 of 234 Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha :- saghaLAya sUkSma jIvo ane sAdhAraNavanaspatikAya jIvo tathA samUcchima manuSyo jaghanyathI tathA utkRSTathI eka aMtarmuhUrta sudhI jIve che. 39. ogAhaNA umANe evuM saMkhevao samakakhAya ! je paNa intha visasA vizesa sattAu te neyA ||39 bhAvArtha :- A pramANe saMkSepathI avagAhanA tathA AyuSya dvAranuM varNana karyuM temAM je kAMi vizeSa che te vize Sa sUtrothI jANI levuM. 40. egidiyAya savaeN asaMkha ussapiNI sakAyaMmi uvavajaMti cayaMti ya asaMtakAyA asaMtAo 40mAM bhAvArtha :- saghaLAMya e kendriya jIvonI svakAsthiti asaMkhyAtI utsarapiNI tathA avasarapiNI kahelI che. ane anaMtakAya jIvo anaMtIvAra tyAM janme che ane mAre che. tethI anaMtI utsarapiNI-avasarapiNI kALa kahela che. 41. saMkhijja samA vigalA sAThabhavA pabiMdi tiri maNuo . uvajaMti sakAe nAraya devA ya no ceva 41 bhAvArtha :- vikalendriya jIvonI svakAya sthiti saMkhyAtA bhavo paMcendriya tiryaMca tathA manuSyayonI svakAya sthiti sAta athavA ATha bhavo hoya che. nArakI tathA devatAonI svakAya sthiti hotI nathI. 42. dasahA jiANa pANA Idiya usAsa Au bala ruvA egidie su cauro vigale su cha-satta aDheva 4rA. bhAvArtha :- jIvone daza prakAranA prANo hoya che. pAMca indriya, zvAsocchavAsa, AyuSya ane traNa bala ema daza prANo thAya che. temAM ekendriyone cAra prANa, vikalendriyone che, sAta ane ATha prANo hoya che. 43. asazi sazi paMcidie su nava dasa kameNa bodhavA | tehi saha viuiogo jIvANuM bhaNae maraNa 43ll bhAvArtha :- asannI paMcendriya jIvone navaprANa tathA sannI paMcendriya jIvone daza prANa hoya che te prANanI sAthe jIvane je viyoga thavo tenuM nAma maraNa kahevAya che. 44. evaM aNorapAre saMsAre sAyarazmi bhImammiI patto asaMta khatto jIvehi apatta dhamaeNhi ||44 bhAvArtha :- A rote jeno pAra pAmI na zakAya evA bhayaMkara saMsAra rupI samudrane viSe dharmane nahi pAmelA jIvo anaMtIvAra paDyA rahyA che. 45. taha caurAsI lakakhA saMkhA joNINa hoi jIvANuM ! puDhavANuM cahiM payaM satta sattava 4pA Page 216 of 234 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha :- jagatamAM jIvone bhamavA lAyaka sthAnone 84 lAkha jIvAyoninA sthAno kahela che. temAM pRthvIkAyAdi 4 (cAra) eTale ke pRthvI, pANI, agni ane vAyu e darekanI sAta lAkha yoni kahela che. 46. dasa paya taruNe caudasa lakakhA havaMti iyaresT vigaliMdie su do do cauro paMcidi tiriyANuM //46ll 47. cahero cahero nAraya surasu maNuANa caudasa havaMti. saMpiMDiyA ya save culasI lakakhAu joNIyuM //4zI bhAvArtha :- pratyeka vanaspatikAyanI daza lAkha, sAdhAraNa vanaspatikAyanI cauda lAkha, be indriyanI be lAkha, te indriyanI be lAkha, cakarIndriyanI be lAkha, paMcendriya-tiryaMconI cAralAkha jIvAyoni hoya che. 48. sidhdhANaM nalthi deho na Au karma na pANa joNIo ! sAiarNatA tesiM Dii jidAgame bhaNiyA 48 bhAvArtha :- sidhdha bhagavaMtonA jIvone zarIra nathI. AyuSya nathI karma nathI, prANo nathI, yoni paNa nathI. te onI sthiti zrI jinezvara bhagavaMtonA Agamane viSe Adi anaMtakALanI kahelI che. 49. kAle aNAi nihaNe jANi gahaNampi bhIsaNe iOT bhamiyA mihiti ciraM, jIvA jiNa vayaNa malahatA /4 bhAvArtha :- je jIvone jinezvara bhagavaMtonA vacano sAMbhaLavA nathI maLyA te jIvo anAdi kALathI jIvAyonine viSe bhamyA hatA. vartamAnamAM bhame che ane bhaviSyamAM paNa bhamaze ema kaheluM che. 50. tA saMpai saMpatta maNuare dulaha vi sammatA siri saMti sUri siDaeN kareha bho utkrama dhamma //5oll bhAvArtha :- e pramANe durlabha evo manuSyajanma prApta thavA chatAM samyakatva prApta thAya tene viSe zrI zAMtisUri mahArAja kahe che ke he bhavya jIvoe sArI rIte dharmane viSe udyama karavo joie. 51. eso jIva viyAro saMkheva ruiNa jANaNA heu | saMkhito udhdhario rudAo suya samudrAo //palA bhAvArtha :- e pramANe jANavAnA hetuthI jIvavicAra prakaraNa RtarupI samudromAMthI udhdhAra karIne saMkSepathI kahelo che. Page 217 of 234 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa- 3 A pramANe ApaNe TIkAkAra paramarSi ane kalikAla sarvajJa bhagavAn zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA zabdomAM saMsAranI duHkhamayatA joi AvyA ane sutrakAraparamarSi saMsAravarti prANIonA karmavipAkanI gariSThatAnuM pratipAdana karatAM zuM zuM pharamAve che e have pachIaMdhatA ane aMdhakAra : sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmijI mahArAjAe, saMsAravarti prANIone saMsAra upara nirveda ane vairAgya utpanna karavAnA hetuthI __ "taM suNeha jahA tahAM' te yathAvasthita karmavipAkane yathAstitapaNeja Avedana karatA mane he bhavyo ! tame sAMbhaLo.' A pramANe pharamAvIne punaH paNa karmavipAkanI gariSThatAnuM je pratipAdana karyuM che te ane tenI vyAkhyA karavA pUrve TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjAe, saMsAranI cAreya gationI duHkhamayatA varNavI e ApaNe joi AvyA. cAre gatinA jIvonI duHkhada dazAnuM varNana karyA bAda "d juneha hiIM tahI' pachInA bIjA sUtrAvayavonI avataraNikA karatAM TIkAkAra maharSi pharamAve che ke ___ "tadevaM caturgatipatitAH saMsAriNo nAnArUpaM karmavipAkamanubhavantItyetadeva sUtreNa darzayatAhe" saMsAravarti prANIo, cAra gatiomAM paribhramaNa karatA aneka prakAranI vedanAono anubhava kare che. te kAraNathI upara varNavI gayA te pramANe karmanI vivazatAthI cAra gatimAM paDelA saMsArI prANIo nAnA prakAranA karmavipAkane anubhave che. e pramANe eja vastune sUtrakAra paramarSi, sUtradvArA darzAvavA mATe pharamAve "saMti pANA aMdhA tamasi viyAhiyo' Page 218 of 24 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'santi vidyante 'prANAH prANina: 'andhA! cakSurindriyakkilA bhAvAndhA api sadvivekavikalA: tamasi andhakAre narakagatyAdau bhAvAndhakArespi mithyAtvAviratipramAdakaSAyAdike karmmavipAkApAdite vyavasthitA vyAkhyAtAH vizvamAM be prakAranA aMdha prANIo varte che-eka cakSu iMdriyathI rahita ane bIjA savivekathI rahita ane e banne prakAranA jIvo, karmanA vipAkathI ApAdita karelA be prakAranAeka narakagati Adi rUpa aMdhakAra ane bIjA mithyAtva, avirati, pramAda ane kaSAya Adi rUpa bhAva aMdhakA2mAM paNa rahelA che ema anaMtajJAnI zrI tIrthaMkaradevoe pha2mAveluM che. A uparathI spaSTapaNe samajI zakAya tema che ke-aMdhatA be prakAranI che. eka aMdhatA cakSunA abhAvanI che tyAre bIjI aMdhatA savivekanA abhAvanI che. ekeMdriya, beiMdriya ane teiMdriya jIvo banneya prakAre aMdha che kAraNake teomAM nathI cakSuno sadbhAva ke nathI to vivekano sadbhAva. te sivAyanA AtmAomAM cakSunA sadbhAva hovA chatAM paNa apavAda bAda karatAM sadvivekano asadbhAva hovAthI aMdhatA ThAMsI ThAMsIne bharI che. dravyaaMdhatA karatAM bhAvaaMdhatA ghaNIja kAramI che. AkhAe saMsAranI athaDAmaNa e bhAvaaMdhatAne AbhArI che. e bhAvaaMdhatAnA panAre paDelA AtmAo puNyayoge prApta thayelI cakSuno paNa sadupayAga nathI karI zakatA. aMdhatAnI mAphaka aMdhakAra paNa dravya ane bhAva be prakArano che ane emAM paNa dravyaaMdhakAra karatAM bhAvaaMdhakAra kAramo che. bhAva aMdhatAnuM kAramuM pariNAma : dravyaaMdhatA karatAM bhAvaaMdhatA ghaNIja kAramI che emAM eka leza paNa zaMkA nathI. bhAvaaMdhatA eTale bIjuM kazuMja nahi paNa eka sadvivekano abhAvaja. e sadviveka sarvamAM nathI hoi zakato e kAraNe sadviveka je AtmAomAM na hoya te AtmAoe sadvivekathI vibhUSita AtmAnA sahavAsamAM rahevuM ema upakArIo pha2mAve che; kAraNa ke-ethI paNa AtmA unmArge jatAM ane bhAvaaMdhatAnA kAramA pariNAmathI bacI jAya che. upakArIo sadvivekarUpI cakSunI AgaLa bAhya cakSunI kazIja kiMmata nathI AMkatA : eja kAraNe beya prakAranI sadvivekarUpa cakSuthI rahita banelA AtmAonI dayA ciMtave che. e dayA ciMtavatAM upakArIo pharamAve che ke "ekaM hi cakSuramalaM sahajo viveka stadvadbhireva saha saMvasatirdvitIyam / etaddvayaM bhuvi na yasya sa taccatoDandha svasyApamArgacalane khalu koDaparAdhaH ||9||" kharekhara eka nirmala cakSu svAbhAvika viveka che ane bIjI nirmala cakSu sadvivekathI vibhUSita mahA purUSonI sAthe sArI rItie vasavuM te che, A beya prakAranI bhAvacakSu, bhUmi upa2 jene nathI te tattvathI aMdha che tevo bhAvathI aMdha banelo AtmA unmArge cAle emAM teno aparAdha zo che ? arthAt e beya prakAranI bhAvacakSuthI rahita banelA eja kAraNe bhAva Page 219 of 234 Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMdhatAthI AthaDatA evA te AtmAo unmArge cAle emAM kharekhara teono kazoja aparAdha nathI eTale ke-evI jAtino aparAdha thai javo e te AtmAo mATe taddana svAbhAvikaja che. upakArIonA A kathanathI spaSTapaNe samajI zakAya tevuM che ke-bhAvaaMdhatAnuM pariNAma ghaNuMja bhayaMkara che. A saMsAranI zAzvata sthiti paNa bhAvaaMdhatAmAM phasAyelA AtmAoneja AbhArI che; kAraNa ke-e bhAvaaMdhatAmAM phaselA AtmAoja narakAdi gatione bharI rAkhe che ane mithyAtvAdirUpa bhAva aMdhakAramAM athaDAyA kare che. bhAvaaMdhatAnA pratApe bhAvaaMdhakAramAM AthaDI rahelA AtmAonI dazA kevA prakAranI thAya che enuM pratipAdana karatAM paramopakArI zrI sidgharSigaNivara, zrI upamitibhava prapaMcakathAmAM pharamAve che ke " na jAnIte kAryAkAryavicAraM na lakSayati bhakSyAbhakSyavizeSaM na kalayati peyApeyasvarupaM nAvabudhyate heyopAdeyavibhAgaM nAvagacchati svaparayorguNadoSanimitta mapIti, tatossau kutarka zrAntacitazvintayati - nAsti paraloko na vidyate kuzalAkuzalakarmmaNAM phalaM na saMbhavati khalvayamAtmA nopapadyate sarvajJaH na ghaTate tadupadiSTo mokSamArga iti, tatoDasAva tattvAbhiniviSTa cittohinasti prANino bhASateDalIka mAdatte paradhanaM ramate maithune paradAreSu vA gRhaNAti parigrahaM na karoti necchAparimANaM bhakSayati mAMsAmAsvAdayati madyaM na gRhaNAti sadupadezaM prakAzayati kumArga nindati vandanIyAn vandateDavandanIyAn gacchati svaparayorguNadoSanimittamiti vadati parAvarNavAdamAcarati samastapAtakAnIti / tato vadhnAti nibiDaM bhUrikarmajAlaM patatyepa jIvo narakeSu, tatra ca patitaH pacyate kumbhIpAkena vipATayate krakacapATanena ArohAte vajrakaNakAkulAsu zAlmalIpu pApyate sandaMzakai mukha vivRtya kalakalAyamAnaM taptaM trapu bhakSyante nijamAMsAni bhRjjayanteityantasantaptabhrASTreSu tIryate pUyavasArudhirakleda mUtrAntrakaluSAM vaitaraNI chidyate isipatravaneSu svapApabharapreritaiH paramAdhArmikasurairiti, tathA samastapudagala rAzibhakSaNespi nopazAmpati bubhukSA niHzeSajaladhipAnespi nApagacchati tarpaH, abhibhUyate zItavedanayA kadaryaMta tApAtirekeNa, tathAdIrayanti ca tadanyanArakA nAnAkArANi duHkhAni, tatazvAyaM jIvo gADhatApAnugato hAmAtarhA nAthAstrAyadhvaM trAyadhvamiti viklavamAkrozati, nacAsya tatra gAtratrAyakaH kazcidivadyate; kathaciduttirNospi narakAdvivAdhyate tiryakSu vartamAnaH, katham ? vAhyate bhAraM kuTayate lakuTAdibhiH chidyanteDasya karNapucchAdayaH khAdyate kRbhijAlaiH sahate vumukSAM mriyate pipAsayA tudyate nAnAkArayAnanAbhiriti, tataH kathacida vAptamanuSyabhAvoDapyepa jIvaH pIr3ayata eva duHkhaiH, katham ? taducyateklezayantya nantarogavrAtAH jarjarayanti jarAvikArA: doduyante durjanAH vihvalayantISTa viyogAH parivedayantyaniSTa saMprayogAH visaMsthUlayanti dhanaharaNAni Akulayanti svajanamaraNAni vihvalayanti nAnADadhya sanAnIti, tathA kathacillabdhavibudha janmApyepa jIvo grasyata eva nAnAvedanAbhiH, tathAhiAjJApyate vivaza: zakrAdibhiH khidyate parotkarpadarzanena jIryate prAgbhavakR tapramAda smaraNenadanda hayateDasvAdhInAmarasundarI prArthanena zalyate Page 220 of 234 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tanidAnacintanena nindyate mahardikadevavRndena vilapatyAtmanazcayavanadarzanena Akrandati gADhaprAptAsakSamRtyuH patati samastAzucinidAne garbhakalamale /" je AtmAmAM sAhajika vivekano abhAva hoya che athavA to je AtmA suMdara vivekane dharAvanArA mahApurUSonI nizrAmAM nathI raheto te AtmA bhAvathI aMdhatAno upAsaka hovAnA kAraNe kArya ke akAryanA vicArane jANato nathI, bhakSya ane abhakSyanA vizeSane joI zakato nathI, peya ane apeyanA svarUpane kaLI zakato nathI, heya ane upAdeyanA vibhAgane jANI zakato nathI ane svaparanA guNadoSanuM nimitta zuM che e paNa jANato nathI. te kAraNe kutarkathI grAnta cittavALA banI gayelo e AtmA vicAre che ke:paraloka nathI, kuzalakama ke akuzalakarmo eTale puNyakarmo ke pApakarmonuM phala vidyamAna kharekhara A AtmA paNa yuktithI utpanna nathI, sarvajJa hoya e paNa saMbhavita nathI ane sarva upadezelo mokSamArga paNa ghaTI zakato nathI. evA evA vicAronA pariNAme avivekI agara vivekInI nizrA vinAno AtmA, atattvomAM abhiniviSTa cittavALo banI jAya che eTale ke-AtmA Adi tattvane mAnanAro nathI raheto enA pariNAme-evo AtmA prANIonI hiMsA kare che, asatya bhASaNa kare che, pArakAnA dhanane grahaNa kare che eTale ke corI kare che, maithunamAM athavA to paradArAomAM rame che eTale ke abrahmacArI athavA to vyabhicArI bane che, parigrahane grahaNa kare che, icchAnA pariNAmane nathI karato eTale ke asaMtoSane tajI saMtoSane dharanAro nathI banato, mAMsanuM bhakSaNa kare che, madhano AsvAda kare che, sadupadezano svIkAra karato nathI, kumArgane prakAzita kare che, vandanIya purUSonI niMdA kare che, avandanIya AtmAone vaMdana kare che, svaparanA guNadoSanA nimittane pAme che eTale guNa thAya to potAne nimitta mAne che ane doSa thAya to parane nimitta tarIke kahyuM che, eja kAraNe paranA avarNavAdane bole che ane saghaLAMya pAponuM AcaraNa kare che. e saghaLAMya pApakarmonA pratApe e jIva gADha evAM ghaNAM ghaNAM karmonI jALane bAMdhe che ane e gADha karmabaMdhanA yoge e jIva narakamAM paDe che. narakamAM paDelA e jIvane, tenAM potAnAja pApakarmonA samUhathI prerAyelA paramadhArmika suro kummI pAkadvArA pakAve che, karavatadvArA vere che, vaja kaMTakothI vyApta evA zAlmalI vRkSo upara ArohaNa karAve che, sANasAothI mukhane phADIne kalakalAyamAna thAya tevI rItanAM tapAvelA sIsAnuM pAna karAve che, tenA potAnAMja aMgonA mAMsanuM bhakSaNa karAve che, atyanta saMtapta bhaThThIomAM bhuje che, rasI, carabI, rUdhira, maLa, mUtra ane AMtaraDAMthI kaluSita banelI vaitaraNI nadImAM tarAve che ane talavAra jevAM patravALAM vRkSothI bharapUra evAM vanomAM lai jaine e patrakodvArA tenA khaMDakhaMDa karI nAkhe che. A prakAranI Page 221 of 234 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAdhArmika suro dvArA karAtI aneka prakAranI pIDAono bhogavaTo karatA e jIvane sudhA, tRSA, TADha ane tApanI pIDA paNa ghaNIja hoya che. e jIvanI kSudhA saghaLAya pugalonI rAzinuM bhakSaNa karavA chatAM paNa na zame tevI hoya che, e jIvane tarasa paNa evI lAge che ke te saghaLAya sAgaronA pANInuM pAna karavAthI paNa nAza na pAme. zItalavedanAthI e jIva pIDAya che ane tApanA atirekathI e jIva kadarthanA pAme che tathA tenAthI anya nArakIo paNa tenA upara aneka prakAranAM duHkhonI udIraNA kare che : arthAtu narakamAM paDelo e jIva paramAdhArmika surothI karAtI ane kSetranA pratApe utpanna thatI aneka vedanAone bhogave che tenI sAthe tyAM potAnI sAthe rahelA anya narakanA jIvodvArA karAtI vedanAo paNa tene bhogavavI paDe che. e saghaLIya pIDAonA pratApe gADha tApane AdhIna thayelo e jIva hA mAtA ! hA nAtho ! tame rakSaNa karo rakSaNa karo. A pramANe vikalavapaNe Akroza kare che paNa tyAM tenA gAmonI rakSA karanAra koipaNa vidyamAna hotuM nathI AthI e AtmAne te narakamAM mane ke kamane TANe prakAranI aneka kAramI vedanAo bhogavavI paDe che. vaLI koi paNa rItie kAramI narakagatimAMthI e jIva bahAra nIkaLe che to tyAMthI nIkaLIne te bIcAro potAnAM pApakarmonA pratApe tiryacomAM utpanna thAya che ane tyAM paNa tene aneka prakAranI vedanAo bhogavavI paDe che. tiryaMcagatimAM tene bhAra vahana karavo paDe che ane laphuTa AdithI kuTAvuM paDe che. e gatimAM e bIcArAnAM kAna ane puMchaDuM vigere chedAya che, e bIcArAne kRminAM jAlo khAya che, e bIcAro bhukhane sahana kare che, e bIcAro tarasathI mare che ane aneka prakAranI tIvra vedanAothI e bIcAro pIDAya che. ane tiryaMcagatinA trAsathI chuTIne koipaNa rItie manuSyabhavane paNa pAmelo e jIva, potAnAM tIvra pAponA pratApe manuSyabhavamAM paNa duHkhothI pIDAya che. manuSyabhavamAM paNa e AtmAne aneka rogonA samUho kaleza pamADe che, vRddhAvasthAnA vikAro jarjarita karI nAkhe che, durjana loko ghaNI ghaNI rItie du:khI kare che, iSTanA viyogo vidgala kare che, anicchanA saMprayogo zoka karAve che, dhanaharaNo eTale luMTArAo tenA dhanane uThAvI jaine tene dIna hIna banAvI de che, svajanonAM maraNo tene AkuLa vyAkuLa karI nAkhe che ane aneka prakAranA adhyavasAyo tene vikvala banAvI de che. tathA e jIva koipaNa rItie devajanmane pAme to te janmamAM paNa e bIcAro vividha prakAranI vedanAothI grasita thAya che. devalokamAM paNa paravaza banelA e AtmAne zakra AdinI AjJAo uThAvavI paDe che, pArakAnA utkarSanuM darzana karavAthI tene ghaNoja kheda thayA kare che, Page 222 of 234 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ icchita vastu nahi maLavAnAM kAraNa tarIke pUrvajanmamAM karelo je pramAda tenA smaraNathI paNa te pIDAya che, asvAdhIna evI amarasuMdarIo nI prArthanAthI eTale je amarasuMdarIo potAne vaza thAya tevI na hoya teone karelI prArthanAmAM maLelI nAsI pAsIthI athavA prArthanA karatI amara suMdarIonI icchAne pUrNa karavAnI zakti na hovAnA kAraNathI tene aMtaramAMne aMtaramAM ghaNuM ja baLyA karavuM paDe che, icchita nahi thavAnA nidAnanI ciMtAthI sadAya tenA hRdayamAM zalya rahyAja kare che, alpa RddhivALo hovAthI te moTI RddhivALA devonA sumadAyathI niMdAyA kare che, potAnA avananAM darzanathI te vilApa kare che ane atizaya najIka AvI gayuM che. mRtyu jenuM evo te AkraMda kare che tathA saghaLIja azucinA sthAnabhUta garbhanA kalakamalamAM tyAMthI cyavIne te paDe che. aMdhakArathI bacavAnA upAya : bhAva aMdhatAnuM A kAramuM pariNAma vicAravAthI samajI zakAze ke- AkhAe A saMsAranuM mULa kAraNa ja e bhAvaaMdhatA che. e bhAvaaMdhatAja AtmAne ubhaya prakAranA aMdhakAramAM paTake che. bhAvaaMdhatAnA pariNAme ubhaya prakAranA aMdhakAramAM paTakAyelA AtmAonI kevI dazA thAya che e ApaNe zrI siddharSi gaNivaranA kathanathI sArI rItie joyuM. bhAvaaMdhatA eTale vivekano abhAva athavA to viveka saMpaza mahApurUSonI nizrAno abhAva. viveka ke vivekI mahApurUSonI nizrAnA abhAvarUpa bhAvaaMdhatAmAM paDelA AtmAo mithyAtva, avirati, pramAda ane kaSAya Adi rUpa bhAvaaMdhakAramAM kevI rItie phasAya che ane enA pariNAme "narakagati' Adi dravya aMdhakAramAM enI zI dazA thAya che eno khyAla ApaNane parama upakArI zrI siddharSi gaNivara A kathanadvArA sArAmAM sArI rItie samarpe che. jo e ubhaya prakAranA aMdhakAramAM AthaDavAnI icchA ApaNI na hoya to ApaNI pharaja che ke-ApaNe anaMta upakArIo nA zAsananI suMda2mAM suMdara sevA karavA dvArA sadavivekarUpI bhAvacakSu meLavavA satata prayatnazIla rahevuM joie ane jayAM bhAvacakSanI prApti ApaNane na thAya tyAM sudhI e ekAMta upakAraka prabhu zAsananA sArane pAmavAthI parama vivekasaMpaza banelA puNyapurUSo nI nizrAmAM rahevArUpa je bhAvacakSu teno ApaNe kadIpaNa tyAga karavo joie nahi. saMpUrNa vivekarUpa bhAvacakSa pragaTa na thAya tyAM sudhI vivekasaMpannarUpa bhAvacakSunI sevA kalyANanA arthi AtmA mATe atizaya Avazyaka che. e kAraNe to parama kArUNika zrI jinezvaradevoe agItArtha ke agItArthanI nizrAnA vihAranI paNa manA pharamAvI che. anaMta upakArI zrI jinezvaradevanI e AjJAnuM yathAsthita pAlana karanArA puNyAtmAo mithyAtva Adi bhAvaaMdhakArathI bacI jAya che ane enA pratApe teone narakagati Adi rUpa dravya aMdhakAramAM AthaDavuM paDatuM nathI. bhAva aMdhakArarUpa mithyAtva AdinuM svarUpa paNa bhinna bhinna gatie jANavAnI jarUra che ane te have pachItyAga karavA chatAM IrAdo to tyAjyane meLavavAno che ne ? : Page 223 of 234 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtrakA2 52marSi zrI sudharmAsvAmijI mahArAjAe pharamAvelA A chaThThA adhyayananA prathama udezanA bIjA sUtranI avataraNikA karatAM TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjA pharamAvI gayA ke "A bIjuM sUtra sUtrakAra maharSie, saMsAravarti prANIone saMsAra upara nirveda ane vairAgya utpanna thAya e mATe pharamAvyuM che." A uparathI e vastu spaSTa rUpamAM patIta thAya che ke- nirveda ane vairAgya vinA svajanAdikanuM dhUnana e azakya che. zrI jinezvaradevanA dharma pratye rUci thavA mATe paNa sAmAnya rItanA nirveda ane vairAgyanI AvazyaktA che. avivekarUpa aMdhatA gayA vinA mithyAtvAdirUpa aMdhakA2mAM AthaDavAnuM maTI zakatuM nathI. mithyAtvarUpa aMdhakAramAM AthaDatA AtmAone zrI jinezvaradevanA mArga pratye rUci na jAge e sahaja che. cAhe zubhodaya hoya ke azubhodaya hoya, paNa AmAMnI ekapaNa cIja AtmAnI nathI, e samajAya to saMsAranA padArtho u52nI rUci ghaTe ane toja zrI jinezvaradevano mArga haiyAmAM pese : mATe dharmopadezake sauthI pahelAM saMsAranuM mamatva ghaTADavAno prayatna karavo joie. yAM sudhI e na thAya tyAM sudhI Dagale ne pagale vAMdhA AvavAnA. evI dazAmAM tyAjayane tajavuM joie ane tajIe ene icchavuM na joie, e vastu banavI muzkela che. lakSmInuM dAna denAro lakSmI mATe dAna de ? pAMcase mATe pAMcanuM dAna de ? nahi, chatAM paNa a to Aje cAlu ja che. evIja rItie zIla, tapa ane bhAvamAM paNa sAMsArika dhyeyanuM ja poSaNa cAlI rahyuM che : eTale ke-tyAjayane meLavavAnAja irAde moTe bhAge dharmapravRtti cAlI rahI che. AthI bacavA mATe dAnAdikanuM vidhAna zrI jinezvaradevanuM zAsana zA mATe kare che, e khAsa jANavAnI jarUra che. prabhu zrI jinezvaradevanA zAsanamAM dAnAdikanuM vidhAna eka saMsArathI mukti meLavavA mATe ja karavAmAM AvyuM che. e cAremAM saMsAranA tyAga sivAya anya koi vastu ja nathI. saMsArano tyAga, e ja e cArenuM dhyeya che. lobhI vaidya ane mAnI gurU ! : sabhAmAMthI - A pramANe hovA chatAM paNa tyAganI sAme ghoMghATa kema ? tyAganI sAme ghoMghATanuM kAraNa eka ja che ke-maLeluM paNa mUkavuM paDe che. ghoMghATa karanArA kahe che ke- 'puNyodaye maLelI sAmagrI paNa bhogavavAnI kema nA pADo cho ? ame khAie-pIie emAM tamArUM jAya ?' ame kahIye chIye, kahevAno dAvo karIe chIe ke- AnaMdapUrvakanA e bhogavaTAmAM pAyamAlI che, e pAyamAlI na thAya e mATe ja kahevuM paDe che. zrI jinezvaradevonI A dayA che. bhUkhyAne dekhIne sArI duniyAne dayA Ave, paNa-'e bhUkhyA kema che ?' evA vicArapUrvakanI dayA samyagdaSTane ja Ave che. tAva caDhe tyAre tAvavALAnI sevA mATe badhA kuTuMbI Ave, paNa pharI tAva na Ave evI sevA thavI joie. A zAstra evI sevA pharamAve che. Aje ATalI sAmagrI pAmyA cho, phera kaMgAla na thAo- e ciMtA khAsa thavI joie. pUrve sArUM karyuM mATe maLyuM, paNa have bhUMDuM karo to pariNAma zuM ? jenA yoge A maLyuM ene ja bhUlo tA Page 224 of 234 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazA kayI ? dharmagurUnI tathA dharmI mAtApitAnI A ciMtA hovI joie. zrI jine tharadeve A ciMtA ubhI karI, mATe ja e tAraka traNa lokanA nAtha thayA. traNa bhuvananA jIvonI AvI ciMtA karI mATe ja e traNa bhuvananA nAtha thayA. duniyAnA jIvo sArUM khAya-pIe enI irSyA nathI, paNa jJAnIne dayA Ave che. daradIne kupathya khAvAnuM mana thAya ane nA kahevA chatAMye khAya to kAMDu paNa pakaDavuM paDe, ema karatAM lAlacu daradIne gusso Ave eno upAya nathI. bALaka potAnA momAM kolaso ke mATI ghAle tyAre mAtA zuM kare ? ene game che mATe khAvA de ? nahi ja, khAvA na de eTaluM ja nahi paNa khAdheluM kaDhAve; ema karatAM bALaka rUe ane koi Thapako Ape to mA kahe ke- tame na samajo, e mare to mAro jAya. mAtApitA, ke je zarIranA pUjArI che, te paNa bALakane nukazAnakAraka vastuthI bacAve to jJAnI ke jemanI pharaja AtmarakSAnI che, te kupathyamAM lIna kema ja thavA de ? je AtmAnA Arogyane bagADanAra kupathyanI prazaMsA kare, anumodanA kare, enA jevo dharmadrohI anya koi ja nathI. bALaka to vizvAse dUdha pIe, paNa je mAtA jhera Ape e kevI ? vizvAse dharma levA AvanArane je dharmagurU arthakAmanI lAlasAmAM joDe, enA jevo vizvAsaghAtI koNa ? saMsArAsakta AtmAone rUce evuM ja na apAya. vyavahAramAM paNa kahevAya che ke-mAMdAnI rUci pramANe pathya na ja apAya ane Ape e vairI che paNa snehI nathI. mAMdA mAge tevI nukazAnakAraka chUTa Ape e vaidya nathI paNa lobhIyA che. lobhIyA vaidya evI chUTa Ape ke daradI uThavA jo go thAya ja nahi. e ja rItie potAnAM mAnapAna jALavI rAkhavA tathA vadhAravA mATe ane potAnA banAvI rAkhavA mATe satya nahi kahetAM, nukzAnakAraka rucatuM kahenArA dharmagurUo paNa lobhIyA vaidya jevA ja che, ema samajavuM joie. dharmanA yoge maLe badhuM. jenAmAM mokSa ApavAnI tAkAta che te saMsAranA padArtho paNa Ape. bhagavAn zrI haribhadrasUrijI mahArAjA kahe che ke dharma arthArthIne artha, kAmArthIne kAma, rAjayArthIne rAjaya, yugArthine putrI ane mokSArthIne mokSa Ape che. e to mAge te Ape. ciMtAmaNimAM guNa che ke- rAjaya mAMgo to rAjaya Ape ane dhola mAMgo to dhola paNa Ape. ciMtAmaNI pAse gAla kuTAve ka muThI ATo mAMge e kevo ? kahevuM paDaze ke-mUrkha ! evI ja rItie dharma paNa Ape baMdhue ! rAjA, mahArAjA ane cakravarti banyA, e badhA dharmanA ja pratApe, paNa dharmanI pAse duniyAnA padArtho mAMgavA jevA ja che ema mAnIne mAMge, e paNa mUrkhAja che. chaThTho Aro zaM helo lAvavo che ? : sabhAmAMthI :- to evA mUrkhAone upadeza zuM kAma? nAdAna bALaka sukhI kema thAya, e mAtAnI bhAvanA che. caMdanano guNa che ke ene ghase, kApe, bALe, to paNa sugaMdhi de, tema mAtAnuM haiyuM ja evuM che ke-lAta mAranArA dIkarAnuM paNa bhaluM cAhe. naThora dIkarAne mAnA haiyAnuM bhAna na hoya, e kAraNe kAMi mAthI naThora ochuM ja banAya ? apakArI game tema karI le, paNa upakArI to upakAranAM ja chAMTaNAM chAMTe. chorU kachorU thAya, paNa mAvatarathI kamAvatara naja thavAya. chokaro ke mArI bhUla hatI. vighnasaMtoSIo badhuM Page 225 of 234 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare, paNa dharmio sAvadha rahe to kazuM ja na thAya. vAta karanArane oLakho. vyaktinA pUjArI na bano paNa guNanA pUjArI bano devamAM vItarAgatA, gurUmAM nigraMthatA ane dharmamAM tyAgamayatA ema traNamAM traNa guNa hoya, to te pUjaya ane e traNa na hoya, to kaho ke-e amArA nahi. A badhuM tyAre ja bane ke-jayAre vivekanA abhAvarUpa je aMdhatA teno vinAza thAya. vivekanA abhAvarUpa aMdhatAnA yoge AtmAo mithyAtvAdi aMdhakAramAM AthaDe, emAM kazuM ja Azcarya nathI. karmavaza AtmAo e aMdhatAnA yoge anAdithI mithyAtvAdi aMdhakAramAM AthaDe che e batAvavAno ja A prayatna cAle che, ane e batAvavAno hetu dhUnana karAvavAno che. vivekanA abhAvarUpa aMdhatAnA yoge AtmAnI zI zI dazA thAya che, e to ApaNe joi gayA chIe ane mithyAtva AdinuM svarUpa tathA tenA yoge thatI durdazA haju jovAnI che ane te have pachI jinapravacana eTale zuM ? : sUtrakAra maharSi zrI sudharmAsvAmijI mahArAjA pharamAve che ke-aviveka e bhAre aMdhatA che ane e aMdhatAnA yo ge narakAdi ane mithyAtva Adi aMdhakAramAM aneka AtmAo AthaDe che. A kahevAno Azaya paNa e ja che ke- "koi paNa rItie saMsAravarti prANIo ne saMsAra upara nirveda ane vairAgya utpanna thAya. A vAta ApaNane TIkAkAra maharSie prathama ja kahI dIdhI che. A vAta kahyA pachI paNa parama upakArI TIkAkAra maharSi, sUtrakAra paramarSie pharamAvelI karmavipAkanI gariSThatAne ApaNe sahelAithI samajI zakIe, e mATe cAre gatinA jIvonI dazA vigerenuM ApaNane sArAmAM sAruM bhAna karAvI gayA. e uparathI ApaNe samajI gayA ke- "cAre gatimAMthI eka paNa gatimAM sukha nathI.' A vAta jo hRdayamAM barAbara pacI jAya, to AtmAne he je nirveda thAya ane nirvedanA yoge vairAgya paNa ApoApa ja thAya. e rItanI virakta dazA Ave, eTale zrI jinezvaradevanI eke eka AjJA rUce. e zivAya to anaMtajJAnIonI AjJA rUcavI e kaThIna che. "deva ane manu Sya gatimAM je sukha che, te paNa pariNAme du:kha rUpa che, e sukha paNa kSaNika che ane saMyo gajanya che, mATe emAM le pAvuM ja joIe.' -evI buddhi thAya to ja zrI vItarAga paramAtmAnuM tyAgamaya pravacana game. zrI jinezvaradevanuM pravacana ja e ke jenA yoge AtmA duniyAnA padArtho nI ArAdhanA ane AsaktithI pAcho vaLe. bhogave paNa AdhIna na bane : karmane yo ge saMyoga ane saMyogane yoge karma, A dazAmAM jo AtmA saMyogane AdhIna thayA ja kare, to e ghaTamALa cAlu ja rahe, pachI mukti thAya kyAMthI ? ajJAnAvasthAmAM karma to bAMdhyAM, paNa sajJAnAvasthAmAM udaya Ave. to pharaja kayI ? samyagudraSTinI avasthA to sajJAna kahevAya ja na ? ApaNe karmanA svarUpa tathA vipAkane jJAnIo nA kathanathI samajIe chIe, chatAM karma bAMdhatI vakhatanI ja ajJAnAvasthA karmanA udaya vakhate paNa rahe, to ApaNe paNa ajJAna. samyadraSTi para kaMi khAsa chApa nathI. karmanA vipAkothI sAvadha rahe, ane cAle tyAM sudhI ene Page 226 of 234 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdhIna na thAya, e samyagdaSTa. saMsAramAM rahelA mATe, cAhya samyaSTi hoya ke mithyAdraSTi hoya, cAre gati to che ja. je gatimAM jaie e gatinI prakRtino udaya to AvavAno. te te gatine yogya sAmagrI sAthe AvavAnI ja. te te gatinA vipAko sabhyaSTine na vaLage ema kaMi nathI bene mATe sarakho nyAya che. pharaka kyAM che ? mithyAdraSTi udayane AdhIna thAya ane samyagdaSTa udayane AdhIna na thAya, eja pharaka che. bAkI bhogave to beya. karma cIkAzane vaLage che ane udayane AdhIna thavuM e cIkAza. svAdhInatA e cIkAzano abhAva che. rAgadveSanI maMdatA che. jeTalA aMze enI maMdatA, teTalA aMze karmanuM AvAgamana ochuM, coTavuM ochuM, ane karma coTe ochAM eTale bhaviSyanA saMsarga ochA ane ethI mukti nikaTa. madhulisa talavAra : viSayanuM sukha kSaNika che ane vipAka kei guNo che. draSTAMtamAM, madhathI lepAyalI taravAranI dhArA cATavA jevuM e sukha che. madhathI lepAyelI aNIdAra taravAranI aNI cATavAmAM jeTaluM sakha, teTaluM viSayasevAmAM sukha, pariNAme jIbhane cheda thAya ane je pIDA bhogavavI paDe, te rIte viSaya bhogavyA pachInI pIDA che. jIbha aDe tyAre jarA madhura to lAge, paNa pachI vAta karavAno samaya rahe nahi. bUma pADyA zivAya chUTako ja nathI. bImArane kupathya pA kalAka AnaMda Ape, pachI pariNAme e kupathya zarIramAM pariNAma pAmyA bAda vedanA thAya. jJAnIe kahelI vAta pratyakSa anubhavasiddha che. zabda-gaMdhAdi pAMce viSayone meLavavAnI mahenata, e bhayaMkara majurI che . paNa tIvra AzAnA yoge e duHkha nathI lAgatuM. klorophormathI bhAna vinAnA thai javAthI kApakupanI vedanA mAluma na paDe, e rIte AzAmAM lInatAnA yoge caitanya dabAi jAya che, mATe duHkhanI khabara nathI paDatI. satyane mUkI asatyanI pAchaLa janArane zAstra acetana jevA kahyA che. zAstra to sabhyadraSTi sivAyanA badhAne asaMzI paNa kahyA che. manavALo paNa yogya kA2vAi na kare, to manavALA ane mana vaga2nAmAM phera zo ? je vartamAna sukhamAM lIna thai bhaviSyanA sukhane na vicAre, ene DAhyo kahe koNa ? samyagdaSTa AtmA bhaviSyanA hitano vicAra kare, paNa vartamAnasukhanI icchA na kare. vyavahAramAM paNa bhaviSyanA sukha mATe vartamAnamAM takalIpha veTho cho. bApanI muDI beMkamAM zuM kAma mUko cho ? beMka tuTe to ? tuTavAno saMbhava chatAM paNa bAre varase bamaNA thavA mATe mUko cho ne ? zuM vartamAnanI e Apatti nathI ? cheja, vaLI vImA utarAvI lavAjama bharo cho te zA mATe ? saMtAna AdinA sukhane mATe ne ? saMtAna bhAgyahIna hoya to pAi paNa na pAme ema paNa thAya, e vAta judI, paNa tyAM mAnyatA kayI ? kahevuM ja paDaze ke-eja ! e rItie bhaviSyanA bhalA khAtara vartamAna vastu gumAvavAmAM ha2kata nathI lAgatI ne ? jo hA, to kaho kebhaviSyanA hitanI darakAra vagara viSayasukhamAM lIna thavuM, e madhathI lepelI aNIdAra taravAra cATavA jevuM che ke bIjuM kaMi che ? bhaviSyanI darakAra vinA e taravAra cArTa ane cATavuM vyAjabI kahe, e DAhyo ke mUrSoM ? viSaya bhogave ane vyAjabI kahe to samyaktva kyAM rahe ? viSaya bhogavatAM chatAM pAmaratA kabUle tyAM sudhI to ThIka, paNa sevavA joie ema kahe tyAM zuM thAya ? Page 227 of 234 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmA e bhAvuka dravya che ! : phalANA viSaya kema seve, enI kALajI sammadraSTi rAkhe ke kema chUTe enI kALajI rAkhe ? viSayamAM paDelA paNa samyagudraSTI hoya, te itara viSayathI bace emAM sahAyaka thAya ke itarane viSayamAM homavAmAM sahAyaka thAya ? koI viSayane tajavA taiyAra thAya tyAre-tame viSayo anubhavyA che ke nahi ? -ema samyadraSTi pUche ? agninI AgaLa mINano goLo mUkavo, e mINanA goLAno nAza karavA jevuM che. AjanA kahevAtA sudhArako ane potAne samyagudraSTi tarIke oLakhAvanArAo mINanA goLAne goLA tarIke rAkhavA mATe agni AgaLa makI a evA che. mINano goLo game tevo majabUta, paNa agni AgaLa to DhIlo ja. zAstro AtmAne bhAvuka dravya kahyuM che. vajAdika keTalAMka dravya abhAvuka che, jemAM kANuM na paDe, parivartana na thAya, paNa AtmA e to bhAvaka dravya che. parIkSA thAya, paNa kyI rIte ? : zrI tIrthaMkaradeva jevA paNa niyamA ghara taje tyAre kevalajJAna thAya. emanA jevAne ghara tajavuM paDe. aTavIo laMghavI paDe. upasarga sahevA paDe. tapa karavA paDe tyAre kevalajJAna thAya ane tamane -amane ema ne ema ja thAya ema ? jJAnI kahe che ke-koi apavAdane bAda karIe to saMyogane AdhIna thayA vagara AtmA prAyaH rahe nahi. mATe yAda rAkho ke-aMkuza vagara koine na cAle. munio mATe paNa keTalA aMkuza che ? zrI vItarAga jevA cAritrAvALA paNa paDatA vAra na lAge. virAgInI parIkSA mATe ene viSayanA gharamAM naja mUkAya. virAgIne eka sekaMDa paNa viSayamAM rahevAnI salAha sammadraSTi AtmA na Ape. virAgInI parIkSA mATe ene viSayanA saMyogamAM eka sekaMDa paNa rahevAnuM kahevuM, ene samyadraSTi iSTa na mAne, to pachI samyagudraSTionA samudAyano evo kAyado to kema ja hoya ? ane evo kAyado thAya tyAM samyakatva kema rahe ? ghaNAo kahe che ke- "ATalAmAM zuM ?' huM kahuM chuM ke-kuvAnA kInArethI jarA paga khase to zuM thAya ? AthI virAgInI parIkSAno niSedha nathI, enI parIkSA jarUra thAya, paNa susaMyogamAM rAkhIne ! evA sArA saMyogamAM joDIne thAya ! enI bhAvanA caDhe evI kALajI rAkhavI joIe paNa ene viSayanA saMsargamAM mUkavAnI bhAvanA to naja hovI joie. chatI sAhAbIe tyAgI kema ? : samadraSTie sAcAne sAcuM tathA khoTAne khoTuM kahevuM joie. emAM khoTI zarama ane khoTI maryAdA rAkhavI e mithyAdraSTipaNuM che. jANe kharo ane avasare paNa kahe nahi e jANapaNuM mohanA gharanuM che. zAstra kahyuM ke-mithyAdraSTino suMdara pariNAma paNa asuMdara che ane mithyAdraSTinI kSamA, zAMti tathA samatA e paNa mohanI mUccha che samyagudraSTi che ke je vartamAna samayanA tuccha sukhanI khAtara bhaviSyanuM hita toDavA na icche. chatI sAhyabIe dIkSA levI eTale vidyamAna hAthIghoDA ane pATahavelI choDIne bhikSA mAgavA nIkaLavAnuM che, vastI paNa mAgI maLe, koi Ape to rahevAya ane na Ape to na rahevAya. cha khaMDanA mAliko cha khaMDanI sAhyabI Page 228 of 234 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ choDI ekalA kema nIkaLI paDatA ? e DAhyA ke vartamAna sukhane vaLagI rahelA DAhyA ? zrI jinezvaradevo chatI sAmagrIe tyAgI kema banyA e hetu to tapAso ? roga thavAthI zrI sanatakumAra cAlI kema nIkaLyA ? roganI sevA to saMsAramAM sArI thAta paNa zrI sanatakumAre vicAryuM ke bhale thoDo vakhata vyAdhi bhogavavI paDe, paNa bhaviSyanA rogane maTADavA mATe Aja jarUrI che. prabhuzAsana kone mATe che ? : vartamAna viSaya sukhane vaLagelA chatAM je ene sArUM nathI kahetA ane nathI mAnatA tene prabhuzAsanamAM sthAna che paNa jeo ene sArUM kahe che tene prabhunA zAsanamAM sthAna nathI. vartamAna viSaya sukhaneja upAdeya mAnIne vaLagI rahenArAo AtmAnI paNa dayA visarI gayA che ane jeo potAnA AtmAnI paNa dayA visare te bIjAnI bhAvadayA zuM kare ? jene potAnI bhAvadayA na Ave e bIjAnI zuM kare ? pApamAMthI jheranA phaNagA phuTe che. 'ame je viSaya bhogavIye chIye eto pha2ja che, be pAMca lAkha meLavavAja joie, toja amArUM pojhIzana vadhe, rAjakAjamAM ghusavuMja joie, rAjaddhi meLavavIja joie.' -AvI AvI mAnyatAnA mULamAMthI pAparUpa kAyadAnA phaNagA phuTe che. pote viSayanA saMgamAM rahetAM tharathare e bIjAne viSayanA saMgamAM rakta rahevAnI salAha kema Ape ? Aje to kAyado thAya che ke-rahevuM ja, paNa e kAyadA karanArane virAgI pUcha ke- 'tame koNa cho ?' tyAre e zuM kaheze ? 'ame zrImAna chIye.' ema kahezo to to virAgI kaheze ke- 'tamane ame nathI mAnatA, tame bhagavAn zrI mahAvIranA dIkarA ho to tamane mAnavA taiyAra chIye, bAkI tamArI zrImaMtAinI to amane kazIja kIMmata nathI kAraNa ke tamArI zrImaMtAi kAMi amane amAre je joie che te nathI devAnI mATe tame mahAvIrane mAno to ame tamane mAnIe.' AvuM kahenArane uttara to Apavo ja paDaze ne ? buddhipUrvaka uttara Apavo joie ke jethI AbarU na gumAvavI paDe. zrI jainazAsana samyagdaSTa mATe che, bhavane khoTo mAnanAra mATe che, saMsAranI sAmagrI ApavA baMdhAyelo nathI. huM ghI dudha khAuM ne tamane na ApuM to vAMka kharo bAkI tamArI khAtara anIti ke juTha Adi pApa huM karavAno nathI. A jamAnAmAM anIti vinA cAle nahi mATe anItimAM pApa kema kahevAya ? ema mAnavuM enA jevuM mithyAtva kayuM che ? sabhyaSTi to kahI de ke- huM saMsAra choDI zakato nathI mATe nItipUrvaka maLe ethI tamArUM rakSaNa karIza. vastusthiti AvI hovA chatAM paNa Aja to kahe che ke-jenI jarUra eno niSedha kema ? paNa vicAro ke-duniyAnA jIvone to aDhAre pApasthAnakonI jarUra che mATe eno niSedha nahi ema ? zrI arihaMtadevane mAnavAno dAvo kara ane chokaro mAMdo paDe tyAre melaDI pAse jAya, tyAM zuM zAstrakAra hA pADe ? gurU nigraMtha joie ema kahe, paNa pAchA kahe ke amArA vepAra rojagAra cAlatA nathI mATe tame paNa amArA bheLA bhaLo ane amArI sthiti mAne ? mAne to pariNAma e Ave ke-vIsamI sudhA2o A kai dazA ? zuM sAdhu, e vAtane sadImAM prabhunA zAsanane dezavaTo ja Apavo paDe ane te zuM yogya che ? nahi ja, to vicAro ke Page 229 of 234 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'deva vItarAga, gurU nigraMtha, ane tyAgamayI dharma, e traNanI pAse maMgAya ? vItarAga deva pAse rAganAM sAdhano maMgAya ? kesarIyAjIne kahe ke- 'chokaro sAro karo to pAMca zera kesara caDhAvuM' -e zuM ? zuM e vItarAga paramAtmAnI bhakti che ? kharekhara, AjanI dazA ja koi vicitra che. keTalAka to Aje kahe che ke-gurU kaMcana, kAminInA tyAgI kharA, paNa e gurU. amArA kaMcana-kAminIne sArAM kema na kahe ? Ano artha e ja ke-paMca e paramezvara, paNa mArI khIlI na phare. AvI dazAnA yoge ja bhavAbhinaMdIo kahe che ke- 'deva vItarAga, gurU nigraMtha, dharma tyAgamaya e vAta sAcI, paNa e traNeye amArI jarUrIAta jovI ja joiye.' AvAone pUchavuM joie ke-zuM e tamArI jarUra jovA nIkaLyA che ? sadupayoga e dharma : sabhA. sobatamAM raho to eTaluM na hoya ? deva to muktimAM che, dharma e tArakanI AjJAmAM che ane amo tamArI sobatamAM chIyeja nahi, kAraNa ke-sAdhu gRhastha nizrAe rahe che paNa kAdava tathA pANI vacce rahela kamaLanI jema nirlepa rahe che, jo nirlepa rahe tosAdhutA Take, nahi to kamaLa kohavAi jAya, tema sAdhutAmAM paNa saDo thAya. gRhastho ane sAdhuonI sthitimAM ghaNoja pha2ka che. gRhasthane dravyadAnano adhikAra che paNa munine nathI enuM kAraNa e ja keH gRhastha pAse dravya che mATe enI mUrchA choDAvavA mATe dAna che, gRhastha parigraha AraMbha samAraMbha rUpa rogathI pIDAya che mATe dAnarUpI auSadhanI ene jarUra che, ane munine dravya nathI mATe mUrchA paNa nathI ane dravyadAna paNa nathI, dAnano upadeza de te rogIne mUrchAthI bacAvavA mATe. dravyamUrchAmAM paDelAne dAnano upadeza de paNa dAna mATe kamAvAnuM na kahe . mUrchAnAMsAdhanavALAne upadeza de, zrAvaka jamavA bese tyAre muninI rAha jUe, paNa eka ja AdamI hoya ane rasoi banAvI nathI to munine banAvI devAnuM vidhAna nathI. pauSadhamAM tevihAro upavAsa agara ekAsaNuM karanAra zrAvaka mATe Avela cIja munine e zrAvaka vahorAve paNa covIhAro upavAsa karyo hoya e zrAvaka maMgAvIne munine na vahorAvI zake. arthAt maLelAno sadupayoga karavo e dharma. lakSmI e pApasthAnaka sevyA vinA AvatI nathI. e lakSmI dvArA pApanA tyAgano upadeza e lakSmIvAnane muni de paNa dAna mATe pApane sevI lakSmI meLavavAnuM jainazAstra kahetuM nathI. dAna lakSmI pa2nI mUrchA utA2vA mATe che. pArakAnuM kalyANa thAya emAM vAMdho nahi paNa bhAvanA to mUrcchanA tyAganI che. kevala pArakAnA kalyANanI bhAvanAmAM dravyadAnano lAbha paNa emAMe Apu enAthI sogaNuM maLe evI bhAvanA Ave to e lAbha paNa nahi. munIne dAna devAmAM bhAvanA kayI ? Page 230 of 234 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muni uttama pAtra che, ratnatrayAnA dhAraka che, zakaya jIvanA pAlaka che, rakSaka che ane jagatamAM zakAya jIvanI rakSAnA pracAraka che e mATe, e munine saMyamapuSTi mATe emanuM zarIra vadhu Take to jagatamAM pakAyanI rakSA vadhu thAya, akAya rakSAno pracAra vadhu thAya e mATe, temaja potAne paNa AnA yoge saMyamano avasara Ave e mATe munine bhaktipUrvaka dAna devAya. munine dAna devAmAM irAdo A cho ke vadhato, paNa irAdo to A ! zAstra kahe che ke- "munine dAna detI vakhate zrAvakane harSanAM AMsu Ave, te kyAre Ave ? AvI bhAvanA vinA Ave ? Aje to keTalAka kahe che ke- ame hoie to sAdhu jIve, ame jIvADanAra ane amArA AdhAre e jIvanAra." A bhAvanAthI akkaDAI AvI che tyAM harSanA AMsu kyAMthI Ave ? sammadraSTi to sAmAnya yAcako mATe paNa mAne ke yAcako na hota to dAna kone deta ? yAcako che to kalyANanA daravAjA ughADA che. Ano artha e nahi ke-bIjAne yAcako banAvavA icche . zrAvakkaLanA manoratha : sabhAmAMthI. dezamAM bhIkhArI vadhe ne ? jainadarzana e vAta mAnya nathI rAkhatuM. badhA purUSo tyAgI thAya to emanAM kuTuMbo zuM karaze ? e phIkara jainadarzana nathI karatuM, kAraNa ke je divase badhA tyAgI thaze, tyAre temanAM kula paNa puNyavAna haze. Aja to pApAtmAo uttama kuLane paNa adhama karavAnI peravIo kare che. prabhuno saMyama mArga sAMbhaLI sammadraSTi devatAo paNa icche che ke- kyAre zrAvakakula maLe ane saMyamapaNuM pAmuM !' zrAvakakulanI gaLathuthImAMja tattvanuM jJAna hoya. nirveda ane vairAgyanAM jharaNAM e zrAvakakulamAMthI nItaratAM hoya. zrAvakanA rasoDAmAM paNa tattvajJAnanI ja vAta hoya. zrAvakanA vepAramAM suMdara nIti, pramANIkatA ane udAratA hoya, enI dareka karaNImAM sadAcAra hoya, enA jIvanamAM zAMti, sahiSNutA ane sadAcAra hoya, paNa moha, lobha ke laphaMgAi na hoya. zrAvaka, jo potAnA gharamAMthI koi saMyamI nIkaLe to pote potAnA gharane puNyaghara mAne, ane koi paNa AtmA evo na nIkaLe to ene thAya ke-e ke caitanyavaMtI mUrti mArA gharamAM che ke badhAMya dhamaNa jevAM putaLAM che? A badhuMya samajavA mATe samajo ke-zrAvakanA manoratha kayA hoya ? sadAya kyAre mamatA chUTe ane kyAre municaryA pALuM ? AvAja manoratho zrAvakonA hoya, evA zrAvako potAnAM saMtAnone saMsAramAM rasapUrvaka mahAlavAnuM kema ja kahe ? sammadraSTi mAbApa bAlakane sArAmAM sArI cIja khavaDAve paNa kAnamAM phuka mAre ke enA rasamAM lIna thavAmAM majA nathI : jo emAM rAcyo to durgati thavAnI ! AvA zikSaNathI TevAyelo AtmA, thALImAM jeTalI cIja Ave emAMthI je cIja upara potAno prema vadhAre hoya te taje, paNa evA zikSaNanA abhAve Aja to na hoya to iSTa vastu mAgIne rasapUrvaka khavAya che. zrAvakanA AcAro gayA mATeja bhayaMkara pApanI jarUrIyAta manAi, pApanI jarUrIyAta manAI mATe ja dharmano upadeza kaDavo manAyo, ethI ja zuddha prarUpaka sAdhu pratye vaira bhAvanA jAgI, Agama uparano prema gayo, bhagavAna zrI mahAvIra paramAtmAnA vacana uparanI zraddhA gai ane e ja hetuthI ghora mithyAtvano udaya thavAthI kAramuM Page 231 of 24 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAstikapaNuM AvyuM. evAo to ApattinA samaye rodaNAM rotA Ave, paNa evAone sAdhu zuM kahe ? evAone sAdhu to e ja kahe ke- 'mAvoyan ane saMsAra svanAvoDaya prabhu zAsanano pratApa H kharekhara Aje tattvadraSTinI vicAraNA moTe bhAge nAza pAmI che, anyathA zrAvaka, sAdhu pAse AvIne 'khAvA nathI maLatuM' ema kahe ? paNa e badhuM koNe zIkhavyuM ? kahevuM ja paDaze kesaMsArIo sAthe mAnapAna mATe bhegA bhaLelAoe ja prAyaH evuM evuM zIkhavyuM che. sAdhutAnA marmane samajanArA sAdhu to kahe ke- 'bhAi ! evI karaNI kara ke bhaviSyamAM AvuM na thAya.' AvI AvI zudgha prarUpaNAnA pratApe sAdhu pAse Avelo paNa evuM pAmI jAya ke-ene ThaMDaka vaLe. muni sAdharminA udghArano, sAdharminI bhaktino upadeza avazya Ape, paNa pelAne to muni emaja kahe ke-prabhunuM zAsana pAmIne AvI dInatA naja karAya, kAraNake-sukha ane du:kha to karmanA yoge Ave ane jAya. zrI zAlibhadra jevA sAhyabIvALA je samaye vase, teja samaye sADAbAra dokaDAnI muDIvALo paNa zAMtithI vase, e zrI bhagavAn mahAvIranA zAsanamAM paNa bIje nahi. zrI zreNika mahArAjA, potAthI paNa adhika zrI zAlibhadranI Rddhi jUe te chatAM paNa irSyA na thAya, e prabhunA zAsanano ja prabhAva. zrI zAlibhadranI batrIsa strIo AnaMda kare ane gharano vahIvaTa mAtA kare, chatAMpaNa e mAtAne ema na thAya ke-huM kAma karUM ane vahuo besI rahe e paNa bhagavAnanA zAsanano pratApa. jaMgalanI musApharImAM rAkhavAmAM Ave che, jene meNA kahe che. zAhukAra, meNA sAthe cAlatAM zobhe ? e enI AjJA mujaba cAle ? hA ! na cAle to luMTAi jAya. e sAthe na hoyato eja luMTe. ene ATha AnA ApI sAthe levAmAM Ave che eno hetu e che ke enI jAtanA luMTArA lUMTI zake nahi. je rAga lUMTI rahyo che te zrI jinezvaradevanA zAsana pratye thAya to te vaLAu che. duniyAnA padArtha mATe thatA kaSAya te luMTArA che. paNa eja kaSAya prabhu mArgane sAcavavA thAya to te vaLAu che. vaLAu sAthe rahe, duzmanathI bacAve ane hadathI pAcho vaLe. tevI rIte prazasta kaSAya, rAga vigere ayogya kAryavAhIthI bacAve ane AtmA nirmaLa thAya ke e ApoApa pAchA vaLe. vItarAgadazA nathI AvI tyAM sudhI dharmarakSA mATe, AtmarakSA mATe, prazasta kaSAyo heyakoTinA nathI. zrI dazArNabhadra rAjAnuM abhimAna prazasta hatuM paNa mArApaNAno ukAMTo aprazasta hato. ayogyane sudhAravAnI lAlAzamAM vAMdho nahi paNa haiyAmAM kALAza thAya to jarUra DAgha lAge. vaLAune paNa rAjI rakhAya, sArUM khAvA apAya paNa mAla na dekhADAya, hIrAmANekane pannAnI thelI na batAvAya, nahi to eja vaLAuM jarAka cheTe jai lUMTe. agara lUMTAve. vAgha ke siMhanA baccAM pALanArA mAlIko potAnuM zarIra emane cATavA na de, kemake jANe che ke dAMta beThA ane lohI cAkhyuM to e prANI jAtano bhAva bhajavyA vinA na rahe. AthI ja pa2mopakArI zAsrakAra paramarSio cetave che ke prazasta kaSAyone paNa matalaba pUratAja rAkhavAnA che mATe ene paNa AdhIna na thatA. AdhIna thanArano A zAsanamAM pakSapAta nathI. Page 232 of 234 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jenuM pariNAma sAruM te prazasta samajo ane jenuM pariNAma khoTuM te prazasta dekhAtA hoya chatAMya aprazasta samajo . abhavyanuM saMyama suMdara chatAM zAstrakAre anarthakara niSphaLa prAlaya kahyuM kAraNake te paugalika lAlasAothI bhareluM ja che : AthIja nirveda tathA vairAgya vinA dharma pAmI zakAto nathI ane pALI zakAto nathI. e ja kAraNe sUtrakAra paramarSi saMsAra upara nirveda ane vairAgya thAya te mATe karmanA vipAkanuM varNana kare che, e vipAkanuM varNana karatAM sUtrakAra paramarSi ane TIkAkAra maharSi zuM zuM pharamAve che ke ApaNe kramasara jJAnI mahArAjAe bhALyuM haze te have pachI jo zuM karmavazavarti prANIonA karmavipAnuM viziSTa prakAre varNana karmavipAnuM varNana zA mATe ? saMsAravarti prANIone nirveda tathA vairAgya utpanna karAvavAnA ja eka irAdAthI sUtrokAra paramarSi zrI sudharmAsvAmijI A chaThThA adhyayananA prathama udezAnA bIjA sUtradvArA, karmanA vipAkanuM varNana karavA mAge che, kemake karmavipAkanA yoge thatI saMsAranI duHkhamayatA sAmAnya rIte paNa samajAya nahi tyAM sudhI nirveda Avato nathI ane vairAgya bhAvanA jAgRta thatI nathI. tathA nirveda ane vairAgyavinA zrI jinezvara devano mArga rUcato nathI. prabhunA mArganI rUci mATe nirveda tathA vairAgya e prabaLa sAdhana che. nirveda eTale saMsArane kArAgAra mAnavo ane enAthI kyAre chuTAya e bhAvanA thAya te. e nivadanA yoge e ke eka saMsAranA padArtha pratye rAga pAtaLo paDe e vairAgya. e thAya tyAre jJAnIno mArga sArAmAM sArI rItie ArAdhAya. zrI vItarAga prabhunA mArgamAM duniyAdArInAM padArtho nI abhilASAno paNa niSedha che kAraNa ke-maLyuM hoya e paNa mukavAno emAM upadeza che. arthakAma, paisoTako, rAjaRddhi vigere meLavavAnI mahenata to sau kare paNa A zAsanamAM to e badhuM mUkavAnI mahenata che. bahArathI choDavAnI sAthe haiyethI paNa khasavuM joie : Aja kAraNe dharmanI prApti mATe sAmAnya rItie paNa nirveda tathA vairAgya e guNonI anivArya jarUra che. jayAre saMsAra pratye nirveda Ave tyAre saMsAranI pratipakSI vastu pratye sadbhAva thAya che. dhyAnamAM rAkhajo ke-nAnAmAM nAnI kriyA A zAsananI eTale navakAra maMtrano jApa paNa saMsArathI chUTavA mATe ja che. arthAt koi paNa kriyA jinezvara devoe saMsAramAM rahevA mATe pharamAvI ja nathI. prANIonAM saMsAranAM baMdhana ghaTe, rAgadveSa ghaTe, mohanI Asakti ghaTe, te mATe ja e ke eka kriyAnuM jJAnIe vidhAna karela che. jayAM sudhI duniyAnI tIvra Asakti beThI che tyAM sudhI zrI jinezvaradeva jevA paramopakArInI AjJAmAM raktatA nathI thatI, AthI ja nirveda tathA vairAgya guNanI khIlavaNI vagara dhunana na thAya. Aja hetuthI sUrAkAra paramarSie A chaThThA adhyayananA prathama ude zAnA bIjA sutrAnI zarUAtamAM ja pharamAvyuM che ke d Fut M&I de7' Page 233 of 24 Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te yathAvasthita karma vipAkane teja rItie pratipAdana karatA mane he bhavya jIvo ! tame sAMbhaLo. saMsAra eTale cAragati : have sUtrakAra paramaSi sUtra dvArA te karmavipAkane kevI rItie varNave che, e vastuno sArI rItie ane spaSTatAthI khyAla Ave te mATe, TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkasUrijI mahArAjA pote ja prathama teno khyAla ApavA mATe saMsAramAM gatio keTalI che, te gatiomAM yonio ane kulakoTio keTalI che, te te gationI utkRSTa sthiti keTalI che, te te gatiomAM kevA prakAranI ane kevI kevI vedanAo tathA kaI kaI jAtinAM ane kevA kevA prakAranAM duHkho che ane A badhAya uparAMta e bhayAnaka saMsAramAM kevI azaraNa dazA che, eno anaMtajJAnIonA vacanAnusAra Abehuba citAra ApavAno irAdo rAkhe che ane e ja kAraNe e paramopakArI paramarSi kramasara e saghaLI vastuonuM varNana karatAM zarUAtamAMja saMsAra eTale zuM ? e samajAvatAM pharamAve che ke "nArakatirya narAmaralakSaNAzcatastro gataya?" nAraka, tiryaMca, manuSya ane devalakSaNa cAra gatio che : arthAt cAra gatio kaho ke saMsAra kaho e ekaja che. Page 234 of 234