________________
સમૂચ્છિમ મનુષ્યો ગર્ભજ મનુષ્યોના અશુચિસ્થાનોમાં ઉત્પન્ન થાય છે. તે ઉત્પન્ન થવાના ચૌદ સ્થાનો જ્ઞાનીઓએ કહેલા છે.
(૧) મનુષ્યની વડી નીતિ (સંડાસ) (૨) લઘુનીતિ (પેશાબ) (૩) શ્લેખ. (૪) શરીર મેલ (૫) નાક મેલ (૬) ઉલટી (૭) પિત્ત (૮) પરૂ (૯) રૂધિર (૧૦) શુક્ર = વીર્ય (૧૧) મૃત ફ્લેવર (૧૨) સંભોગ ક્રિયા (૧૩) ગામ કે નગરની ખાઇમાં અને (૧૪) ગામ કે નગરની ખાલમાં ઉત્પન્ન થાય છે.
જંબુદ્વીપનું વર્ણન
તિર્થાલોકની મધ્યમાં થાળી જેવા વૃત્તાકારે રહેલો છે. તેનો વિખંભ એક લાખ યોજનનો છે. તેની પરિધિ ૩૧૬૨૨૭ યોજન અને ૩ ગાઉથી કાંઇક અધિક છે. ક્ષેત્રફળ ૭૯૦૫૬૯૪૧૫) યોજન અને ૧ ગાઉથી કાંઇક અધિક હોય છે.
મેરૂ પર્વત- બરોબર જંબુદ્વીપની મધ્યમાં, સમભૂતલા = આઠ રૂચક પ્રદેશથી ૯૯OOO યોજન ઊંચો અને નીચે મૂળમાં ૧૦00 યોજન ઉંડો મલીને એક લાખ યોજનનો છે. વિખંભ મૂળમાં ૧૦૦૯૦ ૧૦/૧૧ યોજન સમભૂતલા પૃથ્વીએ ૧0000 યોજન અને ઉપરના તળીએ ૧000 યોજન વિસ્તારવાળો ગોળાકારે રહેલો છે. મેરૂની ચારે બાજુ નીચે જમીન ઉપર ભદ્રશાલ વન આવેલું છે. તે પૂર્વ અને પશ્ચિમમાં બાવીશ હજાર યોજન અને ઉત્તર તથા દક્ષિણમાં અઢીસો અઢીસો યોજન વિસ્તારવાળું છે. સમભૂલા જમીનની સપાટીથી ૫00 યોજન ઉંચે ચારેબાજુ મેરૂને ફરતું પ00 યોજનાના વિસ્તારવાળું નંદન વન છે. તેનાથી ૬૨૫OO યોજન ઉંચે મેરૂને ફરતું ચારે બાજુ પાંચસો યોજના વિસ્તારવાળું સોમનસ વન છે. તેનાથી ૩૬OO0 યોજન ઉંચે એટલે મેરૂના ઉપરના તળીયામાં પાંડુકવન છે. તેની મધ્યમાં ૪૦ યોજન ઉંચી નીચે ૧૨ યોજન વિખંભવાળી અને ઉપરના તળીએ ૪ યોજન વિખંભવાળી ચૂલિકા છે. ચૂલિકાની ઉપર મધ્યમાં ૧ ગાઉ લાંબુ અડધો ગાઉ પહોળું અને ૧૪૪૦ ધનુષ ઉંચું જિન ચૈત્ય છે તેમાં ૧૦૮ પ્રતિમા છે. ત્યાં ફક્ત દેવદેવીઓજ દર્શને આવે છે. ચૂલિકાની ચારે બાજુ ૫૦ યોજન દૂર પાંડુકવનમાં એક એક જિન ચૈત્ય છે તે ૫૦ યોજન લાંબા ૨૫ યોજના પહોળા અને ૩૬ યોજન ઉંચા છે. તે દરેકમાં ૧૨૪ પ્રતિમાઓ છે. ચૂલિકાની ચારે વિદિશામાં ૫૦૦ યોજન ઉંચા અને ૨૫૦ યોજના સમચોરસ વિસ્તારવાળા પ્રાસાદો છે. આ પ્રાસાદોની ચારે બાજુ ૫૦ યોજન લાંબી અને ૨૫ યોજન પહોળી એક એક વાપીકા છે. (મલીને ૧૬ છે) પાંડુકવનમાં ચૈત્ય અને વનના છેડાની વચમાં ચૂલિકાની ચારે દિશામાં એક એક અભિષેક શીલા છે. તે ચારે બાજુની ચાર શીલાઓ થાય છે. તે ઉત્સધ અંગુલે ૪ યોજન ઉંચી ૫00 યોજન લાંબી અને ૨૫૦ યોજન પહોળી શ્વેત વેદિકા અને વન સહિત છે. પૂર્વ તરફની શીલાનું નામ પાંડુકમ્બલા છે. પશ્ચિમમાં રત્નકમ્બલા આ બે શીલાઓ ઉપર બબ્બે સિંહાસોનો છે. અને ઉત્તર તરફ અતિ રક્ત કમ્બલા અને દક્ષિણમાં અતિપાડુકમ્બલા નામની છે. આ બે શીલાઓ ઉપર એક એક સિંહાસન છે. એમ મળીને કુલ છ (૬) સિંહાસનો આવેલા છે. બધા સિંહાસનો ૫૦૦ ધનુષ લાંબા, ૨૫૦ ધનુષ પહોળા અને ૪ યોજન ઉંચા છે. બધા વન ચૂલિકા અને વેદિકા સહિત છે. વનસહિત છે. સોમનસવન અભિષેક શીલાઓ સિવાય પાંડકવન સરખેજ છે. નંદનવન સોમનસવન સરખું છે પણ દિશાઓના ચૈત્ય અને
Page 125 of 234