Page Text
________________
धात्वनुप्रवेशादसाध्यत्वाच्चैतिः एकादश क्षुद्रकुष्ठानि, तद्यथा-स्थूलारुष्क (१) महाकुष्टै (२) PG (3) વર્નન (૪) પરિસર્પ (૭) વિસર્પ (૨) સિઘ્ન (૭) વિવિંગ (૮) િિટમ (9) પાના (90) Adle (99) સંજ્ઞાનીતિ, સર્વાપ્યાલા, સાનાન્યતઃ ō સર્વ સન્નિપાતનપિ વાતાહિ दोषोत्कटतयो तुं भेदभाग भवतोति ।"
“તથા કુષ્ઠ નામનો રોગ અઢાર પ્રકારનો છે. એ અઢારે પ્રકારનો કુષ્ઠ રોગ જેને હોય તે કુષ્ઠી એટલે કોઢીઓ કહેવાય. એ અઢારે પ્રકારોમાં- ‘૧-અરૂણ, ૨-ઉદુમ્બર, ૩-નિશ્યાજિવ, ૪-કપાલ, પ-કાકનાદ, ૬પૌણ્ડરીક અને ૭-૬ઠ્ઠુ’ –આ સાત પ્રકારનો કોઢ મહાકોઢ કહેવાય છે. આ સાતે પ્રકારના કોઢ સર્વ ધાતુઓમાં પ્રવેશ કરતા હોવાથી અને અસાધ્ય હોવાથી મહાકોઢ કહેવાય છે. આ સાત સિવાયના- ‘૧- સ્થુલારૂષ્ક, ૨મહાકુષ્ટ, ૩-એકકુષ્ઠ, ૪-ચર્મદલ, ૫-પરિસર્પ, ૬-વિસર્પ, ૭-સિધ્દ, ૮-વિચર્ચિકા, કિટિણ, ૧૦-પામા અને ૧૧-શતારૂક' -આ અગીઆર નામના કોઢો ક્ષુદ્ર કોઢો કહેવાય છે. આ રીતિએ સાત મોટા અને અગીઆર ક્ષુદ્ર મળીને અઢાર પ્રકારના કોઢ છે. જો કે–સામાન્ય રીતિએ તો એ અઢાર પ્રકારના કોઢ સન્નિપાતથીજ થાય છે, તે છતાં પણ વાત આદિ દોષોની ઉત્કટતાના યોગે એ કોઢ રોગના આ પ્રકારના ભેદ પડે છે.”
3- तथा रायांसी
રાયા પદની વ્યાખ્યા કરતાં ફરમાવે છે કે" तथा-राजांसो - राजयक्ष्मासोडस्यांस्तीतिराजांसी, सन्निपातजश्वनुर्भ्यः कारणेभ्यो भवति इति, उक्तं च-"
क्षयीत्यर्थः, स च क्षय:
“કોપો નાયટે યજ્ઞા, ગદ્દો હેતુ વતુદયાત્ । વેરોધાત્ ક્ષાવ્યેવ, સારસા વિનાશનાત્ /////
“તથા રાજાંસો એટલે રાજ્યમાા અને એ રાજ્યક્ષ્મા જેને હોય તે રાજાંસી એટલે ક્ષયરોગી કહેવાય છે. સન્નિપાતથી પેદા થતો તે ક્ષય ચાર કારણોથી થાય છે. આ વાતને કહેતાં કહેલું છે કે
ત્રણ દોષોથી ઉત્પન્ન થતો ક્ષય નામનો રોગ-૧-વેગનો રોધ, ૨-ક્ષય, ૩-સાહસ અને ૪-વિષમ અશન એટલે અયોગ્ય કાલે ભોજન કરવું તે અથવા અનિયમિત પ્રમાણમાં ભોજન કરવું તે- આ ચાર હેતુઓથી થાય
છે.”
४- तथा अवमारियं
વનારિયપદની વ્યાખ્યા કરતાં ફરમાવે છે કે
" तथा अपस्पारो वातपित्तश्लेमसन्निपातजत्वा चतुर्धा, तद्वानपगतसदसद्विवेकः भ्रममूर्च्छादिकामवस्थामनुभवति प्राणोति उक्तं च-"
“અનાવેશો સંરો, હેપોને તસ્કૃતિઃ । अपस्मार इति ज्ञेयो, गदो घोरश्वतुर्विधः //9/
“તથા અવમારિયું એટલે અપસ્માર તે વાત, પિત્ત, શ્લેષ્મ અને સન્નિપાત –આ ચારથી ઉત્પન્ન થતો હોવાથી ચાર પ્રકારે છે. જે પ્રાણી એ અપસ્માર નામના રોગને આધીન થઇ જાય તે પ્રાણી સત્ અને અસા વિવેકથી રહિત થઇને ભ્રમ અને મૂર્છા આદિની અવસ્થાનો અનુભવ કરે છે. એ સંબંધમાં કહ્યું છે કે
Page 152 of 234
| SR No. | 009178 |
| Book Title | Jeev Vichar |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Narvahanvijay |
| Publisher | Narvahanvijay |
| Publication Year | |
| Total Pages | 234 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 60 MB |