Book Title: Dashvaikalik Tatha Uttaradhyayan
Author(s): Harshchandra Maharaj
Publisher: Atmaram Mohanlal Sheth
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022614/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ES WEI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ मूल जैनागम [दशवकालिक तथा उत्तराध्ययन] प्रेरकःप. मुनिश्री हर्षचन्द्रजी महाराज प्रकाशक:आत्माराम मोहनलाल शेठ कलोल - Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ प्रकाशक:आत्माराम मोहनलाल शेठ कलोल प्रथमावृत्ति । श्री वीर संवत् २४७५ श्री विक्रम सं०.२००५ ईस्वी सन् १६४६ ५०० ) मुद्रकःश्री जालमसिंह के प्रबन्ध से गुरुकुल प्रिंटिंग प्रेस, व्यावर में मुद्रित. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ प्रस्तावना आजे जैन-समाजमां जिनागमो ऊपर अभिरूचि वघती जाय छे एथी जैन सिद्धान्तों जुदे जुदे स्थले जुदी रीते थई रहयुं छे. परन्तु केला अभ्यासीओने मूल - श्रागम कण्ठस्थ होवाथी ने तेमनी कश्यकता लागवाथी आ प्रकाशन बहार मूकवामां प्रेरणा करवाथी हुं प्रकाशित करूँ डुं. आ कार्यमां मददकार खास श्री धीरजलाल भाई के ० तुरखिया छे. दरियापुरी संप्रदायना पं. मुनिश्री हर्षचन्द्रजी महाराजनी मंगलमयी प्रेरणा ने उत्साही मूल आगम दशवैकालिक तथा उत्तराध्ययन पाठकों ने अवामां हुं सफल बन्यो बुं. ते माटे हुँ तेश्रो श्रीनो चिरऋणी कुं. ली. आत्माराम मोहनलाल शेठ कलोल ( उ. गुजरात ) Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ सप्रेम समर्पण स्वर्गस्थ पूज्य मातुश्री ब्रजकोर बाई ने जेमणे पोताना प्रेमाल अने मीठा स्वभावथी कुटुम्बमां सर्वेनां मन जीती लई पोताना जीवननी सुवास फेलावी छे अने जेमणे पोते धर्मानुरागी जीवन जीवी अमो त्रणे भाइयो तथा बहेनोमां संस्कार अने चारित्रनु सिंचन करी अमारा कुटुम्बनी जैनधर्म अने जैनदर्शन प्रत्येनी श्रद्धा सुदृढ़ बनावी छे; जेमना वात्सल्य अने मातृत्वना अविरत स्त्रोतनी पुनीत - याद आजे पण अमने प्रेरणादायी बनी रही छे. एवां अमारा पूज्य मातुश्री ने श्रा प्रकाशन मारा तरफथी मातृऋणनी यत्किंचित् पुष्पांजली तरीके प्रेमपूर्वक सादर समर्पण करुं छं. विनीतः-- आत्माराम मोहनलाल शेठ Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ॥ श्रहं ॥ ।। दसवेझालियसुतं ॥ दुमपुफिया नामं पढममज्झयणं । ---- धम्मो मंगलमुकिक' श्रहिंसा संजमो तवो । देवा वितं नर्मसंति जस्स धम्मे सया मणेो ॥ १ ॥ जहा दुमस्त पुप्फेसु भमरो आवियइ रसं । न य पुष्पं किला मेइ सो य पीरोइ अप्पयं ॥ २ ॥ एमेए समणा मुत्ता जे लोए संति साहुणे । विहंगमा व पुष्फेसु दाणभत्तससे रया ॥ ३॥ वयं च वित्तिं लब्भामो न य कोइ उवहम्मद्द | हागडे 'रीयन्ते पुष्फेसु भमरा जहा ॥ ४ ॥ महुगारसमा बुद्धा जे भवंति श्रणिस्सिया । ना पिण्डरया दन्ता तेरा वुञ्च्चन्ति साहुणे ॥ ५ ॥ त्ति बेमि ॥ ॥ पढमं दुमपुष्फियज्झयणं समत्तं ॥ || सामण्णपुव्वयं बीयमज्झयणं ॥ कहं नु कुजा सामराणं जो कामे न निवारए । पर पर विसीयता संकप्पस्स वसं ॥ १ ॥ वत्थगन्धमलंकारं इत्थी सयणाणि य । अच्छन्दा जे न भुंजन्ति न से चाइ त्ति वुच्चइ ॥ २ ॥ जे य कन्ते पिए भोए लद्धे विपिट्ठिकुव्वइ । साहीणे चयइ भोए से हु चाइ त्ति वुश्च ॥ ३ ॥ १. कटू । २. रीयंति । ३. वि पिट्ठी । Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ दसवेप्रालियसुत्तं अज्झयण २ 'समाइ पेहाइ परिव्वयन्तो सिया मणो निस्सरई बहिद्धा। "न सा महं नो वि अहं पि तीसे" इच्चेव ताओ विणएज रागं ॥४॥ पायावयाही, चय सोगमल्लं. कामे कमाही, कमियं खु दुक्खं । छिन्दाहि दोसं, विणएज रागं, .. एवं सुही होहिसि संपराए ॥ ५॥ पक्वन्दे जलियं जोइं धूमकेउं दुरासयं । नेच्छंति वंतयं भोत्तुं कुले जाया अगंधणे ॥ ६ ॥ धिरत्थु तेऽजसोकामी जो तं जीवियकारणा । बंतं इच्छसि आवेउ ! सेयं ते मरणं भवे ॥ ७ ॥ अहं च भोगरायस्स तं च सि अन्धगवण्हिणा । मा कुले गन्धणा होमो, संजमं निहुप्रो चर ॥ ८॥ जह तं काहिसि भावं जा जा दिच्छसि नारित्रो । वायाविद्धब्ध हडो अट्ठियप्पा भविस्ससि ॥ ६ ॥ तीसे सो वयणं सोचा संजयाए सुभासिय । अंकुसेण जहा नागो धम्मे संपडिवाइप्रो ॥ १० ॥ एवं करेंति संबुद्धा पण्डिया पवियक्खणा । विणियट्टन्ति भोगेसु जहा से पुरिसुत्तमो ॥११॥ त्ति बेमि ॥ ॥ बीयं सामण्णपुव्वयज्झयणं समत्तं ॥ १. समाए पेहाए । २. जसोकामी। Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयण ३ दसवेलियसुत्तं || खुड्डियायार कहा नामं तइयमज्झयणं ॥ संजमे सुट्टियां विष्पमुषकाण ताइ । सिमेयमाणं निग्गन्थाण महेसिणं ॥ १ ॥ उद्देसियं की गडं नियागं अभिहडाणि य । राइभत्ते सिणाणे य गन्धमल्ले य वीयणे ॥ २ ॥ सन्नी गिमिते य राय पिण्डे किमिच्छए । संवाहणा दन्तपहोयणाय संपुच्छणा देहपलोयणा य ॥ ३ ॥ अट्ठावएय नालीए छत्तस्स य धारणट्टाए । गच्छं 'पाहा पाए समारम्भं च जोइ ॥ ४ ॥ सिजायर पिण्डं च श्रसन्दी पलियङ्कए । गिहन्तर निसिजा य गायस्सुव्वट्टणाणि य ॥ ५ ॥ गिहिणो वेयावडियं जा य आजीववित्तिया । तत्तानिव्वुडभोइत्तं उरस्सरणाणि य ॥ ६॥ मूलए सिङ्गवेरे य उच्छुखंडे निव्वुडे | कन्दे मूले य सच्चित्त फले बीए य आमए ॥ ७ ॥ सावच्चले सिन्धवे लोणे रोमालोगे य आमए । सामुद्दे पंसुखारे य कालालोगे य आमए ॥ ८ ॥ 'धुवणेत्ति वमणे य वत्थीकम्मविरेयणे । अञ्जणे दन्तवणे य गाय भङ्ग विभूसणे ॥ ९ ॥ सव्वमेयमगाइरणं निग्गन्थाण महेसियां संजमम्मिय जुत्ताणं लहुभूयविहारिणं ॥ १० ॥ पञ्चासवपरिन्नाया तिगुत्ता छसु संजया । पञ्चनिग्गहणा धीरा निग्गन्धा उज्जुदंसिणो ॥ ११ ॥ श्रयावयंति गिम्हेसु, हेमन्तेसु वाउडा | वासासु पडिलीणा संजया सुसमाहिया ॥ १२ ॥ १. पाहणा । २. धूवणे । m Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ दसवेआलियसुतं अज्झयण ३ परीसहरिऊदन्ता 'धुयमोहा जिइन्दिया । सव्वदुक्खप्पहीणट्ठा पक्कमन्ति महेसि ॥ १३ ॥ दुक्कराई करेत्ताणं दुसहा इं सहेत्तु य । केइत्थ देवलोगेसु केइ सिज्झन्ति नीरया ॥ १४ । खवित्ता पुवकम्माइं संजमेण तवेण य । सिद्धिमग्गमणुप्पत्ता ताइणो परिनिव्वुडा ॥१५॥ त्ति बेमि ॥ ॥ तइयं खुड्डियायारकहज्झयणं समत्तं ॥ ॥ छज्जीवणिया नामं चउत्थमज्झयणं । सुयं मे पाउसं! तेणं भगवया एवमक्खायं इह खलु छज्जीवणिया नामभयरणं समणेणं भगवया महावीरेणं कासवेणं पवेइया सुअक्खाया सुपरणत्ता । सेयं मे अहिजिउं अज्झयणं धम्मपराणत्ती ॥ . कयरा खलु सा छज्जीवणिया नामज्झयणं समणेणं भगवया महावीरेणं कासवेश पवेइया सुअक्खाया सुपरणत्ता सेयं मे अहिजिउं अज्झयणं धम्मपएणत्ती? ___ इमा खलु सा छज्जीवणिया नामझयणं समणेणं भगघया महावीरेणं कासवेणं पवेइया सुअक्खाया सुपएणत्ता सेयं मे अहिजिउं अज्झयणं धम्मपराणत्ती। तं जहा-पुढविकाइया, आउकाइया, तेउकाइया, वाउकाइया, वणस्सइकाइया, तसकाइया ॥ पुढवी चित्तमन्तमक्खाया अणेगजीवा पुढोसत्ता अन्नत्थ सत्थपरिणएणं । आउ चित्तमम्तमक्खाया अणेगजीवा पुढो १ धूम। Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ दसवे श्रालियसुतं सत्ता अन्नत्थ सत्थपरिणएां । तेउ चित्तमन्तमक्खाया अरोगजीवा पुढेासत्ता अन्नत्थ सत्थपरिणपणं । वाउ चित्तमन्तमक्खाया अणेगजीवा पुढोसत्ता अन्नत्थ सत्यपरिएणं । वसई चित्तमन्तमक्खाया अरोग जीवा पुढोसत्ता अन्नत्थ सत्यपरिणणं, तं जहा श्रग्गबीया, मूलबीया, पोरबीया, खन्धबीया, बीयरुहा, संमुच्छिमा, तणलया, वरणस्सइकाइया सवीया चित्तमन्तमखाया अणेगजीवा पुढेासत्ता अन्नत्थ सत्थपरिणां ॥ झयण ४ से जे पुप इमे अगे बहवे तसा पाणा तं जहा - अण्डया पोयया जराउया रसया संसेइमा संमुच्छिमा उब्भिया उववाइया; जेसिं केसिंचि पाणा अमिक्कन्तं पडिक्कन्तं संकुचियं पसारियं रूयं भतं तसियं पलाइयं आगइगइविन्नाया जे य कीडपयंगा जाय कुन्धुपिवीलिया सव्वे बेइं दिया सव्वे तेइंदिया सव्वे चउरिंदिया सव्वे पंचिंदिया सव्वे तिरिक्खजोणिया सव्वे नेरइया सव्वे मरणुया सव्वे देवा सव्वे पाणा परमाहम्मिया । एसो खलु छट्टो जीवनिकाओ "तसकाउ" त्ति पवुश्चइ ॥ इच्चेसिं छराहं जीवनिकायाणं नेव सयं दंडं समारंभिज्जा, नेवन्नेहिं दंडं समारंभाविज्जा, दंडं समारम्भन्ते वि अन्ने न 'समगुजाणामि जावज्जीवाए तिविहं तिविहेणं मणेां वायाए कारणं न करेमि न कारवेमि करन्तं पि अन्नं न समरणुजाणामि तस्स भन्ते ! पडिक्कमामि निंदामि गरिहामि अप्पा वोसिरामि । पढमे भंते ! महव्वए पाणाइवायाओ वेरमणं । सव्वं भंते ! पाणाइवायं पच्चक्खामि, से सुहुमं वा बायरं वा तसं वा थावरं वा नेव सयं पाणे श्रइवाएज्जा, नेवन्नेहिं पाणे अइवा१. समणुजाणिज्जा । Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ दसवेालियसुत्तं यावज्जा, पाणे अइवायंते वि अन्ने न समणुजाणामि जावजीवाए तिविहं तिविहेणं मणेरां वायाए कापणं न करेमि न कारवेमि करन्तं पि अन्नं न समरणुजाणामि, तस्स भन्ते ! पडिकमामि निन्दामि गरिहामि अप्पा वोसिरामि । पढमे भन्ते ! महव्व उवट्टिश्रो मि सव्वा पारणा इवायाओ वेरमणं ||१|| अभयण ४ अहावरे दोच्चे भन्ते ! महव्वए मुसावायाओ वेरमणं । सव्वं भन्ते ! मुसावायं पच्चक्खामि, से कोहा वा लोहाचा भया वा नेव सयं मुसं वपज्जा, नेवन्नेहिं मुसं वायवेज्जा, मुसं वयन्ते वि श्रन्ने न समजाणामि जावज्जीवाए तिविद्धं तिविहेां मणेण वायाए काएां न करेमि न कारवेमि करन्तं पि अन्नं न समरणुजाणामि, तस्स भन्ते ! पडिक्कमामि निन्दामि गरिहामि अप्पारा वोसिरामि । दोच्चे भन्ते ! महत्व उवट्टियो मि, सव्वा मुसावायाओ वेरमणं ||२|| अहावरे तच्चे भन्ते ! महव्वर अदिन्नादाण । ओ वेरमणं । सव्वं भन्ते ! अदिन्नादाणं पच्चक्खामि से गामे वा नयरे वा रणे वा अपं वा बहुं वा अणुं वा धूले वा चित्तमन्तं वा चित्तमन्तं वा नेव सयं दिग्न गिरहेजा, नेवन्नेहिं अदिन्नं गिरह | वेजा, दिन गिरहन्ते वि अन्नेन समणुजाणामि जावजीवाए तिविहं तिवेहेां मणेां वाय। ए कापणं न करेमि न कारवेम करतं पिन्नं न समणुजाणामि, तस्स भन्ते ! पडिकमामि निन्दामि गरिहामि अप्पारां वोसिरामि । तच्चे भन्ते ! महव्व उवडिओ मि, सव्वाओ अदिन्नादाणा वेरमणं ॥ ३॥ अहावरे चउत्थे भन्ते ! महव्वए मेहुणा वेरमणं । सव्वं भन्ते ! मेहुणं पच्चक्खामि से दिव्वं वा माणुस वा तिरिक्खजोणियं वा नेव सयं मेहुणं सेवेज्जा, नेवन्नेहिं मेहुणं सेवावेजा Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ दसवेलियसुत्तं मेहुणं सेवन्ते विन्ते न समरणुजाणामि जावज्जीवाए तिविहं तिविहेां मां वायाए कारणं न करेमि न कारवेमि करन्तं पि श्रन्नं न समजाणामि, तस्स भन्ते ! पडिक्कमामि निन्दामि रिहामि अपागं वोसिरामि । चउत्थे भन्ते ! महव्व उवडिओ मि, सच्चा मेहुणाओ वेरमरां ||४|| 1 अभयरण ४ ७ हावरे पंचमे भन्ते ! महत्वए परिग्गहाओ वेरमणं । सव्वं भन्ते ! परिग्गहं पच्चक्खामि, से अप्पं वा बहुं वा अणु वा थूलं वा चित्तमंतं वा श्रवित्तमंतं वा नेव सयं परिग्गहं परिगिरहेज्जा, नेवन्नेहिं परिग्गहं परिगिरहा वेज्जा, परिग्गहं परिगिरहन्ते व अन्ने न समगुजाणामि जावज्जीवाए तिविहं तिविहे मणे वायाए कारणं न करेमि न कारवेमि करन्तं पि श्रन्नं न समजाणामि, तस्स भन्ते पडिक्कमामि निन्दामि गरिहामि अप्पा वोसिरामि। पंचमे भन्ते ! महव्यप उवडिओ मि, सव्वाओ परिग्गहा वेरमणं ||५|| हावरे छट्ठे भन्ते ! वए राइभोयणाओ वेरमणं । सव्वं भन्ते ! भोयां पच्चक्खामि से असणं वा पाणं वा खाइमं वा साइमं वा नेव सयं राई भुजेज्जा, नेवन्नेहिं राई भुजा वेज्जा राई भुजंते वि अन्ने न समरणुजाणामि, जावज्जीवाए तिविहं तिविहेण मणेण वायाए कारणं न करेमि न कारवेमि करन्तं पि अन्नं न समजा रामि, तस्स भन्ते ! पडिक्कमामि निन्दामि गरिहामि पाणं वोसिरामि । छुट्टे भन्ते ! वए उवडिओ मि सव्वा राहभोयगाओ वेरमणं || इच्चेयाई पंच महत्वयाई राइभोयणवेरमणछट्टाई अत्त हिया उपजिताएं विहरामि ॥ ६॥ Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ दसवेलियसुत्त से भिक्खू वा भिक्खुणी वा संजयविरयपडिहयपच्चक्खाय पावकम्मे दिया वा राम्रो वा एगओ वा परिलागओ वा सुते वा जागरमाणे वा, से पुढवि वा भित्तिं वा सिलवा लेनं वा ससरक्खं वा कार्य ससरक्खं वा वत्थं हत्थेण वा पण वाकट्ठे वा किलिंचेस वा श्रङ्गुलियाए वा सलागाए वा सलागहत्थेण वा न लिहेजा न विलिहेजा न घट्टेजा न भिन्देजा, अन्नं नालिहावेजा न विलिहावेजा न घट्टावेजा न भिन्दावेजा, अन्नं श्रालिहन्तं वा विलिहन्तं वा घट्टन्तं वा भिन्दन्तं वा न समणुजाणामि जावज्जीवाए तिविहं तिविहेां मणे वायाए कारणं न करेमि न कारयेमि करन्तं पि अन्नं न समणुजाणामि, तस्स भन्ते ! पडिक्कमामि निन्दामि गरिहामि अपागं वोसिरामि ॥७॥ अज्झयण ४ सेभिक्खू वा भिक्खुणी वा संजय विरयपडियपच्चक्खापावकम्मे दिया वा राम्रो वा एगओ वा परिसाग वा सुत्ते वा जागरमाणे वा, से उदगं वा ओसं वा हिमं वा महियं वा करगं वा हरतयुगं वा सुद्धोदगं वा उदउल्लं वा कार्य उदउल्लं वा वत्थं, ससिणिद्धं वा कार्य, ससिद्धिं वा वत्थं नामुसेज्जा न संफुसेज्जा न आवीलेज्जा न पवीलेज्जा न अक्खोडेज्जा न पक्खोडेज्जा न आयावेज्जा न पयावेज्जा, अन्नं नामुसावेज्जा न संफुसावेज्जा न श्रावीला वेज्जा न पवीलावेज्जा न खोडा वेज्जा न पक्खोडा वेज्जा न श्रयावज्जा न पयावेज्जा, अन्नं मुसन्तं वा संफुसन्तं वा श्रवलन्तं वा पवीलन्तं वा खोडन्तं वा पक्खोडन्तं वा श्रयावन्तं वा • पयावन्तं वा न समजा णामि, जावजीवाए तिविहं तिविहेां मां वाया काएां न करेमि न कारवेमि करन्तं पि अन्नं १. कलिंचे । Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयण ४ दसवेडालियसुत्त न समणुजाणामि, तस्स भन्ते! पडिक्कमामि निंदामि गरिहामि अप्पाणं वोसिरामि ॥८॥ से भिक्खू वा भिक्खुणी वा संजयविरयपडिहयपच्चक्खायपावकम्मे दिा वा गओ वा एगो वा परिसागो वा सुत्त वा जागरमाणे वा, से अगणिं वा इङ्गालं वा मुम्मुरं वा अञ्चिं वा जालं वा अलायं वा मुद्धागणिं वा उक्कं वान उजेज्जा न घट्टेज्जा न भिंदेज्जा न उउजालेज्जा न पज्जालेज्जा न निव्वावेज्जा, अन्नं न उजावेज्जा न घट्टावेज्जा न भिंदावेज्जा न उज्जालावेजा न पज्जालावेजा व निव्वावेजा, अन्नं उजंतं वा घट्टतं वा भिदंतं वा उज्जालंतं वा पन्जालंतं वा निव्वावंतं वा न समणुजाणामि जावजीवाए तिविहं तिविहेणं मणेणं वायाए कारणं न करेमिन कारवेमि करेंतं पि अन्नं न समणुजाणामि तस्स भन्ते ! पडिकमामि निंदामि गरिहामि अप्पाणं वोसिरामि ॥६॥ __ से भिक्खू वा भिक्खुणी वा संजयविरयपडिहयपच्चक्खायपावकम्मे दिया वा रायो वा एगओ वा परिसामओ वा सुत्ते वा जागरमाणे वा, से सिएण वा विहुयणेण वा तालियंटेण वा पत्तण वा पत्तभंगेण वा साहाए वा साहाभंगेण वा पिहुणेण वा पिहुणहत्थेण वा चेलेण वा चेलकरणेण वा हत्येण वा मुहेण वा अप्पणो वा कायं बाहिरं वा वि पोग्गलं न 'फूमेजा, न वीएजा अन्नं न फूमावेजा न वीआवेजा अन्नं फूमन्तं वा वीयन्तं वान समणुजाणामि जावजीवाए तिविहं तिविहेणं मणे वायाए काए न कस कारवेमि करें पि अन्नं न समणुजाणामि, तस्स भन्ते ! पंडिकमामि निन्दामि १. फुमेज्जा । Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ दसवेत्रालियसुत्तं अज्झयण ४ गरिहामि अप्पा वोसरामि ॥१०॥ से भिक्खू वा भिक्खुणी वा संजयविरयपडिहयपच्चक्खायपावकम्मे दिया वा राम्रो वा एगो वा परिसागो वा सुत्ते वा जागरमाणे वा, से बीएसु वा बीयपइटेसु वा रूढेसु वा रूढयइटेसु वा जाएसु वा जायपइट्टेसु वा हरिएसु वा हरियपइटेसु वा छिन्नेसु वा छिन्नपइटेसु वा सचित्तेसु वा सचित्तकोलपडि निस्सिएसु वा न गच्छेजा न चिटेजा न निसीएजा न तुयट्टेजा, अन्न न गच्छावेजा न चिट्ठावेजा न निसीयावेजा न तुपट्टावेजा, अन्नं गच्छन्तं वा चिटुंतं वा निसीयन्तं वा तुयन्तं वा न समणुजाणामि जावजीवाए तिविहं तिनिहे मणे वायाए काएश न करेमि न कारवेमि करन्तं पि अन्न न समणुजाणामि, तस्स भन्ते ! पडिकमामि निन्दामि गरिहामि अप्पाणं वोसिरामि ॥ ११ ।। , से भिक्खू वा भिक्खुणी वा संजयबिरयपडिहयपच्चक्खायपावकम्मे दिआ वा गो वा एगओं वा परिसागओ वा सुत्त वा जागरमाणे वा, से कीड वा पयंग वा कुन्थु वा पिवीलिय वा हत्थंसि वा पायंसि वा बाहुंसि वा ऊरंसि वा उदरंसि वा सीससि वा वत्थंसि वा पडिग्गहंसि वा कंवलगंसि वा पाय-पुछणंसि वा रयहरसि वा गोच्छगंसिंवा उडुगंसि वा दण्डगसि वा पीढगंसि वा फलगंसि वा सेजंसि वा संथारगंसि वा अन्नयरंसि वा तहप्पगारे उवगरणजाए तो संजयामेव पडिलेहिय पडिले हिय पमजिय पमजिय एगन्तमवणेज्जा, नो गां. संघायलावन्जेज्जा ॥ १२॥ 'अजयं चरमाणो उपाणभूयाइं हिंसइ । बन्धइ पावयं कम्मं, तं से होइ कडुयं फलं ।।१।। १. अ Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयण ४ दसवेत्रालियसुतं अजयं चिट्ठमाणो उ पाणभूयाइं हिंसइ । बन्धइ पावयं कम्म, तं से होइ कडुयं फलं || अजयं प्रासमाणो उ पाणभूयाई हिंसइ । बन्धइ पावयं कम्म, तं से होइ कडुयं फलं ।।३।। अजयं सयमाणो उ पाणभूयाइं हिंसइ । बन्ध पावयं कम्म. तं से होइ कडुयं फलं ॥४॥ अजयं भुञ्जमाणो उ पाणभूयाई हिंसइ। . बन्धइ पावयं कम्म, तं से होइ कड्यं फलं ॥५॥ अजय भासमाणो उ पाणभूयाई हिंसइ । वन्धइ पावयं कम्प्रं, तं से होइ कडुयं फलं ॥६॥ कहं चरे ? कहं चिट्टे ? कहमासे ? कहं सए ? कहं भुजंतो भासंतो पावं कम्मं न बन्धइ ? ॥७॥ जयं चरे, जयं चिडे, जयमासे, जयं सए । जयं भुञ्जन्तोभासन्तो पावं कम्मं न बन्धइ ॥८॥ सव्वभूयप्पभूयस्स सम्मं भूयाइं पासओ। .. पिहियासवस्स दन्तस्स पावं कम्मं न बन्धइ ॥६॥ पढमं नाणं तओ दया, एवं चिट्ठइ सव्वसंजए । अन्नाणी किं काही किंवा 'नाहिइ छेयावगं ॥१०॥ सोच्चा जाणइ कल्ला सोच्चा जाणइ पावगं । उभयं पि जाणइ सोच्चा जं छेयं तं समायरे ।।१३| जो जीवे वि न याणाइ अजीवे वि न याणइ । . जीवाजीवे अयाणन्तो कह सो नाहीइ संजमं ॥१२॥ जो जीवे वि वियाणेइ अजीवे वि वियाणइ । जीघाजीवे वियाणन्तो सो हु नाहीइ संजमं ॥१३॥ १. नाही । २. सेय। Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ दसवे आलियसुतं अज्झयण ४ जया जीवमजीवे य दो वि एए वियाणइ । तया गई बहुविहं सवजीवाण जाणइ ॥१७॥ जया गइं बहुविहं सव्वजीवाण जाणइ । तया पुराणां च पावं च बन्धं मोक्ख च जाणइ ॥१५॥ जया पुराणं च पावं च बन्धं मोक्ख च जाणइ । तया निम्विन्दए भोए जे दिव्वे जे य माणुसे ॥१६।। जया निविदए भोए जे दिव्वे जे य माणुसे । तया चयइ संजोगं सभितरवाहिरं ॥ १७ ॥ जया चयइ संजोगं सब्भितरबाहिरं । तया मुण्डे भवित्ताणं पव्ययइ अरणगारियं ॥ १८ ॥ जया मुण्डे भवित्ताणं पव्वयइ अणगारिय। . तया संवरमुन्टुिं धम्म फासे अणुत्तरं ॥ १६ ॥ . जया संघरमुकिट्ट धम्मं फासे अणुत्तरं । तया धुणइ कम्मरय प्रबोहिकलुसं कड।॥ २०॥ जया धुणइ कम्मरयं अवोहिकलुसं कंड। तया सव्वत्तगं नाणं दसणं चाभिगच्छइ ।। २१ ॥ जया सव्वत्तगं नाणं दंसणं चाभिगच्छद । तया लोगमलोगं च जिणा जाणइ केवली ॥ २२॥ जया लोगमलोग च जिणा जाणइ केवली। तया जोगे निलंभित्ता सेलेसिं पडिवजइ ॥ २३ ॥ जया जोगे निलंभित्ता सेलेसिं पडिवजइ । तया कम्म खवित्ता सिद्धि गच्छइ नीरओ ॥ २४ ॥ अया कम्न खवित्ता सिद्धिं गच्छइ नीरओ। तया लोगमत्थयत्थो सिद्धो हवइ सासश्रो ॥ २५ ॥ सुहसायगस्स समणस्स सायाउलगस्स निगामसाइस्स । उच्छोलणापहोअस्स दुलहा सुगइ तारिसगस्स ॥ २६ ॥ Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ दसवेलियसुत्तं तोगुण पहाणस्स उज्जुमइखन्तिसंजमरयस्स । परीसहे जिणंतस्स सुलहा सुगइ तारिसगस्स ॥ २७ ॥ पच्छा वि ते पयाया खिष्पं गच्छन्ति अमरभवणाई | जेसिं पिओ तवो संजमो य खन्ती य बम्भचेरं च ॥ २८ ॥ इच्चेयं छज्जीवणियं सम्मद्दिट्ठी सया जए । दुल्लई लहित्तु सामरणं कम्मुणा न विराहिजा सि ॥ २६ ॥ ॥ त्ति चेमि ॥ ॥ चउत्थं छज्जीवणियज्झयणं समत्तं ॥ अज्झयण ५-१ || पिंडेसया नामं पंचमममयणं - पढमो उद्देश्रो || संपत्त भिक्खकालम्मि श्रसंभन्तो श्रमुच्छिओ । इमेण कमजोगेण भत्तपाणं गवेसए ॥ १ ॥ से गामे वा नयरे वा गोयरग्गमश्र मुणी । चरे मन्दमणुव्विग्गो अव्यक्खित्तेण चेयसा ॥ २ ॥ पुरओ जुगमायाए पेहमाणो महिं चरे । वजन्तो वीयहरियाए पाणे य दगमट्टियं ॥ ३ ॥ वायं विसमं खाणुं विज्जलं परिवज्जए । संकमेण न गच्छेजा विजमाणे परक्कमे ॥ ४ ॥ पवडते व से तत्थ पक्खलन्ते व संजए । हिंसेज पाणभूयाई तसे अदुव थावरे ॥ ५ ॥ तम्हा तेरा न गच्छेजा संजए सुसमाहिए । सह अन्नेण मग्गेण जयमेव परक्कमे ॥ ६ ॥ इङ्गाले छारियं रासिं तुसरासिं च गोमयं । ससरक्खेहिं पाहिं संजय तं नद्दक्कमे ॥ ७ ॥ न चरेज वासे वासन्ते महियाए व पंडतिए । महावाए व वायंते तिरिच्छसंपाइमेसु वा ॥ ८ ॥ १३ Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १४ दसवेवालियसुत्तं अज्झयण ५-१ न चरेज वेसासामन्ते बंभरवसा । भयारिस्स देतस्स होजा तत्थ विसोत्तिया ॥ ६ ॥ 'अणायणे चरंतरस संसग्गीए अभिक्खणं । होज वयाणं पीला सामरणम्मि य संसश्रो ॥ १० ॥ तम्हा एवं वियापिता दोसं दुग्गइवडणं । वज्जए वेससामंतं मुणी एगतमस्सिए । ११ ॥ साणं सुइयं गावं दिशं गोणं हथं गये । संडिब्भ कलहं जुद्धं दूर अणुन्नए नावणए इंदियाई जहाभागं दमइत्ता मुणी चरे ।। १३ ।। बचदवस्स न गच्छेजा भासमाणे य गोयरे । हसंतो नाभिगच्छेजा कुलं उच्चावयं सया ॥ १४ ॥ आलोय थिग्गलं दारं सन्धि दगभवणाणि य । चरंतो न विनिज्झाए संकट्ठा विवज्जए ।। १५ ।। रन्ना गिहवईणं च रहस्सा रक्खियाण य । संकिलेसकरं ठाणं दूरश्रो परिवज्जय ॥ १६ ॥ पडिकुट्टकुलं न पविसे मामगं परिवज्जए । 3 परिवर्जए ।। १२ ।। पट्टे उले | चियत्कुलं न पविसे चियत्तं पविसे कुलं ।। १७ ।। साणीपावारपिहियं अपणा नावपंगुरे | कवाडं नो पणेोल्लेज्जा श्रोग्गहंसि प्रजाइया ।। १८ ।। गोरग्गपविट्टो ॐ वच्चमुत्तं न धारए । गासं फासूयं नच्चा अरणुन्नविय वोसिरे ॥ १६ ॥ नीदुवारं तमसं कोट्टगं परिवज्जए । चक्खुविस जत्थ पाणा दुप्पाडलेहगा ॥ २० ॥ १. वसाणए । २. अणाययणे । ३ - याणि । ४. अ । Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ दसवेलियसुत्तं ॥ जत्थ पुप्फाई बीयाई विप्पइरणाई कोट्टए । गोवलितं उल्लं दहूणं परिवजए ॥ २१ ॥ . एलगं दागं साणं वच्छगं वावि कोट्टए । उल्लंघिया न पविसे विउहिता व संजय || २२ असंसतं पलोएजा नाइदूरावलोयए । उप्फुल्लं न विनिज्झाए नियट्टिज्ज श्रयंपिरो ॥ २३ ॥ भूमिं न गच्छेज्जा गोयरग्गगओ मुणी । कुलस्स भूमिं जाणित्ता मियं भूमिं परक्कमे ॥ २४ ॥ तत्थेव पडिले हिज्जा भूमिभागं वियक्खण । सिणाणस्स य वच्चस्स संलोगं परिवज्जए ॥ २५ ॥ दगमट्टियआयाणे बीयाणि हरियाणि य । परिवजन्तो चिट्ठेज्जा सध्विन्दियसमाहिए ॥ २६ ॥ तत्थ से चिट्टमाणस्स श्राहरे पाणभोयणं । कप्पियं न गेरिहज्जा, पडिगाहेज कपियं ॥ २७ ॥ श्राहरन्ती सिया तत्थ परिसाडेज भोयणं । दिन्तियं पडियाइक्खे न मे कप्पइ तारिसं ॥ २८ ॥ संमद्दणी पणासि बीयाणि हरियाणि य । श्रसंजमकरिं नच्चा तारिसं परिवज्जए ॥ २९ ॥ सह निक्खिवित्ताणं सचित्तं घट्टियाणि य । तहेव समणट्टाए उदगं संपगोलिया ॥ ३० ॥ ग्रोगाहइत्ता चलइत्ता ग्राहरे पाणभोयणं । दिन्तियं पडिया इक्खे न मे कप्पइ तारिसं ।। ३१ ।। अज्झयण ५-१ पुरेकम्मे हत्थेण दव्वीप भायणेण वा । दिन्तियं पडिय इक्खे न मे कप्पइ तारिसं ॥ ३२ ॥ एवं उदउल्ले ससिणिद्धे ससरक्खे मट्टियाऊ से । हरियाले हिङ्गुलुए मणेोसिला जणे लोणे ।। ३३ ।। १५ Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ दसवेत्रालियसुतं अज्झयण ५-१ गेरुयवरिणयसेडिय सोरट्टियपिटकुक्कुसकर य । उक्किट्ठमसंसट्टे संसट्टे चेव बोद्धब्बे ॥ ३४ ॥ असंसष्टेण हत्थेण दब्बीए भायणेण वा। . दिज्जमाण पडिच्छेज्जा ज तत्थेसणियं भवे ॥ ३६ ।। दोएंह तु मुंजमाणाण एगो तस्थ निमंतए । दिज्जमाणं न इच्छेज्जा छन्दं से पडिलेहए ।। ३७ ।। दोण्हं तु भुजमाणाणं दो वि तत्थ निमंतए । दिज्जमाणं पडिच्छेज्जा जं तत्थेसणिय भवे ।। ३८ ॥ गुठ्विणीए उवन्नत्य विविहं पारणभोयणं । भुजमाणं विवज्जेज्जा. भुत्तसेसं पडिच्छए ।। ३६ ।। सिया य समणट्टाए गुठिवणी कालमासिणी । उट्ठिया वा निसीएज्जा निसन्ना वा पुणुट्ठए ।। ४० ॥ तं भवे भत्तपाणं तु संजयाण अकप्पियं । दितिय पडियाइक्खे न मे कप्पइ तारिसं ॥ ४१ ॥ थणगं पिज्जमाणी दारगं वा कुमारियं । तं निक्खवित्र रोअंतं आहरे पाणभोयणं ।। ४२ ॥ तं भवे भत्तपाणं तु संजयाण अकप्पियं । दितिय पडियाइक्खे न मे कप्पइ तारिसं ।। ४३ ।। जं भवे भत्तपाणं तु कपाकप्पम्मि संकिय । दितिय पडियाइक्खे न मे कप्पइ तारिसं ॥४४॥ दगवारएण पिहियं नीसाए पीढएण वा। लोढे वा वि लेवेण सिलेसेण व केणइ ।। ४५॥ तं च उभिदिया दिज्जा समणट्टाए व दावए । दितियं पडियाइक्खे न मे कप्पइ तारिसं ॥ ४६॥ असणं पाणगं वा वि खाइमं साइमं तहा। ज जाणेज्ज सुणे-जा वा दाण्टा पगडं इमं ॥ ४७ !! Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयण ५-१ दसवेलियसुत् तारिसं भत्तपाणं तु संजयाण अकप्पियं । । दितियं पडियाइक्खे न मे कप्पइ तारिसं॥४८॥ असणं पाणगं वा वि खाइमं साइमं तहा। जं जाणेज्ज सुणेज्जा वा पुरणट्ठा पगडं इमं ॥ ४६॥ तं भवे भत्तपाणं तु संजयाण अकप्पिय । दितियं पडियाइक्खे न मे कप्पइ तारिसं ॥ ५० ॥ असणं पाणग वा वि खाइमं साइमं तहा। जं जाणेज्ज सुणेज्जा वा वणिमट्ठा पगडं इमं ॥५१॥ तं भवे भत्तपारणं तु संजयाण अकप्पियं । दितियं पडियाइक्खे म मे कप्पइ तारिसं ॥ ५२ ॥ . असणं पाणगं वा वि खाइमं साइमं तहा। जं जाणेज्ज सुरोज्जा वा समणट्ठा पगडं इमं ॥ ५३॥ तं भवे भत्तपाणं तु संजयाण श्राकप्पियं । दितिय पडियाइक्खे न मे कप्पइ तारिसं ॥ ५४॥ उहेसियं कीयगड पूझकम्मं च आहडं। अज्झोयरपामिञ्च मीसजायं च वज्जए ॥ ५५ ॥ उग्गम से अपुच्छेज्जा कस्सट्ठा केण वा कडं । सोचा निस्संकियं सुद्धं पडिगाहेज संजए ॥५६ ॥ असणं पाणगं वा वि खाइमं साइम तहा । पुप्फेसु होज उम्मीसं बीएसु हरिएमु वा ॥ ५७ ॥ तं भवे भत्तपाणं तु संजयाण अकप्पिय । दितिय पडियाइक्खे न मे कप्पइ तारिसं ॥ ५८ ॥ असणं पाणगं वा वि खाइमं साइमं तहा। उदगंमि होज निक्खित्तं उत्तिंगपणगेसु वा ॥ ५६ ॥ तं भवे भत्तपाणं तु संजयाण अकप्पियं । दितिय पडियाइक्खे न मे कप्पाइ तारिसं ॥ ६०॥ Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ दसवेत्रालियसुत्तं असणं पाणगं वा वि खाइमं साइमं तहा । 9 'श्रगणिम्मि होज्ज निक्खित्तं तं च संघट्टिया दए ॥ ६१ ॥ तं भवे भत्तपाणं तु संजयारण अकप्पियं । दितियं पडियाइक्खे न मे कप्पइ तारिसं ॥ ६२ ॥ एवं उस्सक्किया ओसक्किया उज्जालिया पज्जालिया निव्वाविया उरिचिया निम्सि चिया उच्चत्तिया ओयारिया दए ||६३ | तं भवे भत्तपाणं तु संजयारा अकप्पियं । दितियं पडियाइक्खे न मे कप्पइ तारिसं ॥ ६४ ॥ होज कट्ठे सिलं वा वि इट्टाले वा वि एगया । वियं संकमट्टाए तंच होज चलाचलं ।। ६५ ।। न तेण भिक्खू गच्छेज्जा दिट्ठो तत्थ श्रसंजमो । गम्भीरं सिरं चैव सर्विवदियस माहिए || ६६ ॥ निस्सेर्णि फलग पीढं उत्सवितारणमारुहे । मंचकील च पासायं समण्ट्ठाए व दावए ॥ ६७ ॥ दुरूहमाणी पवडेजा हत्थे पायें व लूसए । पुढ विजीवे विहिंसेजा जे य तं निस्सिया जगा ॥ ६८ ॥ एयारिसे महादोसे जाणिऊरण महेसि । १८ तम्हा मालोहडं भिक्ख न पडिगेण्हति संजया || ६६ || कंद मूल पलंबं वा श्रमं छिन्नं व सन्निरं । बागं सिंगवेरं च श्रमगं परिवजए ॥ ७० ॥ तहेव सत्चुचुरागाई कोलचुराई श्रवणे । सक्कुर्लि फाणियं पूयं अन्नं वा वि तहाविहं ॥ ७१ ॥ अज्भायरण ५-१ विक्कायमा पढे रएण परिफासियं । दितियं पडियारक्खे न से कपइ तारिसं ॥ ७२ ॥ १. तेउम्मि । २. जगे ! Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयण ५-१ दसवेत्रालियसुतं . बहुअट्टियं पोग्गल अणिमिसं वा बहुकंटयं । अत्थियं तिदुयं बिल्ल उच्छुखंडं च सिंबलिं ॥७३॥ अप्पे लिया भोयणजाए बहुउज्झियधम्झिए । दितिवं पडियाइक्खे न मे कप्पड तारिसं ॥ ७४॥ तहेवुच्चावयं पारणं अदुवा वारधोत्र । संसेइमं चाउलोदगं अहुणाधो विवज्जए ।। ७५ ॥ जं जाणेज चिराधोयं मईए दसणेण वा । पडिपुच्छिऊण सोच्चा वा जं च निस्संकियं भवे ॥ ७६ ।। अजीवं परिणयं नच्चा पडिगाहेज संजए । अह संकियं भवेजा प्रासाइत्ताण रोयए ॥ ७७ ।। थोवमासायणट्टाए हत्थगम्मि दलाहि मे। मा मे अञ्चविलं पृइं नालं तरहंविणित्तए ।। ७८ ।। तं च अचंबिलं पूई नालं तरहं विणितए । दितियं पडियाइक्खे न मे कप्पइ तारिसं ॥ ७६ ।। तं च होज अकामेणं विमणेण परिच्छियं । तं अप्पणा न पिबे नो वि अन्नस्स दावए ॥८॥ एगंतमवक्कमित्ता अचित्तं पडिलेहिया। जयं परिट्ठवेजा परिठ्ठप्प पडिक्कमे ॥ ८१॥ सिया य गोयरग्गगो इच्छेजा परिभोत्तु । कोट्टगं भित्तिमूलं वा पडिलेहित्ताण फासुयं ॥ ८२ ।। अणुन्नविच मेहावी पडिच्छन्नम्मि संवुडे । हत्थग संपमजित्ता तत्थ भुजिज संजए ।। ८३ ।। तत्थ से भुंजमाणस्स अट्टियं कण्टओ सिया। तणकटुसक्करं वा वि अन्नं वा वि तहाविहं ।। ८४ ॥ -भुजिउं Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ २० दसवेलियसुत्तं अज्झयण ५-१ तं उक्खिवित्तु न निक्खिवे आलएण न छड्डए । हत्थेण तं गहेऊणं एगंतमवक्कमे ॥ ८५ ॥ एगंसमवक्कमित्ता अचित्तं पडिलेहिया। जय परिवेज्जा परिदृप्प पडिक्कमे ॥ ८६ ।। सिया य भिक्खू इच्छेजा सेजमागम्म भोत्तुअं । सपिंडपायमागम्म उंडुयं पडिलेहिया ॥८७ ।। विणएण पविसित्ता सगासे गुरुणो मुणी । इरियावहियमायाय आगोय पडिक्कमे ।। ८८ ॥ आभोएताण नीसेसं अइयारं जहकमं। गमणागमणे चेव भत्तपाणे य संजए ।। ८६ ।। उज्जुप्पन्नो अणुधिग्गो अव्वक्खित्तेण चेयसा । आलोए गुरुसगासे जंजहा गहियं भवे ॥ १०॥ न सम्ममालोइयं होजा पुब्धि पच्छा व जंकडं । पुणो पडिक्कमे तस्स योसिट्ठो चिंतए इमं ॥ ६१ ॥ अहो जिणेहिऽसावजा वित्ती साहूण देसिया । मोक्खसाहणहेउस्स साहुदेहस्स धारणा ।। ६२ ॥ नमोकारेण पारेत्ता करेत्ता जिणसंथवं । . सज्झायं पट्टवित्ता वीसमेज खणं मुणी ॥ ६३ ।। वीसमंतो इमं चिंते हियमटुं लाभमट्ठिओं। जइ मे अणुग्गहं कुज्जा साहू होजामि तारिओ ॥ ६४ ॥ साहवो तो चियत्ते निमंतेज जहकमं । जह तत्थ केइ इच्छेजा तेहिं सद्धिं तु भुजए ॥ ६५ ।। अह कोइ न इच्छेज्जा तओ भुंजेज एक्को । आलोए भायणे साहू जयं अपरिसाडियं ॥६६॥ १-मस्सियो। Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयण ५-२ दसवेलियसुत्तं तित्तगं व कडुयं व कसाय अंबिलं व महुरं लवणं वा । एयलद्धमन्न?प उत्तं महुघयं व भुंजेज संजए ॥ १७ ॥ अरसं विरसं वा वि सूइयं वा असूइयं । उल्लं वा जइ वा सुकं मंथुकुम्मासभोयणं ।। ९८ ।। उप्पन्नं नाइहीलेजा अप्पं वा बहु फासुयं । मुहालद्ध मुहाजीवी भुजिज्जा दोसवज्जियं ।। ६६ ।। दुल्लहा उ मुहादाई मुहाजीवी वि दुल्लहा । मुहादाई मुहाजीवी दो वि गच्छन्ति सुग्गई ।। १०० ।। । त्ति बेमि ॥ ॥ पंचमझयणस्स पिंडेसणाए पढमुद्देसमो समत्तो ॥ ॥ पंचममउझयणं-बीश्रो उद्देसत्रो । पडिग्गहं संलिहित्ताशं लेवमायाए संजए । दुग्गंधं वा सुगंथं वा सव्वं भुंजैन छड्डए ।।१।। सेजा निसीहियाए समावन्नो य गोयरे । 'अयावयट्टा भोच्चारणं जह सेण न संथरे ॥२॥ तओ कारणमुप्पन्ने भत्तपाणं गवेसए । विहिणा पुव्वउत्तेण इमेणं उत्तरेण य ॥३॥ कालेण निक्खमे भिक्खू कालेण य पडिक्कमे । अकालं च विवज्जित्ता काले काले समायरे ॥४॥ अकाले चरसि भिक्खू कालं न पडिलेहसि । अप्पाणं च किलामेसि सन्निवेसं च गरिहसि ।। ५॥ सइ काले चरे भिक्खू कुज्जा पुरिसकारियं । अलाभो त्ति न सोएज्जा तवो त्ति अहियासए ।।६।। १. पायावयट्ठा। Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ दसवेलियसुतं तहेवुच्चावया पाणा भत्तट्ठाए समागया । तंउज्जयं न गच्छिज्जा जयमेव परक्कमे ॥ ७ ॥ गोयरग्गपविट्टो उ न निसीपज्ज कत्थइ | कहं च न पबंधेज्जा चिट्ठित्ताण व संजए ॥ ८ ॥ अग्गलं फलिहं दारं कवाडं वा वि संजए । अवलंबिया न चिज्जा गोयरग्गगओ मुणी ॥ ६ ॥ समणं माहणं वा वि किवि वा वणीमगं । उवसंकमंतं भत्तट्ठा पाण्ट्ठाए व संजए || १० ॥ तं कमि न पविसे न चिट्ठे चक्खुगोयरे । एगंतमवक्कमित्ता तत्थ चिट्ठेज संजय ॥ ११ ॥ वणीमगस्स वा तस्स दायगस्सुभयस्स वा । अप्पत्तियं सिया होजा लहुत्तं पवयणस्स वा ।। १२ ।। पडिसेहिए व दिने वा तओ तम्मि नियत्तिए । उवसंकमेज भत्तट्ठा पाराट्ठाए व संजय ॥ १३ ॥ उप्पलं परमं वा वि कुमुयं वा मगदंतियं । अन्नं वा पुप्फसचित्तं तं च संलुंचिया दए । १४ ॥ तं भवे भत्तपाणं तु संजयाण कपियं । दितियं पडियाइक्खे न मे कप्पइ तारिसं ॥ १५ ॥ उप्पल परमं वा वि कुमुयं वा मगदंतियं । अन्नं वा पुप्फस चित्तं तं च संमद्दिया दए । १६ ॥ तं भवे भत्ताणं तु संजयारा अकप्पियं । दितियं पडियाइक्खे न मे कप्पइ तारिसं ॥ १७ ॥ सालुयं वा विरालियं कुमुयं उप्पलनालियं । मुगालियं वासवनालियं उच्छुखंडं अनिवुडं ॥ १८ ॥ तरुणगं का पवालं रुक्खस्स तरागस्स वा । अन्नरस वा वि हरियस्स श्रमगं परिवज्जए ॥ १९ ॥ २२ अभयरण ५-२ Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ दसवेलियसुरां तरुणियं वा छिवाडिं श्रमियं भजियं सई । दिंतियं पडियाइकन मे कप्पर तारिस ||२०|| तहा 'कोलमस्सिनं वेलुयं कासवनालियं । तिलपपडगं नीमं श्रमगं परिवज्जए ||२१|| तहेव चालं पिटुं वियडं वा तत्तनिव्वुडं । तिलपिट्टपूइ पिरणागं श्रमगं परिवज्जए ||२२|| कवि माउलिंगं च मूलगं मूलगत्तियं । श्रमं असत्थपरिणयं मणसा विन पत्थए ।। २३ ।। तहेव फलमंथूणि वीयमधूणि जाणिया । बिहेलगं पियालं च श्रमगं परिवजए ॥ २४ ॥ समुयाणं चरे भिक्खू कुलं उच्चावयं सया । नीयं कुलमइकम्म ऊसढं नाभिधारए || २५ || दीगो वित्तिमेसेज्जा न विसीएज्ज पंडिए । मुच्छित्र भोयणम्मि मायन्त्रे एसणारए ।। २६ । बहुं परघरे अस्थि विविधं खाइमसाइमं । न तत्थ पंडि कुप्ये इच्छा दिज्ज परो न वा ।। २७ ।। सयणासणवत्थं वा भत्तपाणं व संजए । अदितस्स म कुप्पेजा पञ्चकखे वि य दीस ॥ २८ ॥ इत्थियं पुरिसं वावि डहरं वा महल्लगं । वेदमाणं म जाएजा नो य गं फरुसं वए || २६ || जे न वंदे न से कुष्पे वंदिओ न समुक्कसे । एवमन्नेसमाणस्स सामरणमणुचिट्ठर || ३० ।। सिया एगो लद्धुं लोभेण विणिगूहइ | मा मेयं दाइयं संतं दद्दूगं सयमायए ।। ३१ ।। १ मणस्सिन्नं २ तत्तनिच्डं अभयरण ५-२ २३ Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . दसवेआलियसुत्तं अज्झयण ५-२ असहागुरुओ लुद्धो बहुं पावं पकुव्वइ । दुत्तोसओ य से होइ निवारणं च न गच्छइ ।। ३२ ॥ सिया एगइओ लद्धं विविहं पाणभोयणं । भहगं भदगं भोच्चा विवरणं विरसमाहरे ।। ३३ ।। जाणंतु ता इमे समणा आयथट्ठी अयं मुणी। संनुट्ठो सेवए पंतं लूहवित्ती सुतोसो॥ ३४ ॥ पूर्वणट्ठा जसोकामी माणसंमाणकामए । बहुं पसवइ पावं मायासल्लं च कुम्वइ ॥ ३५ ॥ सुरं वा मेरगं वा वि अन्नं वा मज्जग रसं । ससक्खं न पिबे भिक्खू जसं सारक्खमप्पणे ॥ ३६॥ पियए एगो तेणो न मे कोइ वियाह । तस्स पस्सह दोसाइं नियडिं च सुणेह मे ।। ३७ ॥ वड्ड सोंडिया तस्स मायामोसं च भिक्खुणा । अयसो य अनिव्वाणं सययं च असाहुया ॥ ३८ ॥ निच्चुविग्गो जहा तेणो अत्तकम्मेहिं दुम्मई । तारिसो मरणंते वि चाराहेइ संवरं ॥ ३६ ।। पायरिए नाराहेइ समणे यावि तारिसे। गिहत्था वि णं गरहंति जेण जाति तारिसं ॥ ४० ॥ एवं तु अगुणप्पेही गुणाणं च विवज्जो । तारिसो मरणंते वि नाराहेइ संवरं ॥ ४१ ॥ तव कुवह मेहावी पणीय वज्जए रसं । मज्जप्पमायविरओ तवस्सी अइउकसो ।। ४ ।। तस्स पस्सह कल्लाणं अणेगसाहुपूइयं । विउलं अत्थसंजुत्तं कित्तइस्सं सुणेह मे ।। ४३ ।। Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयण ६ दसवेआलियसुत्त २५ एवं तु 'गुणप्पेही अगुणाणं च विवज्जो । तारिसो मरणते वि बाराहेइ संवरं ।। ४४ ॥ आयरिए पाराहेइ समणे यावि तारिसे । गिहत्था वि शं षूयन्ति जे णं जाणंति तारिसं ॥४५॥ तवतेणे वइतेणे रूवतेणे य जे नरे। आयारभावतेणे य कुव्वइ देवकिब्बिसं ॥४॥ लक्ष्ण वि देवत्त उववन्नो देवकिब्बिसे। .. तत्वावि से न याणाइ किं मे किच्चा इमं फलं ॥४७॥ तत्तो वि से चइत्ताणं लब्भिही एलमूअयं । नरयं तिरिक्खजोणिं वा बोही जत्थ सुदुल्लहा ॥४८॥ एयं च दोसं तृणं नायपुत्तण भात्रियं । अणुमायं पि मेहावी मायामोसं विवन्जए ॥४९॥ सिक्खिऊण भिक्खेसणलोहिं संजयाण बुद्धाण सगासे। तत्थ भिक्खु सुप्पणिहिइंदिए तिव्वलज्जगुणवं विहरेज्जासि ॥५०॥ त्ति बेमि॥ ॥ पंचमज्झयरपस्स पिंडेसणाए बीओ उद्देसो समत्तो ॥ ॥ महल्लियायार कहा (धम्मत्थकाम) नाम छट्ठमज्झयणं । नाणदसणसंपन्नं संजमे य तवे रयं । गणिमागमसंपन्नं उज्जाणम्मि समोसढं ॥१॥ रायाणो रायमच्चा य माहणा अदुव खत्तिया। पुच्छन्ति निहुयप्पाणो कहं मे आयारगोयरो ॥२॥ तैसि सो निहुओ दन्तो सम्वभूयसुहावहो । सिक्खाए सुसमा उत्तो आइक्खइ वियक्खणो ॥३॥ १ स गुण । २. वयतेणे । Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ २६ दसवेलियसुतं हंदि धम्मत्थकामाणं निग्गंधारणं सुणेह मे । आयार गोयरं भीमं स्यलं दुरहिट्ठियं ||४|| नन्नत्थ परिसं वृत्तं जं लोए परमदुच्चरं । विउलट्ठाणभाइस्स न भूयं न भविस्सइ ||५| खड्ग वियत्ताणं वाहियाणं च जे गुणा । अखंडफुडिया कायव्वा तं सुरोह जहा तहा ||६|| दस अ य ठाणाई जाई बालोऽवरज्झइ | तत्थ अरण्यरे ठाणे निग्गन्थत्ताओ भस्सइ ॥७॥ वयछक्कं कायछक्कं कप्पो गिहिभायां । पलियङ्कनि सेज्जा य लिखाणं सोभवज्जरणं ॥ ८ ॥ तत्थिमं पढमं ठाणं महावीरेण देखियं । अज्झयण ६ हिंसा निउणा दिट्ठा सव्वभूएस संजमो ॥ ९॥ जावंति लोए पाणा तसा अदुव थावरा । ते जाणमजाणं वा न हणे नो व घायए ।। १० ॥ सजीवा विइच्छेति जीविउं न मरिज्जिउं । तम्हा पाणवहं घोरं निग्गंथा वज्जयंति णं ॥ ११ ॥ अपट्ठा परट्ठा वा कोहा वा जइ वा भया । हिंसगं न मुसं बूया नो वि अन्नं वयावए ॥ १२ ॥ मुसावाओ य लोगंमि सव्वसाहूहिं गरहिश्रो । विलासो य भूयाणं तम्हा मोसं विवज्जए ॥ १३ ॥ चित्तमतमचित्तं वा अप्पं वा जइ वा बहुं । दंतसोहणमेत्तं पि श्रोग्गहंसि जाइया ॥ १४ ॥ तं पणा न गेरहंति नो वि गिरहावए परं । अन्नं वा गिरहमा पि नाजाति संजया ।। १५ ।। छाभचरियं घोरं पमायं दुरहिट्ठियं । नायति मुगी लोप भेयाययणवजिणो ॥ १६ ॥ Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ दसवेलियसुत्तं ॥ १७ ॥ मूलमेयमहम्मस्स महादोससमुस्स्यं । तम्हा मेहुण संसग्गं निग्गंथा वज्जयंति विडमुब्भेइमं लोगं तेल्लं सपि च फाणियं । न ते सन्निहिमिच्छति नायपुत्तवओोरया ।। १८ ।। लोहस्सेस अणुप्फासो मन्ने अन्नयरामवि । । जे सिया सन्निही कामे गिद्दी, पव्वइए न से ।। १६ ।। जं पि वत्थं ब पायं वा कंबल पायपुंछ नं पि संजमलज्जट्ठा धारंति परिहरति य ॥ २० ॥ न सो परिग्गहो वृत्तो नायपुत्तण ताइणा । मुच्छ परिग्गहो बुत्तो इइ बुतं महेसिणा ॥ २१ ॥ सव्वत्थुवहिणा बुद्धा संरक्खणपरिग्गहे । श्रवि श्रप्पा वि देहंमि नायरंति ममाइयं । २२ । अहो निच्चं तवोकम्मं सव्वबुद्धेहिं वरिणयं । जाय लज्जासमा वित्ती एगभत्तं च भोयणं ॥ २३ ॥ संतिमे सुहुमा पारणा तसा अदुव थावरा । जाई राम्रो अपासंतो कहमेसणियं चरे ॥ २४ ॥ उदउल्लं बीयसंत्तं पाणा निव्वड़िया महिं । दिश्रा ताइं विवज्जेज्जा राम्रो तत्थ कहं चरे ।। २५ ।। एयं च दासं दट्ठूणं नायपुत्तेण भासियं । सव्वाहारं न भुंजंति निग्गंथा राइभोयां ॥ २६ ॥ पुढविकार्यं न हिंसंति मणसा वयस कायसा । तिविहेण करणजोपण संजया सुसमाहिया ॥ २७ ॥ पुढविकायं विहिंसंतो हिंसइ उ तयस्सिए । तसे य विविहे पाणे चक्खु से य श्रचक्खुसे ॥ २८ ॥ तम्हा एयं वियाणित्ता दोसं दुग्गइवड्ढणं । पुढविकाय समारंभ जावज्जीवाए वज्जए ॥ २६ ॥ अभयरण ६ २७ Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ २८ दसवेत्रालियसुत्तं अज्झयण ६ आउकायं न हिंसति मणला वयस कायसा। तिविहेण करणजोएण संजया सुसमाहिया ॥ ३०॥ आउकायं विहिंसंतो हिंसइ उ तयस्सिए । तसे य विविहे पाणे चक्खु से य अचक्खुसे ॥ ३१ ।। तम्हा एयं वियाणित्ता दोसं दुग्गइवड्ड । आउकायसमारंभं जावजीवाए वज्जए ॥ ३२ ।। जायतेयं न इच्छंति पावगं जलइत्तए। तिक्खमन्नयरं सत्थ सबओ वि दुरासयं ॥ ३३ ॥ पाईणं पडिणं वा वि उड्ढं अणुदिसामवि । अहे दाहिणो घा वि दहे उत्तरो वि य ॥ ३४ ॥ भूयाणमेसमाघानो हव्ववाहो न संसो। तं पईवपयावट्ठा संजया किंचिनारभे ॥३५॥ तम्हा एयं वियाणित्ता दोसं दुग्गइवड्ढणं । तेउकायसमारंभ जावजीवाए वजए ॥ ३६ ।। अनिलस्स समारंभं बुद्धा मन्नति तारिसं। सावजबहुल चेय नेयं ताईहिं सेवियं ॥ ३७ ॥ तालियंटेण पत्तेण साहाविहुयणेण वा। न ते वीइउमिच्छंति वीयावेऊण वा परं ।। ३८ ॥ जं पि वत्थं व पायं वा कंबलं पायपुंछ । न ते वायमुईरंति, जयं परिहरंति य ॥ ३९ ॥ तम्हा एयं वियाणित्ता दोसं दुग्गइवड्डणं । वाउकायसमारंभ जावजीवाए वज्जए ।। ४०।। वणस्तई न हिंसंति मणसा वयस कायसा। तिविहेण करणजोएण संजया सुसमाहिया ।। ४१ ।। वणस्सई विहिंसंतो हिंसइ उ तयस्सिए । तसे य विविहे पाणे चक्खुसे य अचक्खसे ॥ ४२ ॥ Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयण ६ दसवेालियसुतं तम्हा एय वियाणित्ता दोसं दुग्गइवड्ढणं । वणस्सइसमारंभं जावज्जीवाए वज्जए ।। ४३ ॥ तसकायं न हिंसंति मणसा वयस कायसा । तिविहेण करणजोरण संजया सुसमाहिया ॥४४॥ तसकायं विहिंसंतो हिंसइ उ तयस्लिए। तसे य विविहे पाणे चक्खुसे य अचक्खुसे ॥ ४५ ॥ तम्हा एयं वियाणित्ता दोसं दुग्गइवड्ढणं । तसकायसमारंभ जावज्जीवाए वज्जए ॥ ४६॥ जाइं चत्तारिऽभोज्जाइं इसिणाहारमाइणि । ताइं तु विवजन्तो संजम अणुपालए ॥७॥ पिंड सेज्जं च वत्थं च चउत्थं पायमेव य । अकप्पियं म इच्छेजा पडिगाहेज्ज कप्पियं ॥४८॥ जे नियागं ममायंति कीयमुद्देसियाहडं । वहं ते समणुजाणंति इइ वुत्तं महेसिणा ॥ ४६॥ तम्हा असणपाणाई. कीयमुद्देसियाहडं । वज्जयंति ठियप्पाणा निग्गंथा धम्मजीविणे। ॥ ५० ॥ कंसेसु कंसपारसु कुंडमोएसु वा पुणे । भुंजतो असणपाणाइ श्रायरा परिभस्सइ ॥ ५१ ॥ सीओदगसमारंभे मत्तधोयणछड्डणे । जाई छरांति भूयाई दिट्टो तत्थ असंजमो ।। ५२ ॥ पच्छाकम्म पुरेकम्मं सिया तत्थ न कप्पइ । एयमट्ट न भुजंति निग्गथा गिहिभायणे ।। ५३ ॥ प्रासंदीपलियंकेसुमंचमासालएसु वा । अणायरियमज्जाणं आसइत्तु सइतु वा ॥ ५४॥ नासंदीपलियंकेसु न निसेज्जा न पीढए । निग्गंथाऽपडिलेहाए बुद्धवुत्तमहिगा ॥ ५५॥ Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ दसवेआलियसुत् अज्झयण ६ गंभीरविजया एए पाणा दुप्पडिलेहगा। आसंदीपलियंको य एयम्टुं विवज्जिया ॥५६ ।। गोयरग्गपविट्ठस्स निसेज्जा जस्स कप्पइ । इमेरिसमणायारं आवजइ अबोहियं ।। ५७ ॥ विवत्ती बंभचेरस्स पाणाणं च वहे वहो। वणीमगपडिग्घाओ पडिकोहो अगारिणं ।। ५८ ।। अगुत्ती बंभचेरस्स इत्थीओ वावि संकणं । कुसीलवड्ढणं ठाणं दूरओ परिवजए ॥ ५६ ॥ तिहमन्नयरागरस निसेजा जस्स कप्पइ । जराए अभिभूयस्स वाहियस्स तवस्सियो । ६० ।। वाहिनो वा अरोगी वा सिणाणं जो उ पत्थए । वुकतो होइ आयारो, जढा हवइ संजमो ॥ ६१ ॥ संतिमे सुहुमा पाणा घसासु भिलुगासु य । जे उ भिक्खू सिणायंतो वियडेणुप्पलावए ।। ६२ ।। तम्हा ते न सिणायंति सीएण उसिणेण वा। जावज्जीवं वयं घोरं असिणाणम हिटगा ।। ६३ ।। सिणाणं अदुवा कक्कं लोद्ध पउमगाणि य । गायस्सुव्वट्टणटाए नायरंति कयाइ वि॥ ६४॥ नगिणस्स वा वि मुंडंस्स दीहरोमनहंसिणो । मेहुणा उवसंतस्ल किं विभूसाए कारियं ॥ ६५ ॥ विभूसावत्तिय भिक्खू कम्मं बंधइ चिक्कणं । संसारसायरे घोरे जेणं पडइ दुरुत्तरे ॥६६॥ विभूसावत्तियं चेयं बुद्धा मन्नंति तारिसं । सावजबहुल चेय नेय ताईहिं सेवियं ॥ ६७ ॥ खवेति अप्पाणममोहदसिणा। तवे रया संजमअज्जवे गुणे । Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयण ७ दसवेलियसुत्तं ३१ धुति पावाई पुरेकडाई नवाई पावाई न ते करेंति ॥ ६८ ॥ सश्रवसंता अममा अकिंचणा सविजविज्जाणुगया जसंसि । उसने विमले व चंदिमा सिद्धिं विमाणाई उर्वेति ताइणेो ॥ ६६ ॥ त्ति बेमि ॥ ॥ छठ्ठेमहिल्लियायारकहज्यां समत्तं ॥ ॥ वक्कसुद्धी नामं सत्तममज्झयणं । चउराहं खलु भालागं परिसंखाय परणवं । दोहं तु वियं सिक्खे दो न भासेज सव्वसा ॥ १ ॥ जा य सच्चा श्रवत्तव्वा सच्चामोसा य जा मुसा । जाय बुद्धेहिणाइरणा न तं भासेज पन्नवं ॥ २ ॥ असच्चमोसं सञ्चं च अणवज्जमकक्कसं । समुहमसंदिद्धं गिरं भासेज पन्नवं ॥ ३ ॥ एयं च अट्टमन्नं वा जं तु नामेइ सासयं । सभासं सच्चमोसं पि तं पि धीरो विवज्ञए ॥ ४ ॥ वितह पि तहामुन्तिं अं गिरं भासए नरो । तम्हा सो पुट्ठो पावेणं किं पुरा जो मुसं वए ॥ ५ ॥ तम्हा गच्छामो वक्खामो अमुगं वा णे भविस्सइ । अहं वा णं करिस्सामि एसेो वा णं करिस्सइ ॥ ६ ॥ एवमाइ उ जा भासा एस्सकालम्मि संकिया । संपयाईयम वा तं पि धीरो विवज‍ ॥ ७ ॥ अमिय कालम्मि पच्चुप्पन्नमणा गए । जमङ्कं तु न जाणेजा एवमेयं ति नो वए ॥ ८ ॥ Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ दसवेआलियसुत्वं अज्झयण ७ अईयम्मि य कालस्त्रि पच्चुप्पन्नमणागए । जत्थ संका भवे जं तु एवमेयं ति नो वए ।।६।। अईयम्मि य कालभिम पच्चुप्पन्नमणागए। निस्संकियं भवे जंतु एवमेयं ति निदिसे ॥ १० ॥ तहेव फरुसा भाला गुरुभूअोवघाइणी। सच्चा चि सा न वत्तव्वा जो पावस्स प्रागमो ॥ ११ ॥ तहेव काणं काणे त्ति पंडगं पंडगे त्ति वा । वाहियं वा वि रोगि त्ति तेणं चोरे त्ति नो वए ।। १२ ।। एएणन्नेण अटेण परो जेणुवहम्मइ । आयारभावदोसन्नू न तं भासेज्ज पन्नवं ॥ १३ ॥ तहेव होले गोले त्ति साणे वा वसुले त्ति य। दमए दूहए वा वि 'न तं भासेज पन्नवं ॥ १४ ॥ अजिए पजिए वा वि अम्मे। माउसिए त्ति य । पिउलिए भाइणेज त्ति धुए नत्तुणिए त्ति य ॥ १५ ॥ हले हले त्ति अन्ने त्ति भट्टे सामिणि गोमिणि । होले गोले वस्नुले त्ति इत्थियं नेवमालवे ।। १६ ।। नामधेजण णं बूया इत्थीगोत्तण वा पुणो । जहारिहमभिगिझ पालवेज लवेज वा ॥ १७ ॥ . अन्जए पज्जए वा वि बम्पो चुल्लपिउ त्ति य । माउला भाइणेज त्ति पुत्ते नत्तुणिय त्ति य ॥ १८ ॥ हे हो हले ति अन्ने त्ति भट्टे सामिय गोमिय । होल गोल वसुले त्ति पुरिसं नेवमालवे ॥ १६ ॥ नामधेजेण णं बूया पुरिसगोत्तेण वा पुणे । जहारिहमभिगिज्झ पालवेज लवेज वा ।। २० ॥ १. नेवं Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ दसवेलियसुत्तं पंचिन्दियाणं पाणाणं एस इत्थी अयं पुमं । जावां न विजाजा ताव जाइ त्ति आलवे ॥ २१ ॥ तहेव माणसं पसुं पक्खि वा विसरीसवं । थूले मेले व पायमित्ति य नो वए ।। २२ ।। परिवृढत्ति बूया बूया उवचिए त्तिय । संजाए पीणिए वा वि महाकाए ति श्रालये ॥ २३ ॥ तव गाओ दोभाथो दम्मा गोरहगत्ति य । वाहिमा रहजोग्गत्ति नेवं भासेज पन्नवं ॥ २४ ॥ जुवं गधे ति गां वूया घेणुं रसदयत्ति य । रहस्से महल्लए वा वि वए संवह त्तिय ।। २५ ।। तहेव गंतुमुज्जाणं पञ्चयाणि वराणि य । रुक्खा महल्ल पेहाए नेवं भासेज पन्नवं ॥ २६ ॥ अलं पासायभागं तोरणा गिहारा य । फलिहग्गलनावारां अलं उदगदो गिरां ॥ २७ ॥ पीढए चंगबेरे य नंगले मइयं लिया । जन्तलट्टी व नाभी वा गंडिया व अलं सिया || २८ ॥ श्रासां सयणं जाणं होजा वा किंचुवस्सए । भूवघाइणि भासं नेवं भासेज्ज पन्नवं ॥ २६ ॥ तहेव गंतुमुजाणं पव्वयाणि वखाणि य । रुक्खा महल पेहाए एवं भासेज पन्नवं ॥ ३० ॥ जाइमंता इमे रुक्खा दीहबट्टा महालया । यासाला विडिमा वए दरिणित्ति य ॥ ३१ ॥ तहा फलाई पकाई पायवजाई नो वए । वेलोराईटालाई हिमाई ति नो वए ॥ ३२ ॥ , श्रज्भयण् ७ ३३ Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ३४ दसवेालियसुतं 'असंथा इमे अंबा बहुनिव्वडिमा फला । वपज्ज बहुसंभूया भूयरुवत्ति वा पुणे ॥ ३३ ॥ तवसही पक्काओ नीलियाओ छवी इ य । लाइमा भजिमाओ ति पिहुखज्जन्ति नो वए ॥ ३४ ॥ रूढा बहुसंभूया थिरा ऊसढा विय । गभिया पसूयाओ ससाराओ ति श्रालवे ॥ ३५ ॥ तव संखडि नच्चा किच्च कज्जं ति नो वए । गं वा विवज्झेत्ति सुतित्थे त्ति य श्रावगा || ३६ || संख संखडिं बूया परियत्ति तेगं । बहुसमाणि तित्थाणि श्रवगाणं वियागरे ॥ ३७ ॥ तहा नईओ पुरणाओ कायतिज्जन्ति नो वए । नावाहि तारिमाओ त्ति पाणिपेज्जन्ति नो वए ॥ ३८ ॥ बहुवाहडा अगाहा बहुसलिलुप्पिलोदगा । बहुवित्थडेोदगा यावि एवं भासेज्ज पनवं ॥ ३६ ॥ सहेव सावज्जं जोगं परस्साए निट्टियं । कीरमाणं ति वा नच्चा सावज्जं नालवे मुणी ॥ ४० ॥ सुकडे ति सुपक्के सि सुच्छिन्ने सुहडे मडे । सुनिट्ठिए सुलट्ठे ति सावज्जं वज्जए मुणी ॥ ४१ ॥ पयत्तपक्कत्ति व पक्कमालवे पयत्त छिन्नन्ति व छिन्नमालवे | 9 पयत्तलट्ठत्ति व कम्महेउयं पहारगाढत्ति व गाढमालवे ॥ ४२ ॥ अज्झयण ७ सव्वुक्कसं परग्धं वा अडलं नत्थि परिसं । अचक्कियमवत्तवं अचियत्तं चैव नो वर ॥ ४३ ॥ १. घडा २ - मिव्वहिमा | Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ दसवेलियसुत्तं सव्वमेयं वहस्सामि सव्वमेयं ति नो वए । अणुवी सव्वं सव्वत्थ एवं भासेज्ज पन्नवं ॥ ४४ ॥ सुक्कीयं वा सुविक्कीयं श्रकिज्जं किज्जमेव वा । इमं गेरह इमं मुञ्च परियं नो वियागरे ॥। ४५ ।। श्रग्धे वा महग्घे वा कए वा विक्कए वि वा । पणियट्ठे समुत्पन्ने अणवज्जं वियागरे ॥ ४६ ॥ तवासंजयं धीरो आस एहि करेहि या । सय, चिट्ठ, वयाहि त्ति नेवं भासेज्ज पन्नवं ॥ ४७ ॥ बहवे इमे असाहू लोप वुच्चंति साहुणेो । न लवे असाहुं साहु त्ति साहु साहुति भावे ॥ ४८ ॥ नागदंसणसंपन्नं संज्ञमे य तवे रयं । एवं गुणसमाउतं संजय साहुमालवे ॥ ४६ ॥ अज्झयण ७ देवारां मणुयारां च तिरिया च वुग्गहे । अमुया जत्रो होउ मा वा होउ त्ति नो वए ।। ५० ।। वाओ वुटुं वसीउरहं खेमं धायं सिवं ति वा । कया गु होज्जा एयाणि मा वा होउ त्ति नो वए ॥ ५१ ॥ तहेव मेहूं व राहं व मारावं न देव देव त्ति गिरं वपज्जा । ३५ संमुच्छिए उन्नए या पओए वएज्ज वा वुटु बलाहय त्ति ॥ ५२ ॥ अन्तलिक्खत्ति णं वूया गुज्झाणुचरियत्ति य । रिद्धितं नरं दिस्स रिद्धिमतं ति आलवे ॥ ५३ ॥ तहेव सावज्जर मोयणी गिरा ओहारिणी जा य परोवधाइणी । Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ३६ दसवेलियसुतं से 'कोह लोहा भय हास माणवो न हासमाणो विगिरं वएज्जा ॥ ५४ ॥ सवक्कसुद्धिं समुपेहिया मुणी गिरं च दुटुं परिवज्जए सया । मियं दुद्धं रणवीर भासप सयाग मज्जे लहइ पसंसणं ॥ ५५॥ भासाए दोसे य गुणे य जाणिया तीसे य दुट्ठे परिवज्जए सया । छसु संजए सामणिए सया जए वएज्ज बुद्धे हियमाणुलोमियं ॥ ५६ ॥ परिवभासी सुसमाहिइंदिए चउकसायावगए अणिस्सिए । स निडुणे धुन्नमले पुरेकर्ड अभयरा राह लोग मां तहा परं ॥ ५७॥ त्ति बेमि || ॥सत्तमं वक्कसुद्धी ज्यां समत्तं ॥ || श्रायारणिहिनामं ममायणं || श्रायारणिहिं लद्धुं जहा कायव्व भिक्खुणा | तं भे उदाहरिस्सामि श्रणुपुवि सुरोह मे ॥ १ ॥ पुढवि-द-गणि-'माझ्य-तणरुक्ख-सबीयगा । तसा य पाणा जीव त्ति इइ वृत्तं महेसिया ||२|| - तेसिं अच्छराजोए निच्चं होयव्वयं सिया । मणसा कायवण एवं भवइ संजए ॥ ३॥ पुढचं भित्ति सिलं लेलुं नेव भिन्देन संलिहे । तिविहे करणजोएण संजए सुसमाहिए ॥ ४ ॥ १. कोहलोहभयसा व माणवो । २. धुत्त० । ३ वाऊ । Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ दसवेलियसुत्तं सुद्धपुढनीए न निसीए ससरक्खम्मि य असणे । पमजित्त निसीएज्जा आइत्ता जस्स उग्गहं ॥ ५ ॥ सीओदगं न सेवेज्जा सिलावुटुं हिमाणि य । उसिणोदगं तत्तफा सुयं पडिगाहेज्ज संजय ॥६॥ उदउ अपणो कार्य नेव पुंछे न संलिहे । समुप्पेह तहाभूयं नो गं संघट्टए मुखी ॥७॥ इंगालं अगणिं अचि अलायं वा सजोइयं । न उंजेज्जा न घट्टेज्जा नो गं निव्वावर मुणी ॥८॥ तालियंटे पत्तेरा साहाए विहुणेण वा । न वीज्जप्पणी कार्य बाहिरं वा वि पोग्गलं ॥ ६ ॥ तणरुकखं न छिंदेज्जा फलं मूलं व कस्सह । आमगं विविहं बीयं मणसा वि न पत्थर ॥ १० ॥ गहणेसु न चिट्ठेज्जा बीएसु हरिएसु वा । उदगंमि तहा निच्च उत्तिंगपणगेसु वा ॥ ११॥ तसे पाणे न हिंसेज्जा वाया दुव कम्मुणा । उवरओ सव्वभूएसु पासेज्ज विविहं जगं ॥१२॥ अज्झयण ८ सुहुमाई पेहाए जाई जाणित्तु संजए । दयाहिगारी भूपसु श्रास चिट्ट सएहि वा ॥ १३ ॥ कराई ऋटु हुमाई ? जाई पुच्छेज्ज संजए । इमाई ताई मेहावी आइक्खेज्ज वियक्खणे ॥ १४ ॥ सिहं पुष्पसुमं च पाणुसिंगं तहेव य । परागं बीधहरियं च अंडसुहुमं च अट्टमं ॥ १५ ॥ पवमेयाणि जाणित्ता सव्वभावेण संजए । अप्पमन्ते जए निच्च सव्विदियसमाहिए ॥ १६ ॥ धुवं च पडिलेहेज्जा जोगसा पायकम्बलं । सेज्जमुच्चारभूमिं च संथारं अदुवासणं ॥ १७ ॥ Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ३८ दसवेप्रालियसुत्तं अज्झयण ८ उच्चारं पासवणं खेल सिंघाणजल्लियं । फासुयं पडिलेहित्ता परिट्ठावेज्ज संजए ॥ १८ ॥ पविसितु परागारं पाणट्ठा भोयणस्स वा। जयं चिट्टे मियं भासे न य रूवेसु मणं करे ॥ १६ ॥ बहुं सुणेइ करणेहिं बहुं अच्छीहिं पेच्छइ । न य दिटुं सुयं सव्वं भिक्खू अक्खाउमरिहइ ॥२०॥ सुयं वा जइ वा दिटुं न लवेजोवघाइयं । न य केण उवाए गिहिजोगं समायरे ॥ २१ ॥ निट्ठा रसनिज्जूढं भद्दगं पावगं ति वा । पुट्ठो वा वि अपुट्ठो वा लाभालाभं न निदिसे ।।२२।। न य भोयणम्मि गिद्धो चरे उंछं अयंपिरो । अफासुयं न भुंजेजा कीयमुद्देसियाहडं ।। २३ ॥ सन्निहिं च न कुवेजा अणुमायं पि संजए । मुहाजीवी असंबद्ध हवेजा जगनिस्सिए ॥ २४ ॥ लूहवित्ती सुसंतुट्टे अप्पिच्छे सुहरे सिया । अासुरत्तं न गच्छेज्जा सोच्चा जंजिणसासणं ॥२५॥ करणसोक्खेहि सद्देहिं पेम नाभिनिवेसए । दारुण ककसं फासं काएण अहियासए ॥ २६॥ खुहं पिवासं दुस्सेज्ज सीउराहं अरई भयं । अहियासे अव्वहिओ देहदुक्ख महाफलं ॥ २७ ।। अत्थंगयंमि आइच्चे पुरस्था य अणुग्गए। आहारमाइयं सव्वं मणसा वि न पत्थए ॥२८॥ अतिविणे अचवले अप्पभासी मियासणे । हवेज्ज उयरे दन्ते थोवं लद्धं न खिसए ॥२६॥ न बाहिरं परिभवे अत्ताणं न समुक्कसे । सुयलाभे न मज्जेज्जा जच्चा तवसिलबुद्धिए ॥ ३० ॥ Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयण ८ दसवेआलियसुत्तं से जा अजाणं वा कटु अाहम्मियं पयं । संवरे खिप्पमप्पाणं बीयं तं न समायरे ॥ ३१ ॥ अणायारं परकम्म नेव गूहे न निराहवे । सुई सया वियडभावे असंसक्त जिइंदिए ॥ ३२ ॥ अमोहं वयणं कुज्जा अायरियस्स महप्पण। तं परिगिज्झ वायाए कम्मुणा उववायए ॥३३ ।। अध्रुवं जीविय नच्चा सिद्धिमग्गं वियाणिया। विणियहेज्ज भोगेसु आउं परिमियमप्पणा ।। ३४।। बलं थामं च पेहाए सद्धमारोग्गमप्पणा। खेत्तं कालं च विन्नाय तहप्पारणं न जुंजए ॥ ३५ ॥ जरा जाव न पीलेइ वाही जाव न वड्ढइ । जाविंदिया न हायति ताव धम्म समायरे ॥ ३६॥ कोहं माणं च मायं च लोभ च पाववडणं । वमे चत्तारि दासे उ इच्छतो हियमप्पणो ॥ ३७ ।। कोहो पीई पणासेइ माणे विणयनासो । माया मित्ताणि नासेइ लोहो सव्वविणासणी ।।३८ ।। उवसमेण हणे कोहं माण मद्दवया जिणे । माय चज्जवभावेण लोभं संतोसओ जिणे ॥ ३६ ॥ कोहोय माणा य अणिग्गहीया माया य लोभो य पवड्डमाणा। चत्तारि एए कसिणा कसाया सिंचंतिमूलाइंपुणब्भवस्स।।४०॥ राइणिएसु विणयं पउजे धुवसील सययं न हावइज्जा । कुम्मो व्व अल्लीणपलीणगुत्तोपरक्कमेज्जा तवसंजमम्मि ॥४१॥ निदं च न बहु मन्नेज्जा सप्पहासं विवज्जए । मिहो कहाहिं न रमे सज्झायम्मि रओ सया ॥ ४२ ॥ जोगं च समणधम्मम्मि जुंजे अगलसो धुवं । जुत्तो य समणधम्ममिमा अटुं लहइ अणुत्तरं ।। ४३ ।। इहलोगशारत्तहियं जेणं गच्छइ सोरगई ! Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ दसवेलियसुत्त बहुसुयं पज्जुवा सेज्जा पुच्छेजत्थविणिच्छ्यं ॥ ४४ ॥ हत्थे पायं च कार्य च पणिहाय जिइंदिए । अल्ली गुत्तो निसिए लगाते गुरुणे। मुखी ॥ ४५ ॥ न पक्खन पुरनो नेव किवा पिओ । न य ऊरुं समासेज चिट्ठेजा गुरुणन्तिए ॥ ४६ ॥ पुच्छित्रो न भासेजा भासमाखस्स अन्तरा । पिट्ठिमंसं न खाएज्जा मायामोसं विवज्जए ॥ ४७ ॥ अपत्तियं जेण सिया आसु कुप्पेज्ज वा परो । सव्वसा तं न भासेज्ज भासं हियगामिणिं ॥ ४८ ॥ दिहं मियं असंदिद्धं पडिपुराणं वियं जिये | अयं परमविग्गं भासं निसिर श्रत्त्वं ॥ ४६ ॥ श्रायापन्नतिधरं दिट्टिवायमहिज्जगं । वायविक्aलियं नच्चा न तं उवहसे मुमी ॥ ५० ॥ नक्खत्तं सुमियां जोगं निमित्तं मन्तभेसजं । गिहिणा तं न इक्खे भूयाहिगरणं पयं ॥ ५१ ॥ अन्न पगडं लय भएज्जा सयणासगं । उच्चारभूमिसंपन्नं इत्थींपसुविवज्जियं ॥ ५२ ॥ विवित्ताय भवे सेज्जा नारीणं न लवे कहं । गिहिसंथवं न कुज्जा कुज्जा साहूहिं संथवं ।। ५३ ।। जहा कुक्कुडपोयस्स निश्चं कुललयो भयं । एवं खु भयारिस्स इत्थीविग्गहो भयं ॥ ५४ ॥ चित्तभित्तिं न निज्झाए नारिं वा सुत्रलंकियं । भक्खरं पिव दट्ठूणं दिट्ठि पडिसमाहरे ।। ५५ ।। हत्थाय पनि कराराना सविकप्पियं । अज्झयण ८ अवि वाससई नारि वंभयारी विवज्जए || ५६ || विभूसा इत्सिंसग्गो पीयरसभोयां | areeander विसं तालउड़े जहा ॥ ५७ ॥ Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ दसवेलियसुतं अंगपञ्चंगसंठाणं चारुल्ल वियपेहियं । इत्थी तं न निभाए कामरागविवडणं ॥ ५६ ॥ विसएस मरणुन्ने पेम नाभिनिवेसए । अणिच तेसिं विन्नाय परिणाम पोग्गलाण य ॥ ५६ ॥ पोग्गलाण परिमाणं तेसिं नच्चा जहा तहा । विणीयतरहो विहरे सीईभूपण अपणा ॥ ६४ ॥ जाए सजाए निक्खतो परियायट्टामुत्तमं । तमेव अणुपालेज्जा गुणे श्रायरियसम्मए । । ६१ ।। तवं चिमं संजमजोगयं च सज्झायजोग च सया अहिट्ठए । सूरे व सेणाए समत्तमाउहे अलमप्पण होइ अलं परेसिं ॥ ६२ ॥ सज्झाय सज्झाणरयस्स ताइणो पावभावस्स तवे रयस्स । विसुज्झई जं' से मल पुरेकडं समीरिव रुप्पमलं व जोइणा ॥ ६३ ॥ से तारिसे दुक्खसहे जिइदिए सुपण जुत्ते अममे किंचणे । विरायई कम्मघणम्मि अवगए कसिणब्भपुडावगमे व चन्दिमे ॥ ६४ ॥ त्ति बेमि ॥ ॥ मं यारप्पणिही अभयणं समत्तं ॥ ॥ वियसमाही नाम णवममज्झयणं--पढमो डस || अज्झयण ६-१ थंभा व कोहा व मयप्पमाया गुरुरसगासे विणयं न सिक्खे | ५ अं सि ४१ Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ४२ दसवे । लियसुत्तं सो चेव ऊ तस्स अमूहभावो फलं व कीयस्स वहाय होइ ।। १ ।। जे यावि मंदित्ति गुरुं विइत्ता डहरे इमे अपए त्ति नच्चा । हीलति मिच्छं पडिवज्जमाणा करंति श्रसायण ते गुरूणं ॥ २ ॥ पगईए मन्दा वि भवति एगे डहरा वि य जे सुयबुद्धोववेया । श्रयारमंता गुणसुट्टियप्पा जे हीलिया सिहिरिव भास कुज्जा ॥ ३ ॥ जे यावि नाग डहरं ति नच्चा आलायर से अहियाय होइ । एवायरियं पि हु हीलयंतो अज्भयम ६-१ नियच्छइ जाइपहं खु मन्दे । ४ ।। श्रासीविसा यावि परं सुरुट्ठो किं जीवनासाउ परं नु कुज्जा । आयरियपाया पुरण अप्पसन्ना बोहि श्रसायण नत्थि मोक्खो ॥ ५ ॥ जो पावगं जलियमवक्कमेज्जा सविसंवाविहु कोवएज्जा । जो वा विसं खायइ जीवियट्ठी एसोवमाssसायण्या गुरूणं ॥ ६ ॥ सिया हु से पावय नो डहेज्जा सीविसो वा कुविओो न भक्खे | सिया विसं हालहलं न मारे न यावि मोक्खो गुरुहीलगाए ॥ ७ ॥ Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ दसवेआलियसुतं जो पव्वयं सिरसा भेत्तुमिच्छे सुतं व सीहं पडिबोह एज्जा । जो वा दए सत्तिअग्गे पहारं एलोवमाssसायणया गुरूणं ॥ ८ ॥ सिया हुं सीसे गिरिं पि भिंदे सिया हु सीहो कुविओ न भक्खे । सिया न भिंदेज्ज व सत्तिअगं न यावि मोक्खो गुरुहीलगाए ॥ ६ ॥ आयरियपाया पुण अप्पसन्ना अबोरिसायण नत्थि मोक्खो । तम्हा अणाबाहसुहाभिकंखी गुरुप्प सायाभिमुद्दो रमेज्जा ।। १० ।। जहाहियग्गी जलगं नमसे नाण| हुईमत पयाभिसित्तं । एवायरियं उवचिट्ठएज्जा अज्झयण ६-१ अर्णतनावगओवि संतो ।। ११ ।। जस्संतिए धम्मपयाई सिक्खे तस्संतिए वेणइयं पउंजे । सक्कारए सिरसा पंजलीओ stefore भो मणसा य निश्वं ॥ १२ ॥ लज्जा - दया-संजम - बंभचेरं कल्लाणभागिस्स विसोहिठाणं । जे मे गुरू सययमणुसासयंति ते हं गुरू सययं पूययामि ॥ १३ ॥ अहा निसंते तवणच्चिमाली पभासद केवलभारहं तु । કર્ Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ दसवेलियसुत्तं एवायरिओ सुयसीलबुद्धिए वियई सुरम व इंदो ॥ १४ ॥ जहा ससी कोमुइजोगजुत्तो नक्वत्ततारागणपरिवुडप्पा | खे सोहर विमले अब्भमुक्के एवं गणी सोहइ भिक्खुमज्झे ।। १५ ।। महागरा आयरिया महेसी समाहिजोगे सुयसील बुद्धिए । संपाघिउकामे अणुत्तराई आराहए तोसए धम्मकामी ॥ १६ ॥ सोच्चारण मेहावि सुभासियाई अज्झयण ६-२ सुस्सूस ए आयरियऽप्पमत्तो । आराहइत्ताण गुणे श्ररोगे सो पावई सिद्धिमगुत्तरं ॥ १७ ॥ ति बेमि ॥ ॥ णवमअज्झयणस्स विषयसमाहीए पढमो उद्देस ॥ वममज्झणं - बीओ उसओ || मूलाओ खंधप्पभवो दुमस्स खंधाउ पच्छा समुर्वेति साहा । साहप्पसाहा विरुहंति पत्ता तो से पुष्कं च फलं रसो य ॥ १ ॥ एवं धम्मस्स विणओ मूलं परमो से मोक्खो । जेण किन्ति सुर्य सिग्धं निस्सेसं चाभिगच्छइ ॥ २ ॥ जे य चंडे मिए थद्धे दुव्वाई नियडी सढे । बुझ से विणीयप्पा कटुं सोयगयं जहा ॥ ३ ॥ विजयं पि जो उवारण चोइओ कुप्पइ नरो । दिव्वं सो सिरिमेज्जन्ति दंडे पडिसेहए ॥ ४ ॥ समत्तो ॥ Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ दसवेलियसुतं तहेव विणीयप्पा उववज्झा हया गया । दीसंति दुहमेहंता अभियोगमुवट्टिया ॥ ५ ॥ सहेव सुविणीयच्पा उववज्झा हया गया । दीसंति सुह मेहता इड्डि पत्ता महायसा ॥ ६ ॥ तहेव श्रविणीयप्पा लोगंसि नरनारिश्रो । दीसंति दुइमेहंता छाया ते 'विग़लिंदिया ॥ ७ ॥ दंडसत्थपरिजुराणा असम्भवयहिं य । कलुणा विवन्नच्छंदा खुप्पिवासाइपरिगया ॥ ८ ॥ तहेव सुविणीयप्पा लोगंसि नरनारिओ । दीसंति सुहमेहता इर्दि पत्ता महायसा ॥ ६ ॥ तहेव अविणीयप्पा देवा जक्वा य गुज्झगा । दीसति दुह मेहता आभियोगमुवट्ठिया ॥ १० ॥ सहेव सुविणीयप्पा देवा जक्वा य गुज्झगा । दीसति सुहमेहंता इढि पत्ता महायसा ॥ ११ ॥ जे श्राय रियउवज्झायाणं सुस्सूसावयांकरा | तेसिं सिक्वा पवड्ढति जलसित्ता इव पायवा ॥ १२ ॥ अप्पणट्ठा परट्ठा वा सिप्पा नेउणियणि य । गिहिणो उवभोगट्ठा इहलोगस्स कारणा ॥ १३ ॥ जेण बंधं वह घोरं परियावं च दारुणं । सिक्खमाण नियच्छंति जुत्ता ते ललिइंदिया ॥ १४ ॥ तेवितं गुरुं पूयंति तस्स सिप्पस्स कारणा । सक्कारंति णमंसन्ति तुट्टा निद्देसवत्तिणो ।। १५ ।। किं पुरा जे सुयग्गाही अन्तहियकामए । आयरिया जं वए भिक्खू तम्हा तं नाइवत्तए । १६ ॥ १. विगलितेंदिश्रा अभयरण ६-२ . ४५ Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ૪૬ दसवेलियसुत्तं नीय सेज्जं गई ठाणं नीयं च आसणाणि य । नीयं च पाए वंदेजा नीयं कुजा य अंजलिं ॥ १७ ॥ संघट्टत्ता कारणं तहा उवहिणामवि । खमेह अवराहं मे वएज न पुणेो त्तिय ॥ १८ ॥ दुग्गओ वा पश्रएणं चोइओ वहद्द रहं । एवं दुबुद्धि किच्चा वृत्तो वृत्तो पकुव्व ॥ १६ ॥ आलवंते लवते वा न निसेज्जाए पडिस्सुणे | मोत्तू आसणं धीरो सुस्साए पडिस्सुणे ॥ २० ॥ कालं छंदोक्यारं च पडिले हित्ताण हेउहिं । तेहिं तेहि उपाएहि तं तं संपडिवायए ॥ २१ ॥ विवत्ती अविशीयस्स संपत्ती विशियरस य । जस्सेयं दुह नायं सिक्ख से अभिगच्छइ ॥ २४ ॥ जे यावि चण्डे मइइइढिगारवे पिसु नरे साहस हीणपेसणे । अधिस्त्रे विणए अकोविए असंविभागी न हु तस्स मोक्खो || २३ || सिवन्ती पुरा जे गुरूणं सुत्थम्मा विणमि कोविया । अज्भयण ६-३ तरितु ते श्रहमिणं दुरुत्तरं खवि कम्मं गरमुत्तमं गया ॥ २४ ॥ त्ति बेमि ॥ णवमअज्झयणम्स विण्यसमाहीए विप्रो उद्देसगो समत्तो ॥ ॥ ममायणं - तो उद्देो ॥ आयरियग्गमिवाहियग्गी सुस्सूसमा पडिजागरिजा । आलोयं इंगियमेव नच्चा जो छन्दमाराहयई स पुजो ॥ १ ॥ Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ६-३ अज्झयण दसवेश्रालियसुतं आयारमट्ठा विणयं पउंजे सुस्सूसमाणे परिगिज्झ वकं । जहोवइटुं अभिकंखमाणो गुरुं तु नासाययई स पुजो ॥२॥ राइणिएसु विणयं पइंजे डहरा वि य जे परियाय जिट्ठा । नीयत्तणे वट्टइ सञ्चवाई। ओवाथवं वक्ककरे स पुजो ॥ ३॥ अनायउंछं चरई विसुद्धं जवणट्ठया समुयाणं च निञ्च । अलद्धयं नो परिदेवएजा लडु न विकत्थयई स पुजो ॥४॥ संथारसेज्जासणभत्तपाणे ___ अप्पिच्छया अइलामे वि संते । जो एवमप्पाणभितोसएजा संतोसपाहन्नरए स पुजो ॥ ५ ॥ सक्का सहेडं आसाइ कंटया अओमया उच्छहया नरेणं । प्रणासए जो उ सहेज कंटए वईमए करणसरे स पुजो ॥६॥ मुहुत्तदुक्खा उ हवंति कंटया अश्रोमया ते वि तओ सुउद्धरा । वायादुरुत्ताणि दुरुद्धराणि वेराणुबंधीणि महब्भयाणि ॥ ७ ॥ समावयंता वयणाभिघाया करणं गया दुम्मणियं जणांति । धम्मो त्ति किच्चा परमग्गसूरे Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 남수 दसवेलियसुत्तं जिइंदिए जो सहई स पुज्जो ॥ ८ ॥ वणवायं च परं मुहस्स पक्व पडिणीयं च भासं । ओहारिणि श्रविकारिणि च भासं न भासेज सया स पुजो ॥ ९ ॥ माई अलोलुप श्रक्कुह अपिणे याविण वित्ती । नो भावए नो विय भावियप्पा कोउहल्ले य सया स पुज्जो ॥ १० ॥ अज्झयण ९-३ गुणेहि साहू, गुणेहिऽसाहू गिरहाहि साहूगुण मुच्चऽसाहू | वियाणिया अपगमप्पए जो रागदो सेहिं समोस पुज्जो ॥ ११ ॥ तहेव डहरं व महल्लग वा इत्थी मं पव्यं गिहिं वा । नो हीलए नो विय खिसएज्जा थंभं च कोई च चए स पुज्जो ॥ १२ ॥ जे माणिया सययं माणयंति जत्तेण कन्नं व निवेस यंति । ते माणए मारिहे तवस्सी जिइं दिए सच्चरए स पुज्जो ॥ १३ ॥ तेसिं गुरूणं गुणसागरागं सोच्चारण मेहावि सुभासियाई । चरे मुणी पंचरए तिगुत्तो चउकसायावगए स पुज्जो ||१४|| Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ दसवेलिय गुरुमिह सययं पडियरिय मुणी जिणवयनिउणे' अभिगमकुसले | अज्भयण ९-४ धुणिय रयमले पुरेकडं भासुरमउलं गई गए ||१५|| ति बेमि ॥ ॥ एवमज्झयणस्स विण्यसमाहीए तो उद्देस समत्तो ॥ ॥ णवममज्झयणं--चउत्थो उद्देो ॥ सुयं मे आउ ! तेगं भगवया एवमक्खायं - इह खलु थेरेहिं भगवंतेहिं चत्तारि विण्यसमाहिट्ठाणा परणत्ता । कयरे खलु ते थेरेहिं भगवंतेहिं चत्तारि विणय समाहिट्ठाणा पण्णत्ता ? इमे खलु ते थेरेहिं भगवंतेहिं चत्तारि विण्यसमाहिट्ठाणा पण्णत्ता तं जहा - विण्यसमाही, सुयसमाही, तवसमाही, आयारसमाही | विणए सुए तवे य आयारे णिच्च पंडिया | अभिरामयंति अप्पा जे भवंति जिइंदिया ॥१॥ चव्विा खलु विण्य समाही भवइ, तं जहा - अणुसासि ज्जन्तो सुस्सूसइ, सम्मं संपडिवज्जह, वेयमाराहयइ, न य भवर अत्तसंपग्गहिए चउत्थं पयं भवइ । भवइ य पत्थ सिलोगो: पेहेइ हियाणुसासणं सुस्सूसइ तं च पुणो हिट्टए । न य माणमपण मज्जइ वियणसमाही श्राययट्टिए ||२|| चव्विा खलु सुयसमाही भवइ, तं जहा - सुर्य मे भविस्सर ति श्रज्झायव्वं भवइ, एगग्गचित्तो भविस्सा मि १-मय० । २ वए Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ दसवेलियसुत्तं त्ति अायव्वं भवइ, अप्पा ठाव इस्सासि त्ति अभाइयव्वं भवइ, ठिओ परं ठावइस्स भित्ति राज्झायव्वं भवइ, चउत्थ पयं भवइ । भवइ य एत्थ सिलोगो: ५० - नाण मेगग्गचित्तो य ठिम्रो य ठावइ परं । सुयाणि य अहिज्जित्ता रओ सुसमाहिए ||३|| चव्विा खलु तवसमाही भवइ, तं जहा -नो इहलोगट्टयाए तवम हिट्ठेजा, नो परलोगट्टयाए तवमहिद्वेजा, नो किन्तिवरणसहसिलो गट्टयाए तवमहिडेजा, नन्नत्थ निज्जरट्टयाए तवमहिद्वेजा चउत्थं पयं भवइ । भवइ य एत्थ सिलोगो:विविहगुणतवोरए य निच्च भवइ निरासए निज्जरट्ठिए । तवसा धुणइ पुराणपावगं जुत्तो सया तवसमाहिए || ४ || -- अज्झयण९-४ चव्विा खलु आयारसमाही भवद्द, तं जहा - नो इहलोगट्टयाए आयारम हिडेजा, नो पर लोगट्टयाए श्रायार महिद्वेजा नो कित्तिवरणसह सिलोगड्डयाए श्रयारम हिडेजा, नन्नत्थ अरहन्तेहिं हेऊहिं श्रयारम हिंदुजा उत्थं पयं भवइ । भवइ य एत्थ सिलोगो: जिणवयणरए अतिंतणे पडिपुराणाययमाययट्टिए । यारसमाहिसंवुडे भवइ य देते भावसंधए ||५|| अभिगम चउरो समाहित्रो सुविसुद्ध सुसमाहियपो । विउलहियं सुहावई पुणे कुवइ सो पयममप्पणी ||६|| - Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अज्झयण १० दसवेआलियसुतं जाइमरणाउ मुच्चइ __ इत्थंथं च चएइ सव्वसो। सिद्ध वा भवइ सासए देवो वा अप्परए महिड्ढिए ॥७॥ त्ति बेमि ॥ ॥ णवमं विणयसमाही अज्झयणं समत्तं ॥ ॥सभिक्खू नामं दसमं अज्झयणं । निक्खम्ममाणाइ अ बुद्धवयणे णिञ्चं चित्तसमाहिओ हवेजा। इत्थीण वसं न यावि गच्छे वंतं नो पडियायइ जे स भिक्खू ॥१॥ पुढविन खणे न खणावए सीअोदगं न पिए न पियावए । .. अगणिसत्थं जहा सुनिसियं तं न जले न जलावए जे स भिक्खू ॥२॥ अनिलेण न वीए न वीयावर हरियाणि न छिन्दे न छिन्दावए। बीयाणि सया विवजयन्तो सञ्चित्तं नाहारए जे स भिक्खू ॥३॥ वह तसथावराण होइ पुढवीतणकट्टनिस्तियाणं। तम्हा उद्देसियं न भुजे नो वि पए न पयावए जे स भिक्खू ॥४॥ रोइय नायपुत्तवयणे 'अप्पसमे मन्नेज छप्पि काए । १. अत्त०। Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ दसवेत्रालियसुत्तं अज्झयण १० पञ्च य फासे महव्वयाई पञ्चासवसंवरए जे स भिक्खू ॥ ५॥ चत्तारि वमे सया कसाए धुवजोगी य हवेज बुद्धवयणे । अहणे निजायरूवरयए गिहिजोगं परिवजए जे स भिक्खू ॥६॥ सम्मद्दिट्टी सया अमूढे __ अस्थि हुनाणे तवे संजमे य । तवसा धुणइ पुराणपावगं मणवयकायसुसंवुडे जे स भिक्खू ॥ ७ ॥ तहेव असणं पाणगं वा विविहं खाइमसाइमं लभित्ता। होही अट्टो सुए परे वा तं न निहे न निहावए जे स भिक्खू ।। ८ ।। तहेव असणं पाणगं वा . विविहं खाइमसाइमं लभित्ता। छदिय साहम्मियाण भुजे भोच्चा सज्झायरए य जे स भिक्खू ॥ ६ ॥ न य बुग्गहियं कहं कहिज्जा न य कुप्पे निहुइंदिए पसंते । 'संजमधुवजोगजुत्ते उवसंते अविहेडए जे स भिक्खू ॥१०॥ जो सहा हु गामकण्टए अकोसपहारतजणाओ य । १. संजमे धुवं जोगेण जुत्त । Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ अझयण १० दसवेनालियसुतं भय मेरवसह सप्पहासे समसुहदुक्ख सहे य जे स भिक्खू ॥। ११ ॥ डिमं पडिवजिया मलाणे नो भीयए भयमेरवाई दिस्स । विविधगुणतवोरए य निश्चं न सरीरं चाभिकखइ जे स भिक्खु ॥ १२ ॥ असई वोसट्टचत्त देहे अक्कुट्टे व हए व लूसिए वा । पुढविसमे मुणी हवेजा अनियाणे अकोउहल्ले य जे स भिक्वू ॥ १३ ॥ अभिभूय कारण परीसहाई समुद्धरे जाइपहाउ अप्पयं । विहन्तु जाइमरणं महब्भयं तवे रए सामणिए जे स भिक्खू ॥ १४ ॥ हत्थ संजय पायसं जप वायसंजए संजइंदिए । अज्झप्परए सुसमाहियप्पा सुत्तत्थं च वियागह जे स भिक्खु ।। १५ ।। उवहिम्मि श्रमुच्छिए अगिद्धे अन्नायउच्छं पुलनिप्पुलाए । कयचिक्कयसन्निहिओ विरए सव्वसंगावगए य जे स भिक्खू ॥ १६ ॥ अलोल भिक्खू न रसेसु गिद्धे चरे जीविय नाभिकखी । इटिं च सकारण पूयणं च वर ठियप्पा अणिहे जे स भिक्खू ॥ १७ ॥ ५३ Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ दसवेत्रालियसुत् न परं वए जासि अयं कुसीले जेणन्नो कुप्पेज न तं वएजा। जाणिय पत्तयं पुराणपावं अत्ता न समुक्कसे जे स भिक्ख ॥१८॥ न जाइमत्त न य रूवमत्त न लाभमत्त न सुएण मत्ते । मयाणि सव्वाणि विवज्जयंतो धम्मज्झाणरए य जे स भिक्खू ॥ १६ ॥ पवेयए अजपयं महामुणी धम्मे ठिो ठावयइ परं पि। निक्खम्म वज्जेज्ज कुसील लिंगं न यावि हासंकुहए जे स भिक्खू ॥२०॥ तं देहवासं असुइं असासयं सया चए निच्चहियट्ठियप्पा । छिंदिन जाईमरणस्स बंधणं उवेइ भिक्खू अपुणागमं गई ॥ २१ ॥ त्ति बेमि ॥ ॥ सभिक्खू अज्झयणं दसमं समत्तं ॥ । रइवका चूलिया पढमा ।। इह खलु भो पव्वइएणं उप्पन्नदुक्खेणं संजमे अरइसमावन्नचितेणं ओहाणुप्पेहिणा अयोहाइएणं चेव हयरस्सिगयंकुसपोयपडागाभूयाइं इमाई अठ्ठारस ठाणाई सम्मं संपडिलेहियव्वाइं भवन्ति । तं जहाह भो दुस्समाए दुप्पजीवी ॥९॥ लहुस्लगा इत्तरिया गिहीणं कामभोगा ॥२॥ भुजो य साहबहुला मणुस्सा ।। ३ ॥ १. जे णं च Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ चूलिया १ दसवेलियसुत्तं इमं च मे दुक्खं न चिरकालोबट्टाई भविस्सइ ॥ ४ ॥ श्रमजरापुरकरे ॥ ५ ॥ वंतस्स य पडिश्रायणं ॥ ६ ॥ ५५. अहरगइवासोवसंपया ॥ ७ ॥ दुल्लभे खलु भो ! गिही धम्मे गिहिवासमज्झे वसंताणं ॥८॥ आयंके से वहाय होइ ॥ ९ ॥ संकप्पे से वहाय होइ ।। १० । सोवक्के से गिहिवासे निरुवक्केसे परियाए ।। ११ ।। बंधे गिहिवासे मोक्खे परियाए । १२ ॥ सावजे गिहिवासे अणवज्जे परियार ।। १३ ।। बहुसाहारणा गिहीणं कामभेोगा ॥ १४ ॥ पत्तेयं पुराणपावं ॥ १५ ॥ प्रणिच खलु भो मणुयाण जीविए कुसग्गजलबिंदुचंचले ||१६|| बहुं च खलु भो ! पावं कम्मं पगडं ॥ १७ ॥ पावारां च खलु भो कडा कम्माणं पुर्वित्र दुच्चिरणाणं दुपडिकंताणं वेयइत्ता मोक्खा; नत्थि अवेयइत्ता, तवसा वा मासइत्ता । अठारसमं पयं भवइ ॥ १८ ॥ भवइ य एत्थ सिलोगो: जया य चयइ धम्मं अणजो भोगकारणा । से तत्थ मुच्छिए बाले आयइं नावबुज्झइ ॥ १ ॥ जया ओहाविओ होइ इंदो वा पडिओ छमं । सव्वधम्मपरिब्भट्ठो स पच्छा परितप्पह ॥ २ ॥ जया य वंदिमो होइ पच्छा होइ अवदिमो । देवया व च्चुया ठाणा स पच्छा परितप्पइ ॥ ३ ॥ जया य पूइमो होइ पच्छा होइ अपूइमो । राया व रजपब्भट्ठो स पच्छा परितप्पइ ॥ ४ ॥ .. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ दसवेत्रालियसुत्तं चूलिया १ । जया य माणिमो होइ पच्छा होइ प्रमाणिमो। सेटिब्ब कब्बडे बूडो स पच्छा परितप्पड ॥५॥ जया य थेरो होइ समइकंतजोव्वा । मच्छोव्व गलं गिलित्ता स पच्छा परितप्पड ॥६॥ जया य कुकुडंबस्स कुतत्तीहिं विहम्मइ । हत्थी व बंधणे बद्धो स पच्छा परितप्पड ॥७॥ पुत्तदारपरिकिरण मोहसंताणसंतओ। पंकोसन्नो जहा नागोस पच्छा परितप्पा ।।८।। अज याहं गणी होतो भावियप्पा बहुस्सुओ। जाऽहं रमंतो परियाए सामरणे जिणदेसिए ॥९॥ देवलोगसमा उ परियाअो महेसिणं । रयाणं अरयाणं च महानरयसारिसो॥१०॥ अमरोवम जाणिय सोक्खमुत्तमं रयाण परियाए तहारयाणं । निरयोवमं जाणिय दुक्खमुत्तम रमेज तम्हा परियाए पंडिए ॥ ११ ॥ धम्माउ भट्ट सिरित्रो अवेयं जन्नग्गिविज्झायमिवप्पतेयं । हीति णं दुविहियं कुसीला दाड्ढिदुयं घोरविसं व नागं ॥ १२ ॥ इहेवऽधम्मो अयसो अकित्ती दुनामधेजं च पिहुजम्मि । चुयस्सम्माओ अहम्मसेविणे संभिक वित्तस्स य हेट्ठो गई ॥ १३ ॥ भुजितु गाई पसज्झ चेयसा तहाविहं कट्टु असंजमं बहुं।.. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ चूलिया २ दसवेआलियसुतं गई च गच्छे अणभिज्झियं दुहं बोही य से नो सुलभा पुणोपुणे ।। १४ ॥ इमस्स ता नेरइयस्स जंतुणो दुहोवणीयस्स किलेसवत्तिणे । पलिओवमं झिजइ सागरोवमं किमंग पुण मज्म इमं मणोदुई ? ॥ १५ ॥ न मे चिरं दुक्खमिणं भविस्सइ ___ असासया भोगपिवास जंतुणो। न चे सरीरेण इमेणऽवेस्सइ ___ अवेस्सई जीवियपजवेण मे ॥ १६॥ जस्लेवमप्पा उ हवेज निच्छिओ चएज देहं न उ धम्मसासणं । तं तारिसं नो पथलेन्ति इन्दिया उविन्तवाया व सुंदसणं गिरिं ॥ १७ ॥ इच्चेव संपस्सिय बुद्धिमं नरो आयं उवायं विविहं वियाणिया । कारण वाया अदु माणसेणं तिगुत्तिगुत्तो जिणवयणमहिडिजासि॥१८॥ त्तिबेमि॥ ॥ रइवक्का पढमा चूलिया समत्ता ॥ ॥ विवित्त चरित्राणामा बीया चूलिया ।। चूलियं तु पवक्खामि सुयं केवलिभासियं । जं सुणित्तु सपुजाणं धम्मे उप्पजए मई ॥ १ ॥ अणुसोयपट्टिए बहुजणम्मि पडिसोयलद्धलक्खेणं । पडिसोयमेव अप्पा दायव्यो होउकामेणं ॥२॥ अणुसोयसुहा लोगो पडिसोओ श्रासवो सुविहिया । अणुसोगो संसारो पडिसोश्रो तस्स उत्तारो॥३।। Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ जीवन-श्रेयस्कर-पाठमाला चूलिया २ तम्हा आयारपरकमेण संवरसमाहिषहुलेणं । चरिया गुणा य नियमा य होति साहूण दट्ठव्वा ॥ ४॥ अणिएयवासो समुयाणचरिया अन्नायउंछं पइरिक्कया य । अप्पोवही कलहविवज्जणा य विहारचरिया इसिणं पसत्था ॥५॥ आइएणोमाणविवज्जणा य ओसन्नदिट्ठाहडभत्तपाणे । संसहकप्पेण चरेज्ज भिक्खू तज्जायसंसट्ट जई जएज्जा ॥ ६ ॥ अमज्जमंसासि अमच्छरीया अभिक्खणं निव्विगइं गया य । अभिक्खणं काउस्सग्गकारी सज्झायजोगे पयओ हवेज्जा ॥ ७ ॥ न पडिन्नवेज्जा सयणासणाई सेज्जं निसेज्ज तह भत्तपाणं । गामे कुले वा नगरे व देसे ममत्तभावं न कहिंचि कुज्जा ।।८।। गिहिणो वेयावडियं न कुजा अभिवायणं वंदण पूयणं वा । असंकिलिटेहि सम वसेजा मुणी चरित्तस्स जो न हाणी ॥ ६ ॥ न या लमेज्जा निउणं सहायं गुणाहियं वा गुणओ समं वा । एक्को वि पावाई विवजयंतो विहरेज्ज कामेसु असज्जमाणो ॥१०॥ Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ दसवेना लियसुतं संवच्छरं चावि परं पमा बियं व वासं न तहिं वसेज्जा । सुत्तस्स मग्गेण चरेज भिक्खू सुत्तस्स अत्थो जह आणवे ।। ११ ।। जो पुव्वरक्तावररत्तकाले संदेहई अपगमप्पणं । किं मे कडं किं च मे किश्वसेसं किं सक्कणिज्जं न समायरामि ॥ १२ ॥ किं मे परो पासह किं च अप्पा किं चाहं खलियं न विवज्जयामि । इच्छेव सम्मं श्रणुपाल माणो । अणागयं नो पडिबंध कुज्जा ।। १३ ।। जत्थेव पासे कर दुप्पउत कारण वाया अदु माणसें । तत्थेव धीरो डिस्साहरेजा इराण खिष्पमिव क्खली || १४ ॥ जस्सेरिसा जोग जिइं दियस्स धिम तमाहु लोए पडिबुद्धजीवी सप्पुरिसस्स निश्चं । सो जीवई संजमजीविण ।। १५ ।। चूलिया २ अप्पा खलु सययं रक्खियव्वो सन्विदिहिं सुसमाहिएहिं । रक्खओ जाइपहं उवेह सुरकि ५६ सव्वदुहाण मुच्चइ ॥ १६ ॥ ति बेमि ॥ ॥ बीया चूलिया समात्ता ॥ Page #65 --------------------------------------------------------------------------  Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ॥ उत्तरज्झायण - सुतं ॥ यह विणयसुयं पढमं ज्य संजोगा विप्पमुक्कस्स, अणगारस्स भिक्खुणो । विषयं पाकरिस्सामि श्रणुपुत्रि सुखेह मे ॥ १ ॥ श्राणानि सकरे, गुरुसमुचवायकारए । " इंगियागार संपन्ने, से विणीए ति बुवइ ॥ २ ॥ निदेसकरे, गुरुण्मरणुवत्रायकारए । पडिणीए असंबुद्धे, अविणीए त्ति वुच्चइ ॥ ३ ॥ जहा सुणी पूइकराणी, निक्कसिजइ सव्वसो ! एवं दुस्सीलपडिणीए, मुहरी निक्कसिजइ ॥ ४ ॥ कणकुण्डगं चतां विट्टं भुंजइ सूयरे । एवं सील चइत्ताणं, दुस्सीले रमइ मिए ॥ ५ ॥ सुणिया भावं साणस्स, सूपरस्त नरस्त य । विए ठवेज अप्पाणमिच्छन्तो हियमाणो ॥ ६ ॥ तम्हा विषय मेसिज्जा, सील पंडिल मेश्रो । 'बुद्धपुत्ते नियागट्ठी, न निक्कसिजर कराहुई H. M १. अहितलं । २. बुद्धयुक्त०, बुढउत्तनिपगड़ी | Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ २] [ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र निसन्ते सियाSमुहरी, बुद्धा अन्तिए सया । अट्ठजुत्ताणि सिक्खिज्जा, निरट्ठागि उ वज्जए ॥ ८ ॥ अणुलासिश्रो न कुपिजा, खंतिं सेविज पण्डिए । खुड्डेहिं सह संसग्गिं, हासं कीडं च वज्जए । ६ ॥ माय चण्डालियं कासी, बहुयं मा य आलवे | काले य अहिजित्त, तत्र भाइज एगगो ॥ १० ॥ श्रहच्च चण्डालियं कट्टु, न निराहविज 'कयाइ वि । कडे कडे ति भासेजा, अकडं नो कडे त्तिय ॥ ११ ॥ मा गलियस्सेव कसं, वयणमिच्छे पुणो पुणो । कसं व दट्ट्टुमाइराणे, पावगं परिवज्जए ॥ १२ ॥ अणासवा थूलवया कुसीला, 3 मिउंपि चण्डं पकरिन्ति सीसा । चित्ताणुया लहु दक्खोवत्रेया, पसायए ते हु दुरासयपि ।। १३ ।। नापुट्ठो वागरे किंचि, पुट्ठो वा नालियं वए । कोहं सच्च कुवेजा, धारेजा पियमप्पियं ॥ १४ ॥ अप्पा चे दमेवो, अप्पा हु खलु दुद्दमो | पा दन्तो सुही होइ, असि लोए परत्थ य ॥ १५ ॥ वरं मे अप्पा दन्तो, संजमेण तत्रेण य । मा परेहिम्मतो, वंधणेहिं वहेहि य ॥ १६ ॥ पडिणीयं च बुद्धाणं, वाया अदुव कम्मुखा । अवी वा जइ वा रहस्से, नेव कुजा कयाइ वि ॥ १७ ॥ न पक्खन पुरओ, नेव किच्चा पिटु । न जुंजे ऊरुणा ऊरुं, सयणे नो पडिस्सुणे ।। १८ ।। १. कण्हुई । २. पडिवज्जइ । ३, अणासुणा । ४. मेव | Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र ] नेव पल्हत्थियं कुज्जा, पक्खपिण्डं च संजए । पाए पसारिए वावि, न चिडे गुरुणन्तिए ।॥ १६ ॥ आयरिएहिं वाहित्तो, तुसिणीओ न कयाइवि । 'पसायपेही नियागट्ठी, उवचिट्टे गुरुं सया ॥ २० ॥ आलवन्ते लवन्ते वा न, निसीएज्ज कयाइ वि । चइऊणमासणं धीरो, जो जत्तं पडिसुणे ॥ २१ ॥ आसणगो न पुच्छेजा, नेव सेजागो कयाइ वि । आगम्मुक्कुडुअो सन्तो, पुच्छेजा पंजडीउडो ॥ २२ ॥ एवं विणय जुत्तस्स, सुत्तं अत्थं च तदुभयं । पुच्छमाणस्स सीसस्स, वागरिज जहासुयं ॥ २३ ॥ मुसं परिहरे भिक्खू, म य ओहारिणिं वए । भासादोसं परिहरे, मायं च वज्जए सया ॥ २४ ॥ न लवेज पुट्ठो सावज, न निरटुं न मम्मयं । अप्पणट्ठा परट्ठा वा, उभयस्सन्तरेण वा ॥ २५ ॥ समरेसु अगारेसु, "सन्धीसु य महापहे। एगो एगथिए सद्धिं, नेव चिट्टे न संलवे ॥ २६॥ जं मे बुद्धाऽणुसासन्ति, सीएण फरुसेण वा । मम लाहो त्ति पेहाए, पयो तं पडिस्सुणे ।। २७ ।। अणुसासणमोवायं, दुक्कडस्स य चोय ।। हियं तं मराणइ पराणो, वेस्सं होइ असाहुणो ॥ २८ ॥ हियं विगयभया बुद्धा, फरुसंपि अणुसासणं । वेस्सं तं होइ मूढाणं, खन्तिसोहिकरं पयं ॥ २९ ॥ आसणे उचिट्ठज्जा, अणुच्चेऽकुकुए थिरे । अप्पुट्ठाई निरुटाई, निसीएजष्पकुक्कुए ॥ ३० ॥ १. पसायट्ठी। २. चइत्ता श्रा० । ३. कया। ४. पंजलिगडे । ५. गिहसंधिसु अ महापहेसु । ६. पेरणं । ७. फरूसमप्पणुसासणं । Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ४] [ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र । काले निक्खमे भिक्खू, कालेख य पडिक्कमे । कालं च विवजित्ता, काले कालं समायरे ।। ३१ ।। परिवाडीए न चिट्ठेजा, भिक्खू दत्तेसरां चरे । पडिरूवेण एसित्ता, मियं कालेन भक्लए || ३२ ॥ इदूर मरणासन्ने, नन्नसिं चक्खुफास | एगो चिज 'भत्त, लंघित्ता तं नऽइकमे ॥ ३३ ॥ नाइउच्च न नीए वा, नासन्ने नाइदूर फासुयं परकडं पिण्डं, पडिगाहेज संजए ॥ ३४ ॥ अपापीयमि, पडिन्छन्नम्म संबुडे । समयं संजय भुंजे, जयं अपरिसाडियं ।। ३५ ।। सुकडित्ति सुपक्किति, सुच्छिन्ने सुहडे मडे | सुखिट्टिए सुलट्ठति, सावजं वज्जए मुगी ।। ३६ ।। रमए पण्डिए सासं, हयं भदं व वाहप | बालं सम्मइ सासन्तो, गलियस्सं व वाहए ॥ ३७ ॥ खडया मे चवेडा मे, अक्कोसा य वहा य मे । कल्ला मरणुलासन्तों पावदिडित्ति मन्नइ ॥ ३८ ॥ पुत्रो मे भायनाइत्ति, साह कल्ला मन्नई | पावदिट्ठी अप्पा, सास 'दासि त्ति मन्नइ ॥ ३९ ॥ न कोवए आयरियं, अप्पापि न कोवए । बुद्धो घाई न सिया न सिया तोत्तगवेसए ॥ ४० ॥ आयरियं कुवियं नच्चा, पत्तिएण पसायए । विज्झवेज पंजलीउडो, वएज्ज न पुगोत्तिय ॥ ४१ ॥ धम्मज्जियं च ववहारं, बुद्धेहायरियं सया । तमायरंतो ववहारं ", गरहं नाभिगच्छ ॥ ४२ ॥ 3 १. भत्तट्ठा। २. खड्डुयाहिं चवेडाहिं अक्कोसेहिं वहेहिं य । ३. अणुसातं । ४. दासं व । ५. मेहावी । Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र] मणोगय' वक्तगयं, जाणित्तायरियस्ल उ। तं परिगिझ वायाए, कम्मुणा उववायए ॥ ४३ ॥ वित्त अचोइए निच्चं, 'खिप्पं हवइ सुचोइए। जहोवइटुं सुकयं, किच्चाई कुव्वई सया ॥ ४४।। नच्चा नमइ मेहावी, लोए कित्ती से जायए । हवाई किच्चार सरणं, भूया जगई जहा ॥ ४५ ॥ पुज्जा जस्स पसीयंति, संवुद्धा पुचसंथुया । पसन्ना लाभइस्संति, विउलं अट्ठियं सुयं ।। ४६ ॥ स पुजसत्ये सुविनीयसंसए, "मणोरूई चिट्ठइ कम्मसंपया। तवोसमागारिसमाहिसंबुडे, महज्जुई पंच वयाइं पालिया ।।४७।। स देवगंधामणुस्सपूइए, चइत्तु देहं मलकपुवयं । सिंद्ध वा हवइ सासए, देवे वा अप्परए महिड्ढीप ॥४८॥ त्ति बेमि ॥ विणयसुयं नाम पढमं अज्झयणं समत्तं ।। ॥अह दुइ परिसहज्झयणं॥ . सुयं मे आउसं ! तेण भगवया एवमक्खायं-इइ खलु बावीसं परीसहा समरणेणं भगवया महावीरे कासवेश पवेइया; जे भिकवू सोच्चा जच्चा जिच्चा अभिभूय भिक्खायरियाए परिव्ययंतो पुट्टो नो विनिहन्ने जा । ___कयरे ते खलु बावीसं परीसहा समणेगां भगवया महा १. मणोरुइं वक्करुहं । २. पसन्ने थामवं करे । ३. य । ४. संपमा । ५. मणिच्छियं संपयमुत्तमं गया। Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [श्रीउत्तराध्ययनसूत्र वीरेणं कासवे पवेइया, जे भिक सोच्चा नच्चा जिच्चा अभिभूय भिक्खायरियाए परिव्ययंतो पुट्टो नो विनिहन्नेजा ? इमे ते खलु बाबीसं परीसहा समरणेणं भगवया महावीरेगां कासवे पवेश्या, जे भिकन सोच्चा नच्चा जिच्चा अभिभूय भिक्खायरियाए परिव्ययंतो पुट्ठो नो विनिहन्नेजाः तंजहा दिगिंछापरीसहे १ पिवासापरीसहे २ सीयपरीसहे ३ उसिणपरीसहे ४ दसमसयपरीसहे ५ अचेलपरीसहे ६ अरइपरीसहे ७ इत्थीपरीसहे. चरियापरीसहे. निसीहिया परीसहे? सेन्जापरीसहे. ११ अकोसपरीसहे १२ वटपरीसहे १३ जायणापरीसहे १४ अलाभपरीसहे १५ रोगपरीसहे १६ तणफासपरीसहे १७ जल्लपरीसहे १८ सकारपुरकारपरीसहे १९. पन्नापरीसहे २० अन्नाणपरीसहे २१ दंसणपरीस हे २२ । परीसहारा पविभत्ती, कासवे पवेइया ।। तं मे उदाहरिस्सामि, प्राणुपुर्दिव सुणेह मे ॥१॥ 'दिगिच्छा परिगए देहे, तवस्सी भिक्खू थामवं । न छिदे न छिदावए, न पए न पयावए ॥२॥ कालीपव्वंगसंकासे, किसे धमणिसंतए । मायन्न असणवाणस्स, अदीण मणसो चरे ।। ३ ॥ तओ पुट्ठो पिवासाए, दोगुच्छी लजसंजएँ । सीअोदगं न सेविजा, वियडस्सेसणं चरे ॥ ४ ॥ छिन्नावाएसु पंथेसु, पाउरे सुपिवासिए । परिसुक्कमुहाऽदीणे, तं तितिक्खे परीसहं ॥ ५ ॥ चरंतं विग्य लूहं, सीयं फुसइ एगया । नाइवेलं मुंणी गच्छे, सोच्चारां जिणसासरां ॥ ६ ॥ १. दिगिछापरियावेणं । २. लद्धसंजमे, लज्जासंयमे । ३. सव्वतो य परिव्वए । ४. विहन्निज्जा पावदिट्ठी विहन्नइ । Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र ] न मे निवारण अस्थि, छवित्ताणं न विजइ । अहं तु अग्गिं सेवामि, इह भिक्खू न चिंतए ॥७॥ उसिगपरियावे, परिदाहेण तजिए । प्रिंसु वा परियावरणं, सायं नो परिदेवए ॥८॥ उपहाहितत्तो मेहावी, सिगाणं नो वि पत्थर ।। गायं नो परिसिंवेजा, न वीरजा य अप्पयं ॥ ६॥ पुट्ठो य दंसमसएहिं, समरे व महामुणी। नागो संगामसीसे वा, सूरो अभिहणे परं ॥ १० ॥ न संतसे न वारेजा, मणं पि न पओसए । उवेहे न हणे पाणे, भुंजन्ते मंसमोणियं ॥ ११ ॥ परिजुरणेहि वत्येहिं, होक्खामि त्ति अचेलए । अदुवा सचेलए होक्ख, इह भिक्खू न चिंतए ।। १२॥ एगयाऽचेलए होइ, सचेले आवि एगया। एयं धम्म हियं नच्चा, नागी नो परिदेवए ।। १३ ॥ गामाणुगाम रीयन्तं, अणगारं अकिंचणं । अरई अणुप्पवेसेन्जा, तं तितिक्खे परीसह ॥ १४ ॥ अरई पिट्टयो किच्चा, विरए आयरक्खिए। धम्मारामे निरारम्भे, उवसंते मुणी चरे ॥ १५ ॥ संगो एस मरपूसाणां, जाओ लोगम्प्रि इथिओ। जस्स एया परिन्नाया, सुकडं तस्ल स.मरा ॥ १६ ॥ एवमादाय मेहावी, पङ्कभूयाउ इत्थिरो। नो ताहिं विणिहम्मेजा, चरेजत्तगवेसए ।। १७ ।। एग एव चरे लाडे, अभिभूय परीरहे । गामे वा नगरे वावि, निगमे वा रायहाणिए ॥ १८ ।। १. नाभिपत्थए । २. अभिभवे । ३. एचमाणाय मेहावी जहा एया लहुस्सगा। Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [श्रीउत्तराध्ययनसूत्र असमाणे चरे भिक्खू, नेव कुजा परिग्गहं । असंखत्तो गिहत्थेहि, अणिएओ परिव्वर ॥ १६ ।। सुसाणे सुन्नगारे वा, रुक्खमूले व एगो। अकुक्कुप्रो निसिएजा, न य वित्तासए परं ।। २० ।। तत्थ से 'चिट्ठमाणस्स, उवसग्गाभिधारए । संकाभीयो न गच्छेजा, उट्टित्ता अन्नमासणं ॥२१ ।। उच्चगवयाहिं सेजाहिं, तवस्सी भिक्खू थामवं । नाइवेलं विहन्निजा, पावदिट्टी विहन्नई ।। २२ ॥ पइरिक्कुवस्तयं लर्छ, कल्लाराम दुवा पाययं । किमेगराइं करिस्सइ एवं तत्थऽहियासए ।। २३ ॥ अकोसेजा परे भिक्खुं न तेसिं पडिसंजले । सरिसो होइ बाला, तम्हा भिक्खू न संजले ॥२४॥ सोच्चा फरुवा भासा, दारुणा गामकणटगा।। तुसिणीअो उवेहेजा, न ताओ मणसीकरे ॥२५।। हो न संजले भिक्खू, मपि न पोसए । तितिक्ख परमं नच्चा, भिक्खू धम्म विचिंतए ।२६।। समणं संजय दंतं. हणिजा कोइ कत्थई । नत्थि जीवस्त नासुत्ति, एवं पेहेज संजए । २७ ।। दुकां खलु भो निञ्च, अरणगारस्त भिक्खुणो । सव्यं से जाइयं होइ, नस्थि किंचि आजाइयं ॥ २८ ॥ गोयरमणपहिल पाती तो सुप्पसार । से पारवासुति, इइ भिक्खु न चिंतए ॥ २६ !' परेसु घासमेसेजा, भोयणे परिणिट्ठिए । 'लद्ध पिराडे अलद्ध वा. नाणुतप्पेज पंडिप ॥ ३० ॥ १. अच्छमाणस्ल । २. उवलग्गभयं भवे । ३. ण तं पेहे असाहुवं । ४. लद्ध पिंडे अाहरिज्जा अलद्ध माणुतप्पए । Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र ] [ . अजेवाहं न लब्भामि, अवि लाभो सुए सिया। जो एवं पडिसंचिक्खे, अलाभो तं न तजए ॥ ३१॥ . नच्चा उप्पइयं दुक्ख, वेयणाए दुहट्टिए । अदीणो थावए पन्नं, पुट्ठो तत्थऽहियासए ॥ ३२ ॥ . तेइच्छं नाभिनंदेजा संचिक्खत्तगवेसए । एवं खु तस्स सामग, ज न कुजा न कारवे ॥ ३३ ॥ अचेलगस्स लुहस्ल, संजयस्स तवस्सियो । तणेसु सयमाणस्स, हुजा गायविराहणा ॥ ३४॥ आयवस्स निवारण, 'अउला हवइ वेयणा । एवं नच्चा न सेवंति, तंतु तणतजिया ॥ ३५॥ . *किलिन्नगाए मेधावी, पंकेण व रएण वा। घिसु वा परियावेण, लायं नो परिदेवए ॥ ३६॥ वेएजा निज्जरापेही, आरियं धम्मणुत्तरं । जाव सरीरभेउत्ति, जल्लं काएण धारए ॥ ३७॥.... अभिवायणमब्भुट्ठाणं, सामी कुजा निमंतणं । .. जे ताई पडिसेवन्ति, न तेसिं पीहए मुणी ॥ ३८ ॥ अणुक्कसाई अप्पिच्छे अन्नाएसी अलोलुए।.. *रसेसु नाणुगिज्झेजा नाणुतप्पेज पन्नवं ॥ ३६ ॥ से नूणं मए. पुव्वं, कम्माऽणाणफला कडा । जेणाहं नाभिजाणामि, पुट्ठो केणइ कराहुई ॥ ४०॥ अह पच्छा उइजन्ति, कम्माऽणाणफला कडा। एवमस्लासि अप्पारणं, नच्चा कम्मविवागयं ॥४१॥ निर?गम्पि विरो, मेहुणाश्रो सुसंवुडो। .:: जो सक्खं नाभिजाणामि, धम्नं कल्लाणपावगं ॥४२॥ ....१. विउला, तिदुला। २. तंतयं । ३, किलिष्टगाए । ४. सरसेतु। ५. नसु पीपए मुणी। ......... . . Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १०] [ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र तवोवहाणमादाय पडिमं पडिवजयो' । एवं पि विहरो मे, छउमं न नियट्टइ ॥ ४३ ॥ नत्थि नूगं परे लोए, इड्ढी वावि तवस्सिणो । अदुवा वंचित्रमित्ति, इइ भिक्खू न चिंतए ॥ ४४ ॥ अभू जिणा अस्थि जिला, अदुवावि भविस्सइ | मुसं ते एवमाहंसु, इइ भिक्खू न चिंतए ॥ ४५ ॥ एए परीसहा सव्वे, कासवेण पवेइया । चाउरंगिज्जं श्रयणं ॥ जे भिक्खू न विन्नज्जा, पुट्ठो के राइ कर हुई ||४६ ॥ त्ति बेमि ॥ || दुइ परिसज्यं समत्तं ॥ ॥ श्रह तह चत्तारि परमंगाणि दुलहाणीह जन्तुयो । माणुसतं सुईसद्धा, संजमम्मि य वीरियं ॥ १ ॥ समावन्नाण संसारे, नाणागोता सु जाइसु । कम्मा नागाविहा कट्टु, पुढो विस्संभिया पया ॥ २ ॥ एगया देवलोसु, नगएसु वि एगया । एगया आसुरं कार्य, अहाकम्मेहिं गच्छ ॥ ३ ॥ एगया खत्तिओ होइ, तो चण्डालवुकलो | तो कीडयेगो य तत्रो कुन्यु पित्रीलिया ॥ ४ ॥ एवमाहजोगीसु, पाणियो कम्मकिव्विसा : न निविजन्ति संसारे, 'सव्वसु व खत्तिया ॥ ५ ॥ कम्मसंगेहिं संमूढा, दुक्खिया बहुवेयगा | 9 माणुसासु जोगीसु, विणिहम्मन्ति पाणिणो ॥ ६ ॥ कम्मारणं तु पहाणार, चाणुपुःवी कयाइ उ । जीवा सोहिमणुपत्ता, श्राययति मणुस्तयं ॥ ७ ॥ १. पडिवज्जिय । २. सम्वद्ध इव खतिए । Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र ] माणुस्सं विग्ग लद्धं, सुई धम्मस्स दुल्लहा । जं सोच्चा पडिवजन्ति, तवं खंतिमहिंसय ॥८॥ आहञ्च सवणं लद्धं सद्धा परमदुल्लहा । सोच्चा ने पाउयं मग्गं, बहवे परिभस्सइ ॥९॥ सुइंच लधु सद्ध च, वीरियं पुरण दुल्लहं । बहवे रोयमाणावि, नो य गं पडिवजए ॥ १० ॥ माणुसत्संमि आयाओ, जो धम्म सोच्च सद्दहे। तवस्सी वीरियं लदधुं, संवुडे निदधुणे रयं ॥ ११ ॥ सोही उज्जुयभूयस्स धम्मो सुद्धस्स चिट्टइ। निवारणं परमं जाइ, घयसित्तिव्य पावए ॥ १२ ।। विगिंच कम्मुणो हेरं, जसं संचिणु खतिए । सरीरं पाढवं हिच्चा, उड्ढं पक्कपए दिन ॥ १३ ॥ विसालिसेहिं सीलेहिं, जक्खा उत्तरउत्तरा। महासुक्का व दिप्पंता, मन्नता अपुणञ्चयं ॥ १४ ॥ अप्पिया देवकामारणं, कामरूवविउव्विणो । उड्ढकष्पेसु चिटुंति. पुवावाससया बहु ॥ १५ ॥ तत्थ टिच्चा जहाठा, जक्खा आउक्खये चुया । उति माणुसं जोणिं, से दसंगेऽभिजायए ॥ १६ ॥ खितं वत्थु हिरराणं च, पसवो दासपोरुसं। चत्तारि कामखंधाणि तत्थ से उववजइ ॥ १७ ॥ मित्तव नाइवं होइ, उच्चागोए य वरणवं । अप्पायंके महापन्न अभिजाए जसो बले ॥ १८ ॥ भुच्चा माणुस्सए भोए, अप्पडिरूवे अहाउयं । पुव्वं विसुद्धसद्धम्मे, केवलं बोहि बुझिया ॥ १६ ॥ १. चउद्धा संपयं लभुइहेव ताव भायते । तेयए तेयसंपन्ने घय सित्त व पावए । Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १२] [ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र चउरंगं दुल्लहं नेच्चा, संजमं पडिवज्जिया । तवसा धुयकम्मंसे, सिद्धे हवइ सासए ॥ २० ॥ त्ति बेमि ॥ ॥ तइ चाउरंगिज्जं ज्यां समत्तं ॥ || अह चउत्थं असंखयं भयणं || असंखयं जीविय मा पमायण, जरोवणीयस्स हुनत्थि ताणं । एवं वियाणाहि जणे पमते, किन्नु विहिंसा अजया गहिंति ॥ १ ॥ जे पावकम्मेहिं धरणं मरणूसा, समाययंती मइं गहाय । पहाय ते पासपर्यट्टिए नरे, वेराणुबद्धा नरयं उविंति ||२|| तेणे जहा संधिमुहे गहीए, सकम्मुणा किञ्चइ पावकारी । एवं पया पेच्च इहं च लोए, कडा कम्माण न मोक्ख अस्थि ॥ ३॥ संसारमावन्न परस्स अट्ठा, साहारणं जंच करेइ कम्मं । कम्मस्स ते तस्स उवेयकाले, न बंधवा बंधवयं उविंति ||४|| वित्तण ताणं न लभे पमत्ते, इमं मि लोए अदुवा परत्थ । अतमोहे, atruga दमदमेव ||५|| नेयाजयं १. मच्चा । २. कण्णु । ३. श्रमयं । ४. पिच्छ । Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र] सुत्तसु प्रावी पडिबुद्धजीवी, न वीससे पंडिय प्रासुपरणे । घोरा मुहुत्ता अबलं सरीरं, ___ भारंडपक्खीव चरेऽपमत्त ॥६॥ चरे पयाइं परिसंकमाणे, जं किंचि.पासं इह मन्नमाणो । लाभतरे जीविय व्हइत्ता, पच्छा परिनाय मलावधंसी ॥७॥ छंदं निरोहेण उवेइ मोक्ख, प्रासे जहा सिक्खियवम्मधारी । पुव्वाइं वासाइं चरप्पमत्ते, तम्हा मुणी खिप्पमुवेइ मुक्खं ।।। स पुत्वमेवं न लमेज पच्छा, एसोवमा सासयवाइयाणं । विसीयई सिढिले आउयम्मि, कालोवणीए सरीरस्स भेए ॥९।। खिप्पं न सकेइ विवेगमेउं, .. तम्हा समुठ्ठाय पहाय कामे । समिञ्च लोयं समया महेसी, अप्पाणरक्खी चरऽप्पमत्ते ॥१०॥ मुहं मुहं मोहगुणे जयंत, अणेगरूवा समणं चरंतं । फासा फुसंति असमंजसं च, न तेसि भिक्खू मणमा पउस्से ॥११॥ मन्दा य फासा बहुलोहणिजा, तहप्पगारेसु मरणं न कुज्जा। Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १४] [श्रीउत्तराध्ययनसूत्र रक्खिज कोहं विणए ज मारणं, मायं न सेवेज पहेज लोहं ॥१२॥ जे संखया तुच्छपरप्पवाई, ते पिजदोसाणुगया परज्झा। एप अहम्मे त्ति दुगुंछमाणो, कंखे गुणे जाव सरीरभेउ ।।१३॥ त्ति बेमि ॥ ॥ असंखयं चउत्थं अज्झयणं समत्तं ।। ।। अह अकाममरणिज्ज पञ्चमं अज्झयणं ।। अण्णवंसि महोहंसि, एगे 'तिण्णे दुरुत्तरं । तत्थ एगे महापन्न, इम पराहमुदाहरे ॥ १ ॥ सन्तिमे य दुवे ठाणा, अक्वाया मरणन्तिया । प्रकाममा चेव, सकासमर तहा।। २ ।। बालागं तु अकामं तु, मरणं असई भवे । पण्डिया सकापं तु, उक्कोसेण सई भवे ।। ३॥ तथिमं पढमं ठाणं, महावीरेण देसियं । कामगिद्धे जहा बाले, भिसं कूराई कुव्बई ॥ ४ ॥ जे गिद्धे कामभोगेसु, एगे कूडाय गच्छई । न मे दिट्टे परे लोए, चक्खुदिट्टा इमा रई ॥ ५ ॥ हत्थागया इमे कामा, कालिया जे अगागया। को जाणइ परे लोए, अस्थि वा नत्थि वा पुणो ॥ ६ ॥ जणेण सद्धिं होक्खामि, इइ बाले पगभई । कामभोगाणुराए, केसं संपडियजई ॥ ७॥ तो से दण्डं समारभई, नसेसु थावरेसु य । अट्टाए य अणट्टाए, भूयगामं विहिंसई ॥८॥ १. तरइ । २. पट्टमु०। Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र] [१५ हिंसे बाले मुसावाई, माइल्ल पिसुणे सढे । भुजमाणे सुरं मंसं, सेयमेयं ति गन्नइ ॥९॥ कायसा वयसा मत्ते, वित्ते गिद्धे य इत्थिसु । दुहओ मलं संचिण इ, सिसुणागुब्व मट्टियं ॥ १० ॥ तओ पुट्ठो आयं केण, गिलाणो परितप्पई । पभीओ परलोगस्स, कम्माणुप्पेहि अप्पणो ॥ ११ ॥ सुया मे नरए ठाणा, असीलाणां च जा गई। बालाण कूरकम्मा, पगाढा जत्थ वेयणा ॥ १२ ॥ तत्थोववाइयं ठाणं, जहा मे तमणुस्सुयं । अहाकम्मे हिं गच्छन्तो, सो पच्छा परितप्पइ ।। १३ ॥ जहा सागडिओ जाए, सम्प्रं हिच्चा महाप । विसमं मग्गमोइराणो, अक्खे भग्गम्पि सोयइ ॥ १४ ॥ एवं धम्मं विउक्कम्म, अहम् पडिवजिया। बाले मच्चुमुहं पत्ते, अक्खे भग्गे व सोयई ॥ १५॥ तओ से मरणन्तम्पि, बाले संतसई भया। . अकाममरणं मग्इं, धुत्ते व कलिणा जिए ॥ १६ ॥ एयं अकाममरणं, वालावं तु पवेइयं । इत्तो सकाममरण, पण्डियाणं सुणेह मे ॥ १७ !! मर पि सपुराणाणं, जहा मेयमणुस्सुयं ! विप्पसरण प्रणाघाय, संजयाण वुसीपत्रो ।। १८ ॥ न इमं सव्वेसु भिवसु, न इमं सव्वेसुऽगारिसु । नाणासीला अगारस्था, विसमंसीला य भिक्खुणो॥ १९ ॥ संति एगेहिं भिक हिं, गारत्था संजमुत्तरा। गारत्थेहि य सहि, साहवो संजमुत्तरा ॥ २० ।। चीराजिणं नगिणियां, जडी संघाडिमुण्डियां । एयाणि विन ताति, दुस्लील परियागयं ॥ २९ ॥ Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १६] [ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र " पिंडोल एव्व दुस्सीले नरगाओ न मुच्चइ । भिक्वार वा गिहत्थे वा, सुवए कम्मइ दिवं ॥ २२ ॥ श्रगारिस माइयंगाणि, सड्ढी का एग फासए । पोसहं दुहओ पक्खं, एगरायं न हावए ॥ २३ ॥ एवं सिक्वासमावन्ने, गिहवासे वि सुव्वए । मुच्चइ छविपञ्चाश्रो, गच्छे जक्वसलोगयं ॥ २४ ॥ अह जे संडे भिक्खू, दोराहं अन्नयरे सिया | सव्वदुक्खपहीणे वा, देवे वावि महिड्ढीए ॥ २५ ॥ उत्तराई विमोहाई, जुई मन्ताणुध्वसो । समाइराई जक्खेहिं, श्रावासाइं जसंसिणो ॥ २६ ॥ दीहाउ इडिटमन्ता, समिद्धा कामरूविणो । अहुणोववन्नसंकासा, भुजो अचिमालिप्पभा ॥ २७ ॥ ताणि ठाणाणि गच्छति, सिक्खित्ता संजयं तवं । भिक्खाए वा गिहत्थे वा जे संति परिनिव्बुडा ॥ २८ ॥ तेसिं सोच्या सपुजाणं, संजयारा वसीमओ । न संतसंति मरणंते, सीलवंता बहुस्सुया ॥ २६ ॥ तुलिया विसेसमादाय, दयाधम्मस्स खंतिए । विपसीएज मेहात्री, तहाभूएस अध्पणा ३० ॥ तो काले अभिए, सड्ढी तालिसमंतिए । विणएज लोमहरिसं, भेयं देहस्त कंखए ॥ ३१ ॥ अह कालम्मि संपत्ते, घायाय समुस्लयं । सकाममरणं मरइ, तिराहमन्नयरं मुणी ॥ ३२ ॥ त्ति बेमि ॥ ॥ इइ काममरणिज्जं पंचमं भयणं समत्तं ॥ बी १. दितिमंता । Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र ] ॥ अह खुड्डागनियठिज्जं हूं अभयणं ॥ जावन्तऽविजापुरिसा, सव्वे ते दुक्खसंभवा । लुम्पन्ति बहुसो मूढा, संसारम् श्रांत ॥ १ ॥ समिक्ख पण्डिए तम्हा, पासजाइपहे बहू | अप्पणा सच्चमेसेजा; मित्तिं भूपसु कप्पए ॥ २ ॥ माया पिया राहुला भाया, भजा पुत्ता य ओरसा । नालं ते मम ताणाए, लुप्पंतस्स सकम्मुरणा ॥ ३ ॥ मट्ठे संपेहाए, पासे समिदंसणे । , छिन्द गिद्धिं सिणेहं च न कंखे पुव्वसंथवं ॥ ४ ॥ गवासं मणिकुण्डलं, पसवो दासपोरुसं । सव्वमेयं चत्तारणं कामरूवी भविस्ससि ॥ ५ ॥ ( थावरं जंगमं चेव धणं धन्न उवक्खरं । पञ्च्चमाणस्स कम्मेहिं नालं दुक्खाउ मोयणे ।। ) अज्झत्थं सव्वश्र सव्वं, दिस्स पाणे पियायए । न हणे पाणि पाणे, भयवेराओ उवरए ॥ ६ ॥ आदाणं नरयं दिस्स, नायएज तणमवि । दोगुच्छी पण पाए, दिन्नं भुंजेज भोयां ॥ ७ ॥ इहमेगे उ मन्नति, अपञ्चकखाय पावगं । आयरियं विदित्ता गं, सञ्वदुक्खा विमुच्चए ॥ ८ ॥ भांता अकरेन्ता य, बन्धमोक्वपइण्णिणो । वायावीरियमेत्तण, समासासेंति श्रपयं ॥ ९ ॥ न चित्ता तायर भासा, कुत्रो विजाणुसासणं । विसन्ना पावकस्मेहिं, बाला पंडिय मारिणो ।। १० ।। १. असठ्ठा । [ १७ Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १८] [ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र जे केइ सरीरे सत्ता, वरणे रूवे य सव्वसो । मणला कायवक्केणं, सच्चे ते दुक्खसंभवा ॥ ११ ॥ श्रावन्ना दीहमद्धाणं, संसारम्मि अांत‍ । तम्हा सव्वदिसं पस्स, अप्पमत्तो परिव्व ॥ १२ ॥ बहिया उड्ढमादाय, नावखे कयाइ वि । पुव्वकम्प्रक्खयट्ठाए, इमे देहं समुद्धरे ॥ १३ ॥ 'विश्व कम्मुणो हेडं, कालकंखी परिव्वए । मायं पिंडस्स, पाणस्स कडे लधुण भक्व ॥ १४ ॥ सन्निहिं न कुत्रेजा, लेवमाथाएं संजए । पक्खीपत्तं समादाय, निरवेक्खो परिव्व ॥ १५ ॥ . एसणा समिओ लज्जू, गामे आणि चरे । अप्पमत्तो पत्तेर्हि, पिण्डवायं गवेसए || १६ ॥ एवं से उदाहु श्रणुत्तरनाणी अणुत्तरसी श्रणुत्तरनाणदंसणधरे रहा नायपुत्ते भगवं वेसालिए वियाहिए ॥ त्ति बेमि ॥ ॥ इइ खुड्डागनियंठिज्जे छ अज्झयणं समत्तं ॥ १ ॥ ग्रह एलइज सत्तमं अभयणं । जहाएसं समुद्दिस्स, कोइ पोसेज एवयं । ओ जवसं देज, पोसेज वि लयंगणे ॥ १ ॥ तसे पुढे परिवूढे, जायतेव महोदरे । पीरिए विउले देहे. आएसं परिकंखए ॥ २ ॥ जाव न एइ एसे, ताब जीवइ से दुही | अह पत्तम्मि आपसे, सीसं छेत्तण भुजइ ॥ ३ ॥ जहा से खलु उरब्भे, आएसाए समीहिए । एवं बाले हम्मिट्ठे. ईहई नरयाउयं ॥ ४ ॥ १. विधि । २. पडिक Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्री उत्तराध्ययन सूत्र ] हिंसे बाले मुसावाई, अद्धासि विलोवए । अन्नदत्तहरे तेणें, माई कं नु हरे सढे ॥ ५ ॥ इत्थीविसय गिद्धे य, महारंभपरिग्गहे । भुंजमाणे सुरं मंसं, परिवृढे परंद मे ॥ ६ ॥ अकक्करभोइ य, तुंडिले चियलोहिए । आउयं नरए कंखे, जहाएसं व पलप ॥ ७ ॥ आसणं सयां जाणं, वित्तं कामे य भुंजिया । दुस्साहडं धणं हिच्चा, बहु संचिणिया रयं ॥ ८ ॥ तो कम्मगुरु जंतू, पच्चुप्पन्नपरायणे । एव्व आगया एसे, मग्ांतम्मि सोयइ ॥ ६ ॥ तो उपरिक्खीणे, चुयदेहा विहिंसगा । आसुरीयं दिसं बाला, गच्छति श्रवसा तमं ॥ १० ॥ जहा कागिणिए हेउं, सहस्सं हारए नरो । [ १६ श्रपत्थं अम्बगं भोच्चा, राया रजं तु हारए ॥ ११ ॥ एवं माणुस्सगा कामा, देवकामाण अंतिए । सहस्सगुणिया भुज्जो, ग्राउ कामा य दिग्विया ॥ १२ ॥ अगवासानउया, जा सा पन्नवओो ठिई । जाणि जीयंति दुम्मेहा, ऊणे वासस्याउए ॥ १३ ॥ जहा य तिन्नि वणिया, मूलं वेत्तूण निग्गया । एगोऽत्थ लहए लाभं एगो मूलेण श्रागओ ।। १४ ।। एगो मूलपि हारिता, आगओ तत्थ वाणिओ । ववहारे उवमा एसा, एवं धम्मे वियाह ॥ १५ ॥ माणुसत्तं भवे मूलं, लाभो देवगई भवे । मूलच्छेएण जीवाणं नरगतिरिक्खत्तणं धुवं ॥ १६ ॥ १. हारयंति । Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ २०] श्रीउत्तराध्ययनसूत्र दुहओ गई बालस्स, पावईवहमूलिया। देवत्तं माणुसतं च, जं जिए लोलयासढे ।। १७ ।। तो जिए सई होइ, दुविहं दुग्गइं गए। दुल्लहा तस्स उम्मग्गा, अद्धाए सुचिरादवि ।। १८ ।। एवं जियं सहाए, तुलिया बालं च पण्डियं । मूलियं ते पवेसंति, माणुसिं जोणिमेन्ति जे ॥ १६ ॥ वेमायाहिं सिक्खाहिं, जे नरा गिहिसुव्वया । उवेंति माणुसं जोणिं, कम्मसच्चा हु पाणिणो ॥ २० ॥ जेसिं तु विउला सिक्खा, मूलियं ते आइच्छिया। सीसवन्ता सविसेसा, अदीणा जंति देवयं ।। २१ ।। एवमदीणवं भिक्खू , आगारिं च वियाणिया। कहएणु जिच्चमेलिक्खं, जिच्चमाणे न संविदे ।। २२ ॥ जहा कुसग्गे उदगं, समुद्देण सम मिणे । एवं माणुस्सगा कामा, देवकामाण अंतिए ॥ २३ ॥ . कुसग्गमेत्ता इमे कामा, सन्निरुद्धम्मि आउए । कस्स हेउं पुराकाउं, जोगक्खेमं न संविदे ॥ २४ ॥ इह कामाणियहस्स, अत्तटे अवरज्झई । सोच्चा नेयाउयं मग्गं, जं भुजो परिभस्सई ॥ २५॥ इह कामणिय दृस्स, अत्तटे नावरज्झई । पूइदेहनिरोहेणं, भवे देवित्ति मे सुयं ।। २६ ॥ इड्ढी जुई जलो वएणो, आउं सुहमणुत्तरं । भुजो जत्थ मणुस्सेसु, तत्थ से उववजइ ॥ २७ ॥ बालस्स पस्स बालत्तं, अहम्मं पडिवजिया ! चिच्चा धम्मं अहम्मिटे, नरए उववजइ ॥ २८ ॥ १. कम्मसत्ता। Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र ] धीस्स्स पस्स धीरतं, सव्वधम्माणुवत्तिणो । चिच्चा अधम्मं धम्मिट्ठे, देवेसु उववज्जइ ॥ २९ ॥ तुलियाण बालभावं, अबालं चेव पण्डिए । चइऊण बालभावं बालं सेवए मुणी ॥ ३२ ॥ त्ति बेमि ॥ ॥ एलयज्भयं समत्तं ॥ ॥ श्रह काविलियं श्रमं श्रयणं ॥ धुवे श्रसासयम्मि, संसारम्मि दुक्ख पउराए । किं नाम होज तं कम्मयं, 'जे हं दुग्गइं न गच्छेजा ॥ १ ॥ विजहित्त पुग्वसंजोयं, न सिहं कहिंचि कुब्वेजा । असिणेह सिणेह करे हिं, दोसपो से हि मुच्चए भिक्खु ||२|| तो नागदंसणसमग्गो, हिनिस्साए सव्वजीवाणं । तेसिं विमोक्खणट्ठाए, भासह मुशिवरो विगय मोहो || ३ || सव्वं गंथं कलहं च, सव्वेसु विप्पजहे तहारिहं भिक्खू । कामजा एसु, पासमाणो न लिप्पइ ताई ॥४॥ [ २१ १. सच्च० । २. धुम्मि मोहगहणए । ३. जेणाधं दुग् गई श्रो मुच्चेमा । Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ २२ [श्रीउत्तराध्ययनसूत्र भोगामिसदोसविसंन्न, हियनिस्सेयसबुद्धिवोच्चत्ये'। बाले य मंदिए मूढे. बज्झइ मच्छिया व खेलम्मि ॥५॥ दुप्परिचया इमे कामा, नो सुजहा अधीरपुरीसेहिं । अह संति सुव्वया साहु, जे तरंति अंतरं वणिया वा ॥६॥ समणा मु एगे वय माणा, पाणवहं मिया अयाणन्ता । मन्दा निरयं गच्छति, बाला पावियाहिं दिट्ठीहिं ॥७॥ न हु पाणवहं अणुजाणे, मुच्चेज कयाइ सव्वदुक्खाणं। एवारिएहिं अक्खायं, जेहिं इमो साहुधम्मो पन्नत्तो।।८।। पाणे य नाइवाएजा, से समीइ त्ति वुच्चइ ताई। तो से पावयं कम्म, निजाइ उदगं व थलायो ।। ९ ॥ अगनिस्सिएहिं भूए हैं, तसनामेहिं थावरेहिं च । • मो तेसिमारभे दंडं, मणसा वयसा कायसा चेव ॥१०॥ १. विविजत्थे। २. वणिया व समुद्द। ३-याणं भूयाणं । ४. तसाणं थावराण य Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र ] सुद्धेसाओ नच्चाणं, तत्थ ठवेज भिक्खू अप्पा | घास मेसेज्जा, रसगिद्धे न सिया भिक्ख । ए ॥ ११॥ पन्तःणि चेव सेवेज', सीय पिंड पुराणकुम्मासं । दु बुक्कसं पुलागं वा, जवणट्टाए' निसेवए मन्युं ॥ ११ ॥ जे लक्खणं च सुविणं च, अङ्गविजंच जे पउंजति । न हु ते समणा बुच्चति, एवं आयरिएहिं अक्खायं ||१३|| जायाए इह जीवियं अणियमेत्ता, पभट्टा समाहिजोएहिं । ते कामभोगरस गिद्धा, उववज्जति असुरे काए ॥ २४ ॥ [ २३ ततो विय उव्वट्टित्ता, संसारं व अणुपरियडति । वहुकम्मले वलित्ताणं, बोही होई सुदुलहा तेसिं ॥१५॥ कसिपि जो इमं लोय, पडिपुराणं दलेज इक्कस्स । तेणावि से न संतुस्से, इइ दुप्पूरए इमे आया ॥ १६ ॥ १. जवणट्ठा। २. अणुचरंति, अणुपरिथति, परियडति । ३. जत्थ Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ २४] [श्रीउत्तराध्ययन सूत्र जहा लाहो तहा लोहो, लाहा लोहो पवड्डइ । दोमासकयं कज, कोडीए वि न निट्टियं ॥ १७ ॥ नो रक्खसीसु गिज्झेजा, गंडवच्छासु ऽणेगचित्तासु । जाओ पुरिसं पलोभित्ता, खेल्लंति जहा व दासेहिं ॥ १८ ॥ नारीसु नोवगिज्झेजा, इत्थी विष्पजहेज अणगारे । धम्मं च पेसलं नच्चा, तत्थ ठवेज भिक्खू अप्पारणं ।।१९।। इअ एस धम्मे अक्खाए, कविलेणं च विसुद्धपन्नणं । तरिहिंति जे उ काहिंति, तेहिं पाराहिया दुबे लोगा ॥२०।। त्ति बेमि।। ॥ काविलीयं अट्ठमं अज्झयणं समत्तं ॥ ॥ अह नवमं नमिपव्यज्जा अज्झयणं ।। चइऊण देवलोगाओ, उववन्नो माणुसंमि लोगंमि । उवसन्तमोहणिजो, सरइ पोरणियं जाइं ॥१॥ जाई सरित्तु भयवं. सयंसंबुद्धो अणुत्तरे धम्मे । पुत्त ठवित्तु रज्जे. अभिणिक्खमइ नमी राया ॥ २ ॥ से देवलोगल रिसे, अन्नेउरवरगयो वरे भोए । . भुजित्तु नमी राया, बुद्धो भोगे परिचयइ ॥ ३ ॥ मिहिलं सपुरजणवयं, बलमोरोहं च परियणं । चिंच्चा अभिनिक्खन्तो एगन्तमहिढीओ भयवं ॥४॥ Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र ] [ २५ कोलाहलगसंभूयं श्रासी मिहिलाए पश्यन्तस्मि । तया रायरिसिम्ति, नमिम्मि अभिणिक्ख मतस्मि ॥ ५ ॥ अब्भुट्टियं रायरिसिं, पाठाणमुत्तमं । सक्को माहणरूवेण, इमं वयणमव्यवी ॥ ६ ॥ frry भोज महिलाए, कोलाहलगसंकुला । सुवन्ति दारुणा सहा, पासासु गिहेसु य ॥ ७ ॥ एयम निसामित्ता, हेऊकारणचोइओ । तओ नमी रायरिसी, देविंद इपत्री ॥ ८ ॥ मिहिलाए चेइप कच्छे, सीयच्छा मणोरमे । पत्त पुष्कफलोवेर, वहां बहुगुणे सया ॥ ६ ॥ वारण ही माणम्मि, देइयस्मि मणोरमे । दुहिया असरणा श्रत्ता, एए कंदंति भो ! खगा ॥ १० ॥ एयम निसासित्ता, हेऊकारणचोइओ । तो न यरिसिं, देविंदो इणमब्बवी ॥ ११ ॥ एस. ग्गी य वाऊ य, एयं डज्झइ मंदिर | भयव अन्तेउरं लेां, कीस गं नावपेकवह ॥ १२ ॥ एयम निसामित्ता, हेऊकारणचोइओ । नमी मी, देविंदं इरामब्ववी ॥ १३ ॥ सुहं वसामो जीवामो, जोसि मो नत्थि किंचं । मिहिलाए उज्झमाणीए, न मे उज्झइ किंचणं ॥ १४ ॥ चत्तपुत्तकलत्तस्स, निव्वावारस्स भिक्खुणो । पियं न विजए किंचि. अमियं पिन विज्जए ॥ २५ ॥ बहु खु भुरिणो भद्द, अणगारस्स भिक्खुणो । किस, एयन्तमणुपस्सओ ॥ १६ ॥ २१. सुच२ ।, Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ २६] [श्रीउत्तराध्ययनसूत्र एयमढे निसामित्ता, हेऊ कारणचोइओ। तओ नमि रायरिसिं, देविंदो इणमब्बवी ।। १७ ॥ पागारं कारइत्ता, गोपुरट्टालगाणि य । उस्सूलगसयग्बीओ, तओ गच्छसि खत्तिया! ॥ १८ ॥ एयमदं निसामित्ता, हेऊकारणचोइओ। तओ नमी रायरिसी देविंद इणमब्बवी ।।१६।। सद्ध नगरं किच्चा, तवसंवरमग्गलं । खत्तिं नि उणपागारं, तिगुत्तं दुप्पधंसयं ।। २०॥ धणु परक किच्चा, जीवं च इरियं सया। धिइं च केयर किचा, सच्चेण पलिमन्थए ॥ २१ ॥ तवनारायजुसणं, भित्तणं कम्मकंचुयं । मुणी विगयसंगामो, भवाओ परिमुञ्चइ ।। २२ ।। एयमढे निसामित्ता, हेऊकारणचोइओ। तो नमि रायरिसिं, देविन्दो इणमब्बवी ॥ २३ ॥ पासाए कारइत्ता, वद्धमाणगिहाणि य। बालग्गपोइयाओ य तओ गच्छसि खत्तिया !॥ २४ ॥ एयमटुं निसामित्ता, हेऊकारणचोइओ। तमो नमी रायरिसी, देविन्दं इणमब्बवी ॥ २५ ॥ संसयं खलु सो कुणह, जो मग्गे कुणह घरं। जत्येव गन्तुमिच्छेज्जा,तत्थ कुम्वेज्ज सासयं ॥ २६ ॥ यमढे निसामित्ता, हेऊकारणच इमो। .... तो नमि नायरिसिं, देविन्दो इणमब्बवी ॥ २७ ॥ आमोसे लोमहारे य, गठिभेए य तक्करे । नगरस्स खेमं काऊणं, तो गच्छसि खत्तिया! ॥२०॥ Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ २७ राध्ययन सूत्र ] एयमटुं निसामित्ता, हेऊकारणचोइओ । तभी नमी रायरिसी, देविन्दं इणमन्त्रवी ॥ २९ ॥ असई तु मरगुस्सेहिं, मिच्छा दंडो पउंजए । अकारिणोऽत्थ बज्झति, मुचय कारओ जणो ॥ ३० ॥ एयम निसामिता, हेऊकारण चोइन । तत्रो नमिं रायरिसिं, देविन्दो इरणमव्यवी ।। ३१ ।। जे के पत्थिवा तुझे, नानमंति नराहिया ! बसे ते ठावतां, तो गच्छसि खत्तिया ! ॥ ३२ ॥ यम निसामित्ता, हेऊकारणचोश्रो । तो नमी रायरिसी, देविंदं इणमब्बवी ॥ ३३ ॥ ज़ो सहस्सं सहस्ताणं, संगामे दुजए जिणे । एग जिरोज्ज प्रयाग, एस से परमो जत्रो ॥ ३४ ॥ अप्पाणमेष जुज्भाहि, किं ते जुज्भेण वज्झओ । अप्पणा चैव अप्पा, जइत्ता सुहमेहए ॥ ३५ ॥ पंचिदियाणि कोहं, माणं मायं तहेव लोहं च । दुज्जयं चेत्र अप्पाणं, सव्वं अध्ये जिए जियं ॥ ३६ ॥ एयम निसामित्ता, हेऊकारण चोइन । तभी नम रायरिसिं, देविन्दो इराणमध्वी ॥ ३७ ॥ जता विउले जन्ने, भोत्ता समणमाहणे | दच्चा भोच्चा य जिट्ठा य, तत्र गच्छसि खत्तिया ! ॥ ३८ ॥ पयम निसामित्ता, हेऊकारणचोइओ । तभ नमी रायरिसी, देविंद इणमब्बवी ॥ ३९ ॥ जो सहस्सं सहस्साग, मासे मासे गवं दए । तस्स वि संजमो सेओ, दिन्तस्स वि. किंवणं ॥ ४० ॥ Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ २८] [श्रीउत्तराध्ययनसूत्र एयमहूँ निसामित्ता, हेऊकारचोइओ। तओ नमि गयरिसिं, देविन्दो इणमब्बवी ॥ ४१ ॥ घोरासमं चइत्त रंग, अन्न पत्येसि श्रासम। इहेव पोसहर यो, भवाहि मणुयाहिवा!॥ ४२ ॥ एयमटुं निसामित्ता, हेऊकारणचोइओ। तश्रो नमी राय रिसी, देविन्दं इणमव्यवी! ४३ ॥ मासे मासे तु जो बालो, कुसग्गेण तु भुजए। :: न सो सु अक्खायधम्मस्ल, कलं अग्धइ सोलसिंः॥ ४४ ॥ एयमटुं निसा मित्ता, हेजकारणचोइओ। ... तो नमि राय रिलि, देविन्दो इणमब्बवी ॥ ४५ ॥ हिरराण सुवरण मणिमुत्तं कंसं दूसं चे वाहण । . कोसं वड्ढावात्ताणं, तओ गच्छसि खत्तिया ! । ४६ ।। एयमटुं निसामित्ता, हेऊकारणचोइओ। तो नभी रायरिसी, देविंद इण मरवी ।। ४७ ॥ सुबरा गरुपास्स उ पव्वया भवे, लिया हु केलास समा असंख या। नरस्स लुद्धस्स न तेहि किंचि, ____ इच्छा हु अागाससमा अगतिया ।। ४८ ।। पुढवी साली जवा चेव, हिरराणं पसुभिस्सह । पडिपुराण नालमेगस्स, इइ दिजा तवं चरे ॥ ४६॥ एयमटुं निसामित्ता. हेऊकारणचोइओ.।... तओ नमि गयरिसिं, देविन्दो इएमब्बवी ॥ ५१ ।। अच्छेश्यअब्भुयए, भोए चयसि पत्श्रिवा ! ... असन्ते कामे पत्थेसि, संकप्पेण विहन्नसि ।। ५१ ।। १. सवाहणं । २, तेण । ३. सव्वं त । ..... Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र] एय मटुं निसामित्ता, हेऊकारणचोइयो। तो नमी रायरिसी, देविंदं इणमब्बवी ।। ५२ ॥ सल्लं कामा विसं कामा, कामा आसीविसोधमा । कामे परमाणा, अकामा जति दोग्गइं ॥५३॥ अहे वयंति कोहेण, माणेण अहमा गई। माया गरपडिग्घाओ, लोहाओ दुहनो भयं ।। ५४ ।। अवउज्झिऊण माहणरूवं, विउधिऊण इन्दत्तं । वन्दइ अभित्थुणन्तो, इमाहि महुराहिं वग्गूहिं ।। ५५ ॥ अहो ते निजिओ कोहो, अहो माणो पराजिओ । अहो निरकिया माया, अहो लोहों वसीको ॥ ५६ ।। अहो ते अजय साहु, अहो ते साहु भहवं । अहो ते उत्तमा खन्ती, अहो ते मुत्ति उत्तमा ।। ५७ ।। इहं सि उत्तमो भन्ते, पच्चा होहिसि उत्तमो। लोगुत्तमुत्तम ठण, सिद्धिं गच्छसि नीरओ ।। ५८ ॥ एवं अभित्थुणतो, रायरिसिं उत्तमाए संद्धाए। पयाहिण करेन्तो, पुणो पुणो वन्दए सक्को ॥ ५६ ॥ तो वंदिऊण प.ए, चकंकुसलक्खणे मुणिवरस्स । आगासेणुप्पइओ, ललियचवलकुंडलतिरीडी ॥ ६०॥ नमी नइ अप्पाण, सक्ख सकेण चोइओ। चइऊण गेहं च वेदेही, सामरणे पज्जुवट्टिओ ।। ६१ ॥ एवं करेंति संबुद्धा, पण्डिया पवियक्खणा । विणियहति भोगेसु,जहा से नमी रायरिसि ॥६२ ।। त्ति बेमि ॥ नमिपञ्चज्जा समत्ता ॥ १. पच्छा । Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [श्रीउसराध्ययन सूत्र ॥ अहं दुमपत्तयं दसमं अज्झयणं । दुमपत्तए पंडुरए जहा, निवडइ राइगणाण अथए। एवं मणुयाण जीविय, समयं गोयम!मा पमायए ॥१॥ कुसग्गे जह अोसबिन्दुए, थोवं चिट्ठइ लम्बमाणए । एवं मणुयाण जीवियं, ___ समयं गोयम! मा पमायए ॥२॥ 'इह इत्तरियम्मि पाउए, ___जीवियए बहुपश्चवायए । विहुणाहि रयं पुरे कडं, ___ समयं गोयम! मा पमायए।।३।। दुल्लहे खलु माणुसे भवे, चिरकालेण वि सव्वपाणिण । गाढा य विवाग कम्मुणो, समयं गोयम ! मा पमायए ॥४॥ पुढ विकायमइगओ, उक्कोसं जीवो उ संवसे। कालं संखाईयं, समयं गोयम मा ! पमायए।॥५॥ प्राउकायमगओ, उक्कोसं जीवो उ संवसे । १. एवं माणुशाण जीविए एत्तिरिए बहुपञ्चवायए । Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र ] कालं संखाईथं, समय गोयम ! मा पमायए ॥ ६ ॥ ते उक्कायमइगओ, उक्कोसं जीवो उ संवसे । कालं संखाईये, समयं गोयम ! मा पमायए ॥ ७ ॥ वाउक्कायमइगनो, उक्कोसं जीवो उ संवसे । [ ३१ कालं संखाईयं, समयं गोयम ! मा पमायए ॥ ८ ॥ वणस्तर कायमइगनो, उक्कोसं जीवो उ संवसे । काल मगन्त दुरन्तयं, समयं गोयम ! मा पमायए ॥ ६ ॥ बेइं दियकाय मगश्रो, उक्कोसं जीवो उ सबसे । कालं संखिज्जसन्निय, समयं गोयम ! मा पमायए ।। १० । तेइंदिकायम इगओ, उक्कोसं जीवो उ संवसे । कालं संखिजसन्नियं, . समय गोयम ! मा पमाय ॥ ११ ॥ चउरिदिय कायम गओ, उक्कोसं जीवों उ सबसे । काले संखिज्जसन्नियं, समयं गोयम ! मा प्रमाय॥१५ ॥ Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ३२] [श्रीउत्तराध्ययनसूत्र पंचिंदियकायमइगनो. .. 'उक्कोसं जीवो उ संवसे । सत्तभवगहणे, समय गोयम मा पमायए॥१३॥ देवे नेरइए य अगाओ, उक्कोसं जीवो उ संवसे । इकोकभवगहणे, समयं गोयम ! मा पमायए ॥ १४॥ एवं भवसंसारे, - संसरई सुहासुहेहि कम्मे हिं। । जीवो पमायबहुलो, समय गोयम !मा पमायए ॥ १५ ॥ लघृण वि माणुसत्तणं, ___आरिअत्तं पुणरावि दुल्लहं । बहवे दसुया मिलक्खुया, समय गोयम !मा पमायए !। १६।। लघृण वि पारियत्तणं, - अहीणपंचेंदियया हु. दुहा । विगलिंदियया हु दीसई, समयं गोयम ! मा पमाया ॥ १७ ॥ .. अहीणपंचेंदियत्त पि से लहे, उत्तमधम्नसुई हु: दुल्लहा । 'कुतिथिनिसेवए जणे, समयं गोयस! मा.प्रमायए ॥१८॥ ६.मिछत्तनि । Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र ] लधुरा. वि. उत्तमं सुई, सद्दहरणा पुरावि दुल्लहा । जणे, मिच्छत्तनिसेवर समर्थ गोयम ! मा पमायए ||१धा धम्मं पि हु सद्दहन्तया, दुल्लहया कारण फासया । इद कामगुणेहि मुच्छिया. समयं गोयम ! मनाए ॥ २० ॥ परिजूर ते सरीरयं, केला पण्डुरया हवंति ते ! से सोयबले य हायई, समयं गोयम ! मा पमायएँ ॥ २१ ॥ परिजूरइ ते सरीरय, केला पण्डुरया हवति ते । से चक्खुबले य हायई, [ ३३ समय गोयम !मा पमायए ।। २२ ।। परिजू ग्इ ते सरीरयं, केला पण्डुरया हवति ते । से घागबले य हायई, समयं गोयम ! मा पमायए ॥ २३ ॥ परिजूरइ ते सरीरयं, केला पण्डुरया हवति ते । से जिन्भवले य हायई: १- गुणेसु । 70 समयं गोयम ! मा पमायए ।। २४ ।। Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ३४] [श्रीउत्तराध्ययनसूत्र परिजूरइ ते सरीरयं, . केसा पण्डुरया हवंति ते । से फासबले य हायई.. समय गोयम ! मा पमायए ।। २५॥ परिजूरइ ते सरीरय, केसा पण्डुरया हवंति ते । से सव्वबले य हायई, समय गोगम ! मा पमायए ॥२६ ।। अरई गण्ड दिसूइया, आयका विविहा फुसंति ते । विहडइ विद्धसइ ते सरीरयं, समयं गोयम ! मा पमायए ।। २७ ।। वोच्छिन्द सिणेहमप्पणो, कुमुयं सारइये व पाणियं । से सव्यसिणेहवजिए, समयं गोयम !मा पमायए ।।२८॥ चिचाण धणं च भारिय, पवइओ हि सिणगारियं । मा वन्तं पुणो वि आइए, ___ सप्रय गोयम ! मा पमायए ।।२९।। अवउझिय मित्तबन्धव, विउलं चेन धणोहसंचयं । मा तं बिइयं गवेसए, समयं गोयम ! मा पमायए ॥ ३० ॥ न हु जिसे अज दिस्सई बहुमए दिस्सा मग्गदेसिए । Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र संपइ नेयाउए पहे, समयं गोयम! मा पमायए ॥ ३१ ॥ अवलोहिय कण्टगापहं, ... - अोइराणो सि. पहं महालये। गच्छसि मग्गं विसोहिया, . . समय गोयम ! मा पमायए ॥ ३२ ॥ अबले जह भारवाहए, ....... मा मग्गे विसमेऽवगाहिया । पच्छा पच्छाणुताए, .. समय गोयम! मा पमायए ॥ ३३॥ तिरणो हु सि अण्णवं महं, किं पुण चिट्टसि तीरमागो । अभितुर पारं गमित्तए, ___ समय गोयम ! मा पमायए ॥ ३४॥ अकलेवरसेणिं उस्सिया, सिद्धिं गोयग! लोयं गच्छसि । खेमं च सिवं अणुत्तरं, . समयं गोयम!मा पमायए । ३५।। बुद्धे परिनिव्वुडे चरे, गामगए नगरे व संजए । संतिमग्गं च वूहए, . समयं गोयम ! मा पमायए ॥ ३६ ।। बुद्धस्स निसम्म भासियं, सुकहियमट्टपोवसोहिये । रागं दोसं च छिन्दिया, सिद्धिगई गए गोयमे ॥ ३७॥ विबेमि। Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ३६1, [ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र ॥ अह बहुस्सुयपुज्जं गाम एगारसं अज्झणं ॥ " संजोगा विष्यमुकरस, श्रणगारस्स भिक्खुणो । आयारं करिस्सा मि श्रणुवुब्विं सुरोह मे ।। १ ।। जे यावि होइ निव्विजे धडे हे अणिग्गहे । अभिक्खणं उल्लव, अविणीए बहुसुस्प || २ || ग्रह पंचहिं ठाणेहिं, जेहिं सिक्खा न लब्भइ । थम्भा 'कोहा पमाएं, रोगेणालस्सपण य ॥ ३ ॥ अह अहिं ठाणेहिं, सिक्खासीलि त्ति वुच्चइ | हस्सिरे सया दन्ते, न य मम्ममुदाहरे ॥ ४ ॥ नासीले न विसीले, न सिया इलोलुप | अकोहणे सच्चरए, सिक्खासीति त्ति वुच्चइ ॥ ५ ॥ अह चोहहिं ठाणेहिं, वट्टमाणे उ संजए । 9 श्रविणीए बुच्चई सो उ, निव्वाण च न गच्छई ॥ ६ ॥ भिक्खरी कोही वह, पवन्धं च पकुव्वई । मेत्तिमाणो वमइ, सुयं लडूग मज्जई ॥ ७ ॥ श्रवि पावपरिकखेवी, अवि मित्तेसु कुप्पह | सुप्पियस्सावि मित्तस्स, रहे भासइ पावयं ॥ ८ ॥ पइवाई दुद्दिले थद्धे लुद्धे श्रणिग्गहे । असंविभागी श्रवियत्ते, प्रविणीए त्ति वुश्च ॥ ६ ॥ अह पनरसहिं ठाणेहिं, सुविणीए ति बुवइ । नयावत्ती अचवले, श्रमाई अकुऊहले ॥ १० ॥ प्पं च ग्रहिक्खिवइ, पबन्धं च न कुव्वइ । मेत्तिजमाणे भयइ, सुयं लधुं न मज्जइ ॥ ११ ॥ १. मोहा । Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र ] न य पावपरिक्खेवी, न य मित्तेसु कुप्पइ । अप्पियस्सावि मित्तस्स, रहे कल्लाग भासइ ॥ १२ ॥ कलहडमरवजिए, बुद्धे अभिजाइगे । हिरिमं पडिलीणे, सुविणीए ति बुच्चइ ॥ १३ ॥ वसे गुरुकुले निश्व, जोगवं उवहार्णवं । पियंकरे पितंवाई से सिक्खं लघु मरिहइ ॥ १४ ॥ जहा संखम्मि पर्य, निहिथं दुहओ वि विरायइ । एवं बहुस्सु भिक्खु, धम्मो किसी तहा सुयं ॥ १५ ॥ जहा से कम्बोया, आइरणे कन्थए सिया । आसे जत्रेण पवरे, एवं हवइ बहुस्सुए ॥ १६ ॥ जहा इराणसमारूढे, सूरे दढपरकमे । उभो नन्दिघोसेणं, एवं हवइ बहुस्सुए ॥ १७ ॥ जहा करेणुपरि किराणे, कुंजरे सट्टिहायणे । बलवंते अप्पडिहए, एवं हवह वहुस्सुए ॥ १८ ॥ जहा से निकलसिंगे, जायखन्धे विरायइ । वसहे जूहा हिवई, एवं हवइ बहुस्सुए ॥ १९ ॥ जहा से तिक्खदाढे, उदग्गे दुप्पहंसए । सीमिया पवरे, एवं हवइ बहुस्सुए ॥ २० ॥ जहा से वासुदेवे, संखचक्कगयाधरे । अपहियबले जोहे, एवं हवइ बहुस्सुए ॥ २१ ॥ जहा से चाउरन्ते, चक्कवट्टीमहिड्दिए । चोद्दसरया हिवई, एवं हवंइ बहुस्सुए ॥ २२ ॥ जहा से सहस्तक्वे, वज्रपाणी पुरन्दरे । सक्के देवाहिवई, एवं हवइ बहुस्सुए ॥ २३ ॥ जहा से तिमिरविद्धसे, उच्चिन्ते दिवायरे । जलन्ते इव तेपण, एवं हवइ बहुस्सुए ॥ २४ ॥ [ ३७ Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ३८ ] [ श्री उत्तराध्ययन सूत्र जहा से उडुवई चन्दे, नक्खत्तपरिवारिए । पडिपुराणे पुराणमारिए, एवं हवइ बहुस्सुए ॥ २५ ॥ जहा से समाइयां, कोट्टागारे सुरक्खिए । नाणाधन्न पडिपुराणे, एवं हवइ बहुस्सुए ॥ २६ ॥ जहा सा दुमाण पवग, जंबू नाम सुदंसण | अणाढियस्ल देवस्स, एवं हवइ बहुस्सुए ॥ २७ ॥ जहा सा नईण पवरा, सलिला सागरंगमा । सीया नीलवन्तपवही, एवं हवइ बहुस्सुए ॥ २८ ॥ जहा से नगाण पवरे, सुमहं मन्दरे गिरी | नाणोस हिपज लिए, एवं हवइ बहुस्सुए ॥ २६ ॥ जहा से सयंभुरमणे, उदठी श्रक्खओदए । नाणारयण पडिपुराणे, एवं हवइ बहुस्सुए || ३० ॥ समुह गंभीरसमा दुरासया, अचक्किया के राइ दुप्पहंसया । सुयस्स पुराणा विउलस्स ताइणो, खवित्त कम्मं गइमुत्तमं गय। ॥ ३१ ॥ तम्हा सुयमहिट्ठिजा, उत्तमट्ठगवेसए । जेणपाणं परं चेव, सिद्धिं संगउरोजा सि ॥ ३२ ॥ त्ति बेमि ॥ बहुस्सुयपुज्जं समत्तं ॥। ११ ॥ ॥ अह हरिसिज्जं बारहं अझयणं । सोव कुलसंभूओ, गुणुत्तरधरो मुणी । हरिएसबलो नाम, श्रासी भिक्वू जिइन्दियो ॥ १ ॥ १- पभवा । २. अशुत्तर० । Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र] . [३६ इरिए सणभासार उच्चारसमिईसु य । जो प्रागण नेकवे संजओ सुसनाहि ओ ।। २ । मणगुत्त, वयगुत्तो, कायगुत्तो जिइन्दिओ। भिक्खट्टा बम्भइ जमिन, जन्नवाडमुवट्टिओ ॥ ३॥ तं पासिऊणं एजन्तं, तवेण परिसोसियं । पन्तोवहिउवगरण, उबहसन्ति प्रणारिया ॥४॥ जाइमयपडिथद्धा, हिंसगा अजिइन्दिया। अबम्भचारिणो बाला, इमं वयणमब्बवी ॥ ५ ॥ कयरे आगच्छा दित्तरूवे ? काले विरागले फोकनासे । ओमचेलए पंसुपिसायभूए, संकरदसं परिहरिय कराठे ॥६॥ कयरे तुम इय अदंसणिजे ? काए व आसा इहमागप्रोसि ? अोमचेलया पंसुपिसायभूया, गच्छ क्खलाहि किमिहं टिओ सि ॥७॥ जक्खे तहिं तिन्दुयरुक्खवासी, अणुकम्पो तस्स महामुणिस्स। पच्छायइत्ता नियगे सरीरं, इम ई वयणा इमुदाहरित्था ॥८॥ समणो अहं संजओ, बम्भयारी, बिरनो धणपयणपरिग हाओ । पाप्पवित्तस्स उ भिक्खकाले, अन्नस्स अट्ठा इहमागओमि ॥९॥ १. कोरे। Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ४.] [ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र वियरिजइ खजइ भुजइ य, __अन्नं पभूयं भवयाणमेयं । जाणाहि मे जायणजीविणु त्ति, सेसावसेसं लहउ तवस्सी ॥१०॥ उवक्खडं भोयगा माहणारा, __अत्तट्टियं सिद्ध मिहेगपक्खं । न ऊ वयं एरिसमन्नपाणं, दाहामु तुझं किमिहं ठिओ सि ॥११॥ थलेसु बीयाइ ववन्ति कासगा, तहेव निन्नसु य पाससाए। एयाए सद्धाए दलाह मज्झं, राहए पुराण मि खु खित्तं ॥१२॥ खेत्ताणि अम्हं विइयाणि लोए, जहिं पकिराणा विरुहन्ति पुराण। जे माहरा जाइविजोववेया, ताई तु खित्ताइ सुपेसलाई ॥१३॥ कोहो य माणो य वहो य जेसिं, मोसं अदत्तं च परिग्गहं च । ते माहणा जाइविज विहीणा, ताई तु खित्ताइ सुपावयाई ॥१४॥ तुम्मेत्थ भो भारधरा गिरावं, अटुं न जाणेह अहिज वेए । उच्चावयाइं मुणिणो चरन्ति, ताई तु खेत्ताइ सुपेसलाई ॥१५॥ होहिम पुण्णखेत। Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र ] अभावयाणं पडिकूलभासी, प्रभास से किं नु सगासि अम्हं । अवि एवं विएस्सउ अन्नपाणं, न य ग दाहामु तुमं नियण्ठा ! || १६ | समिईहि मज्झ सुसमाहियरुरू, गुत्ती हि गुत्तस्स जिइन्दियस्स । जह मे न दाहित्य अहेलणिज, किमज जन्नाग लहित्थ लाहं ॥ १७ ॥ के इत्थ खत्ता उवजोइया वा, अज्भावया वा सह खण्डिरहिं । एयं खु दण्डेण फलएण हन्ता, कण्ठस्मि घेतूण खरेज जो गं ॥ १८ ॥ अज्भावयां वयं सुत्ता, उद्धाइया तत्थ बहू कुमारा । दराडेहि वितेहि कसेहि चेब, समागया तं इसिं तालयन्ति ॥ १९ ॥ रनो तहिं कोसलियरस धूया, भद्दति नः मेरा अणिन्दियंगी । तं पासिया संजय हम्ममा, [ ४१ कुद्धे कुमारे परिनिव्व वेइ ॥ २० ॥ देवाभिओगेण निओइए ار १. फलेगा । दिन्ना मु रन्ना मणसा न भाया । नरिन्ददेविन्द भिवन्दिपूर्ण, जेणम्हि वंता इसिगा स एसो ॥ २१ ॥ Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ४२ ] [ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र एसो हु सो उग्गतवो महप्पा, जिइन्दिओ संजओ बग्भयारी । जो मे तथा नेच्छर दिजमाणि, पिउगा सयं कोस लिएण रन्ना ॥ २२ ॥ महाजसो एस महाणुभागो,' घोर घोरपरक्कमो य मा एयं हीलेह अहील गिज, मासव्ये तेरा भे निद्दहेजा ॥ २३ ॥ एयाई ती से वयणाइ सोच्चा, पत्तीइ भद्दाइ सुभासियाई । इसिस्स वेयावडियट्टयाए, जक्खा कुमारे विणिवारयन्ति' || २४ ॥ ते घोररूवा ठिय अन्तलिक्खे, असुरा तहिं तं जग तालयन्ति । ते भिन्नदेहे रुहिरं वमन्ते, पासितु भद्दा इणमाहु भुजो ॥ २५ ॥ गिरिं नहेहिं खणह, अयं दंतेहिं खायह । जायतेयं पापहि हगह, जे भिक्खुं श्रवमन्नह ॥ २६ ॥ श्रासीविलो उग्गतवो महेसी, घोर घोरपरक्कमो य । अग व पक्खन्द पयंग सेणा, जे भिक्खुये भत्तकाले वहे || २७ ॥ १- भावो । २ विनिवायचंति । Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र ] सीसे एयं सरणं उवेह, समास्या सब्वजणेण तुम्भे । जा - इच्छह जीवियं वा धं वा, [ ४३ लोगंपि एसो कुविन उहेजा ॥ २८ ॥ अवहेडिय पिडिल उत्त मंगे, पसारिया बाहु अकम्मचेट्टे | निभेरियच्छे. रुहिरं वमन्ते, उद्धमुहे निगाय जीहनेते ॥ २९ ॥ ते पासिया खण्डियक भूप, विमणो विसरणो अह माहणो सो । इसिं पसाएर सभारियाश्रो, हीलं च निन्दं च खमाह भन्ते ! ॥ ३० ॥ बालेहि मूढेहि प्रयाग पहिं, जं हीलिया तस्स खमाह भन्ते ! महप्पसाया इसिलो हवन्ति, न हु मुणी कोवपरा हवन्ति ।। ३१ ।। पुत्रि च ईसिंह च अणामयं च, मणपओसो न मे श्रत्थि कोइ । जक्खा हु वेय. वडियं करेन्ति, तम्हा हु एए निहया कुमारा ।। ३२ ॥ अत्थं च धम्मं च वियाणमाणा, तुब्भं न वि कुप्पह भूइपन्ना | तुम्भं तु पाए सरणं उवेमो, समागया सव्वजण अम्हे || ३३ || १. पच्छा व सहेव मज्झे Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ४४] [श्रीउत्तराध्ययनसूत्र अचमु ते महाभाग, न ते किंचि न अचमो । भुजाहि लालिम कूरं, नाणा-वंजण-संजुयं . . ॥ ३४॥ इमं च मे अस्थि पभूयमन्नं, . तं अँजसु अम्ह अंगुग्गहट्ठा। बाद ति पडिच्छइ भत्तप.रणे, ... मासस्स ऊ पारणए महप्पा ।। ३५ ॥ तहियं गन्धोद ययुप्फबासं, दिव्वा तहिं वसुहारा य वुट्टा । पहया ओ दुन्दुहीनो सुरेहि. आगासे अहो दाणे च घुटुं ।। ३६ ।। सक्खं खुदीसइ तवोविसेसो, न दीसइ जाइ विसेस कोई । सोगगपुत्तं हरिएससाहुँ, जस्लेरिसा इड्ढि महाणुभागा ॥३७॥ किं माहणा जोइसमारभन्ता, उदएण सोहिं बहिया विमग्गह । जं मग्गहा बाहरियं विसोहिं, न तं सुदिटुं कुसला वयन्ति ॥ ३८ ॥ कुसं च जूवं तणकट्ठमरिंग, ___ सायं च पाय उदगं फुसन्ता। पाणाइ भूयाइ विहेडयन्ता, भुजो वि मन्दा पगरेह पापं ।। ३६ ॥ कहं चरे भिक्खु ! वयं जयामो, पावाइ कम्माइ पुणोल्लयामो। . Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र ] अनाहि से संजय ! जक्खपूइया, कहं सुजट्ठे कुसला वयन्ति ॥ ४० ॥ ब्जीवकाए असमारभन्ता, मोसं श्रदत्तं च असेवमाणा । परिग्गड इत्थिओ मारामायं, एयं परिन्नाय चरंति दंता ॥ ४१ ॥ सुसंबुडा पंचहिं संवरेहि, इह जीवियं प्रणव खमाणा । घोसटुकाया सुइचत्तदेहा, [ ४५ महाजयं जयइ जन्न सिहं ॥ ४२ ॥ के ते जोई के य ते जोइठाणो ? का ते सुया किंच ते कारिसंगं ? पहाय ते करा सन्ति भिक्खू ? 7 कयरेण होमेण हुणासि जोई ? ।। ४३ ।। तवो जोई जीवो जोइठाणं, जोगा सुया सरीरं कारिसंगं । कम्मेहा संजम जोगसन्ती, होमं हुणामि इसिरंग पसत्थं ॥ ४४ ॥ के ते हरए के य ते सन्ति तित्थे ? कहिं सिणाओ व रयं जहासि ? आइक्ख से संजय ! जक्खपूइया, इच्छामो नाउं भवओो सगासे ॥ ४५ ॥ धम्मे हर बम्भे सन्तितित्थे, रणविले अत्तपसनलेसे 1. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- [श्रीउत्तराध्ययनसूत्र जहिं सिणाश्रो विमलो विसुद्धो, सुमीइभूनो पजहामि दोसं ॥ ४६॥ एयं सिणाणे कुसलेहि दिटुं, महासिणाणं इसिणं पसत्थं । जहि सिणाया रिमला विसुद्धा, महारिसी उत्तम ठाणं पत्ते ॥ ४७ ।। त्ति बेमि ॥ हरिएसिज्ज समत्तं ।। १२ ।। ।। अह चित्तसम्भूइज्ज तेरहम अझयणं । जाइपराजिनो खलु, कासि नियाणं तु हथिणपुरस्मि । चुलणीए बम्भदत्तो, उपवनो पउमगुम्माओ ॥१॥ कम्पिल्ल सम्भूओ, चित्तो पुण जाओ पुरिमताल म्मि । सेट्टिकुलम्मि विसाले, धम्म तोऊण पध्वइओ ॥ २ ॥ कम्पिल्लम्मि य नयरे, समागया दो वि चित्तसम्भूया। सुहदुक्खफलविवाग, कहेन्ति ते एकमेकस्स ॥३॥ चकवट्टी महिढीओ, यम्भदत्तो महायसो। भायरं बहुमाणेणं, इमं वयण मबब्बी ॥४॥ आसीमु भायरा दोवि, अन्नमन्नवसाणुगा । अन्नमनमणुरत्ता, अन्नमन्नहिएसिणो ॥५॥ दासा दसरणे आसी, मिया कालिंजरे नगे। हंसा मयंगतीराए, सोवागा कासिभूमिए ॥ ६ ॥ देवा य देवलोगम्मि, पासि अम्हे महिड्रिढया । इमा नो छट्ठिया जाई, अन्नमन्त्रेण जा विणा ॥ ७ ॥ कम्मा नियाणपयडा, तुमे राय ! विचिन्तिया । तेसिं फलविवागेण, विपओगमुवागया ॥ ८॥ १. सुसील० Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र] [४७ सशसोयप्पगडा, कम्मा मए पुरा कडा। ते अज परि जामो, किं नु चित्तवि से तहा ? ॥ ६ ॥ सवं सुचिएणं सफ़लं नराण, कडाण कम्माण न मोक्ख अत्थि । अत्थेहि कामेहि य उत्तमेहिं, ____ आया ममं पुराण फलोववेद ॥ १०॥ जाणाहि संभूय ! महाणुभाग. .. . ... महिड्ढियं पुराणफलोववेयं ।। चित्तं पि जाणाहि तहेव रायं, इड्ढी जुई तस्स वि य प्पभूया ॥ ११॥ महत्थरूवा वयणप्पभूया, गाहाणुगीया. नरसंघमझे । जं भिक्खुणो सीलगुणोववेया, . इहं जयंते समणों' मि जाओ ॥ १२ ॥ उच्चोयए महु कके य बम्मे. पवेडया पावसहा य रम्मा । इमं गिहं चित्तधणप्पभूयं, : पसाहि पंचालगुणोवत्रेयं ॥ १३॥ नहेहि गीपहि . य वाइएहिं, . नारीजणाहिं परिवारयन्तो । भुजाहि भोगाइ इमाइ भिक्खू ! . ...... मम रोयई पव्वजा हु दुक्ख ॥ १४ ॥ तं पुबनेहेण ... कयारणुराग, ...नराहिवं .कामगुणेसु गिद्ध । S - - - १. सुम्यो । २. ऽविरम्मा। ३.: वित्त । १. पवियारिस्तो। Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ४८] [श्रीउत्तराध्ययनसूत्र धम्मस्सिओ तस्स हियाणुपेही, चित्तो इमं वयणमुदाहरित्था ॥ १५ ।। सम्वं विलवियं गीयं, सव्वं न विडम्बियं । सव्वे प्राभरणा भारा, सब्वे कामा दुहावहा ।। १६॥ यालाभिरामेसु दुहावहेसु, न तं सुहं कामगुणेसु राय ! विरत्तकामाण तवोधणाणं, - जं भिक्खुणं सीलगुणे रयाणं ।। १७ ॥ नरिंद ! जाई प्रहमा नराण, .. सोवागजाई दुहओ गयाणं । जहिं वयं सव्वजणस्स वेस्सा, घसीय सोवागनिवेसणेसु ॥ १८॥ तीसे य जाईइ उ पावियाए, वुच्छामु लोवागनिवेसणेसु । सव्वस्स लोगस्स दुगंछणिजा, इहं तु कम्माइ पुरे कडाई । १६ ॥ सो दाणिसिं राय ! महाणुभागो, .... महिड्ढिओ पुराणफलोववेओ । चइत्तु भोगाइ असासयाई, 'श्रादाणहेऊं अभिणिक्खमाहि ॥ २०॥ इह जीविए राय ! असासयग्मि, .. ..... धणियं तु पुराणाइ अकुंव्वमाणो , १, प्रामाणमेवा पधितग्राहि Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्री उत्तराध्ययन सूत्र ] से सोयइ मच्युमुहोबणीए, धम्मं अकाऊण परंसि लोए ॥ २१ ॥ जहेह सीहो व मियं गहाय, मच्चू नरं नेइ हु अन्तकाले । न तस्स माया व पिया व भाया, कालम्मि तम्मंसहरा भवन्ति ।। २२ ॥ न तस्स दुक्खं विभयन्ति नाइओ, न मित्तवग्गा न सुयान बंधवा । पक्को सयं पच्चरणहोइ दुक्खं, कत्तारमेवं अणुजाइ कम्मं ।। २३ ।। चिश्वा दुपयं च चउप्पयं च, खेत्तं सिंहं धणधनं च सव्वं । सम्मबीओ अवसो पयाइ, [ ४९ परं भवं सुंदरपावगं वा ॥ २४ ॥ तं एक्कगं तुच्छसरीरगं से, चिईगयं दहिय उ पावगेण । भज्जा य पुत्तावि य नायओ य, संकमन्ति ॥ २५ ॥ दायारमन्नं उवणिजई जीवियमप्पमार्थ, पंचालराया ! वयणं सुगाहि, मा कासि कम्माइ महालय इं ॥ २६ ॥ अहं पि जाणामि जहेह साहू, जं मे तुमं साहसि वक्कमेयं । चराग जरा हरइ नरस्त रायं ! १, जो एत्थ सारो । Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ५० ] भोगा इमे संगकरा हवन्ति, जे दुज्जया अजो अम्हारिसेहिं ॥ २७ ॥ चित्ता, दर्द नरवई महिड़िढयं । गिद्ध, नियाणमसुहं कडं ।। २८ ।। हत्थणपुर मि कामभोगेसु [ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र तस्स से अपडिक्कन्तस्स, इमं एयारिसं फलं 1 जाणमाणो वि जं धम्मं, कामभोगेसु मुच्छिओ ।। २९ ।। नागो जहा पंकजलावसन्नो, दडुं थलं नाभिसमेइ तीरं । एवं वयं कामगुणेसु गिद्धा, न भिक्खुणो मग्गमणुव्वयामो ॥ ३० ॥ चेर कालो तूरन्ति राइ, नयावि भोगा पुरिसाग निच्चा । उविश्व भोगा पुरिसं चयन्ति, दुमं जहा खीणफलं व पक्खी ।। ३१ ॥ 'जइ तं सि भोगे चइउं असत्तो, अज्जार कम्माइ करेहि रायं ! धम्मे ठिओ सव्वपयाणुकम्पी, तो होहिसि देवो इओ विभी ।। ३२ ।। न तुज्झ भोगे चइऊण बुद्धी, गिद्धो सि आरम्भपरिग हेसु । १. जईऽसि भोगे Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र मोहं को पत्तिउ विप्पलावो, गच्छामि राय ! आमन्तिओसि ॥ ३३ ॥ पंचालराया वि य बम्भदत्तो, . साहुस्स तस्स वयणं अकाउं । अणुत्तरे भुजिय कामभोगे, अणुत्तरे सो नरए पविट्ठो ॥ ३४ ॥ चित्तो वि कामेहि विरत्तकामो, ___'उदग्गचारित्ततवो महेसी । प्रणुत्तरं संजमं पालइत्ता, अणुत्त सिद्धिगई गो ॥ ३५ ॥ त्ति बेमि ॥ चित्तसम्भूइज्जं समत्तं ॥ ॥ अह उसुयारिज्जं चोदहमं अज्झयणं । देवा भवित्ताण पुरे भवम्मि, केह चुया एगविमाणवासी । पुरे पुराणे उसुयारनामे, __ खाए समिद्धे सुरलोगरम्मे ॥१॥ सकम्मसेसेण पुराकरण, कुलेसुदग्गेसु य ते पसूया । निव्विरणसंसारभया जहाय, जिणिंदमग्गं सरणं पवना ॥ २ । पुमत्तमागम्म कुमार दो वि, पुरोहिओ तस्स जसा य पत्ती । विसालकित्ती य तहोसुयारो, रायत्थ देवी कमलावई य ॥३॥ १ उदत्त । Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ५२] [श्रीउत्तराध्ययनसूत्र जाईजरामच्चुभयाभिभूया, बहिं विहाराभिनिविट्ठचित्ता । संसारचक्कस्स विमोक्खणट्टा, दळूण ते कामगुणे विरत्ता ॥४॥ पियपुत्तगा दुन्नि वि माहणस्स, सकम्नसीलस्स पुरोहियस्स । सरित्तु पोराणिय तत्थ जाई, तहा सुचिराणं तवसंजमं च ॥५॥ ते क मभोगेसु असजमाणा, माणुरसएसु जे यावि दिव्वा । मोक्खाभिकंखी अभिजायसड्ढा, तायं उवागम्म इमं उदाहु ॥६॥ असासयं दलू इमं विहारं, बहुअन्तरायं न य दीहमाउं । तम्हा गिहिंसि न रइं लहामो, ____ आमन्तयामो चरिस्सामु मोणं ॥ ७ ॥ अह तायगो तत्य मुणीण तेसिं, तवस्स वाघाय करं वयासी । इमं वयं वेय विमो वयन्ति, जहा न होई असुयाण लोगो ॥८॥ अहिज वेए परिविस्स विप्पे, पुत्त परिठ्ठप्प गिहंसि जाया । भोचाण भोए मह इत्थियाहिं, आरएणगा होह मुणी पसत्था ॥ ६ ॥ सोयग्गिणा आयगुणिन्धणेण मोहाणिला पजलणाहिपणं । Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र ] संतत्तभावं परितप्पमाणं, 'लालप्पमाणं बहुहा बहुं च ॥ १०॥ पुरोहियं तं कमसोऽणुणन्तं, निमंतयन्तं च सुए धणेणं । जह कम कामगुणेहि चेव, ___ कुमारगा ते पसमिक्ख वकं ॥ ११ ॥ वेया अहीया न भवन्ति ताणं, भुत्ता दिया निन्ति तमं तमेणं । जाया य पुत्ता न हवन्ति ताणं, ___को णाम ते अणुमन्नेज एयं ॥ १२ ॥ ख गमित्तसुक्खा बहुकालदुक्खा, पगामदुक्खा अणिगामसुक्खा। संसारमोक्खस्स विपक्खभूया, खाणी अणत्थाण उ कामभोगा ॥ १३ ॥ परिन्वयन्ते अणियत्तकामे, अहो य रात्रो परितप्पमाणे । अन्नप्पमत्ते धणमेसमाणे, पप्पोति मच्चु पुरिसे जरं च ॥१४॥ इमं च मे अस्थि इमं च नत्थि, इमं च मे किच्च इमं अकिञ्च । तं एवमेयं लालप्पमाण, . ____ हरा हरंति त्ति कह पमाओ॥ १५ ॥ धणं पभूयं, सह इत्थियाहिं, सयणा तहा कामगुणा पगामा । १. लोलुप्पमाणं । २. गुणेसु । Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ५४] [ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र तवं कए तप्प जस्स लोगो तं सव्वसाहिणमिमेव तुब्भं ॥ १६ ॥ धणेण किं धम्मधुराहिगारे, सयणेण वा कामगुणेहि चेव । समणा भविस्सामु गुणोहधारी, बहिंविहारा अभिगम्म भिक्खं ॥ १७ ॥ जहा य अग्गी अरणी असन्तो, खीरे घयं तेल्लमहातिलेसु । एमेव जाया सरीरंसि सत्ता संमुच्छर नासर नावचिट्ठे ॥ १८ ॥ नो इन्दियग्गेज्म श्रमुत्तभावा, अमुत्तभावा वि य होइ निच्चो । अज्झत्थ हेउं निययस्त बन्धो, संसारहेउं च वयन्ति वन्धं ॥ १६ ॥ जहा वयं धम्मं अजाण माणा, पावं पुरा कम्ममकासि मोहा । श्रीरुज्झमाणा परिरक्खयन्ता, तं नेव भुजो वि समायरामो ॥ २० ॥ अभायम्मि लोगम्मि, सव्वओ परिवारिए । श्रमोहा हिं पडन्तीहिं, गिहंसि न रहूं लभे ॥ २१ ॥ केण अभाहओ लोगो ? केण वा परिवारिओ ? का वा अमोहा वृत्ता ? जाया चिन्तावरो हुमि ॥ २२ ॥ Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र ] मच्चुणाऽब्भाहओ अमोहा जा जा अहम्मं जा धम्मं एग जा जराप लोगो, परिवारिश्रो न रयणी वुत्ता, एवं ताय ! वश्वर रयणी, न सा पडिनियत्तह कुण माणस, अफला जंति राइओ ॥ २४ ॥ रयणी, वच्चइ सा 'पडि नियतइ विजाह ॥ २३ ॥ च क्रुणमाणस्स, सफला जंति राइओ || २५ ॥ संवसित्ताणं, दुहत्रो सम्मत्तसंजुया । पच्छा जाया गमिस्सामो. [ ५५ भिक्खमाणा कुले कुले ॥ २६ ॥ जस्सत्थि मच्चुणा सक्ख, जस्स asस्थि पलायणं । जो जाणे न मरिस्सामि, सो हु कंखे सुए सिया ॥ २७ ॥ अज्जेव धम्मं पडिवज्जयामो, जहिं पवन्ना न पुरंब्भवामो । अणामयं नैव य अस्थि किंचि "सद्धाखमं णो विहन्तु रागं ॥ ५८ ॥ पहीणपुत्तस्स हु नत्थि वासो, वासिट्ठि ! भिक्खा यरियाइ कालो । Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [श्रीउत्तगध्ययनसूत्र साहाहि रुक्खो लहए समाहिं, भिन्नाहि साहाहि तमेव खाणुं ॥ २९ ॥ पंखाविहूणोव्व जहेव पक्खी, भिश्चबिहूणोच रणे नरिन्दो । विघन लारो वणिोव्व पोए, - पहीणपुत्तो मि तहा अहंपि ।। ३० ।। सुसंभिया कामगुणे इमे ते, संपिण्डिया अग्गरसप्पभूया । भुंजामु ता कामगुणे पगाम, पच्छा गमिस्सामु पहाणमग्गं ॥ ३१ ॥ भुत्तारसा भोइ ! जहाइ ण वो, न जीविया पजहामि भोए । लाभ अलाभं च सुहं च दुक्खं । संचिक्खमाणो चरिस्सामि मोणं ॥३२॥ मा हू तुम सोयरियाण सम्भरे, जुराणो व हंसो पडिसोत्तगामी। मुंजाहि भोगाइ मए समाणं, दुखं खु भिक्खायरिया विहारो॥ ३३ ॥ जहा य भोई' तणुयं भुयंगो, निम्मोयणिं हिच पलेइ मुत्तो। एमेए जाया पयहन्ति भोए, ते हैं कह नाणुगमिस्समे को ? ॥ ३४ ॥ छिन्दित्तु जाल अवलं व रोहिया, मच्छा जहा कामगुणे पहाए । १. भोगी ! Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र | धोरेयसीला तवला उदारा, atre भिक्खाचरियं चरन्ति ॥ ३५ ॥ हु नहेव कुंचा समइक्कमन्ता, तयाणि जाला णि दलित्तु हंसा । पलेन्ति पुत्ताय पई य मज्झ, ते हं कई नाग मिस्समेक्का ? || ३६ | पुरोहियं तं ससुयं सदारं, सोश्चाऽभिनिक्सम्म पहाय भोए । कुडुम्बसारं विउलुत्तमं च रायं अभिक्खं समुवाय देवी ॥ ३७ ॥ वन्तानी पुरिसो रायं ! माहणेण न सो होई पसंसिंश्री । परिश्यतं, आद।उमिच्छसि जइ तुह सव्वं वावि धणं भवें सव्वं पि. ने अपजत्त, नेत्र ताणाय तं तव ॥ ३६॥ मरिहिसि रायं ! जया तया वा, मणोरमे कामगुणे पहाय एको हु धन्नो नरदेव ! ताणं, न विजई अन्नमिह किंचि ॥ ४० ॥ नाहं रमे पक्खिणि पंजरे वा, धं सव्वं जगं A [ ५७ - संता छिन्ना चरिस्सामि मों । अकिंचणा उज्जुकडा निरामिसा, ३८ ॥ परिग्गहारम्भ नियत्तदोषाः ॥ ४१ ॥ Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ] [ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र दवग्गिा जहा राणे, उज्झमाणेसु जन्तुसु । अने सत्ता मोयन्ति, रागद्दोसवसं गया ॥ ४२ ॥ एवमेव वयं मूढा कामभोगेल मुकिया | उज्झमाणं न बुज्झमो, रागद्दोसग्गिणा जगं || १३ || भोगे भोच्या वमित्तः य, लहुभूयविहारिणो । आमोयमाणा गच्छन्ति, दिया कामकमा इव ॥ ४३ ॥ इमे यबद्ध फंदति, मम हत्थऽजमागया । वयं च सत्ता कामेसु, भविस्लामो जहा इमे ॥ ४५ ॥ सामिसं कुलं दिस्स, बज्झम णं निरामिसं । श्रामिसं समुज्झित्ता, विहरिस्सा मि निरामिसा ॥ ४६ ॥ गिद्धोवश उनच्च गं, कामे संसारवडणे | उरगो सुवरणापासे, संक्रमणो तशुं चरे ॥ ४७ ॥ नागोच्च बन्धणं छित्ता, अपणो वसहीं वए । एयं पत्थ महारायं, उस्सुयारि त्ति मे सुयं ॥ ४८ ॥ चइता विउले रजै, कामभोगे य दुच्चए । निसिया निरामिला, निन्नेहा निष्परिग्गह। ॥ ४६ ॥ सम्मं धम्मं वियः णित्ता, चिच्चा कामगुणे बरे । तवे पवार्य, घोरं घोरपरकपा ॥ ५० ॥ एवं ते कमलो बुद्ध, सध्धे धम्मपरायणा । जम्ममच्चुभदिवा दुक्खस्सन्तगवेसिणो ॥ ५१ ॥ सास विगयमोहाणे, पुत्रि भावणभाविया । अचिरेणेव कालेणं, दुक्खस्सन्तमुवागया ॥ ५२ ॥ राया सह देवीए वादो य पुरोहिओ । 1 माहणी दरगा देव, सच्त्रे ते परिनिबुडे ॥ ५३ ॥ त्ति बेमि ॥ १, रट्ठ । २. धम्मपरंपरा । Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्री उत्तराध्ययन सूत्र ] ॥ अह सभिक्खू पंचदहं श्रयं ॥ मों चरिस्सामि समिच्च धां, सहिए उज्जुकडे नियार छिने । संथवं जहिज्ज अकामकाम्रे, अन्नायएसी परिव्वए स भिक्खू ॥ १ ॥ रात्रवरयं चरेज्ज "लाढे, विगए वेयवियाये रखिए । पन्ने अभिभूय सव्वदंसी जे, [ ve कम्हिच न मुच्छिए स भिक्खू || २ || अक्कोसवहं वित्तु धीरे, मुणी चरे लादें निश्चयगुत्ते । श्रव्वग्गमणे असं पहि जे कसिं अहियासए स भिक्खू ॥ ३ ॥ पन्तं सयणासं भइन्ता, सीरहं विविच समसगं । पहिले, saraमणे जे कसिणं अहियासए स भिक्खू ॥ ४ ॥ नो 'सक्करमिच्छई न पूयं, नो वि य वन्दराम कु पसंसं ? से संजय सुब्वए तवस्सी, सहिए आयगवेसए सभिकवू ॥ ५ ॥ जेण पुरा जहाइ जीवियं, मोहं वा करिणं नियच्छइ । १. सक्किय । Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ६० ] [ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र नरनारिं पजहे सया तवस्ती, नय कोऊहलं उवेइ स भिक्खू ॥ ६ ॥ छिन्नं सरं भोमन्त लिक्ख, सुमिगं लक्खणदण्डवत्युविज । अंगवियारं सरस्स विजयं, जे विजाहिं न जीवइ स भिक्खु ॥ ७ ॥ मन्तं मूलं विहिं वेजचिन्त, मण विरेयधूम त्तसिणां । आउरे सरणं तिगिच्छियं च, तं परिम्नाय परिव्वए स भिक्वू ॥ ८ ॥ खत्तियगण उग्गरायपुत्ता, माहणभोइ य विविहा य सिप्पियो । नो हेसिं वयइ सिलोगपूयं, तं परिन्नाय परिव्वएस भिक्खू ॥ ६ ॥ गिहिणो जे पव्वइएण दिट्ठा, अपव्वण व संथुया हविजा । इहलोइयफलट्टा, तेसिं जो संधवं न करेइ स भिक्खु ॥ १० ॥ सयणासणपाणभोयणं, विविह खाइमसाइमं परेसिं । अदप पडिसेहिए नियण्ठे, जे तत्थ न पउस्सइ स भिक्वू ।। ११ ।। जं किं चि आहारपाराग, विविध खाइमसाइमं परेसिं लधुं । १. पाणजायं । Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र] जो तं तिविहेण नाणुकम्पे, मणवयकायसुसंवुडे स भिक्खू ॥ १२॥ पायामगं चेव जवोदणं च, सीयं सोवीरजवोदगं च । नो हीलए पिण्ड नीरसं तु, _ पन्तकुलाई परिव्वए स भिक्खू ॥ १३ ॥ सहा विविहा भवन्ति लोए, दिवा माणुस्सगा तिरिच्छा । भीमा भयभेरवा उराला, लोचा न विहिजइ स भिक्खू ॥ १४॥ वादं विविंह समिञ्च लोए, सहिए खेयाणुगए य कोवियप्पा । पन्ने अभिभूय सव्वदंसी, ___ उवसन्ते अविहेडए स भिक्खू ।। १५ ॥ असिप्पजीवी अगिहे अमित्ते, जिइन्दिए सत्वओ विप्पमुक्के । अणुक्कसाई लहुअप्पभक्खी, . चिच्च। गिह एगचरे स भिक्खू ॥१६॥ ॥ इअ सभिक्खुयं समत्तं ॥ १५ ॥ ।। अह बम्भचेरसमाहिठाण। णामं सोलसमं अज्झयणं सुयं मे आउसं ! तेण भगवया एक्मक्खायं-इह खलु थेरेहिं भगवन्तेहिं दस बम्भचेरसमाहिठाणा पन्नत्ता; जे भिकबू सोचा निसम्म संजमबहुले संवग्बहुले समाहिबहुले गुत्ते गुनिन्दिए गुत्तबम्भयारी सया अप्पमत्त विहरेजा। . Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ६२] [श्री उत्तराध्ययनसूत्र कयरे खलु ते थेरेहिं भगवन्तेहिं दल बम्मचेरसमाहिठाणा पराणता, जे भिकाबू सोचा मिसम्म संजभव हुले समाहिबहुले गुत्त मुत्तिन्दिए गुत्तबम्भयारी सया अप्पमत्त विहरेजा ? इमे खलु ते थेरेहिं भगवते हिं दस बम्भचेरठाणा पन्नता, जे भिकवू सोच्चा निसम्म संजमबहुले संवरवहुले गुत्त गुत्तिन्दिए गुत्तबम्भयारी सया अप्पमत्त विहर जा तंज हा: विवित्ताइ सयणासणाई सेवित्ता हवइ से निग्गन्थे। नो इत्थीपसुपण्डगसंसत्ताई सयण सणाई सेवित्ता हवइ निग्गन्थे । तं कह मिति चे ? अायरिय.हः-निग्गन्यस्य खलु इत्थिपसुपण्डगसंसत्ताई सयणासगाई सेवमाणस्य बम्भ यास्सि बम्भचेरे संका वा कंखा वा विइगिच्छा वा समुप्पजिजा भेदं वा लमेजा, उम्प्राय वा पाउगिजा, दीलकालियं वा रोगायंकं हवेजा, केवलिपन्नत्ताओ धागो भसेज्जा। तम्हानो इत्थिपसुपण्डग . संसत्ताई सयणासणाई सेवित्ता वइ से निग्गन्थे ॥ १ ___नो इत्थीणं कहं कहित्ता हवाइ से निग्गन्थे । तं कह मिति चे ? अायरियाह-निग्गन्थस्स खलु इत्थीणं कहं कहेमारणस्स बम्भयारिस्स वम्भचेरे संका वा कंखा वा विइगिच्छा वा समुपजिज्जा, भेदंव लज्जा, उम्पायं वा पाउतिजा, दीहकालिय वा रोगायक हवेजा, केवलिपन्नत्ताओ धम्माओ भंसेजमा । तन्हा नो इत्यीण कहं कहे जा ॥२॥ नो इत्थीग सद्धिं सन्निसेउजागए विहरित्ता हवइ से निग्गन्थे । तं कहमिति चे ? अायरियाह-निग्गन्थस्स खलु इत्थीहिं सद्धिं सन्निले नागयस्स बम्भयारीस्स बम्भचेरे संका वा १. सेविजा। Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र] कंखा वा विइगिच्छा व समुप्पजिज्जा, भेदं वा लभेज्जा. उम्माय चा पाउणिज्जा. दीह कालियं वा रोगायकं हवेज्जा, केवलिपन्नत्तो धम्माओ भंज्जा । तम्हा खलु नो निग्गंथे इत्थीहिंसद्धिं सन्निसे जागर विहरेज्जा ।। ३ ।। नो इत्थींण इन्दियाई मणोहराई मणोरमाई आलोइत्ता निज्झाइत्ता हवइ से निग्गन्थे । तं कह मिति चे? पायरियाहनिग्गन्थस्प खलु इत्यीण इन्दिय ई मण ह गई अलोएमाणस्स निभायमाणसल बम्भयारिस्त वम्भचेरे संका वा कंखा वा विइगिच्छा वा समुप्पजिज्जा, भेदं च लभेज्जा, उम्माये वो पाउणिज्जा, दीहकालिय वा रोगायक हवेज्जा, केवलिपन्नत्तानो धम्माओ भंसेज्जा । तम्हा खलु नो निग्गन्थे इत्थीणं इन्दियाई मणोहराई मनोरमाइं आलोएन्जा निझा एज्जा ॥ ४॥ नो इत्यीणं कुडन्त सि वा दूसन्तांसि वा भित्तन्तरसि वो कूइयसई वा रुइयसई वा गीयसईबा हसियस इंवा थरियसदं वा कन्दियसई वा विलविय सदं वा सुणित्ता हवइ से निग्गन्थे । तं कह मिति चे ? अ.यायाह निग्गन्थस्स खलु इत्थीण कुडन्तरंति व दूसन्तरंसि भित्तन्तरंसि च कूइयसई बा रुइयसई वा गीय सदं वा हसियमई वा थण्यिसहं वा कंदियमई वा विलवियसई वा सुरोमाणस्य बम्भयारिस्स वम्भचेरे संका वा कंखा विगिच्छा व समुप्पजिजा, भेदं व ल भेजा उम्पायं वा पाउणिज्जा, दीह कालियं वा रोग:यंक हवेज्जा केवलिपन्नत्ताओ धम्माओ भदेज्जा । तम्हा खेलु नो निग्गन्थे इत्थीण कुड्डन्तरंसि वा दूसन्तरसि भित्तन्तरंसि वा वा कूईय सद्दे वा रुईयसैहे वा गीय संदर्द वा हसिंगसददं वा थणियसद वा कंदिय सदं वा सुणेमाणे विहरेजता ॥५॥ Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र नो निग्गन्ये पुवरयं पुवकालिय अणुसरित्ता हवइ से निग्गन्थे । तं कहमिति चे? अायरियाह-निग्गन्थस्स खलु पुधरयं पुधकीलियं अणुसरमाणस्स वम्भय रिस्स बम्भचेरे संका वा कंखा व विइगिच्छा वा समुप्पजिजा, भेदं व लभेजा, उम्मायं वा पाउणिजा, दीह कालियं वा रोगायकं हवेजा, केवलिपन्नत्त ओ धम्माओ भ लेजा । तम्हा खलु नो निग्गन्थे पुव्वरयं पुवकीलियं अणुसरे जा ।। ६॥ ___ नो पगीय आहारं आहरित्ता हवइ से निग्गन्ये। तं कह"मितिचे ? पायरियाह निग्गन्थस्स खलु प गीयं प्राहारं पाहा माणस्स. बम्भयारिस्स बम्भचेरे संका वा कंखा विइगिच्छा ना समुप्पंजिजा भेदं वा लभेजा उम्मायं वा पाउणिजा, दीद कालियं वा रोग.येक हवेजा, के बलिपन्न तानो धम्नाओ भंसेज। । तम्दा खलु नो निग्गन्थे पणीयं आहारं आहरेजा ||७|| - नो अइमाया पाणभोयण प्राहरेत्ता हवइ से निग्गंन्थे । तं कह मिति चे ? अायरियाह-निग्गंथरस खलु अइमायाए , पाणभोयाणं आहरेमाणस्स बम्भयारिस्त बम्भचेरे संका वा कंखा वा विइगिच्छा वा समुप्पजिजा, भेदं वा लभेजा, उम्मायं वा पाउणिज्जा, दीलकालियं व रोगायंकं हवेजा, फेवलिपन्नताओ "धम्माओ भंसेजा । तम्हा खलु नो निग्गन्थे अइमायाए पाणभोयणं आहरेजा ।। ८ ।। नो विभूमाणुवाई हवइ से निग्गन्ये । तं कह मिति चे ? आयरियाह-विभूसावत्तिए विभूसियसरीरे इत्थिजास्स अभिलसणिज हवइ तओ एवं इत्थिजणे अभिलसिज पाणल १. पाणभोयणं । Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराराध्ययन सूत्र ] [ ६५ बम्भचेरे संका वा कंखा वा विइगिच्छा वा समुप्पजिजा भेदं वा लभेजा, उम्मायं वा पाउणिजा, दीहकालियं वा रोगार्थकं हवेजा, केवलिपन्नत्ताओ धम्माओ भंसेज्जा । तम्हा खलु नो निग्गन्थे विभूसा वाई हविजा ॥ ६ ॥ नो सद्दरूवरसगन्धफासाणुवाई हवाइ से निग्गन्थे । तं कहमिति चे ? आयरियाह - निग्गन्यस्त खलु सद्दरूवगन्धफासाणुबाईस्स बम्भचेरे संत्रा वा कखा वा विद्दगिच्छा वा समुप्पजिजा भेदं वा लभेज', उम्मायं वा पाउगिजा दीहकालियं वा रोग यंक हवेजा, केवलिपन्नत्त (श्रो धम्नाओ भंसेज । तम्हा खलु नो निग्गन्ये सद्दरूवरसगन्धफासाबाई इसमे बम्भचेरसमा हिठाणे हवइ ॥ १२ ॥ भवन्ति इत्थ सिलोगा, तंजहा:-- जं विवित्तमगाइरणं, रहियं इत्थिजणेण य बम्भचेरस्स रक्खट्टा, आलयं तु निसेवए मणपल्हायजरागी, कामरागविवडगी । बम्भचेररओ भिक्खू, थी कहं तु विवज्जए समं च संथवं थी हिं, संकहं न्र अभिक्ख बम्भवेररओ भिक्खु, निच्चसो परिवजर ॥ अंगपञ्चगठाणं, चाल्ल वियपेहियं । बम्मचेर ओ श्रीां, चक्खुगिज्भं विवज्जए ॥ ४ ॥ कृइयं रुइयं गीर्थ, हसियं थणिय कन्द्रियं । बम्भचेरर थी, सोयगेज्भं विवज्जए ॥ ५ ॥ होस किडुं रई दप्पं, सहसावित्तासियाणि य । बम्भर थी, नाशुचिन्ने कयाह वि ॥ ६ ॥ १. हस्सं दप्पं रई किड्ड सहमुत्तासियाणि वा । Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ६६ ] M पणीयं भत्तपाणं तु, खिष्पं मयविवड्डूगं । बम्भचेररओ भिक्खू, निश्वसो परिवजए ॥ ७ ॥ धम्मल मियं काले, जत्तत्थं पणिहाणवं । नाइमत्तं तु भुंजेज्जा, बम्भचेररश्रो सया ॥८॥ विभूसं परिवजेजा, सरीरपरिमण्ड | बम्भचेररश्रो भिक्खु, सिंगारत्थं न धारए ॥ ९ ॥ सद्दे रूवे य गन्धे य, रसे फासे तहेव य । पंचविहे कामगुणे, निच्चसो परिबजए ॥ आओ थीजण इराणो, थीकहा य मणोरमा । संथवो चेव नारीणं, तासिं इंदियद रिसगं ।। ११ ।। S १० ॥ [ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र " कृइयं रुइयं गीयं, हासभुत्ता सियाणिय । पणीयं भत्तपांच अइमायं पाणभोयं ।। १२ ।। गत्तभूसण मिट्ठे च कामभोगा य दुज्जया । नरस्सत्तगवेसिस्स, विसं तालउडं जहां ॥ १३ ॥ दुजए कामभोगे य, निच्चसो परिवजए । संकट्ठाणाणि सव्वाणि वज्जेज्जा परिहारावं ।। १४ ।। घरमा चरे भिक्नु, धिइमं धम्मसारही । धम्मारामरते दन्ते, बम्भचेरस माहिए ॥ २५ ॥ 'देवदाणवगन्धव्वा, जक्खरक्खस किन्नरा | बम्भयारिं नर्मसन्ति दुक्करं जे करन्ति तं ।। १६ ।। एस धम्मे धुवे निच्च, सासप जिणदेसिए । सिद्धा सिज्झन्ति चाणेण, सिज्झिस्सन्ति तहावरे ॥ १७ ॥ । || बम्भचेरसमाहिठारणा समत्ता || Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र] [६७ ॥ अह पावसमणिज्जि सत्तदहं अज्झयणं ॥ जे 'केइ उ पव्वइए नियंठे, ___धम्म सुणित्ता विणओववन्ने । सुदुल्लहं लहिउं बोहिलाभ, विहरेज पच्छाय जहासुहं तु ॥ १॥ सेजा दढा पाउरणं मि अस्थि, . उप्पजई भोत्तु तहेव पाउं । जाणामि जं वट्टइ आउसु त्ति, . किं नाम काहामि सुएण भन्ते ! ॥२॥ जे केई पवइए, निबासीले पगामसो। भोच्चा पिच्चा सुहं सुवई, पावसमणि त्ति वुच्चइ ॥३॥ पायरियउवज्झाएहि, सुयं विणयं च गाहिए। ते चेव खिसई बाले, पावसमणि त्ति वुच्चइ ॥४॥ आयरियउवज्झाया, सम्मं न पडितप्पह । अप्पडिपूयए थद्धे पावसमणि त्ति वुच्चइ ।। ५॥ सम्मघमाणे पाणाणि, बीयाणी हरियाणि य।। असंजए संजयपत्रमाणे, पावसमणि त्ति वुच्चइ ।। ६॥ संथारं फलग पीढं, निसेज पायकम्बलं । अप्पमजियमारुहइ, पावसमणि त्ति वुच्चइ ॥ ७ ॥ . दवदवस्त चरई, पमत्ते य अभिक्खणं । उलंघणे य चण्डे य, पावसमणि त्ति बुच्चइ ।। ८॥ पडिलेहेइ पमत्ते, अवउज्झइ पायकम्बलं ।। पडिलेहाणाउत्ते, पावसमणि त्ति वुश्चइ ॥९॥ १. के इमे । २. वसइ । ' Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र ६८ ] " पडिलेहेइ पमत्त से किंचि हु निसामिया । गुरुं परिभाव निच्च, पावसमणि त्ति वुच्चइ ॥ १० ॥ बहुमाई पमुहरी, थंद्धे लुद्धे णिग्गहे । संविभागी श्रचियत्ते, पावसमणि त्ति वुच्चइ ।। ११ ।। विवादं च उदीरेइ. अहम्मे श्रत्तपन्न है । बुग्गहे कलहे रत्ते, पावसमणि त्ति वुच्चइ ॥ १२ ॥ अथिरासणे कुक्कुइए, जत्थ तत्थ निसीयइ | आसराम्मि अणाउत्ते, पावसमणि त्ति वुच्चइ ।। १३ ।। ससरक्खपाए सुवइ, सेजं न पडिलेहइ । संथारए अणा उत्ते, पावसमणि त्ति वुच्चइ ॥ १४ ॥ दुद्धदही विगईओ, हरेइ अभिक्खणं । अरए य तवोकम्मे, पावसमणि त्ति वुच्चइ ।। १५ ।। अत्यन्तम्मिय सूरम्मि, आहारेइ अभिक्खणं । चोओ पडिचोएइ, पावसमणि त्ति वुच्चइ || १६ || आयरियपरिच्चाई, परपासण्ड सेवर । गागणिए दुब्भूए, पावसमणि त्ति वुच्चइ ॥ १७ ॥ सयं गेहं परिच्चज, परदे हंसि वावरे । निमित्तेराय ववहर है, पावसमणि त्ति वुच्चइ । १८ ।। सन्नाइ पिण्डं जेमेइ, नेच्छई सामुदाणियं । गिहिनिसेज च वाहेइ, पावसमणि त्ति वुच्चइ ॥ १६ ॥ पंचकुमील संबुडे, प्यारिसे रूवंधरे मुणिपवराण हेट्टिमे । अयंसि लोए विसमेव गरहिए, न से इहं नेव परत्थ लोर ।। २० ।। १. परिभासए । २. श्रचियत्ते । ३ श्रत्तपयद्दद्दा । ४. ववहरे | Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र] जे वजए एए सया उ दोसे, से सुब्बए होह मुणीण मज्झे । अयंसि लोए अमयं व पूइए, पाराहए लोग मिण तहा परं ॥२१॥ त्ति बेमि । ॥ पावसमणिज्ज समत्तं ॥ १७ ॥ ॥ अह संजइज्जं अढारहमं अज्झयणं ।। कम्पिल्ले नयरे राया, उदिगणवलवाहणो । नामेणं संजए नाम, मिगव्वं उवणिग्गए ॥१॥ हयाणीए गयाणीए, रहाणीए तहेव य। पायताणीए महया, सवओ परिवारिए ॥२॥ मिए छुहित्ता हयगो, कम्पिल्लुजाणकेसरे । भीए सन्ते मिए तत्थ, वहेइ रसमुच्छिए ॥ ३॥ अह केसरम्मि उजाणे, अणगारे तवोधणे । सज्झायज्झाणसंजुत्ते, धम्मज्झा झियायइ ॥ ४॥ अप्फोवमण्डवम्मि, भायइ खवियासवे ।। तस्सागए मिए पासं, वहेह से नराहिवे ॥५॥ अह आसगो राया, खिप्पमागम्म सो तहिं । हए मिप उ पासित्ता, अणगारं तत्थ पासइ ॥६॥ अह राया तत्थ संभन्तो, अरणगारो मणाहओ। मए उ मन्दपुराणेणं, रसगिद्धण घंतुणा ॥ ७ । प्रासं विसजइत्ता, अणगारस्स सो निवो। विणएण वन्दए पाए, भगवं! एन्थ मे खमे ।। ८॥ अह मोणेण सो भगवं, अणगारे झाणमस्सिए । राया न पडिमन्तेइ, तओ राया भयददुओ ॥६॥ Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ७० ] [श्रीउत्तराध्ययनसूत्र संजो अहमम्मीति, भगवं ! वाहराहि मे। कुद्धे तेएण अणगारे, डहेज नरकोडियो ।। १० ॥ अभओ पत्थिवा ! तुब्भं, अभयदाया भवाहि य । अणिञ्च जीवलोगम्मि, किं हिंसाए पसजसि ? ॥ ११ ॥ जया सव्वं परिच्चज्ज, गंतवमवसस्स ते । अणिञ्च जीवलोगम्मि, किं रजम्मि पसजसि ? ॥ १२ ।। जीवियं चेव रूबं च, विज्जुसंपायचंचलं । जत्थ तं मुज्झसि रायं ! पेच्चत्थं नावबुज्झसे ॥ १३ ॥ दाराणि य सुया चेव, मित्ता य तह बन्धवा । जीवन्तमणुजीवन्ति, मयं नाणुवयन्ति य ॥ १४ ॥ नीहरंति मयं पुत्ता, पियरं परमदुक्खिया। पियरो वि तहा पुत्त, बन्धू रायं ! तवं चरे ॥ १५ ॥ तो तेणज्जिए दवे, दारे य परिरक्खिए । कीलन्तिऽन्ने नरा रायं ! हट्टतुट्ठमलं किया ॥ १६ ।। तेणावि जं कयं कम्म, सुहं व जइ वा दुहं । कम्मुणा तेण संजुत्तो, गच्छई उ परं भवं ।। १७ ॥ सोऊण तस्स सो धम्मं, प्राणागारस्स अन्तिए । महया संवेगनिब्वेयं, समावन्नो नराहिवो ॥ १८ ॥ संजो चइउं रज, निक्वन्तो जिणसासणे । गदभालिस्स भगवओ, अणगारस्स अन्तिए ॥ १६ ॥ . चिच्चा रट्टे पाइए, खत्तिए परिभासइ । जहा ते दीसइ रूवं, पसन्नं ते तहा मणो ॥ २०॥ . किं नामे किं गोत्त कस्सट्टाए व माहणे । कहं पडियरसि बुद्ध, कहं विणीए त्ति वुच्चसि ? ।। २१ ॥ १. हिंसाए । Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र ] संजओ नाम नामेरा, तहा गोत्तण गोयमो 1 गद्दभाली ममायरिया, विज्जाचरणपारगा ॥ २२ ॥ किरिथं किरियं विषयं, अन्नाणं च महामुणी । एएहिं चउहिं ठाणेहिं, मेयन्ते किं पभासइ ।। २३ ।। इइ पाउकरे बुद्धे.. नायए परिशिध्वए । विज्जाचरणसंपन्ने, सच्च सच्चपरक्कमे । २४ ॥ पडन्ति नरए घोरे, जे नरा पावकारिणो । दिव्वं च गई गच्छन्ति, चरित्ता धम्ममारियं ॥ २५ ॥ मायावुदयमेयं तु मुसाभाला निरत्थिया । संजममाणो वि अहं, वसामि इरियामि य ॥ २६ ॥ सत्रे विया मज्झ, मिज्छादिट्ठी अणारिया । विज्जमाणे परे लोए, सम्मं जाणामि अपगं ॥। २७ ॥ मासि महा पाणे, जुइमं वरिसस ओवमे । जा सा पालिमहापाली, दिव्वा वरिससश्रोमा ॥ २८ ॥ से चुप बम्भलोगाओ, माणुस्सं भवमागए । AT [ ७१ अपणो य परेसिंच, ग्राउं जाणे जहा तहा ॥ २६ ॥ नागारुडं च छन्दं च परिवज्जेज्ज संजए । 1 अट्ठा जे यसकथा, इइ विज्जा संचरे ॥ ३० ॥ पडिक्कमामि परि.गारंग, परमंतेहिं वा पुणो । श्रहो उट्ठिए होरा, इइ दिजः तवं चरे ॥ ३१ ॥ जं च मे पुच्छसि काले, समं सुद्धेरा चेयसा ।," ताई पाउकरे बुद्धे तं नाणं जिणसासणे ॥ ३२ ॥ किरियंस शेयर धीरे, अकिरियं परिवजण । दिट्टीए दिट्ठिसम्पन्ने, धम्मं चरसु दुश्वरं ॥ ३३ ॥ एयं पुरणयं सोचा, श्रत्थधम्मोवसोहियं । भरो विभारहं वासं, चिच्चा कामाइ पत्रए ॥ ३४ ॥ Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ७२] [श्रीउत्तराध्ययनसूत्र सगरो वि सागरन्तं, भरहवासं नगहिवो । इस्परिय केवलं हिच्चा, दयाइ परिनिव्वुडे ।। ३५ ।। चइत्त भार वासं, चक्कवट्टी महिडिढओ 1 पर जब्भुवगो, मघवं नाम महाजसो ॥ ३६ ।। सणकुमारो मणुस्सिन्दो, चकवट्टी महिड्ढिओ। पुत्तं रज ठवेऊण, सो वि राया तवं चरे ।। ३७ ॥ चइत्ता भारहं वासं चकवट्टी महिडि ढो। सन्ती सन्ति करे लोए, पत्तो गइमणुत्तरं ॥ ३८ ॥ इक्खागरायवसभो, कुन्थू नाम गरीसरो। विक्खाय कित्ती भगवं, 'पत्तो गइमणुत्त । ३१ ।। सागरन्तं चइत्ता, भरहं नरवरीसरो। अरो य अरयं पत्तो, पत्तो गइमणुत्तरं ॥ ४०॥ चइत्ता भारहं वासं, चइत्ता बलवाह । चइत्ता उत्तमे भोए, महापउमे तवं चरे ।। ४१ ।। एगच्छतं पसाहित्ता, महिं माण निसूरणो । हरिसेणो मणुस्सिन्दो, पत्तो गइमणुत्तरं ॥ ४३ ।। अन्निो रायसहस्तेहिं, सुपरिच्चाई दमं चरे । जयनामो जिणक्खायं, पत्तो गइमणुत्तरं ।। ४२ ।। दसराणरज मुदियं, चइत्ताणं मुगी चरे। दसरणभद्दो नियन्तो, सक्ख सकेण चोइरो ।। ४४ ॥ नमी न मेइ अप्पा, सक्ख संकण चोइयो। चइऊण गेहं वइदेंही, सामराणे पज्जुवडिओ ॥ ४५ ॥ करकण्डू कलिंगेसु, पंचालेसु य दुम्मुहो। नमी राया विदेहेसु, गन्धारेसु य नग्गई ।। ४६ ।। १. मुक्नंगयो अणुसरं । २. पकवटी महिदिढयो। Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र ] एए नरिन्दवसभा, निफ्खन्ता जिणसासणे । पुते रज्जे ठवेऊणं, सामराणे पज्जुवट्टिया ॥ ४७ ॥ सोवीररायवसभो, चरत्ताणं मुणी चरे । उदायो पव्वइश्रो, पत्तो गइमगुत्तरं ॥ ४८ ॥ तव कासिया वि, सेश्रो सच्चपरक्कमे । कामभोगे परिचज, पहणे कम्ममहावणं ॥ ४६ ॥ तहेव विजओ राया, अंण्ट्टाकित्ति पव्वए । रजं तु गुणसमिद्ध, पयहित्तु महाजसो ॥ ५० ॥ तहेवुग्गं तवं किच्चा, अव्वक्खित्तेरा चेयसा । महम्बलो रायरिसी, श्रदाय सिरसो सिरिं ॥ ५१ ॥ ...कहं धीरो अहेऊहिं, उम्मत्तो व महिं चरे ? एए विसेसमादाय, सूरा दढपरक्कमा ॥ ५२ ॥ श्रच्चन्तनियाणखमा, सच्चा मे भासिया वई । अतरिंसु तरन्तेगे, तरिस्सन्ति प्रणागया ॥ ५३ ॥ कहिं धीरे अहेऊहिं अत्तारों परियावसे । सव्वसंगविनिम्मुक्के, सिद्धे भवइ नीरए ॥ ५४ ॥ त्ति बेमि ॥ ॥ संजइज्जं समत्तं ॥ १८ ॥ [ ७३ ॥ मियापुत्तीयं एगूणवीस इमं समत्तं ॥ सुग्गीवे नयरे रम्मे, काणणुजा एसोहिए । राया बलभद्दत्ति, मिया तस्सग्गमा हिसी ॥ १ ॥ तेसिं पुत्त बलसिरी, मियापुते ति विस्सुए । अम्मा पिऊण दइए, जुवराया दमीसरे ॥ २ ॥ १. अणट्ठा० । २. श्रद्दाय सिरसा सिरं । ३. सव्वा, एसा । ४. श्रद्दायं । 3 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ७४ ] [ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र नन्दगे सो उपासाए, कीलए सह इत्थिहिं । देवो दोगुन्दागो चेव, निश्चं मुइयमाणलो ॥ ३ ॥ मरियको मितले, पासायालोयराडिओ | आलोएइ नगरस्स, चउक्कतियचच्चरे ॥ ४ ॥ अह तत्थ श्रइच्छन्तं, पासइ समगसंजयं । तवनियम संजमधां, सीलडूढं गुणग्रागरं ॥ ५ ॥ तं पेहई मियापुत्त, दिट्ठीए अििमिसाए उ । कहिं मन्नरिसं रूवं, दिलपुवं मए पुरा ॥ ६ ॥ साहुस्स दरिलणे तस्स, श्रज्भवसाणम्मि सोहणे । मोहं गयहल सन्तस्स, जाइसरणं समुत्पन्नं ॥ ७ ॥ (देवलोग संतो माणुस भवभागो । सचिवासमुप्परे जहं सरह पुराखियं ॥ ) जाईसरणे समुत्पन्न, मियापुत्ते महिड्दिए । सरइ पोराणियं जाई, सामराणां च पुरा कथं ॥ ८ ॥ विसहि अरजन्तो, रजन्तो संजमज्मिय । अम्मापियर मुवागस्म, इमं वयणमव्यवी ॥ ६ ॥ सुयाणि मे पत्र महव्ययाणि, नरपसु दुक्खं च तिरिक्खजोशिसु । निकामो मि महरवाओ, अणुजाण पव्वद्दस्सामि अम्मो ! ॥ १० ॥ अम्प्रताय ! मए भोगा, भुत्ता विसफलोवमा । पच्छा कडुयविवागा, श्रणुबन्धदुहावहा ॥ ११ ॥ इमं सरीरं ऋण असुई असंभवं । अलासवावास सिणं, दुक्ख के साथ भागणं ॥ १२ ॥ असासए सरीरंसि, रई नोवलभामहं । पच्छा पुरा व चश्यत्रे, फेसनिमे ॥ १३ ॥ " Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र माणुसत्ते असारंमि, वाहीरोगाण आलए। जरामरणघथम्मि, खपि न रमामहं ॥ १४ ॥ जम्मं दुक्खं जरा दुक्खं, रोगाणि मरणाणि य । अहो दुक्खो हु संसारो, जत्थ कीसन्ति जन्तुणो ॥ १५ ॥ खेत्तं वत्थु हिरण्यं च, पुत्तदारं च बन्धवा । चइत्ताणं इमं देहं, गन्तव्यमवसस्स मे ॥ १६॥ जहा किम्पागफलाणं, परिणामो न सुन्दरो। एवं भुत्ताण भोगाणं, परिणामो न सुन्दरो ॥ १७ ॥ प्रद्धाणं जो महंतं तु, अप्पाहेओ पवजा । गच्छन्तो सो दुही होइ, छुड़ातराहाए पीडिओ ॥ १८॥ एवं धम्म अकाऊ, जो गच्छह परं भवं । गच्छन्तो सो दुही होइ, वाहीरोगेहिं पीडिभो ॥ १६ ॥ श्रद्धाणं जो महंतं तु, सपाहेओ पवजह । गच्छन्तो सो सुही होइ, छुहातहाविवजिओ ॥ २० ॥ एवं धम्मं पिकाऊणं, जो गच्छह परं भवं । गच्छन्तो सो सुही होइ, अप्पकम्मे अवेयणे ॥ २१ ॥ जहा गेहे पलित्तम्मि, तस्ल गेहस्स जो पहू। सारभण्डाणि नीणेइ, असारं अवउज्झइ ॥ २२ ॥ एवं लोए पलित्तरित, जराए मरणेण य । अप्पाणं तारइस्सामि, तुम्भेहि अणुमन्निरो ।। २३ ॥ सं बिन्तम्मापियरो, सामरणं पुत्त ! दुञ्चरं । गुणाणं तु सहस्साई, धारेयब्वाई "भिक्खुणा ॥ २४ ॥ समया सव्वभूएसु, सत्तुमित्तेसु वा जगे। पाणाइवायविरई, जावजीवाप दुकरं ॥ २५॥ १. भिक्खुणो। Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ७६] श्रीउत्तराध्ययनसूत्र निथकालप्पमत्त, मुसावायविवजणं । भासियव्वं हियं सञ्च, निच्चाउत्ते दुकरं ॥ २६ ॥ दन्तसोहणमाइस्स, अदत्तस्स विवज्जणं । अणवजसणिजस्स, गिराहणा अवि दुक्करं ।। २७ ।। विरई अबम्भचेरस्स, कामभोगरसन्नुणा । उग्गं महव्ययं बम्भ, धारेयव्वं सुदुकरं ।। २८ ।। घणधन्नपेसवग्गेसु, परिग्गहविवजणं । सव्वारम्भपरिच्चायो, निम्ममत्तं सुदुक्करं ।। ६६ ।। चउबिहे वि पाहारे, राईभोयणवजणा । सन्निहीसंचओ चेव, वजेयव्वो सुदुक्करं ॥ ३० ।। छुहा तण्हा य सीउराहं, दलमस अवेयणा । अकोसा दुक्खसेजा य, तणफासा जल्लमेव य ॥३१॥ तालणा तजणा चेव, वह बन्धपरीसहा। दुक्ख भिक्खायरिया, जायणा य अलाभया ।। ३२ ।। कावोया जा इमा वित्ती, केसलोओ य दारुणो । दुक्ख बम्भव्वयं घोरं धारेउ य महप्पणो ।। ३३ ॥ सुहोइओ तुमं पुत्ता, ! सुकुमालो सुमजियो । न हुसि पभू तुमं पुत्ता, सामराणमणुपालियं ॥ ३४ ॥ जावज्जीवमविस्तामो, गुणाणं तु महब्भरो। गुरू उ लोहभारुव, जो पुत्ता होइ दुबहो ।। ३५ ॥ . . आगासे गंगसोउव्य, पडिसोउव्य दुत्तरो। बाहाहिं सागरो चेव, तरियन्वो गुणोदही ।। ३६ ॥ वालुया कवले चेव, निरस्साए उ संजमे । असिधारागमणं चेव, दुकरं चरित्रं तवो ।। ३७ ॥ .. प्रमहप्पणो । २ -या। Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र अहीवेगन्तदिट्टीए, चरित्ते पुत्त ! दुक्करे । जवा लोहमा चेव, चावेयवा सुदुक्करं ।। ३८ ।। जहा अग्गिसिहा दित्ता, पाउ होइ सुदुक्करा । तहा दुकरं करेउ जे, तारुरणे समणत्तणं ॥३९ ।। जहा दुक्ख भरेउं जे, होइ वायरस कोत्थलो। तहा दुक्ख करेउं जे, कीवेणं समणत्तणं ॥ ४० ॥ जहा तुलाए तोलेउ, दुकरो मन्दरो गिरो। तहा निहुयनीसंकं, दुक्करं समणत्तणं ।। ४१ ।। जहा भुयाहिं तरिउं, दुक्करं रयणायरो। तहा अणुवसन्तेणं, दुक्करं दमसागरो॥४२॥ भुंज माणुस्सए भोगे, पंचलक्खणए तुमं । भुत्तभोगी तओ जाया! पच्छा धम्मं चरिस्ससि ॥४३॥ सो बेह अम्मापियरो, एवमेयं जहा फुडं। इह लोए निप्पिवासस्स, नस्थि किंचिवि दुक्करं ॥ ४४ ॥ सारीरमाणसा चेव, वेयणाओ अनन्तसो। मए सोढाओ भीमाओ, असई दुक्खभयाणि य ॥४५॥ जरामरणकन्तारे, चाउरन्ते भयागरे । मए सोढाणि भीमाणि, जम्माणि मरणाणि य ॥ ४६॥ जह इहं अगणी उरहो, एत्तोऽणन्तगुणो तहिं । नरएसु वेयणा उराहा, अस्साया वेइया मए ॥४७॥. जहा इहं इभ सीयं, एत्तोऽणन्तगुणे तहिं । नरएसु वेयणा सीया अस्साया वेइया मए । ४८ ॥ कन्दन्तो कंदुकुम्भीसु, उड्डपाओ अहोसिरे। हुयासणे जलन्तम्मि, पक्कपुवो अणन्तसो ॥ ४६॥ १. वितऽम्मापियरो। Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ७८ ] [ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र महादवग्गिसंकासे, मरुम्मि वरबालुए । कदम्बवालुयाए य, दडपुच्वो णन्तसो ॥ ५० ॥ सन्तो कन्दुकुम्भीसु, उड्ढ वो श्रबन्धवो । करवत्तकरकयाईहिं, छिन्नपुग्यो णन्तसो ॥ ५१ ॥ श्रइतिक्खकष्ट गाइरणे, तुंगे सिम्बलिपायवे । खेवियं पासबद्धे, कढोकडाहिं, दुक्करं ।। ५२ ।। महाजन्तेसु उच्छू वा, आरसन्तो सुभेरवं । पीलिओसिकम्मेहिं, पावकम्प्रो अांतसो ॥ ५३ ॥ कुवन्तो कोलसुप हिं, सामेहिं सबलेहिं य । पीडिओ फालिओ छिन्नो, विष्फुरन्तो रोगसो ॥ ५४ ॥ 'असीहि श्रय सिवराहिं, भलहिं पट्टिसेहि य । छिन्नो भिन्नो विभिन्नो य, इराणो पात्रकम्मुणा ॥ ५५ ॥ अवसो लोहरहे जुत्तो, जलन्ते लमिलाजुए । चोहओ तोत्तजुत्तहिं, रोज्झो वा जह पाडियो ॥ ५६ ॥ हुयासणे जलन्तम्मि, चियासु महिसो विव । दड्ढो पक्को य असो, पावकम्मेहि पाविओ ।। ५७ ।। बला संडासतुरडेहिं, लोहतुराडेहिं पक्खिहिं । विलुत्तो विलवतोऽहं, ढंक गिद्धे हि ऽणन्तसो ॥ ५८ ॥ तरहाकिलन्तो धावन्तो, पत्तो वेयरणिं नदिं । जलं पाहंति चिन्तन्तो, खुरधाराहिं विवाइओ ।। ५९ ।। उहाभितत्तो संपत्तो, असिपत्तं महावं । असिपत्तहिं पडन्तेहिं, छिन्नपुग्यो अरोगसो ॥ ६० ॥ मुग्गरेहिं मुसंढीहिं, सूलेहिं मुसले हिं य । गयासंभग्गगत्तेहिं, पत्तं दुक्खं श्रणन्तसो ।। ६१ ।। १. अग्साहिं । २. उवबन्नो । Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र] [७६ खुरेहिं तिक्वधाराहिं, छुरियाहिं कप्पणीहि य । कपिमा फालिओ छिन्नो, उकित्तो य अणेगसो ॥ ६२ ।। प.सेहिं कूडजालेहिं, मित्रो वा अवलो अहं । वाहिओ बद्धरूद्धो य, बहुसो चेव विवाइयो । ६३ ।। गले हिं मगरजालेहिं, मच्छो व अवसो अहं । उल्लिो फालियो गहिओ, मारिओ य अणन्तसो ॥ ६४।। विदंसएहि जालेहिं, लेप्पाहि सउणो विव । गहिओ लग्गो बद्धो य,मारियो य अणन्तसो।। ६५ ।। कुहाडफरसुमाई हिं, वहुई हिं दुमो विध । कुट्टिनो फालिओ छिन्नो, तच्छिओ य अन्तसो ।। ६६ ॥ चवेडमुट्ठिपाईहिं कुमारेहिं, अयं पिव । ताडिओ कुट्टिो भिन्नो, चुरिणओ य अणन्तसो।। ६७ ॥ तत्ताई तम्बलोहाई, तउयाइं सीसयाणि य । पाइयो कलकलन्ताई, भारसंतो सुमेरवं ॥ ६॥ तुहं पियाई मंसाई, खण्डाई सोलगाणि य । खाविप्रो मि समसाई, अग्गिवरणाइऽणेगसो॥ ६९ ॥ तुहं पिया सुरा सीहू, मेरओ य महूणि य । पाहो मि जलन्तीओ, वसाओ रुहिराणि य ॥ ७० ॥ निश्च भीएण तत्थेण, दुहिएरण बहिएण य । परमा दुहसंवद्धा, वेयणा बेइया मए । ७१ ॥ सिठवचराउप्पगाढाओ, घोराओ अइदुस्सहा । महब्भयाओ भीमाओ, नर एसु वेश्या मए ।। ७२ ॥ जारिला माणुसे लोग, ताया! दीसन्ति वेयणा । एत्तो प्रणम्तगुणिया, नरपसु दुक्खवेयणा ॥ ७३ ॥ १. शिवाइयो। २. उकाडो । ३. विषसो । Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ८०] [श्रीउत्तराध्ययनसूत्र सव्वभवेसु अस्साया, वेयणा वेइया मए । निमेसन्तर मित्तं पि, ज साता नत्थि वेयणा ॥ ७४ ॥ तं बिन्तऽम्मापियरो, छन्देणं पुत्त ! पव्वया । नवरं पुण सामरणे, दुक्ख मिप्पडिकम्मया ॥ ७९ ॥ सो बेइ अम्मापियरो ! एवमेयं जहा फुडं । पडिकम्नं को कुणइ, अरराणे मियपक्खिणं ।। ७६ ॥ एगभूए अररणे व, जहा उ चरइ मिगे। एवं धम्म चरिस्सामि, संजमेण तवेण य ॥ ७७ ॥ जया मिगस्स आयको, महारगणमि जायइ ।। अच्छंत रुक्खमूलमि, को ण ताहे तिगिच्छइ ।। ७८ ॥ को वा से पोसहं देइ, को वा से पुच्छइ सुहं ? को से भत्तं च पाण वा, आहरित्तु पणामए ? ॥ ७९ ॥ जया से सुही होइ, तया गच्छइ गोयरं। .. भत्तपाणस्स अट्टाए, वल्लराणि सराणि य ।।८।। खाइत्ता पाणियं पाउं, वल्लरेहिं सरेहि य । मिगचारिय चरित्ताएं, गच्छद मिगचारियं ॥ ८१॥ एवं समुट्टिओ भिक्खू, एवमेव श्रेणेगए। भिगचारियं चरित्ताण, उड्ढं पक्कमई दिसं ॥ २ ॥ जहा मिए एग अणेगचारी, अणेगवासे धुवगोयरे य। एवं मुणी गोयरियं पविटे, नो हीलए नो वि य खिसएज्जा ।। ८३ ।। मिगवारिय चरिस्सामि, एवं पुत्ता ! जहासुहं । अम्मापिऊहिऽणुनाओ, जहाइ उवहिं तओ।।८४॥ . १. अणिएयणे । Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र ] [ ८१ मियाचरियं चरिस्सामि सव्यदुक्ख विमोक्खं । तुम्भेहिं मन्नाओ, गच्छ पुत्त ! जहासुयं ॥ ८५ ॥ एवं सो श्रम्मापियरो, अमाणित्ताण बहुविहं । ममत्तं छिन्द ताहे, महानागोय कंचुयं ॥ ८६ ॥ इड्ढी वित्तं च मित्ते य. पुत्तदारं च नायओ । रेणुयं व पडे लग्गं, विधुणित्ताण निग्गओ ॥ ८७ ॥ पंचमहव्वयजुत्तो पंचसमिश्र तिगुत्तिगुत्तो य । सम्भिन्तरबाहिरए तओकम्मंसि उज्जुओ ॥ ८८ ॥ निम्ममो निरहंकारो, निस्संगो चत्तगारवो । समय सव्वभूएस, तसेसु थावरेसु य ॥ ८६ ॥ - लाभालाभे सुहे दुक्खे, जीविए मरणे नहा । समो निन्दापसंसासु, तहा माणायमाणो ॥ ६० ॥ गारवेसुं कसाएसुं. दण्डसल्लभएसु य । मियत्तो हाससोगाओ, अनियाणो श्रबन्धणो ॥ ६१ ॥ श्रणिस्सिओ इहं लोए, परलोए अणिसिओ । वासीचन्दको य, असणे असणे तहा ॥ ६२ ॥ अपसत्थेहिं दारेहिं, सवओो पिहियासवे । श्रज्झष्वज्झाण जोगेहिं, पसत्थदमसासणे ॥ ६३ ॥ एवं नागेण चरण, दंसणेण तवेण य । भावगाहिंय सुद्धाहिं, सम्मं भावित्त अप्पयं ॥ ६४ ॥ बहुयाणि वासाणि, सामरणमणुपा लिया । मासिएण उ भत्तेण सिद्धिं पत्तो अणुत्तरं ॥ ६५ ॥ एवं करन्ति संबुद्धा, पण्डिया पवियक्खणा । विणिश्रद्धन्ति भोगेसु. मियापुत्ते जहा रिसी ॥ ६६ ॥ १. अम्ब ! ऽणुभाश्रो । , • Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ८२] [श्रीउत्तराध्ययनसूत्र महाप्पभावस्ल महाज ससस, मियाइपुत्तस्स निसम्म भासिय । तवप्पहाणं चरियं च उत्तम, ___ गइप्पहाणं च तिलोगविम्सुतं ।।६७॥ विगाणिया दुक्ख विवद्ध धणं, ममत्तबन्धं च महाभयावहं । सुहावह धम्मधुरं अणुत्तरं, धारेज निव्याणगुणावहं महं ॥६८त्ति वेमि ॥ ॥ मियापुत्तीयं समत्तं ॥ १ ॥ ॥ अह महानियंठिजज बीमइमं अज्झरणं ।। सिद्धाणे नमो किच्चा, संजया च भावओ। अस्थधम्मगई तच्च प्राणुसद्धिं सुणेह मे ॥ १ ॥ पभूयरयणो राया. सेणियो मगहाहियो । विहारजतं निजाओ, भण्डिकुञ्छिसि वेइए ।।२।। नाणादुमलयाइराण, नाणापक्खि निसेवियं । नाणाकुसुमसंछन्नं उजाणं नन्दणोवमं ॥ ३ ॥ तत्थ सो पासइ साहुं संजयं सुसमाहियं । निमन्नं रुक्खमूलम्ति, सुकुमाल सुहोइयं ।। ४॥ तत्थ रूवं तु पासित्ता, राइणो तम्ति संजए। . अञ्चन्तपरमो पासी, अउलो रूवरिम्ह ओ ।। ५॥ अहो वाणो अहो रूवं, अहो जस्स सोमया । अहो खन्ति अहो मुत्ती, अहो भोगे अमंगया ।। ६ ॥ १-धम्मवई। Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र ] [८३ तस्स पाए उ वन्दित्ता, काऊण य पयाहियां । नाइदरमणासन्न, पंजली पडि पुच्छर ॥ ७ ।। तरुणो सि अज्जो ! पचइयो, भोगकालम्मि संजया। उवट्टिओ सि सामरणे, एयमट्ठ सुणेमि ता॥ ८ ॥ अलाहोमि महाराय, नाहो मझ न विजइ । अणु कम्पगं सुहिं वावि, कंचि न भिसमेहं ।। ६ ।। तो लो पह सिनो गया, सेणिओ मगहाहियो । एवं ते इढिमन्तम्स, वहं नाहो न विजइ ।। १० ।। होमि नाहो भयंतां, योगे भुजाहि संजया ! मित्तनाइ परिवुडो म गुस्सं खु सुदुल्लहं ।। ११ ।। अप्पणा वि अणाहो सि, सेणिया ! मगहाहिवा ! अप्पणा अणाहो सन्तो, कहं नाहो भविस्त सि ? ॥ १२ ॥ एवं वुत्तो नरिन्दो सो, सुसंभन्तो सुविम्हि प्रो । वयणं अस्सुय पुल्चं, साहुणा विम्हयनिग्रो ॥ १३ ।। अस्सा हत्थी मणुस्सा मे, पुरं अन्ते उरं च मे । भुंजामि माणुसे भोगे, ग्राणा इस्सरियं च मे ॥ १४ ।। एरिसे सम्पयग्गम्मि, समकामसमप्पिर। कहं अराहो भवइ, मा हु भन्ते ! मुसं वए ।। १५ ।। न तुम जाणे अणाहरूस, अत्थं पोत्थं च पत्थिवा ! जहा प्रणाहो भवई, सण हो वा नाहि वा ।। १६ ।। सुणेह मे महाराय, अवस्वित्तेण चेयसा । जहा अणाहो भवई, जहा मेअ पवत्तियं ॥ १७ ॥ १. नाहि तुमे महं । २. कस्स | ३. संपयायम्मि । ४. भन्ते ! मा हु Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [श्रीउत्तराध्ययनसूत्र कोसम्बी नाम नयरी, पुराणपुरभेयणी'। तत्थ श्रासी पिया मज्झ, पभूयधणसंचओ ॥ १८ ॥ पढने वर महाराय, अउल। मे अच्छिवेयणा । अहोत्था विउलो दाहो, सव्वगत्तेसु पत्थिवा ॥ १६ ।। सत्थं जहा परमतिक्ख सरीरविवरंतरे । आलिज अरी कुद्धो, एवं मे अच्छिवेयणा ॥ २० ॥ तियं मे अन्तरिच्छं च, उत्तमंगं च पीडइ । इन्दासणिसभा घोरा, वेयणा परमदारूणा ॥ २१ ॥ उघट्टिया मे पायरिया, विजामन्ततिगिच्छया । अधीया सत्थकुसला, मन्तमूलविसारया ॥ २२ ॥ ते मे तिगिच्छं कुम्वन्ति, चाउपायं जहाहियं । न य दुक्खा विमोयन्ति, एसा मज्झ प्रणाहया।। २३ ।। पिया मे सब्बसारंपि, दिजाहि मम कारणा । न य दुक्खा विमोएइ, एसा मझ अरणाहया ॥ २४॥ माया य मे महराय, पुत्तसोग दुहटिया । न य दुखा विमोएइ, एसा मज्झ अणाहया ।। २५ ।। भायरो मे महाराय, सगाजेट्टकणिटुगा । न य दुक्खा विमोयन्ति, एसा मज्झ प्रणाहया ।। २६ ॥ भइणीओ मे महाराय, सगा जेट्टकणिटुगा । न य दुक्खा विमोयन्ति, एसा मज्झ प्रणाहया ।। २७ ॥ भारिया मे महाराय, अणुरत्ता अणुव्वया। अंसुपुराणेहिं नयणेहिं, उरं मे परिसिंचइ ॥ २८ ॥ १. नयराण पुडभेयणी। २. सवगेसु य । ३-बीय अन्तरे । ४. पविसिज । ५. नानासत्थत्यसला, अबीया, । Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र ] अन्नं पां च रहाणं च गन्धमल्लविलेवरं । 9 'मए नायमणायं वा, सां बाला नोवभुंजइ ॥ २६ ॥ खं पि मे महाराय, पासाओ वि न फिट्टइ । न य दुक्खा विमोह, एसा मज्झ अणाहया ॥ ३० ॥ ओहं एत्रमा सुदुक्ख माहु पुणो पुणो । वेणा अणुभविडं जे, संसारम्मि अणन्त ॥ ३१ ॥ सई च जइ मुञ्चज्जा, वेयणा विउला इओ । खन्तो दन्तो निरारम्भो, पव्वर अगरियं ॥ ३२ ॥ एवं च चिन्तइत्ताणं, पत्तो मि नराहिवा । परियन्तन्ती राईए, वेयणा से खयं गया ॥ ३३ ॥ तओ कल्ले पभायम्मि, आपुच्छित्ता बन्धवे । खन्तो दन्तो निरारम्भो, पञ्चइओऽणगारियं ॥ ३४ ॥ ततो हं नाहो जाओ, अप्पणो य परस्स य । सव्वेसिं चेव भूयाणं, तसाण थावराण य ।। ३५ ।। अप्पा नई वेयरणी, श्रया में कूडसामली । अप्पा कामदुहा घेणू, अप्पा मे नन्दरंग वं ।। ३६ ।। अप्पा कत्ता विकत्ता य, दुहाण य सुहाग य । श्रप्पा मित्तममित्त च, दुपपट्टियसुपट्टिओ ॥ ३७ ॥ इमा हु अन्ना वि अणाहया निवा, तमेगचित्तो निहुओ सुणेहि । नियण्ठधम्मं लहियाण वि जहा, [ ८५ सीयन्ति एगे बहुकायरा नरा ॥ ३८ ॥ जो पव्वइत्ताण महव्वयाई, सम्मं च नो फासयइ पमाया । १. तारिस रोगमावण्णो । Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ =६] [ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र निगहप्पा य रसेसु गिद्धे, न मूलओ छिन्नइ बन्धं से ॥ ३६ ॥ आउत्तया जस्स न श्रत्थि काइ, इरियाए भासाए तहेमराए 1 श्रयाण निक्खेव दुगंछ. ए., १ न धीरजायं गुजाइ मग्गं ॥ ४० ॥ चिरं पि से मुण्डरुई भवित्ता, अथित्वए तवनियमेहि भट्टे । चिरं पिपणा किलेसइत्ता, न पारए होइ हु संपराए ॥ ४१ ॥ पोले व मुट्टी जह से असारे, अयन्तिर कृडकहावणे वा । ढाणी वेरुलिया से हग्ध होइ हु जाणएसु ॥ ४२ ॥ कुसील लिंग इह धारइत्तः, इसिज्भयं जीवियं वूहइत्ता | संजर संजयलपमाणो. विशिवाय गच्छद से चिरंपि ॥ ४३ ॥ विसं तु पी जह कालकूड, हाइ सत्यं जह कुग्गहीय । सो वि धम्मो विसग्रोवन्नो, हाइ बेयाल इवाविवन्नो ॥ ४४ ॥ जे लक्ख सुविण पउंजमाणे, निमित्तको ऊहल संपगाढे । १. वीर० । २. पोल्लात् मुट्ठी । ३. लाभमाणे । ४. इवाविवंधणो । Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराराध्ययन सूत्र ] कुहेड विजासवदारजीवी, न गच्छइ सरं तम्मि काले ॥ ४५ ॥ तमतमेणेव उ से असीले, सया दुरी परिया सुवे । संधान गतिरिक्खजोगिं, मोरंग विराहित्तु असा हुरूवे ॥ ४६ ॥ उद्देसियं की गडं नियागं, न मुंबई किंचि ग्रणेस णिजं । अग्गी विवा सव्वभक्खी भवित्ता, [ ८७ इनो चुए गच्छइ कट्टु पावें ॥ ४७ ॥ न त अरी कंठछेत्ता करेइ, जं से करे अप्पणिया दुरपया । से नाहि मच्चुमुहं तु पत्ते, पच्छाभितावेण दयाविणो ॥ ४८ ॥ निरट्टिया नग्गरुई उ तस्स, जे उत्तमट्ठे विवजासमेइ | इमे वि से नत्थि परे वि लोए, दुहि वि से भिजइ तत्थ लोए ॥ ४६ ॥ प्रमेव हा छन्दकुसीलरूवे, मग विरारोहेत्तु जिरणुत्तमां । कुररी विवा भोगरसाणु गिद्धा, निरट्ठसोया परियासमेइ सोश्वारा मेहावि ! सुभासियं इमं, श्ररणुसासणं नामगुणोववेयं । मग्गं कुसीलाग जहाय सव्यं, ॥ ५० ॥ महानियण्ठाण वए पहेण ॥ ५१ ॥ Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ८८] [श्रीउत्तराध्ययनसूत्र चरित्तमायारगुणनिए तओ, अणुत्तरं संजम पालियाण । निरासवे संखवियाण कम्म, उवेइ ठाणं विउलुत्तमं धुवं ॥ ५२ ॥ एवुग्गदन्ते वि महातवोधणे, महामुणी महापइन्ने महायसे। महानियण्ठिजमिण महासुयं, से काहए महया वित्थरे ।। ५३ ॥ तुट्ठो य सेणियो राया, इणमुदाहु कयंजली। ... अणाहत्तं जहाभूयं, सुठु मे उवदंसियं ॥ ५४ ।। तुझं सुलद्धं खु मणुस्सजम्म, __ लाभा सुलद्धा य तुमे महेसी । तुम्भे सणाहा य सवन्धवा य, जं से ठिया मग्गि जिणुत्तमारणं ॥ ५५ ॥ - तं सि नाहो अणादाय',. सव्वभूयाण संजया । खामेमि ते महाभाग, . इच्छामि आणुसासिउ ॥ ५६ ॥ पुच्छिऊण मए तुभ, भाणविग्यो उ जो कओ.। निमन्तिया य भोगेहिं, तं सव्वं मरिसेहि मे ॥५७ ॥ एवं थुणित्ताण स रायसीहो, - अणगारसीहं परमाइ भत्तिए । Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र] [८९ न सोरोहो सपरियणो सबन्धवो, ___ धम्माणुरत्तो विमलेण चेयसा ॥५॥ ऊससियरोमकूवो, . काऊण य पयाहिणं । अभिवन्दिऊण सिरसा, अइयाओ. नराहिवो ॥ ५९ ।। .." इयरो वि गुणसमिद्धो, . तिगुत्तिगुत्तो तिदण्डविरओ य । विहग इव विष्पमुको, विहरइ वसुहं विगयमोहो ॥६०॥ त्ति बेमि ॥ || महानियंठिज्ज समत्तं ।। ॥ अह समुद्दपालीयं एगवीसइमं अज्झयणं । चम्पाए पालिए नाम, सावए आसि वाणिए । महावीरस्स भगवो, सीसे सो उ महप्पणो !। १ ॥ निग्गन्थे पावयणे, सावए से वि कोविए। पोएण वरहरन्ते, पिहुण्ड नगरमागए ॥ २ ॥ पिहुण्डे ववहरन्तस्त, वाणिओ देइ धूया। तं ससत्तं पइगिज्झ, सदेसमह पत्थिओ ॥ ३ ॥ ग्रह पालियरस घरिणी. समुद्दम्मि पसवइ । अह बालए तहिं लाए, समुहपालि त्ति नामए ॥४॥ खेमेण श्रागए चम्पं, साविए वाणिए घरं । संबड्डई तस्स घरे, दारर से सुहोइए ॥५॥ बावत्तरी कलाओ य, 'सिक्खई नीइकोविए। जोवणेण य संपन्न, सुरुवे पिय दंसणे !!६॥ . ..१. सिक्खिए । २. अप्फुरणे। - Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ६० ] तस्स रूववई भजं, पिया आइ रूविणि । पासाए कीलए रम्मे, देवो दोगुन्दओ जहा || ७ || अह अन्य कयाई, पासायालोयणे टिश्रो । वज्झनराड सोभागं, बज्झे पालइ बज्भगं ॥ ८ ॥ तं पासिऊण संवेग, समुहपालो इणमब्बवी । अहोऽसुहारा कम्मागं, निजारां पावगं इमं ॥ ६ ॥ संबुद्धो सो तहिं भगवं, परमसंवेग माग श्री । श्रपुच्छम्मापियरो, पञ्चर अणगारियं ॥ १० ॥ जहित्तु संगं च महाक़िलेसं, महन्तमोहं कसिणं भयावहं । परियायधम्मं चऽभिरोयएजा, वयाणि सीलागि परीस हे य ।। ११ ।। अहिंससच्चं च ते गं च, तत्तो य बम्भं अपरिग्गहं च । पडिवजिया पंचमद्दव्ययाणि, [ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र चरिज धम्मं जिणदेस्यिं विऊ ॥ १२ ॥ सच्चेहिं भूपहिं दयानुकंपी, खन्तिक्खमे संजयवम्भगरी । परिवजयंतो, सावज्जजोगं रिज भिक्खू सुनमाहिइन्दिए || १३|| काले बाल किए रेज रहे १. संविग्गो । बलाबल जाणिव गोय | सीहो व सद्देण न संत सेजा, वयजोगं सुखा न सम्भमाहु || १४ ॥ Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र] [६१ उत्रेहमाणो उ परिवइजा, . पियमप्पियं सवं तितिक्खइजा। न सव्व सव्वत्थऽभिरोयइजा, "न याघि पूर्य गरहं च संजए ॥ १५ ॥ 'अणेगच्छन्दा इह माणवेहिं, - जे भावो संपगरेइ भिक्खू । भयभेरवा तत्थ उइन्ति भीमा, ....... दिव्वा मगुस्सा अदुवा तिरिच्छा ।।१६।। परीसहा दुब्धिसहा अणेगे, सीयन्ति जत्थ बहुकायरा नरा! सेतत्य पत्ते न वाहेज भिक्खू, संगामसीसे इव नागराया ॥ १७ ।। सीअोसिणा दंसमसा य फासा, . . आयंका विविहा फुसन्ति देहं । अकुक्कुप्रो तत्थऽहियासएजा, . रयाई खेविज पुरे कयाइं ॥ १८ ॥ पहाय रागं च नहेव दोसं, __ मोहं च भिक्खू सययं वियक्खणो । मेरुव वारण अकम्पमाणो, परीसहे पायगुत्ते सहेजा ॥ १६ ॥ अणुन्नर नावणए महेसी, न यावि पूयं गरहं च संजए । स उज्जुभाव पडिवज संजए, निवारण मग्गं विरए उवेद ॥२० ।। १. उवेन्ति । २. अकक्करे । Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १२] [श्रीउत्तराध्ययनसूत्र -------- बारहरइसहे पहीणसंथवे, विरए प्रायहिए पहाणवं । परमटुपए हिं............. चिटुई, छिन्नसोए अममे अकिंचणे ॥ २१ ॥ निवित्तलयणाइ भएज ताई, निरोवलेवाइ असंथडाइं । इसीहिं चिरण.इ महायसेहि, ___ कारण फासेज परीसहाई ।। २२ ।। संन्न णनाणोवगए महेसी, अणुत्तरं चरिउ धम्मसंचयं । अणुत्तरे नाणधरे जसंसी, ओभासई सूरिए वऽन्त लिक्खे ।।२३॥ दुविहं खवेऊण य पुरणपावं, निरंगणे सव्वत्रो विष्पमुक्के । तरित्ता समुदं व महाभवोह, समुद्दपाले अधणागमं गाए २४॥त्ति बेमि ॥ समुद्दपालियं समत्तं ॥ ॥ अह रहनेमिजं बावीसइमं अज्झयणं । सोरियपुरम्मि नयरे, श्रासि राया महिड्ढिए । वसुदेवु त्ति नामेणं, रायलक्खणसंजुए ॥१॥ तस्स भजा दुवे पासी, रोहिणी देवई तहा । तासिं दोएहं दुवे पत्ता, इट्टा रामकेसवा ॥२॥ १. सणाण० । २. गुणु । Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र ] [६३ सोरियपुरम्मि नयरे, अासि राया महिड्ढिए । समुद्दविजए नाम, रायलक्खण संजुए ।। ३॥ तस्स भजा सिवा नाम, तीसे पुत्तो महायसो। भगवं अरिट्टनेमि त्ति, लोगनाहे दमीसरे ॥ ४ ॥ सोऽरिट्टनेमिनामो उ, लक्खणस्तरसंजुनो। अट्टसहस्सलक्खणधरो, गोयमो कालगच्छवी ।। ५ ।। वजरिसहसंघयणो, समचउरंसो झसोयरो। तस्स रायमईकन, भज जायइ केसवो ॥ ६!। अह सा रायवरकन्ना, सुसीला चारुपेहणी । सव्वलक्खणसंपन्ना, विज्जुसोयामणिप्पभा ॥ ७ ॥ अहाह जणओ तीसे, वासुदेवं.महिड्ढियं । इहागच्छउ कुमारो, जा से कन्रं ददामिऽहं ॥८॥ सव्वोसहीहिं एहविओ, कय कोउयमंगलो। दिव्वजुयलपरिहिओ, आभरणेहिं विभूसिओ।। ६॥ मत्तं च गन्धहत्थि, वासुदेवस्स जेट्टगं । आरूढो सोहए अहियं,, सिरे चूडामणी जहा ॥ १० ॥ अह ऊसिएण छत्तेण, चामराहि य सोहिए । दसारचकेण य से, सव्वश्रो परिवारिओ ॥ ११ ॥ चउरंगिणीए सेणाए, रइयाए जहक्कम । तुरियाण सन्निनाएण, दिव्वेणं गगणं फुसे ॥ १२ ॥ एयारिसाए इड्ढीए, जुत्तीए उत्तमाइ य । नियगाओ भवणाओ, निजाओ वरिहपुंगवो ॥ १३ ॥ अह से तत्थ निजन्तो, दिस्त पाणे भयदुए । वाडेहिं पंजरेहिं च, सन्निरूद्ध सुदुक्खिए ॥ १४ ॥ १. वंजणस्पर)। २. से योसिएण । ३. बद्धरुद्ध । Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ६४] [श्रीउत्तराध्ययनसूत्र जीवियन्तं तु सम्पत्त, मंसट्ठा भक्खियब्बए । पासित्ता से महापन्न, सारहिं इणमब्बवी ॥ १५ ।। कस्स अट्ठा इसे पाणा, एए सब्वे सुहेसिणो । वाडेहिं पंजरेहिं च, सन्निरूद्धा य अच्छहि ? ।। १६ ॥ अह सारही तो भण्इ, एए भद्दा उ पाणिणो। तुझं विवाह कजस्त्रि, भोयावे वहुँ जणं ॥ १७ ॥ सेोऊण तस्स वय, बहुपाणिविणासणं । चिन्नेइ से महापन्नो, साणुकोसे जिएहि ऊ ॥ १८ ॥ जइ मज्झ कारणा एए, हम्मन्ति सुवह जिया । न मे एथं तु निस्सेसं, परलोगे भविस्सई ।। १६ ।। सो कुण्डलाण जुयलं, सुन्तगं च महायसो । अ भरणाणि य सवाणि, सारहिस्स पणामए ।। २० ।। मणपरिणामे य कए, देवा य जहोइयं समोइराणा। सविढिीइ सपरिसा, निक्खमयां तस्स काउंजे।। २१ ।। देवमणुस्सपरिवुडो, सीय,र यवं तनो समारूढो । निक्ख मिय वारगाग्रो, रेवयस्मि ठिओ भगवं ॥ २२ ॥ उजाणं संपत्तो, ओइरा-गो उत्तनाउ सीयायो। साहस्सीइपरिवुडो, अह निक्खमइ उ चित्ताहिं ।। २३ ।। अह से सुगन्धगन्धीए, तुरियं मउग्रकुंचिए । सयमेव लुचई केसे पंचमुट्ठीहिं समाहिओ ।। २४॥ वासुदेवो य एवं भणइ, लुत्त केसं जिइन्दियं । इच्छियमणोरहं तुरियं, पावसु तं दमीसग ! ॥ २५ ।। नाणेशं दसणेणं च, चरित्तेण तहेव य । खीए मुत्तीए, वड्डमाणो भवाहि य ॥ २६ ॥ १. समोवइत्रा। Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र] [१५ एवं ते रामकेसवा, दसाराय बहू जणा। अरि?णेमि वन्दित्ता, अभिगया वारगापुरि । २७ ।। सोऊणा रायकन्ना, पधजं सा जिण स्स उ । नीहासा य निगणन्दा, सोगेण उ समुच्छिया ।। २८ ।। राईमई विचिन्तेइ, धिरत्थु मम जीवियं । जाऽहं तेण परिच्चत्ता, सेयं पवइउ मम ।। २९ ।। अह साभमरसन्निभे, कुञ्चफणगसाहिए। .... सयमेव लुचइ केसे, धिइमंती ववस्सिया ॥ ३० ॥ वासुदेवो य भणइ. लुत्तकेसं जिइन्दियं । संसारसागरं घोरं, तर कन्ने लहुं लहुं ॥ ३१ ।। सा पव्वइया सन्ती, पव्यावसी तहिं बहुं । सय परियणं चेव, सीलवन्ता बहुस्सुया ॥ ३२ ।। गिरिरेवतयं जन्ती, वासेणुल्ला उ अन्तरा । वासन्ते अन्धयारम्नि, अन्तो लयणस्स सा टिया ॥ ३३॥ चीवराई दिसारन्ती, जहा जायत्ति पासिया । रहनेमि भग्गचित्तो, पच्छा दिट्ठो य तीइ वि ॥ ३४॥ भीया य सा तहिं दछु, एनसे संजय तयं । बाहाहिं काउ संगोप्फं, वेवमाणी निसीयई ।। ३५ ॥ अह सो वि रायपुतो, समुदविजयं गओ। भीयं पवेवियं दटुं, इमं वकं उदाहरे ॥ ३६॥ रहनेमी साहं भद्दे ! ; सुरूवे ! चारुभासिणि !। ममं भयाहि सुयणु न ते पीला भविस्लाइ ॥ ३७॥ एहि ना भुजमो भोए, माणुस्सं खु सुदुल्लहं । भुत्तभोगी पुणों पच्छा, जिणमग्गं चरिस्समो ।। ३८ ॥ . दळूण रहनेमि-तं- भगुजोय पराजियं. । ....... रायमई असम्भंता, अप्पाणं संवरे तहिं ॥३६॥ Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ६६ ] [ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र अह सा रायवरकन्ना, सुट्टिया नियमव्यए । जाई कुलं च सीलं च रक्खमागी तयं वए ॥ ४० ॥ जइ सि रूवेण वेसमणो, ललिएण नलकूवरो । जइ वि ते न इच्छामि, जइ सि सक्खं पुरंदरो ॥ ४१ ॥ ( पक्खंदे जलिअं जोई, धूमवेडं दुरासयं । 5 नेच्छन्ति वतयं भोक्तं कुले जाया गंधा ॥ ) धिरत्थु तेजस्कामी, जो तं जीवियकारणा । वन्तं इच्छसि आवेडं, सेयं ते मरणं भवे ॥ ४२ ॥ अहं च भोगरायस्स, तं च सि अन्धगवरिहणो । मा कुले गंधणा होमो, संजम निहुओ चर ॥ ४३ ॥ जइ तं काहिसि भावं, जा जा दिच्छसि नारिओ । वायाइद्धो व्व हडो. श्रश्रिप्पा भविस्ससि ॥ ४४ ॥ गोवालो भण्डवालो वा जहा तद्दस्सिरो । एवं अणिस्वरो तं पि, सामरस्स भविस्ससि ॥ ४५ ॥ ( कोहं माणं निगिन्हित्ता, मायं लोभ च सव्वसो । इंदियाई वसे काउं, अप्पा उवसंहरे । ) तीसे सो वयं सोच्च, संजयाए सुभासियं । अंकुसेण जहा नागो, धम्मे संपडिवाइओ ॥ ४६ ॥ मरागुत्तो वयगुत्तो, कायगुत्तो जिइन्दिए । : सामरणं निश्चलं फासे, जावज्जीवं दढव्वओ ॥ ४७ ॥ उग्गं तवं चरित्ताणं, जाया दुषित वि केवली । सव्वं कम्मं खवित्ताणं, सिद्धिं पत्ता ग्रगुत्तरं ॥ ४८ ॥ एवं करेन्ति संवृद्धा, पण्डिया पवियक्खणा । विशियति भोगे, जहा सो पुरिसोत्तमो ॥ ४९ ॥ त्ति बेमि १. दण्ड । Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र] [६७ ॥ अह केसिगोयमिजं तेवीसइमं अज्झयणं ।। जिणे पासित्ति नामेण, अरहा लोगपूइओ। संबुद्धप्पा य सव्वन्नू, धम्मतित्थयरे जिणे ॥ १ ॥ तस्त लोगपदीवस्स, पासि तीसे महायसे। . केमी कुमारसमणे, विजाचरणपारगे ।। २।।. ओहिनाणसुए बुद्धे, सीससंघसमाउले। गामाणुगाम रीयन्ते, सावत्थि पुरमागए ।। ३ ।। तिन्दुयं नाम उज्जावं, तम्मि नगरमण्डले।। फासुए सिज संथारे, तत्थ वासमुक गए ॥ ४॥ श्रह तेणेव काले धम्मतित्थयरे जिणे। भगवं वद्धमाणि त्ति, सबलोगम्मि विस्सुर ॥ ५ ॥ तस्स लोगपदीवस्त पासि सीसे महायसे । भंगवं गोयमे नाम, विजाचरणपारए ॥ ६॥ बारसंगविऊ बुद्ध, सीससंघसमाउले । गामाणुगाम रीयन्ते, से वि सावत्थिमागए ।। ७ ॥ कोटगं नाम उजाणं, तम्ति नगरमण्डले। फासुए सिजसंथारे, तत्थ वासमुवागए ।। ८॥ केसी कुमारसमणे, गोयमे य महायसे। उभओ वि तत्थ विहरिंसु, अल्लीणा सुसमाहिया ।। ९ ।। उभओ सीससंघाण, संजयारां तवस्सिणं । तत्य चिन्ता समुप्पन्ना, गुणवंताण ताइणं !! १० ॥ केरिसो वा इमो धम्मो, इमो धम्मो व केरिसो ? ' पायारधम्मपणिही, इमा वा साव के रिसी? ॥ ११ ॥ ...लोयत्रिम!.!.. सम्वन्नु सबर्दसी य, धम्मतित्यस्स देसए । २. ननरिमागए। Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = ] [ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र चाउजामो य जो धम्मो, जो इमो पंचसिक्खिओ । देसिओ वद्धमाण, पासेण य महामुनी ॥ १२ ॥ अचेलओ य जो धम्मो, जो इमो सन्तरुत्तरो । एगजपवन्न. विसेसे किं नु कारणं ? ।। १३ ।। अह ते तत्थ सीसागं विन्नय पवितक्कियं । समागमे कयमई, उभो केसिगोयमा ॥ ९६४ ॥ गोयमे पडिरुवन्नू, सीससंघसमा उले | जेटुं कुल मक्खन्तो, तिन्दुयं वणमागओ ।। १५ ।। केसी कुमारसमणे, गोयमं दिस्समागयं । पडिरूवं पडिवत्ति, सम्मं संपडिवजइ ।। १६ ।। पलाल फासूयं तत्य, पंचमं कुसतणाणि य । गोयमस्स निसेजाए, खिष्पं संपामए ॥ १७ ॥ केसी कुमारसमणे, गोयमे य महायसे । उभो निसराणा सोहन्ति, चन्द्रसूरल मप्पभा ॥ १८ ॥ समागया बहू तत्थ, पासण्डा कोउया मियां । गिहत्थां गाओ, साहस्सीओ समागया ॥ १६ ॥ देवदावगन्धव्वा, जक्खक्ख सकिन्नरा | दिस्सा च भूयाणं, आसी तत्थ समागमो ॥ २० ॥ पुच्छामि ते महाभाग ! केसी गोयममन्त्री । तओ के बुवन्तं तु, गोयमो इरामव्यवी ॥ २९ ॥ पुच्छ भन्ते ! जहिच्छं ते, केसिं गोयएमवी । तो केसी श्रणुन्नाए, गोयमं इणमब्ववी ॥ २२ ॥ चाउज्जामो य जो धम्मो, जो इमो पंच सिकिओ । देसिओ वज्रमाण, पासेण व महामुनी ।। २३ ।। १. गासिया । २. गोयमो के सिम: बवी । Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र] [६६ एगकजपचनाणं विसेसे किं नु कारण ? धम्मे दुविहे मेहावी, कहं विपाञ्चो न ते ? ॥२४॥ तो केसि बुवन्तं तु, गोयमो इणमब्बवी । पन्ना समिक्खप धम्म तत्तं तत्तविणिच्छियं ॥ २५ ॥ पुरिमा रज्जुजडा उ, वंकजडा य पच्छिमा । मज्झिमा उज्जुपन्ना उ, तेण धम्मे दुहाकए ॥ २६ ।। पुरिमाणं दुविसुज्झो उ, चरिमाणं दुरणुपालो। कप्पो मज्झिमगाणं तु. सुविसुज्झो सुपालओ ।। २७ ॥ साहु गोयम ! पन्ना ते, छिन्नो मे संसओ इमो। अन्नो वि संसओ मज्झं, तं मे कहसु गोयमा ! ॥ २८ ॥ अचेलगो य जो धम्मो, जो इमो सन्तरुत्तरो। देसियो वद्धमाणेण, पासेण, य महाजसा' ॥ २९ ॥ एगकज पवना, विसेसे किं नु कारण । लिंगे दुविहे मेहावी, कहं विप्पञ्चओ न ते ? ॥ ३० ॥ केसिमेवं बुवाणं तु, गोयमो इणमब्बवी। विनाणेण समागम्म, धम्मसाहणमिच्छियं ॥ ३१ ॥ पञ्च यत्थं च लोगस्ल, नाणाविहविगप्पणं । जत्तत्थं गहणत्थं च, लोगे लिंगपोय ॥ ३२ ।। ग्रह भवे पहना उ, मोक्खसम्भूयसाहणा। नाणं च दंल चेव, चरितं चेव निन्छए ॥ ३३ ॥ साहु गोयम ! पन्ना ते, छिन्नो मे संसो इमो। अन्नो वि संसपो मज्झं, तं मे क हसु गोयमा ! ॥ ३४ ॥ 'अणेगारां सहस्सा, मज्झे चिट्ठसि गोयमा ! ते य ते अभिगच्छन्ति, कहं ते निजिया तुमे ? ॥ ३५ ।। १. महामुणी! Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ श्रीउत्तराध्ययन सूष १०० ] एगे जिए जिया पंच, पंच जिए जिया दरु । दलहा उ जिणित्ताणं, सवसत्तू जिणामहं ॥ ३६ ॥ सत्तू य इई के बुत्ते ? केसी गोयममन्यवी । सिं बुवन्तं तु, गोयमो इरणमब्बवी ॥ ३७ ॥ एगा अंजिए सत्तू, कसाया इन्द्रियाणि य । ते जिणित्तु जहानायं, विहरामि श्रहं मुजी ॥ ३८ ॥ साहु गोयम ! पन्ना ते, छिन्नो मे संसश्रो इमो । नो वि संसओ मज्झं, तं मे कहसु गोयमा || ३६ || दीसन्ति बहवे लोए, पासवद्धा सरीरिणो । मुक्कपासो लहुम्भूओ, कहं तं विहरसी मुणी ? ॥ ४० ॥ ते पाले सो चित्ता निहन्तृण उवायो । मुक्कपासो लहुम्भूओ, विहरामि श्र मुणी ॥। ४१ । पासा य इइ के बुत्ता ? केसी गोयममयवी । के सिमेवं बुवन्तं तु, गोयमो इणमब्बवी ॥ ४२ ॥ रागद्दोसादओ तिब्बा, नेहपासा भयंकरा | ते छिन्दित्ता जहानायं, विहरामि जहक्क मं ॥ ४३ ॥ साहु गोयम ! पन्ना ते, छिन्नो मे संसओ इमो । अन्नो वि संसओ मज्भं, तं मे कहसु गोयमा ॥ ४४ ॥ अन्तोहिययसंभूया, लया चिटुइ गोयमा । फलेइ विसभक्खिणी, सा उ उद्धरिया कहं ? ।। ४५ ।। तं लयं सव्वसो छित्ता, उद्धरित्तः समूलियं । विहरामि जहानार्थ, मुक्को मि विसभक्खणं ॥ ४६ ॥ लया य इइ का वृत्ता ? केसी गोयममब्वी । केसीमेवं बुवन्तं तु, गोयमो इरा मब्बवी ॥ ४७ ॥ Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र ] भवतराहा लया वुत्ता, भीमा भीमफलोदया । तंमुद्धिच्चा जहानायं विहरामि जहासुहं ॥ ४८ ॥ साहु गोयम ! पन्ना ते, छिन्नो मे संसओ हमो । अन्ना वि संसओ मज्झं, तं मे कहसु गोयमा ॥ ४९ ॥ संपज लिया घोरा, अग्गी चिट्ठइ गोयमा ! 'जे डदन्ति सरीरत्था, कहं विज्झाविया तुमे ? ॥ ५० ॥ महामेहपसूयाओ, गिज्झ वारिजलुत्तमं । सिंचामि सययं तेउ, सित्ता नो व डहन्ति मे ॥ ५१ ॥ अग्गी य इइ के वृत्ता ? केसीगोयममब्बवी । के सिमेवं बुवन्तं तु गोयमो इणमब्बवी ।। ५२ ।। कसाया श्रग्गिणो वृत्ता, सुयसीलतवो जलं । सुयधाराभिहया सन्ता, भिन्ना हुन डहन्ति मे ।। ५३ ।। साहु गोयम पन्ना ते ! छिन्नो मे संसओ इमो । अन्नो वि संसओ मज्भं, तं मे कहसु गोयमा ! ॥ ५४ ॥ अयं साहसिश्रो भीमो, दुट्टस्सो परिधावई । जसि गोयम ! आरूढो, कहं तेण न ही रसि ? ।। ५५ ।। पधावन्तं निगिरहामि, सुयरस्सीसमाहियं । न मे गच्छइ उम्मग्गं, मग्गं च पडिवज्जइ ॥ ५६ ॥ आसे यह के बुत्ते ? केसी गोयममब्बवी । के सिमेवं बुवंत तु, गोयमो इणमब्ववी ॥ ५७ ॥ मणो साहसिओ भीमो, दुट्ठस्सो परिधावइ । तं धम्मं तु निगिरहामि, धम्मसिक्खाइ कन्थगं ।। ५७ ।। साहु गोयम ! पन्ना ते, छिन्नो मे संसश्रो इमो । अन्नो वि संसओ मज्झ, तं मे कहसु गोयमा ॥ ५९ ॥ a १. तमुच्छित्ता । २. जा डहेति । ३. देहं । [ १०१ Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १०२ ] [ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र कुप्पहा बहवो लोए, जेहिं नासन्ति जन्तु । श्रद्ध से कह वट्टन्ते, तं न नाससि गोयमा ? ॥ ६० ॥ जे य मग्गेण गच्छन्ति, जे य उम्मग्गपट्टिया | ते सबमे देइया मर्ज, तो न नस्सामहं मुणी ।। ६१ ।। मग्गेय इइ के बुत्ते ? केसी गोयमनव्वरी । के सिमेवं बुवंत तु, गोयमो इणमब्बवी ॥ ६२ ॥ कुप्पवयपासण्डी, सच्चे उम्मग्वपट्टिया | सम्प्रग तु जिराक्वा, एस मग्गे हि उत्तमे || ६३ ॥ साहु गोयम ! पन्ना ते, छिन्नो मे संसओ इपो । अन्नो वि संसओ मज्भ, तं मे कहसु गोयमा || ६४ महा उदगवेगेण, बुज्झमायाण पारिणं । सरणं गई इट्टा य, दीव के मन्नसि मुणी ? श्रत्थि एगो महादीवो, वारिज् महालओ । महा उदगवेगस्स, गई तत्थ न विजइ ॥ ६६ ॥ दीवे य इइ के वृत्त ? केसी गोयमन्यवी । के सिमेवं बुवंत तु. गोयमो इरामब्बवी ॥ ६७ ॥ जरामरणवेगेणं, वुज्झना परिंग | धम्म दीवो पट्टा, गई रुरणमुत्तमं ॥ ६७ ॥ साहु गोयम ! पन्ना ते, छिन्नो मे संसओ इमो । अन्नो वि संसओ मज्झ, तं मे कहसु गोयमा ॥ ६६ ॥ अरागवंसि महोहंसि, नावा विपरिधावइ । ? ।। ६५ ।। जंसि गोयम ! श्रारूढो, कहं परं गमिस्ससि ? ॥ ७० ॥ आउ सविगी नावा, न सा पारस्स गामिणी । जा निरस्साविणी नात्रा, ला उ पारस्ल ग मिणी ।। ७१ ॥ १. सस्साविणो । Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र] [१०३ नाव। य इइ का वुत्ता ? केसी गोयमबवी। . . केसिमेवं बुवंत तु, गोयमो इणमब्बवी ।। ७२ ।।.. सरीरमाहु नाव त्ति जीवो वुच्चा नादिओ। .. संसारो अराणवो वुत्तो ज तरंति महेसिणो ॥ ७३ ।। साहु गोयम ! पन्ना ते, छिन्नो में संसओ इमो। . अन्नो वि संसओ मज्झ, त मे महसु गोयमा ! ॥७३॥ अन्धयारे तमे घोरे, चिट्ठन्ति पाणिणो बहू । ....... को करिस्सइ उज्जोय ? सव्वलोयम्मि पाणिणं ॥७५।। उग्गो विमलो भारण, सव्वलोयपभंकरो। सो करिस्सइ उज्जोयं, सब्बलोयम्मि पाणिणं ।। ७६ ॥ भारणू य इइ के वुत्त ? केसी गोयममब्बवी । केसिमेवं बुवंत तु, गोयमो इणमब्बवी ।। ७७ ॥ गयो खीणसंसारो, सम्वन्नू जिणभक्खरो। सो करिस्सइ उज्जोय, सव्वलोयम्मि पाणिण ।। ७ ।। साहु गोयम ! पन्ना ते, छिन्नो मे संसओ इमो। अन्नो वि संसओ मज्भं. तं मे कहसु गोयमा! || ७६ || सारीरमाणसे दुक्खे, वैज्झमाणाण पाणिणं । खेवं सिवमणाबाह, ठाणं किं मन्नसे मुणी ? ॥ ८० ॥ अस्थि एगं धुवं ठाणं, लोगग्गम्मि दुर रु.। . जत्थ नत्थि जरा मच्च, वाहिरणो वेयणा तहा ।। ८२ ॥ ठाणे य इइ के वु? केसी गोयसाधी। केसिमेवं बुवंतं तु, गोयमो इणवत्री ! ८२ ॥ .. निवाण ति अवाह ति, सिद्धि लोगग्गमेव य । .. खेमं सिंच प्रणाबाह, जं चति प्रहेसिणो.।। ८३." १. पञ्चमाणाण। Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १०४] [श्रीउ तराध्ययनसूत्र तं ठाण सासयं वावं, लोयग्गम्मि दुरारुहं । जं संपत्ता न सोयन्ति, भवोहन्तकरा मुणी ॥ ८४॥ साहु गोयम ! पन्ना ते, छिन्नो मे संसओ इमो नमो ते संसयातीत ! सम्बसुत्तमहोयही ॥ ८५ ।। एवं तु संसए छिन्न ! केसी घोरपरकमे । अभिवन्दित्ता सिरसा, गोयमं तु महायसं ॥८६॥ पंचमहव्वयधम्ने, पडिवजइ भावो । पुरिमस्स पच्छिमम्मि, मग्गे तत्थ सुहावहे ॥ ८७ ॥ केसीगोयमो निच, तम्मिासि समागमे ।। सुयसीलसमुकरिसो, महत्थत्थविणिच्छओ।। ८८ ॥ तोसिया परिसा सव्वा, सम्मग्गं समुवटिया। संथुया ते पसीयंतु, भयवं सिगोयमे ॥८६॥ त्ति बेमि ।। ॥ केसिगोयमिज्जं समत्तं ॥ ॥ अह समिईओ णाम चउवीसइमं अज्झयणं ।। अट्ठ पवयणमायाओ, समिई गुत्ती तहेव य । पंचेव य समिओ, तओ गुत्तीउ पाहेिया ॥ १ ॥ इरियाभासेसणादाणे, उच्चारे समिई इय । मणगुत्ती वयगुत्ती, काय गुत्ती य अट्ठमा ॥ २ ॥ एयायो अट्ट समिईओ, समासेण नियाहिया । दुवालसंगं जिए.क्खा, मायं जत्थ उ पश्यणं ॥३॥ आलम्बरणेण कालेग, मग्गेण जयणाइय। चउकारणपरिसुद्धं, संजए इरियं रिए ॥ ४॥ तत्थ आलम्बणं नाणं दसगां चरणं तहा। काले य दिवसे वुत्ते, मग्गे उप्पहवजिए ।। ५ ।। Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र] [ १०५ दवओ खेत्तो घेव, कालओ भ वो तहा। जयणा च बिहा वुत्ता, तं मे कित्तयओ सुण ॥ ६ ॥ दघनो चक्खुसा पेहे, जुगमित्तं च खेत्तो । कालो जाव रीइजा, उवउत्ते य भावओ ॥ ७॥ इन्दियत्ये विवजित्ता, सज्झायं चेव पञ्चहा। . तुम्मुत्ती तप्पुरकारे, उव उत्ते रियं रिए ।। ६ कोहे माणे य मायाए, लोभे य उवउत्तया। हासे भए मोहरिए, विकहामु तहेव य ॥ ६ ॥ एयाई अट्ट ठाणाइं, परिवजित्तु संजए। ....... असावज मियं काले, भासं भासिज पन्नवं । १० ॥ गवेसणाए गहणे य, परिभोगेसणा य जा। आहारोवहिसेजाए, एए तिन्नि विसोहए ॥ ११ ॥ उग्गमुप्पायणं पढमे, बीए सोहेज एस।. . परिभोयम्मि चउकं, विसोहेज जयं जई ॥१२॥४. . पोहोवहोवग्ग हियं, भण्डगं दुविहं मुणी। गिरहन्तो निक्खिवन्तो या, पउंजेज इमं विहिं ।। १३ ।। चक्खुसा पडिलेहित्ता, पमज्जेज जयं जई । आयए निक्खिवेजा वा, दुहओ वि समिए सया ॥ १४ ।। उच्चारं पासवणं, खेलं सिंघाणजल्लियं । श्राहारं उवहिं देह, अन्न वावि तहाविहं ॥ १५ ॥ अणावायमसंलोए, अणावाए चेव होइ संलोए । अवायमसंलोए, आवाए चेव संलोए ।। १६ ।। अणावायमसंलोए, परस्सागुवघाइए। समे अज्झसिरे वावि, अचिरकालकयम्मि य ॥ १७ ॥ विस्थिरणे दूरमोगादे, नासन्ने घिलवजिए. . तसपाणवीगरहिए, उच्चाराईणि वोसिरे ॥ १८॥... Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १०६] [श्रीउत्तराध्ययनसूत्र एयाओ पंच समिईओ, समालेग वियाहिया। इत्तो य तओ गुत्तीओ, वोच्छामि अणुव्यसो ।। १६ ॥ सच्चा तहेव मोग्ना य सञ्चामोला तहेव य । चउत्थी असच्चनोसा य, मणगुत्ती च उश्विहः ॥ २० ॥ संरम्भसमारम्भे, प्रारम्भे य तहेव य । म पत्तनाशं तु, नियत्तिज जयं जई ।।२१।। सच्चा तहेव मोसा य. सच्चा मोला तहेव य। च उत्थी असच्चमोसा य. वइगुत्ती चउव्यिहा।। २२॥ संरम्भ समारम्भे, प्रारम्भे य तहेव य । वयं पवत्तमा तु, नियत्तिज जयं जई ।। २३ ॥ ठाणे निसीयणे चेव, तहेव य तुयट्टणे । उल्लंघण पलंघणे, इन्दियाण य मुंजणे ।। २४ ॥ संरम्भसमारम्भे, आरम्भस्त्रि तहेव य । कायं पक्त्तमा त, नियतिज जयं जई ॥ २५ ॥ एयाओ पञ्च समिईओ, चरणस्स य पवत्तणे । गुत्ती नियत्तणे वुत्ता, असुभत्थेसु सम्बसो।। २६॥ एसा पवयणमाया, जे सम्मं आयरे मुणी। . सो खिप्पं सव्यसंसाग, दि.प्पमुच्चइ पण्डिए ।।२७।त्ति बेमि।। ॥ समिईयो समत्तायो । ॥अह जनहज्जे पंचवीसइमं अज्झयणं । माहाकुलसंभूरो, आसि हिप्पो महायसो।' जायाई जमजन्नम्मि, जयघोसि त्ति नामओ ।। १ ।। इन्दियग्गामनिग्गाही, मग्गगामी महामुणी। गामाणुगाम रीयन्ते, पत्तो वाणारसिं पुरि ॥२॥ Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . श्रीउत्तराध्ययनसूत्र ) वाणारसीए बहिया, उजागम्मि मणोरमे । फासुर सेजसंथारे, तत्थ बासमुवागए ।। ३ ।। अह तेणेव कालेणं, पुरीए तत्थ माहणे । विजयघोसि त्ति नामेण, जन्नं जयइ वेयवी ।। ४ ।। अह से तत्थ अरणगारे, मासक्खमणपारणे । विजयघोसस्स जन्नम्म, भिक्खमट्ठा उवट्टिर ॥ ५ ॥ समुवट्टियं तहिं सन्तं, जायगो पडिसेहए । न हु दाहामि ते भिक्ख, भिक्खू ! जायाहि अन्नो ॥६॥ जे य वेयविऊ विमा, जन्नट्ठा य जे दिया। जोइसंगविऊ जे य, जे य धम्माण पारगा ॥ ७ ॥ जे समत्था म्ममुहत्तं, परमप्पारणमेव यां तेसिं अनमिण देयं, भो भिक्खू : सव्वकामियं ॥ ८ ॥ सो तत्थ एव पडिसिद्धो, जायगेण महामुणी । न वि रुट्ठो न वि तुट्ठो, उत्तमट्टगवेसनो ॥ ६ ॥ नन्नटुं पाण हे वा, नवि निव्वाहणाय वा। तेसिं विमोक्खणट्टाए, इमं बयण मब्बवी ॥ १० ॥ नवि जाणसि वेयमुहं नवि जन्ना जं मुहं । नक्खत्तारण मुहं जंच, च धम्माण वा मुहं ॥ ११ ॥ जे समत्था समुद्धत्तुं, परमप्पारणमेव य । न ते तुमं वियाणासि, अह जाणासि तो भण ।। १२ ।। तस्सक्खेवपमुक्खं तु, अचयन्तो तहिं दिओ। सपरिसो पंजली होउं, पुच्छई तं महामुणिं ।। १३ ।। वेयाण च मुहं बूहि, बूहि जन्नाण ज मुहं। नक्खत्ताण मुहं वूहि, वूहि धम्माण वा मुहं ॥ १४॥ १. भिक्खस्सट्टा। Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १०८] [श्रीउत्तराध्ययन सूत्र जे समत्था समुद्धत्तु, परमप्पाणमेव य । एयं मे संसयं सव्वं, साहू ! कहसु पुच्छियो॥ १५ ॥ अग्गिहुत्तमुह। वेया. जन्नट्ठी वेयसा मुहं । नक्खत्ताण मुहं चन्दो, धम्माण कासवो मुहं ॥१६॥ जहा चन्दं गह ईया, चिट्ठन्ति पंजलीउडा । वन्दनाणा नमसन्ता, उत्तम मणहारिणो ॥ १७।। अजाणगा जन्नवाई, विजामाहणसंपया । गूढा सज्झायतवसा, भासच्छन्ना इवग्गिणो ॥ १८ ॥ जो लोए वम्भणो वुत्तो, अग्गी वा महिओ जहा । सया कुसलसंदिटुं, तं वयं बूम माहणं ॥ २६ ॥ जो न सजइ आगन्तु, पवयन्तो न सोयइ । रमइ अजवयणम्मि, तं वयं वूम भाहणं ॥ २० ॥ जायरूयं जहाम8, निद्धन्तमल पावगं । रागदोसभयाईयं, तं वयं बूम माहणं ॥२१॥ तवस्लियं किसं दन्तं अवचियमंससोणियं । सुव्वयं पत्तनिव्वाणं, तं वयं बूम माहणं ।। २२ ॥ तसपाणे वियाणेत्ता, संगहेण य थावरे । जो न हिंसइ तिविहेण, तं वयं बूम माहणं ॥ २३ ॥ कोहा वा जइ वा हासा, लोहा वा जइ वा भया । मुसं न वइ जो उ, तं वयं बूम माहणं ॥ २४ ॥ चित्तमन्तमचित्तं वा, अप्पं या जइ वा बहुं । न गिराहइ अदत्तं जो, तं वयं वूम माहणं ।। ५५ ।। दिव्वमाणुस्प्ततेरिच्छं जो न सेवइ मेहुणं । मणमा कायवकण, तं वयं बूम माहणं ॥ २६ ।। १. णमंसमाणा वन्दन्ति । २. उद्धत्त०, उद्धत्तु मणगारियो । ३. महा! ५. स-थावरे । Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्री उत्तराध्ययन सूत्रे ] जहा पोमं जले जायं, जोवलिप्पइ वारिणा । एवं अलितो कामेहिं तं वयं वूम माहं ॥ २७ ॥ अलोलुयं मुहाजीविं, अणगारं अकिंचणं । असंत्तं हित्थेसु तं वयं वूम माहणं ॥ २८ ॥ जहित्ता पुग्वसंजोगं, नाइसंगे य बन्धवे । जो न सज्जइ ऐप, तं वयं बूम माहणं ॥ २९ ॥ पसुबन्धा सव्ववेया य, जटुं च पावकम्मुणा । न तं तायन्ति दुस्सील, कम्माणि बलवन्ति हि ॥ ३० ॥ न वि मुण्डिए समणो, न ओंकारेश् बम्भणो । न मुणी रणवासेणं, कुसचीरेण न तावसो ॥ ३१ ॥ समयाए समणो होइ बम्भचेरेण बम्भणो । नाउ मुगी होइ, तत्रेण होइ तावसो ॥ ३२ ॥ कम्मुणा बम्भणो होइ, कम्मुण! होइ खत्तिओ । वइम्सो कम्मुणा होइ, सुद्दो हवइ कम्मुणा ॥ ३३ ॥ एरै पाउकरे बुद्धे, जेहिं होई सिगायो । सव्वकम्मविधिमुक्क, तं वयं बूम माहणं ॥ ३४ ॥ एवं गुणसमा उत्ता, जे भवन्ति दिउत्तमा । ते समत्था उ उद्धत्तुं परमप्पाणमेव य ३५ ॥ एवं तु संसए छिन्ने, विजयघोसे य माहणे । समुदाय तो तं तु, जयघोसं महामुणिं ॥ ३६ ॥ तुट्ठेय विजयघोसे, इणमुदाहु कथंजली | माहणचं जहाभूयं, सुठु मे उचदंसियं ॥ ३७ ॥ तुम्भे जइया जन्नाणं तुम्मे वेयविऊ विऊ । जो संगविऊ तुम्भे, तुब्भे धम्माण पारगा ॥ ३८ ॥ १. भोगेसु । २ - ६ । ३, पाउकरा धम्मा । ४. संजाणंती । • [ १०६ Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ११०] [ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र तुम्भे समत्था उत्तु, परमप्पाणमेव य । तभग्गहं करेह म्हं, भिक्खेणं भिक्खुउत्तमा ॥ ३६ ॥ न कर्ज मज्झ भिक्खेणं, खिष्पं निक्खमसु दिया ! मा भमिहिसि भैयावंट्टे, घोरे संसारसागरे ॥ ४० ॥ उवलेवो होइ भोगेसु, अभोगी नोवलिप्पइ | भोगी भइ संसारे, अभोगी विष्पमुच्चइ ॥। ४१ ।। उल्लो सुक्को य दो छूढा, गोलया मट्टियामया । दो वि आवडिया कुड्डे, जो उल्लो सोऽत्थ लग्गड़ ॥ ४२ ॥ एवं लग्गन्ति दुम्मेह, जे नरा कामलालसा । विरत्ता उ न लग्गन्ति, जहा से सुक्कगोल‍ ॥ ४३ ॥ एवं से विजयघोसे, जयघोसस्स अंतिए । अणगारस्स निक्खन्तो, धम्मं सोच्चा अणुत्तरं ॥ ४४ ॥ खवित्ता पुव्यकम्माई, संजमेण तवेरा य । जय घोसविजय घोला, सिद्धिं पत्ता श्रणुत्तरं ||४५|| ति बेमि ॥ जन्नजं समत्तं ॥ || अह सामायारी गाम छवीसइमं अज्झयणं ॥ सामायारिं पवक्वासि सच्चदुक्ख विमोक्खं । जं चरित्ताण निग्गन्या, तिग्रा संसारसागरं ॥ १ ॥ पढमा अवस्सिया नाम, विझ्या य निसीहिया । आपुच्छणा य तइया, चउत्थी पडिपुच्छा ॥ २ ॥ पंचमी छन्दणा नामं, इच्छाकारो य छट्टओ । सत्तमो मिच्छुकारो य, नहक्कारो य अट्टमो ॥ ३ ॥ भुट्टारां च नवमं, दसमा उवसंपदा | एसा दसंगा साहूणं, सामायारी पवेइया ॥ ४ ॥ १. भयावत्ते दोहे | Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र] [१९१ . गमणे आवस्मियं कुजा, ठाणे कुजा निसीहियं । आपुच्छणं सयंकरणे, पर करणे पडिपुच्छणं ॥ ५॥ छन्दणा दवजाए इच्छ कारो य सारणे । मिच्छाकारो य निन्दाए, तहकारो पडिस्सुए ॥ ६ ॥ अब्भुट्ठाणं गुरूपूया, अच्छणे उपसंपदा । 'एवं दुपंचसंजुत्ता, सामायारी पवेइया ॥७॥ पुघिल्लम्मि चउम्भाए, आइरिम समुट्ठिए । भण्डयं पडिलेहित्ता, वन्दित्ता य तो गुरूं ।। ८ ॥ पुच्छिजा पंजली उडो, किं कायव्वं मए इह । इच्छं निओइउं भन्ते ! वेयावच्चे व सज्झाए ।। ९ ।। वेयावञ्च निउत्तणं, कायव्य अगिलायओ। सज्झाए वा निउत्तेण. सव्वदुक्ख विमोक्खणे ॥ १० ॥ दिवसस्स चउरो भागे, कुज्जा भिकवू वियक्खणो। तो उत्तरगुणे कुजा, दिणभागेसु च उसु वि ॥ ११ ॥ पढम पो सिं सज्झाय, बीयं झाणं झियायई। तइयाए भिक्खायरिय, पुणो चउत्थीइ सज्झायं ॥ १२ ॥ प्रासाढे मासे दुपया, पोसे मासे च उप्पया। चित्तासोपसु मासु, तिप्पया हवइ पोरिसी ॥ १३ ॥ अंगुलं सत्तरत्तयां, पक्खेणं च दुभंगुलं । .. वड्डए हायए वावि, मासेणं चं उरंगुलं ॥ १४ ॥ प्रासाढबहुलपक्खे, भद्दवए कत्तिए य पोले य । फग्गुणवइसाहेमु य, वोद्धव्वा ओमरत्त यो॥ १५ ।। जेटामूले प्रासाढ़मावणे, छहिं अंगुलेहिं पडिलेहा। अट्टहिं बिइयतियं मि, तइए-दस अट्टहिं उत्थे ।। १६ ॥ १. एसा दसंगा साहूणं । २, नायव्वा । Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ११२ ] [ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र रति पि चउरो भागे, भिक्खू कुजा वियक्खणो । तो उत्तरगुणे कुज्जा, राइम. एस चउसु वि ॥ १७ ॥ पढमं पोरिसिं सज्झायं, बीयं झालां झियावई । तया निमोवं तु, चउत्श्री भुज्ञो वि सज्झायें ॥ १८ ॥ जं जेइ जया रत्तिं, नक्खत्तं तम्मि नहचउभाए । संपत्ते विरमेजा, सज्झायं पओसकालमि ॥ १६ ॥ तमेव य न स्वत्ते, गयणच उब्भाग लाव से सम्मि | वेरत्तिंयपि काल, पडिलेहित्ता मुगी कुजा ॥ २० ॥ पुग्विलम्मिच उब्भाए, पडिले हित्तारा भण्डयं । गुरुं वन्दित्तु सभायं कुजा दुक्खविमोक्खिं ॥ २१ ॥ पोरिसीए चउभाए, वन्दित्ताण तओ गुरुं । श्रपडिक्कमित्ता कालस्स, भायणं पडिलेहर || २२ || मुहपोत्ति पडिले हित्ता, पडिले हिज गोच्छगं । गोच्छ गलइयंगुलियो, वत्थाई पडिलेहए || २३ || उड् थि अरि, पुत्रं ता वत्यमेव पडिले । तो बिदयं पप्फांडे, तइयं च पुणे पमज्जिज्जा ॥ २४ ॥ अणच्च वियं अवलियं, अणाणु धिममोसलिं चेव ।.. छरिमा नव खंडा, पाणीपाणिविसोहां' ॥ २५ ॥ आरभडा सम्प्रद्दा, वजेयब्वाय मोसली तइया । पफोडणाच उत्थी, विक्खित्ता वेश्या छट्ठी ॥ २६ ॥ पसिटिनलम्ब लोला, एम मोसा अगरूवघुणा । कुइ पातमाये, संकियो कुजा ॥ २७ ॥ अाइ रित्त पडिलेहा, श्रविवच्चासा तहेव य । : पढमं पयं पसत्थे, से साणि य अष्पसत्याइ ॥ २८ ॥ - १ - पिमज्जणं । Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र ] [११३ पडिलेहणं कुणन्तो, मिहो कहं कुणइ जणवयकहं वा । देइ व पञ्चमवाणं, वाएइ सयं पडिच्छइ वा ॥ २६ ।। पुढवी पाऊकाए, तेऊ-वाऊ-वणस्सइ-तसाणं। पडिलेहणापमत्तो, छरहं पि विगहओ होइ ॥ ३० ॥ पुढवी अाउकाए, तेऊ वाऊ-वणस्तइ तसाणं । पडिलेहणााउत्तो, छरहं संरक्खओ होइ ।। ३१ ।। तइयाए पोरिसीए, भत्तं पाणं गवेसए । छण्हं अन्नयरागम्प्रि, कारण म्मि समुट्ठिए ॥ ३२ ॥ वेयण यावच्चे, इरियट्टाए य संजमट्ठाए । तह पाणवत्तियाए, छटुं पुण धम्मचिन्ताए ।। ३३ ।। निग्गन्थो धिइमन्तो, निग्गन्थीं वि न करेज छहिं चेव । ठाणेहिं उ इमेहिं, अणइकमणाइ से होइ ॥ ३४ ॥ पायंके उवसग्गे, तितिक्खया बम्भचेरगुत्तीसु । पाणिदया तवहेउं, सरीरवोच्छेयगट्टाए ॥ ३५॥ अवसेसं भंडग गिज्झ, चक्खुसा पडिलेहए। परमद्धजोयणाओ, विहारं विहरए मुणी ।।३६।।। चउत्थीए पोरिसीए, निक्खिवित्ताण भायणं । सज्झायं तो कुज्जा, सम्वभावविभाव ॥ ३७ ।।। पोरिसीए चउभाए, वन्दित्ताण तओ गुरुं । पडिकमित्ता कालस्स, सेज तु पडिलेहए ॥ ३८ ॥ पासवणुच्चारभूमिं च, पडिले हिज जयं जई। काउस्लगं तो कुजा, सव्वदुक्ख विमोक्खणं ॥ ३९ ॥ देवसिय च अइयारं, चिन्तिजा अणुपुव्वसो। . नाणे य दंसणे चेव, चरित्तम्मि तहेव य ॥ ४० ॥ -~पारियकाउस्सग्गो, वन्दित्ताण तो गुरुं। . ~~~~-~देवसियं तु अहयारं, आलोएज जहकम्मा ४१ ॥ Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र पडिकमित्त निस्सल्लो, वन्दित्ताण तो गुरुं । काउस्सग्गं तो कुजा, सव्वदुक्ख विमोक्खणं ॥ ४२ ॥ परिय काउलो, वन्दित्ताण तो गुरुं । थुइ मंगलं च का ऊण, कालं संपडिलेहए ॥ ४३ ॥ पढमं पोरिसिं सज्झायं, वितियं भागं झियायई । तया निमोक्खं तु, सज्झायं तु चउत्थिए || ४४ ॥ पोरिसीएच उत्थीए, कालं तु पडिलेहिया । ११४] सायं तु तओ कुजा, वोहन्तो असंजए || ४५ ॥ पोरिसीएच उभाए, वन्दिऊण तओ गुरुं । पडिक पित्त कालस्स, कालं तु पडिलेहए || ४६ ॥ आगए कायवसग्गे, सव्वदुक्ख विमोक्खणे । काउस्सग्गं तओ कुजा सञ्चदुक्खविमोक्खणं ॥ ६७ ॥ राइयं च श्रइयारं चिन्तिज श्रणुपुवसो । नाम सम्मि य, चरितम्मि तवम्मि य ॥ ४८ ॥ पारियका उस्सग्गो, वन्दित्ताण तत्र गुरुं । राइये तु अइयारं, अलोएज जहक्कमं ॥ ४९ ॥ पडिक्कमित्त निस्सल्लो, वंदित्ताण तो गुरुं । काउस्सग्गं तओ कुजा, सञ्चदुक्ख विमुक्खां ॥ ५० ॥ किं तवं पडिवजामि, एवं तत्थ विचिन्तए । काउस्सग्गं तु परित्ता, वेन्दए य तओ गुरुं । ५१ ।। पारियका उस्रगो. वन्दित्ताण त गुरुं । " तवं तु पडिवजजा, कुजा सिद्धारा संथवं ।। ५२ ।। एसा सामायारी, समासेण वियाहिया । जं चरिता वहू जीवा, तिरणा संसारसागरं ||१३|| प्ति बेमि १. सिद्धा संथ कि । । २. करिजा जिणसंथवं ! Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र ] [ ११५. || अह खलुंकिज्जं सत्तावीस इमं श्रयणं ॥ थेरे गहरे गग्गे, मुणी आसि विसारए । राणे गणिभावम्मि, समाहिं पडिसंघ ॥ १ ॥ वहणे वहमाणस, कतारं वत्तए । जोगे वहमाणस्स, संसारो श्रवत्तए ॥ २ ॥ खलुके जो उ जोएइ, विहम्माणो किलिस्सह । श्रसमाहिं य वेएइ, तोत्तओ से य भज्जइ ॥ ४ ॥ एगं डसइ पुच्छम्मि, एगं विन्धइ ऽभिक्खणं । एगो भंजइ समिल, एमो उप्पहपट्टिओ ॥ ४ ॥ एगो पड पासे, निवेस निवज्जइ । उक्कु उफिड, सढे बालगवी बए ॥ ५ ॥ माई मुद्धे पड, कुद्धे गच्छ पडिप्पहं | मंयलक्खेण चिट्ठा, वेगेण य पहावइ ॥ ६॥ छिन्नाले हिन्दर सिलिं, दुद्दन्तो भंजए जुगं । सेविय सुस्सुयाइत्ता, उजहित्ता पलायए ॥ ७ ॥ खलुंका जारिसा जोज', दुस्सीसा वि हु तारिसा । जोइया धम्मजाणम्मि, भजंति धिइदुब्बला ॥ ८ ॥ इडढीगार दिए एगे, एगेऽथ रसगारवे । सायागार विए एगे, एगे सुचिरकोहणे ॥ ६॥ भिक्खालसिए एगे, एगे ओमाणभीरुए थद्धे । एगं आसासम्म, हेऊ हें कारणेहि य ॥ १० ॥ सो वि अन्तरभा सिल्लो, दोलमेव पकुब्वई । आयरियाणं तु वय, पडिकूलेइऽभिक्खणं ॥ ११ ॥ १. पयलंते या । २. भाइ । Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ११६ ] श्रीउतराध्ययन सूत्र न सा ममं वियागाइ, न य सा मज्झ दाहिइ । निगया होहिइ मन्ने, साहू अन्नोत्थ वच्चउ ॥ १२ ॥ पेसिया पलिंउंचन्ति, ते परियन्ति समन्तओ । रायविट्ठि च मन्नन्ता, करेन्ति भिउडिं मुहे ॥ १३ ॥ वाइया संगहिया चेव, भत्तपाणेहि पोसिया । जायपक्खा जहा हंसा, पक्कमंति दिसो दिसिं ॥ १४ ॥ अह सारही विचिन्तेइ, खलुंकेहिं समागओ । किं मज्झ दुट्टसीसेहिं, अप्पा मे श्रवसीय ।। १५ ।। जारिसा मम सीसाओ, तारिसा गलिगद्दहा । गलिगद्द हे जहित्ताणं, दढं पगिरहइ तवं ॥ १६ ॥ मिउमद्दवसंपन्नो, गम्भीरो सुसमाहिओ । विहरइ महिं महवा, सीलभूषण अप्पणा ।। १७ ।। || खलुंकिज्जं समत्तं ||२७|| ॥ श्रह मोक्खमग्गगई गामं अट्ठावीसहमं श्रज्झयणं ॥ मोक्खमग्गगई तच्च, सुरणेह जिगभासियं । चउकारणसंजुत्तं, नागदंसणलक्खणं ॥ १ ॥ नाच दंसणं चेव, चरितं च तवो तहा । एस मग्गुत्तिपन्नत्तो, जिरोहिं वरदं सिहिं ॥ २ ॥ नाणं च दसणं चेव, चरित्तं च तत्र तहा । एयं मगमगुप्ता, जीवा गच्छन्ति सोग्गइं ॥ ३ ॥ तत्थ पंचविहं नाणं, सुयं आभिनिबोहियं । हिना तु तइयं, मणनाणं च केवलं ॥ ४ ॥ एयं पंचविहं नाणं, दव्वाण य गुणा य । पजवाण य सव्वेसिं, नायां नाणीहि देखियं ॥ ५ ॥ Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र] [११७. गुणाणमासओ दव्ये, एगदम्वस्तिया गुणा। लक्खणं पजवाणं तु उभो अस्सिया भवे ॥६॥ धम्मो अहम्मो आगासं, कालो पुग्गलजन्तवो। एस लोगो त्ति पन्नत्तो, जिणेहिं वरदंसिहि ॥ ७ ॥ धम्मो अहम्मो अागासं, दव्वं इक्किकमाहियं । अणन्ताणि य दव्याणि, कालो पुग्गल जन्तवो ॥ ८॥ गइलक्खणो उ धम्मो, अहम्मो ठाणलक्खणो। भाय सम्वदवा, नहं ओषाहलक्खणं ॥ ९॥ . वत्तणालक्खणो कालो, जीवो उवओगलक्खणो। . नाणेणं दसणेशं च, सुहेण य दुहेण य ।। १० ।। नाणं च दंसणं चेव, चरित्तं च तवो तहा। वीरियं उवयोगो य, एयं जीवस्स लक्खणं ॥ ११॥ सहन्धयार-उजोरो, पहा छायातवे इ वा। वरणरसगन्धफासा, पुग्गलाण तु लक्खणं ।। १२ ।। .. एगत्तं च पुहत्तं च, संखा संठाणमेव य । संजोगा य विभागा य, पजवाणं तु लक्खणं ।। १३ ।। जीवाजीवा य बन्धो य, पुराण पावासवो तहा। संवरो निज्जरा मोक्खो, सन्तए तहिया नव ॥ १४ ॥ तहियावं तु भावाणं, सब्भावे उवएसणं । भावेणं सद्दहन्तस्स, सम्मत्तं तं वियाहियं ॥ १५॥ .. निसरगुवएसरुई, प्राणरुई सुत्तबीयरुइमेव ! अभिगमवित्थाररुई, किरिया-संखेव-धम्मरुई ॥ १६॥ भूयत्थेणाहिगया, जीवाजीवा य पुरणपावं च । सहसम्मइयासवसंवरो य रोएइ उ निस्सग्गो ।। १७ ।। जो जिणदिढे भावे, चउबिहे सद्दहाइ सयमेव । एमेव नन्नह त्ति य, स निसग्गरुइ त्ति नायव्वो ॥ १८ ॥ Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ११८ ] [ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र एए चेव उभावे, उवइट्ठे जो परेण सद्दहइ । छउमत्थेण जिणेण व, उवपसरुइ त्ति नायव्व ॥ १६ ॥ रागो दोसो मोहो, अन्नाणं जस्स अवगयं होइ । आणाए रोयतो, सो खलु आणारुई नामं ॥ २० ॥ जो सुत्तम हिज्जन्तो सुएण श्रोगाहइ उ सम्मत्तं । अंगेण बाहिरेण वा, सो सुन्तरुइ त्ति नायव्वो ।। २१ ।। एगेण अगाइ, पयाइ जो पसरह उ सम्मत्त । उदव्य तेल्ल बिन्दू, सो बीयरुइ त्ति नायव्वो ॥ २२ ॥ सो होइ अभिगमरुई, सुयनाणं जेण श्रत्थओ दिहं । एक्कारसअंगाई, पइररागं दिट्ठवाओ य || २३ ॥ दव्वाण सव्वभावा, सव्वपमा रोहि जस्स उवलद्धा । सव्वाहि नयवीही हिं य, दित्थाररुइ त्ति नायव्वो || २४ ॥ दंसणनाराचरिते, तबविणए सव्वसमिद्दगुत्तीसु । जो किरियाभावरुई, सो खलु किरियारुई नाम || २५ | अभिग्ग हिय कुदिट्ठी, संखेव त्ति होइ नायव्वो । अविसार पवयणे, अणभिग्गहिओ य सेसेसु ॥ २६ ॥ जो अस्थिकायधम्मं सुयधम्मं खलु चरित्तधम्मं च । सद्दहद्द जिणाभिहियं, सो धम्मरुइ त्ति नायव्व ॥ २७ ॥ परमस्थसंथवो वा, सुदिपरमत्थसेवणा वा षि । वावन्नकुदंसणवज्जा, य सम्मत्तसद्दहणा ॥ २८ ॥ नत्थि चरितं सम्मत्तविहां, दंसणे उ भइयव्वं । सम्प्रत्तचरित्ताई, जुगधं पुत्र्वं व सम्मत्तं ॥ २६ ॥ नाइस णिस्स नारंग, नाणेण विणा न हुन्ति चरणगुणा । अगुणिस्स नत्थि मोक्खो, नत्थि मोक्खस्स निव्वाणं ॥ ३० ॥ Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र] [११६ निस्संकिय-निऋखिय नियितिगिच्छ अमूढ दिट्ठी य । उववूहथिरीकरणे, वच्छल्ल-पभावणे अट्ठ ॥ ३१ ॥ सामाइयत्य पढमं, छेप्रोवट्टावण भवे बिइयं । परिहारविसुद्धोय, सुहुमं तह संपरायं च ॥ ३२ ।। प्रकसायमहक्खायं, छउमत्थस्स जिणस्त वा। एयं चयरित्तकर, चारित्त होइ आहियं ॥ ३३ ॥ तवो य दुविहो वुत्तो, बाहिरब्भन्तरो तहा। बाहिरो छविहो वुत्तो, एवमभंतरो तवो ॥ ३४ ॥ नाणेण जाणइ भावे, सणेण य सद्दहे। चरित्तेण 'निगिएहाइ, तवेण परिसुज्झइ ॥ ३५ ।। खवित्ता पुवकम्माई, संजमेण तवेण य।। सबदुक्खपहीणट्टा, पक्कमन्ति महेसिणो ।। ३६ ॥ त्ति बेमि ॥ मोक्खमगगई समत्तं ॥ २८ ॥ ॥ अह सम्मत्तपरक्कमं एगूणतीसइमं अज्झयणं । सुयं मे आउसं! तेणं भावया एवमक्खायं-इह खलु सम्मत्तपरको नाम प्रकरणे समणेणं भगवया महावीरेणं कासवेणं पवेहए, जं सम्म सदहित्ता पत्तइत्ता रोयइत्ता फासित्ता पालइत्ता तीरित्ता कित्तइत्ता सोह इत्ता आराहित्ता आणाए अणुपालइत्ता बहवे जीवा सिझन्ति बुज्झन्ति मुञ्चन्ति परिनिव्वायन्ति सव्वदुक्खाणमन्तं करेन्ति । तस्स एवं अयमढे एवमाहिजइ, तंजहाः संवेगे? निवेएर धम्मस द्वा३ गुरुसाहम्मिय सुस्सूसणया ४ नगिएहति । Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १२० ] [ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र आलोयण्या ५ निन्दया ६ गरिहल्या ७ सामाइए ८ चउच्चीसत्थवे ६ चन्द्रणः १० पडिकमणे ११ काउस्सग्गे १२ पच्चकखाणे १३ मंगले १४ कालपडि ठेवण्या १५ पायच्छित्तकरणे १६ खमावस्या १८ सम्झाए १८ वायण्या १६ पडिपुच्छणया २० पडियट्टराया २१ अणुप्पेहा २२ धम्मका २३ सुयस्त राहण्या २४ एगग्गम संनिवेसण्या २५ संजमे २६ तवे २७ वोदाणे २८ सुहसाए २६ श्रपडिबद्धया ३० विवित्तसणास सेवण्या ३१ विशियट्टण्या ३२ संभोगपच्चक्खाणे ३३ उवहिपच्चक्खाणे ३४ आहार पञ्चकखाणे ३५ कसाय पच्चक्खाणे ३६ जोगपच्चक्खाणे ३७ सरीरपच्चक्खाणे ३८ सहायपञ्चकखाणे ३६ भत्तपञ्चकखाणे ४० सम्भावपच्चकखाणे ४१ पडिवण्या ४२ | वेयावच्चे ४३ सच्च गुणसंपरणया ४४ वीयरागण ४५ खन्ती ४६ मुत्ती ४७ मद्दत्रे ४= जत्रे ४६ भावसच्चे ५० करणसच्चे ५१ जोगसच्चे ५२ मणगुत्तया ५३ वयगुत्तया ५४ कायगुत्तया ५५ मणसमाधारणया ५६ वयसमाधारणया ५७ कायसमाधार या ५= नाणसंपन्नया ५६ दंसण संपन्नया ६० चरित्त संपन्नया६१ * सोइंदियनिग्गहे ६२ चक्खिन्द्रियनिग्गहे ६३ घाणिन्द्रियनिगहे ६४ जिमिन्द्रियनिग्गहे ६५ फासिन्दिय निग्गहे ६६ कोहविजए ६७ माणविजए ६८ मायाविजए ६९ लोहविजए ७० पेजदोस सिच्छा दंसण विजए ७१ सेलेसी ७२ श्रकम्मया ||७३ || संवेगे भन्ते ! जीवे किं जग्गइ ? संवेगेां अणुत्तरं धम्मसद्धं जणयइ । अणुत्तराए धम्मसद्धाए संवेगं हव्वमागच्छइ । अन्तारणुबन्धिको हमारा मायालोभे खत्रेइ । नवं च कम्मं न -बन्धः । तपपच्चइयं च गां मिच्छत्तविसोहिं का ऊण दंसणाराहर भवइ । दंसणविसोहीए य णं विसुद्धा श्रत्येगइए तेव Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र [१२१ भवग्गहणे ' सिभइ। सोहीए यणं विसुद्धाए तश्च पुणो भवरगहणं नाइक्कमइ ॥१॥ निवेएण भन्ते ! जीवे किंजणयइ ? निब्बेएण दिव्वमाणुसतेरिच्छएसु कामभोगेसु नित्रेय हबमागच्छइ, सव्वविलएसु विरजइ । सव्व विसएसु विरजमाणे प्रारम्भपरिञ्चायं करेइ । आरम्भपरिचायं करेमाणे संसारमग्गं वोच्छिन्दइ, सिद्धि मग्गं पडिवन्ने य भवइ ॥२॥ धम्मसद्धाए गं भन्ते ! जीवे किं जणयइ ? धम्मसद्धाए णं सायासोक्खेसु रजमाणे विरजइ । आगारधम्मं च णं चयइ । अणगारिए रणं जीवे सारीरमाणसाणं दुक्खाणं छेयणभेयणसंजोगाईणं वोच्छेयं करेइ अव्वाबाहं च णं सुहं निव्वत्तेइ ॥३॥ ___ गुरुलाहम्पियसुस्सूसणय ए णं भन्ते ! जीवे किं जणय ? गुरुसाहम्मियसुस्सूसणयाए विणियपडिवत्तिं जणथइ । विणयपडिवन्ने य गं जीवे अपञ्चासायणसीले नेरइयतिरिक्खजोणियमणुस्सदेवदुग्गईओ निरुम्भइ । वराणसंजलणभत्तिबहुमाणयाए मणुस्सदेवगईअो निबन्धइ, सिद्धिं सोग्गइं च. विसोहेइ । पसत्थाई च णं. विणयमूलाई सयकजाई साहेइ .. अन्ने य बहवे जीवे विणिइत्ता भवइ ।। ४॥ ___ पालोयणाए ण भन्ने ! जीवे किं जणयइ ? आलोयणाए णं मायानिशाणमिच्छादसणसल्लाण मोक्खमग्गविग्घाण अणंत संसारबन्ध गाणे उद्धरणं कोइ। उज्जुभावं च जणयइ । उज्जुभावपडियने य णं जीवे. अमाई इत्यीयनपुंसगवेयं च न. बन्धइ । पुव्यबद्धं च ण निजरेइ ॥ ५॥ १. सिज्झन्ति, बुज्झन्ति, मुञ्चन्ति, परिनिब्वायन्ति, सव्वदुक्खाणमंतं कति । २. प्रारंभपरिग्गहपरि०। ३-वद्धणाणं । Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १२२] [श्रीउत्तराध्ययन सूत्र निन्दणय.ए र भन्ते ! जीवे किं जणयइ ? निन्दणयाए णं पच्छाणुतावं जणयइ । पच्छाणुतावे दिरजमाणे करणगुणसेटिं पडिवजइ । करणगुण सेढीपडिवन य ग अणगारे मोहणिज कम्मं उग्घाएइ ॥६॥ गरहणयाए णं भन्ते ! जीवे किं जणयइ ? गरहणयाए अपुरकारं जणयइ । अपुरकारगए रणं जीवे असत्येहिंतोजोगेहिंतो नियत्तइ, पसत्ये य पडिवजइ । पसत्थजोगपडियन्ने य णं अरणगारे अणन्तघ इपजवे खवेइ ।।७।। सामाइए भन्ते ! जीवे किं जणयइ ? सामाइए सावजजोगविरई जणयइ ॥ ८ ॥ चउम्धीसत्थएणं भन्ते ! जीवे किं जणयइ ? चउन्वीसाथएणं दसणविसोहिं जणयइ ॥ ६ ॥ वन्दणएणं भन्ते । जीवे किं जणयइ ? वन्दणएणं नीयःगोयं कम्म खवेद । उच्चागोयं कम्प्रं निबन्धइ । सोहग्गं च गां अपडिहयं अ.ण.फलं निव्वत्तइ । दाहिणभावं च गां जणयइ ॥ १० ॥ पडिकमणे भन्ते ! जीवे किं जणयइ ? पडिकमणे घयछिदाणि पिहेइ। पिहियवयछिद्दे पुण जीवे निरुद्धासवे असबलचरित्ते अट्ठसु पक्यणमायासु उव उत्त अपुहत्त 'सुप्पमिहिं दिए विहरइ ॥११॥ काउलग्गे भन्ते ! जीवे कि जणयइ ? काउसग्गेही तीयटुपनं पायच्छित्तं विसोहेइ । विसुद्धमापञ्छिन जीवे १. सुप्पणिहिए। Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र ] [ १२३ निःgयहियर ओहरियभरुव भारवहे 'पसत्थज्भाणोवगए सुहं सुहेां विहरइ ॥ १२ ॥ पच्चक्खाणें भन्ते जीवे किं जणयइ ? पश्चक्खा रोग श्रसवदाराई निरुम्भइ । पच्चक्खाणं इच्छा निरोहं जणयइ । इच्छा निरोहं गए य ां जीवे सय्यदव्वेसु विणीयतराहे सीइभूप विहरइ ॥ १३ ॥ थवथुइ मंगले भन्ते ! जीवे किं जणयइ ? थ० नागदंसणचरित्त बोहिलाभं जणयइ | नादंसणच रित्तोहिलाभसंपन्ने य गं जीवे अन्त किरियं कन्यविमाणववत्तिगं श्रार. हणं श्राराहेइ ॥ १४ ॥ काल पडिले हराय ए ग भन्ते ! जीवे किं जणयइ ? कालपडिलेहण्याप णाणावर णिजं कम्मं खवेइ ॥ १५ ॥ Gu पायच्छित्तकरणें भन्ते ! जीवे किं जणयइ ? पा० पावविसोहिं जणयइ, निरइयारे वावि भवइ । सम्मं च णं पायच्छित्तं पडिवजमाणे मग्गं च मग्गफलं च विसोहेइ, श्रयारं च ग्रागारफलं च राइ || १६ || खमावण्याए णं भन्ते ! जीवे किं जणयइ ? ख० पल्हायणभावं जणयइ । पल्हायणभावमुवगए य सव्वपाणभूयजीवसत्तेसु मित्तीभावमुप्पाएइ । मित्तीभावमुवगए य जीवे भावविसोहिं काऊण निभए भवइ ॥ १७ ॥ सज्झाएण भन्ते ! जीवे कि जणयइ ? स० णाणावर णिज्जं कम्मं खबेइ ॥ १८ ॥ १. धम्मन o | Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र वायाए भन्ते ! जीवे किं जणयइ ? वा० निज्जरं जण यइ । सुयस्स य अणुसज्जगाए श्रणासायलाए बट्टए । सुयस्स अणुसज्ज गए अणालायणाए वट्टमाणे तित्थधम्मं अवलम्बइ | तित्थधम्मं अवलम्बमाणे महानिज्जरे महापजवसाणे भवइ १६ पडिपुच्छण्याए भन्ते ! जीवे किं जरा, यइ ? प० सुक्तत्थतदुभयाइं विसोहेइ । कंला मोहणिज कम्मं वोच्छिन्द ॥ २० ॥ १२४ ] परियट्टायाए भन्ते ! जीवे किं जण्यइ ? प० वंजग। ई जणयइ, वंजणलद्धिं च उप्पाएइ ।। २१ ।। हाए भन्ते ! जीवे किं जणयइ ? श्र० आउयचज्जाश्रो सत्तकम्मपगडीओ धणिय बन्धणबद्धाओ सिढिलबन्धवद्धाओ करेइ । दीहकालट्ठिइयाओ हस्सकाल टिइयाओ पकरेइ । तिव्वाणुभावाश्रो मन्दाणुभाव. ओ पकरेइ । ( बहुपएसग्गाग्रो अप्पपएसग्गाओ पक. रेइ ) आउयं च गं कम्मं सिया बन्धइ, सिया जो बन्धइ । यावेयणिजं च गं कम्मं नो भुजो २ उबचिएर । अगाइयं च गं अणवदग्गं दीहमद्धे चाउरन्तं संसारकन्तारं खिप्पामेव वीइवयइ ॥ २२ ॥ ३ धम्म हा गं भन्ते ! जीवे किं जरण्यइ ? ध० कम्मनिजरं जयइ | धम्मक हाए शं पवयां पभावेइ । पवयणपभावेगं जीवे ग्रागमेसस्स भद्दत्ताए कम्मं निबन्धइ ॥ २३ ॥ सुयस्स राहण्याए गं भन्ते ! जीवे किं जणयइ ? सु० अन्नां खवेइ न य संकिलिस्सइ || २४ ॥ एगग्ग मणसंनिवेसण्या ए रंग भन्ते ! जीवे किं जणयइ ? ए० चित्तनिरोË करेइ ।। २५ ।। १. श्रन्ये पठन्ति-सायावेय णिज्जं च णं कम्मं भुज्जो २ उवचिणाइ । Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र [१२५ संजमएण भन्ते ! जीवे किं जणयइ ? स. अणण्हयत्तं जणयइ ॥२६॥ तवेण भन्ते ! जीवे किं जणयइ ? तवेणं वोदाणं जणयइ ।। २७ ॥ वोदाणेण भन्ते ! जीवे किं जणयइ ? वो० अकिरियं जणयह । अकिरियाए भवित्ता तओ पच्छा सिज्झा, बुज्झइ मुबह, परिनिव्वायइ, सव्वदुक्खाणमन्तं करेइ ।। २८॥ सुहसारण भन्ते ! जीवे किं जणयइ ? सु० अणुस्सुयत्तं जण यइ । अणुस्सुयाए णं जीवे अणुकम्पए अणुभडे विगयसोगे चरित्तमोहणिजं कम्मं खवेइ ॥ २६ ॥ अप्पडिबद्धयाए णं भन्ते ! जीवे किं जणयइ ? अ० निस्संगत्तं जणयइ। निस्संगत्तणं जीवे एगे एगग्गचित्ते दिया य राओ य असज्जमाणे अपडिबद्धे यावि विहरइ ॥ ३० ॥ विवित्तसयणासणयाए ण भन्ते ! जीवे किं जणयइ ? वि. चरित्तगुत्तिं जणयह । चरित्तगुत्त य णं जीवे विवित्ताहारे दढचरित्ते एगन्तरए मोक्खभावपडिवन्ने अटविहकम्मगंठिं निजरेइ ।। ३१॥ . विनियट्टणयाए णं भन्ते ! जीवे किं जणयइ ? वि. पावकम्माणं अकरणयाप अब्भुट्टेइ । पुव्यबद्धाण य निजरणयाप पावं नियत्तइ । तओ पच्छा चाउरन्तं संसारकन्तारं वीइवयइ ॥ ३२॥ संभोगपञ्चक्खाणेण भन्ते ! जीवे किं जणयइ ? सं० पाल Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १२६] [श्रीउत्तराध्ययनसूत्र म्वणाई खवेइ । निरालम्बस्स य प्राययट्टिया योगा भवन्ति । सपणं लाभेणं संतुस्सइ, परलाभ नो प्रासादेइ, परलाभ नो तकेह, नो पीहेइ, नो पत्थेइ, नो अभिलसइ । परलाभ अणासाएमाणे अतकेमाणे अपीहमाणे अपत्थेमाणे अणभिलसमाणे दुचं सुहसे जं उपसंपजित्ता रंग विहरइ ॥ ३३ ।। उवहिपञ्चक्खाणेणं भन्ते ! जीवे किं जणयइ ? उ० अपलिमन्थं जणयइ । निरुवहिए णं जीवे निकंखी उवहिमन्तरेण य न संकिलिस्सइ ॥ ३४ ॥ आहारपञ्चक्खाणेणं भन्ते ! जीवे किं जणयइ ? आहार जीवियासंसप्पओगं वोच्छिन्दइ । जीवियासंसप्पोगं वोच्छिन्दित्ता जीवे आहारमन्तरेणं न संकिलिस्सइ ।। ३५ ।। कसायपञ्चक्खाणेणं भन्ते ! जीवे किं जणयइ ? क० वीयरागभावं जणयइ वीयरागभावपडिवन्ने वि य णं जीवे समसुदुक्खे भवइ ।। ३६ ।। जोगपञ्चक्खाणेणं भन्ते ! जीवे किं जणयइ ? जो० अजोगत्तं जणयह । अजोगी णं जीवे नवं कम्मं न बन्धइ, पुवबद्ध निजरेइ ॥ ३७ ॥ सरीरपञ्चक्खाणेणे भले ! जीवे किं जणयइ ? स० सिद्धाइसयगुणकित्तणं निव्वत्तेइ । सिद्धाइसयगुणसंपन्ने य णं जीवे लोगग्गमुवगए परमसुही भवइ ।। ३८ ॥ सहायपञ्चक्खाणेण भन्ते ! जीवे किं जणयइ ? स० एगीभावं जणयह । एगीभावभूए यण जीवे एगत्तं भावेमाणे अप्प Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र ] [ १२७ सद्दे, अप्पभंभे, अप्पकल हे अप्पकस. ए. अप्पतुमतुमे, संजमबहुले, संवरबहुले, समाहिए यावि भवइ ॥ ३६ ॥ भत्तपच्चक्खाणेण भन्ते ! जीवे किं जणयइ ? भ० गाई भवसयाई निरुम्भइ ॥ ४० ॥ सब्भावपच्चक्खाणें भन्ते ! जीवे किं जणयइ ? स० श्रनिंयहिं जगइ | अनियट्टि पडिवन्ने य अणगारे चत्तारि केवलीकम्प्रेसे खत्रेइ तं जहा - वेयणिज आउयं नामं गोये || तओ पच्छा सिज्झइ, बुज्झइ, मुच्चइ जाव सव्वदुक्खाणमन्तं करेइ ॥ ४१ ॥ पडियाए भन्ते ! जीवे किं जरण्यइ ? प० लाघवियं जणयइ । लघुभूए णं जीवे अप्पमत्ते पागडर्लिंगे पसत्थलिंगे त्रिसुद्धसम्मत्ते सत्तसमिइसमते सव्वपाणभूय जीवसत्तेसु वीससजिरूवे अन डिलेहे जिइन्दिए विउलतवस मिइसम - नागए यावि भवइ ॥ ४२ ॥ वेयावच्चणं भन्ते ! जीवे किं जगह ? वे तित्थयरनान-.. गोत्तं कम्मं निबन्धइ ।। ४९ ।। सव्वगुणसंपन्नया . भन्ते ! जीवे किं जरण्यइ ? सर्व अपुणरावतिं जणय । श्रपुणरावत्ति पत्तर य णं जीवे सारीरमाणसाण दुक्खाणं नो भागी भवइ ॥ ४४ ॥ वीरागयाए णं भन्ते ! जीवे किं जण्यइ ? वी० नेहारपुरन्धणाणि तरह!णुबन्धणाणि य. वोच्छिन्दइ, प्रणुन्ना मरणुन्नेसु सफरिसरूवर सगन्धेसु चेव विरजइ ॥ ४५ ॥ १. नियहिं । २ - सुनिता चित्तमीस सु । Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १२८ ] [ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र खन्तीए गं भन्ते ! जीवे किं जणयइ ? खन्तीए परीस हे जिइ ॥ ४६ ॥ मुत्तीए गं भन्ते ! जीवे किं जणयह? मु० अकिंच जणयइ । श्रचिणे य जीवे श्रत्थलोलागं पुरिसा अपत्थगिज्जो भव ॥ ४७ ॥ अजवाए गं भंते ! जीवे किं जणयइ ? श्र० काउज्जुययं भावुज्जुययं भासुज्जुययं विसंवायां जणयइ । अविसंवायणसंपन्नयाए णं जीवे धम्मस्स राहए भवइ ॥ ४८ ॥ मद्दवयाए गं भंते ! जीवे किं जरणयइ ? म० अणुस्सि - यतं जणयइ । अणुस्सियत्तेण जीवे मिउमद्दवसंपन्ने मदा निट्टावे ॥ ४९ ॥ भावसच्चणं भन्ते ! जीवे किं जणयइ ? भा० भावविसोहिं जणयइ । भावविसोहिए वट्टमाणे जीवे अरहन्तपन्नत्तस्स धम्मस्य आराहण्या ए अब्भुट्टेइ । अरहन्तपन्नत्तस्स धम्मस्स अ. राहण्यार अब्भुट्टित्त, परलोगधम्मस्से आराहए भवइ || ५०|| करणसच्चंग भन्ते ! जीवे किं जण्यइ । क० करणसत्तिं जगगइ । करणसच्चे वट्टमाणे जीवे जहा वाई तहाकारी यावि भवइ ।। ५१ ।. जोगसच्चणं भन्ते ! जीवे किं जणयइ । जो० जोगं दिसो - हेइ ॥ ५२ ॥ मणगुत्तयाएं गं भन्ते ! जीवे किं जरण्यइ ? म० जीने एगग्गं जणय६ । एयग्गचित्ते से जीने ते संजमाराहुए भवइ ॥ ५३ ॥ १. परलोगे वा । Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र ] [ १२६ वयगुत्तयाप णं भन्ने ! जीवे किं जणयइ ? व० निव्विया - रतं जणयइ । निश्चियारे गं जीवे वइगुत्ते अज्झष्वजोग साहणजुत्ते यावि विहरs || ५४ ॥ कायगुत्तयाए गं भन्ते ! जीवे किं जयइ ? का० संवरं जणयइ | संवरेगं कायगुत्ते पुणो पावासव निरोहं करेइ || ५५ || मणसमाहारण्याए गं भन्ते ! जीवे किं जणयइ ? म० एगग्ग जणयइ । एगग्गं जगइत्ता नागपज्जवे जरण्यइ | नाणपज्जत्रे जणइत्ता सम्मत्तं विसोहेइ मिच्छत्तं च निजरेइ || ५६ ।। वयसमाहरणयाए गं भन्ते ! जीवे किं जणयइ ? व० वयसाहारणदंसणपजवे विसोहेइ । वयसाह | रणदंसणपजवे विसोहित्ता सुलहबोहियां निव्वत्ते, दुल्लइ बोहियांत निजरेइ ॥ ५७ ॥ कायसमाहारख्या गं भन्ते ! जीवे किं जरण्यइ ? का० चरित्तपज्जवे विसोहेइ । चरित्तपजवे विसोहित्ता अहक्खायचरितं विसोहेर । अहक्खायचरितं विसोहेत्ता चत्तारि केवलिकम्मंसे खवेइ । तओ पच्छा सिज्झइ, बुज्झइ, मुच्चइ, परि निव्वाइ, सञ्चदुक्खाणमन्तं करेइ ॥ ५८ ॥ नागसंपन्नयाए भन्ते ! जीवे किं जणयइ ? ना० जीवे सव्वभावाहिगमं जणयइ | नागसंपन्ने जीवे चाउरन्ते संसारकन्तारे न विणस्सह । जहां सूई सत्ता पडिया न विएस्सइ | तहा जीवे ससुत्ते संसारे न विणस्स || नागविण्यतवचरितजोगे संपाउणइ ससमयपर समयविसारए य संघाय णिजे भवइ ॥ ५६ ॥ Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १३०] [ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र दसणसंपन्नयाए ण भन्ते ! जीवे किं जणयइ ? दं० भवमिच्छत्तछेयां करेइ, परं न विज्झायइ । परं अविज्झापमाणे अगुत्तरेण नाणदसणेण 'अप्पा संजोएमाणे सम्म भावेमाणे विहरइ ।। ६० ।। - चरित्तसंपन्नायाए णं भन्ते ! जीवे किं जणयइ ? चरित्त० सेलेसीभावं जणयइ। सेलेसिं डिवन्ने य अणगारे चत्तारि केवलीकम्मसे खवेइ । तओ पच्छा सिज्झइ, बुज्झइ, मुच्चइ, परिनिव्यायइ, सब्यदुक्खाणमन्तं करेइ ॥ ६१॥ - सोइन्दिय निग्गहेणं भन्ते ! जीवे किं जणयइ ? सो० मणुनामणुन्नेसु सद्देसु रागदोसनिग्गहं जणयइ तप्पञ्चइयं कम्म च ण न बन्धइ, पुत्रबद्धं च निजरेइ ॥ ६२ ॥ .... चक्खिन्दियनिग्गहेणं भन्ते ! जीवे किं जणयइ ? च०मणुनामणुन्नेसु रूवेसु रागदोसनिग्गहं जणयइ,, तप्पञ्चइयं च णं कम्मन वन्धइ, पुवबद्धं च निजरेइ ।। ६३ ।। घाणिन्दियनिग्गहेण भन्ते !- जीवे किं जणयइ ? घा० मणुनामणुनेसु गन्येसु रागदोस निग्गहं जणयइ, तप्पञ्चइयं च शं कम्मं न बन्धइ, पुवबद्धं च निजरेइ ॥ ६४ ॥ जिभिन्दियनिग्गहे भन्ते! जीवे किं जणयइ ? जि० मणुबामणुन्नेसु रसेसु रागदोसनिग्ग जणयइ, तप्पञ्चइयं च ण कम्मं न बन्धइ, पुवबद्धं च निजरेइ ।। ६५.!! .. फासिन्दियनिग्गहेणं भन्ते ! जीवे किं जणयह ? फा० मणु-णं विहरइ ॥३०॥. . .. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र ] [१३१ नामणुन्नेसु फासेसु रागदोसनिग्गहं जणयइ, तप्पञ्चइयं च णं कम्मं न बन्धइ , पुवबद्धं च निजरेइ ॥ ६६ ॥ कोइ विजएणं भन्ते ! जीवे किं जयइ ? को खन्ति जणयइ, कोहवेयणिज कम्मं न बन्धइ, पुवबद्धं च निजरेइ ॥६७।। __ माणविजपणं भन्ते ! जीवे किं जणयह ? मा० मद्दवं जणयइ, माणवेयणिज कम्म न बन्धइ, पुव्वबद्ध च निजरेइ ।। ६८।। मायाविजएं भन्ते ! जीवे किंजण्यइ ? मा० अजवंजणयह, मायावेयणिज कम्न बन्धइ, पुव्यबद्धं च निजरेइ ॥६६॥ लोभविजए भन्ते ! जीवे किंजण्यइ ? लो० संतोसं जणयइ, लोभवेयणिज कम्मं न बन्धइ, पुधबद्धं च निजरेइ ७०. पिजदोस मिच्छादसणविजएवं भन्ते ! जीवे किं जणयइ? पि० नाणदंसणचरित्ताराहणयाए अब्भुट्टेइ । अट्टविहस्स कम्पल कम्मगण्ठिविमोयणयाए तप्पढमयाए जहाणुपुवीए अट्ठावीसइ विहं मोहणिज कम्मं उग्घाएइ पंचविहं नाणावरणिज, नवविहं दंसणावरणिज, पंचविहं अन्तराइयं, एए तिन्नि वि कम्मं से जुगवं खवेइ । तो पच्छा अणुत्तरं कसिणं पडिपुराणां निरावरगां वितिमिरं विसुद्धं लोगालोगप्पभावं केवलवरनाणदंसां समुप्पाडेइ । जाच सजोगी भवइ, ताव ईरियावहियं कम्मं निबन्धइ सुहफरिसं दुसमयाटिइयं । तं पढमसमए बद्ध, विइयसमर वेइयं, तइयसमए निजिए, तं बद्धं पुढे उदीरियं वेइयं निजिए. सेयाले य अकम्मं यावि भवइ ७१. १. अट्टविहकम्मविमोयणाए । २-गसभावं । Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १३२] (श्रीउत्तराध्ययनसूत्र अहाउयं पालइत्ता अन्तोमुहुत्तद्धावसेसाए जोगनिरोह करेमाणे सुहुम किरियं अप्पडिवाइं सुकन्झा झायमाणे तप्तढमयाए मणजोगं निरंभइ, वय जोगं निरंभइ, कायजोगं निरूंभइ प्राणपाणनिरोहं करे इ, ईसिपंचहस्सक्खरुच्चारणद्धाए यण प्रणगारे समुच्छिन्नकिरियं अनियट्टिसुकज्झारण झियायमाणे वेयणिज आउयं नाम गोत्तं च एए चत्तारि कम्मंसे जुगवं खवेइ ॥ ७२ ।।. तो ओरालियतेयकम्माइं सव्याहिं विप्पजहणाहिं विप्पजहिता उज्जुसेढिपने अकुसमाणगई उड्ढं एगसमएणं अविग्गहेणं तत्थ गन्ता सागारोव उत्त सिज्झइ बुज्झइ जाव अंतं करेइ ।। ७३ ।। एस खलु सम्मत्तपरकम्मरल अज्झयणस्स अट्रे समणेणं भगवया महावीरेण अाघदिए, पन्नविए, परूविए, दंसिएनिदंसिप उवदंसिए ॥ ७४ ।। त्ति बेमि ।। ॥ सम्मत्तपरक्कमे समते ॥ २१ ॥ ॥ अह तवमगं तीसइमं अज्झयणं ।। जहा उ पावगं कम्मं, रागदोससमजिये । खवेह तवसा भिक्खू , तमेगग्गमणो सुण ॥ १।। पाणिवहमुसावाया अदत्तमेहुणपरिग्गहा विरओ। राईभोयणविरओ, जीवो भवइ अण्णासवो ॥२॥ पंचस मिनो तिगुत्तो, अकसानो जिइंदिओ। अगारवो य निस्सल्लो, जीवो होइ अणासवो ॥ ३ ॥ १. सेसाउर। Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्री उत्तराध्ययनसूत्र] [१३३ एएसिं तु विवच्चामे, रागदोससमजियं । खवेइ उ जहा भिक्खू , तमेगग्गमणो सुण ॥ ४॥ जहा महातलायस्स, संनिरूद्ध जलागमे । उस्सिचणाए तवणाए, कमेणं सोसणा भवे ॥ ५ ॥ एवं तु संजयस्मावि, पावकम्मनिरासवे । भवकोडीसंचियं कम्तं, तवसा निजरिजइ ॥ ६ ॥ सो तवो दुविहो वुत्तो, बाहिरब्भन्तरो तहा। बाहिरो छबिहो वुत्तो, एवमब्भन्तरो तवो ॥ ७॥ अणसणमूणोयरिया, भिक्खायरिया य रसपरिचाओ। कायकिलेसो संलीणया य, बन्झो तओ होइ ।।८।। इत्तरियमरणकाला य, अणसणा दुवेहा भवे । इत्तरिया सावकंखा, निरवकंखा उ बिइजिया ॥६॥ जो सो इत्तरियतवो, सो समामेण छव्धिहो । सेदितवो पयरतवो, घणो य तह होइ वग्गो य ॥ १० ॥ तत्तो य वग्गवग्गो, पंचमो टुप्रो पइराणतो। मणइच्छियचित्तत्थो, नायव्यो होइ इत्तरिओ ॥ ११ ॥ जा सा अणसणा मरणे, दुविहा सा वियाहिया । सवियारमवियारा, कायचिटुं पई भवे ।। १२ । अहवा सपरिकम्मा, अपरिकम्मा य आहिया । नीहारिमनीहारी, आहारच्छेलो दोसु वि ॥ १३ ॥ ओमोयरणं पंचहा, समासेण वियाहियं । दव्वओ खेत्तकालेण, भावेणं पजवेहि य ॥ १४ ॥ जो जस्स उ आहारो, तत्तो ओमं तु जो करे । जहन्नणेगसित्थाई, एवं दवेण ऊ भवे ।। १५ ।। १. मोमोदरियं । Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ २३४ ] [ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र गामे नगरे तह रायहाणिनिगमे य श्रागरे पल्ली । खेडे कब्बडदोमुहपट्टणमडम्बसंवा हे ॥ १६ ॥ समपर विहारे, सन्निवेसे समायघोसे य । थलिसेणाखन्धारे, सत्थे संबद्धकोट्टे य ॥ १७ ॥ वाडेसु य रत्थासु व घरेसु वा एवमित्तियं खेत्तं । कप्पइ उ एवमाई, एवं खेत्तरा ऊ भवे ॥ १८ ॥ पेडा य अद्धपेडा, गोमुत्तिपयंगवी हिया चेव । सम्बुक्काबट्टा यय गन्तुंपच्च गया छट्ठा ॥ १६ ॥ दिवसस्स पोरुसीयां, चउरहंपि उ जत्तिओ भवे कालो । एवं चरमाणो खलु कालोमागं मुणेयब्वं ॥ २० ॥ अहवा तइयाए पोरिसीप, उगाइ घास मेसन्तो । चउभागूणाए वा एवं काले ऊ भवे ॥ २१ ॥ इस्थी वा पुरिसो वा अकिओ वा नलकिओ वात्रि। अन्नरवयत्थो वा, अन्नयरेण व वत्थें ॥ २२ ॥ अन्नण विसेसेणं, वरागेणं भावमणुमुयन्ते उ । एवं चरमाणो खलु भवोमागं मुणेयव्वं ॥ २३ ॥ दव्वे खेत्त काले भावम्ति य श्राहिया उ जे भावा । पप हि श्रमचरश्रो, पजवचरओ भवे भिक्खु ॥ २४ ॥ विहगोरगं तु, तहा रूत्तेव एरुणा । अभिग्गहा य जे अन्ने, भिक्खायरियमाहिया ।। २५ ।। खीरदहिसप्पमाई, पगीयं पाणभोयणं । परिवजां रसाणं तु, भणियं रसविवजणं ॥ २६ ॥ ठाणा वीरासणाईया, जीवस्स उ सुहावहा । उग्गा जहा धरिजन्ति, काय किलेसं तमाहियं ।। २७ ।। एगन्तमणावाए, इत्थीपसु विवज्जिए । सयणास सेवण्या, विवित्तसयणासगं ॥ २८ ॥ Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र] [१३५ एसो बहिरंगतवो, समासेण वियाहिओ। अन्भिन्तरं तवं ए तो, वुच्छामि अणुपुव्वसो ॥ २६ ।। पायच्छित्तं विणो, वेयावच्चं तहेव सज्झाओ। झाणं च वि उसग्गो, एसो अभिन्तरो तवो ।। ३० ॥ पालोयणारिहाईयं, पायच्छित्तं तु दसविहं । जं भिक्खू वहई सम्मं, पायच्छित्तं नमाहियं ॥ ३१ ॥ अम्भुट्ठाणां अंजलिकरणं, तहेवासणदायणं । गुरुभत्तिभावसुस्सूसा, विणो एस वियाहिओ ।। ३२ ।। पायरियमाईए, वेयावञ्चम्मि दसविहे । आसेवणं जहा थामं, वेयावञ्च तमाहियं ॥ ३३ ॥ वायणा पुच्छणा चेव, तहेव परियट्टणा । अणुप्पेहा धम्मकहा, सज्झाओ पश्चहा भवे ॥ ३४ ।। अट्टरुहाणि वजित्ता, झाएजा सुसमाहिए। धम्मसुक्काई झाणाई, भाणं तं तु बुहा वए ॥ ३५ ॥ सयणासण ठाणे वा जे उ भिक्खू न वावरे। कायस्स विउस्सगो, छट्टो सो परिकित्तिो ॥ ३६ ।। एवं तवं तु दुविहं, जे सम्मं आयरे मुणी। सो खिप्पं सव्वसंसारा, विष्पमुच्चइ पण्डिो ॥३७॥त्ति बेमि ॥ तवमग्गं समत्तं ॥ ३० ॥ ...? ॥ अह चरणविही नाम एगतीसइमं अज्झयणं ।। चरणविहिं पवक्खामि, जीवस्स उ सुहावहं। जं चरित्ता बहू जीवा, तिराणा संसारसागरं ॥१॥ ... एगो विरई कुजा, एगओ य पवत्ता असंजमे नियत्तिं च, संजमें य पवत्तरणं ॥ २॥ Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १३६] [श्रीउत्तराध्ययनसूत्र रागदोसे य दो पावे, पावकम्मपवत्तणे। जे भिक्खू रंभइ निञ्च से न अच्छई मण्डले ॥३॥ दण्डाणं गारवाणं च, सल्लाणं च तियं तियं । जे भिक्व चयइ निच्चं, से न अच्छह मण्डले ॥४॥ दिव्वे य जे उवसग्गे, तहा तेरिच्छमाणुसे । जे भिक्खू सहई निञ्च, से न अच्छइ मण्डले ।। ५ ॥ विगहाकसायसन्नाणं झाणाणं च दुयं तहा। जे भिक्खू वजई निशं, से न अच्छइ मण्डले ॥ ६ ॥ वएसु इन्दियत्थेसु, समिईसु किरियासु य । जे भिक्खू जयई निचं, से न अच्छइ मण्डले ॥ ७ ।। लेसासु छसु काएसु छक्के आहारकारणे । जे भिक्खू जयई निच्च, से न अच्छइ मण्डले ।।८।। पिण्डोग्गहपडिमासु, भयट्ठाणेसु सत्तसु। जे भिक्खू जयई निच्च. से न अच्छइ मण्डले ।। ९ ।। मदेसु बम्भगुत्तीसु, भिक्खुधम्मम्मि दसविहे । जे भिक्खु जयई निच्च, से न अच्छइ मगडले ॥ १० ॥ उवासगाणं पडिमासु, भिक्खूणं पडिमासु य । जे भिक्खू जयई निञ्च, से न अच्छइ मण्डले ॥ ११ ।। किरियासु भूयगामेसु, परमाहम्मिएसु ग । जे भिक्खू जयई निञ्च, से न अच्छइ.मण्डले ॥ १२ ॥ गाहासोलसएहि, तहा असंजमम्मि य । जे भिक्खू जयई निञ्च, से न अच्छइ मण्डले ।। १३ ।। बम्भम्मि नायज्झयणेसु, ठाणेसु य ऽसमाहिए । जे भिक्खू जयई निञ्च, से न अच्छा मण्डले ॥ १४॥ १. गच्छद । २. य तहेव य । Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र] [१३७ एगवीसाए सबले, बावीसाए परीसहे।. ... जे मिक्खू जयई निञ्च, से न अच्छइ मण्डले ।। १५॥ तेवीसाइ सूयगडे, रूवाहिएसु सुरेसु अ। जे भिक्खू जयई निञ्च, से न अच्छइ मण्डले ॥ १६ ॥ पणुवीसभावणासु, उद्देमेसु दसाइणं । जे भिक्खु जयई निश्चं, से न अच्छइ मण्डले ॥ १७ ॥ अणगारगुणेहिं च, पगप्पम्मि तहेव य । जे भिक्खू जयई निश्चं, से न अच्छा माडले ॥ १८ ॥ पावसुयपसंगेसु, मोहठाणेसु चेव य । जे भिकन जयई निश्चं. से न अच्छइ मण्डले ॥ १६ ॥ सिद्धाइगुणज गेसु, तेत्तीसासायणासु य । - जे मिक्यू जयई निश्चं, से न अच्छइ मण्डले ॥ २० ॥ इय एएसु ठाणेसु, जे भिक्खु जयई सया। .. खिप्पं सोसव्वसंसारा, दिप्पमुच्चइ पण्डिओ॥२१॥ त्ति बेमि || चरणविही समत्ता ॥ ३१ ॥ ... ॥अह पमायहाणं बत्तीसइमं अज्झयणं ।। अश्चन्तकालस्स समूलगस्स, सव्वस्स दुक्खस्स उ जो प्रमोक्खो। तंभासओमे पडिपुराणचित्ता, सुणेह एगन्तहिय' हियत्थं ॥१॥ नाणस्स सवस्स पगामणाए, . अन्नाणमोहस्स विवजणाए । . . - d e - - - - . .. १. एगग्गहियं । २. सव्वस्स। Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १३८] . [श्रीउत्तराध्ययनसूत्र रागस्स दोसस्स य संखएणं, :: एगन्तसोक्त समुवेइ मोक्ख ॥२॥ तस्लेस मग्गो गुरुविद्धसेवा, विवजणा ब लजणस्स दूरा। सज्झायएगन्तनिसेवण ,य, . सुत्तत्थसंचिन्तणया धिई य । ३ ।। आहार मिच्छे मियमे रिज, .. सहायमिच्छे निउणत्थबुद्धिं । . नियमिच्छेन्ज विवेगजोग्ग, _ समाहिकामे समणे तवरसी ॥ ४ ॥ न वा लमेजा निउणं सहायं, गुणाहियं वागुणओ समं वा। एगो दि पावाइ विवजयंतो, विहरेजा कामेसु असजमाणो ।। ५ ॥ जहा य अंडप्पभवा बलागा, अण्डं बलागप्पभवं जहा य । पमेव मोहाययणं खु तराहा,.. __ मोहं च तण्हाययणं वयन्ति ॥ ६॥ रागो य दोसो वि य कम्मवीय, कम्मं च मोहप्पभवं वयन्ति । कम्मं च जाइमरणस्स सूलं, . . दुक्ख च जाईमरणं चयन्ति ।। ७ ॥ दुक्ख हय जस्स न होइ तराहा। .:.... ___मोहो हओ जस्स न होइ तरहा । ..णिवेसणा । २. अणावरती Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र ] 1 तराहा हया जस्स न होइ लोहो, लोहो हम्रो न स न किंचाई' ॥ ८ ॥ रागं च दोसं च तहेव मोहं, उद्धत्तका मेरा सभूलजालं । जे जे उंवाया पडिवज्जियव्वा, रसा पगामं न निसेवियव्वा, पायं रसा दित्तिकरा नगणं । दित्तं च कामासमभिद्दवन्ति, ने कित्तइस्सामि श्रहाणुपुवि ॥ ६ ॥ दुमं जहा साफलं व पक्खी ॥ १० ॥ जहा दवग्गी पउरिन्धणे वणे, समारुओ नोवसमं उवेह | एविन्दियग्गी विपगामभोइणो, न बम्भयारिस्स हियाय कस्सई ॥ ११ ॥ विवित्त से जा सण जन्तियां, श्रमासणारं दमिइन्द्रियाणं । न रागसत्तू धरिसेइ चित्त, [ १३६ 'जहा विराला सहस्स मूले, न मूसगाणं वसही पसत्था । एमेव इत्थी निलयस्स मज्भे, १. किंवणत्थि । ४. श्रोमासणाए । पराइयो वाहिरिवोस हेहिं ॥ १२ ॥ न बम्भयारिस्स खमो निवासो ॥ १३ ॥ २. अवाया परिवज्जियन्त्रा । ३. हु सेवि० । Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ “१४०] श्रीप्रसास्वायत्र न रूवलावरणविलासहासं, न जंपियं इगियपेहियं वा । इत्थीण चित्तसि निवेसइत्ता, दछ ववस्से समणे तवस्सी ॥ १४ ॥ अदंस चेव अपत्थरणं च, ' अचिन्तणं चेव अकित्तणं च । इत्थीजणस्सारियाणजुग्गं, . हियं सया बम्भवए रया ॥१५॥ कामं तु देवीहिं विभूसियाहिं, न चाइथा खोभइ उ तिगुत्ता । तहा वि एगन्तहियं त्ति नचा. विवित्तवासो मुणिणं पसत्थो। १६ ।। मोक्खाभिकंखिस्स उमाणवस्ल, संसारभीरुरल ठियस्त धम्ने । नेयारिसं दुत्तरपत्थि लोए, जहित्थिो बालमणोहराभो ॥१७॥ एए य संगे समइक्कमित्ता, सुहुत्तरा चेव भवन्ति सेसा। जहा महासागरमुत्तरित्ता, ____ नई भवे अवि गङ्घ समाणः ॥१८॥ कामाणुगिद्धिप्पभवं खु दुक्ख, सव्वस्स लोगस्स सदेवगस्स। .ज काइयं माणसियं च किंचि, तस्सन्तगं गच्छद वीयरागो॥१६॥ जहा य किम्पागफलामणोरमा, रसेण वरणेण य भुजमाणा। Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -श्रीउत्तराध्ययनसूत्र] ते खुड्डए जीविए पञ्चमीणा, .एमओत्रमा कामगुणा विवागे ॥२०॥ जे इंदिया विसया मणुन्ना, नतेसु भाव निसिरे कयाइ । न यामणुन्नेसु मणं पि कुजा, .समाहिकामे समणे तवस्सी।।२१।। चक्खुस्स रूवं मह वयन्ति, तं सगहे तु मणुन्नमाहु । तं दोसहे. अमणुन्नमाहु, समोय जो तेसु स वीयरागो।।२२।। रुवस्स चखु गहण वयन्ति, चक्नुस्म रूवं गहणं वयन्ति रागरस हेउं नमःगुन्न पाहु, दोपस्स हे अमणुनमाहु ।। २३॥ रूवेसु जो मिद्धिमुवेइ तिव्वं, अकालियं पावगे विणासं। रागाउरे से.जह वा पयंगे, अालोयलोले समुह मच्चु ।। २४॥ जे यावि दोसं समुवेह तिव्वं, तसि क्खणे से उ उवेइ दुक्ख । दुद्दन्तदोसेण सपण जन्तू, न.विञ्चि रूवं अवरज्झइ से ॥२५॥ एगन्तरत्ते इसि रूवे, अतालिसे से कुणई पओसं । १. जीवियं खुन्दति पञ्चमाणे । २. किलेसं। Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १४२ [श्रीउत्तध्ययनसूत्र दुक्खस्स सम्पीलमुवेइ बाले, न लि.प्पइ तेण मुणी विरागो ।। २६॥ रूवाणुगासाणुगए य जीवे, .. चराचरे हिंसइ ऽणेगरूवे । चित्तहे ते परितावेइ बाले, - पीलेंइ अत्तगुरू किलि? || २७ ।। रूवाणुवारण परिग्गहेण, ..... उप्पायणे रक्खणसन्नियोगे। वए विनोगे य कहं सुहं से, - सम्भोगकाले य अतित्तलाभे ? ।२८ । रूवे अतित्त य परिरहम्मि, ... सत्तोवसत्तो न उवेइ तुढेिं। अतुट्टिदोसेण दुही परस्स, लोभानिले प्राययई अदत्तं ॥ २६ ।। तण्हाभिभूयस्स अदत्तहारिणो, . रूवे अतित्तस्स परिग्गहे य । मायामुसं बड्डइ लोभदोसा, . तत्थावि दुखान विमुच्चइ से ॥३०॥ मोसस्स पच्छा य पुरस्थो य, पयोगकाले य दुही दुरन्ते । .. एवं अदत्ताणि समाययन्तो, रूवे अतित्तो दुहिओ अणिस्सो॥३१॥ रूवाणुरत्तस्स नरस्स एवं, कत्तो सुहं होज कयाइ किश्चि । १. रूवाणुवायाणुमए । २. रूवाणुगरोण । - " . Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र | तत्थोवभोगे वि किले सदुक्ख. निव्वत्तई जस्स करण दुक्खं ||३२|| एमेव रूवनि गओ पओसं, उवेइ दुक्खोहपरंपराओ । पट्टचित्तो य चिणाङ्ग कम्मं, [ १४३ जं से पुणो होइ दुहं वित्रागे ॥ ३३ ॥ रूवे विरत्तो मणुओ विसोगो, एएस दुक्खोहपरंपरे । न लिप्पए भवभे वि सन्तो, 1. जलेण वा पोक्खरिणीपलासं ॥ ३४ ॥ सोयरस सद्दं गड वयन्ति, तं रागहेउं तु मणुन्नमाहु | तं दोसहेउं अमरणुन्नमाहु, समोय जो तेसु स वीयरागो ॥ ३५ ॥ सद्दस्स सोयं गहणं वयन्ति, सोयरस सद्दं गहां वयन्ति । गगस्स हेउं सममुन्नमाहु, ... दोसरस हेउं श्रम णुन्नमाहु || ३६ ॥ सद्देसु जो गिद्धिमुवेइ तिव्वं, कालिये पावर से विणासं । रागाउरे हरिणमिगे व मुळे, सहे प्रति समुबे मच्धुं ॥ ३७ ॥ जे यावि दोसं समुवेइ तिब्वं, सिक्ख से उ उवेइ दुक्खं । दुदन्तदोसेण सएण जन्तू, व किश्चि सो अवरभई से ॥ ३८ ॥ Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १४४.] [श्रीउत्तराध्ययनसूत्र" एगन्तरत्ते रुइरसि सद्दे, अतालिसे से कुणई पओसं । दुक्खस्स सम्पीलमुवेइ बाले, न लिप्पई तेण मुणी विरागो॥ ३६॥ सहाणुगासागुगए: य जीवे, __चराचरे हिंसइऽणेगरूवे । चित्तहि ते परितावइ बाले, पीलेइ अत्तगुरू किलिटे ॥ ४० ॥ सहाणुवाएण परिग्गण, उपायणे रक्खणसन्निओगे। वए विओगे य क सुहं . संभोगकाले य अतित्तलामे ।। ४१ ।। सद्दे अतित्ते य परिग्महम्नि, सत्तोवसत्तो न उवेइ तुहि । अतुट्टिदोसेण: दुरी परस्स. लोभाविले प्राययई अदत्तं ।। ४२ ॥ तएहाभिभूयस्म अदत्त हारिणो, . सद्ध अतित्तस्स परिग्गहे य । मायामुसं वड्डइ लोभदोसा, तत्थाथि दुक्खान-विमुच्चद से ॥४३॥ मोसस्स पच्छा य पुरत्थो य, , ओगकाले य दुही दुरन्ते । एवं अदत्ताणिं समाययन्तो, सद्दे अतित्तो दुहिओ अरिणस्सो॥४४॥ सहाणुरत्तस्स नरम्स एवं, .: कत्तोसुहं होज कयाह किंचि? Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तर। ध्ययन सूत्र ] तत्थोवभोगे वि किलेस दुक्ख, निव्वत्तई जस्स करणं क्खं ॥ ४५ ॥ एमेव सद्दम्मि गयो पओसं, उवेइ पदुचित्तोय चिणाइ कम्म दुख्ोहपरंपराश्रो । जं से पुणो होइ दुहं विवागे ॥ ४६ ॥ ! सद्दे विरत्तो मणुओ विसोगो [ १३५ दुक्खोह परंपरेण | एए न लिए भवभे वि सन्तो जलेण वा पोक्खरिणी पलासं ॥ ४७ ॥ घाणस्स गन्धं गहणं वयन्ति, तं दो सहे तं रागहेउं तु मणुन माहु | अमरणुन्नमाहु, समोय जो तेसु स वीयरागो ॥ ४८ ॥ गन्धस्स घाणं गहणं वयन्ति, घाणरस गधं गहसां वयन्ति । रागस्स हेउं समन्नम हु, दोसस्स हेउ श्रम सुन्नमाहु ॥ ४६ ॥ गन्धे जो गिद्धिमुवेई तिब्व, क लिये पावइ से विणासं । रागाउरे ओ महगन्धगिद्धे, : सप्पे बिल ओ विध-निक्खमते ॥ ५० ॥ जे यावि दोसं समुवेइ ति, सिख से उ उवे दुक्ख । दुदन्तदोंसे सपण जन्तू, न किंचि गन्ध अवर भई से॥ ५१ ॥ Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १४६ ] [ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र एगन्तरन्ते रुइरंसि गन्धे, अता तालिसे से कुणइ पओसं । दुक्खस्स संपीलमुवेइ बाले, न लिप्पई तेरा मुणी विरागो ॥ ५२ ॥ गन्धाणुगासाणुगए य जीवे, चराचरे हिंसइ ऽगरूवे । चितेहि ते परितावेइ बाले, पीले अन्तट्टगुरु किलिट्टे ।। ५३ ।। गन्धाणुवारण परिग्गहेण: उप्पायणे रक्खणसन्निओगे । वर विश्रोगे य कहं सुहं से, संभोगकाले यतित्तलाभे ? ॥ ५४ ॥ गधे अतित्त य परिग्गहम्पि, सत्तोवसत्तो न उवेइ तुट्ठि । अतुट्ठिदो सेण दुही परस्स, लोभाविले आययई अदत्तं ।। १५ ।। दत्तहारिणो तराहा भिभूयस्स गन्धे तित्तस्स परिग्गहे य ।. माया वह लोभदोसा, तत्थावि दुक्खा न विमुञ्चर से ॥ ५६ ॥ मोसस्स पच्छा य पुरन्थओ य, पओगकाले यदुही दुरन्ते । - एवं श्रदन्ताणि समाययन्तो. गन्धे तित्तो दुहिओ णिस्सो ॥ ५७ ॥ गन्धापुरन्तस्स नररुम एवं, कुत्तो सुहं होज कयाह किंचि ? Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र ] तत्थोवभोगे वि किलेसदुक्खं, निव्वत्तई जस्स करण दुक्ख ॥५॥ एमेव गन्धम्मि गओ पओसं, . उवेइ दुक्खोहपरंपरायो। पदुटुचित्तो य चिणाइ कम्प्रे, जं से पुणो होइ दुहं विवागे ॥५६॥ गन्धे विरत्तोमणुओ विसोगो, ___एएण दुक्खोहपरंपरेण । न लिप्पइ भवमझे वि सन्तो, जलेण वा पोक्खरिणीपलासं॥ ६॥ जिब्भाए रसं गहणं वयन्ति, तं रागहेउं तु मणुन्नमाहु । तं दोसहेडं अमणुनमाहु, समो य जो तेसु स वीयरागो ॥६१ ॥ रसस्स जिब्भं गहणं वयन्ति, जिब्भाए रसं गहणं वयन्ति । रागस्स हेउं समणुन्नमाहु, दोसस्स हेउं अमणुन्नमाहु ।। ६२॥ रसेसु जो गिद्धिमुवेइ तिव्वं, अकालियं पावइ से विणासं। रागाउरे वडिसविभित्रकाए, मच्छे जहा आमिसभोगगिद्धे ।। ६३ ।। जे यावि दोसं समुवेइ तिव्वं, तसि क्खणे से उ उवेइ दुक्ख । दुहन्तदोसेण सएण जन्तू , न किंचि रसं अवरज्मई से ॥६४॥ Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - १४८]. . [श्रीउत्तराध्ययनसूत्र एगन्तरत्ते रुइरंसि रसे, .. प्रतालिसे से कुणई पोसं। दुक्खस्स संपीलमुवेइ बाले, न लिप्पई तेण मुणी विरागो ॥६५।। रसाणुगासाणुगए य जीवे, चराचरे हिंसइऽणेगरूवे, । चित्तेहि ते परितावेद बाले, - पीलेह अत्तगुरू किलिडे ।। ६६ ।। रसाणुवारण परिरहेण, .. उप्पायणे रक्खणसन्निोगे! वर विओगे य कहं सुहं से, . संमोकाले य अतित्तलामे ? ॥ ६७ ॥ रसे अतित्त य परिग्गह म्मि, सत्तोषसत्तो न उवेइ तुर्हि । अतुट्टिदोसेण दुही परस्स, लोलाविले प्राययई अदत्तं ॥ ६८॥ तपणाभिभूयस्स अदत्तहारिणो, .. रसे अदत्तम्स परिग्गहे य । मायामुसं वडइ लोभदोसा, तत्थावि दुक्खा न विमुञ्चई से ॥६९॥ मोसस्स पच्छा य पुरस्थ ओ य, पओगकाले य दुही दुरन्ते । एवं अदत्ताणि समाय यन्तो, . रसे ऋतित्तो दुहितो अणिस्सो।। ७० ॥ रसाणुरत्तम्स नरस्स एवं, कत्तो सुहं होज कयाकिंचि ? Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र] [१४६ तत्थोवभोगे वि किलेसदुक्ख, निव्वत्तई जस्स करण दुक्ख ॥ ७१ ॥ एमेव रसम्मि गओ पओसं, उवेइ दुक्खोहपरंपराओ । पदुद्दचित्तो य चिणाइ कम्म, जं से पुणो होह दुहं विवागे ॥७२॥ रसे विरत्तो मणुओ विसोगो, एएण दुक्खोहपरंपरेण । न लिप्पई भवमझे वि सन्तो, जलेण वा पोक्खरिणीपलासं ॥७३। कायस्स फासं गहणं वयन्ति, ते रागहेउं तु मणुन्नमाहु । तं दोसहेउ अमणुन्नमाहु, समो य जो तेसु स वीयरागो ॥४॥ फासस्स कायं गहरणं वयन्ति, कायस्स फासं गहणं वयन्ति । रागरस हेउं समगुन्नमा हु,. दोसस्स हे अमणुन्नमाहु ।। ७५ ॥ फासेसु जो गिद्धिमुवेद तिव्वं, अकालियं पावइ से विणासं। रागाउरे सीयजलावसन्ने, गाहग्गहीए महिसे विवन्ने । ७६॥ जे यावि दोसं समुवेइ तिव्वं, तसि क्खणे से उ उवेइ दुक्खं । दुद्दन्तदोसेण सएण जन्तू , न किंचि फासं अवरज्झई से ॥७॥ Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १५०] श्रीउत्तराध्ययनसूत्र एगन्तरत्त रुइरेमि फासे, अतालिसे से कुणई पओसं । दुक्खस्स संपीलमुवेइ बाले, __ न लिप्पई तेण मुणी विरागो ।।७८॥ फासाणुगासाणुगए य जीवे, चराचरे हिंसइऽणेगरूवे ।। चित्तहि ते परितावेइ बाले, पीलेहि अत्तगुरू किलिटे ॥ ७९ ॥ फासावारण परिग्गहेण, उपायणे रक्खणसन्निोगे। वए विनोगे य कहं सुहं से, संभोगकाले य अतित्तलाभे ॥८० ॥ फासे अतित्त य परिग्गहम्मि, सातोवसत्तो न उवेइ तुहिँ । अतुट्टिदोलेरए दुही परस्स. लोभाविले प्राययई अदत्तं ।। ८१॥ तराहाभिभूयस्त अदत्तहारिणो, फासे अतित्तस्स परिग्गहे य । मायामुसं वड्डइ लोभदं सा, तत्थावि दुक्खा न विमुच्चई ले ॥२॥ मोसस्स पच्छा य पुरस्थो य. पोगकाले य दुही दुरंते । एवं अदत्ताणि समाययन्तो, फासे अतित्तो दुहिओ अणिस्सो॥८३॥ फासाणुरत्तस्स नरस्स एवं, कत्तो सुहं होज कयाइ किंचि? Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र] [१५१ तत्थोवभोगे वि किलेसदुख, .. निव्वत्तइ जस्स करण दुक्ख ।। ८४॥ एमेव फासम्मि गओ पओसं, उवे दुक्खोहपरंपराओ । पदुद्दचित्तो य चिण इ कम्मं, जं से पुणो होइ दुहं विवागे॥५॥ फासे विरत्तो मणुप्रो विसोगो, एएण दुक्खोहपरंपरेण । न लिपपई भवमझे वि सन्तो, जलेण वा पोक्खरिणीपलासं॥८७॥ मणस्त भाव गहणं वयन्ति, तं रागहेंउ तु मणुन्नमाहु । तं दोसहे अमणुन्नमा हु, समोय जो तेसु स वीयरागो॥८॥ भावस्स मां गहणं वयन्ति, __ मणस्स भावं गहणं वयन्ति । रागस्स हेउं समणुन्नमाहु, . दोलस्स हेउं अमणुन्नमाहु ।। ८८॥ भावेलु जो गिद्धिमुवेइ तिव्वं, अकालिय पावइ से विणासं । रागाउरे कामगुणेसु गिद्ध, करेणुमगावहिए गजे वा || ८६ ॥ जे यावि दोसं समुवेइ तिव्वं, __ तसि क्खणे से उ उबेइ दुक्खं । दुहन्तदोसेण सएण जन्तू, .. न किंचि भावं अवरज्झई से ॥१०॥ Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १५२] [श्रीउत्तराध्ययनसूत्र एगन्तरत्त रुइरंसि भावे, अतालिसे से कुणई पओसं । दुक्खस्स संपीलमुवेइ बाले, ... न लिप्पई तेण मुणी विगगो॥९१ ।। भावाणुगासाणुगए य जीवे, चराचरे हिंसाऽऐगरूवे । चित्तहि ते परितावेइ बाले, पीलेहि अत्तगुरू किलिडे ।। ६२ ।। भावाणुवाएण परिग्गहेण, ___उपायणे रक्खणसन्निओगे । वए प्रोग्र कहं सुहं से, संभोगकाले य अतित्तलाभे? ॥१३॥ भावे अतित्त य परिग्गहमित्र, सत्तोवसत्तो न उवे तुढेि । अतुट्टिदोसेण दुही परस्स, लोभाविले आययई अदत्तं ।। ६४ ॥ तरहाभिभूयस्स अदनहारिणो, भावे अतित्तस्स परितगहे य । मायामुसं वड्डइ, लोभदोसा, तत्थावि दुक्खा न विमुञ्चई से।।९।। मोसस्स पच्छा य पुरत्थश्रो य, ........ पओकाले य दुही दुरन्ते। एवं अदत्तःपिा समाययन्तो भावे अतित्तो दुहिओ अणिस्सो ॥६॥ भावाणुरत्तस्स नरस्स एवं, कत्तो सुहं होज कहाइ किंचि? । Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र] [१५३ तत्थोवभोगे वि किलेसदुक्ख, . निव्वत्तई जस्स करण दुक्ख ॥ १७॥ एमेव भावम्मि गओ पओसं, . उवेइ दुक्खोहपरंपराओ । पदुद्दचित्तो य चिणाइ कम्म, जं से पुणो होइ दुहं विवागे ॥८॥ भावे विरत्तोमणुमो विसोगो, . एएण दुक्खोहपरंपरेण । न लिप्पई भवमझे वि सन्तो, जलेण वा पोक्खरिणीपलासं ॥६॥ एविन्दियत्था य मणस्स अत्था, दुक्खस्स हेमणुयस्स रागिणो। ते चेव थोवं पि कयाइ दुक्ख, न वीयरागस्ल करेन्ति किंचि॥१००॥ न कामभोगा समयं उवेन्ति, न यावि भोगा विगई उन्ति । जे तप्पोसी य परिग्गही य, सो तेसु मोहा विगई उवेइ ॥१०१ ।। कोहं च मारवं च तहेव माय, .. . लोहं दुगुच्छं अरई रई च । हासं भयं सोगपुमिथिवेय, ___ नपुंसवेयं विविहे य भावे ॥ १०२॥ श्रावजई एवमणेगवे, --- . एवंविहे कामगुणेसु सत्तो । अन्ने य एयप्पभवे -बिसेसे. ....... कारुण्णदीणे हिरिमे वइस्से ॥१०३॥ Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १५४ ] [ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र कपन इच्छिज सहाय लिच्छू, पच्छाणुतावे न तवप्पभयं । एवं बियारे अमिय पयारे, अवज्जइ इन्दियचोरवरसे || १०४ ॥ तओ से जायन्ति पश्रोषणाई, निमज्जिडं मोहमहरुणवस्मि । सुहेस्णिो दुक्खविणोयड', तप्पच्चयं उज्जमए य रागी ॥ १०५ ॥ विरजमाणस्स य इन्दियत्था, सद्दाइया तावइयप्पगारा । न तस्स सच्चे वि मरगुन्नथं वा, एवं संजायई समयमुवट्टियरस | अत्थेय संकपत्र तओ से, पीय कामगुणेषु तरहा ॥ १०७ ॥ स वीयरागो कय सव्व किञ्च्चो, खवेइ नाणावर खणेणं । तहेव जं दंसणमावरेइ, जं चन्तरायं पकरेइ कम्मं ॥ १०८ ॥ सव्वं तत्र जाणइ पासप य, अमोह होइ निरन्तराए । अणासवे झाणसमाहिजुत्ते, निव्वत्तयंती अमणुन्नयं वा ॥ १०६ ॥ ससंकष्पविकपणासं, उक्खए मोक्खमुद्देइ सुद्धे ॥ १०६ ॥ सो तस्स सव्वस दुस्स मुक्को, जं वाहई सययं जन्तुमेयं । Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्री उत्तराध्ययन सूत्र ] [ १५५ दीहामयं विष्वमुको पत्थो, तो होइ अच्चन्तसुही कयत्थो ॥ ११०॥ अरण्। इकालप्पभवस्स एसो, सव्वस्स दुक्खस्स पमोक्खमग्गो । दियाहिओ जं समुविश्व सत्ता, कमेरा श्रञ्चन्तसुही भवन्ति ॥ १११ ॥ त्ति बेमि || मायां समत्तं ॥ ३२ ॥ ॥ ग्रह कम्प्पयडी णाम तेत्तीसइमं अज्झयणं ॥ कम्मई वच्छामि, श्रापुत्रि जहक्कमं । जेहिं वृद्ध श्रयं जीवो, संसारे परिवट्टई ॥ १ ॥ नाणस्स वरणिजं, दंसणावरणं तहा । वेय णिज्जं तहा मोहं, ग्राउकम्मं तहेव य ॥ २ ॥ नामकम्मं च गोयं च, अन्तरायं तहेव य । एवमेकम्माई, डेव उ समासओ ॥ ३ ॥ नाणावर पञ्चविधं, सुयं ग्राभिणिबोहियं । ओहिनाां च तइयं, मणनां च केवलं ॥ ४ ॥ निद्दा तहेव पयला, निद्दानिद्दा पयलपयला य । ततो य थी गिद्धी उ, पंचमा होइ नायव्वा ॥ ५ ॥ चक्खुमचक्खू ओहिस्ल, दंसणे केवले य आवरणे । एवं तु नवविगष्पं, नायव्वं दंसणावरणं ॥ ६ ॥ वेयणीयपि यदुविहं सायमसत्यं च श्राहियं । सायरस उ बहू भैया, एमेव असायस्स वि ॥ ७ ॥ १. परिवत्तर | Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १५६] [श्रीउत्तराध्ययनसूत्र मोहणिजपि च दुविहं, सणे चरणे तहा। दंसणे तिविहं वुत्त, चरणे दुविहं भवे ॥ ८ ॥ सम्मत्तं चेव मिच्छत्तं, सम्मामिच्छत्तमेव य । एयाओ तिन्नि पयडीओ, मोहणिजस्स देसणे ॥ ६ ॥ चरित्तमोह कम्मं, दुविहं तु वियाहियं । . कसायमोहणिज तु, नोकसायं तहेव य ॥ १० ॥ सोलसविहभेए, कम्मं तु कसायज । सत्तविहं नवविहं वा, कम्पच नोकसायज ॥११॥ रइयतिरिक्खाउ मणुस्साउं तहेव य । देवाउयं चउत्थं तु, आउकम्मं च उश्यिहं ।। १२ ।। नामकम्मं तु दुविहं, सुहमसुहं च पाहियं । सुभस्स उ बहू भेया, एमेव असुहस्स वि ॥ १३ ॥ गोयं कम्नं दुविहं, उच्च नीयं च पाहियं । उच्च अट्टविहं होइ, एवं नीयं च पाहियं ।। १४ ।। दाणे लाभे य भोगे प, उवभोगे वीरिए तहा। पञ्चविहमन्तरायं, समासेण वियाहियं ॥ १५॥ . एयायो मूलपयडीओ, उत्तराओ य आहिया । पएसग्गं खेत्तकाले य, भावं च उत्तरं सुण ।। १६॥ सव्वेसिं चेव कम्पारणं, पएसमामणन्तगं । गंटियसत्ताईयं, अन्तो सिद्धाण आहियं ॥ १७ ॥ सम्बजीवाण कम्मं तु, संगहे छद्दिसागयं । सव्वेसु वि पएसेसु, सव्वं सम्वेण बद्धगं ॥ १८ ॥ उदहीसरिलनामारणं, तीसई कोडिकोडिओ। उक्कोसिया ठिई होइ, अन्तोमुहुत्त जहनिया ॥ १९ ॥ १. गंठि (प) सत्ताऽणाद । Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ १५७ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र ] श्रावर जिण दुरहंपि, वेयणिजे तहेव य । अन्तररा य कम्मम्मि, ठिई एसा वियाहिया ॥ २० ॥ उदहीसरिसनामा, सत्तरिं कोडिकोडिओ । मोहणिज्जस्स उक्कोसा, अंतोमुहुत्त जहन्निया ॥ २१ ॥ तेत्तीस सागरोवमा, उक्कोसेण वियाहिया | ठिई उ आउकम्मरूप, अन्तोमुहुत्त जहन्निया ॥ २२ ॥ उदहीस रिसनामा, वीसई कोडिकोडिओ । नामगोता उक्कोसा, अट्ठमुहुत्ता जहन्निया || २३ || सिद्धान्तभागो य, अणुभागा हवन्ति उ । सव्वेसु विपएसग्गं, सव्वजीवेसु इच्छियं ॥ २४ ॥ तम्हा एएस कम्मा अणुभागा वियाणिया | एएस संवरे चैव खवणे ज जए बुहो ॥। २५ ।। त्ति बेमि ॥ कम्पप्पयडी समत्ता ॥ ३३ ॥ || हलेसझयणं चोत्तीसइमं अज्झयणं । " लेसज्झयणं पव्क्खामि श्रणुचि जहकमं । छरापि कम्बलेसा, अणुभावे सुरोह मे ॥ १ ॥ नामाई वरणरसगन्धफास परिणाम लक्खणं । ठा ठिई गई चाउं, लेसाणं तु सुणेह मे ।। २ ।। किरा नीला य काऊ य, तेऊ पम्हा तहेव य । सुक्कलेसाय छट्ठा य, नामाई तु जहक्कमं ॥ ३ ॥ जी मूग निद्धसंकासा, गवलरिट्ठगसन्निभा । खंजजणनयगनिभा, किराहलेसा उ वराण ॥ ४ ॥ १. निज्झियं । Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ • १५८] [श्रोउ तराध्ययनसूत्र नीलासोगसंकासा, चासपिच्छसमप्पभा। वेरुलियनिद्धसंकासा, नीललेसा उ वरणओ ॥ ५॥ अपसीपुप्फसंकासा, कोइलच्छदसन्निभो। पारेवयगीवनिभा, क.ऊलेसा उ वरण प्रो ।। ६ ।। हिंगुलयधाउसंकाला, तरुणाइञ्चसन्निभा । सुयतुण्डपईवनिभा, तेउलेसा उ वरणओ ॥ ७ ।। हरियालभेयसंकासा, हलिहाभेयसमाभौ । सणासणकुसुम निभा, पम्हलेसा उ वरणग्रो॥८॥ संखंककुन्दसंकासा, खीरपूरैसृमप्पला। रययहारसंकासा, सुक्कलेसा उ वरणओ ॥ ९ ॥ ___जह कडुयतुम्बगरसो, निम्बरसो कडुयरोहिणिरसो वा । एत्तो. वि. अगन्तगुणो, रसो य किण्हाए नायवो ॥ १० ॥ जह तिकडुयस्म व रसो, तिक्खो जह हस्थिपिप्पलीए वा। एत्तो वि अगन्तगुणो, रसो उ नीलाए नायव्यो ।। ११ ।। जह तरुण अमरगरसो, .तुवरकविट्ठस्त वावि जारिसो।। पत्तो वि अणन्तगुणो, रसो उ काऊण नायवो ॥ १२ ॥ १. कोइलच्छवि० । २-सुयतुण्डालत्तदीवाभा । ३. हलिद्दाभेदसनिभा। ४. खीरधार । Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र ] [ १५६. जइ परिणयम्बगरसो, पक्कक विट्ठस्स वावि जारिसओ । पत्तो वि अन्तगुणो, रसो उ तेऊण नायव्वो ।। १३ ।। वरवरुणीए व रसो, विविहाण व आसवारा जारिस | मेहुमेरयस्स वरसो, एतो पहाए परपणं ॥ १४ ॥ खज्जूरमुद्दियरसो, खीररसो खंडलकररसो वा । पत्तो वि अांतगुणो, रसो उ सुक्काए नायव्वो ।। १५ ।। जह गोमडस्स गंधो सुरागमडस्स व जहा हिमडस्स । पत्तो विश्रांतगुणो, लेसागं अप्पसत्थाणं ॥ १६ ॥ जह सुरहिकुसुमगंधा, गंधवासाण पिस्समाणाणं । पत्तो वि अांतगुणो, पत्थलेस तिरहं पि ॥ १७ ॥ जह करगयस्स फासो, गोजिन्भाए य सागपत्ताणं । पत्तो वि अांतगुणो, लेसारां श्रप्पसत्थाणं ॥ १८ ॥ . जह वूरस्स व फासो, नवर्णायस्स व सिरीस कुसुमागं । एतो विश्रांतगुणो, पसत्थलेसाण तिरहं पि ॥ १६ ॥ तिविहो व नवविहो वा, सत्तावीस इविहेक्कसीओ वा । दुसओ तेयालो वा, लेसा होइ परिणामो ॥ २० ॥ पंचासवप्पवत्तो, तीहिं अगुत्तो छसु यदिरो य । तिव्वारंभपरिणओ, खुद्दो साहसिओ नरो ।। २१ ।। निद्धन्धसपरिणामो, निस्संसो श्रजिइन्दियो । एयजोगसमा उत्तो, किहलेसं तु परिणामे ॥ २२ ॥ १ इत्तो विश्रांतगुणो रसो उ पम्हाइ मायध्वो । २. गंधाण य Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १६०] [श्रीउत्तराध्ययनसूत्र इस्लाअमरिसअनवो, अविजमाया अमरिया । गिद्धी पोसे य सदे, एमत्त रसलोलुए ॥ २३ ॥ (सायगवेसए य) प्रारंभापो अविरो, खुद्दो साहस्सिो नरो एयजोगसमाउत्तो, नीललेसं तु परिणामे ॥ २४ ।। वंके वंकसमायारे, नियडिले अणुज्जुए । पलिउंचगओवहिए, मिण्छदिट्टी प्रणारिए ॥ २५ ॥ उपफालगदुट्ठवाई य, तेणे यावि य मच्छरी । एयजोगसमाउत्तो, काऊलेसं तु परिणामे ।। २६ ।। नीयावित्ती अचवले, अमाई अकुऊहले । विणीयविणए दन्ते, जोगवं उवहाणवं ।। २७ ।। पियधम्मे दढधम्मेऽवजभीरू हिएसए । एयजोगसमाउत्तो, तेउलेसं तु परिणामे ॥ २८ ॥ पयणुकोहमाणे य, मायालोमे य पयणुए ! पसन्तचित्त दन्तप्ता, जोगवं उवहाणवं ॥ २६ ॥ तहा पयगुवाई य, उवसन्ते जिइन्दिए । एयजोगसमाउत्तो, परहलेसं तु परिणामे ॥ ३० ॥ अट्टहाणि वजित्ता, धम्मसुक्काणि भायएं। पसन्तचित्त दन्तप्पा, समिए गुत्ते य गुत्तिसु ॥ ३१ ।। सरागे वीयरागे वा, उँवसन्ते जिइन्दिए । एयजोगसम्माउत्तो, सुक्कलेसं तु परिणामे ॥ ३२ ॥ असंखिजाणोनपिणीण, उस्स पिणीण जे समया। संखाईया लोगा, लेसाण हवन्ति ठाणाई ॥ ३३ ॥ मुहुत्तद्धं तु जहन्ना, तेत्तीसा सागरा मुहुत्तहिया । उकोसा होई, नायव्वा किराहलेसाए ॥३४॥ १. हियासए, अणासवे । २. साहए । ३. सुद्धजोगे। Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र ] [ १६१ मुहुत्तद्धं तु जहन्ना, दस उदही पलियम संखभागमव्भहिया | उक्कोसा होई ठिई, नायव्वा नीललेसाए ॥ ३५ ॥ मुहुत्तद्धं तु जहन्ना, तिरागुदही पलियम संखभागमन्भहिया । उक्कोसा होई ठिई, नायव्वा काउलेसाए ॥ ३६ ॥ मुहुत्तद्धं तु जहन्ना, दोरागुद ही पलियमसंखभागमन्भहिया । उकोसा होइ ठिई, नायव्वा ते उलेसाए || ३७ ॥ मुहुत्तद्धं तु जहन्ना, दस होन्ति य सागरा मुहुत्तहिया । उक्कोसा होइ ठिई, नायव्वा पम्हलेसाए ॥ ३८ ॥ मुहुत्तद्धं तु जहन्ना, तेत्तीसं सागरा मुहुत्त हिया | उकोसा होइ ठिई, नायव्वा सुक्कलेसाए ॥ ३६ ॥ पसा खलु लेसाणं, श्रहेण ठिई उ वण्णिया होइ । चसु विगई पत्तो, लेसारा ठिहं तु वोच्छामि ॥ ४० ॥ दस वाससहस्साई, काऊए ठिई जहन्निया होइ । 'तिरसुदही पलिश्रम, श्रसंखभागं च उक्कोसा ॥ ४१ ॥ तिरखुद ही पलिश्रोत्रममसंखभागं जहन्त्रेण नील ठिई । दस उददी पलिओवमश्रसंस्वभागं च उक्कोसा ॥ ४२ ॥ दस उदही पलिश्रोषमसंखभागं जहन्निया होइ। तेत्तीससागराई उक्कोसा होइ किराहाए लेसाए ॥ ४३ ॥ एसा नेरइया, लेसाण टिई उ वष्णिया होइ। नेण परं वोच्छामि, तिरियमगुस्साग देवारणं ॥ ४४ ॥ अन्तोमुहुत्तमर्द्ध, लेसाग ठिई जहिं जहिं जाउ । तिरियाण नराणं वा, वजित्ता केवलं लेसं ॥ ४५ ॥ मुहुंत्तद्धे तु जहन्ना उक्कोसा होइ पुञ्चकोडीओो । नवहि यरिसेहिऊ, नायच्या सुकलेसाए ॥ ४६ ॥ 9 : १. उक्कोसा तिन्नुदही पलियमसंखेज भागऽहिया । Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १६२] [श्रीउत्तराध्ययनसूत्र - १ एसा . तिरियनराणं, लेसाण ठिई उ वण्णिय होइ। । तेण परं वोच्छामि, . लेसाण ठिई उ देवाणं ॥ ४७ ॥ . दम वासरूहस्माई, ... . .., किराहाए ठिई जहन्निया होइ । पलियमसंखिजइमो, उकोसो होइ किरहाए ॥ ८ । जा किण्हाए ठिई खलु, उकोसा सा उ समयमभहिया । जहनेणं नीलाए, पलियमसंखं च उक्कोसा ॥ ४६॥ . जा नीलाए ठिई खलु, उकोसा सा उ समयमभहिया। जहन्नणं काऊए, पलियमसंखं च उक्कोसा ।। ५० ॥ तेण परं वोच्छा मि, तेऊलेसा जहा सुरगणाणं । भवणवइवाण मन्तरजोइसकेमाणियाणं च ।। ५१ ।। पलिनोवम जहन्ना, उक्कोसा सागग उ दुन्न दिया। पलियमसंखेजेणं, होइ भागेण तेऊए ।। ५२ ॥ दसवाससहस्साइं, तेऊए ठिई जहन्निया होइ । दुन्नुदही पलिश्रोबमअसंखभागं च उक्कोसा ॥ ५३ ।। जा तेऊण ठिई खलु, उकोमा सा उ समयमभहिया। जहन्नेणं पम्हाए, “दस महत्ताहियाइ उक्कोसा ॥ ५४॥ Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र ] [ १६-३ जा पहाए ठिई खलु, उक्कोसा सा उ सम्यमन्भहिया । जहां सुक्काए, तेत्तीस मुहुत्तमम्भहिया ॥ ५५ ॥ किरहा नीला काऊ, तिन्नि वि एयाश्रो अहम्मलेसाओ । एयाहि तिहि वि जीवो, दुग्गइ उववजइ ॥ ५६ ॥ तेऊ पहा सुक्का, तिनि वि एयाओ धम्मलेसाओ । एयाहि तिहि वि जीवो, सुग्गइं उववज्जइ ॥। ५७ ।। ? साहिं सव्वाहिं, पढमे समयम्मि परिणयाहिं तु । न हु कस्सइ उववाओ, परे भवे अस्थि जीवस्स ॥ ५८ ॥ लेसाहिं साहिं, चरिमे समयमि परिणयाहिं तुः । न हु कस्सइ उववाओ, परे भवे होइ जीवस्स ॥ ५९ ॥ अन्तमुहुत्तम्मि गए, अन्तमुहुत्तम्मि सेसए चेव । लेसाही परिणयाहिं, जीवा गच्छन्ति परलोय ॥ तम्हा एयासि लेसा, अणुभावं वियाणिया । अपसत्थाओ बजिता, पसत्थाओऽ हिट्ठिए मुगी ॥ ६१ ॥ ति बेमि ६० ॥ || लेसज्झयणं समत्तं ॥ ३४ ॥ || श्रह अणगारिज्जं गाम पंचतीसइमं अज्झयणं ॥ सुरोह मे एगग्गमणा, मग्गं बुद्धहि देसियं । जमायरन्तो भिक्खू, दुक्खाणन्तकरे भवे ॥ १ ॥ गिहवासं परिष्वज, पवजामस्सिए मुणी इमे संगे वियाणिज, जेहिं सज्जन्ति मारावा ॥ २ ॥ तहेव हिंसं अलियं, चोज अबम्भ सेवणं । इच्छाकामं च लोभं च, संजय परिवज्रए ॥ ३ ॥ १. सब्वणुदे० । Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १६४ ] मोहरं चित्तघरं, मलधूवेण वासियं । सकवाडं पण्डुरुल्लोय, मणसावि न पत्थर ॥ ४ ॥ इन्दियाणि उ भिक्खूस्स, तारिसम्मि उवस्सए । दुकराई' निवारे, कामरागविवहणे ॥ ५ ॥ सुसाणे सुन्नगारे वा, रुक्खमूले व इक्कओ । परिक्के परकडे वा, वासं तत्थाभिरोयए ॥ ६ ॥ फासुम्मि अणावाहे, इत्थीहिं श्रणभिदुप | तत्थ संकर वासं, भिक्खू परमसंजए ॥ ७ ॥ न सयं गिहाई कुव्विजा, व अन्नहिं कारए । गिहकम्मसमारम्भे, सूयागं दिस्सए वहो ॥ ८ ॥ तसा थावां च, सुहुमा बादराण य । तम्हा गिहसमारम्भ, संजओ परिवज्जए ॥ ६ ॥ तहेव भत्तपाणेसु, पयरो पयावणेसु य । [ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र पाणभूयद यट्ठाए, न पए न पयावए । १० ।। जलधन्ननिस्सिया जीवा पुढवीकट्ठनिस्सिया । 1 हम्मन्ति भत्तपाणेसु, तम्हा भिक्खू न पयावए ।। ११ ।। विस सो धारे, बहुपाणिविणासणे । नत्थि जोइसमे सत्थे, तम्हा जोई न दीवए ।। १२ ।। हिरणं जायरूवं च, मणसा वि न पत्थए । समले भिक्लू, विरए कयविक्कए ॥ १३ ॥ किन्तो कओ होइ, विकिकरणन्तो य वाणिओ । कविक्कम वट्टन्तो, भिक्खू न भवइ तारिसी || १४ || भिक्खियवं न केयव्यं, भिक्खुणा भिक्ववत्तिणा । कविक्कओ महादोसो, भिक्खावित्ती सुहावहा ॥ १५ ॥ 1. तु धारेउं । २. एगया । Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र । समुयारणं उछमेसिजा, जहासुत्तमणिन्दिय । लाभालामम्मि संतुटे, पिण्डवायं चरे मुणी !। १६॥ अलोले न रसे गिद्ध, जिब्भादन्ते अमुच्छिए। . न रसट्टाप भुजिजा; जवणट्ठाए महामुणी ।। १७ ॥ प्रचणं रयां चेव, वन्दणं पूयणं तह ।। इड्ढीसकारसम्मा, मणसा वि न पत्थए ॥ १८ ॥ सुकमाणं झियाएञ्चा, अणिगाणे अकिंचणे । वोसटकाए विहरेज', जाव कालस्स पजत्रो ।। १६ ॥ निज्जूहिऊण आहारं, कालधम्मे उवट्टिए। जहिऊण माणुस्सं बोन्दि, पहू दुक्खा विमुच्चई । २० ॥ निम्ममे निरहंकारे, वीयरागो अगासवो। संपत्तो केवलं नाणं, सासयं परिणिचुए॥२१॥ त्ति बेमि। ॥ अणगारज्झयणं समत्तं ॥ ३५ ॥ ॥ श्रह जीवाजीवविभत्ती णाम छत्तीसइमं अज्झयणं ।। जीवाजीवविभत्ति मे, सुणेहेगमणा इओ। जं जाणिऊण भिक्खू, सम्मं जयइ संजमे ॥ १॥ जीवा चेव अजीवा य, एस लोए वियाहिए । अजीवदेसमागासे, आलोगे से वियाहिए ॥ २ ॥ दबओ खेत्तयो चेव, कालो भावो तहा। परूवणा तेसिं भवे, जीवाणमजीवाण य ॥३॥ रूविणों चेव रूबी य, अजीवा दुविहा भवे । अरूवी दसहा वुत्ता, रूविणो य चउबिहा ॥ ४॥ १. चइऊण । २. मुणेहमेगमणा । ३. समणे । Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [श्रीउत्तराध्ययनसूत्र धम्मत्थिकाए तसे, तप्पएसे य पाहिए । अहम्मे तस्स देसे य तप्पए से य पाहिए ।। ५ ।। आगासे तस्स दंसे य, तप्पए से य पाहिए । अद्धासमर चेव, अरूपी दसहा भवे ।। ६ ।। धम्माधम्मे य दो चेव, लोग मित्ता वियाहिया। लोगालोगे य ागाने, समए समयखेत्तिए ।। ७ ।। धम्माधम्मागासा, तिन्निवि एए अणः इया। अपज वसिया चेव, सम्बद्धं तु वियाहिए. ।। ८ ॥ 'सम एवि सन्तई पप्प, एवमेव वियाहिया। आएसं पर साईए, सपजवसिएवि य ।। ९ ।। खन्धा य खन्धदेसा य, तप्पएसा तहेव य । परमाणुणो बोघवा, रूविणो य च उबिहा ॥ १० ॥ एगत्तेण पुहत्त, खन्धा य परमाणु य । लोएगदेसे लोए य, भइयव्वा ते उखेत्तओ ॥ ११ ॥ (सुहमा सव्वलोगम्मि लगदेसे य वायग।) इत्तो कालविभागं तु. तेसिं वुच्छं च उम्बिई ॥१२ ।। संतई पप्प तेऽणाई, अप्पज्जवसियावि य । ठिई पडुच्च साईया, सपजवसिया वि य ॥ १३ ॥ असंखकालमुक्कोसं, एको समग्रो जहन्नयं । अजीवाण य रूबीण, ठिई एसा वियाहिया ॥ १४ ॥ अणन्तकालमुकोसं, एको समओ जहन्नयं । अजीवाण य रूवीण, अन्तरेयं वियाहियं ॥ १५ ॥ वराण पो गन्धो चेव, रसओ फासो तहा। संठाणो य विन्नेमो, परिणाम तेसि पंच हा ॥ १६ ॥ १. एमेव संतई पप्प समए वि विवाहिए। Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्री उत्तराध्ययन सूत्र [१६७ वरण श्रो परिणया जे उ, पञ्चहा ते पकित्तिया। किराहा नीला य लोहिया, हलिद्दा सुक्किला तहा ॥ १७ ॥ गन्धो परिणवा जे उ, दुविहा ते वियाहिया। सुभिगन्धपरिणामा, दुब्भिगन्धा तहेव य ।। १८ ।। र सओ परिणाया जे उ, पञ्चहा ते पकित्तिया। तित्तकडुयकसाया, अम्बिला महुरा तहा ॥ १९ ।। फासओ परिणया जे उ, अट्टहा ते पकित्तिया। कम्खडा मउआ चेव, गरुया लहुअा तहा ॥ २० ।। सीया उराहा य निद्धा य, तहा लुक्खा य ग्राहिया। इय फासपरिणया एए, पुग्गला समुदाहिया ।। २१ ।। संठाणो परिणया जे उ, पञ्चहा ते पकित्तिया। परिमंडला य वट्टा य, तंसा चउरंसमायया ॥ २२ ॥ वरणओ जे भत्रे किरहे, भइए से उ गन्धओ। रसओ फासओ चेव, भइए संठाणोवि यः ॥ २३ ॥ वरणओ जे भवे नीले, भइए से उ गन्धयो । रसग्रो फासो चेव, भइए संठाणोवि य ॥ २४ ॥ वरणणो लोहिए जे उ, भइए से उ गन्धओ। रसओ फासयो चेव भइए संठ गोवि य ॥ २५ ॥ वराण ओ पीयर जे उ, भइए से उ गन्धो । रसओ फासो चेव, भइए संठाणमोवि य ॥ २६ ॥ वरणो सुक्किले जे उ, भइए खेउ गन्धो । रसो फासो चेव, भइए संठाणवि य ।। २७ ।। गन्धयो जे भये सुम्भी, भइए से उ वराण ओ । रस प्रो फासपो चेव, भइए संठाणोवि य ॥ २८ ॥ 'गन्धो जे भये दुभी, भइए से उ वरणओ । रसओ फोसओ देव, भदए संठाणोधि य ॥२६॥ Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १६८ ] [ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र चेव, भइए संठाणओविय ॥ ३० ॥ रस तित्तए जे उ, भइए से उ वरणओ । गन्धओ रस रसओ कडुए जे उं, भइए से उबरणओ । गन्धओ फासओ चेव, भइए संठाणओवि य ।। ३१ ।। रसओ कसाए जे उ, भइए से उ वरणओ । गन्धओ फासो चेत्र, भइए संठाय श्रोवि य ।। ३२ ।। रसओ अम्बिले जे उ, भइए से उ वरणओ । गन्धओ फासओ चेव, भइए संठाणओवि य ॥ ३३ ॥ रसओ महुरए जे उ, भइव से उ वरणओ । गन्धओ फासओ चेव, भइए संठाणओवि य ।। ३४ ।। फासओ कक्खडे जे उ, भइए से उ वरणओ । गन्धश्रो रसओ चेव, भइए संठा ओवि य ।। ३५ ।। फासओ मउए जे उ, भइए से बराओ । गन्धओ रस फासओ गुरूर जे उ, भइए से उ वरणश्रो । गन्धओ रसओ चैत्र भइए संठाण प्रोविय ॥ ३७ ॥ ! फास लहुए जे उ, भइए से उ वरणओ । गन्धो रसओ चेव, भइए संठाणओवि य ॥ ३८ ॥ फासए सीयए जे उ, भइए से वरण | गन्धओ रस चेव, भइए संठार ओवि य ॥ ३९ ॥ फासओ उराहए जे उ, भइए से उ चंगरायो । गन्धो रसो चेव, भद्दए संठाणविय ॥ ४० ॥ फासो निद्वए जे उ, भइर से उ वणयो । गन्धो रस चेव, भइए संठाण ओवि य ।। ४१ ।। फासो लुकखण् जे उ, भइए से उ वरणओ । ग्रन्धो रसओ चेव, भइए संठाणनोवि य ॥ ४२ ॥ चेव, भइए संठाणवि य ॥ ६६ ॥ · Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र] [१६६ परिमण्डलसंठाणे, भइए से उ वरणओ। गन्धो रसो चेव, भइर फासोवि य ॥४३॥ संठाणो भवे वट्टे, भइए से उ वराणयो। गन्धो रसनो चेव. भइए फासओवि य ।। ४४ ॥ संठाण यो भवे तसे, भइए से उ वराणो । गन्ध यो रसओ चैव, भइए फासओवि य ॥ ४५ ॥ संठाणो य च उरंसे, भइए से उ वरण अो। गन्धो रसश्रो चेव, भइए फासोवि य ॥ ४६॥ जे प्राययसंठाणे, भइए से उ वरण श्रो। गन्धो रसओ चेव, भइए फासोवि य ॥ ४७।। एसा अजीवधिभत्ती, समासेण वियाहिया । इत्तो जीवविभत्ति, वुच्छामि अणुपुव्यसो।। ४८ ॥ संसारत्था य सिद्धा य, दुविहा जीवा वियाहिया सिद्धा णेगविहा वुत्ता, तं मे कित्तय ओ सुण ॥ ४९॥ इत्थीपुरिससिद्धा य, तहेव य नपुंसगा। सलिंगे अन्नलिंगे य, निहिलिंगे तहेव य ।। ५० ।। उक्कोसोगाहणार य, जहन्नमज्झिमाइ य । उड्ढ अहे य तिरियं च, समुद्दम्मि जलम्मि य ॥ ५१ ॥ दस य नपुंसएसु, वीसं इत्थियासु य । पुरिसेसु य अट्ठसयं, समएणेगेण सिज्झइ ।। ५२ ।। चत्तारि य गिहलिंगे, अन्नलिंगे दसेव य । सलिंगेण अट्ठसंय, समएणेगेण सिज्झइ ॥ ५३॥ उक्कोसोगाहणाए य, सिज्झन्ते जुगवं दुवे , .... चत्तारि जहन्ना ए मज्झे अठुत्तरं सयं ।। ५४ ।। ... १. जयमझे। Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १७० ] [ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र उरुलोए य दुवे समुद्दे, तो जले वीसमहे तहेव य । सयं च अत्तरं तिरियलोए, समररोगे सिज्झइ धुवं ॥ ५५ ॥ कहिं पहिया सिद्धा ? कहिँ सिद्धा पट्टिया ? कहिं बोन्दि, चरत्ताणं ? कत्थ गन्तुगु सिज्झई ? ॥ ५६ ॥ अलोए पडिहया सिद्धा, लोगग्गे य पइट्टिया | " इहं वन्दि चइत्ताणं तत्थ गन्तूरा सिज्झइ ॥ ५७ ॥ बारसहिं जोयहिं सव्वस्सुवरिं भवे । ईसिप भारनामा उ पुढवी छत्तसंठिया ॥ ५= ॥ पण्यानसय सहस्सा, जोयणा तु आयया । तावइयं चैव विधिरण, तिगुणो साहिय परिरओ ॥ ५६ ॥ अजोय वा हल्ला सा मज्झग्मि दियाहिया । परिहायन्ती चरिमन्ते, मच्छिपत्ता उ तर ययरी ॥ ६० ॥ ग्रज्जु सुवणगमई, सा पुढवी निम्मला सहावेण । उत्तारागच्छत्तगसंठिया य, भरिया जिरांवरे हिं ॥ ६९ ॥ संखक कुंद संकासा, पण्डुरा निम्मला सुहा सीयाए जोयणे तत्तो, लोयन्तो उ वियाहिओ ॥ ६२ ॥ जोयणस्स उ जो तन्थ, कोसो उवरिमो भवे । तरुन कोसरून छम्भाए. सिद्ध णोगाहणा भवे ।। ६३ ।। तत्थ सिद्धा महाभागा, लोगग्गम्मि पट्टिया । भवपवंचो मुक्का, सिद्धिं कराई गया ॥ ६४ ॥ १. तिउ साहिय परिरयं । Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र ] उस्सेहो जस्स जो होइ, भवम्मि चरिमम्मि उ । तिभागहीणो तत्तो य, सिद्धाणोगाहणा भवे ॥ ६५ ॥ एगते साईया. अपजबसियावि य । पुहत्तेण अणाइया, अपजवसियावि य ॥ ६६ ॥ अरुविण जीवगणा नादंसणसन्निया | अउलं सुहं संपत्ता, उवमा जस्स नत्थि उ ॥ ६७ ॥ लोगेगदेसे ते सब्वे, नाणदंसणसन्निया । संसारपार नित्थिरण, सिद्धिं वरगई गया ॥ ६८ ॥ संसारत्था उ जे जीवा, दुबिहा ते वियाहिया । तसा य थावरा चेव, थावरा तिविहा तहिं ॥ ६६ ॥ पुढवी आउजीवा य, तहेव य वणस्लइ । इथे थावरा तिविहा, तेसिं भेए सुरोह मे ॥ ७० ॥ दुविहा उ पुढवीजीवा, सुहुमा बायरा तहा । पजत्तमपजत्ता, एवमेव दुहा पुणो ॥ ७१ ॥ वायग जे उपजत्ता, दुविहा ते वियाहिया । : सराहा खरा य बोधव्वा सरहा सत्तविहा तहिं ।। ७२ ।। किराहा नीला य रुहिरा य, हलिद्दा सुक्किला तहा । पण्डुपगमट्टिया, खरा छत्तीसईविहा ॥ ७३ ॥ पुढवी य सक्करा बालुया य, श्रय-तम्ब " हरियाले [ १७१ १ लोश्रग्गदे से | उवले सिला य लोणुसे । तय-सीसग, रुम्प - सुवरणे य वइरे य ॥ ७४ ॥ हींगुलए, मणोसिला सासगंजण - पवाले । Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १७२] [श्रीउत्तराध्ययनसूत्र अब्भपडलब्भवालय, बायरकाए मणिविहाणे ॥७५ ॥ गोजए य रुयगे, अंके फलिहे य लोहियक्खे य । मरगय-मसारगल्ले, भुयमोयग-इन्दनीले य ।। ७६ ॥ चन्दण गेरुय हंस गब्भे, पुलए सोगन्धिए य बोधव्वे । चन्दाहवेरुलिए, जलकन्ते सूरकन्ते य ॥ ७७ ॥ एए खरपुढवीए, मेया छत्तीसमाहिया। एगविहमनाणत्ता, सुहमा तत्थ वियाहिया ॥ ८ ॥ मुहमा य सञ्चलोगमिम, लोगदेसे य बायरा। इत्तो काल विभाग तु, वुन्छ तेसिं च उब्धिहं ॥ ७६ ।। तई पप्पऽणाईया, अपजवसियावि य । ठिइं पडुच्च साईया, सपज्जवसियावि य ॥ ८०॥ बावीससहस्साई, वासाणुक्कोलिया भवे । आउठिई पुढवीण, अन्तोमुहुतं जहन्निया ।। ८१ ॥ असंखकालमुक्कोसं, अन्तोमुहुत्त जहन्नयं । काय ठिई पुढवीण. तं काय तु अमुचओ ।। ८२ ।। अणन्तकालमुक्कोसं, अन्तोमुहुत्तं जहन्नयं । विजढम्मि सए काए, पुढदिजीवाण अन्तरं ॥ ३ ॥ पएसिं वरणओ चेव, गन्धओ रसफासो । . संठाणा देसओ वावि, विदाणाई सहस्ससो॥ ८ ॥ दुविहा पाउजीवा उ, सुहमा बायरा तहा। पजत्तमपजत्ता, एवमेव दुहा पुणो ।। ८५॥ वायरा जे उ पज्जत्ता, पंचहा ते पकित्तिया । सुद्धोदए य उस्से य, हरतरणू महिया हिमे ॥८६॥ एगविहमणाना, सुहमा तत्थ वियाहिया। सुहमा सव्वलोगम्मि, लोगदेसे य बायरा ॥ ८७ ।। Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र] [१७३ संतई पप्पऽणाईया, अपजवसियावि । ठिइं पडुच्च साईया, सपजवसियावि य ॥८॥ सत्तव सहस्साई, वासाणुक्कोसिया भवे । आउठिई पाऊण, अन्तोमुहुत्तं जहनिया ॥ ८६ ।। असंखकाल मुक्कोसं, अन्तोमुहुत जहन्न । काय ठिई आऊण, तं कायं तु अभुचो ॥१०॥ अणन्तकालमुक्कोसं, अन्तोमुहुत्त जहन्नयं । । विजढम्मि सएकाए, पाऊजीवारण अन्तरं ।। ६१ । एएसिं वरणग्रो चेन, गन्धओ रसफासो । संठाणादेसओ वावि, विहाणाई सहस्ससो ॥९२ ।। दुविहा वणस्सईजीवा, सुहमा बायरा तहा। पजत्तमपजत्ता, एवमेव दुहा पुणो ॥ ३२॥ वायरा जे उ पजत्ता, दुविहा ते वियाहिया। साहारणसरीरा य, पत्तेगा य तहेव य ॥ १४॥ पत्तगसरीराओऽणेगहा, ते पकित्तिया। रुक्खा गुच्छा च गुम्मा य, लया वल्ली तणा तहा ॥ ६५ ॥ वलया पवगा कुहुणा, जलरुहा ओसही तहा। हरियकाया बोधवा, पत्तगा इह आहिया ॥६६॥ साहारणसरीराओऽणेगहा, ते पकित्तिया । आलुए मूलए चेव, सिंगबेरे तहेव य ।। ६७ ॥ हिरिली सिरिली सस्सिरिली, जावई केयकन्दली। पलण्डुलसणकन्दे य, कन्दली य कहुचए ॥ ८॥ लोहिणी हूयत्थी हूय,, कुहगाय तहेव य । करदे य वज्जकन्दे य, कन्दे सूरणए तहा ॥ ६ ॥ १. यारसविभेएण पत्त या उ वियाहिया। २. पम्वया । Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १७४] [श्रीउत्तराध्ययनसूत्र अस्स करणी य, बोधव्वा, सीह : राणी तहेव य । मुसुराढी य हलिद्दा य, णेगहा एवमायओ ।। १०० ।। एगविहमणाणत्ता, सुहुमा तत्थ वियाहिया। सुहुपा सबलोगम्मि, लोगदेसे य बायरा ॥ १०१ ॥ संतई पप्प णाईया, अपजवसियावि य । ठिई पडुच्च साईया, सपज पसियावि य ।। १०२ ॥ दस चेव सहस्साई, वाम्माणुकोसिया भवे । वणप्फईण ग्राउं तु अन्तोमुहत्तं जहन्निया ॥ १०३ ॥ अगन्तकालमुक्कोसं, अन्तोमुहुत्तं जहन्नयं । कायठिई पणगाणं, तं कायं तु अमुचो ॥ १०४ ।। असंखकालमुकोसं, अन्त मुहुत्तं जहन्नयं । विजहम्ति सए काए, पणगजीवाण अन्तरं ।। १०५ ।। एएसिं वरणओ चेव, गन्धो रसफासयो। संठाणदेसमो वावि, विहाणाई सहस्ससो ॥ १०६ ।। इच्चए थावरा तिविहा, समासेण वियाहिया। . इत्तो उ तसे तिविहे, वुच्छामि अणुपुव्यसो ॥ १०७ ।। तेऊ वाऊ य वोधवा, उराला य तसा तहा। इच्चए तसा ति चिहा, तेसिं भेए सुणेह मे ।। १०८ ॥ दुविहा तेउजीवा उ, सुहुमा बायरा तहा। पज्जत्तम पजता, एवमेए दुहा पुरणो ।। १०६ ।। बायरा जे उ पजत्ताऽगहा ते वियाहिया । इंगाले मुम्मुरे अगणी, अञ्चिजाला तहेव य ! ११०॥ उका विज्जू य बोधवा णेगहा एवमायो । एगा हमणाणत्ता, सुहुमा ने वियाहिया ॥ १११ ॥ सुहमा सबलोगम्मि, लोगदेसे य बायरा । इत्तो कालविभागं तु, तेसिं वुच्छं चउव्विहं ॥ ११२ ॥ Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्री उत्तराध्ययन सूत्र ] संत पाईया, अजबसियावि य । ठिई पडुच्च साइया सपजवसियावि य । ११३ । तिराणेव अहोरत्ता, उक्कोसेण वियाहिया | " उठिई तेउ, अन्तोमुहुत्तं जहनिया ॥ ११४ ॥ श्रसंखकाल मुकोर्स, अन्तोमुहुत्तं जहन्नयं । कायठिई तेऊणं, तं कार्यं तु श्रमुं ओ ।। ११५ ।। अरणन्तकालमुक्कोसं, अन्तोमुहुत्तं जहन्नयं । विजढम्म सए क. ए, तेऊजीवाण अन्तरं ॥ ११६ ॥ एरसिं घराणओ चैव गन्धश्रो रसफासओ । ठाओ, विहाणाई सहम्ससो ॥ ११७ ॥ दुविदा वाउजीवा उ, सुहुमा बायरा तहा । पजत्तम जत्ता, एवमेव दुहा पुणो ॥ ११८ ॥ बायरा जे उपजत्त', पञ्चहा ते पकित्तिया । उक्क लिया मण्डलिया, घणगुजा सुद्धवाया य ॥ ११६ ॥ संवगवाये य, रोगहा एवमायो । [ १७५ एग विहमणाणत्ता, सुहुमा तत्थ वियाहिया ॥ १२० ॥ सुहुमा सबलोगम्मि, लोगदेसे य बायरा । इत्तोकालविभागं तु, तेसिं वुच्छं चउन्विहं ।। १२१ ।। सन्तई पप्पाईया, अपज्जवसियाति य । ठिदं पहुच ऽणाईया, मपज्जबसिया वि य ॥ १२२ ॥ तिण्णेव सहस्साइं वासाक्कोसिया भत्रे । उठि वाऊणं, अन्तोमुहुत जहनिया ॥। १२३ ।। संखकालमुकोर्स, अन्तोमुहुत्त जहन्नयं । कायठिई वाऊ, तं कायं तु च ॥ १२४ ॥ अन्नकालमुक्कसं, अन्तोमुहुत्तं जहन्नयं । विजढम्म सए काए, वाऊजीवाणं ग्रन्तरं ।। १२५ ।। • Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १७६] [श्रीउत्तराध्ययनसूत्र एएसिं वराणो चेव गन्धओ रसफासो। संठाण देसओ वावि, विहाणाई सहस्ससो ।। १२६ ॥ उराला तसा जे उ, चउहा ते पकित्तिया । बेइन्दिया-तेइन्दिया-चउरो पंचिन्दिया तहा ।। १२७ ॥ बेइन्दिया उ जे जीवा, दुविहा ते पकित्तिया । पजत्तमपजता, तेसिं भेए सुणेह मे ॥ १२८ ॥ किमिणो सोमङ्गला चेव, अलसा माइवाहया।। वासीमुहा य लिप्पिया, संखा संखणगा तहा ॥ १२६ ।। पल्लोयाणुल्लया चेव, तहेव य वराडगा। जलुगा जालगा चेव, चन्दणा य तहेच य ॥ १३० ॥ इह बेइन्दिया एएऽणेगहा एवमायो। लोगेगदेसे ते सव्वे, न सम्वत्थ वियाहिया ॥ १३१ ।। संतई पपणाइया अपजयसियावि य ।। ठिइं पडुच्च साईया, सपज्जवसियावि य ॥ १३२ ॥ .. वासाई बारसा चेव, उक्कोसेण वियाहिया । बेइन्दिय आउठिई अन्तोमुहुत्तं जहनिया ।। १३३ ।। संखिज्जकालमुक्कोसं, अन्तोमुहुत्तं जहन्नय । .. बेइन्दियजीवाण, अन्तरं ज वियाहियं ।। १३४॥ .. अणन्तकालमुक्कोसं, अन्तोमुहुत्तं जहन्नयं । बेइन्दियजीवाणं, अन्तरं च वियाहियं ।। १३५ ॥ एएसि वरणओ चेष, गन्धओ रसफसओ। संठाणादेसओ वावि, विहाणाई सहस्सो ।। १३६ ॥ तेइन्दिया उ जे जीवा. दुविहा ते पकित्तिया । . पजत्तमपजत्ता, तेसिं भेए सुणेह मे ।। १३७ ॥ कुन्थुपिपीलिउडुसा, उक्कलुद्देहिया तहा। तणहारकट्टहारा य, मालुगा पत्तहारगा ॥ १३८ ।। Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र] [१७७ कप्पासटिमिजा य, तिंदुगा तउसमिंजगा । सदावरी य गुम्मी य, वोधव्वा इन्दगाइया ।। १३६ ।। इन्दगोवगमाईया णेगहा एवमायो। लोगेगदेसे ते सव्वे, न सम्बत्थ वियाहिया ॥ १४० ॥ संतई पप्पणाईया, अपजवसियावि य । ठिइं. पडुच्च साईया, सपजवसियावि य ।। १४१ ॥ एगूणपण्णहोरत्ता, उक्कोसेण वियाहिया। तेइन्दियाउठिई, अन्तोमुहुत्तं जहनिया ॥ १४२॥ संखिजकालमुक्कोस, अन्योमुहुत्तं जहन्नयं । तेइन्दियकाय ठिई तं कायं तु अमुंचओ ॥ १४३ ॥ अणन्तकालमुकोसं, अन्तोमुहुतं जहन्नयं । तेइन्दिरा जीवाण, अंतरं तु वियाहियं ।। १४४ ॥ एएसिं वएणो चेव, गन्धओ रसफासओ। संडाणादेस प्रो वावि, विहाणाइं सहस्ससो ।। १४५ ॥ चारेन्दिया उ जे जीवा, दुविहा ते पकित्तिया। .. पजतमरज ता, तेसिं भेए सुणेह मे ॥१४६ ।। अन्धिया पोत्तिया चेव, मच्छिया मसगा तहा। . भमरे कीड़पयंगे य, ढिकुणे कंकणे तहा ॥ १४७ ।। . कुरकुडे सिंगिरीडी य, नन्दावते य विच्छुए । .: डोले भिगीरीडी य, विरिली अच्छिचेहए ।। १४८ ।। अच्छिले माहए अच्छिरोडए, : विचित्त - चित्तपत्तर । उहिंजलिया जलकारी य, नीया तन्तघयाइया ॥१४९ ॥ १. तंववगाइया। Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र १७८ ] गहा एवमायओ । १५१ ॥ ॥ १५३ ॥ इस चउरिन्द्रियाएर, लोगेग रेसे ते सत्रे, न सम्वत्य वियाहिया ।। १५० ।। संत पपलाईया, अपजबरिया विय। ठिइं पडुच साईचा, संपजबसिया विय ॥ छच्चैव मासाऊ, उक्कोसेण वियाहिया । चरिन्द्रियआउटिई, अन्तोमुहुत्तं जहन्निया ।। १२२ ।। संखिज्जकालमुक्कसं, श्रन्तोमुहुत्तं जहन्नयं । चाउरिन्द्रियकायठिई. तं कार्यं तु अमुं अणन्तकालमुक्कोसं, अन्तोमुहुत्तं जहन्नयं । चउरिन्दियजीवाण, अन्तरं च वियाहियं ॥ १५४ ॥ एएसिं वरण चैव, गन्धओ रसफो । संठाणादेसओ वावि, विहाणाई सहस्लसो ।। १५५ || पंचिन्दिया उ जे जीवा, चउत्रिहा ते वियाहिया । नेरइयतिरिक्खा य, मणुया देवा य हिया ॥ १५६ ॥ नेरइया सत्तविहा, पुढवीसु सत्तसु भवे । रयणाभसक्काराभा, वालुयाभा य अहिया ॥ १५७ ॥ पंकाभा धूमाभा, तमा तमतमा तहा । ss नेरइया एए, सत्तहा परिकित्तिया ॥ १५८ ॥ लोगस्स एगदेसम्मि ते सव्वे उ वियाहिया । एतो कालविभागं तु, वोच्छे तेसिं चउविहं ।। १५६ ।। संत पप्पऽणाईया, अपजवसियावि य । ठिई पडुच्च साइया, सपजयसियावि य ॥ १६० || सायरोवन मेग त उक्कोसेरण दियाहिया | तु पउमाए जहनणं, दसवास सहस्सिया ॥ १६१ ॥ १. जोगर एगा देसम्म ते सव्वें परिकिंत्तिश्रा । Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र 1 तिराणेव सागरा ऊ, उक्कोसेण वियाहिया। दोच्चाए जहन्नण, एगं तु सागरोवमं ।। १६२ ।। सत्तव सागरा ऊ, उक्कोसेण वियाहिया । तइयाए जहन्नण, तिराणेव सागरोवमा ॥ १६३ ॥ दस सागरोवमा ऊ, उक्कोसेण वियाहिया । चउत्थीए जहणं, सत्तेव सागरोवमा ॥ १६४ ॥ सत्तरस सागर। ऊ, उक्कोरण वियाहिया । पंचमार जहन्नेण, दस चेव सागरोवमा ।। १६५ ।। बावीस सागरा ऊ, उक्कोसेण वियाहिया। छट्ठीए जहन्ने सत्तरस सागरोवमा ॥ १६६॥ तेत्तीस सागरा ऊ, उक्कोसेण वियाहिया । खत्तमाए जहन्नण, बावीसं सागरोवमा ॥ १६७ ।। जा चेव य पाउठिई, नेरइयाणं वियाहिया । सा तेसिं काय ठिई, जहन्नुकोसिया भवे ॥ १६८ ।। अणन्तकालमुकोसं, अन्तोमुहुतं जहन्नय। विजढस्त्रि सए काए, नेरइयाणं तु अन्तरं ।। १६९।। एपसिं वरणओ ऐव, गन्धो रसफासो । संठाणादेसो कावि, विहाणाई सहस्ससो ।। १७० ।। पंचिन्दियतिरिक्खाओ, दुविहा ते वियाहिया। संमुच्छिमतिरिक्खाओ, गम्भवक्कन्तिया तहा ॥ १७१ ॥ दुविहा ते भवे तिविहा, जलयरा थलयरा तहा । नहयरा य बोधव्या, तेसिं मेए सुणेह मे ।। १७२ ।। मच्छा य कच्छभा य, गाहा य मगरा तहा । सुसुमारा य वोधव्वा, पंचहा जलयराहिया ॥ १७३॥ Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १८०] [ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र १७८ ॥ लोएगदेसे ते सव्वे, न सव्वत्थ वियाहिया | पत्तो कालविभागं तु, वोच्छं तेसिं चउव्विहं ॥ ९७४ ॥ संतई पप्पाइया, अपज्जवसिया चि य । ठिइं पडुच्च साईया, सपज्जवसिया विय ॥ १७५ ॥ एगा य पुव्त्रकोडी, उक्कोसेण वियाहिया । आउटिई जलयां, अन्तोमुहुंत जहन्निया || १७६ ॥ पुव्वको डिपुहन्तं तु, उक्कोसेण वियाहिया । काय ठिई जलयराणं, श्रन्तोमुहुत्तं जहन्नयं ॥ ९७७ ॥ अणन्तकालमुक्कोसं, अन्तोमुहुत्तं जहन्नयं । विजढम्म सए काए, जलयरांरंग तु अन्तरं ॥ (एएसिं वरणओ चैव गन्धओ रसफासो । संठाणादेो वावि विहाणाई सहस्सओ ॥ ) चउपयाय परिसप्पा, दुविहा थलयरा भवे । चउपया चउविहा उ, ते मे कित्तय सुण ।। १७६ ।। एगखुरा दुखुरा चेव, गण्डीपय सणहप्पया | हयना इगोणमाइ गयम इसी हमाइलो ।। १८० ॥ भुरगपरिसप्पा य, परिसप्पा दुबिहा भवे । गोहाई गहिमाई य, एक्केक्का रोगहा भवे ।। १६१ ॥ लोग देते ते सत्रे, न सव्वत्थ वियाहिया । एतो कालविभागं तु, वोच्छं तेसिं चउध्वि ॥ १८२ ॥ संत पप्पऽणाईया, अपज्जवसियावि य । ठिइं पडुच्च साईया, सपजवसियाबि य ॥ १८३ ॥ पलिश्रोमाई तिथिग उ, उक्कोसेस विग्राहिया । आउठिई थलयराणं, श्रन्तोमुहुत्तं जहन्निया ॥ १८४ ॥ पलिओ माई तिरिए उ उक्कोसेण वियाहिया । कायटिई थलवराणं श्रन्तोमुहुत्त जहन्निया ।। १८५ ।। A Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र ] कालमन्तर्मुकोर्स, अन्तोमुहुंत्त जहन्नयं । विजढम्म सए काए, थलयराणं तु अन्तरं ।। १२६ ।। चम्मे उ लोमपक्खी य, तया समुग्गपक्षिया । विययक्खी यबोधव्वा, [ १८१ पक्खिणो य चउब्विद्दा ॥ ६८७ ॥ लोगे गदेसे ते सच्चे, न सम्वत्थ वियाहिया । इत्तो कालविभागतु, घोच्छं तेसिं चउव्विहं ॥ १८८ ॥ संतई पप्पाईया, अपजवसियावि य । ठि पडुच्च साईया, सपज्जवसियावि य ॥ १८९ ॥ पलिओ मस्त भागो, असंखेजइमो भवे । आउटिई खहय, अन्तोमुहुत्तं जहनिया ॥ १६० ॥ श्रसंखभाग पलियरस, उक्कोसेरा उ साहिया । पुव्व कोडी पुहते, अन्तो मुहुत्त जहन्निया ।। १६१ ॥ कायठिई खहयराणं, अन्तरे तेसिमे भवे । अन्तकालमुक्कसं, अन्तोमुहुत्तं जहन्नयं ॥ १६२ ।। एसिं वरणओ बेव, गन्धओ रसफासओ । संठाणादेसओ वावि, विहाणाई सहस्ससो ॥ १९३ ॥ मया दुविहभेया उ. ते मे कित्तयओ सुरा । संमुच्छिमाय मण्या, गग्भवक्कन्तिया तहा ॥ १९४ ॥ भवन्तिया जे उ तिविहा ते वियाहिया । कम्प्रकम्मभूमा य, अन्तरद्दीवया तहा ।। १६५ ।। पश्नरस तीस विहा, भेया वीसहूं । , संखा उ कमसो तेसिं, इइ एसा वियाहिया ॥ १९६ ॥ संमुच्छिमारा एसेव, भेश्रो होइ वियाहिओ । लोगस्स एगदेसम्म ते सब्वे वि वियाहिया ॥ १९७ ॥ Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १८२ ] संत पण लाइया, अपजवसियावि य । ठिडं पडुच्च साईया, सपजवसियावि य ॥ १९८ ॥ पलिओ माइ तिणिवि, उक्कोसेण वियाहिया । उठिई मणुयाणं, ग्रन्तोमुहुत्तं जहन्निया ॥ १६६ ॥ पलिओम इं तिरिए उ, उक्कोसेण वियाहिया । पुग्वको डिपुहते, अन्तोमुडुतं जहन्नयं ॥ २०० ॥ काठई मयाणं, अन्तरं तेसिंग भवे । अन्तकालमुकोर्स, अन्तोमुहुत्तं जहन्नयं ॥। २०१ ।। एएसिं वरणओ चेव, गन्धश्रो रसफासओ । संठाणा देसओ वावि, विहारा इं सहस्ससो ॥। २०२ ।। देवा चउग्विहा वुत्ता, ते मे कित्तयओ सुरा । भोमिजवाणमन्तरजोइसवेमाणिया तहा ॥ २०३ ॥ दसहा उ भवणवासी, अट्ठहा वणचारिणो । पंचविहा जोइसिया, दुविहा वेमाणिया तहा ॥ २०४ ॥ [ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र असुरा दीवो हि दिसा नाग सुराणा, दिज्जू अग्गी वियाहिया । वाया, थणिया भवणवासिणो ॥ २०५ ॥ पिसायभूया जक्खा य, रक्खसा किन्नरा किंपुरिसा । महोरगा य गन्धव्वा, अविहा वाणमन्तरा ॥ २०६ ॥ चन्दा सूरा य नक्खत्ता, गहा तारागणा - तहा । . Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्री उत्तराध्ययन सूत्र } 'ठिया विश्वारिणो चैव पंचहा जोइसालया ॥ २०७ ॥ वेमाणिया उ जे देवा, दुविहा ते वियाहिया । कपोचगा य बोधव्या, कप्पाईया तहेव य ॥ २०८ ॥ कपोवा बारसहा, सोहम्मीसागगा तहा । सकुमारमा हिन्दा बम्भलोगा य लन्तगा ॥ २०६ ॥ महासुक्का सहस्सारा, आणया पाण्या तहा । आरणा अच्चुया चेव, इइ कप्पोवगा सुरा ॥ २९० ॥ कप्पाईया उ जे देवा, दुविहा ते वियाहिया | गेवि जगाणुत्तरा चेव, गेविजा नवविहा तहिं ॥ २११ ॥ हेट्टिमाहेडिया चेव, हेट्ठिनामज्झिमा तहा । हेमा उवरिमा चेव, मज्झिमा हेट्ठिमा तहा ॥ २१२ ॥ मज्झिमामज्झिमा चेव, तहा । उवरिमा हेट्टिमा मज्झिमाउरिमा चेय, उवरिमामज्झिमा तहा ॥ २१३ उवरिमावरिमा चेव, तय गेविजगा सुरा । विजया वेजयन्ता य, जयन्ता श्रपराजिया || २१४ ॥ सव्वत्थसिद्धगा चेव, पंचहागुत्तरा सुरा । इमाणिया एऽ रोग हा एव पायो । २१५ ।। लोगस्स एगदेसम्म ते सच्चेवि वियाहिया । 9 इत्तो कालविभागं तु, बुच्छं तेसिं चउवि ॥ २१६ ॥ संत पप्पS ईया, अपजब सियावि य । ठिषं पडुश्च साइया, सपज्जनसियाविय ॥ २१७ ॥ १. दिसाः । [ १८३ Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १८४] [श्रीउत्तराध्ययनसूत्र . साहियं सागरं पकं उक्कोसेण ठिई भवे । भोमेजा जहन्ने, दसवा ससहस्सिया ।। २१८।। (पलिओवम दो ऊणा उक्कोसेण वियाहिया। असुरिन्दवजताण जहन्ना दससहस्सगा ।।) ...... पलिओवममेगं तु, उक्कोसेण टिई भवे । । ..... वन्तराणं जहन्ने, दसवाससहस्सिया ।।,२१६ ।।.. पलिओवममेगं तु, वासलक्खेण साहियं । .... पलिओवमट्ठभागो, जोइसेसु जहन्निया ।। २२० । दो चेव सागराइं, उक्कोसेण वियाहिया। । सोहम्मम्मि जहन्नेणं, एगं च पलिअोवमं ॥ २२१ ॥ सागरा साहिया दुन्नि, उक्कोसेण वियाहिया। ईसाणम्मि जहन्ने, साहियं पलिअोवमं ।। २२२ ।। सागराणि य सत्तव, उक्कोसेग. टिई भवे ।.... सकुमारे जहन्ने, दुन्नि उ सागरोवभा ॥२२३ ।। साहिया सागरा सत्त, उकोसेरा ठिई भवे । माहिन्दम्मि जहन्ने, साहिया दुन्नि सागरा ॥ २२४ ।। दस चेव सागराइं, उक्कोसेण ठिई भवे । .. ... ... ... बम्भलोए जहन्न सत्त ऊ सागरोवमा ॥ २२५ ।।:च उदससागराइं, उक्कोसेस टिई भत्रे। ......... लन्तगम्मि जहन्नसां, दस उ सागरोवमा.॥ २२६॥ सत्तरलसागराई, उक्कोसेण ठिई भावे। महासुके जहन, चोद्दस सागरोवमा ।। २२७ ॥ : अट्ठारस सागराई, उक्कोलेरण-ठिई भवे । ...... सहस्सारम्मि जहन्ने सत्तस्स सामसेवमा ॥ २२८ ॥ सागरा अउणवीसं तु, उक्कोसेण ठिई भवे । . प्राणयम्मि जहनणं, अट्ठारस सागरोवमा ॥ २२९ ॥ . Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ १८५ श्रीउत्तराध्ययन सूत्र ] वीसं तु सागराई, उक्कोसेरा ठिई भवे । पाणयति जहन्नेणं, सागरा उवीसई ॥ २३० ॥ सागरा इकवीसं तु, उक्कोसेरा ठिई भवे । चारणम्म जहनेणं, वीसई सागरोवमा ॥ २३२ ॥ बावीसं सागराई, उक्कोसेरा ठिई भवे । च्यम्म जहन्नणं, सागरा इक्कवीसई ॥ २३२ ॥ तेवीससागराई, उनको ठिई भवे । पढमम्मि जहां, बावीसं सागरोवमा ॥ २३३ ॥ चवीसं सागराई, उक्कोसेरा ठिई भवे । वियम्मि जहनेणं, तेवीसं सागरोवमा ॥ २३४ ॥ पणवीसं सागराई, उक्कोसेरा ठिई भवे । तइयम्मि जहन्न, चउवीसं सागरोवमा ।। २३५ ।। छवीसं सागराई, उक्को से ठिई भवे । चउत्थम्मि जहन्नेणं, सागग पणुवीसई ॥ २३६ ॥ सागरा सत्तावीसं तु, उक्कोसेरा ठिई भवे । पन्च मम्मि जहन्नेणं, सागरा उ छवीसई ॥ २३७ ॥ सागरा अट्ठवीसं तु, उक्को से ठिई भवे । छडम्पि जहन्ने, सागरा सत्तवीसई ॥ २३८ ॥ सागरा छाउरातीसं तु, उक्कोले ठिई भवे । सत्तमम्मि जहन्नणं, सागरा टुवीसई ॥ २३६ ॥ तसं तु सागराई उक्कोसेरा ठिई भवे । मम्मि जहन्ने, सागरा अउणतीसई ॥ २४० ॥ सागरा इकतीसं तुः उक्कोसेरा ठिई भवे । नवमम्मि जहां, तीसई सागरोवमा || २४१ ॥ तेत्तीसा सागराई, उक्कोसेरा ठिई भवे । चउसुपि विजयाईसु, जहन्नेोकतीसई ॥ २४२ ॥ Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १८६] [श्रीउत्तराध्ययनसूत्र अजहन्नमणुक्कोसं, तेत्तीसं सागरोवमा । महाविमाणे सव्वडे, ठिई एसा वियाहिया ॥ २४३ ।। जा चेव उ आउठिई, देवारां तु वियाहिया । सा तेसिं कायठिई, जहन्नमुकोसिया भवे ॥ २४४।। अणन्तकालमुक्कोसं, अत्तोमुहुत जहन्नयं । विजढम्मि सए काए, देवाणं हुज अन्तरं ॥ २४५ ।। एएसिं वरणओ चेव, गन्धओ रसफासओ। संठाणादेसो वावि, विहाणाइं सहस्ससो ॥ २४६ ॥ (अणन्तकालमुक्कोसं वासपुहुत्तं जहन्नयं । श्राणयाई कप्पाण गेविजाणं तु अन्तरं ।। संखिजसागरुक्कोसं वासपुहुन्तं जहन्नगं । अणुत्तराण य देवा अन्तरं तु वियाहिया ।) संसारत्था य सिद्धा य, इय जीवा वियाहिया । रूविणो चेवऽरूवी य, अजीवा दुविहावि य ॥ २४७ । इय जीवमजीवे य, सोच्चा सद्दहिऊण य । सव्वनयाणमणुमए, रमेज संजमे मुणी ॥ २४८ ।। तो बहूणि वासाणि, सामरागमणुपा लिय । इमेण कमजोगेण, अप्पा संलिहे मुणी ॥ २४६ ।। . बारसेव उ वासाई,संलेहुक्कोसियों भवे। संवरच्छमज्झिमिया, छम्मासा य जहन्नियों ॥ २५० ॥ पढमे वासचउक्कम्मि, 'विगई-निज्जूहणं करे । बिईए वासचउकम्मि, विवित्तं तु तवं चरे ॥ २५१ ।। एगन्तरमायाम, कटु संवच्छ रे दुवे ।। तओ संवच्छरद्धं तु, नाइविगिटुं तवं चरे ॥ २५२ ।। १. उक्कोसयो । २. मज्झिममो। ३. जहनी । ४. वित्तिः । Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ श्रीउत्तराध्ययनसूत्र] [१८७ तो संवच्छरद्धं तु, विगिटुं तु तवं चरे। परिमियं चेव आयाम, तम्मि संवच्छरे करे ॥ २५३ ॥ कोडी सहियमायाम,कटु संवच्छरे मुणी । मासद्धमासिएणं तु, हारेण तवं चरे ॥ २५४॥ कन्दप्पमाभियोगं च, किब्बिसियं मोहमासुरत्तं च । एयाउ दुग्गईओ, मरणम्मि वियाहिया होन्ति ।।२५५ ।। मिच्छादसणरत्ता, सनियाणा उ हिंसगा। इय जे मरन्ति जीवा, तेसिं पुण दुल्लहा बोही ॥ २५६ ।। सम्मइंसणरत्ता, अनियाणा सुकलेसमोगाढा । . इय जे मरन्ति जीवा, तेसिं सुलहा भवे बोही ।। २५७ ।। मिच्छादसणरत्ता, . सनियाणा कण्हलेसमोगाढा। इय जे मरन्ति जीवा, . तेसिं पुण दुल्लहा बोही ॥ २५८ ॥ जिणवयणे अणुरत्ता, जिणवयणं जे करेन्ति भावेण । अमला असंकिलिट्टा, ते होन्ति परित्तसंसारी ॥ २५९ ।। बालमरणाणि बहुसो, अकाममरणाणि चेव य बहूणि। मरिहन्ति ते वराया, जिणवयणं जे न जाणन्ति ।। २६० ॥ १. परिमियं चेव पायाम, गुणुक्कस्सं मुणी चरे । तत्तो संवच्छरद्धगणं, विगिट्ठ तु तवं चरे ॥ २. खवणेणं । Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ १८८] [श्रोउत्तराध्ययनसूत्र बहुआगमविन्नाणा, समाहि उपायगा य गुणगाही । एएण कारणेण, अरिहा आलोयणं सोउं ।। २६१ ।। कन्दप्पकुक्कुयाई, तह सीलसहावहसणविगहाई । विम्हावेन्तोवि परं, कन्दप्प भावणं कुणइ ।। २६२ ।। मन्ताजग काउ, भूइकम्म च जे पउजन्ति । साय-रस-इड्ढिहेउं, अभियोग भावणं कुणइ ।। २६३ ॥ नाणस्स केवली, धम्मायरियस्स संघसाहूणं । माई अवरणवाई, किब्बिसिय भावणं कुण्इ ।। २६४ ॥ अणुबद्धरोसपसरो, तह य निमित्तम्मि होइ पडिसेवी । एएहिं कारणेहिं, आसुरियं भावणं कुणइ ।। २६५ ॥ . सत्थगहणं विसभक्खणं च, जलणं च जलपवेसो य । अणायारभण्डसेवी, जम्मणमरणाणि बंधन्ति ॥ २६६ ॥ इय पाउकरे बुद्धे, नायए परिनिवुए। छत्तीसं उत्तरज्झाए, भवसिद्धियसंवुडे'।। २६७ ॥त्ति बेमि ॥ जीवाजीवविभत्ती समत्ता ॥ ३६ ॥ ॥ उत्तरज्झयणसुत्तं समत्तं ॥ १-सम्मए। Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E