________________
મનુષ્યના સ્વભાવસિદ્ધ ધમ
33
અહીં કોઈ શંકા કરે કેશ્રી અરિહંત આદિ મહાન છે, પવિત્ર છે અને સર્વાંગુણસંપન્ન છે, પરંતુ તેથી ખીજાઓને
•
શું લાભ ? તેએ પેાતે તે! વીતરાગ હેાઈ ભક્તને સ્વર્ગ કે મેાક્ષ કાંઈ પણ આપી શકતા નથી, પછી તેઓને નમસ્કાર કરવાથી શું?
એને ઉત્તર એક જ છે કે—પવિત્રતમ આત્માઓને નમસ્કાર કરવા, એ વિવેકી મનુષ્ય માત્રના વભાવસિદ્ધ ધમ છે. આદશ્તસ્વરૂપ • મહાન આત્માએને નમવું-પૂજવુ, એ સહૃદય માનવીહૃદયનો એક સ્વતંત્ર અને સહજસિદ્ધ ભાવ છે. એમાં આપવા લેવાનો કોઈ પ્રશ્ન છે જ નહિ. ગુણીજનોને જોઈ ને હૃદયમાં પ્રમાદ પામવા એ મનુષ્ય આત્માનું દિવ્ય ગાન છે. ગુણવાન આત્માઓને પુનઃ પુનઃ નમસ્કાર કરવાથી આત્મા તેએના ગુણા તરફ આકર્ષિત થાય છે અને અ ંતરથી તેના જેવા બનવા ઈચ્છે છે. ઉપાસ્યના ગુણે! જેવા ગુણા પેાતામાં આવે તે માટે અભિરુચિ જાગે છે. ભક્તમાંથી ભગવાન અને આત્મામાંથી પરમાત્મા બનવાના નમસ્કાર એ એક રાજમાર્ગ છે. ધ્યેયના અનુસારે ધ્યાતા અંતે ધ્યેય રૂપમાં પરિવર્તિત થાય છે, એ એક સનાતન સત્ય છે. તેનો સાક્ષાત્કાર નમસ્કાર વડે થાય છે. નમસ્કાર એ નમસ્કાય પાસેથી કાંઈ લેવા માટે છે એમ નથી, કિન્તુ પેાતાના આત્માને નમસ્કાય સ્વરૂપ બનાવવા માટે છે. ભાવની વિશુદ્ધિ માટે, ભાવનાની પવિત્રતા માટે અને આદેશની સ્થિરતા માટે પવિત્ર અને આદભૂત પુરુષાને નમવું, વારંવાર નમવું, એ માનવ
S
૩
