________________
સાધના
જ. જ્યારે ધનના સંગને સર્વથા પરિત્યાગ કર્યા પછી . નિરારંભ અને નિઃસંગપણે થતે ધર્મ તે જ ભવમાં એક્ષસુખની સંપત્તિને આપનારો થાય છે. આ રીતે જે ધન પરભવમાં સાથે લઈ જઈ શકાતું નથી, આ ભવમાં પણ મુખ્ય આપત્તિઓને નિવારતું નથી તથા જેના ઉપાર્જન, રક્ષણ અને સંગ્રહાદિમાં મહારંભાદિ પાપનું નિશ્ચિત સેવન કરવું પડે છે, એવા ધનનો ચેગ થવા છતાં જેઓને એનું સક્ષેત્રમાં વપન કરવાનું દિલ થતું નથી, એ આત્માઓના દયાપાત્રતા વર્ણનાતીત બને છે. તેઓને જન્મ તેઓને નરકાદિનાં દુઃખને સમાગમ કરાવવા માટે જ થયું છે, એમ જ્ઞાની પુરુષનું જે કથન છે, તે તદ્દન સત્ય છે. એ જ કારણે વિશ્વના સઘળા જ્ઞાની અને વિવેકી પુરુષએ તેને પરિત્યાગ કરવામાં જ પિતાનું શ્રેય માન્યું છે અને સામર્થ્ય ફેરવ્યું છે. કામપુરુષાર્થની કટુતા?
અર્થ એ દુર્ગતિદાયક હોવા છતાં પણ એનાથી પ્રાપ્ત થનારાં કામસુખની અભિલાષાવાળા આત્માઓને એને મેહ છૂટતે નથી. કેટલાક આત્માઓ કામની ખાતર નહિ પણ અર્થની ખાતર જ અર્થ ઉપાર્જન કરવામાં રસિયા હોય છે. તેઓના અધ્યવસાય અતિ સંકિલષ્ટ હેય છે. શાસ્ત્રોમાં તેઓને નરાધમ તરીકે વર્ણવેલા છે, કારણ કે–તેઓનાં ચિત્ત સદા. માયા, શેક, ભય, ક્રોધ, લોભ, મેહ અને મદથી ઘેરાથેલાં હોય છે. એમાંને એકેક દેષ પણ દુર્ગતિનું કારણ.
