________________
સાધના
૨૪૯ - જૈનદર્શન કહે છે કે-મોક્ષને માન્યા પછી તેનાં - કરણની અવગણના કરવી, એ એની પાછળ કામગજનિત સુખની લંપટતા સિવાય બીજો કોઈ હેતુ નથી. કાર્ય છે અને કારણ નથી-એમ કહેવું, એ શું સાચું છે? જે સજિત મુજબ બધું થાય છે, તે દુશ્મન ઉપર રેષ, મિત્ર ઉપર તેષ, સ્ત્રી ઉપર પ્રેમ અને વ્યભિચારી ઉપર રીસ શા માટે? જે સર્યું અને દીઠું જ થતું હોય, તે ઘડે બનાવવા માટે દંડ અને રસોઈ કરવા માટે અગ્નિની શી જરૂર છે? જે સજર્યું હશે, તે તૃપ્તિ થશે–એમ માનીને ભેજનક્રિયા બંધ કેમ કરવામાં આવતી નથી ? પાપમાં ઉદ્યમ આગળ છે અને ધર્મમાં સજર્યું કહેવું, એ ન્યાય છે કે અવળી મતિ છે? પહેલા ગુણની પ્રાપ્તિ જે ગુણ વિના થાય છે, તેમાં પાકેલી ભવસ્થિતિની દયા છે. ફળને પાક બે રીતે થાય છે–એક ઉપાયથી અને બીજે કાળથી. એ રીતે કર્મનો પાક પણ બે રીતે થાય, તેમાં શી હાનિ છે ? અથવા પહેલા ગુણની પ્રાપ્તિ ગુણ વિના થાય તેનું કારણ પૂર્વસેવા મૃદુતર હોય છે, તેથી સહેલાઈથી થઈ શકે છે પણ ઉત્તરસેવા સહેલી હેતી નથી. તેમાં ઘણું કષ્ટ તથા અરિષ્ટ રહેલાં છે. જ્ઞાનપૂર્વક જે કષ્ટ સહન થાય છે, તેને તપ કહેવાય છે. તેને અશુભ કમેને ઉદય મનાય નહિ. ઘણાં ઈધન ઘણુ કાળે બળે અને ચેડાં ઈંધન શેડાં કાળે બળે. અગ્નિમાં જેમ અભંગ દાહકશક્તિ છે, તેમ મોક્ષનાં કારણમાં પણ કમને દહન કરવાની અખંડ શક્તિ રહેલી છે. દંડાદિક વિના જેમ ઘટ થતું નથી, તે પણે માટેના
