________________
૨૫૦
સાધના
ભેદથી જેમ ઘટના ભેદ થાય છે, તેમ જીવદળના ભેદથી ફળમાં ભેદ પડે છે. વ્રતાદિના પાલન વિના કદી કાઈ ન પણ મેક્ષ થતા નથી. જો વ્રતપાલન છતાં કાઇની સિદ્ધિ ન થાય, તે પણ વ્રતાદિથી વિરમવુ' ઉચિત નથી. ક્ળસ ંદે છતાં કૃષિકાર શુ બીજ વાવવાની ક્રિયા નથી કરતા ? માટે જ્ઞાનાદિક ગુણમાં મુક્તિના હેતુપણાને લેશ માત્ર સૉંશય રાખવા ચેગ્ય નથી. જીવ છે, તે નિત્ય છે, જીવ ઉપર કમ છે, જીવ તે કર્માંના કર્તા છે, જીવના મેક્ષ છે અને એ મેાક્ષને માગ પણ છે. એ છએ વસ્તુ ઉપરની અખડ શ્રદ્ધાને જ શ્રી જૈનશાસનમાં સમ્યક્ત્વ માનેલુ છે અને એ સમ્યક્ત્વ જ મેાક્ષનું ખીજ છે. સમ્યક્ત્વ સહિતનાં જ્ઞાન અને ચારિત્રને જ સમ્યજ્ઞાન અને સમ્યકૂચારિત્ર તરીકે સ્વીકારેલાં છે. કહ્યું છે કે
" सम्यग्दर्शनज्ञानचारित्राणि मोक्षमार्गः " સમ્યગ્દર્શન, સમ્યજ્ઞાન અને સમ્યકૂચારિત્ર-એ ત્રણેય એકત્ર મળીને મેાક્ષમા અને છે.
ચાર પુરુષાથ માં ધમ અને મેાક્ષપુરુષાર્થ ની શ્રેષ્ઠતા पुमर्था इह चत्वारः कामार्थों तत्र जन्मिनाम् । अर्थभूतौ नामधेयादनर्थों परमार्थतः ॥ १ ॥
આ જગતમાં ધર્મ, અર્થ, કામ અને મેક્ષ-એ ચાર પુરૂષાર્થા છે. તેમાં કામ અને અ-એ એ પુરુષાર્થી તે પ્રાણીઓને નામથી જ પુરુષારૂપ છે, પરમાથી તા તે અનરૂપ જ છે.
