________________
સાધન
પણ દુઃખલક કમ કરે છે. જીવ સુખના તીવ્ર અભિલાષ હોવા છતાં, જ્યાં સુધી સુખના ઉપાયાનુ તેને અજ્ઞાન છે, ત્યાં સુધી તે સુખને પ્રતિકૂળ ફળવાળું કમ' ઉપાર્જન થાય. તેવી પ્રવૃત્તિ કર્યાં જ કરે છે. વ્યાધિની નિવૃત્તિને ઈચ્છતા પણ રાગી, જેમ વિચિત્ર પ્રકારના માહથી વ્યાધિનિવૃત્તિને પ્રતિકૂળ ક્રિયા કરે જ છે, તેમ ક્રોધ–àાભાદિ વિકારાને વશવતી જીવ, ક્રોધ-લાભાદિ દોષોના દુષ્ટ વિપાકે। જાણવા છતાં ક્રોધ-લેાભાદિ ઢાષાનું સેવન કરે' જાય છે.
મિથ્યાત્વ, અવિરતિ, પ્રમાદ, કષાય અને ચેગેાન પરવશ જીવ સુખની ઈચ્છા રાખીને પણ દુઃખફલક નિ કરે છે. મિથ્યાત્વાદિના હેતુ પૂર્વકૃત કમ છે અને મિથ્યાત્યાદિથી ફેર નવીન ક્રમ ધાય છે. એમ ખીજા કુવત્ અનાદિક્રમ ની પરંપરા ચાલ્યા કરે છે. સ` કમ કમ વ્યક્તિની અપેક્ષાએ આદિવાળું છે. અનેક સ ંતતિની અપેક્ષાએ શ્રાદ્ધિ વિનાનું છે.
કમ, સત્તા માત્રથી ફળ આપતુ નથી પણ પ્રિતિનિય વીય વિશેષથી ફળ આપે છે. જો કમ સત્તા માત્રથી ફળ આપે, તા સ`ક સ` ફળને આપે અથવા શાતા-અશાતા ઉભયના યુગપત્ (એકીસાથે ) અનુભવ થાય; માટે સત્તા માત્રથી કર્મ ફળ આપતું નથી પણ પ્રતિનિયત સ્વભાવને ગાધીન થઈને જ અમુક પ્રકારના ફળને આપે છે. કના એ પ્રતિનિયત સ્વભાવ, સ્વસંબંધી જે જીવ, તગત શુભાશુભ પરિણામની અપેક્ષા રાખે છે. કૅમના પ્રતિનિયત
