________________
૨૬
MAANAA
સાધના. કદી શુભ કર્મ કરે? તેના ઉત્તરમાં એમ કહે છે કે-કર્મ તે છવ પિતે કરે છે, પણ ઈશ્વર છવને પ્રેરણા કરે છે. તે પણ એકને શુભ કર્મ અને બીજાને અશુભ કર્મ કરવાની પ્રેરણા જે ઈશ્વર આપે, તે ઈશ્વરમાં રાગાદિકની આપત્તિ આવીને ઉભી રહે છે. ઈશ્વર તે જીવના કર્મ પ્રમાણે પ્રેરણા આપે છે, એમ માનવાથી જીવનું કર્તવ્ય સિદ્ધ થાય છે, કારણ કે-જીવનું શુભાશુભ કર્મ ઈશ્વરે નહિ પણ જીવે જ કર્યું છે. ઈશ્વર તે માત્ર જીવના કર્મને આધીન થઈને પ્રવૃત્તિ કરનાર કરે છેમાટે કર્મ કરવામાં જેમ જીવનું સામર્થ્ય સિદ્ધ થાય છે, તેમ પ્રેરણામાં પણ છવનું સામર્થ્ય જ સિદ્ધ થાય છે, તેથી કર્મ-ફળ-પ્રદાન માટે ઈશ્વરની કલ્પના કેવળ નિર્વિષયિકા કરે છે.
એ રીતે યુક્તિબળ અને અનુભવસામર્થ્યથી આત્મા તા-સિદ્ધ થવા છતાં જે ઈશ્વરવાદીઓ એને સઘળો આપ ઈશ્વર ઉપર કરવા તૈયાર થતા હોય, તો તે તેઓને ગાઢ સ્વદર્શનાનુરાગ અથવા અતિશય ભકિત-તરલિત-ચિત્તતા સૂચવે છે. આથી જેને ભક્તિશુન્ય છે એમ કરતું નથી, પણ ભક્તિના આવેશમાં જેને અસત્ કલ્પનાઓને સ્થાન આપવા તૈયાર નથી. ઈશ્વરભક્તિમાં ઇશ્વર તુંત્વવાદીઓ કરતાં જૈનો કેઈ પણ રીતે ઉતરતા નથી, બલ્ક અનેક રીતે ચડિયાતા છે. તેનું કારણ તેઓ પ્રમાણસિદ્ધ ઈશ્વરને સ્વીકારે છે, તે છે. અને એવા પ્રમાણસિદ્ધ ઈશ્વરની ભક્તિ, ભક્તિ કરનાર આત્માને શીધ્ર ઈશ્વરત્વને આપનાર
