________________
તેઓ જાણતા નથી, તે પણ તેનું આગમ “કમને જોગવટે જીવને કરવો પડે છે એ વાતની સાક્ષી પૂરે છે. કરેલ કર્મ તુરત કેમ ફળતું નથી?
પ્રત્યેક વસ્તુ ફળવા માટે જેમ કાળની અપેક્ષા રાખે છે, તેમ કર્મ પણ ફળ આપવા માટે એગ્ય કાળની અપેક્ષા -રાખે છે. અનુભવેલ વસ્તુના સંસ્કાર જ્યારે ઉદ્દબુદ્ધ થાય - ત્યારે (કાળાન્તરે) સ્મરણ થાય છે, તેમ આજે કરેલ શુભ યા અશુભ કિયાથી બંધાયેલ કર્મ દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ, ભાવ અને ભવાદિની એગ્ય સામગ્રી મળે ત્યારે ફળે છે. વળી, સ્મરણ જેમ અનુભવ કરનારને જ થાય છે પણ અન્યને નહિ, તેમ સુખ-દુઃખરૂપી ફળ પણ કર્મ કરનાર પિતાને જ થાય છે, અન્યને નહિ.
- જીવને કર્મને સંબધ થવામાં કારણુ ધમ્ય યા અધમ્ય પ્રવૃત્તિ છે. તે કર્મ આઠ પ્રકારનું યા એકસે ને : અઠ્ઠાવન પ્રકારનું શ્રી વીતરાગના આગમેમાં કહેવું છે
કર્મની મૂળ પ્રકૃતિ આઠ છે અને ઉત્તરપ્રકૃતિ -એકસો ને અઠ્ઠાવન છે. તેનું વિસ્તારથી સ્વરૂપ શ્રી કર્મગ્રન્થ, કમ્મપયડ, પંચસંગ્રહ આદિ આકર ગ્રન્થમાં વર્ણવેલું છે.
રજુ વડે જેમ અમૂર્ત આકાશ બંધાતું નથી, તેમ મૂર્તકર્મ વડે અમૂર્ત આત્મા શી રીતે બંધાય? એને ઉત્તર એ છે કે-મૂર્તકર્મ વડે બંધાનાર આત્મા એકાતે
