________________
સાધના
૨૪૧
સ્નેહને લઈ ને ભાગેામાં આસક્તિ થાય છે અને તેથી સ'સાર વધે છે. ‘ આત્મા છે’–એમ જાણવાથી જ ‘હું અને બીજો ’ —એવી સ્વ–પરની ભાવના થાય છે અને તે સ્વ–પરની ભાવના જ રાગ-દ્વેષનું મૂળ છે. રાગ-દ્વેષ બધા ઢાષાનુ મૂળ છે, માટે સુમુક્ષુએ શરીર, સ્વજન, સ્ત્રી, પુત્રાદિ સર્વને અનાત્મક, અનિત્ય, અસ્થિર, અશુદ્ધ અને દુઃખરૂપ માનવાં જોઈએ. એથી સ્નેહ થતા અટકી જાય છે. એ ભાવનાના વિશેષ અભ્યાસથી વૈરાગ્ય થાય છે. વૈરાગ્યથી નવા આશ્રવ અટકી જાય છે અને પરિણામે મુક્તિ મળે છે.
જૈનદર્શન કહે છે કે-આત્મા ઉપરના સ્નેહથી થનારી બધી જ પ્રવૃત્તિ આત્માને ક્લેશ કરનારી થાય છે, એમ કહેવુ ખાટુ' છે. આત્માના સ્નેહથી દુ:ખમિશ્રિત વિષયસુખામાં પ્રવૃત્તિ થાય, તે રાગીને કુપથ્યની જેમ અવશ્ય કષ્ટ કરનારી છે. પરન્તુ એ જ આત્મસ્નેહથી ડાહ્યા રાગીને પથ્યસેવનની જેમ અતાત્ત્વિક સુખનાં સાધન સ્ત્રી વગેરેને છેડીને પરમા સુખના ઉપાયભૂત એવા સમ્યગ્દર્શનાદિ સાધનાની સાધનામાં પ્રવૃત્તિ થાય, તે આત્માને એકાન્ત ફાયદા જ કરે. પરન્તુ તમારી જેમ નિત્ય આત્મા માટે અનિત્યપણાની ભાવના કરવી, એ મૃષાભાવના છે. એવી મિથ્યાભાવના ભાવવાથી તેા આત્મા મૃષાવાદી અને માયાચારી અને છે. વળી એ ભાવના ભાવનાર તા કોઈ એક સ્થિર આત્મા જોઈ એ જ. અસ્થિર આત્મા અનિત્યપણાની સતત ભાવના શી રીતે ભાવી શકે ? પૂર્વે બંધાયેલા જ પછી છૂટે થઈ શકે. એ કારણે પણ મેક્ષન મેળવનાર ફાઈ
