________________
મહામંત્રના શુભ ધ્યાનના પ્રકારે વિચાર સત્રવૃત્તિમાં હેતુભૂત એવા ભવનિર્વેદનું કારણ થાય. છે. શ્રી નવકારમંત્રના ધ્યાનથી આ ભવનિર્વેદ પોષાય છે પુષ્ટ. થાય છે, તેથી તેવા ભવવિચય ધર્મધ્યાનને જ એક પ્રકાર છે.
૮. સંસ્થાનવિચય-નીચે વેગાસન (ખુરશી) જે, મધ્યમાં ઝાલર છે અને આગળ મુરજ (ડમરૂ) જે ચૌદ રાજપ્રમાણ લેક છે, વગેરે ચિન્તન વારંવાર કરવાથી ચિત્તને અન્ય વિષમાં થતે સંચાર અટકી જાય છે અને એકાગ્રતા પ્રાપ્ત થાય છે. શ્રી નવકારમંત્રના ધ્યાનમાં પણ ચૌદરાજ લેકને વિચાર આવી જાય છે, તેથી તે પણ સંસ્થાનવિય ધ્યાનને જ એક પ્રકાર છે.
૯ આજ્ઞાવિચય-પરલેક-બંધ-મોક્ષધર્મ–અધર્માદિ અતીન્દ્રિય અને સૂક્ષ્મ ભાવને વિષે આપ્તવચનને પ્રમાણ. તરીકે ધારણ કરવાથી સકળ સંશયે વિલીન થઈ જાય છે અને સકળ પ્રવૃત્તિને જીવાડનાર પ્રાણતુલ્ય શ્રદ્ધાની સંતતિ અવિચ્છિન્ન. બને છે. તેથી અત્યંત દુઃખથી જાણી શકાય તેવા અને જ્યાં હેતુ-ઉદાહરણાદિની પહોંચ નથી તેવા સૂમ અને અતીન્દ્રિય, પદાર્થો પણ અસત્ય નથી, શ્રી જિનવચન પ્રામાણ્ય સત્ય છે, એવી પ્રતીતિ ધારણ કરવી તે આજ્ઞાવિચય ધર્મધ્યાન. છે. નમસ્કાર શ્રી જિનાજ્ઞાને અનુસરવા રૂપ હોવાથી શ્રી નવકારમંત્રનું ચિન્તન આજ્ઞાવિચય ધર્મધ્યાનને જ એક પ્રકાર છે.
૧૦. હેતુવિચય–આગમવિષયક વાદવિવાદ વડે જેની બુદ્ધિ સ્થિર ન થાય, તેની તર્માનુસારી બુદ્ધિવાળા પુરુષની.
