________________
પરમેષ્ઠિ નમસ્કાર સહેલું નથી. વારંવારના સુખાનુભવથી વિયે પ્રત્યે કેળવાયેલી દત રામવાસના એટલી તે ઉંડી હોય છે કે-ચિંતન માત્રથી તે નાશ પામતી નથી. ઉલટું અનેકશા અભ્યાસથી કેળવેલી વૈરાગ્યભાવના એક જ વારના વિયસંસર્ગથી પણ ચાલી જતી અનુભવાય છે. વૈરાગ્યને આ માર્ગ સામા પ્રવાહે તરવા બરોબર છે. તે માર્ગે સિદ્ધિ અનુભવનાર પુરુષ વિરલ હોય છે. અનેક જન્મના પુષ્કળ અભ્યાસના પરિણામે કઈ વિરલ જીવને જ્ઞાન અને વિચારના આ માર્ગે વૈરાગ્યની સિદ્ધિ પ્રાપ્ત થાય છે.
બીજે એક માર્ગ સરળ છે અને તે સામાન્ય મનુથી પણ આચરી શકાય તેવો છે. મોટા ભાગના જીવો આ માર્ગે ચાલીને સહેલાઈથી ડિદ્ધિને મેળવી શક્યા છે. આ માર્ગ વિ પ્રત્યે વૈરાગ્ય કેળવવાનું નથી, પરંતુ વિષયે પ્રત્યેના રાગનું સ્થાન બદલવાનો છે. આ માર્ગમાં અનારિસિદ્ધ રાગવાસનાની સામે થવાને બદલે તેને અનુકૂળ વર્તન કરી કાર્ય સાધી લેવાનું છે. આમાં દુમનને બળથી નહિ પણ કળથી જીતી લેવાના છે. જે સાદી ભાષામાં કહીએ, તે “લાડ આપીને કલી કારી લેવા જેવો ” આ સરળ માર્ગ છે.
ઈન્દ્રિયેના વિષે પ્રત્યે જીવને જે સહજ અનુરાગ છે, તેનું સ્થાન મોટે ભાગે કુતિ, બીભસ અને અપ્રશસ્ત હોય છે. જીવને કિન્નરીઓના મધુર શબ્દ ગમે છે, કામિનીઓનાં મનોહર રૂપ ગમે છે, સુવાસિત પદાર્થોની સુંદર ગંધ ગમે છે, સ્વાદિષ્ટ વસ્તુઓના મધુર રસે ગમે છે અને સુકુમાર પદાર્થોના કોમળ સ્પર્શ ગમે છે, પરંતુ એ બધા
