________________
અનાવિજ્ઞાનની દૃષ્ટિએ શ્રી નમસ્કાર મહામત્ર
મનેાવૃત્તિ ઉત્તેજિત અને છે, તેથી તેની સાથે અભિન્ન રૂપથી સંબદ્ધ ઉમંગ’સવેદનાત્મક અનુભૂતિ અને ‘ચરિત્ર’ નામક ક્રિયાત્મક અનુભૂતિને ઉત્તેજન મળે છે. તાત્પ` એ છે કેમાનવમગજમાં જ્ઞાનવાહી અને ક્રિયાવાહી-એમ એ પ્રકારની નાડીઆ હાય છે. આ મને નાડીઆના પરસ્પર સબંધ હાય છે, પણ એ બંનેનાં કેન્દ્ર જુદાં ાય છે. જ્ઞાનવાહી નાડીએ અને મગજનું જ્ઞાનકેન્દ્ર માનવના જ્ઞાનવિકાસ માટે અને ક્રિયાવાડી નાડીઓ તથા ક્રિયાકેન્દ્ર તેના ચરિત્રના વિકાસ માટે કાર્ય કરે છે. ક્રિયાકેન્દ્ર અને જ્ઞાનકેન્દ્રને ઘનિષ્ઠ સંબંધ હોવાથી શ્રી નમસ્કાર મહામંત્રની આરાધના વડે (સ્મરણ અને ચિંતન વડે) જ્ઞાનકેન્દ્ર અને ક્રિયાકેન્દ્રને સમન્વય થાય છે, તેથી માનવમન સુદૃઢ બને છે અને તેને આત્મિક વિકાસની પ્રેરણા મળે છે.
મનુષ્યનું ચરિત્ર તેના સ્થાયી ભાવાના સમુચ્ચય માત્ર છે. જે મનુષ્યના સ્થાયી ભાવા જેવા પ્રકારના હોય છે, તેનુ ચરિત્ર પણ તેવા પ્રકારનુ હોય છે. મનુષ્યને પરિમાર્જિત અને આદર્શ સ્થાયી ભાવ જ હૃદયની અન્ય પ્રવૃત્તિઓનુ નિયંત્રણ કરે છે. જે માણસના સ્થાયી ભાવ સુનિય ંત્રિત નથી, અથવા જેના મનમાં ઉચ્ચ આદશો પ્રત્યે શ્રદ્ધારૂપ સ્થાયી ભાવા ઉદ્દીપિત થતા નથી, તેનું વ્યક્તિત્વ તથા ચરિત્ર સારાં હતાં નથી. દૃઢ અને સુંદર ચરિત્ર અનાવવા માટે એ આવશ્યક છે કે-માણસના મનમાં ઉચ્ચ આદર્શોં તરફ શ્રદ્ધાસ્પદ સ્થાયી ભાવ હાવા જોઈએ તથા તેના અન્ય સ્થાયી ભાવા તે
