________________
૧૮૮
સાધન
શંકા-સમાધાનઃ
અહીં એ પ્રશ્ન થશે કે–અર્થ અને કામને મનુષ્યજીવન ઉપર કાંઈ પણ ઉપકાર નથી? એને જવાબ એ છે કે-અર્થ અને કામને મનુષ્યજીવન ઉપર જે કઈ પણ જગ્યાએ વાસ્તવિક ઉપકાર થઈ રહ્યો હોય, તે તે તેને ઉપકારી તરીકે નહિ પણ અપકારી તરીકે સ્વીકાર્યા પછી જ છે. વિષ, શસ્ત્ર અને અગ્નિ આદિ જોખમી વસ્તુઓથી પણ મનુષ્ય પિતાનું ઈષ્ટ સાધી શકતા હોય અને તે વસ્તુઓને પણ પિતે પિતાના જીવનને સહાયક બનાવી શકતો હોય, તે. તેનું કારણ તે જોખમી વસ્તુઓને અપકારને તેને સતત.
ખ્યાલ હોય છે, તે જ છે. એ ખ્યાલ જે તેના મગજમાંથી. નીકળી જાય, તે એ વિષ, શસ્ત્ર કે અગ્નિ આદિ વસ્તુઓમાંથી પિતાના પ્રાણ બચાવવાને બદલે શઘ વિનાશ કરનારે જ થાય, એમાં કોઈ પણ જાતને સંદેહ નથી. પ્રાણુને નાશ કરનાર વિષ પણ પ્રાણને બચાવે, જે તેને ઔષધ રૂપ બનાવ્યા પછી વાપરવામાં આવે. એ જ રીતે શાસ્ત્ર અને અગ્નિ પણ પ્રાણઘાતક હોવા છતાં રક્ષક બની શકે, જે તેને ગ્યા રીતિએ ઉપયોગ કરવામાં આવે. એવી રીતે જગતની કઈ પણ એવી વિનાશકારક વસ્તુ નથી, કે જેને એગ્ય રીતિએ,
ગ્ય સમયે, યેગ્યના હાથે ઉપયોગ કરવામાં આવે તે લાભ ન કરે. પરંતુ તે તે વિનાશક વસ્તુઓને લાભકારક સ્થિતિમાં લાવ્યા પછી જ જેમ તેને ઉપગ કરવામાં આવે છે અને નુકશાનકારક સ્થિતિમાં તે તેને સ્પર્શ પણ અગ્ય મા
