________________
સનાવિજ્ઞાનની દૃષ્ટિએ શ્રી નમસ્કાર મહામત્ર
૧૭૫
દીર્ઘકાળ સુધી પ્રકાશિત થવાના અવસર ન મળે, તે તે નષ્ટપ્રાયઃ થઈ જાય છે. ધાર્મિક આસ્થા વડે વ્યક્તિ પાતાની વિકારી વૃત્તિઓને અવરૂદ્ધ કરીને તેને નાશ કરી શકે છે. વિરાધથી વિલયન એ રીતે થાય છે કે-જે એક સમયમાં એક વૃત્તિ કાય કરતી હેાય, તે જ સમયે તેનાથી વિપરીત બીજી વૃત્તિને ઉત્તેજિત થવા દેવી. આવુ કરવાથી એ પરસ્પર વિરોધી વૃત્તિએનેા એકીસાથે ઉદય થવાથી બંનેનુ ખળ ઘટી જાય છે. આ રીતે બન્નેના પ્રકાશનની રીતમાં અંતર પડી જાય છે, અથવા મને શાન્ત બની જાય છે. જેમ કેન્દ્વ'હ્રવૃત્તિ જ્યારે વેગ પકડતી હોય, ત્યારે સહાનુભૂતિની વૃત્તિને વેગ આપવામાં આવે તે પૂવૃત્તિનું વિયન સરલતાથી થઈ જાય છે. શ્રી નમસ્કાર મહામંત્રનું સ્મરણ આ દિશામાં પણ સહાયક રૂપે સિદ્ધ થાય છે. આ શુભ વૃત્તિના ઉત્પન્ન થવાથી અન્ય વૃત્તિએને સહજ વિલીન કરી શકાય છે.
મૂળ વૃત્તિના પરિવર્તનના ત્રીજો ઉપાય ‘માર્ગાન્તરીકરણ છે. આ ઉપાય દમન અને વિલયન અને ઉપાયેાથી શ્રેષ્ઠ છે. મૂળ વૃત્તિના દમનથી માનસિક શક્તિ સ ંચિત થાય છે. જ્યાં સુધી આ સંચિત શક્તિના ઉપયાગ ન કરવામાં આવે, ત્યાં સુધી તે હાનિ કરી શકે છે. શ્રી નમસ્કાર મહામત્રનુ સ્મરણુ એવુ અમેઘ અસ્ર છે, કે જેથી નાનપણથી વ્યક્તિ પેાતાની મૂળ વૃત્તિઓનુ માર્ગાન્તરીકરણ કરી શકે છે. ચિન્તન કરવાની વૃત્તિ મનુષ્યમાં દેખાય છે. જો માણસ આ વૃત્તિમાં વિકારી ભાવનાએને સ્થાન ન આપે અને આ પ્રકારના
ન
