________________
૧૧૫
નવકારમાં નવ રસે
ધ્યાતા ધ્યેયસ્વરુપ બને”—એ ન્યાયથી શાન્તરસને ધ્યાતા પણ શાન્તરસસ્વરૂપ બની જાય છે. જેમ જેમ નમસ્કારનું ધ્યાન વધતું જાય છે, તેમ તેમ નમસ્કાર કરનારમાં અપૂર્વ કેટિની રતિ, અપૂર્વ કેટિનું હાસ્ય, અપૂર્વ કેન્ટિની કરૂણા, અપૂર્વ કેટિની રૌદ્રતા, અપૂર્વ કેટિની વીરતા, અપૂર્વ કેન્ટિની ભયાનકતા, અપૂર્વ કેન્ટિની જુગુપ્સા અને અપૂર્વ કોટિની અભુતતા પ્રગટે છે. તેમાંની એક પણ વસ્તુ તૃષ્ણને વધારનારી થતી નથી, કિન્તુ કમે કમે તૃષ્ણને, વાસનાને અને ઈચ્છાઓને ક્ષય કરી અપૂર્વ કોટિની સમતાને અનુભવ કરાવે છે; આત્માને શાન્તરસના અનંત સાગરમાં નિમગ્ન કરી દે છે.
શ્રી પંચપરમેષ્ટિને નમસ્કાર કરવારૂપ શ્રી નવકારમંત્રના સ્મરણથી વૈરાગ્ય, સંસારમતા, જીવાદિ તત્વેનું જ્ઞાન અને વિતરાગભાવનું પરિશીલન થયા જ કરે છે. વળી તેના ચિન્તનથી અચિંત્ય શક્તિયુક્ત પરમેષ્ટિ ભગવંતના અનુગ્રહસ્વરૂપ સદુગુણોનો વિકાસ અને સદાચારને લાભ થતો જાય છે તથા સાથે સાથે રનત્રયસ્વરૂપ મોક્ષમાર્ગની આરાધના પણ વધતી જાય છે. શ્રી પંચપરમેષ્ઠિના સ્મરણ સાથે પાપની જુગુપ્સા અને ધર્મની પરમાર્થ પરાયણતાની ભાવના જોડાયેલી જ છે. સંસારની નિઃસારતા અને મોક્ષમાર્ગની સારભૂતતાને વિચાર પણ શ્રી નમસ્કાર મહામંત્રની સાથે વણાએલે છે. શ્રી નમસ્કાર મહામંત્રના સ્મરણાદિ કાળે મોટે ભાગે પવિત્ર ભૂમિનો સંસ્પર્શ અને પવિત્ર પુરુષોને સમાગમ રહે છે. વળી સાધુધર્મને અનુરૂપ સમિતિ-ગુપ્તિ આદિ સદાચારેનું પાલન તથા શ્રાવક
