________________
પરમેષ્ઠિ નમસ્કાર
.
એ રીતે સુખની નિશ્ચિત કે સ ંદિગ્ધ સાધનભૂત સ કઈ વસ્તુઓ જગતમાં મગલરૂપ ગણાય છે. અહિંસા, સચમ અને તપરૂપ ધર્મો તથા સ્વાધ્યાય, ધ્યાન અને જ્ઞાનાદિ ગુણેા, એ દુઃખવ’સ અને સુખસિદ્ધિનાં નિશ્ચિત સાધના છે, તેથી તે ભાવમગલ ગણાય છે. દિધ, દુર્વા, અક્ષત, શ્રીફળ, પૂર્ણ કળશ અને સ્વસ્તિક દિ સદિગ્ધ સાધના છે, તેથી તે સ દ્રવ્યમગલ ગણાય છે. દ્રવ્યમંગલા જેમ સુખનાં સ ંદિગ્ધ સાધનો છે, તેમ તે અપૂર્ણ સુખને આપનારાં પણ છે. ભાવમગલે એ સુખનાં નિશ્ચિત સાધના છે અને તેનુ સેવન કરનારને તે સંપૂર્ણ અને અવિનાશી સુખને આપે છે, તેથી દ્રવ્યમગલ કરતાં ભાવમગલનું મૂલ્ય ઘણું વધારે છે.
૬૪
શ્રી જૈનશાસ્ત્રામાં અનેક પ્રકારનાં ભાવમગલે છે. તે સ'માં શ્રી પંચપરમેષ્ઠિ નમસ્કારને પ્રધાન મંગલ કહેલુ છે, તેનાં મુખ્ય એ કારણે છે. એક તો શ્રી પંચપરમેષ્ઠિ નમસ્કાર એ સ્વયં ગુણુસ્વરૂપ છે અને ખીજું ગુણેાના બહુમાનસ્વરૂપ છે. અહિંસા, સંયમ અને તપ તથા સ્વાધ્યાય, ધ્યાન અને જ્ઞાન વગેરે સ્વયં ગુણસ્વરૂપ છે, પણ ગુણાના બહુમાનસ્વરૂપ નથી. વળી શ્રી પંચપરમેષ્ઠિ નમસ્કાર એ સ સદ્ગુણામાં શિરામણભૂત વિનયગુણુના પાલનસ્વરૂપ છે. મેાક્ષનુ મૂળ વિનય છે. વિનય વિના જ્ઞાન નથી, જ્ઞાન વિના દન નથી, દન વિના ચારિત્ર નથી અને ચારિત્ર વિના મેક્ષ નથી. ખીજી રીતે મેાક્ષને માટે ચારિત્રની જરૂર છે, ચારિત્ર માટે શ્રદ્ધાની જરૂર છે, શ્રદ્ધા માટે જ્ઞાનની જરૂર છે અને જ્ઞાન માટે વિનયની જરૂર છે. આ વિનયરવરૂપ શ્રી નમસ્કાર છે.
