________________
૮૦
પરમેષ્ટિ નમસ્કાર દેય છે. અવિનાશીપણાના પ્રણિધાનથી શ્રી સિદ્ધ ભગવંતને થતે નમસ્કાર તન્મયતાને લાવી આપે છે અને તે તન્મયતા નમસ્કારને ભાવનમસ્કાર બનાવે છે. આ ભાવનમસ્કાર એ જ પરમાર્થ મંગલ છે.
પરમાર્થ મંગલ એ વસ્તુતઃ આત્માના શુભ અધ્યવસાયને છોડીને બીજું કાંઈ જ નથી. અવિનાશી ગુણના પ્રણિધાન વડે શ્રી સિદ્ધ ભગવંતેને કરેલે નમસ્કાર શુભ અધ્યવસાયને જગાડનાર થાય છે, તેથી તે ભાવમંગલ છે. ભાવમંગલ અટલે નિશ્ચયથી મંગલ. મંગલનું કાર્ય અનિષ્ટનું નિવારણ અને ઈષ્ટને લાભ કરવાનું છે. તે જેનાથી થાય કે ન થાય, તે દ્રવ્યમંગલ અને જેનાથી અવશ્ય થાય, તે ભાવમંગલ છે.
સમ્યગ્દષ્ટિને મન સમગ્ર સંસાર અનિષ્ટ છે, માત્ર એક મુક્તિનું સુખ જ ઈષ્ટ છે. તેની અવશ્ય સિદ્ધિ શ્રી સિદ્ધ ભગવંતના નમસ્કારથી ત્યારે થાય, કે જે તે પ્રણિધાનપૂર્વક કરવામાં આવે. એ પ્રણિધાનને લાવવા માટે નમસ્કારની કે બીજી કઈ પણ ક્રિયાની પાછળ પ્રશસ્ત હેતુ જોઈએ અને તે જ પ્રણિધાન આવી શકે. તેથી શ્રુતકેવલી ભગવંત શ્રી ભદ્રબાહસ્વામિજી તે હેતુઓને જ અહીં નમસ્કારની પાછળ. પ્રધાન હેતુ તરીકે સ્થાન આપે છે.
શ્રી અરિહંત નમસ્કારની પાછળ “માર્ગ હેતુ પ્રધાન છે, તે સિદ્ધ નમસ્કારની પાછળ “અવિનાશ હેતુ પ્રધાન છે. એથી એ પણ સિદ્ધ થાય છે કે બીજા ગૌણ હેતુઓ અનેક
