________________
* પરમેષ્ટિ નમસ્કાર
અનુબધરહિત છે, ઉંચે ચઢાવીને નીચે પટકનારાં છે. એ જ અર્થને બતાવનાર ગાથા શ્રી નમસ્કાર બૃહત્ ફળ પ્રકરણમાં નીચે મુજબ કહી છે. मुचिरंपि तवो तवियं, चिन्न चरणं सुयं च बहु पढियं । जइ ता न नमुक्कारे रई, तओ तं गयं विहलं ॥१॥
અર્થ–“લાંબા કાળ સુધી તપને તપ્યા, ચારિત્રને પાળ્યું તથા ઘણાં પણ શાને ભણ્યા, પણ જે નમસ્કારને વિષે રતિ ન થઈ, તે તે સઘળું નિષ્ફળ ગયું જાણવું.”
ચતુરંગસેનાને વિષે જેમ સેનાની મુખ્ય છે, તેમ દર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્ર અને તારૂપી ચતુરંગ આરાધનાને વિષે નવકાર એ મુખ્ય છે. અથવા નમસ્કાર રૂપી સારથિથી હંકારાયેલે અને જ્ઞાનરૂપી ઘડાઓથી જોડાએલે જે તપ, નિયમ તથા સંયમ રૂપી રથ, તે જીવને મુક્તિ રૂપી નગરીએ પહોંચાડવાને સમર્થ થઈ શકે છે, એ શાસ્ત્રકારને સિદ્ધાન્ત છે. તેથી શ્રી જિનશાસનમાં શ્રી નમસ્કાર મહામંત્રને સૌથી વિશિષ્ટ સ્થાન આપવામાં આવ્યું છે અને સર્વ આરાધનામાં તેની ગણના મુખ્ય તરીકે મનાયેલી છે. “નવ લાખ જપતાં નરક નિવારે.” ઈત્યાદિ અનેક સુભાષિતે નવકારની શ્રેષ્ઠતાને સાબીત કરવા માટે પ્રમાણરૂપ છે. અંત સમયે કૃતધને પણ અન્ય સઘળા શ્રતનું અવલંબન છેડીને એક નવકારનું જ અવલંબન લેવા માટે શાસ્ત્રકાનું ફરમાન છે. જ્યારે ઘર સળગે, ત્યારે ઘરને સ્વામી શેષ વસ્તુને છેડીને, આપત્તિનિવારણ માટે સમર્થ એવા
