________________
શુભ ધ્યાનના પ્રકારો અને નમસ્કાર મહામંત્ર
ધ્યાનના આરેહણ ક્રમ
વિશુદ્ધ વૈશ્યાવાળા ધ્યાનના અધિકારી છે, અથવા રાગ-દ્વેષના વિજય કરવા વડે જેણે મનઃશુદ્ધિ કરી છે, તે ધ્યાનના અધિકારી છે. રાગ-દ્વેષના વિજય સમતાભાવથી થાય છે અને સમતાભાવની સિદ્ધિ મમતાના નાશ કરનારી શુભ ભાવનાઓથી થાય છે. મૈત્રી, પ્રમાદ, કારુણ્ય અને માધ્યસ્થ્યથી પવિત્ર ચિત્તવાળા તથા શુભ ભાવનાઓથી ભાવિત થયેલા આત્મા ધ્યાનારહળુ કરી શકે છે.
.
ધ્યાનનું સ્થાન પર્વતની ગુફા, જીણુ ઉદ્યાન, શૂન્ય ગૃહ વગેરે જ્યાં મનુષ્યાનું આવાગમન ન હેાય અને મનને વિક્ષેપ કરનારા નિમિત્તોના અભાવ હાય, ત્યાં પ્રાણીના ઉપઘાત ન થાય તેવા ઉચિત શિલાતળ આદિ ઉપર પ કાદિ કોઈ પણ આસન વાળીને જે રીતે પેાતાના મન-વચનકાયાના ચેગેનું સમાધાન રહે અને મર્દ મટ્ઠ પ્રાણને સંચાર થાય તે રીતે બેસવુ. પ્રાણને અતિ નિરોધ કરવાથી ચિત્તની વ્યાકૂળતા થવાના સંભવ છે. કહ્યું છે કે ‘ક્લાસ ન નિહંમદ્ ।' અર્થાત્ શ્વાસામને રોકવા નહિ. તેમ કરવાથી એકાગ્રતાને હાનિ પહોંચે છે. પછી ચક્ષુ આદિ ઈન્દ્રિયાને પેાતાના વિષચેાથી રોકી હૃદય, લલાટ યા મસ્તક
