________________
પ્રમેષ્ઠિ નમસ્કાર
B
મંત્રના બળે ચેગાના કામ-ક્રોધાદિ રૂપ અશુભ અભ્યાસ ટળીને જ્ઞાનદિ શુભ અભ્યાસની વૃદ્ધિ થાય છે. તેથી નવકારને આશ્રય તે અપાયવિચય ધર્મધ્યાનને જ એક પ્રકાર છે.
૨. ઉપાયવિચય-કુશળ વ્યાપારને સ્વીકાર તે ઉપાયવિચય છે. · મેહપિશાચથી આત્માની રક્ષા કરાવનાર કુશળ વ્યાપારેવાળા હું કેવી રીને ખનુ ? ’–એ જાતિને સંકલ્પ-પ્રમ′ધ તે ઉપાયવિચય છે. શ્રી નમસ્કારમત્રની આરા-ધના વડે તે પાર પડે છે.
૩. જીવવિચય-માત્ર પોતાના આત્માના વિચાર કરવામાં ઉપયોગી એવું ધ્યાન તે જીવવિચય છે. જેમ કેમારા આત્મા અસંખ્ય પ્રદેશવાળા છે, સાકાર-અનાકાર ઉપયેગયુક્ત છે, અનાદ્વિઅનંત છે, કૃતકના ફળને ભેાગવવાવાળા છે, ક સંબંધથી ભવમાં ભમવાવાળા છે અને વિયેાગથી મેાક્ષને પામવાવાળા છે.’ આ જાતિના વિચાર શ્રી નમસ્કારમંત્રમાં અનુસ્મૃત છે, તેથી તેનું આરાધનઃ જીવવિચય ધર્મધ્યાનસ્વરૂપ છે.
૪. અજીવવિચય-ધર્મ, અધર્મ, આકાશ, કાળ, પુદ્ગલ, કે જે અનુક્રમે ગતિ, સ્થિતિ, અવગાહ, વનાદિ અને ગ્રહણ ગુણવાળા છે તથા અગુરુલઘુ આદિ અનંત પર્યાયવાળા છે, તે અજીવેાના વિચાર સ્થિર ચિત્તથી જેમાં થાય તે અજીવવિચય ધર્મધ્યાન છે. આ ધ્યાન દેહ અને આત્માના અભેઢપણાની ભ્રાન્તિને નિવારણ કરનાર છે, કે જે ભ્રાન્તિ. અનત શેક અને આતક આદિનું કારણ છે. શ્રી નવકાર-
