________________
પરમેષ્ઠિ નમસ્કાર
૩૬
અવસ્થામાં છે, છતાં પૂર્ણતાને માટે સતત પ્રયત્નશીલ હાવાથી પૂજ્ય છે અને પોતાથી ઉંચી શ્રેણિવાળાના તેઓ પૂજક પણ છે, માટે તેઓના ગુરુતત્ત્વમાં સમાવેશ કરવામાં આવ્યા છે. વળી સત્ર વ્યક્તિથી ભાવમાં લક્ષણા કરી શકાય છે, તેથી અરિહંતાદિ તે તે પદોની લક્ષણા વડે અભાવ, સિદ્ધભાવ,. આચાય ભાવ, ઉપાધ્યાયભાવ અને સાધુભાવ ગ્રહણ કરી શકાય. છે. તેના અર્થ એ છે કે-અદ્દિભાવને આ નમસ્કાર છે. એ રીતે લક્ષણાથી પાંચેયમાં રહેલો અહુ દાદિ ભાવ એ નમસ્કારનુ લક્ષ્યબિં`દુ છે અને આ ભાવ એ જ ધર્મતત્વ છે. અહિંસાદિ ધર્માં અને જ્ઞાનાદિ આત્મભાવેશ આ પાંચેય પદાના પ્રાણ છે, એટલે શ્રી નમસ્કારમત્રમાં દેવતત્ત્વ અને ગુરુતત્વની સાથે ધર્મતત્ત્વના પણ અંતર્ભાવ થઈ જાય છે અને દૈવતત્ત્વ તથા ગુરુતત્ત્વની સાથે ધર્મતત્ત્વને પણ નમસ્કાર કરી લેવામાં આવે છે.
આ નમસ્કારસૂત્ર સમસ્ત જૈની આરાધનાએનું કેન્દ્ર છે. શ્રી અરિહંતાદિ પાંચ પદો અને તેમાં રહેલો ભાવ સર્વ સાધકાને માટે આરાધ્ય છે, તેથી દરેક કાના પ્રારંભમાં સર્વ પ્રથમ તેને નમસ્કાર કરવા વડે શ્રદ્ધાંજલિ અર્પણ કરાય છે. ઉડતી વખતે, સૂતી વખતે, શુભ કાર્યો કરતી વખતે, સ્વાધ્યાય કરતી વખતે, પ્રતિક્રમણ વખતે, વિહાર વખતે કે ગોચરી વખતે, સત્ર નમસ્કાર મહામંત્રના મોંગલ ધ્વનિ ગુજતો જ રહે છે. પ્રત્યેક કાર્ય કરતી વખતે મહાન્ પવિત્ર આત્મા પ્રત્યે શ્રદ્ધા-ભક્તિ પ્રદર્શિત કરવાથી માહાંધકાર દૂર થાય છે; અજ્ઞાન, સંશય, વિષય આદિ અજ્ઞાનના નાશ
