Book Title: Students English Paiya Dictionary
Author(s): Hiralal R Kapadia
Publisher: Hiralal R Kapadia
Catalog link: https://jainqq.org/explore/016089/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ berisTa2 DAhyAbhAI derAsarI racaMta kathAkAMi ApaNA ama2 paeNrANeka pAtronI vistRta kathAo sameta Azare 10,000 karatAM vadhu pArgo viSe AvazyakapaDhicayathI samathagraMtha Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baeNrisTara DAhyAbhAI derAsarI pirANika kathA koza [ khaMDa bI jo] graMtha loka trIje mALe, jUnI meDela TokIjha pAse, gAMdhI roDa, amadAvAda 380 001 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Pauranik Katha-kosh 2 by Barrister Dahyabhai Pitambardas Derasari mUlya dvitIya khaMDa: eka paccIsa rUpiyA [[bane khaMDa maLIne rUpiyA bacALIsa] prakAzaka: graMthaleka, trIje mALe, jUnI moDela TokIjha pAse, gAMdhI roDa, amadAvAda 380001 | mudrakaH umiyA prinTarI, nAraNapurA gAma, amadAvAda 380013] dvitIya AvRttiH jUna 1988 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paurANika kathAkAza ane, tenA kartA berisTara DAhyAbhAI pItAmbaradAsa derAsarI paurANika thAkAzanA sarjaka zrI DAhyAbhAI derAsarIe gujarAtI bhASAmAM lagabhaga Dajhaneka kRtio racI che. temaNe kAvyo racyAM che teA anuvAdo paNa karyAM che. temaNe pAThayapustakA taiyAra karyAM che tA 'kAnhaDade praba'dha' jevI kRtinuM saMpAdana paNa karyuM che. paNa temaNe racelI e kRtio badala gujarAtI sAhityanA itihAsaDhArA hameza mAMdha letA raheze. evI eka kRti che: sAThInA sAhityanuM digdarzIna, e graMthamAM emaNe peAtAnA kALa daramiyAna sATha varasanA gALAmAM nIvaDelI sAhityika temaja anya racanAnI mUlavaNI karI che, te temanI khIjI yAdagAra kRti che - je vAcakanA hAthamAM che te - paurANika kathAkAza, kadAca temaNe khIju kAI pustaka na lakhyu. hAta; mAtra paurANika thAAzanI ja racanA karI DhAta tA paNa temanI sevAnuM mahattva kamI gaNAta nahi, balke paurANika kathAkezanA sarjanathI temane peAtAne jIvananuM eka sama" kAma karyAnA parama saMteSa thayeA haze. peAtAnI yuvAvasthA daramiyAna, zrI DAhyAbhAIne kavi narmadane 'nama" thAkAza' jovA maLyA hatA, te graMtha joI, temaNe peAtAnA pratibhAva rUpe mAMdhyuM che enuM vAMcana rasika ane AhlAdaka lAgyuM hatuM, paNa e graMtha bahu ja nAnA ane emAM hakIkta bahu ja kamatara che.' e kAraNe temaNe bRhada phalaka para, e ja prakAranA kAza racavAnuM svapna sevelu. te peAtAnI terIne kAraNe rAjATamAM rahetA hatA, te veLA tyAMnI kSetra lAIbrerI sAthe niphTapaNe saMkaLAyelA. tyAM, A ja viSaya aMge eka marAThI kRti jovAmAM AvI. ethI temane pete AAkAMkSelI pravRttimAM UMDA UtarI javAnI preraNA maLI. 'nama thAkeAza' tathA gADamAle kRta pUrvokta kreza - e baMnenI madada laI temaNe peAtAnA kAmano AraMbha karyo. paNa mAtra A e ja kRti para AdhAra rAkhavAne badale, pAte svatra MtrapaNe ghaNA umerA karyo ane najara heThaLanA baMne kAza karatAM lagabhaga bevaDA kadanA graMtha racyo. Ama A kAzanI racanAmAM temanuM pradAna noMdhapAtra gaNAya. zrI DAhyAbhAI derAsarI bhAratanA itihAsamAM lekhAyelI ati mahattvanI sAlamAM janmyA hatA : sane 1857. temanuM avasAna thayuM. sane 1938mAM, temane janma suratamAM Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 thayA hatA. temanA dAdAnA pitAe kapaDavaMja cheoDI amadAvAdamAM vasavATa karelA; te kAraNe temanu prAraCbhika jIvana amadAvAdamAM vItyuM hatuM. tyAM meTrika thayA bAda, kAlejakeLavaNInA hetusara pUnA gayA. grejyueTa thayA bAda, rAjakoTanI Treniga lejamAM zikSakanI nAkarI svIkArI peAtAnA vyAvasAyika jIvananA Ara'bha karyo ane e ja saMsthAmAM pAchaLathI upAcArya te hadde baDhatI meLavelI, zrI DAhyAbhAInI abhyAsaniSThA ghaNI - ene purAvA tA paurANika kathAkAzanA vAcakane anyatra zodhavA javA paDe ema nathI, temane bhUstarazAstranA viSayamAM UMDeUrasa hatA. temanI jJAnapipAsAne kAraNe temanA keTalAka aMgreja mitroe A viSayane vadhu abhyAsa karavA temane IMglenDa javAnu prAtsAhana ApyuM; pUratI sagavaDa karI ApI. temaNe IMglenDa jaI eka kAMkare be pakSI mAryA, bhUstarazAstrane abhyAsa tA karyAM, paNa sAthe sAthe kAyadAnuM zikSaNu laI baeNrisTara pazu thayA. A kAraNe bhArata pAchA pharyA bAda zikSaNunA kSetrane rAma rAma karI amadAvAdamAM vakIlAta zarU karI hatI. temanA rAjakeTa-nivAsa daramiyAna jAhera pravRttiomAM sArI peThe rasa letA. tyAMnA bArTIna myujhiyama sAthe gADha rIte saMkaLAyelA. e myujhiyamanI eka khAmI temane khUba khUcI, temAM pradarzita karavA mATe pUratI sAdhanasAmagrI naheAtI, ethI kAThiyAvADa saMgrahasthAna'nI eka yeAjanA vicArI kADhI. peAtAnA bhAratIya temaja aMgreja mitrAnA sahakAra meLavI, e pravRtti pAchaLa ma'DI paDayA, eka varasane aMte praznapAtra ghaNI sAmagrI meLavI, ane te thakI e myujhiyamane e nAmathI ALakhavA jeTalI pAtratA bakSo. paurANika kathAkAzanI mULa AvRtti pAMca pustaka rUpe pragaTa thayelI. cAra bhAganI racanA ane prakAzana bAda, temane aneka navA umerA sUjhayA hatA. eTale pAMcamA pustakamAM e umerAone puravaNI rUpe samAveza karyA hatA. A navI AvRtti pragaTa karatI veLA, puravaNImAM ApelI hakIkatA yathAsthAne samAvI levAmAM AvI che, te kAraNe vAMcakA mATe keTalIka saraLatA ane upayeAgitA vadhI che. Ama jovA jAe tA A graMthamAM paurANika pAtrane mAtra paricaya ja ApavAmAM AvyA che evuM nathI. aneka vibhUti viSe savistara kyA kahevAI che. tethI A graMthanI oLakha ApatAM eka paDite ene paurANika AkhyAyikAnA bhaMDAra' tarIke ene vaNu vyA che. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. che. hAla A prakAranI kaI kRti prApya na heI, A prakAzana eka upayogI saMdarbha graMtha tarIke, pratyeka saMsthA ane abhyAsInI jarUriyAta sAcavaze evI enA prakAzakanI kahA asthAne nathI. enI prathama AvRtti gujarAta varnAkyulara sosAyaTI, amadAvAda dvArA pragaTa thaI hatI eTalI neMdha Avazyaka gaNAze. prakArA Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paurANika kathAkezamAM ApelA saMkSepa zabdonI sUci agni agnipurANa bhAra0 ko0 che droNa parva adhyAya adhyAya bhA20 kao kaNa" pavana bhAra0 za0 zaya parva adhyo. rA. adhyAtma rAmAyaNa sauptika parva bhA0 sI0 impiriyala gejheTa opha inDiyA impi0 ge strI parva bhA0 strI IzAvAsyopaniSata IzA bhAra0 zAM zAnti parva ka 0 kumapurANa bhAra0 ane0 anuzAsana parva ga20 garuDapurANa bhA20 Azva Amedhi parva gIge0 gItagoviMda (ke. ha. dhruva) jemini. jaimini azvamedha bhAra0 Azrama bhArata AzramavAsika parva devI bhAgavata bhAra0 mau0 devI bhAga bhArata mausala parva bhAra0 mahApra.. devI mAna. devI mAnasapUjA bhArata mahAprasthAnika parva bhA20 sva. bhArata svargArohaNa parva nama kaka - narma kathAkeza masyao. matsya purANa padmae padmapurANa brahma brahmapurANa manu smR0 manusmRti brahmAMDa brahmAMDa purANa mAna. ma mAnamaMjarI (kavi naMdadAsanI) brahnottara brahmottara purANa rAmA gI giradhara kavinuM rAmAyaNa bhaga0 gI bhagavaddagItA rAmA0 tulasIdAsanuM rAmacarita mAnasa bhaviSya0 bhaviSyapurANa liMga liMga purANa varAha0 varAha purANa bhAga bhAgavatapurANa vAmana vAmana purANa , prathama skaMdha vA0 ra0 vAlamIki rAmAyaNa di dvitIya skaMdha vA0 ra0 bA0 , bAla kAMDa tRtIya skaMdha vA0 rA0 a0 ayodhyA kAMDa - catu caturtha skaMdha paMcama skaMdha paMcama vA. rA. kiSki. ,, kiSkindhA kAMDa SaSTama sakadha vA. ra0 saM0 , suMdara kAMDa , sapta sapta skaMdha vA0 rA0 naM0 , laMkA kAMDa , aSTama aSTama skaMdha vA0 rA0 yuha0 che yuddha kAMDa che navama0 navama skaMdha vA. rAtre uttara0 , uttara kAMDa vAdeg 20 adbha0 , adbhuttara dazama dazama skaMdha prakSi0 prakSipta ekA ekAdaza skaMdha vAyu vAyupurANa , dvAdaza0 dvAdaza skaMdha viSNupurANa bhA20 mahAbhArata (kumbhakema AvRtti) viSaNu sa.nAviSNu sahastranAma bhAra0 Adi. Adi parva zakti zakti pUjA (DA0 pI. de0) bhAra0 sa0 sabhA parva zlo0 zleka bhAra vana ziva0 pu bhAra0 virATa virATa parva 40 skaMdha purANa bhAraudyo0 udyoga parva sUrya - si. sUryasiddhAMta bhAre bhI bhIma parva harivaMza harivaMza , prathama , , SaSTa viSNu vana parva ziva purANa Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paurANika kathAkeza khaMDa bIjo Page #9 -------------------------------------------------------------------------- Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paurANika kathAkeza - 2 baka e nAmane eka RSi. ciraMjIvI hoya tene zAM zAM sukha hoya che ane zAM zAM duHkha paDe che e viSaya para ene ane iMdrane saMvAda thayo hato. bhAra vana- a. 193, 9 pAMDavoe azvamedha karyo te vakhate emane zyAmakaNa pharate pharato A RSinA Azrama pAse gayo hate. azvanI pAchaLa arjunAdi vIra rakSA karavA jatA hatA emaNe mAthe eka vaDanuM pAMdaDuM mUkIne UbhelA A RSine dIThA. ajune ene vaMdana karI mAthe vaDanuM pAMdaDuM kema mUkayuM che ema pUchatAM eNe kahyuM ke chAMyaDA sAru. ajune pUchayuM ke Apa ghara kema bAMdhatA nathI ? RSie kahyuM ke alpa AyuSya hevAthI gharanI zI jarUra ? ajune pUchyuM ke ApanI ummara keTalI thaI ? RSie kahyuM ke brahmadevanI visa aherAtri meM joI che ! | jaimi azvame aha 600 (aherAtrinA mApa sAruM ka95 zabda juo.) A uparathI ajunane bahu Azcarya lAgyuM, ane eNe RSinI sAthe ghaNI vAtacIta karI. pachI kRSNa RSine pAlakhImAM besADI hastinApuramAM azvamedha thato hato tyAM sadasya tarIke mokalI dIdhA. bakadAlabhya baka te ja. bakanakha vizvAmitra RSinA putromAM eka bhA anu. -58. bakAsura kaMsanA pakSane eka asura. eka vakhata yamunAnA tIre AvelA vRMdAvanamAM kRSNa govALiyAenI sAthe ramatA hatA, tyAM A bagalAne veSa dhAraNa karIne gaye. eNe kRSNane gaLyA paNa gaLAmAM dAha UThavAthI moMmAMthI pAchA kADhI nAkhyA ane emane mAravAne dhA. kRNe enuM A duSTa kRtya joIne ene pakaDI enI upalI ane nIcalI bane cAMca be hAthe pakaDI ene cIrI nAkhyo. | bhAga 10 40 a0 12. bakAsura (2) ekacakrA nagarInI pAse AvelA vaitrakIya-netaranA-vanamAM rahenAro eka rAkSasa. e jaTAsurane putra hato. e nagarInI vastIne herAna karato hate. sababa badhA nagarajano e enI sAthe TharAva karyo hato ke vArA pramANe dareka gRhasthe ene roja vIsa khAMDI anna ane eka pADo ApavA ane eNe pote nagarIne upadrava karavo nahi ane bIjA zatrane karavA devo nahi. ema rakSaNa karavAnuM kabala rAkhyuM hatuM. A pramANe e nagarImAM Ave kara dAkhala thayo hato. keTaleka kALe eka daridrI brAhmaNane vAro Avyo. enA gharamAM ApavAne anna saLe nahi ethI gharanAM badhAM AkraMda karavA lAgyAM. evuM banyuM ke kuMtI sahavartamAna pAMDavo lAkSAgRhamAMthI UgarIne ekacakrAmAM AvI A brAhmaNane ghera UtaryA hatA. emaNe A AkraMda sAMbhaLIne kuMtI mAraphata enuM kAraNa puchAvatAM emane A vAtanI khabara paDI. kuMtIe bhImane kahyuM ke tuM jA ane rAkSasane mArIne A brAhmaNane sukhI kara. bhIma A brAhmaNa pAsethI thoDuM anna laI tene gADAmAM nAkhI pote paNa gADAmAM caDhI besI vaitrakIya vanamAM gayo. pachI rAkSasa potAne kara levA Avyo tyAre enuM ane bhImanuM jabaruM yuddha thayuM. bhIme ene maraNa pamADyo. bhAra. A0 0 163-164. * enA bhAInuM nAma alAyudha hatuM. ene ghaTelve mAryo hato. bakI pUtanA rAkSasInuM bIjuM nAma.. badarikAzrama himAlaya uparanuM sthaLavizeSa. A jagAe naranArAyaNa RSie rahIne tapa karyuM hatuM tyAM AgaLa moTAM ane svAdiSTa boravALI boraDIenuM vana hevAthI A nAma paDyuM che. e alakanaMdAne tIre AveluM che. badarIpAcana eka tIrtha. ahIM zrAvatI nAmanI RSikanyAe Idra pitAne pati thAya ema IrachI tapa karyuM hatuM. (zrutAvatI zabda juo.) baMdI varuNane putra, caMdravrugni nAmanA janakanA Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badhu babhUvAhana samayamAM baMdIe ghaNu brAhmaNe joDe vAda karI pachI emaNe azvamedha yajJano AraMbha karyo; e emane chatI pANImAM DubADI, varuNane yajJa thate samaye zyAmakarNa azva pharatA pharate maNipura gaye. hatuM tyAM mekalyA hatA. aSTAvakranA bApane paNa babruvAhane e azva pakaDayo. paNa enA kapALamAM e ja pramANe harAvIne DubADayo hato. aSTAvakrane bAMdhelI suvarNa patrikA vAMcavAthI eNe jANyuM ke A vAtanI khabara thatAM eNe dravrugnine tyAM e azva te enA pitAne hatA. e uparathI jaI baMdIne vAdamAM harAvyo hate. (aSTAvakra nAnA prakAranAM ratna vagere laIne e ajuna pAse zabda juo.) gayo ane laI gayelI bheTa enA paga AgaLa badhu sUryavaMzI diSTakuLatpanna kevala rAjAne putra. mUkI, ene vaMdana karIne namratApUrvaka Ubho rahyo. ene putra te vegavAna rAjA. ane e joIne AnaMdita thavuM joItuM hatuM. babahuvAgha dezavizeSa / bhAra0 bha0 9-55. te na thatAM e UlaTo krodhe bharAyA ane balyubalyu kazyapa kuLatpanna saMpAtinA putromAMne eka. vAhana prati be ke, he mUrkha, tuM bIne balka (2) vizvAmitranA putramAMne eka. enA napuMsakanI peThe mAre zaraNe Avyo che, te parathI vaMzane eka enA vaMzane bAbhavya ghaNe prasiddha hatA. mane lAge che ke tuM kSatriyaputra nathI. je heta te babu () eka brahmarSi (2. kazyapa zabda juo.) yuddha karyA vagara rahetA nahi. mATe dhikkAra che tane. balsa (5) RSabha parvata upara rahenAra eka gaMdharva. mAre te eka ja putra abhimanyu thaI gayuM. jarUra balsa (5) somavaMzI AyukuLatpanna thayAti rAjAne | tane citrAMgadAe jAkamathI utpanna karyo haze. ne putra. ene putra te setu nAmane ajunanAM AvAM marmabhedaka vAkyo sAMbhaLIne rAja hato. babruvAhanane krodha utpanna thaye. e AvezamAM baja () semavaMzI AyukuLatpana yayAtiputra ja eNe pitAnA subuddhi nAmanA maMtrIne hukama yadunA koSTra anvayamAM thayelA jyAmaghaputra vidarbha karyo ke temaNe zyAmakarNane nagarImAM jaI bAMdhavo rAjAne pautra ane romapAda rAjAne putra. ene ane utAvaLe sainya sajaja karIne raNAMgaNa para putra te kRti nAmane rAjA. AvavuM. ema karIne arjunanI sAthe yuddha karavAne balsa (7) semavaMzI AyukuLatpana yayAti putra AraMbha karyo. prathama arjuna pote yuddha karavA na yadunA vaMzanA sAtvata rAjAne pautra ane devAvRdha AvatAM pradyumna ane aniru hane babruvAhananI sAme rAjAne putra. A pitAputra ane pitAnA kuLanA thavA AjJA karI. yuddha thatAM babruvAhane bannene ghaNA puruSone uddhAra karanArA thaI gayA che. | jarajara karI, bAMdhIne nagarImAM mokalI dIdhA. tyAra bhAga 9 aM0 0 24. pachI eNe anuzAlava, haMsavaja, sutra, e vIrone balsa (8) eka yAdavavizeSa. aphara te ja, zizupAla mUcha pamADI vRSaketunI sAthe pAMca divasa parvata enI strInuM haraNa karI gayo hato. yuddha karIne enuM mAthuM uDADI dIdhuM. e joIne balyumAlI eka RSi. | sa. 4-rara. ajuna vRSaketu pAse jaIne zeka karato hato te babruvAhana maNipura nagarInA rAjA citravAhananI vakhate babruvAhane ekAeka tyAM jaIne pitAnA kanyA citrAMgadAne peTe pAMDuputra arjunathI thayele dhanuSya vaDe ene mArIne kahyuM ke are tuM kSatri thaIne putra citravAhananA mRtyu pachI e maNipurane rAjA A zuM kare che? tArAM parAkramone dhikkAra che. tuM thayA hatA. (citravAhana zabda juo.) kaurava- yuddha na karatAM bairInI peThe rovA beThe che e zuM ? pAMDavone yuddha thaI rahyA pachI saghaLA kauravo maraNa jAriNInA putre tArA moTA vIrane mAryo enI pAmyA ane pAMDavone niSThaTaka rAjaprApti thayA tane lAje AvatI nathI ? A maheNAthI ajuna K . Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ babruvahina bahirSada Ubho thaye; enuM ane babruvAhananuM ghora yuddha rahyo. baluvAhana AvIne jue che te arjunanuM thayuM. kALanI gati viparIta che. e yuddhamAM baNa- mAthuM maLe ja nahi. AthI badhAM zoka karatAM hatAM, vAhane arjunanuM mAthuM uDADI dIdhuM ane ene evAmAM hastinApuramAM kuMtIne arjuna maraNa pAme ThAra mAryo. pite jayaghoSa karato ghaNA harSathI evuM duHsvapna AvyuM. e vAta eNe yudhiSThirAnagarImAM AvyA. dikane karI. tethI kuNa, yudhiSThira, bhIma, devakI citrAMgadA ane ulupI bannene A banAvanI ane kuMtI sahavartamAna tarata ja ekAeka maNipurakhabara thaI. bane jaNIoe babruvAhanane ghaNe mAM prakaTa thayAM. jue che te arjuna vagere vIro tiraskAra karyo ane pote pArAvAra zoka karyo. maraNa pAmelA hatA. kR pitAnA sukRtyanI pratijJA A uparathI babhUvAhanane paNa ghaNe zeka thayo. karIne "arjunanuM mastaka Ave" ema kahetAM ja eNe pitAnI mAtAne vinaMtI karI kahyuM ke, meM mastaka AvIne AgaLa paDyuM. pachI saMjIvana pahela karIne A anyAya karyo nathI. huM namratAthI maNinA prabhAve karIne ka sadhaLAne sajIvana karyA, emanI pAse gayo hato. paNa pitAe mAre maNi zeSanAgane pAcho mokalAvyo. baluvAhana ane atizaya tiraskAra karI mane dhikkAryo. emaNe tane ajuna e bApa-dIkarAnI bheTa karAvI. badhAM jAriNI kahI, tethI mane ghaNe Thodha caDhayo. khera, maNipuramAM pAMca divasa rahyAM. kuMtI vagerene bhImanI mArA vaDe tane vaidhavya prApta thayuM te huM ja mAre sAthe hastinApura mokalyAM. pite babruvAhanane sAthe deha arinamAM bALI nAkhuM chuM, ema kahI eNe laIne azvarakSaNa sAru AgaLa cAlyA. jeminiTa agni taiyAra karAvyuM. e joIne nAgakanyA ulupI azva a0 21-40; bhAra0 azvame a0 78-81. je citrAMgadAnI zakya hatI te baluvAhanane baba2 pUrva-pazcimanA bhedane laIne gaNAyelo eka sAMtvana karIne kahyuM ke pAtALamAM zeSanI pAse dezavizeSa | bhA0 sa0 78-99; bhA bhI 9. saMjIvanamaNi che te lAvavA huM yatna karuM chuM. bahaNa sUryavaMzI ikSavAku kuLatpanna saMhatA, tuM baLI marIza nahi. ulupIe puMDarIka nAgane rAjAne putra. enuM raNazva evuM bIjuM nAma paNa che. belA, ane pitAnA gaLAmAMthI maMgaLasUtra baheNAdha suryavaMzI ivAku kuLanA nikubane eMdhANI tarIke ApIne zeSanI pAsethI saMjIvana- putra. ene putra kuzAzva | bhAga 9-6-25. maNi lAvavA pAtALamAM mokalyo. puMDarIka pAtALamAM baheNAzva (2) keSamAM Apela e be zabda rada ga, zeSane maLe, nizAnI rUpe maMgaLasUtra kare. bahaNavu te ja. batAvyuM ane maNinI yAcanA karI. ghaNuM nAgane bahiM prAdhAputra gaMdharvomAMne eka. evo abhiprAya thaze ke mRtyulokamAM maNi na bahi (2) sUryavaMzI ivAku kuLatpanna aMtarIkSa Apo tethI puMDarIkane ThAlAmAlA pAchA AvavuM anvayamAM thayelA bRhat athavA bRhadrA ja rAjAne paDayuM. ulupIe gusse thaIne babruvAhanane pitAne putra. kRtaMjayane pitA. maNi levA javAnuM kahyuM. e pAtALamAM gayA ane bahita mayUradhvaja rAjAnuM bIjuM nAma. nAgenI sAthe yuddha karIne maNi laIne maNipuramAM bahiMga eka brahmarSi (2. kazyapa zabda juo.). pAcho Avyo. bahiSada svayaMbhuva manvantaramAM pitaravizeSa. babruvAhana maNi laIne AvatA hatA tevAmAM e atri RSine putra hatA. e vibhrAja nAmanA dhRtarASTra nAmanA nAge potAnA duHsvabhAva ane lekamAM rahetA hatA. tya, dAnava, gaMdharva vagerene dubuddhi nAmanA banne putrone mokalI arjunanuM e pUjya che. saumya, kAvya ane Artava evA e mAthuM chAnuMmAnuM cerAvI laI pote tyAMthI jato pitaramAM bheda che. | matsya a0 140. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahiSada balarAma bahiSada (2) bagaDAnI saMjJAvALA prAcInahiM bala (10) kRSNane lakSamaNune peTe thayela putra. rAjAnuM mULa nAma. balada agnivizeSa / bhAra0 10 223-10. bahiSada (3) eka brahmarSi | bhAra0 zAMti a0 baladeva balarAma te ja 348. balabhadra balarAma te ja. bahiSmatI svAyaMbhU manunA moTA putra priyavrata balabhadra (2) zAkIpamAMne eka parvata rAjanI cI; svAyaMbhuva manvantaramAMnA ja vizva- balarAma sAmavaMzI yadukaLAtpana vasudevane zeSanA karmA nAmanA prajApatinI kanyA. aMzAvatAra tarIke prathama devakInA garbhamAM praveza karIne bahiMmatI (2) bhAratavarSIya brahmAvarta dezanI pachIthI bhagavanmAyAmAM AkarSAI rahiNInA udaramAM rAjadhAnI. svayaMbhU manu ahIM rahetA hatA. yajJa- jaIne tyAMthI pUrNa kALe pravele putra. e badhA varAhe pitAnuM zarIra kaMpavAthI je je vALa janane priya lAgato mATe ene rAma, baLavAna UkhaDI jaIne bheAMya paDayA tenuM kuza (darbha) nAme hata mATe bala, devakInA udaramAMthI uttama prakAre ghAsa thayuM. e kuza tyAM AgaLa hameza lIluMchama AkarSAyo hato mATe saMkarSaNa, evAM enAM nAma jevuM rahe che, tethI e nagarInuM A nAma paDayuM hatAM. e kRSNathI moTo hato ane kRSNanI sAthe che. ahIM svAyaMbhU manue tema ja bIjA RSioe ja gokuLamAM Uryo hate. kRSNanI peThe ja eNe aneka yajJa karyA che. | bhAga tRtI. a0 22. gevALo sAthe gokuLamAM aneka kIDAo karI hatI. bahisAdi eka brahmarSi (3. aMgirA zabda juo.) eNe paNa keTalAka asurane mAryA hatA. apUranI ala viThaga bhagavAnanA A pArSamAM eka sAthe kRSNanI joDe e paNa mathurA gayA hatA. tyAM bala (2) atalamAM rahenAra mayAsurane putra. paNa emaNe keTalAka asurone mAryA hatA. bala(3) ImArelA nAyunA putromAMne eka asura te kaMsanA maraNa pAmyA pachI ugrasena gAdI para , bala (4) rAmanI senAne eka pratApI vAnara. ene beThA, tyAra pachI temaNe vasudevane kArAgRhamAMthI kADhI kuMbhakarNa khAI gayo hate. | bhAra0 vana ao devakI sahita tatkALa mukta karyA. tyAra pachI 287. rohiNIne gokuLamAMthI mathurAmAM teDAvI balarAma bala (5) varuNane ceSThAnI kukhe thayele putra. ane kRSNa banene mahAsamAraMbhathI janoI dIdhuM. bala (6) ekaDAnI saMjJAvALA parIkSita rAjAne pachI balarAma ane kRSNa sAMdIpani nAmanA RSine suzobhanAnI kukhe thayelA putra mAne eka ghera vedAdhyayana sAru jaI rahyA, tyAM RSinI aneka bala (7) uttAnapAda vaMzanA havirdhAna rAjAne havi prakAre sevA karI. vedAdhyayana pUrNa thatAM brahmavidyA dhanI athavA dhiSaNa nAmanI strIne peTe thayelA paNa zIkhyA. te vakhate kula (sudAma) nAmane patromAM eka vaMzAvaLImAM je cha nAma che te brAhmaNa emane sahAdhyAyI hatA. kula vaye moTo paikI kayA putranuM A nAma che teno nirNaya levAthI ane emanAthI pahelAM abhyAsa AraMbhelA karAtuM nathI. eTale abhyAsamAM emanAthI AgaLa hevAthI bala (8) sUryavaMzI ikvAku kuLatpanna kuza anvayamAM bane bhAIo ene vaDIla gurubhAI mAnatA. thayelA paripAtra rAjane putra, sthala nAmane adhyayana pUruM thatAM balarAma ane kRSNa zAstra rAja ene putra thAya. paddhati pramANe sAMdIpanine gurudakSiNuM ApI. bala (9) sAmavaMzI vasudevane rohiNIne peTa thayelA gRhasthAzramadharma saMpAdana karavA bane bhAIo patramAM meTo putra. ene baladeva, balabhadra, balarAma mathurAmAM AvyA. balarAmane vivAha sUryavaMzI I. nAma paNa hatAM. zaryAti rAjAnA pautra ane revata rAjAnI kanyA Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ balarAma balarAma revatI joDe thayo. AthI Anarta deza ane tenuM kaurava ane pAMDavo vacce yuddha thaze ja evuM adhipatipaNuM balarAmane prApta thayuM hatuM. emane TharyuM. pachI balarAma eka vakhata yudhiSThira pAse putra saMtati hevAnuM kAI paNa graMthamAM jaNAtuM AvyA. emaNe emane satkAra karyo, ane zI nathI. jaimininA bhAratamAMnA vanaparva uparathI AjJA che ema pUchatAM emaNe kahyuM ke A yuddha na emane mAtra eka vatsalA nAme kanyA hovAnuM thAya e mATe aMtima heta hatA. paraMtu e jaNAya che. bara AvyuM nahi. have, jyAM dharma tyAM jaya ane balarAma gadAyuddha kenI pAse zIkhyA hatA te jyAM kRSNa tyAM huM. mATe jarUra kauravo nAza koI paNa jagyAe jaNAtuM nathI. paraMtu emanA pAmaze. bhIma ane duryodhana bane mArA ziSyo samayamAM AkhA bhAratakhaMDamAM gadAyuddhamAM emanA che. temAM bhIma chate ane duryodhana maraNa pAme e jevuM nipuNa kaI paNa nahatuM. jarAsaMdha je mArAthI jovAze nahi. mATe huM aDhAra divasa gadAyuddhamAM ekko hato e emanAthI sattara vAra paryata yAtrAe javA nIkaLI paDyo chuM, te tane hAryo hato. emaNe dhIre dhIre sUrasena deza ane kahevAne mAtra ahIM Avyo chuM. Ama kahIne enI rAjadhAnI mathurAmAMthI pitAnI rAjadhAnI balarAma yAtrAe nIkaLI paDyA. | bhAra udyoga khaseDIne Anarta dezamAM kuzasthaLImAM (dvArakAmAM) 'a0 157. ANuM. bIjuM yAdavakuLane mathurAmAM vasAvI bala- tIrthayAtrAe nIkaLelA balarAma prabhAsa, pRthurAma, vasudeva ane kRSNa pitAnA saghaLA parivArane daka, trita kupa, sudarzana, vizALa, brahmatIrtha, cakratIrtha, laIne dvArakAmAM rahyA. tema ja bhAgIrathI ane yamunAne lagatAM aneka balarAma eka vakhata naMda-yazodAne maLavA tIrthomAM jaI tyAM nAna, dAna vagere karI naimiSAmathurAthI gokuLa gayA hatA. temaNe emane bahu raNyamAM AvyA. tyAM RSione purANacarcAsatra ja satkAra karyo ane caitra ane vaizAkha ema be cAlatuM hatuM te jovA gayA. RSioe UbhA mahinA paroNuM rAkhyA. emanA AnaMdane sAru thaIne emane AdarasatkAra karyo, paNa ucca sthAne varuNa ketamAMthI vAruNI madirAnI nadI vahe beThele romaharSaNa Ubhaya na thayuM. A joIne evI goThavaNa karI hatI, jethI enI suvAsathI emaNe krodha karIne enI tarapha eka darbhanI saLI vana dharAdharI suvAsita rahe. e uparathI jaNAya pheMkI, jethI romaharSaNa tatkALa maraNa pAme. che ke emane madirA ghaNI priya hatI. e ja - balarAmanuM A kRtya joIne RSioe pUchayuM ke arasAmAM balarAma eka vakhata rAtre strI sAthe krIDA tame Ama kema karyuM ? ame ene satranI samApti sAru yamunA tIre gayA hatA. emanA manamAM vicAra paryata besADyo hato ane e pratilomaja hovAthI AvyuM ke huM beTho chuM tyAM AgaLathI yamunA vahe. ene brahmAsane sthApyo hato (uttama varNanI strInI emaNe yamunAne bolAvI paNa te AvI nahIM, e kukhe UtaratI varNanA puruSathI thayelI saMtati pratijoIne emaNe pitAnuM haLa bheravIne ene kheMcI lemaja kahevAya che.) te uparathI balarAme RSione ane pote beThA hatA tyAM agiLathI vahevaDAvI. kahyuM ke eno putra ugrazravA soti (sUta purANIne adyApi e jagAe yamunAnuM vaheNa vAMkuM che. | putra) dIrdhAyu hevAthI tamane purANa saMbhaLAvaze. pachI bhAga dazama a0 65.0 e ja pramANe emaNe RSione upadrava karanArA balava nAmanA rAkSasane hastinApurane paNa haLa bheravIne kheMcyuM hatuM, jethI mArI, RSionI AjJA laI balarAma tyAMthI hastinApura paNa DuMgarAne UtaratA DhALa heya nahi vidAya thayA. evuM thaI rahyuM hatuM. (2. lakSamaNa zabda juo.) bhAratavarSIya aneka tIrtho karIne balarAma prabhAsa Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bali balavardhana gayA. tyAM emaNe sAMbhaLyuM ke koravonI AkhI e roja pazu mArI mArIne emanuM piSaNa karato senA ane kauravone nAza thayo. mAtra duryodhana hatuM. eka samaye ene araNyamAM rAta paDI ane ane bhImanI vacce yuddha cAlI rahyuM che. A koI pazu maLyuM nahi. evAmAM eka pazu hAtha uparathI duryodhanane hajuye be zikhAmaNanI vAta huM AvI gayuM. ene mArIne ghera ApyuM. e pazu ema dhArI balarAma tyAM gayA. have yuddha rahevA de ema AMdhaLuM hatuM. AMdhaLuM pazu mAravuM e pApa bhareluM che kahevA lAgyA; paNa bemAMthI ekeya sAMbhaLe ja nahi. paNa ene mAratAM ene pApa lAgyuM nahi kemake e pachI kRSNa kAMI yukti karIne tyAthI dvArakA mokalI lekene bahu pIDAkArI hatuM. tethI adhama chatAM ene dIdhA. jatAM jatAM nimiSkAramAM keTalIka RSio dharma ja thayo. kRSNArjuna saMvAda. / bhAra0 karNa maLyA. emaNe balarAmane yAne mahimA saMbhaLAvyo. a0 69. tethI dvArakA jaIne emaNe yajJa karyo | bhAga balAka (3) somavaMzIya pururavA putra vijayanA kuLanA dazama a0 78-79. - jadunuputra purUne putra, ene putra ajaka | bhAga keTaleka kALe yadukuLane brAhmaNane zApa thaI tene 9-15-3, nAza thayo. te vakhate pazcima samudranI tIre jaIne balAkA pakSo vizeSa, enI tarapha zika kara dRSTi balarAme gabaLe karIne kRSNanI pahelAM ja pitAne karavAthI e baLI gayuM hatuM. | bhAra010 209-5 dehatyAga karyo. balAkAzva semavaMzI vijayakaLA5na jAnurAjane balarAma svabhAve saraLa ane udAra hatA. paraMtu potra. puru athavA aja rAjAne putra. eno putra e jabarA phodhI hatA. saghaLA yAdavo emanAthI te ajaka rAjA.. tharatharatA. emanI bIke yAdo anyAya karI zaktA balAkI dhRtarASTra rAjAnA putramAMne eka. nahi. emane pAsAnI ramatanI lata hatI, paNa temAM balAnIka drupada rAjAnA putromAMthI azvatthAmAe kadIye anyAya kare te emane game ja nahi. ramatamAM mAre putra / bhAra0 droNa0 a0 156 karelA anyAya saMbaMdhe emaNe kaliMgu rAjAne balAhaka kaputra nAgamAMne eka. thappaDa mArIne dAMta pADI nAkhyA hatA ane zakti balAhaka (2) pralayameghamAMne eka. rAjAne te ThAra ja mAryo hate. (2. zecanA zabda balAhaka (3) kRSNane rathane cAra ave paikI eka juo.) eo svarUpe suMdara ane gaura kAMtivALA azvanuM nAma. hatA. emane kALAM vastra paheravAM gamatAM hatAM. balAhaka (4) tagaDAnI sattAvALA jayadratha rAjAnA vAruNI madirA emane ghaNu priya hatI te te kahI cha bhAIo pikI eka. gayA chIe. e mukhya karIne vAruNI madira ja balAhaka (5) kSatriya jayadrathane bhAI pItA. haLa ane mUzaLa e emanAM hathiyAra hatAM. bali eka brahmarSi. (2. atri zabda juo.) hathiyAre uparathI emanAM halI, halAyudha, sIrapANi, bali (2) prahalAdanA putra virocanane putra. ene mUsalI I. nAma paDyAM hatAM. vairocana agara veracani paNa kahyo che. e ghaNe balavardhana somavaMzI dhRtarASTrane putra. baLADhaya hato. enI mukhya strInuM nAma viMdhyAvaLI balavAgni bRhaspatine putra. agnivizeSa. enuM hatuM. ene kaTarA nAmanI strI hatI ema jaNAya bIju nAma UrvabhAka hatuM. | bhAra0 vi0 21-28. che. paNa A nAma te bIjI strInuM ke viMdhyAvaLIbalAka garga kaLAtpanna eka RSi. bAlAki RSino nuM ja bIjuM nAma che tene nirNaya thato nathI. paraMtu te bANAsuranI mA hatI, te uparathI lAge alAka (2) mAbApanI sevA karanAro eka pAradhI. che ke e viMdhyAvaLInuM ja bIju nAma haze. pitA. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bali bahudhAnyaka cAlu manvantaranI sAtamI cokaDImAM eNe Idra balI kRtavarmA rAjane putra. rukimaNInI kanyA thavA sAru narmadAtIre navvANuM yajJa karyA ane cArumatIne pati. | bhAga 10-124. sAmA yajJano AraMbha karyo. e yajJa pUro thavA balI (2) suzarmA nAmanA kAzavarAjAne sevakavizeSa. AvyuM. tevAmAM viSNue vAmana svarUpa dhAraNa eNe suzarmAne mArIne AMdhruvaMzanI sthApanA karI./ karIne enI pAse jaIne traNa pagalAM bhUminI bhAga0 12-1-22. yAcanA karI. balie e ApavAne saMka9pa karI balInara eka asura jaLa mUkavuM eTale viSNue baTukarUpa tajIne moTuM balImukha rAmanI senAmAM eka vAnara / vA. rUpa dhAraNa karyuM. eka pagale pRthvI ane bIje ra0 yuddha sa0 4. pagale AkAza ema mApI laIne, have trIju balekSa eka brahmarSi. (3. vasiSTha zabda juo.) Apa ema kahyuM. bali dilagIra thaI gayo ane trIju balonmatta rudragaNAmAMne eka. pagaluM mArA pitAnA zarIra para mUko ema kahyuM. balava ajJAtavAsa samaye pAMDuputra bhIma je nAma viSNue tarata tema ja karyuM ane dAbIne pAtALamAM dhAraNa karIne virATane tyAM rahyo hato te. bhAra0 besADI dIdhuM. pachI ene vara Apyo ke vaivasvata virATa a0 8deg ahIM eNe kIcakane mAryA hatA. manvatara pUro thAya tyAM sudhI tuM ahIM rahe. huM (kacaka zabda juo.) tane hAla upendra banAvuM chuM ane AThamA-sAvaNi balava (2) sAmAnya rIte govALAnuM A nAma ma-vantaramAM tuM svargamAM Idra thaIza. che. teo gAyanuM rakSaNa karatA ane jAte vaizya bali daityane bANa agara bANAsura, dhRtarASTra, hovAthI rAjagRhamAM rasoI karavAnuM kAma karatA. sUrya, caMdra, caMdrAMzutApana, nikubhanAbha, guvekSa, pUve pAMDavonA samaya sudhI Ama hatuM. emaNe kukSibhIma, vibhISaNa I. so putra hatA. atriya karelI rasoI brAhmaNo paNa khAtA. hAla baMdhI che. yukta zrAddha kare tene, azraddhApUrvaka dAna kare tene, balavadeza bhAratavarSIya balavone daMza / bhAra0 asamAgIonA yajJamAM, azacIpaNAe karelA bhIma, a0 9, gurunA kAmamAM je kAMI puNyAza hoya jene tene balavala vipracitti dAnavane pautra ane Ivalane na maLatAM tane (baline) maLaze evo vAmanarUpadhArI putra e naimiSAraNyanA RSione ghaNe trAsa viSNue vara Apyo hato./ bhAga &0 navama Apato. te uparathI RSionI AjJAthI gayA a0 45. dvAparayugane aMte balarAme ene mAryo hato. (balabali (3) somavaMzI AyukuLatpanna thayAtiputra. rAma zabda juo.) anunA vaMzanA sutapArAjAne putra. ene sudRSNa bahigiri aMtiira zabda juo | bhAra0 sa0 nAme strI hatI. sudeSNAne peTe eNe dIrghatamA 28-3. RSi pAse aMga, vaMga, sugha, paMDa, aMdha ane bahugava somavaMzI Ayukulotpanna yayAtiputra puru kaliMga ema cha putra utpanna karAvyA hatA. putra rAjAnA vaMzanA sugharAjAne putra. enA putranuM sAru dIrghatamAnI prArthanA karelI te jotAM e A nAma saMyati. bali daitya ja ema jaNAya che. bahuguNa eka gaMdharva. bali (4) eka RSi. | bhAra0 sa0 4-16. bahudandra rAvaNupakSIya rAkSasa / vA0 rA0 suMdara0 balivitha revata manunA putromAM eka sa0 6. baliyAka eka RSi. | bhAra0 sa0 4-20. bahudhAnyaka marabhUmi dezanI pazcime Avela dezabalibhadra zivanA gaNamAne eka vizeSa | bhA20 sabhA a0 3ra. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahuratha mahuratha sAmavaMzI purukuLatpanna hastiputra devamIDha athavA dimIDhanA vaMzanA ripu jaya rAkhatA putra, ahurUpa eka rudra, bhAratamAM kahelA rudromAMthI kayAnu A nAma che te jaNAtuM nathI, bahurUpa (2) priyavrataputra medhAtithinA sAta putramAMnA chaThTho putra, ene dezava -ene nAme prasiddha che. bahurUpa (3) zAIpamAMne chaThTho deza-varSI, bahuLa kkuputra eka nAga. ahuladhvaja tAmradhvaja rAjAne pradhAna, bahulA bhAratavaSIya nadI/ bhAra0 bhI0 9 hulA (2) kRttikA nakSatranuM bIjuM nAma. mahulAdha videhavazI vruti nAmanA janakanA putra eka veLA kRSNa ane tyAM gayA hatA. (zrutadeva zabda juo.) A janaka pAMDavAnA samayamAM mithilAmAM rAjya karatA hatA. ene putra te kRttijanaka huvIti eka .i (3, a'girA zabda jue.) bahuca RzAkhAdhyAyI brAhmaNNAnI saMjJA khaca (ra) e nAmanuM Rgvedanu eka upaniSata, malhAsI seAmavaMzI dhRtarASTranA seA putramAM eka khANa putra, eka dAnavizeSa. khANa (2) bali daityano eka putra (bANAsura zabda juA.) ' mANAsura eka dAnava. enI strInu nAma anaupacyA. e tripura banAvIne aMtarIkSamAM ja rahyo hatA. mayAsure banAvelAM tripurA ane A judAM che, eTale tripurAsuravALA tripura ane A tripura eka samajavA nahi. / matsya. a0 186, khANAsura (2) balidaityanA seA putrAmAMnA meATA putra, enuM bIjuM nAma mahAkAla paNu hatuM ema jaNAya che. eNe tAMDavanRtya karIne za Mkarane bahu prasanna karyA hatA. eNe zaMkara pAse varadAna mAgyuM hatu ke tamArA e rudragaNu mArA nagaramAM rakSaNu karavA rahe ane mAre hajAra hAtha thAya. mahAdeve ene e badhuM ApyuM hatuM. ene keTalAka itihAsa uSAcaritramAM che. (uSA zabda jue.) mAdarAyaNa badarIvanamAM tapa karyAnA sababathI kRSNadvaipAyana vyAsanuM paDeluM nAma. bAladhI bAdarAyaNa zukrAcAryanuM nAma. bAdara zyAmaparAzara kuLamAM thayelA eka RSi, mAbhravya vizvAmitra kuLanA babhruRSinA putra ane temanu kuLa. khAbhravyANi vizvAmitra RSinA putrAmAMnA eka. khAdISava sAmavaMzI purukuLatpanna ajamIDhaputra bRhaSinA vaMzajonuM nAma, bAtha sAmavaMzI purukuLApanna uparicara vasunA bRhadratha nAmanA putranA vaMzajonu nAma. mADa eka brahmarSi, (3, aMgirA zabda jue.) khAladhi bAladhI zabda jue. mAdhi (2) eka brahmaSTi (bhRgu zabda jue,) khAladhI eka brahmarSi, prathama ene eka putra thayA hatA, te maraNa pAmavAthI ene bahu duHkha thayuM. have putra thAya te amara thAya evI icchAthI evuM tapanA AraMbha karyo. deve prasanna thaIne tuM varadAna mAga, ema kahetAM eNe mAre amara putra thAya evuM mAgyuM. e te| aprApta che ema kahetAM eNe kyuM' ke, A sAme je paryaMta dekhAya che te parvata rahe tyAM sudhI mArA putra jIvatA rahe evuM tA Ape|. 'tathAstu' kahIne deva aMtardhAna pAmyA. kALe karIne ene eka putra thayA. enuM medhAvi nAma pADayuM. pazu parvatanA jeTalA Ayune hevAthI e ene lADamAM patAyu kahIne bolAvatA. kALe karIne mATeA thatAM ene khabara paDI ke mAruM AyuSya parvata jeTaluM che. AthI e unmatta thaI gaye ane prANImAtrane pIDA karavA lAgyA. eka vakhata enDru dhanuSAkSa nAmanA RSine niSkAraNu bahu trAsa ApyA, tethI RSie ene 'tuM maraNa pAmIza' evA zApa dIdhe. chatAM e tatkALa mUe niha. te uparathI RSine bahu Azcaya thayuM. divya dRSTithI enu kAraNa zuM che te jotAM RSine jaNAyuM ke enA AvaradA paryaMta jeTalA che. emaNe peAtAnA tapeAbaLathI pADAo pAse e paryaMtane kheAdAvIne hatA ja nahi evA karI dIdhA tethI karIne medhAvi tatkSaNu maraNa pAmyA. bhAra0 vana. a0 315, Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAvapi bAlAki bAvapi bhagukuLane brahmarSi vizeSa. thaI tuM zravaNa kara. AvuM kahI jyAM aMgabhUta bAlAki eka brahmarSi (3. bhagu zabda juo.) viSayane upadeza karavA pravRtta thAya che ke tarata ja bAlAki (2) bharadvAjAMgirasakuLanA garga getramAM rAjAe tenuM khaMDana karyuM. bAlAki punaH belavA utpanna thayelA balAka RSine putra. e vedavedAMga- lAgyo tenuM paNa rAjAe khaMDana karyuM, tAtparya, pAraMgata hatA. brahmavidyAnuM jJAna na hovAthI vidvAna ke eNe je je kahyuM te badhAMnuM rAjAe khaMDana karyuM. te huM ja ane bIjA sarva tuccha evuM abhimAna Ama thatAM thatAM bAlAkinI evI sthiti thaI ANI digvijaya karavA nIkaLyo. aneka dezanA paDI ke AgaLa have zuM bolavuM tenI tene sUja paMDitene vAdavivAdamAM chatI ane jayapatro laIne paDe ja nahi ne tethI te stabdha besI rahyo. A te kAzI gaye. tyAM kAzImAM ghaNA vidvAnane joI rAja bolyo ke he brAhmaNa, stabdha besI kema chatyAthI atyaMta unmatta thaI ghaNuM ghamaMDa sAthe rahyo ? are AgaLa bola, tuM mane upadeza ApIza rAjA pAse gayo. tene joIne rAjAe tene satkAra evI prathama pratijJA karI, have kema kaMI bolato karyo ane Asana para besADI AvavAne uddeza nathI ? asatya bhASaNa karanArane zI zikSA hoya pUcho. eNe uttara Apyo ke huM tArI pAse e mAre tane kahevuM paDe ema nathI. tuM te jANe Avyo chuM te evA hetuthI Avyo chuM ke huM ja che. mATe tutema karIza nahi. ATaluM chatAM je kAMI tane pUchuM tene tuM mane uttara Apa. je bAlAki kAMI ja bele nahi. chevaTe rAjA bolyA uttara na ApI zake te mATe ziSya thaIne rahe. ke he bAlAki! huM rAjA hoI mArA dezamAM bahudhA mane ema jaNAya che ke tuM mAre uttara aparAdhane leza mAtra jato karato nathI; lAgale ApI zakIza ja nahi. tethI tuM mAro ziSya ja dharmazAstra pramANe ene zikSA karuM, paNa tuM thavAne ja yogya che. tethI tAre je kAMI pUchavuM brAhmaNa che mATe zikSAne pAtra nathI, e huM jANu hoya te pUcha. huM tane tene thogya uttara ApuM. A hevAthI huM tane javA dauM chuM. tuM ahIMthI jA bhASaNa sAMbhaLIne kAzIrAja je pote brahmavidyA ane pharIthI AvuM mithyA bhASaNa karIza nahi, saMpanna hato te atizaya zAMtavRtti rAkhI bole AvuM kahI sabhAmAMthI UThI rAjA aMta-puramAM gaye. ke, he brAhmaNa, tArA bhASaNathI mane parama saMteSa pachI pazcAttApa pAmI bAlAki brahmavidyA nimitta thaye che, kAraNa ke Aja sudhI mArI pAse moTA rAjane zaraNe AvyA. te joI rAjAe kahyuM, are meTA vRddha brAhmaNe AvI gayA paraMtu keIe mane tame brAhmaNa ane huM kSatrI. AvuM UlaTuM kema tuM mArA ziSya che, huM tane upadeza ApuM chuM saMbhave ? tame mAro svabhAva jANatA nathI ? are evuM kaheluM nahi ane tuM ATalo taruNa chatAM yAjana, adhyApana ane pratigraha, A traNa karmo huM tane upadeza ApuM chuM ema bole che. mATe bahudhA brAhmaNonAM ja che. chatAM meM je kAMI tane tane dhanya che. tethI hamaNAM ja sazAstra sahastra gAyanI kahyuM ke mAre aparAdha kSamA karI, huM Aje yathAdakSiNa meM tAre mATe nirmANa karI che. mATe tuM mane zakti tArI saMbhAvanA karuM te grahaNa kara ne tAre zuM kahe che? je kahevuM hoya te kahevAne satvara Azrame jA. Ama chatAM bAlAki jANe kAMI AraMbha kara. rAjAnuM A bolavuM bAlAkine satya sAMbhaLato ja nathI ema besI rahI te kahevA lAge lAgyuM kAraNa tenI yogyatA zuM che te kharI rIte te ke he rAja mArI upekSA karIza nahi, huM kharekhara samaje nahi ne garvathI kahevA lAgyo ke he rAjA ja tAre zaraNe Avyo chuM. AvuM bAlAkinuM tane brahmavidyAne upadeza ApuM chuM, te sAvadhAna nizcayAtmaka bhASaNa sAMbhaLI, rAjAe tene siMhAsana Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAlayana bAhuka para besADayA ne pote sAme besI tenI pUjA karI kahyuM para aphaghAnistAnamAM AveluM zahera che te ja. A ke he bAlAki, tuM mAro ziSya ane huM tAre guru zahera ghaNuM purAtana hevAthI ene zaheranI janetA evuM zrutiviruddha karma huM tane kahuM chuM ke dAna kahevAmAM Ave che. ApavuM e mAruM karyuM che. pratigraha karavo e tAruM bAkkala eka brahmarSi. karma che tethI, mAre ane tAro dAta-yAcaka saMbaMdha bASkala (2) zivanA rudragaNumAMne eka. thayo, ema samajI huM tane brahmavidyAnuM dAna ApuM bASThala (3) hiraNyakazipu daityanA patramAM eka. chuM. AvuM bolI rAjAe tene brahmavidyAnuM dAna bASkala (4) prahUlAdanA putromAM eka ApyuM. bAlAki niHsaMzaya samAdhAnanI prApti bAskala (5) bagaDAnI saMjJAvALA mahiSAsura thatAM sudhI kAzI nivAsa karI, nirabhimAna thaI pradhAne mAMne eka svagRhe gayo. bASkala (6) anuhAnA putromAMne eka. A ItihAsa upaniSadamAMthI lIdhe che. bAlkala (7) eka brahmarSi. (3. aMgirA zabda juo.) bAlAni RSivizeSa; eNe vAkhilya saMhitAnuM bAhu idasAvarNimanvantaramAM thanArA saptarSiomAM adhyayana karyuM hatuM | bhAga 12-6-58. eka. bAlizAyinI eka brahmarSi. (3aMgirA zabda bAhu (2) pAMDava pakSane eka kSatriya / bhAra u0 juo.) 4-22. balihIka somavaMzI purukulotpanna pratIpa rAjAnA bAhu (3) suMdaravaMzIya kSatri vizeSa | bhAra u0 traNa putramAMne kaniSTha, zaMtanune kaniSTha bhAI. tenA 73-15. putranuM nAma samadatta. bAhu (4) kSatriya sUryavaMzI sagaranA pitA / bhAra bAhIka (2) bAlhIka dezanA sAmAnya kSatriye zAM pa6-8; bhAga8-8; hari naM. 14. ene . duryodhananA pakSamAM hatA, temane badhA pAMDavoe mAryA bAhuka paNa kahyo che. hatA. | bhAra0 droNa. a158-15. bAhuka sUryavaMzI IvAkukulatpanna harizcaMdravaMzanA bAhIka (3) kaliyugamAM kilakilA nagarImAM rAja vRka nAmanA rAjAne putra. A rAjA vRddhapaNane karanAra rAjAnA tera putronI saMjJA - bhAga 12- prApta thayo tyAM sudhI tene kazI saMtati thaI nahi. 1-34. tenuM rAjya zatruoe harI lIdhuM. AthI strIo bAhaka (4) dezavizeSa. keya dezanI IzAnamAM - sahavartamAna araNyamAM jaI tapa karavA lAgyo. A satalaja ane biyAsa nadI vacce Avela deAba- vAtane keTalAka kALa gayA pachI tenuM mRtyu thayuM, deza te ja | bhAra0 bhI 9-47 tenI yeSTha strI tenI sAthe sahagamana karavA jatI bAhIka (5) pratIpane putra kSatriya. putrikAputra dharma hatI. paraMtu te garbhiNa che ema jANI, aurva vaDe A mAtAmahane putra hato. enA putranuM nAma RSie tene sahagamana karavA dIdhuM nahi. A samAsomadatta / bhAra0 u0 167-28; do. 158-1pa cAra tenI zekathI sahana na thaI zakavAthI temaNe ane bhAga- 9-22, tene viSa dIdhuM. paraMtu te maraNa na pAmI, ne a5bAhIka (6) bAlhIka deza te ja. kALamAM tene prasuti thaI ane viSathI vyApta thayela bAhyIka deza A deza uttara tarapha cala darada nAmanA putra prasa. te gara eTale viSa vaDe tathA yukta janme be dezonI vacce pAMDavonA samayamAM hatA | bhAra0 tethI RSie tenuM nAma sagara evuM rAkhyuM. RSie sabhA a02-rara. hAle jene bakha kahIe chIe tene pitAne kRpAkaTAkSathI viSabAdhArahita karyo; ane je aMdIkhudanI pUrve so mAIla para ekSasa nadI ane te moTe thaI UcharI AvyuM. e patra AgaLa Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAhuka jatAM mATe parAkramI rAjA thaye| /bhAga0 skra navamA. a0 8. Rtupa rAjAne ghera rahetAM nalarAjAe bAhuka (2) dhAraNa kareluM nAma. mAhuka (3) eka yAdavizeSa, mAhuka (4) ThIMgaNA | bhAga0 4-14-43, bAhukA bAhudA nadI te ja. bAhudAne sAru nIce juo. bAhudA bagaDAnI saMjJAvALA himAlayamAMthI nIkaLanArI nadI. tenuM mULa nAma satavAhitI evuM che. paNa likhita RSine kapAI gayele hAtha emAM nahAvAthI pharI UgyA hatA, tethI A nAma paDayuM. che / bhAra0 10 82 ane bhI0 9. mAhudA (2) parIkSitanI bhAryA. enuM bIju nAma suveSA ane enA cheAkarAnuM nAma bhImasena hatuM / bhAra. A 63-45. mAhuleya cha kRttikA vaDe janma hAvAthI kavacit kAI ThekANe kArtikane A nAma kahyuM heya evuM maLI Ave che. mAhuzAlI dhRtarASTraneA putra/ bhA0 A0 201-3-44 khArthe eka brahmaSi. (3, aMgirA zabda jue.) mAthaka eka brahmarSi. (3. vasiSTha zabda jue.) mAhya eka nAgavizeSa. mAthakA seAmavaMzI purukulatpanna sAtvataputra bhajamAna rAjAnI be strIe mAMnI khIjI. mAthakuMDa savizeSa. mAhya sAdri parvatamAMthI nIkaLelI nadI. khiDAla mahiSAsuranA pradhAneAmAMnA eka. khiTTu eka brahmarSi', (3, aMgirA zabda juo.) khiTTu (2) amRtabiMdu zabda jue. khi'6 (3) nuputra dAnaveAmAMnA eka khidumatI RSabhadeva vaMzanA marIci rAjAnI strI. mijhumatI (2) sUryavaMzetpanna yuvanAzvaputra mAMdhAtA rAjAnI strI. biMdumAdhava kAzIkSetra mAMgho daivizeSa. bihumAna priyavrata vazAtpanna RSabhakuLamAM janmelA bibhISaNa marIci rAjAne biMdumatIthI thayelA putra; tene saradhA nAmanI strIthI madhu nAmanA putra thayA hatA. khi'dusara kaIma prajApati sarasvatI tIre tapa karatA hatA. tenA upara kRpA varasAvavA viSNu tyAM AvyA, te veLA kaImane joIne viSNu ati sa MteSa pAmyA te temanA netramAM AnaMdAzru AvyAM. te biMdu bhUmi para paDayAM temAMthI utpanna thayeluM sarAvara / bhAga0 3, skaM0 0 21. " gujarAtamAM siddhapuramAM e RSine Azrama kahevAya che. tyAM paNu biMdusara nAmane! kuMDa che. khi dusara (2) bhAgIrathanA Adha zaMkara bhagavAne peAtAne mastaka dhAraNu karyo, te ethamAMthI biMdu bhUmipara paDacAM temAMthI je sarovara utpanna thayuM te. e himAlayanA hiraNyaMga nAmanA zikharanI khANunI bAjumAM che / matsya. a0 120. miThThAtmaprAdha RgvedanuM upaniSat. khibhISaNa bali daityanA seA putramAMnA eka. khibhISaNa (2) eka gaMdha vizeSa. khibhISaNa (3) vizravA RSinI khIjI strI kaikasInA traNa putrAmAMnA kaniSTa/ bhAra0 vana0 a0 275 teNe dazagrIva ane kuMbhaka, e banne bhAIonI sAthe pAMca hajAra varSoM paMta gAka kSetramAM tapa karyuM. te thaI rahyA pachI teTalAM ja va eka page UbhA rahI tapazcaryA karI. kula dasa hajAra varSoMnI tapazcaryA thaI rahyA pachI brahmadeva tenA upara prasanna thayA; ane vara mAga ema kahyuM. te veLA teNe mArI sati sadA sahamAM ja rata rahe ane mane brahmAstra Ape, evuM mAgyuM. e rAkSasa che chatAM AvuM mAge che te joI, prasanna mana vaDe teNe mAgyuM te tene ApyuM. te uparAMta amaratva paNa ApI brahmAe svadhAma prati gamana karyuM. vA0 rA0 uttara0 sa010 pachI A banne bhAI zleSmAtaka vanamAM pitA pAse gayA te tyAM rahyA. temanI joDe A paNu ! gaye.. pachI keTaleka kALa jyAre laMkAnagarI rAvaNane maLI, tyAre tyAM jaI rahyA. te pachI dazagrIva ane kuMbhakanAM lagna thayAM. te kALe zailUSa gadhave peAtAnI kanyA saramA Ane vivAha vidhithI ApI/ vA0 11 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bivaka 1ra. hatI rAuttara0 sa. 12. thaDA vakhata pachI rAvaNe buddabudA zApane lIdhe makarI (magarI) thayelI apsarA. sItAnuM haraNa karI ANIne laMkAmAM azokavanamAM (nArItIrtha zabda juo.) / bhAva A0 236-20; rAkhI hatI, tenI bhALa kADhavA mArUti AvyA bhA. sa. 10-13, ane rAvaNanA azokavanane nAza karo, sahastrAvadhi budha cAlu manvantaramAM semane putra, A soma thakI. rAkSasa mAryA. te uparathI rAvaNe idrajitane mArutine rohiNamAM utpanna thayela hovAthI tene rauhiNeya pakaDI lAvI mArI nAkhavAnI AjJA karI. paraMtu ane saumya paNa kahyo che. Ane ja pachI IlAnI ene ema na karavuM ema rAvaNane kahI bibhISaNe kukhe puraruvA putra thaye hatA. mArutine choDAvyAvA0 250 suMdara0 sa0 para. budhakauzika eka brahmarSi. A vizvAmitra kuLatpanna vajadaMSTrarAkSase rAma lakSamaNadine mArI nAkhavAnI ke koI bIjA kuLane, te kaI jagyAethI jaNAtuM yukti batAvI hatI. te ANe nirmULa karI nAkhI. nathI. rAmarakSA stotrane kartA te A ja. tema ja prahasta ane IdrajitanI pitAnI niSkAraNuM bandAraka kaurava pakSane kSatri. ene abhimanyue baDAI karyA badala ANe atizaya nirbha saMnA karI mAryo hato. | bhA. dro0 47-12, hatI. tevI ja rIte rAvaNane aneka prakAre baMdha karyo bandAraka (2) samavaMzIya dhRtarASTrane putra. | bhA. hatuM. paraMtu te tene rU nahi. AthI bibhISaNa A0 131-8, tene puSkaLa mama bhedaka vAkaya kahI, ghara, strI AdinI bahaka eka gaMdharva Asakti taja pitAnA cAra pradhAnane sAthe "harachukalaeka brahmarSi (3. aMgirA zabda juo.) laI, samudrane uttara tIre rAmane zaraNa gayo.. "hajajAbAla atharvaNa venuM upaniSata. vAva rAva yuddha sa0 8-10, 12-15, 16.0 bahaMta ulUka parvata uparanA A ja nAmanA dezane rAvaNanA mRtyu pachI e ja laMkAne rAjI thayo. rAjA/ bhAra0 sabhA a0 27. te bhAratanA yuddha- . bahuvaka nAgavizeSa | bhAra A0 35-12, mAM pAMDava pakSamAM hatA ane zanine hAthe marAyo bivajetA nAgavizeSa | bhA. A pa7-8 hatA. | bhAra0 droNa a0 25. Ane bhAI te balavapatra nAgavizeSa. | bhA0 u0 103-14. kSemadhUrti. biTiva eka brahmarSi. (3. bhagu zabda juo.) bIja daza vizvadevomAMne eka. bahatI devasAvarNi manvantaramAMnA viSNunA avabIjavA5 eka brahmarSi ane tenuM kuLa. tAranI mAtA. bIjavA5 khIjavAya te ja. (2. atri zabdaja.). "ha hadrAja rAjA te ja. bIbhatsa pAMDuputra arjunanuM bIjuM nAma | bhAra0 bahakarmA somavaMzIya anukuLatpanna aMgavaMzIya vi0 43-21, pRthulAkSa rAjAnA cAra putramAM eka. buddha kITaka dezamAM thayele viSNu avatAra. vaidika baha795 brahmadevanA cAlu mAsane sAtame divasa maMtro vaDe yajJa karanAra zUdra jAtanA rAjanI athavA ka5. (4. ka5 zabda juo.) buddhimAM meha utpanna karavA mATe ajana nAmanA nAmanA bahatyAya semavaMzIya purukuLA5na ajamIDha putra, koI eka puruSathI cAlu kaLiyuganA AraMbhamAM bahaSine pautra ane bRhaddhanane putra. ene putra utpanna thayo hate. te jayadratha. buddhi svAyaMbhuva manvantaramAM dharmaRSinI strI; tene bahaThIti aMgirasane putra, eka RSi | bhA. putra artha. va0 221-2, buddhi (2) I sAvarNi manunA thanAra putra mAne "haju eka kSatriya. / bhAve A0 1-rakara, e. "havA eka gaMdharva Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hasena bahadubhAnuM bahasena bhAratanA yuddhamAM duryodhana pakSane eka pAsA pitAne anukULa paDe ane yuddhamAM parAjaya rAjA. te madra dezane sAmAnya rAjA heI tenI thAya nahi. | bhAra vana a0 7. kanyA lakSamaNu kRSNanI strI hatI; arthAta te kRSNane bRhadAraNyaka yajurvedanuM upaniSata. sasare hatA. bahadiSa somavaMzIya purukuLatpanna ajamaDha rAjAnA bahasena (2) kRSNanA bhadrAthI thayelA putromAMne cAra putromAMne trIjo. tene putra bRhadanuM. bRhadiSaeka. nA vaMzajo bAheMdISava kahevAtA. bahasena (3) somavaMzIya purukuLotpanna jarAsaMdha bahadiSa (2) somavaMzI purukuLatpanna ajamaDha putra vaMzamAMnA sunakSatra rAjAne putra. tene putra te nIlanA vaMzanA bharyAzva rAjAnA, paMcAla saMjJAkarmajita. dhArI, pAMca putromAMne trIje. hasenA damayaMtInI eka paricArikA. bahadukUtha eka brahmarSi. (3. aMgirA zabda juo.) bahadugarbha somavaMzI anukuLAtpanna uzInara putra bahakSatra samavaMzIya purukuLatpanna raudrA putra RtayunA vaMzanA manyu rAjAnA pAMca putramAMne mATe. zibinA pAMca putramAMne eka. enuM pathadarbha evuM tene putra hastI rAjA. bIju nAma paNa hatuM. satya jovA AvelA brAhmaNane enA mAMsanuM bhojana karAvavA mATe bahakSatra (2) dhRSTadyumna mAre eka rAjA. e enA pitAe ene vadha karyo hate. (6. zibi bhArata yuddhamAM duryodhana pakSamAM hato. | bhAra0 droNa0 zabda juo.) a0 32, bRhadguru eka kSatriya. | bhAva A0 1-258. brahakSatra (3) keka dezano pAMDavapakSane eka rAjA. bRhadavanI eka nadI. | bhA bhI 9. Ane droNAcAryo mAryo hato. | bhAra0 koNa A buddhanu semavaMzI purukuLatpanna bRhadipu rAjAne a0 125. putra. Ane putra bRhatkAya rAjA. bahada% sUryavaMzIya IvAkukuLatpana zAbAsta bRhadubala sUryavaMzI ikSavAkukuLAtpanna kuzAvaya rAjAnA be putramAMne moTo. te moTe zUra, dharmAtmA vaMzanA takSaka rAjAne putra. bhAratanA yuddhamAM e ane IzvarabhaktiparAyaNa hato. dIrdhakALa paryata duryodhananA pakSamAM hato, ane tene abhimanyue uttama prakAre nItithI rAjya karI, vRddhAvasthA prApta mAryo hato. pAMDavonA vakhatamAM ayodhyAmAM thaI eTale kuvalA putrane gAdI para besADI pote A ja rAjya karatA hatA. tenA putranuM nAma araNya prati gamana karyuM. araNyamAM gaye ke tarata bahadraNa hatuM. ja tenI pAse koI kArya nimitte udaMka RSi bahadubala (2) somavaMzI yadukuLAtpana vasudevanA AvyA hatA. paraMtu teNe te kArya karavAnuM putrane bhAI davabhAgane kaMsAthI thayelA traNa putromAM ja kahyuM. (kuvalAzva zabda juo). bIje - uddhavane sahedara. bahada (2) suryavaMzIya IkSavAkukuLatpanna araNya bahAbala (3) gAMdhAra rAjAnA putramAMne eka, rAjAnA be putremAne nAne. haryazvane bhAI. zakunine bhAI. bahada% (3) tavanamAM pAMDa pAse AveluM eka bAba@A aMgirasane putra, eka RSi. RSi. eNe yudhiSThirane aneka ItihAsa bahadubhAna IsAvarNi manvantaramAM thanArA viNasaMbhaLAvyA hatA. ane akSavidyA tathA azvadayavidyA ne avatAra. zIkhavI hatI. A banne vidyAne upaga e bRhadubhAna (2) sAmavaMzIya anukuLatpanna aMga hatuM ke je punaH vratane prasaMga prApta thAya to vaMzanA pRthulAkSanA cAra putromAMne trIje. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahadubhAnuM bRhadratha bRhadrabhAnu (3) kRSNathI satyabhAmAne thayela putra. te uparathI temanI samIpa jaI vaMdana karI sAme bRhadrabhAsa aMgirasane putra, eka RSi. | bhA rahyo. RSie tene kSemakuzaLa pUchayA. saMtati sivAya va0 221-2. ApanI kRpAthI badhuM kSema che, tema teNe kahyuM. A habhAsA semanI putrI - bhAnu nAmanA agninI sAMbhaLI RSi kSaNa mAtra dhyAnastha thayA. eTalAmAM bhAryA. | bhA0 10 223-0. ja vRkSa uparathI pAkuM phaLa temanA meLAmAM paDayuM. netro uMghADI pitAne hAthethI laI te Ane ApI bRhanmanA semavaMzI anukuLatpanna aMgavaMzanI pathulAkSanA putra bRhadrathane putra, ene jayadratha. bolyA ke A tuM tArI strIne bhakSa karavA Apaje, bRhanmanA (2) aMgirasa putra, eka RSi. | bhAra eTale tene putra thaze. AthI rAjAne AnaMda thaye ane RSine namaskAra karI pitAne nagare Avyo. vi0 221-ra. ahIM AvI pitAne be strIo hatI tethI phaLane baha"tra aMgirasane eka putra, RSivizeSa | cIrI be bhAga karI, akrake bhAga banene khAvA bhAra0 va0 221-2, Ape. kAraNa ke bane strIo upara tenI prIti bRhadyumna raMbhyaRSine yajamAna. eNe regya RSi samAna hatI. bannene garbha rahyA ane pUrNa kALe nA bane putro arvAvasu ane parAvarune yajJa prasUti thaI, paraMtu bannene pRthapha pRthapha aDadho aDadhe karAvavA mATe varyA-pasaMda karyA hatA, | bhAra vana bhAga avataryo. Akho putra avataryo nahi. A a0 138. joI ane strIo tathA rAjA atizaya duHkhI thayAM; bRhadraNa sUryavaMzI ikSavAkukuLatpanna kuzavazanA ane te garbhanA kakaDAne nijana sthaLe pheMkI dIdhA. bahadubala rAjAne putra. tene putra uruci athavA daivayoge jarA nAmanI rAkSasI tyAM AvI. teNe A urukSava. kakaDA sAMdhIne eka karyA ane rAjAne lAvIne : bRhadratha videhavaMzI devarAta janakane putra hoI ene ApyA. tethI rAjAe atyaMta harSa pAmI te putranuM daivarAti paNa kahetA. teNe zAkalyAdi RSi tema nAma jarAsaMdha evuM rAkhyuM. A rAjAne pachIthI ja yAjJavalkaya ityAdine bolAvI dAnAthe keTalI eka kuzAgra nAmane bIjo putra paNa thayo hato. A gAya nirmANa karI ane kahyuM ke je brahmaniSTha heya brahadratha rAjA jAte meTo parAkramI haze ema jaNAya tene A badhI gAyanuM dAna ApavAnuM che. tenA che, kAraNa ke teNe RSabha nAmanA eka balADhaya manamAM hatuM ke A RSionA samAjamAMthI je rAkSasane mArI tenA aMganA cAmaDAnA be moTA pitAnA brahmaniSThatva viSe daDhanizcaya haze te AthI DhAla banAvaDAvI, pitAnI rAjadhAnI girivrajanA jaNAI Avaze; ne te jANyA pachI huM tene zaraNa mahAdvAra para mukAvaDAvyA hatA | bhAra0 sabhA a0 jaIza. pachI A gAyo yAjJavalkaye lIdhI. te uparathI 16-17. AnA vaMzajo bAhadratha kahevAtA. te yAjJavalkayane ziSya thayo hate. (yAjJavalkaya zabda ahadratha (3) somavaMzI anuvazAtpanna e rAjajuo.) tene putra mahAvIrya janaka.. putra. Ane pitA diviratha hoI, enuM dharmaratha brahadratha (2) somavaMzI purUkuletpanna uparicara evuM nAma pAchaLathI paDayuM hatuM. enI mAtAe, vasurAjAnA putromAMne moTe. enuM mahAra evuM parazurAma pRthvIne nikSatriya karatA hatA tethI Ane bIjuM nAma paNa che. e ghaNu kALa paryata aputra gRprakUTa parvata para saMtADa hatA | bhAra0 zAMti hatA. ekadA evuM banyuM ke araNyamAM pharatAM pharatAM eka a0 48 * Ane ja putra citraratha jene rAmapAda AmravRkSa nIce caMDakauzika RSine beThelA teNe joyA. athavA lemapIda kahetA hatA te hatA. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahutha bRhannaTI bRhadratha (4) somavaMzI anukutpanna aMgavaMzanA pRthulAkSanA cAra putromAMne pahele. Ane putra bRhamanA. bRhadratha (5) bhAratanA yuddhamAM duryodhana pakSane rAjA bhAra0 udyoga a0 15. bRhadratha (6) samavaMzI pUrUkuletpana pAMDava vaMzanA timi rAjAne putra. Ane putra sudAsa nAmane rAjA. brahadratha (7) kaliyugamAMnA mauryavaMzanA zatadhanvAne putra. A e vaMzane chelo rAja hatA | bhAga 12-1-15. bRhadvAja sUryavaMzI ikSavAku kulotpanna aMtarikSa putra sumitra rAjAne putra. enuM bRhata evuM paNa nAma che; ane enA putranuM nAma bahi evuM hatuM. ba hatI bhAratavaSaya nadI. mUhana agnivizeSa | bhA0 vA0 222-7 brahanta eka kSatriya, udezAdhipati. e pAMDavanA pakSane hate | bhAva a0 201-7; bhA. sa. 287; bhA. u0 4-13 ene mahAyuddhamAM duHzAsane mAryo hato | bhA0 ka. 3-12. bRhannaTA araNyavAsanAM bAra varSa pUrAM thayA pachI ajJAtavAsa mATe pAMDavo virATane tyAM rahyA hatA. te veLA yudhiSThira Adie jema pitAnAM nAma te veSa dhAraNa karyo hato. te pramANe arjune paNa potAne veSa badalyo hato. A veSa urvazInA zApane lIdhe badalAIne hAlanA samayamAM strI veSadhArI khaMDhe-kamaLIA ApaNe joIe chIe tevo hato ane te nAma pite svIkArI, virATa rAjAnI kanyA uttarAne nRtya ane gAyana zIkhavavAnuM mAthe lIdhuM hatuM. | bhAra. virATa a0 11.1 ajJAtavAsanuM varSa mAMDa mAMDa pUruM thavA AvyuM evAmAM kIcaka vadha uparathI, pAMDavo pUrvamasya dezamAM haze evI aTakaLa duryodhane karI. paraMtu cAra puruSa ane be strIo che, evI UDatI vAto sAMbhaLavAthI te draupadI sahita kharekhara pAMDa ja haze, evA nizcaya para duryodhana AvI zakyo nahi. tethI pite jAte matsya- deza javuM evuM manamAM lAvI, trigartAdhipati suzarmAne sinya sahita dakSiNa dizAe javAnI AjJA karI; ane tene tyAM mokalyA pachI pote bhIma, droNa, kRpa, karNa ane azvatthAmA vagerene sAthe laI, uttara dizA tarapha gaye, ane virATanA godhanane AMtarI, pakaDI, sinya sahita te dezamAM dAkhala thayA. / bhAra0 virATa0 a0 35, duryodhane gedhananuM haraNa karyuM te joIne gepa leke potAne paNa pakaDaze e bIkanA mAryA nAsI gayA ane nagaramAM jaI A samAcAra rAjAne kahIe ema vicAra karyo. paNa temane khabara paDI ke rAjA te nagaramAM nathI. te uparathI rAjaputra uttara aMtaHpuramAM hato tyAM jaI, A saghaLo vRttAMta tene kahyo. temanI vAta sAMbhaLI rAjakumAre kahyuM ke huM hamaNAM ja jAuM, kauravone harAvuM ane gedhana pAchuM vALI ANuM; paNa eka yuddhamAM mAre sArathI marI gayA che ane atyAre mAre sArathI nathI. te veLA huM ekalo AvI zuM karuM ? rAjakumAra uttara jyAre A vAta gopaleke sAthe karatA hatA tyAre tenI mA sudeNuM ane tenI bahena uttarA tenI pAse hatAM. tethI bUTI (arjuna) ane saMraMdhI (draupadI) bane paNa tyAM ja hatAM. temaNe paNa A vAta sAMbhaLI. A uparathI bahajaTAne netrasaMketa vaDe siraprIne sUcanA karyAthI te tene Azaya samajI gaI; ane teNe rAjakumArI uttarAne kahyuM ke, "hajaTA sArathInuM kAma uttama prakAre jANe che. eTale e tamArA bhAI joDe jaze ke kema evuM tame ene pUcho. A uparathI uttarAe bRhajaTAne pUchayuM ane hA-nA, hA-nA karatAM Akhare e javAne kabUla thaI. paraMtu uttara A vAta kAne dhare nahi. te kahevA lAgyo ke Ane laI jaI huM zuM karuM ? enuM vaLI sAthya kevuM ? A te yuddhanAM kAma che. amathI lAMbI lAMbI vAto karavAnI na hoya. eTalAmAM gopa kahevA lAgyA ke tame utAvaLA cAle te sAruM, nahi te godhana gayuM samajaje. tethI Akhare teNe bRhannATAnuM sAThe mAnya karyuM ane tenI pAse ratha siddha karAvI, pite kavaca paherI, brahaTAne paNa kavaca Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bRhannA ApI yuddha mATe gamana karyuM. / bhAra0 vi. a0 36-37. " uttara rathamAM beThe ema joI bRhannaTAe azvane evI preraNA karI ke temaNe uttarane ratha hAM hAM karatAmAM teA kaurava senAnI lagAlaga ANI mUkayA. tethI kauravAnu... sainya ane te mAMDelA bhISmAdika meATA meATA yeAlA AdhethI tenI dRSTie paDayA. temane joIne uttara atizaya bhayabhIta thaI gaye| ane bRhannaTAne kahevA lAgyA ke mAre ratha satvara nagara tarapha pAche pherava. bRhannaTA kahevA lAgI ke tuM have Ama kema khAle che? bAyaDIe pAse khesI dhera tuM zuM baDAza mAratA hatA, tenuM smaraNa karI ! ane tuM kSatri thaI, Avezane mAryo ahIM' sudhI AvyA, ane have gAdhana cheDAvyA vagara mAre ratha pAchA hAMka, ema kahe che te tane zAbhe che? bRhannaTAnuM kahyuM kazuMye na sAMbhaLatAM ratha parathI kUdI paDI uttare nagara tarapha nAsavA mAMDayuM. tenI pAchaLa bRhannaTAe kauravAne pIDe na batAvatAM jaI, tene pakaDIne rathamAM ANI besADayo. pachI tene AzvAsana daI, bRhannaTA kahevA lAgI ke tuM gabharAIza nahi. dhIraja dhara. AmanI sAthe huM yuddha karuM chuM. ( bhAra. virATa. a0 38. A pramANe melI, bRhannaTAe ajJAtavAsa mATe nagaramAM praveza karatAM pahelAM je ThekANe jhADa upara zastrAstra mUkayAM hatAM tyAM ratha vALyA ane uttara pAse temAMthI mATuM dhanuSya i. kaDhAvI rathanuM smaraNa karyuM.. eTale tyAM akasmAta eka ratha UtaryA. pachI nagaramAMthI ANelA rathane tyAM ja mUkIne, akasmAta AvelA rathamAM bRhannaTA kheThI ane uttarane sArathI karI ratha rahyubhUmi upara kauraveAnI sAme huMkAravAnI AjJA karI. A kRtya joI uttarane ghaNuM Azcarya lAgyuM, ne te bRhannaTAne pUchavA lAgyA ke A astro nAM ? ahIM zI rIte AvyAM? ane tenI zI rIte khabara paDI ? badhuM mane kahe. bRhannaTAe prathama teA uDAu javAba ApyA. paraMtu uttaranuM mana mAnatuM na joI, teNe pAMDavanA sAdyaMta vRttAMta kahIne kaMka te yudhiSThira A 16 bRhannA ityAdi kahyA pachI, huM arjuna evu kahyuM. te uparathI arjunanAM nAma keTalAM ane tenA a, je teNe pahelAM sAMbhaLyA teA hatA chatAM te, tema ja veSa badalavAnA hetu teNe bRhannaTAne pUchyA. tenA uttara tene maLatAM, bRhannaTA te kharekhara arjuna ja evI uttaranI khAtarI thavAthI, tenI badhI khIka jatI rahI ane dhairya ANI tevuM hunnaTAne vaMdana karyuM ane tenI AjJA pramANe rathane kauravA samakSa pUrvavat ANI khaDA karyAM. / bhA. virATa. a0 39-45. tyAM kaurava senAmAM vIrA paraspara kahevA lAgyA ke, eka ratha, temAM eka strI ane eka bALaka mesI AvaDI meATI senA upara dhasI Ave, evuM pUrve kadI joyuM nathI, A Azcarya jevuM nathI zuM? tApaNuM te je hA te he. tyAre bhISma prati durgaMdhana kahevA lAgyo ke A je strI dekhAya che te strI na heAya. tenA bAhunI AkRti uparathI mane te| te arjuna ja hAya ema lAge che. ane jo tema hAya teA ajJAtavAsanu varSoM pUruM thayA pUrve me tene oLakhyA che ethI tene bAra varasa pharIthI vanavAsa karAvaveA joIe. (tene bhISme ApelA uttara sAru bhISma zabda jue.) te pachI kaNa ityAdinuM kheAlavuM thaI rahyA pachI bRhannaTAe uttarane sarvAMnAM ratha, dhvajA, cihne vagere samajAvyAM; ane te pramANe te te jagyAe peAtAnA ratha laI jaI, darekanI sAthe yuddha karI gAdhana gAma bhaNI vALyuM. / bhAra. virATa. a0 47-66." pachI bRhannaTAe zastrAstra vagere pUve" jyAMthI lIdhAM hatAM tyAM mUkayAM ane nagarathI ANelA rathamAM besIne nagara tarapha jatAM jatAM teNe uttarane kahyuM ke nagaramAM jaI amArI prasiddhi karIza nahi, meM tane je je kahyuM che te hamaNAM tArA manamAM ja rAkhI mUkaje ane virATa pUche te kauravAnA parAjaya teM ja karyo ema kaheje. mAruM nAma kreIne jANI javA daIza nahi. AvuM kahI nagaramAM AvatAMnI sAthe ja nityakrama pramANe nRtyAgAramAM Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bRhannalA braha te gaI ane uttara virATa pAse sabhAmAM gaye. kema kahI zakAya ke anya dhamI e ApaNuM khoTuM eka devadUte AvI kauravone parAjaya karyo evuM jaNAvA umerelA AvA prasaMge kSepaka nathI ? uttara kumAre temane kahyuM. | bhAra0 virA0 a0 buhaspati (3) janmejayanA sarpasatramAMne RSi. 67-71. bhAga 12-6-23. bRhannalA bahanTAnuM eka nAmAntara. | bhAra0 bahaspati (4) guru te ja. sUryamaMDaLamAM sauthI vi. 3-44. moTo graha maMgaLa karatAM be lAkha yojana UMce bRhaspati svAyaMbhuva manvantaramAMnA aMgirA RSinA che. A graha, lagabhaga zukranA graha jeTalo tejasvI traNa putramAM bIje. devone guru. e svAciSa che. pRthvI jevaDA 1390 geLa ekaThA karIe ane manvantaramAM saptaRSiomAMne eka hatA. thAya evaDA moTA che, ene divasanuM mApa nava bRhaspati (2) cAlu vaivasvata manvantaramAMnA brahmaputra kalAka ane sADI paMcAvana miniTanuM che, ane tenuM aMgirA RSinA ATha putromAne moTo putra. tene varSa ApaNuM varSa karatAM bAragaNuM lAMbuM che. sUryathI agnivaMzanA saMbaMdhane laIne trIjI padavInA agni- e pRthvI karatAM pAMca gaNe cheTe che. ene ATha mAM gaNela che, kAraNa ke aMgirA RSie varuNayajJa candro - upagrahe che, guru ane enA upagrahe e nimite agnine pitAne putra mAnyo che. svayaM. nAnI zI sUrya mALA ja che. bhuva manvantaramAM je bRhaspati, te ja A bedhadeza bhAratavarSIya deza. pharIthI janmele heI, deva sahavartamAna svargamAMnA bodhapa brahmarSi (3. vasiSTha zabda juo.) hAlanA puraMdara nAmanA cha dra ane guru tarIke mAnya bedhya yayAti rAjA sAthe saMvAda karanAra eka RSi. karyo. tene zubhA ane tArA ema be strIo hatI. bhAra0 zAMti a0 178. temAMthI zubhAne peTe bhAnumatI, rAgA, sinIvAlI, baida dhaumya RSine ziSya, eka RSi. / bhAra arciSmatI, haviSmatI, mahiSmatI, mahAmatI evI A0 3-78. sAta kanyA ane tArAne peTe saMyu, nizcavana, vizva- bauddha pAkhaMDa pravartAvanAra viSNune eka avatAra. jita, vizvabhuka, vaDavAgni, viSTakRta ema che eNe pAkhaMDane nAza karavo joItuM hatuM, tene patra ane svAhA nAmanI eka kanyA ema sAta badale vadhAre karyo e teNe sadeSa kRtya karyuM. tethI saMtAna anakrame thayAM hatAM. tArAnA cha putramAM kaca ja tene vaidikadhamI mAnatA nathI. kayAnuM nAmAntara hatuM tene nirNaya maLI AvatA bannadha eka rAjarSi. tenI pAse eka veLA dravyanI nathI. | bhA20 vana a0 217-222. e cAlu yAcanA karavA agatya RSi AvyA hatA. tethI manvantaramAM cotha vyAsa thaI gayela che. (vyAsa teNe pitAnI Avaka-jAvakane hisAba RSine zabda juo.). batAvyuM. te joI RSine lAgyuM ke AnI pAsethI bRhaspatinI strI tArAnuM ca de haraNa karyuM ityAdi dravya levAthI enI prajAne bahu pIDA thaze. tethI vRttAMta purANamAM che. paNa te kharuM na hoya, kAraNa ene pitAnI joDe laI trasadazya rAja prati gamana devalokamAM AvI anItinI vAta asaMbhavita che. karyuM. | bhAra vana a0 98. vaLI manusmRtimAM manue kahyuM che ke bRhaspati brahma yajJakriyAmAM mukhya Rtvika vyavasthA rAkhavA devonA guru ane soma paNa - enI gaNanA vasUmAM je kuzane daMDa rAkhe che te daMDa. thAya che mATe - deva, te pitAnI guru patnI te somane brahma (2) A upara kahelA daMDa vaDe saghaLA pUjavA lAyaka. mATe deva evuM duSkRtya kare nahi. Rtvije pitApitAnuM niyata yajJakarma samajIne kare Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ brahma che, tethI jANe temAM jAduI asara che, evI bhAvanA dAkhala thayA pachI jagatanI utpatti, sthiti ane layanA kAraNarUpa tattvane "brahma' saMjJA lAgu pADavAmAM AvI. brahma (3) deza, kALa ane vastunI maryAdAnuM ati kraSNu karI peAtAnA svarUpamAM athavA mahimAmAM ramatuM sat, cit ane AnaMda nAmanA svabhAvadharmAMvALuM tattva te te atyaMta meTu' hAI sarva nAnAM athavA aNu caitanyAne peAtAnA samAna meTAM banAve che. tethI tene brahma" kahe che. brahma ane paramAtmA paryAya zabdo che. jagat kAraNanAM amAM brahma zabda ane te svayaM AtmA athavA caitanya che te arthamAM paramAtmA zabda vaparAya che. jyAre saccidAnaMda svabhAvamAtrane lakSyamAM laIe tyAre te parabrahma kahevAya; jyAre zuddha sAdi guNadhameAMthI viziSTa bhAvamAM samajIe tyAre te aparabrahma. brahma (4) mukhya yajurvedanuM upaniSat . brahmakamaMDaluM tIrtha vizeSa, brahmaca cAra AzrameA paikI pahele, e brahmadevanA hRdayamAMthI utpanna thayA che. / bhAga, 11, 17, 14. brahmacArI prathama AzramI, brahmacArI (2) ska Mda te ja. / bhAra0 10 233-8, brahmacArI prAdhAputra gartamAMne eka brahmajyAti agnivizeSa. brahmatI bhAratavarSIya tI. brahmatu ga bhAratavarSIya eka sAmAnya pata, brahmadatta kAlagautama RSinA zApathI gRdhrayonine pAmela eka prAcIna rAjA. A brahma rAjAne tyAM ekadA kAlagautama RSie AvI bhejana mAMgyuM. rAjAe athaeN pAdyathI pUjana karI bheAjananI taiyArI karAvaDAvI, temAM bhUlathI mAMsa apAI gayuM. AthI RSine bahu krodha caDyo ane zApu dIdhA ke jA, tuM saDeluM mAMsa khAnAra gRdhrayAni pAmIza. rAjAnA kAlAvAlA parathI anugraha karyo hatA ke jA, teM bhUlamAM A vAMka karyAthI ivAku 18 brahmatta kuLamAM mahApratApI rAma janmaze, tenA tane sparzI thaze tyAre tArA gIdhaneA avatAra chUTI tuM tArI asala ceAnine prApta thaIza. dAzathi rAmanA samayamAM gIdhanA rUpamAM A rAjA ane eka utsukane mALAnI mAlikInA saMbaMdhamAM takarAra thaI hatI ane teo rAmanI sabhAmAM AvyA. te veLA tene rAma sa`gAthe kheAlavAnA prasa`ga maLatAM rAme temanI mALA saMbaMdhI takarAranA niveDA karyA ane gIdhane sajA pharamAvatA hatA. tevAmAM AkAzavANI thaI ane A rAjAnA pU.janmano badhI vAta hakIkata jANI rAme gIdhane sparzI karyo. rAmanA aDakatAM ja tene tenI pUrvIyeAni prApta thaI. gIdha peAtAnA rUpa-brahmadatta rAjA banI rAmane vaMdana karI upakAra mAnI svagaeN gayA. / vA. rA. uttara. kSepaka sa0 3. brahmadatta (2) seAmadA gaMdhavI ne cUlI RSie ApelA putra. e kAMpilI nagarImAM rAjya karatA hatA. Ane kuzanAbha rAjAe peAtAnI seA kanyA vivAha karI paraNAvI hatI. (kuzanAbha zabda jue.) brahmadatta (3) semavaMzI purukuLApanna eka prAcIna rAjA. A rAjAnA aMtaHpuramAM pUjanI nAme cakalI rahetI hatI. enI rANIne putra prasanyA te ja samaye pUjanIne paNu baccuM thayuM. pakSiNI hAvA chatAM pUjanI sarva prANInI bhASA jANatI, viSayanA tattvane jANatI ane sana hatI. AkazagAmino A cakalI kRtajJa hatI. e rAja samudrakAMThethI be phaLa lAvatI. eka rAjakumAra sAru ane eka peAtAnA baccA sAru. banne e phaLa khAI puSTa thayA hatA. ekadA pUjanInI gerahAjarImAM rAjakumAra peAtAno dhAvanI kreDe besI pUjanIvALA eraDAmAM gayA ane baccAne ramADavA laI, ramADI, eka khUNAmAM laI gayA ane tyAM ane mArI nAkhyuM. A jANIne pUjanIne bahu paritApa thayA. eNe peAtAnI cAMca ane naheArathI rAjakumAranI AMkhA phADI nAkhI. eNe AkAzamAM jaI rAjAne kahyuM ke, darekane peAtAnA pApakRtyanuM Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prayadatta brahma phaLa maLe che. tArA putrane enA pApI kRtyane badale maLe che. A pramANe kahIne UDI jatI cakalIne rAjAe kahyuM ke tArA prati je pApa thayuM tene badale lIdhe. have vera vaLI gayuM. have tuM zuM karavA jatI rahe che? ahI bhale rahe. A uparathI vera, vizvAsa ane avizvAsa saMbaMdhe rAjA ane cakalI pUjanI varace ghare saMvAda thayo hate. rAjAnA Agrahane na lekhavIne ane eNe je je kahyuM tenA radiyA ApIne, pUjanI cakalI rAjagRhamAM na rahetAM bIje rahevA gaI hatI. A vicAraNya saMvAda mahAbhAratamAM Avela che. | bhAra0 zAMti a0 139, brahmadatta (4) samavaMzI purakaLatpana nIpa athavA aNuha rAjAthI zukrAcAryanI kanyA kRtvI athavA kIrtimatInI kukhe thayelo putra. te janmAMtarathI pitRvatI brAhmaNa hatA. teNe jegiSavya RSinI kRpA vaDe yogamArga saMpAdana karI gataMtra nAmane graMtha racyo hato. tene gau athavA sannati kiMvA sarasvatI nAmanI strI hatI, ne tenI kukhe vizvakasena nAmane putra thayo hato. brahmadatta (5) agamya RSie rAmacaMdrane ApeluM bANa. A bANa vaDe moTA moTA asurane mAryA hatA. | vA. rA. araNya sa. 12, brahmadatta (6) sAlva rAjAnuM bIju nAma. (sAlva e.)bhAra0 10 22-37: bhAga 10-77 brahmadeva (brahmA) sRSTinI utpattinuM kAraNabhUta je rajoguNa, tenA mUrtimAna devatA. rajoguNa eTale satvaguNa ane tamoguNanI madhyamAvasthA; athavA nimittikAraNa ane vivoMpAdAna kAraNu. A baMnenI madhyamAvasthA heI, brahmadeva, satvaguNathI kiMcita malina evI upAdhi viziSTa thayA. mATe temanAmAM kaMI jIvatva dazA AvI. te paNa te vyaSTi ja pramANe ekadezI chava nathI, paNa samaSTinA jIva che. (samaSTinA chava eTale brahmAMDa mAMhyalA saghaLA chanA AdhArabhUta jIva) eTale ke saMpUrNa jIvonA te Izvara che. emaNe je mUrti dhAraNa karI te kevaLa svecchAe ja karI che, te kAraNathI temanAM nAma svayaMbhU ane AtmabhU evAM che. upaveda sahita cAre vedo pUrvAdi dizAne anukame brahmAnAM cAre dizAe AvelAM mukhamAMthI nIkaLyA che. Ama brahmadeva ja vedanI utpattinuM sthAne hovAne laIne temanAM caturmukha, caturAnane ityAdi nAmo paDayAM che. temanI mati kevaLa tirUpe heI, te niraMtara satyalokamAM vase che. temaNe saMkalpa mAtra vaDe sarva sRSTi nirmANa karI, tethI te yadyapi kartA che, tepaNa vyaSTijIva jevuM dehanuM tAdAmya ('huM' evuM obhimAna) dhAraNa kare che. saMpUrNa brahmAMDamAM temanuM tAdAo hovAthI temanA nidrAkALe sarva jIva laya pAme che ane utthAnakALe punaH utpanna thAya che. ema chatAM emanA muktatvathI sarva che mukti pAmatA nathI, kAraNa mokSa e vicArasAdhya hevAthI evuM thavuM zrutiyukti viruddha che. saMpUrNa deva, RSi, prajApati sarvanA A ja kartA hovAthI emanAM dhAtA, vizvasRSTA ityAdi sArthaka aneka nAma che. emaNe pitAnA putro vaDe aneka prANI utpanna karAvyA, mATe tene pitAmaha paNa kare che. 43,20,000 varSanA eka parvata (cokaDI), evAM hajAra varSanA parvatane emane eka divasa thAya che. ane teTalA ja kAmanA pramANanI temanI rAtri thAya che. Ama eka aherAtrane kalpa evuM nAma ApyuM che. temanA pratyeka ka95mAM pRthvI para cauda manu ane svargamAM cauda iMdra thAya che. evA 360 ka95nuM temanuM eka varasa thAya che. A gaNatarI pramANe brahmadevanuM so saMvatsaranuM AyuSya heI, temAM pacAsa varSa gayAM eTale prathama parArdha pUruM thayuM, ane bIju parArdha cAle che. tenA pahelA varSane ka mAsa cAle che te kaI graMthomAMthI jaNAtuM nathI, paraMtu te mAsamAM vetavArAha nAmane chavvIsame kapa cAlatuM hoI atyAre temanA kRSNapakSanI ekAdazI cAle che. tema Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ brahmadeva brahmAvata cha mana thaI gayA ane sAtamAM vaivasvata manunA prAyoni bhAratavarSIya tIrtha. satyAvIza paryaya thaI gayA ane aThayAvIsamA brahmavAdinI aSTavasUmAMnA prabhAsa nAmanA vasUparyaya sudhImAM kaliyuganAM pAMca hajAra varSa pUrAM nI strI. thayAM che. | bhAga 3 skaM0 a0 11. brahAvAna eka brahmarSi. (bhRgu zabda juo.) nUtana kalpane AraMbha thayo eTale temane punaH brahmavidyA mukhya yajurvedanuM upaniSata. vI suSTi sarakhavI paDe che ema samajavuM nahi. brahmavedhI bhAratavarSanI eka nadI. brahmadhyAnuM paNa (yathApUrvamAQcata) te pramANe te jAgrata thayA ke nAmAntara. krama cAlu thAya che. jyAM avyavasthA thaI hoya, brahmavata aDhAra hajAra blekanA pUranuM, mahAkriyAnyUnatA jaNAI hoya tene pUrNa karavI paDe parANa paikI eka. / bhAga 12-13-6, che. eTalA mATe ja teo saMpUrNa carAcaranA brahmazatru rAvaNupakSIya eka rAkSasa. svAmI ane guru kahevAya che. brahmazana rAvaNa pakSane eka rAkSasa | vA0 rAtre brahmadevane marIci, atri, aMgirA, pulada, kratu suMdara0 sa0 54 ane pulatya ema mAnasaputra che. | bhA0 3-12.0 brahmaziresa brahmAstra te ja. ene upaga arjune brahmadeve temaja saghaLA devoe rAmane sItAnI zuddhinI tema ja azvatthAmAe karyo hate. | bhAra0 sau0 khAtarI karI ApI ene svIkAra karavAnuM kahyuM 13-18, 14-15. . | bhAra va0 ra9ra. tripuravadhu kALe devenI brahAra gaya rAjAe yajJa karelA gayesIra parvata prArthanA uparathI brahmadeve sudranuM sArathipaNuM karyuM pAsenuM eka tIrtha. hatuM. bhAra0 ka. 27-29.0 rudra karelA yajJa vakhate brahmasANi have pachI thanAro dasamo manuM. e brahmadevanA agnimAM hemelA khalita vIryathI bhagu, upaleka nAmanA puruSathI utpanna thaze ane tenuM , aMgirA, kavi vagere utpanna thayA hatA. / bhAre bhautya evuM bIjuM nAma paNa cAlaze. tene anu. 232-19, bhUriSaNa ityAdi putra thaze ane haviSmAna, sukRta, brahmadeva (2) bhAratanA yuddhamAM pAMDava pakSane jaya, mUrti ityAdi tenA manvantaranA saptarSi thaI, eka rAjA. | bhAra udyoga a0 186, zla0 25. svargamAM suvAsana, viruddha ItyAdi deva ane temane brahmadhAtA prahetI rAkSasane putra, e kuberane anu- svAmI zaMbhu nAmane Idra thaze. tevI ja rIte cara hatA. vizvasaTa RSine viSacI nAmanI bhAryAnI kUkhe brahmapurANa dasa hajAra lekanA pUranuM, mahApurANa vizvakasena eTale viSNune avatAra thaze je Ikane pikI eka. | bhAga 12-13-4. sahAya karaze. | bhAga aSTama a0 13. brahmarAta zukrAcAryanuM nAmAntara | bhAga 1-9-8, brahmasthAna bhAratavarSanuM eka tIrtha. brahmapuSaka eka brahmarSi. (3. vasiSTha zabda juo.) brahma uparokta brahmadeva te ja. brahmabala eka brahmarSi (3) vasiSTha zabda juo) brahmANI brahmadevanI zakti sAvitrI te. brahmabalI eka brahmarSi (3. vasiSTha zabda juo.) brahmA peta sUryanI sAthe rahenAro Azvina mAsane brahmamAla bhAratavaSaya eka deza. / vA0 rA rAkSasa (3) iSa zabda juo.) kiSki sa0 40. brahmAvata RSabhadevanA se putramAMthI navakhaMDanA brahmaloka satyaleka te ja. mUrtipUjakone A leka je nava adhipati, temAM trIje. tene khaMDa tenA prApta thAya che. | bhAga 11-27-5, ja nAme prasiddha che. brahmavedhyA eka nadI. | bhAra0 thI 9-30. brahmAvata (2) bharatavarSanA nava khaMDamAMne trIjo. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ brahmAvata 21 bhagata AnuM ja prastuta bharatakhaMDa nAma cAlyuM AvyuM che. samAjanA siddhAMtamAM stutiH prArthanA sAvAra ti brahmAvata (3) brahmAvata athavA bharatakhaMDa mAMhelo matiH ema vyAkhyA karI che. eka mahA deza. A yamunadeza ane kurukSetra dezanI bhaktimArga bhakti e ja vacce AveluM che. svAyaMbhU manu ahIM rahetA bhaktiyoga bhakti e ja. | bhAga 1-2-7. hatA ane temaNe potAnI rAjadhAnI bahiSmatI bhaga svAyaMbhuva manvantaramAM thayelA daza yajJamAne nagarI karI hatI. Rtvija. teNe zivagaNa sAmuM krodhabharI dRSTie brahmAvata (4) bhAgIrathIne tIre sAMprata samaye joyuM mATe vIrabhadre tenI AMkhe pheDI nAkhI henAruM kSetra. hatI. / bhAga 4 &0 a0 5. * AMkhe pheDI bramiTha somavaMzI purukuLApana ajamIDha putra nAkhavAthI zive ene vara Apyo hato ke bhaga nIlanA vaMzanA muddagala nAmanA pAMcAlane putra, mitranI AMkha vaDe dekhe. bhaga dakSanA yajJamAM ene putra Idrasena. Rtvija hatA ene nandIe bAMdhyo hato. brAhmaNamaMDaLa yajurvedanuM upaniSata. zivanI nindAmAM eNe netra vaDe saMmati ApI brAhmaNodvayatAraka yajurvedanuM upaniSata. mATe vIrabhadra enI AMkhe uDI hatI. brAhmaNI bhAratavarSIya eka nadI. | bhAra0 bhI0 bhAga (2) prati piSamAsamAM sUryamaMDaLa para Adhi| 9-33. patya karanAra dvAdaza AdityomAMne eka Aditya. brAhmI brahmANInuM nAma. (sahasya zabda juo) | bhAra0 A0 66-15.brAhmI (2) mAtRgaNamAMnI eka devI. bhaga (3) dakSa te ja. bhaga (4) agiyAra rudromAMne eka. / bhAra A0 67-3. bhAga (5) vedamAM varNavela eka devavizeSa. paraMtu bhakti mokSamArga paikI eka. vyakatapAsane e enI jAta ane zakti viSaye varNana aspaSTa ja bhakti, upaniSadomAMthI upAsanAne aMge ja che. lagna saMbaMdhe ene adhikAra hAI e dhana bhaktimArga ubho che. parabrahmanA saguNa svarUpanI ApanAra gaNAya che. enI gaNanA Aditya ane vizvadevomAM thAya che. upAsanA karI te dvArA tenuM jJAna saMpAdana karavuM e aMtima sAdhya che ema mAnyuM che. jJAnarUpI bhAga (6) bAra AdityamAMne cho. enI patnI te siddhi. tene peTe ene mahimA,vibhu ane prabhu sAdhyanI bhakti e sAdhana rUpa che. bhaktimArgane pramANagrantha te bhAgavata purANuM che. sAttvika, rAjasa ema traNa putro, ane AzI nAmanI kanyA thaI ane tAmasa e bhaktinA traNa prakAra che. A lokamAM hatI. AzI svarUpavAna ane taponiSTha hatI. | artha sAdhanAne laIne karelI bhakti te tAmasabhakti; bhAga 6-6-3, 6-18-2. viSayabhogano abhilASa rAkhIne yaza saMpAdana karavA bhaganetrana zivanuM eka nAma, bhaganAM netrone karelI bhakti te rAjasabhakti; ane IzvarApaNa nAza karanAra. buddhi vaDe karelI bhakti te sAtvika bhakti. bhaganetrahArI bhaganetradina - ziva te ja. bhaktinA nava prakAra hovAthI te "navadhAbhakti" bhagadatta prAyotiSa deza ane nagarane rAja e agara "navavidhA bhakti" kahevAya che. "navavidhA- bhaumAsura jene narakAsura paNa kahetA hatA, tene bhakti" zabda juo, bhaktimArga sarvane AcaraNIya putra hato. ene kirAta ane cIna ItyAdi dezanA che. | bhAga 1-2-6. * Adhunika prArthanA- rAjAone moTo Azraya hato. pAMDavoe rAjasUya Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagadatta 22 yajJa karyA te veLA arjuna uttara dizA jItatA jItatA jatA hatA tyAre AnA ane samAgama thayA. te banne vacce ATha divasa sudhI yuddha cAlyuM hatuM. paraMtu arjunanA mAra vaDe jara thayA eTale yuktithI kahevA lAgyA ke he arjuna, tAruM zauryAM joI huM dhaNA ja saMtuSTa thaye; keMdra mArA mitra che ane tuM eneA putra hAI tAre te mAre paNa maMtrI ja hAvI joie. mATe tAruM STa huM zuM karuM, te mane kahe. arjune kahyuM ke yudhiSThire yajJa AraMbhyA che. ane dravya joize evu samajI AmaNe arjunane apAra dravya Apyu te vidAya karyA. / bhAra. sabhA0 a0 26. ghaNI bhAratanA yuddhamAM te duryodhana pakSamAM hatA ane evuM prathama virATa rAjA sAthe yuddha karyuM. / bhAra0 bhISma0 0 43, 2 gajayuddha karavAmAM te dhaNA kuzaLa hAI tenI pAse hAthIe paNa tevA ja uttama hatA. eNe pAMDavAnA sainya para dhasI jaI vAra temanI revaDI dANAdANa karI nAkhI hatI. eka veLA e pAMDavasainya para tUTI paDI yuddha karatA hatA; arjuna saMzaptaka sAthe yuddhamAM macyA hatA tyAMthI tenA parAbhava karI pAchaLa AvatAM jue che tA ANe sainyamAM meTA gabharATa phelAvI dIdheA hatA. tethI te enA para dhasyA ane e be vacce jabaru yuddha thayuM. te veLA teNe arjuna upara vaiSNavAsra mUkayuM', tene aju ne nAza karI lAgalA ja tene mArI nAkhyA. / bhAra0 droNu0 a0 29. * tene AnI pUrve kRtaprajJa ane vadatta nAme khe putra hatA. bhagadmatta (ra) A ja nAmanA durgaMdhana pakSanA khIjo eka rAjA. bhagapAda eka brahmarSiM. (2. atri zabda jue.) bhagavatpaDhI gaMgA nadI vAmana bhagavAne peAtAnA jamaNA paga vaDe badhuM bhramaNDala prApta karI daI, DAbA paga vaDe svargAdi leAka prApta karI dIdhA. te veLA temanA nakha vaDe brahmAMDanI kinArI uparanu` vejana phUTIne brahmAMDa bahAranA AvaraNamAMthI e kANAne bhagIratha raste pANI brahmAMDamAM peThuM. A pramANe viSNunA pagamAM AveluM pANI temanA pAdasparzathI pavitra thaI jagatamAtrane pavitra kare che. hArA va pachI gaMgA svargamAM viSNupadamAM UtarI. Ama viSNunA pagamAM bharAIne pavitra banavAthI ga`gAbhAgIrathIne viSNupAdeAdaka evuM nAma saMpAdana thayuM che. bhagavaddAta parIkSita rAjA, / bhAga0 12-13-19. bhranga nAvizeSa. / bhAra A0 57-9, bhantrakAra avikSatane putra, eka kSatriya. / bhAra0 A 105-41. bhangakAra (ra) kSatriya, eka yAdava./ bhAra. . A 239-11. bhagavAna zrImannArAyaNa te ja. bhangAvana A rAnna mRgayA khelavA gayeA hatA. tyAM kAI sAvaramAM snAna karatAM ja strI thaI gayA, evI enI kathA che. / bhAra. anuzA 0 34. bhagIratha sUryavaMzI ivAku kulAtpanna sagarava'zanA dilIpa rAjAne putra. dilIpa rAjAe pUrvajonA uddArane athe gaMgA prApta karavA dIdha kALa paMta tapa karyuM. para Mtu tene siddhi prApta na thatAM te maraNa pAmyA. pachI gAdI para AvelA bhagIrathe paNa rAjyanI vyavasthA karI pitAnI peThe ja tapanA AraMbha karyAM. A tapazcaryA teNe himAlaya uparanA geAka kSetramAM eka hajAra varSa pa``ta karI hatI. / bhAra. vana0 a0 108. A tapa vaDe prasanna thaI gaMgA sAkSAt tenI sAme AvI UbhI rahI. tene joI rAjAe tene vaMdana karyuM" ne prArthanA karI ke tArA jaLa vaDe mArA pUrvajone uddhAra kara. teNe kahyuM ke huM tAre arthe AvuM teA kharI, paNu pApI mANusA mArA jaLamAM snAna karI potapeAtAnAM pApa mArAmAM mUkI jAya tenA upAya zeA, te mane kahe, bhagIrathe kahyuM ke puNyavAna prANI tArA jaLamAM nahAze tethI tArAM pApa dheAvAze ane Ama thavAthI pAtake tane khAdhArtA thaI paDaze nahi. tethI Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagIratha 23. bhadrasena kRpA karI mArA para anugraha kara. AnuM A kahevuM bhadra (4) somavaMzI anutpana zibinA pAMca gaMgAe mAnya karyuM" ane alakanaMdAne pravAha putramAM trIje. je AnI pUrve astitvamAM hatA tenI pAchaLa bhadra (5) somavaMzI yadukulotpanna vasudevane devakInI pAchaLa himAlaya upara AvI. te bharatakhaMDamAM kukhe thayelA patromAM eka AvI ane bhagIrathanA pUrvajone uddhAra karyo te bhadra (6) somavaMzI yadutpanna vasudevane pauravIthI divasathI gaMgAnuM "bhAgIrathI' evuM nAma paDyuM, je thayelA putromAM eka haju cAle che. | bhAra0 vana a0 109.0 bhagIratha bhadra (7) somavaMzI yadukulatpanna kRSNathI kAliMdIne meTe dAnezrI hato. teNe potAnI haMsI nAmanI thayelA putra mAne eka. kanyA kautsa RSine ApI hatI. te bhAra0 anuzA0 bhadra (8) bhAratayuddhamAM kaNe mArelo pAMDava pakSane a0 137. nAbha athavA nAbhAga ane zruta nAmanA eka cedidezane rAjA. bhA20 karNa0 a0 56. be putra tene hatA. enA vaMza sAru juo. / hari bhadra (9) bhAratavaSaya deza | bhAra vana 10-150. bhagIratha (2) draupadInA svayaMvaramAM AvelA rAjA a0 51-48, emAM eka. / bhAra0 Adia. 186. bhadra (10) bhAratavaSaya tIrtha. bhagIvasu eka brahmaSi (3. vasiSTha zabda juo.) bhadraka kaliyugamAM maurya kuLa pachI thayele rAja vizeSa | bhAga 12-1-17. te ja bharadvasu haze. bhajamAna samavaMzI yaduputra keSTAnA jyAmagha kula bhakaNezvara bhAratavarSIya kSetra ane tIrtha | bhAra mAMnA kathavaMzIya sAtvata rAjAnA sAta putromane va0 28-29, meTa. ene saMjayA ane bAhyakA nAmanI be strIo bhadrakAlI pArvatInuM nAma hatI. temAMthI pahelIne niste ci. kizi ara bhadrakAlezvara eka kSetra ane tIrtha vRSNi evA traNa putra, ane bIjIne zatAjita, bhadracAra kRSNane rukimaNuthI thayelA putromAMno eka. sahastrAjita, ane ayutAjita evA traNa putra hatA. bhavatuMga bhAratavarSIya tIrtha. bhajamAna (2) somavaMzI yadukuletpana sAtvata bhadramanA kazyapane krodhAthI thayelA putromAM eka putra, aMdhakanA cAra putramAMne bIje. arAvata nAmanA nAgane pitA. | bhAra0 A0 bhajamAna (3) somavaMzI yadukulotpanna sAtvataputra 67-68. vRSNinA vaMzanA anamitra putra vRSNine kulamAM bhavaTa bhAratavaSaya tIrtha kailAsa. parvata parano vaDa utapanna thayelA zUra nAmanA rAjAne putra. tene | bhAra0 va0 232-1. zini nAmane putra hato. bhadravatI parIkSitanI bhAryA. janmejayanI mAtA. | bhaja semavaMzI yadukale5nna sAtvata rAjAnA sAta bhAra0 A0 6-3-86. putromAMne bIje. bhadravAha vasudevane pauravIthI thayelA putra mAMne eka bhasya eka brahmarSi (2. kazyapa zabda juo.) bhadrasAla bhadrAzvavarSa mAMnuM vanavizeSa. bhadra devavizeSa (tuSita zabda juo.) bhadrasena RSabhadevanA nava khaMDAdhipati patromAM bhadra (2) tagaDAnI saMkhyAvALA vasiSTha kuletpanna eka. enA khaMDanuM nAma paNa e ja hatuM. RSi. te IdrapramAdi RSine putra. ene putra bhadrasena (2) bhAratavarSanA nava khaMDamane eka khaMDa. upamanyu RSi. bhadrasena (3) vasudevathI devakIne thayelA pumAne bha4 (3) rAmanI sabhAmAne vidUSaka (hAsyakAra). eka Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhadranaseka bhadrasenaka seAmavaMzI yaduputra sahasrajitanA pautra haihayava zI mahiSmAna rAjAnA putra. te rudrazreNa evA bIjA nAmathI prasiddha che ane ene duda ane dhanaka evA be putrA hatA. bhadrA kukheranI bhAryA. /bhAra. A0 216. bhadrA (2) merunI kanyA ane ArgAtra rAjAnA putra bhadrAzvanI zrI. bhadrA (3) atriputra sekramanI kanyA ane utathya RSinI strI. ene varuNu laI gayA hatA. / bhAra0 anu. a 154; bhAra anu0 259-10. bhadrA (4) vyUSitAzrva rAjanI strI, bhadrA (5) vasudevanI strIomAMnI eka, ene saMtati naheAtI. .. bhadrA (6) keya daizAdhipati dhRSTaketune vasudeva bhaginI zrutakItithI thayelI kanyA, tene tenA bhAIe saMta na vageree vivAha karI kRSNane varAvI hatI. / bhAga0 4 ska0 0 58, bhadrA (7) bhagavatpadInA uttara taraphanA pravAha, kuru dezamAM vahIne samudramAM maLe che. | bhAga 5 skaMdha 0 0 17, A bhadrAyu eka rAjaputra jene RSabhayeAgI RSie ziva kavaca Apyu hatuM. bhadrAvatI yauvanAzva rAjAnI strI. bhadrAvatI (2) vRSaketunI prabhadrA nAmanI strI te ja bhadrAdha priyavrata putra AgnIdhrane pUrvacittI apsarAthI thayelA nava putrAmAMne AThameA. tenI strI merukanyA bhA. bhadrAdha (2) sUryavaMzI ikSvAkukuLApanna kuvalAzva rAjAnA traNa putrAmAMnA trIjo enAM cadrAzva, caDAv athavA daMDa evAM khInna nAme hatAM. bhadrAdha (3) seAmavaMzI purukuLAtpanna ajamIDha putra nIlanA vaMzanA bharyAzrva rAjAnuM bIjuM nAma. bhadrAdha (4) eka khavizeSa, / bhAra bhI 6. 13; 7-14. bhadrAdhruva ja jIddIpanA nava varSIsaMjJaka bhAgeALanA eka. te varSoM (kha Da) gaMdamAdana paryaMta kSArasamudranI 24 bharata vacce Avela che. tenA adhipati agnIputra bhadrAzva che. / bhAra. bhI a0 -13, 7-14. bhaya adharmInI nitinI kUkhe thayelA putra. bhaya (2) kali ane duruktinA putra. / bhAga04-8-4. bhaya (3) droNu vasu ane abhimatIne putra. / bhAga0 6-6-11. bhayakara eka rAjA. (3. jayadratha zabda jue.) bhayA heti nAmanA rAkSasanI strI,vidyutakezanI mAtA./ vA. rA. uttara. sa0 4. bharaNI prAcetasa dakSanI kanyA ane seAmanI strI.. bharaNI (2) e nAmanuM nakSatra, bharata priyavrata vaMzanA RSabhadevathI jayaMtI nAmanI bhAnI kUkhe thayelA sAputrAmAM meTe ene paMcajanI nAmanI strI hatI. tenI kUkhe tene sumati, rASTrabhUta, sudarzana, AvaraNu ane dhUmraketu evA pAMca putra thayA hatA. tenA pitA RSabhadeve ajanAbha varSanA nAnA bhAga-khaDa karI nave putrane ekaeka ema vaheMcI ApyA ane e sa upara Ane mukhya Theravyo. A pazu tevA ja parAkramI hAvAthI, jenuM nAma pahelAM ajanAbha va hatu tenuM nAma bharatavarSAM paDayuM, je haju paNa cAle che ane bharata peAtAnA bhAInA brahmAvata khaMDamAM prAyaH rahetA heAvAthI te nAma kAMI rahI gayelu, tenuM bharatakhaMDa evuM nAma paDayuM te uparathI vaidikadhamI o kAMIpaNa kAryaMne AraMbhe, sa Mkalpa kare che tyAre bharatavaSe, bharatakhaMDe, jaMbudrIpe evuM kahe che. / bhAga 1 ka0 0 17; bhAga0 5 skaM0 0 5 A bharata rAjA, dasahajAra varSanA eka ayuta, evA hajAra ayuta vaO rAjya karyuM. pachI peAtAnI sapatti peAtAnA putrAne vaheMcI ApI, cakra nadIne tIre pulaha RSinA Azrame tapa karavA gaye. / bhAga 5 skuM a0 gadya 8. 7 tyAM tapa karatAM A ja janmamAM tene brahmakaivalya prApta thAta, paraMtu viparIta devagatine yeAge haribALamAM mamatA rahI javAthI, tene hariyoni prApta thaI. temAMthI mukta Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharata 25 bharata thayA pachI, bIja janmamAM jaDabharata nAmane deha nA baMdhu kuzadhvaje potAnI mAMDavI nAmanI kanyA prApta thayo ne temAM tene kevalyapada prApta thayuM. sAthe bharatanAM lagna karyA. teno mAmo yudhAjita (jaDabharata zabda juo.) tene ane zatrudanane kejya deza laI gaye, tethI te bharata (2) zaMyu nAmanA agnine putra. kAMI kALa paryata tyAM rahyo hato. bharata (3) nATayazAstra praNetA eka RSi. A vAtane kAMIka divaso vItyA pachI pitAnI bharata (4) somavaMzI purukuLatpanna raudrAzva putra vRddhAvasthAne lIdhe rAmane yuvarAjapada para sthApavAne RtamunA putra aMtibhAra vaMzamAM utpanna thayelA vicAra dazarathanA manamAM Avyo, ane te duSyata rAjAne zakuMtalAnI kukhe thayela putra. (zakuMtalA viSenI sarva taiyArIo karavA mAMDI. paraMtu kaikeyIe. zabda juo.) pitAnI pachI te ja rAjyAdhikArI te samAraMbhamAM vigha nAkhI, rAmane vanavAsa kaDhAvyuM. thayo hato. vidarbha rAjAnI traNa kanyA AnI A yogane pariNAme dazaratha atyaMta duHkhI thaI strIo hatI ane temanI kukhe cAra putra paNa thayA maraNa pAmyAthI vasiSTha bharatane laI AvavA hatA, paraMtu te saMtAne kurUpa hovAthI rAjAne siddhArtha nAmanA pradhAnane kedeza mokale, siddhArthe vakhate pitAne pativrata upara vahema Avaze ema tyAM jaI pahoMcatAM duSTa svapna AvyAthI bharatane samajI te bALakane janmatAM ja gaMgAmAM pheMkI ciMtAgrasta beThela joyo. bharata Ane jotAM ja devaDAvyAM hatAM. ghaNA kALa paryata saMtAna rahita ayodhyAnA vartamAna pUchavA lAgyA. adhyAmAM hevAthI te duHkhI thato hato. tene marudgaNe mamatA badhuM kSemakuzaLa che, evuM goLa goLa kahI, tame nAmanI brAhmaNIne putra jenuM nAma vitatha hatuM tyAM satvara cAle, evuM siddhArthe kahyuM. te uparathI te aNuM Ape, ane kahyuM ke Ane janmadAtA mAmAne ane dAdAne pUchI nIkaLavAnI taiyArI karI. keI eka che, ne tuM enuM bharaNapoSaNa karanAra e vaDIloe ene ayodhyA javAnI AjJA ApI bIje che, mATe evA arthanuM nAma bharadvAja ke tarata ja siddhArtha sahavartamAna nIkaLI pitAne rAkhavuM. AvuM kahI gayA ane rAjAne tene putra- nagara AvI pahoMce. tulya gaNI tenuM saMrakSaNa karyuM. | bhAga- 40 40 nagarImAM thaI rAjamaMdire jatAM nagarI tene 20; bhA20 Adi a0 980 ANe aneka yajJa utsAharahita jaNAyAthI kAMI viparIta thayuM che, karI kara chevuM RSine apAra dravya ApyuM. | bhAra0 evuM teNe anumAna karyuM, tathApi dharya rAkhI zAMti a0 29. AnAM pitamAtRsaMbaMdhane laIne rAjamaMdiramAM gayo. tyAM jaI jue che te pitA dauSyati ane zAkuMtaleya evAM nAma hatAM. AnI koI jagyAe jaNAyA nahi. te mArI mAtAne pachI bhAradvAja ja rAjyAdhikArI thaye. damana maMdire haze evI utkaMThAthI maMdiramAM jaI jue athavA sarvadamana evuM paNa tenuM nAma hatuM. che te mAtA ekalI ja dRSTie paDI ! tene vaMdana bharata (5) sUryavaMzI ikSavAku kuLatpana ajaputra karI te pUchavA lAgyo ke mArA pitA kyAM che, te dazarathane kaikeyIthI thayelo putra. A rAmane oramAna mane satvara kahe. temane na khAvAthI mane bhaya bhAI hoI tenI AkRti rAmanA jevI ja hatI. ane duHkha thAya che. A pramANe AnuM bolavuM vizvAmitra RSi rAmalakSamaNane yajJanA rakSaNArthe sAMbhaLI tene AliMgana daI kaikeyI kahevA lAgI ke, laI gayA hatA. te kArya nivedana siddha thayA pachI he bharata, tuM svastha thA, ane huM kahuM chuM te temane mithilA nagarI laI gayA hatA. te vakhate sAMbhaLa. rAmanuM lagna sItA sAthe thayuM. te samaye sIravaMja- tArA mAmAne ghera gayA pachI tArA pitAe Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharata bharata rAmane yauvarAjaya ApavAnI IrachA karI badhI taiyArI karI nathI. vAstavika rIte rAjayanA adhikArI o karavA mAMDI. te vAtanI mane khabara paDatAM ja rAmacaMdra ja hoI e rAjya kare, ane huM tenI mane rAjAe be varadAna ApI rAkhyAM hatAM. te AjJAnuM pAlana kare, evuM bane e yogya che; ane pramANe eka varadAnathI rAma daMDakAraNya jAya ane A prastuta prasaMga jethI upasthita thayela che. teno bIja varadAnathI tane rAjya prApta thAya, ema be pratibaMdha karavA mATe huM rAma pAse jaIza, temane vara meM mAgI lIdhA. te uparathI lamaNu ane araNyamAMthI pAchA ANIza ane temanuM rAjya sItAne sAthe laI rAma araNyamAM gayA, tethI temane ApIza AvuM kahI teNe javAnI taiyArI zakAtura thaI tArA pitAe dehatyAga karyo. have karI. e joI save ayodhyAvAsIoe tene tuM lagIre zAka karIza nahi. durlabha rAjaya prApta stuti karI. thayA pachI marI gayelAne game teTale zoka karIe rAmane pAchA ANavA mATe mAtAdika sahavartate vyartha ja che. mAtAnAM AvAM vacana sAMbhaLI bhAna bharata nIkaLe. te guhanAmanA kirAtAdhipatinA bharatane puSkaLa duHkha ane saMtApa thayAM teNe zuMgarapura AgaLa sainya sahita AvI Utaryo. potAnI mAtAnI atizaya nirbhanA karI ane (guha zabda jue.) guhe tene bhAgIrathInI pAra lAgala ja tyAMthI nIkaLo kauzalyAne maMdire jaI utAryo eTale tyAMthI AgaLa cAlI pahoMcyo. tene vaMdana karI, nIcuM mukha rAkhI raDate raDato bharadvAja Azrama samIpa AvI pahoMcaze. tyAMthI tenI sAme Ubhe rahyo. ekalA page cAlIne jaI RSie paNa tenuM uttama bharatane joI tene kauzalyAe AliMgana dIdhuM prakAre Atithya karI tene vidAya karyo. | vArA ane vizeSa kAMI na belatAM, ATaluM kahI zake ayodhyAsa. 80-91. pachI citrakUTa parvata para karavA lAgI. tene joI bharatane keTaluM avarNanIya jaI rAmane maLe; ane beu vacce ghaNe saMvAda duHkha thayuM haze tenI kalpanA paNa thaI zakatI thayA pachI rAme tene ayodhyA pAcho mokalyo. nathI. te kahevA lAgyo ke mAtAe karelA kRtyanI (1 citrakUTa zabda juo.) pachI zatrughane rAjyanI mane yatkiMcita paNa mAhitI nathI. e viSaye vyavasthA saMpI, rAma araNyamAMthI saida varSa pAchI teNe kauzalyAne page hAtha lagADI sogaMda khAdhA. AvyA tyAM sudhI te naMdIgrAmamAM ja rahyo. pachI vasiSTha tyAM AvI bharatanuM aneka prakAre rAvaNane mArI pAchA pharatAM bharadvAjaAzrame sAMtvana karyuM ane tenI pAse rAjAnI sarva AvatAMnI sAthe ja rAmacaMdra pitAne AvyAnA uttarakriyA sAMgopAMga karAvI. samAcAra bharatane jema bane tema vahelA maLe e pachI badhAM pitApitAne ThekANe gayA pachI vasiSTha hetuthI, mArutine naMdIgrAma mokalyA. mArutine sabhA bharI bharatane tyAM bolAvyo. bharatane sabhAmAM moDhethI A samAcAra sAMbhaLI tenA harSane pAra AvyA pachI tene kahyuM ke tAre mATe tArI mAtAe rahyo nahi. teNe ayodhyAne khUba zaNagAryuM ane saMpAdana kareluM rAjya tuM grahaNa kara. A vasiSTha rAmanA AvavAnI kAgane DoLe vATa jotA beThA. gurunA zabdo sAMbhaLI bharatane evuM thayuM ? A rAma AvyA eTale teNe rAmane rAjya sepI dIdhuM zabda sAMbhaLavAne prasaMga Avyo tenA karatAM mane ane te temane AjJAdhArI thaI rahyo. rAme paNa maraNa AvyuM hota te vadhAre sAruM thAta. tenA tene yuvarAjapade sthApyo. manamAM ema thayuM ke, eha lakSamaNa ke bhAgyazALI ! rAmacaMdra rAjya karatA hatA. daramyAna temaNe eka AvI rIte potAnI jAtane dhikkAratA bharate vakhata sAMbhaLyuM ke gaMdha umatta thaIne prajAne vasiSThane vinaMtI karI ke mAre rAjyane svIkAra atizaya pIDe che. te uparathI temaNe bhAratane tyAM Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharatakhaMDa bharadvAja javAnI AjJA karI. takSa ane puSkara be putrone sAthe bhAga che. enI uttare himAlaya parvata (A himAlaI sainya sahita te gAMdhAra deza gayo ane gaMdha- laya prAthamika samaja), ane pUrva, pazcima ane ne parAbhava karI tyAMthI hAMkI kADhI, be putronAM dakSiNe kSAra samudra che. AnI uttara taraphanI pUrvabe nagara vasAvI, tyAM temane rAkhI pote ayodhyA pazcima laMbAI himAlayanA jeTalI ja eTale eMzI pAcho Avyo. | vA0 rA0 uttara0 sa0 101.0 hajAra yojana, ane himAlayathI kSArasamudra parvata e ja rIte kArupatha dezamAM, rAmacaMdra AnI pAse dakSiNettara paheLAI pUrA bAraso yojana che. A caMdrakAnta nagarI vasAvaDAvI tyAM lakSamaNanA putra varSanA RSabhadeva nava bhAga karI potAnA putrone caMdraketune rAkhe. | vA0 rA0 uttara0 sarga - 102 ApyA, te ja A nava khaMDa kuzAvartAdikanA nAmathI 46. pachI jyAre rAmacaMdra nijadhAma gayA tyAre prasiddha che. AmAM bIje himAlaya, maheMdra, malaya, bharata paNa temanI sAthe ja svaleka ga. sahyAdri, viMdhyAdri, zaktimAna, RSyavAna ane (2. rAma zabda juo.) pAriyAlTa evA ATha mukhya upaparvata che. sahastrAbharatakhaMDa priyavrata vaMzanA RSabhadevanA nava khaMDA- vadhi mahAnadIo che, ane so jana lAMbA ane dhipati putromAMnA trIjA brahmAvarta nAmanA putranA teTalA pahoLA evA cha hajAra ane traNa mahAnAmane ja khaMDa. te nave khaMDa upara Adhipatya deza che. A uparAMta upara lakhelA upaparvatanA karanAra bharata rahyo hato mATe e nAma paDayuM. nAmanA nAnA nAnA keTalAye parvato che ane purANamAM Ane dvIpa kahyo che. paraMtu e dIpa nahi keTalAye bIjA nAmanA parvata paNa che. A paNa khaMDa che. (khaMDa zabda juo.) tenA uttaranA bhAratavarSa karmabhUmi hoI, itara varSa ane hIpe bhAgamAM pUrva-pazcima laMbAI nava hajAra ejanamAM bhogyabhUmi che eTale ke tyAMnI bhUmine svarga kAMI ochI che, ane pazcima tarapha samudrane lagabhaga evI saMjJA che. aDakIne AvI rahelA, ekaDAnI saMjJAvALA himA- bharatI bharata nAmanA agninI kanyA. vayanI TocathI kumArI parvata, tirkasa pahoLAI bharadvasu eka brahmaSi. bhagIvazuM Ane ja kahetA haze dasa sahastra yojana che. kumArIthI gaMgAnA utpatti ema jaNAya che. sthAna sudhI kevaLa laMbarUpa dakSiNettara pahoLAI bharadvAja pUrva manvantaramAM brahmarSi. tene zrutAvatI eka sahastra jana che. Ama hovAthI enI AkRti nAmanI kanyA hatI. (zrutAvatI zabda juo.) AvI ja moDI lipinA va jevI, uparathI paheLA bharadvAja (2) zaMyu nAmanA agnine putra. ene ane zibiMdu nIce Ave evA UMdhA trike vIrAthI vIra nAmane putra thayo hato. bahudhA A ja jevI che. bharadvAja cAlu manvantaranA saptarSiomAMne eka A khaMDa bhAratavarSane navamo bhAga che. tethI haze ane prativarSe phAgaNa mAsanA sUryanI sAthe tenuM kSetraphaLa tenA navamA bhAga jeTaluM eTale tera saMcAra karanAra paNa A ja haze. (1. tapasya zabda lAkha, bAra hajAra, traNaso agiyAra ne eka juo.) navamAMza che. eTale ke pistAlIsa karaDa, ekAvana bharadvAja (3) AMgirasakutpana eka brahmarSi, lAkha, satyAzI hajAra, navaso agiyAra ane eka relpa RSine mitra. ene putra yavakrIta. (yavakIta cerasa mAIla che. zabda juo.) bharatavarSa priyavrata putra AgnIdharAjanA nAbhi bhAradvAja (4) vAmika RSine ziSya | vArA nAmanA moTA putra ajanAbhanA varSanuM ja A bAla0 sa0 2, te prayAga maLe rahelo hato. dAlanAma pAchaLathI paDayuM. A varSa jaMbudvIpane navame rathi rAma daMDakAraNya jatA hatA tyAre AnAM darzana Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharadvAja karavA AvyA hatA ane mane rahevAnuM ekAduM sthaLa batAva evuM rAme Ane pUchyuM hatuM. te upara teNe ahIMthI dasa gAu upara citrakUTa paryaMta che. tyAM jaIne rahe| evuM kahyuM, ane peAtAnA ziSyAne meAkalI tyAM javAnA mArga dekhADayo. tethI rAma tyAM gayA. / vA0 rA. ayAkhyA sa0 54-55, e ja pramANe rAmane pAchA teDI laI javA nIkaLelA bharata paNa Ane maLyA hatA. bharatanA naMdIgrAma rahyA pachI, rAma rAvaNanA vadha Adi kRtya ATApI laI pAchA ayeAdhyA jatA hatA tyAre paNa bharadvAjane maLyA hatA. / vA0 rA yuddha sa0 12. bharadvAja (5) seAmavaMzI purukuLApanna duSyaMta putra bharatane marudgaNe ApelA putra. bharata pachI te ja rAjyAdhikArI thayA hatA. enA vitatha ane vatha evAM bIna' nAmeA paNa hatAM. tene manyu nAmA putra hatA. 28 bharadvAja (6) uccasthyanI bhAryA mamatAne bRhaspatithI thayelA putra. / bhA0 9-20; viSNu0 4-197; matsya 49. bharadvAja (7) eNe dhRtAcIne joIne kAmAtura thavAthI paDelA peAtAnA vIryane droNu-paDiyAmAM rAkhyuM hatuM. paDiyAmAMthI utpanna thayelI kanyA zrutAvatI, zrutAvatIe indrane paraNavA ugra tapa karyuM hatuM, pariNAme e zacI rUpe hAlanA IMdranI strI thaI. bharadvAja (8) e ja nAmanA bIjo RSi / bhA bhasmAsura paNa hatu. tenA putranuM nAma vRddha hatuM. bhazivanuM nAma. bhaga` (2) rudra zabda jue. bharyAM (3) seAmava'zI tune pautra ane vahina nAmanA rAjAnA putra. tene putra bhAnumAna. bhaga (4) seAmavaMzI Ayuputra kSetranRhavazanA kAryakulepana vItiheAtrane putra, tenA putra bhAga`bhUmi. bhaga (5) bhAratavaSIya pUrvaniSAda deza bha sthAna bhAratavanuM tI bharmAMdha seAmavazI Ayukuletpanna puruvaMzanA ajamIDhaputra nIlanA putra arka rAjAnA putra bha te ja. A rAja meATA parAkramI hatA. tene mudgala, yavAnara, bahuSTi, kAMpiltha ane saMjaya evA peAtAnA jevA ja parAkramI pAMca putrA hatA. AthI saMtuSTa thaIe evuM khAyeA ke mArA rAjyanA saMrakSaNArthe A pAMca putrA (alam ) pUratA che. te uparathI A pAMcanuM pa cAla evu nAma paDayu ane e ja kAraNathI temanA dezanuM nAma pAMcAla paDayuM hatuM. /bhAra vana0 21. bhaladaka vaizyajAtIya eka maMtradraSTA RSi/ matsya bhulaMdana eka brahmarSi (2. atri zabda jue.) bhalaMdana (ra) *vaMzI dRiSTaputra nAbhAganA putra Ane putra vatsaprIti. bhallATa bhAratavaSIya dezavizeSa. bhallAda se|mava'zI AyukulAtpanna puruvaMzanA ukasvana rAjAnA putra. bhava zivanuM nAma, za 8. bharA vizAlapurInA rAjAnI kanyA. tenA bApe tenA vivAha karUSadezAdhipatinA putra sAthe karyo. peAtAna mAmAnI putrI bahena pAte ja levI e hetuthI, tene vivAha karyA hatA chatAM tenA patinuM rUpa dhAraNa karI zizupAle haraNa karyuM`` hatu`. bharAnA bApa zizu-bhaviSya cauda hajAra lekanA pUratuM mahApurANu pAlanA AramAna mAnA bhAI - mAmA haiAvA joIe kAraNa ke tenA pratyakSa mAmA tA vasudeva hatA. bharuka sUryavaMzI kSvAkukuLAnpanna harizcaMdra vaMzanA vijaya rAjAnA putra, enuM rucaka evuM bIju nAma bhava (2) eka rudra. bhava (3) vasudevane ratharAjIthI thayelA putra. bhavanadi eka brahmarSi' (2. kazyapa zabda jue,) bhavAnI satInuM eTale pA'tInu nAma. paikI eka bhasma athava NuvepaniSat. bhasmAsura zivanI bhasmamAMthI utpanna thayelA asura, jene mAthe e hAtha mUke te baLIne bhasma Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavata thaI jAya evuM tene varadAna hatuM paraMtu tene pachIthI du^ddhi utpanna thaI ane prANImAtrane pIDA karavA lAgyA, tethI viSNue yukti karI tenA hAtha tene peAtAne mAthe ja peAtAnI pAse mukAvI, tene bALI nakhAvyA. bhAgavata bhaktimArga pramANugratha, nAradanA upadezathI vyAse racyuM che, zeSanI ane brahmadevanI ema enI e . paraparA - paripATI che. A aDhAra mahApurANu paikInuM eka gaNAya che. enuM zlekapUra aDhAra hajAranuM che. / bhAga0 1-1-3; 12-13-5. bhAgavata (2) zRMgavaMzane rAvizeSa / bhAga0 12-1-18, bhANDIraka vRdAvana samIpa araNyamAM AveluM vaDanuM vRkSavizeSa | bhAga0 10-18-12. bhAgavittAyana eka brahmarSi (2. vasiSTha zabda juo.) bhAviti eka brahmarSiM (3. bhRgu zabda jue.) bhAMgavana bhagAvananuM nAmAntara / bhAra anu. 34. 7 e rAjAne putra nahAtA tethI eNe putranI icchAthI 'agnidyuta' nAme yajJa karyo. yajJamAM Indranu prAdhAnya na heAtAM agninuM prAdhAnya heAya che. AthI indrane gussA utpanna thayA. Indra bhaMgAsvananAM chidro khALatA hatA. tevAmAM eka divasa rAjA mRgayA sAru vanamAM gayA. tyAM A samaya ThIka maLyA che dhArI, indre ene meAhita karI nAkhyuM, jethI te rAjiSa ekale ja gheADe khesI cAbAju bhamavA lAgyA. tene krAi dizAnuM bhAna rahyuM nahi, kSudhA tRSAthI vihvaLa banI gayelA bhaTakatA hatA tevAmAM eka niLa ane uttama jaLathI bhareluM suMdara saravara enA jovAmAM Avyu. eNe tyAM jaI pAtAnA gheADAne pANI pAI jhADa sarase bAMdhyA ane peAte sareAvaramAM UtarIne nahAyeA. jevA nahAyA ke tarata e strIrUpa banI gayA! Ama rUpa banI javAthI rAjA ghaNA zaramAI gayA, enuM citta ciMtAthI gherAI gayuM ane ghera zI rIte javuM enI seAcanA karavA lAgyA. 29 sAgavana enA manamAM AvyuM ke yajJa karIne meLavela se putrone, rANIe!ne ane prajAjanane huM zuM mAM batAvIza. Akhare thayuM rAkhIne ghera gayA. tyAM paNa badhAM cakita thaI gayAM ke A zuM...! eNe peAtAnI vitakanI vAta kahI. peAtAnI rANIone nAma sahita ALakhI batAvI. dIkarAone paNa ALakhyA ane nizAna ApyAM tyAre badhAnI khAtarI thaI ke A rAjA ja che. pachI eNe peAtAnA putrAne zikhAmaNa daI rAjya seAMpI dIdhuM ane pAte vanamAM gayA. vanamAM eNe kAI tApasane potAnA pati tarIke svIkAra karyA. e tApasa sAthe rahevAthI ene sA putro thayA. pachI e se| putrone laIne peAtAne nagara gayA ane peAtAnA puruSa tarIke thaelA putrone khelAvIne kahyuM ke tame mArA puruSapaNAnA ane A strIrUpe utpanna karelA putrA che. tA tame badhA saMpIne rahe ane sukhI thAo. putrAe hA kahI, eTale strIrUpa thayelA rAjA pAche! vanamAM jaI tApasanI joDe rahevA lAgyA. Indrane lAgyu` ke A te| duHkhI na thatAM UlaTA khase putravALA thaye. mATe brAhmaNu veze jaI enA banne vanA putrAmAM bheda paDAvyA. eNe kahyuM ke are, tame rAjAnA putra ane A aa tApasanA putra, emane bhAga zenA ghare ? pariNAme te badhA mAMDhAMmAMha kusaMpa karI maraNa pAmyA. brAhmaNanuM rUpa dhArI IMdra pachI tApasI banIne rahelA rAjA pAse gayA ane dayA batAvIne ene badhI hakIkata pUchI. tApasIe AkraMda karIne peAtAnA kaSTanI badhI vAta karI. chevaTe I, chatA thaIne te agniSkRta yajJa karI mAruM apamAna karyuM" hatu, tenu` me... tane phaLa ApyuM che, ema kahyuM, tApasIe pachI IndranI ghaNI prArthanA ane kAlAvAlA karyA tyAre Indra skyu ke tArA kayA se| dIkarA jIve ? pelIe kahyuM ke me* strI tarIke janma ApyA che te jIve. IMdra pUchyuM ke ema kema ? eNe kahyuM. ke puruSa karatAM strIone peAtAnI saMtati para Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAMgAra adhikAMza prIti hAya che, mATe mArA e putre jIve. iMdra khuza thaine vara ApyA : jA, tArA baseAye cheArA jIvaze. pachI eNe ghaNI prAthaeNnA karI ane upakAra mAnavAthI IMdro pharI khuza thaI pUchyuM ke tAre pAchu puruSa thavuM che ke strI rUpe ja rahevuM che ? tApasIe puruSa thavAnI nA kahI. eNe kahyuM ke puruSarUpa karatAM A rUpamAM mane viSayasukha vagere bahu maLe che. mATe mAre te strI ja rahevuM che, IMdra tathAstu kahI cAlyA gayA. A kathA viSayAna" strIne vadhAre maLatA haze ke puruSane?, e yudhiSThiranA praznanA uttara tarIke bhISme kahI che. / bhAra. anu. 12 bhAgari RtuparNa rAjAnuM khIju` nAma / bhAra0 sa0 8-15; 10 68-2, 30 bhAgAsurI bhAgavira zabda jue, bhAgAsvari bhAgAruri te ja. bhAgila eka brahmaSi` (3. bhRgu zabda jue.) bhAgIrathI bhagIratha pRthvI para lAvyA te uparathI gaMgAnuM paheluM nAma, (1. gaMgA zabda jue.) bhAgIrathI (2) bagaDAnI saMjJAvALA himAlayamAMthI nIkaLelI nadI, tenuM gaMgA" evuM nAma paNa che. bhAguri yudhiSThiranA azvamedhamAMnA eka sadasya (sabhAsada). bhADAni RSivizeSa bhAra0 sa0 7-12, bhADIra vRMdAvanamAMneA eka vaDa. enI chAyAmAM zrIkRSNe vAcharaDAM carAvatA tyAre ramatA, kelI karatA./ bhAra. sa0 53, bhAnu sUryanuM sAdhAraNu nAma. bhAnu (2) svAreAciSamanunA putrAmAMnA eka. bhAnu (3) prAcetasa dakSanI kanyA ane dharma RSinI strIomAMnI eka. tene putra devaRSabha, bhAnu (4) prAdhAputra gaMdharvemAMnA eka/bhAra0 A 66. bhAnu (5) sUrya`vaMzI ikSvAkukulatpanna anIha putra sahasrAzvanA vaMzanA caMdragiri rAjAnA putra, tene putra caMdrarA. bhAnu (6) sUryAMva zI vAkrukulAtpanna dhruva saMdhI vazanA prativyeAma rAjAne putra ane putra divAs athavA divAkara. bhArata bhAnu (7). agnivizeSa / bhAra0 10 223-8. bhAnu (8) kRSNathI satyabhAmAne thayela putrAmAMne eka bhAnudatta bhIme mArele zakuninA bhAI / bhAra. droNu a0 158-24. bhAnudeva kahyuM mArelA pAMDava pakSanA eka pAMcAla / bhAra00 a0 43-15. bhAnunItha eka balAya yAdava, bhAnumaMta bhIme mArelA duryodhana pakSane eka kaliMga rAjA | bhAra. bhISma. a0 53.70 enA bhAI vRSaka, ane putra zukradeva. bhAnumatI vaMzI sagara rAjAnI be strIomAMnI eka asama jAnI mA. bhAnumatI (2) bRhaspatinI strI. zubhAnI sAta kanyAmAMnI mATI, bhAnumatI (3) kRtavIryanI putrI, ene putra sAObhauma / bhAra. A0 63-14, ahayAtine vara. bhAnumatI (4) aMgirasanI putrI / bhAra vi0 22-3. bhAnumatI (5) durgaMdhananI bhAryA, bhAnumAna IzAnya kAsala dezane rAjA. kausalyAne bApa / vA0 rA0 bAla. sa0 13. bhAnumAna (2) sUryaOvaMzI ikSvAkukulAtpanna dhruvasaMdhI vazanA sahadeva rAjAnA putra, enu... dhruvAzva evu khIjuM nAma hatuM. tenA putranuM nAma pratIkAzva hatuM. bhAnumAna (3) videhavaMzI kezIdhvaja janakanA putra, ene putra zatadyumna janaka. bhAnumAna (4) seAmava'zI AyurkuleAtpanna tu suvaMzanA bharyAM rAkhane putra, enA putra tribhAnu. bhAnumAna (5) kRSNane satyabhAmAthI thayelA putramAMnA eka. bhAnumAna (6) eka kAliMga-kaliMgavAsI kSatriya, ane bhIme mAryA hatA | bhAra0 bhI0 54-39. bhAviMda eka yAdava, bhAnusena bhIme mArelA eka kaputra / bhAra. kahyuM 0 a0 48. bhArata ApaNe rahIe chIe e deza, hiMdustAna, Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhArata bhArata (2) veda vyAse racelA itihAsanA uttama grantha. upAkhyAneAnI sAthe bhAratanuM eka lAkha lenu pUra thAya che. upAkhyAnA sivAya cAvIsa hajAra zlAkanI saMhitA vyAse racI te bhArata. emaNe peAtAnA putra zukrane A grantha bhaNAvyA hatA ane eNe khIjA ziSyAne zIkhavyA hatA. vaLI vyAse khIjI sATha lAkha zlAkanI bhArata sahitA karI hatI. emAMthI trIsa lAkha bleka devalAkamAM, pa`dara lAkha pitRlAkamAM, ane cauda lAkha gadhava' leAkamAM rahyA. A leAka - eTale manuSya lekamAM mAtra eka lAkha ja rahyA. A sahitA devalAkane nArade, pitRlokane devala munie, ane gadha, yakSa ane rAkSaseAne zukadeve sastaMbhaLAvI hatI. vedavettAemAM zreSTha evA vyAsanA dharmAtmA ziSya vaiza'pAyane manuSyalekane saMbhaLAvI hatI. e ja A bhArata. vyAse enAM se| pa karyAM hatAM. paNu le!maha Nu sUnanA putre tene aDhAra pamAM vaheMcI nAkhIne naimiSyAraNamAM munione saMbhaLAvI hatI. mahAbhArata lakhatAM vyAsane traNa varSa lAgyAM hatAM. pUve sarve devee mahAbhAratanI tulanA karatAM te vedathI paNa vizeSa jaNAyuM hatuM. bhArata (3) bhArata vaMzamAM janmelA dhArASTro ane pAMDavA. bhAratayuddha kaurava pAMDavA vacce hastinApura pAsenA kurukSetramAM thayeluM yuddha. A yuddhamAM pAMDavapakSamAM yAdAmAMthI kRSNa ane sAtyaki banne hAI kRtavarmAne duryodhanapakSamAM ApyA hatA. kaurava ane pAMDava senAe yuddha bhUmi upara AvI paDAva nAkhyA tyAre tajI vageree thaI cArasa pAMca yAjana eTale vIsa keAsa lAMbI ne teTalI ja paheALI jagyA rAkI hatI. / bhAra. udyoga0 adhyAya0 195, zlA0 15. * A yuddhamAM pAMDavA pAse sAta akSauhiNI ane kaurava pAse agiyAra akSauhiNI ema kula aDhAra akSauhiNI sainya hatuM. akSauhiNInI saMkhyA ApaNe sAMprata samaye A pramANe gaNIe chIe. 21860 hAthI, teTalA ja ratha, tethI traNagaNuA savAra, 31 bhAratAcAya ane pAMcagaNA padAtI (pAyadaLa) maLI kula sakhyA 2,18,700 thAya, te eka akSauhiNI. AthI aDhAra gaNI eTale 39,36,600 kula saMkhyA sainyanI hatI, A uparathI kaurava-pAMDaveAnu` sanya lagabhaga ATaluM ja haze ema anumAna thAya, paraMtu saMpUrNa yuddha samApta thayA pachI dhRtarASTre yudhiSThirane pUchyuM hatuM ke badhuM maLI keTaluM" "sainya maraNa pAmyu haze. tenA uttaramAM yudhiSThire kahyuM ke A yuddhamAM chAsaThe karoDa eka lAkha ane trIsa hajAra yeAhA maraNa pAmyA che. temAM cAvIsa hajAra ekaseA ane pAMsaTha yAhvA te! banne pakSamAMthI krAryanA jANItAye nahAtA. A saMkhyA Adipa mAM kahelI akSauhiNI senAnI sa MkhyAne maLatI AvatI nathI. aDhAra akSauhiNInI saMkhyA 47,23,920 thavI joIe, tene badale ahIM tA mAtra marelAnI ja sakhyA 66,01,30,000 kahI che. A pAchaLanA zlokamAM pAThAntara kAMI thaI gayA haze agara kSepaka haze. bhArata yuddhane, kArtika zukala pakSa terase AraMbha thayA hatA / bhAra. droNu a0 184.0 yuddhatA AraMbha thayA tyArathI te samApta thayuM tyAM sudhI aDhAre divasa sudhI dhRSTadyumna eka ja pAMDavAnA senApati hatA ane teTalA ja samayamAM kaurava sainyamAM dasa divasa bhISma, pAMca divasa droNAcArya, be divasa " ane eka divasa zalya, ema senApatie hatA. ane A eka divasamAM aDadhA divasa durgaMdhana senApati hatA. paraMtu durgaMdhana teA rAjA hatA. A aDhAra divasanA bhayaMkara yuddhamAM kAravA tema ja pAMDavAnA pakSa laI AvelA sadhaLA rAjA, temanA sanyA sahita marAyA. temAMnA eka pazu svadeza pAchA pharI zako nahi, kevaLa dasa ja yAdvA bacavA pAmyA. pAMDava pakSamAM pAMca pAMDavA kRSNa ane sAtyaki evA sAta; ane kaurava pakSamAM azvatthAmA, kRpAcArya ane kRtavarmA ema traNa maLI kule dasa yeddA yuddhane aMte jIvatA rahyA hatA (1. azvatthAmA zabda jue.) bhAratAcAya (mukhya) droNAcAryAM te ja A0 139 -32. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAradvAja kara bhama bhAradvAja eka brahmarSi (3. aMgirA zabda juo.) bhAsakaNa mArutie mArele rAvaNane senApati, cAlu manvantarane bAramo vyAsa (vyAsa zabda eka rAkSasa | vA0 rA0 suMdara0 sa0 46. juo.) bhAsA somavaMzI ayutAnAtrinI bhAryA. enA bhAradvAja (2) ghumasena rAjAne arayanivAsI putranuM nAma akrodhana eka mitra. eka RSi. | bhAra vana a0 298. bhAsI kazyapathI tAmrAne thayelI kanyAomAMnI eka, | bhAradvAja (3) droNAcAryanuM A nAma graMthomAMthI bhAra A0 63-21. maLI Ave che | bhA0 A0 1-20, bhAsI (2) kazyapathI prAdhAne thayelI asarAomAMnI bhAradvAja (4) dakSiNasamudratIre tIrthavizeSa. (nArI eka. tIrtha zabda juo.) bhAskara sUryanuM nAma. bhAradvAja (5) bharadvAja gotrane eka RSi, jene bhAskarI eka brahmarSi / bhAra0 zAMti a0 46zatruntapanI joDe saMvAda thayo hato. | bhAra zAM. 12. 140. bhAsvara sUryAnuyAyI kaMdane eka pArSada | bhAra0 bhAradvAja (6) tIrthavizeSa. / bhAra0 a0 236-4 zAM 46-31. bhAradvAja bhAradvAja RSine putra. (3. aMgirA bhikSu yajurvedepaniSata. zabda juo.) bhikSu (2) saMnyAsI bhAga 1-6-2 bhAradvAjI bhAratavaSaya nadI. | bhAra0 9. bhIma zivanuM nAmabhArukaracha bhAratavaSaya dezavizeSa ane te dezane bhIma (2) munIne peTe thayelA devagaMdhamAne eka adhipati, kSatriya. | sa0 78-36. ene bhImasena paNa kahyo che. | bhAra A0 6. bhArDavana keka,dezathI ayodhyA AvavAnA mArga bhIma (3) somavaMzI pururavanA putra vijaya rAjAne upara AveluM vana putra ane putra kocane rAja, bhAgabhUmi somavaMzI Ayuputra kSatravRjanA kAryA. bhIma (4) zaMkara mAre eka daitya / bhA20 zAMti vaMzanA bharga rAjAne putra. bhIma (5) laMkAmane rAvaNa pakSane rAkSasa. / vAi bhArgava bhRguvaMzatpanna Rcika, jamadagni, parazurAma rA0 suMdara sa0 6. vagerenuM sAdhAraNa nAma, bhIma (6) vidarbha dezAdhipati eka rAja. e ghaNuM bhArgava (2) cAlu manvataramAMnA pacIsamAM vyAsa. kALa paryata saMtati rahita hato. ekadA damana (vyAsa zabda juo.) nAmanA RSi tene tyAM AvyA. tene ghaNuM divasa bhAga-1 (3) bhAratavaSaya deza. pitAne tyAM rAkhI teNe ane tenI strIe RSinI bhArgava (4) zukrAcArya. uttama prakAre sevA karI. AthI prasanna thaI RSie bhAva (5) zaunaka. AzIrvAda Apyo ke tane uttama saMtati thaze. bhAgavata eka brahmarSi. (3, aMgirA zabda juo.) RSinA gayA pachI thoDA ja samayamAM tene eka bhArgeya eka brahmarSi, (3. bhRgu zabda juo.) kanyA ane traNa putra thayAM. eNe kanyAnuM nAma bhAlaki pAMDavonI sAthe maitavanamAM hatA te RSi | damayaMtI, ane putronAM nAma dama, dAMta ane damana bhAra0 sa0 4-21. evAM rAkhyAM. e ja damayaMtI AgaLa jatAM nala bhAvana uttama mananA manvantaramAM devavizeSa. rAjAnI strI thaI. | bhAra0 va0 50-7, bhAvanA atharvavedapaniSad. bhIma (7) kuntIne bIjo putra. (bhImasena zabda bhAvAsyAyani brahmarSi. (3aMgirA zabda juo.) juo. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhIma bhImasena bhIma (8) agnivizeSa. | bhAra0 10 222-11, vAyuputra paNa kahetA hatA. tenI AkRti janmathI bhIma (9) somavaMzI ilinane putra ane duSyantane ja bhavya ane balADhaya hatI, tevI ja tenI jaTharAgni bhAI. | bhAra A0 88. atizaya pradIpta hatI ane tene AhAra paNa bhIma (10) dhRtarASTrane putra. bhImasene ene mAryo atizaya hovAthI tenuM pAchaLathI vRke dara evuM enuM hato. | bhAra0 bhIru 64-36, nAma paDayuM hatuM. e nA hatA tyAre eka divasa bhImaka vidarbha dezane adhipati. Ane bhISmaka paNa kuntAnA khoLAmAMthI UthalI paDayo hato jethI pharasakahyo che. rukamaNI vagerene pitA. baMdhInA paththaranA cUrA thaI gayA hatA. kuntAnA bhImakI rukimaNInuM nAma. hAthanuM bhajana jame nahi tyAM sudhI tenI suvA bhImajAnu eka rAjarSi.. zAMta thatI nahi. duryodhanAdi se baMdhu ane A, bhImanAda pralayameghamAM bIje. prAya: samavayaska hoI, jayAre jyAre bhImasena A bhImabala dhRtarASTranA so putramAMne eka. loko sAthe rame, tyAre temAMnA pAMca dasane Ane bhImabala (2) agnivizeSa bhAra va0 22-11 hAthe IjA thAya ja - vAge ja. AthI eka veLAe bhImaratha somavaMzI Ayuputra kSatravRddhanA vaMzanA sarvee gupta vicAra karI, Ane atizaya viSakAzyakuletpanna ketumAna rAjAno putra. tenuM bhImasena yukta anna khavaDAvI pANImAM DubADyo, paraMtu tethI evuM bIjuM nAma paNa che. ene putra eka divo- AnuM mRtyu thayuM nahi ne e pAtALamAM gaye. dAsa nAmane hate. tyAM amRta prAzana karavAthI dasa hajAra hAthInA bhImaratha (2) somavaMzIyaduputra krojhAnA vaMzanA jayA- baLavALA thaI, te puna: hastinApura Avyo. (Aryaka maghakalotpanna katha nAmanA rAjavaMzamAM janmelA zabda juo.) eNe pitAnA bhAIo tathA karo vikRti athavA vimala rAjAne putra. ene putra sAthe droNAcArya pAse zastrAstravidyAne abhyAsa navaratha. karyo, temAM e ghaNuM ja pravINa thaye, paNa gadAbhImaratha (3) bhArata yuddhamAM duryodhana pakSane eka yuddhamAM te te sauthI utkRSTa nipuNa banyuM. balarAma rAja. pAsethI gadAyuddha zIkhele hovAthI jarAsaMdhanA bhImaratha (4) dhRtarASTranA so putra mAne eka. mRtyu pachI, eka duryodhana sivAya e prakAranA bhImaratha (5) bhojarAja | bhAra0 sa0 4-3ra. yuddhamAM tenI barobarI karanAra koI ja na hatuM, bhImarathI sahyAdrimAMthI nIkaLelI nadI. bhImA nadI keTaleka kALe kauravo ane pAMDavo moTA thayA, te ja | bhAra0 va0 86-3; bhI 0 9-20, ane yudhiSThirane yuvarAjapada prApta thayuM. te duryobhImavikama dhRtarASTranA se putromAMne eka. dhanathI sahana na thaI zakAyAthI teNe Amane TheSa bhImavega dhRtarASTranA so putromAMne eka. karavA mAMDyo, jethI vAraMvAra kalaha thavA lAgyo. bhImagarava dhRtarASTranA se putramAMne eka. AthI dhRtarASTrane ghaNI phikara paDI ke A vAtanuM bhImazara dhRtarASTranA so putramAMne eka. have karavuM zuM ? chevaTe dhRtarASTra nizcaya karyo ke je bhImasena semavaMzI Ayukuletpana yayAtiputra puru A leke bhegA raheze te adhikAdhika kalaha vadhI rAjAnA vaMzanA ajamIDha putra RkSathI thayelA kuruputra paDI temanI vacce atizaya vera thaI jaze, tethI e lekane kAMI AdhA rAkhavA. e irAdAthI janunA vaMzamAM janmelA pAMDu rAjAnI kuMtI nAmanI cha strIthI thayelA traNa putromAMne bIje. temane kuMtI sahavartamAna vAraNAvatI nagaramAM jaI e vAyunA mantraprabhAvathI janmela hovAthI tene rahevAnI AjJA karI. A leke tyAM jaI rahyA. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhImasena pAMDavA tyAM janAra che evuM sAMbhaLI duryodhane AgaLathI ja lAkSAgRha nirmANu karAvI, temane saLagAvI mUkavAnA karelA saketa viduranI sUcanAthI samajI jaIne yudhiSThire sAvadha rahI bhIma pAse yuktithI gRha saLagAvI devaDAvyu' ane pete mAtA ane bhAIo sahita kheMcI jaI gaMgA pAra nIkaLI gayeA. 34 yudhiSThirAdi bhAIo ane mAtA sahavartImAna gaMgApAra UtaryA pachI, bhImasena badhAMnI sAthe mAIkramaNu karatA karatA hiDiMba rAkSasanA vanamAM AvI paheAMcyA. tyAM hiDiMba ane tenI vacce yuddha thayuM, jemAM hiDiMba marAyA, tenI bahena hiMDibAne e paraNyo, (Diba zabda jue.) tyAMthI te ekacakra nagarI gayA . te bakAsuranA vadha karyA. (2. bakAsura zabda jue.) pachI draupadInu pANigrahaNa thayuM. A pachI dhRtarASTre Ane badhuM ityAdika sahita hastinApura kheAlAvI emane aradhuM rAjya ApI badhAMne khAMDavaprasthamAM rAkhyAM. e khAMDavaprastha hatA tyAre yudhiSThirane rAjasUya yajJa karavAnI IcchA thaI. te uparathI bhImasene prathama kRSNanI sAthe magadhadeza jaI jarAsa Mdha sAthe yuddha karI tene mAryA. (1. jarAsaMdha zabda jue.) digvijaya karavA nIkaLI dravya lAve, evI yudhiSThiranI AjJA thavAthI te pUrvI dizA jItavA nIkaLyA. teNe nIce pramANe digvijaya karyo. yudhiSThiranI AjJA laI bhomasena pUrva tarapha nIkaLyA. te pahelAM pUrvI gaye ne tyAMnA rAjAnuM aneka upAye sAMtvana karI teno pAsethI kArabhAra lIdhe. (A uparathI tyAM drupada rAjA nahi heAya evuM jaNAya che.) pachI gaDaka ane videha deza eNe jItyA. pUrvIdazA dezanA sudharmA nAme rAja je mahAna bhayaMkara yAhvA hatA, teNe potAnA hAthamAM zastra lIdhA vagara bhImasena sAthe evuM tA yuddha karyuM ke tethI bhIma atizaya sa MtuSTa thayA ane tene peAtAnI senAnuM Adhipatya ApI sAthe lIdheA. tyAMthI AgaLa jaI iMdraprasthanI pAMcAla deza bhImasena azvamedhapurInA rAcamAna nAmanA rAjAne tyA, te tyAMthI dakSiNa tarapha vaLI puliMda nagaranA sakumArasumitra (A be bhAIe haze) ne chatI lAgalA ja cedi dezanA zizupALa tarapha gayA. teNe bhImane AdarasatkAra karI tene pAtAne tyAM rAtri rAkhI karabhAra ApI vidAya karyAM. /bhAra. sa0 a0 29. teNe pachI kumAra nAme dezanA zreNimaMta rAjane ane Agneya kAsalAdhipati bRhadbala tathA dIyajJane jItyA. pachI gApAlakakSa deza jItI te uttara tarapha vaLyA te uttara krAsala (jene A graMthamAM IzAnya kAsala kahyo che) tenA rAjAne ane mahAdhipatine jItI, te ja pramANe himavAna parvatanI bAjumAM rahenAra jaleAdbhava rAjAne jItyA. (A himAlaya bagaDAnI sa'jJAvALA haze.) te pachI bhadghATa deza ane zaktimAna paryaMta taraphanA rAjAone parAjaya karyo. tenI pUrva taraphanA kAzInA rAjA subAhunA parAjaya karI, supArzva dezanA graMtha nAmanA rAjAne harAvyA. matsyadeza, mayardeza ityAdi dezAne chatI maMdAra dezanA ja rAjAneA parAjaya karyo. pachI seAmadheya, vatsabhUmi ityAdi rAjAne jItI, bhagadezanA niSAdAdhipatine tyA. tyAMthI nIkaLI maNimAna vagere keTalAka rAjane chatI, dakSiNa tarapha vaLI, bhAgavaMta paryaMta ane dakSiNamala jItyA. zaka ane vakane yuktithI vaza karI lai, aparapUrvAM videha dezanA janakarAjA (bahulAmva)ne jItyA. tyAMthI pAchA pharI zaka ane babara rAjane kapaTathI jItI, IMdra parvata pAsenA IMdradezanA vaidehastha nAmanA kirAtAdhipati sAtajaNane parAjaya karyAM. tyAMthI suhma ane prasahya dezanA rAjAne svAdhIna karI laI, daMDa ane daMDadhAra jItI mAgadhA sahita te girivraja gayA. magadha dezanI rAjadhAnI girinrajathI jarAsa dhanA putra sahadeva pAsethI zAMtapaNe karabhAra laI kanA aMgadeza tarapha gayA. tenI sAthe yuddha karI tene harAvI karabhAra laI patavAsI meAdigira uparanA rAjane jItyA. te pacho pu MDadezAdhipati (pauMDaka vAsudeva) vAsudeva rAjane harAvI, kauzikI Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhImasena kacchanilaya eTale pANuthaLa pradeza tarapha gayA. tyAMthI vaMgadeza (baMgALA deza) tarapha gayA te tyAMnA rAja samudrasenane harAvI, kaTa dezAdhipati tAmralipta rAjAne jItI lIdhA. te pachI khIjA subrahmane ane sAgaravAsI aneka plene parAjaya karI, aparimita dravya sAthe IMdraprastha pAche Avye ane ANelu' sadhaLuM dravya yudhiSThirane samarpaNa karyuM.... / bhAra sabhA a0 30. rAjasUya yajJa thayA pachI duryodhane ghata miSe AnI sa` saMpatti haraNa karI laI tene araNyamAM mAlyA, tyAre yudhiSThiranI maryAdAne lIdhe nirupA ya thai, kAMI paNa khANyA vagara, te araNyamAM gayA. paraMtu jatAM jatAM pratijJA karI ke "dhRtarASTranA sAe putrane huM mArI nAkhIza", "duHzAsananuM vakSa:sthaLa cIrIne temAMthI enuM rakta kADhIne tenuM pAna karIza." e tenuM pratijJAvacana adhika bhISaNa hatuM. yudhiSThiranI sAthe te araNyamAM hatA tyAre kimira ane jaTAsura ityAdi rAkSaseAne teNe vadha karyo hatA. te pachI teNe kadalIvanamAM praveza karyo hatA/bhAra0 vana. a0 146, 7 sugaMdhIvAna puSpa levA gayA hatA tyAre rastAmAM tene mAruti sAthe saMvAda thayA hatA. / bhAra va0 a0 147-151. eNe saugadhika puSpAnuM haraNa karyuM hatuM/ bhAra0 vana a0 152-1550ne te pachI vanamAM pharatA hatA tyAre ajagara rUpa dhAraNa karelA nahuSe ene gaLavA sAru pakaDayo hatA. yudhiSThire tyAM AvI ane ajagaranI sAthe saMvAda karIne tene cheDAvyA hatA. /bhAra10 178. A bAra varSa vanavAsamAM vItyA pachI sa` pAMDave ajJAtavAsAthe virATane tyAM rahyA hatA. tyAM pazu vAva nAma dhAraNa karI rahyo hatA. / bhAra 0 virATa0 a0 8. tyAM eNe jImUta ityAdi maLe ne mArI, kAraNavaza thaI badhu sahavartamAna kIcakAnA paNu vadha karyo. (kIcaka zabda jue.) krIcakenA marathI pAMDavA matsyadezamAM haze evuM anumAna karI durgaMdhane suzane dakSiNu dizA taraph eTale 35 bhImasena virATanagara meklyA. tethI virATa rAjAe tenA upara caDAI karI, te veLA Ane paNa sAthe lIdhe hatA. suzamse virATanA parAbhava karI tene bAMdhyuMA hatA te bhImasene cheDAvyA. (3. virATa zabda juo.) ajJAtavAsamAMthI nIkaLI pAMDavA pragaTa thayA pachI, rAjyanA aDadhA bhAga peAtAne sAmApacArathI Ape, e hetuthI emaNe kRSNane kauravA pAse sAma karavA mekalavAnA vicAra karyAM. kRSNa hastinApura javA nIkaLyA tyAre sanI anumati letA letA bhImasenanI pAse AvyA. te veLAnAM AnAM vacane enA dhyALu svabhAvanAM AmenUba udAharaNu rUpa che. vastutaH enA jevA mahAbaLavAna ane parama krodhAviSTa pAsethI AvAM vacanenI AzA rakhAya nahiM. duryodhana amane ardhuM rAjya nahi Ape te bhayaMkara yuddha thaze ane pariNAme gAMdhArI ane dhRtarASTrane putrazAnu keTaluM badhuM duHkha thaze enA saMtApa manamAM lAvI, kRSNate jotAM ja teNe kahyuM ke he kRSNa, jevuM karIne duryodhana bharatakulanA nAza karavA pravRtta na thAya evuM tuM tene kaheje, duryodhana kapaTI, pApAtmA ane adI dRSTi che e kharuM paNa tene yuddha karavA pravRtta thavA daI jJAtine nAza karavA daIza nahi. haiyAtpanna udAvarAja, nIpakulapanna janmejaya, tAluja dhanA bahula, suvIrate abiMdu surASTranA ruki, cInane ghautamUlaka, videhane hayagrIva, ane cedimatsyane sahaja ityAdi aneka rAjAeka unmAvatI' thavAthI putra ane bAMdhavA sahita nAza pAmyA che. evI rIte e duryodhana nAza na pAmeA. tuM jJAtA che eTale suyukta kheAlIza ja evuM huM jANuM chuM, chatAM mate je lAgyuM te pramANe A huM tane sUcavuM chuM. A pramANe bhImasenanAM vacane sAMbhaLI enI zAMti eI kRSNane ati AzcayaeN thayuM; ane kicit vineAdathI kahevA lAgyA ke he bhIma, tuM sahaja kheAle tApaNu navuM krodhanuM jALuM, saheja cAle tA. dharA dhamadhamI UThe, ekAda araNyamAM jAya te sahaja dasa-vIsa vRkSanA khADA kADhI Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhImasena 36 nAkhe, evA tArAmAM Aje ATalI badhI zAMti AvI kayAMthI ?! mate tA ema lAge che ke tuM jarUra kauravAthI bI gayA che! kRSNanAM AvAM vacana sAMbhaLI bhIme tene kahyuM ke, he kRSNa, tu mane amathAM mheNAM mArIza nahiM, huM bhIma te bhIma ja chuM. paNa bharatakulanA nAza na thAya e ja hetuthI meM tane evAM cA kahyAM che. AthI kRSNane ghaNA ha thayA ne kahyuM ke huM bhIma, tu zUra che e huM jANuM ja chuM. meM teA sahaja vinAda mATe A zabdo kahyA. have huM jAu chuM ane Ama karavAnA mArAthI banaze teTalA prayatna karIza ane jo ema nahi ja thAya teA yuddha thaze ja. Ama kahI kRSNa hastinApura bhaNI gayA. / bhAra0 udyoga0 20 74-77, chevaTe kRSNanA sAmanA upayAga na thavAthI kaurava pAMDavA vacce ghera yuddha thavAnuM TharyuM. ubhayapakSanAM sanyA kurukSetramAM AvI paDAva nAkhavA lAgyAM, te veLA yuddhabhUmi para tenA bhAi AvyA eTale bhIma paNa tyAM AvyA. ene besavAnA ratha ghaNA ja baLakaTa tema ja bahu meTA hAI tene asvalI raMganA gheADA joDAtA. tenI dhApara meATA siMhanuM citra hatu. ane vizeka nAmanA sArathi tene ratha hAMkatA hatA. enA hAthamAM vAyavya nAmanuM dhanuSya ane vagADavAne pauMDU nAmane zakha hatAM. paraMtu mayAsure vRSaparvAnA samayanI ApelI gadA enu mukhya Ayudha DeAi, te gadA jyAre smudha para mUkI e raNuAMgaNamAM AvatA, tyAre sarvane te kevaLa yama jeve bhAsatA, e gadA U Mcakava nu` sAmarthya tenAmAM ja hatuM. / bhAra0 droNu a0 23. yuddhane cothe divase AnuM ane duryodhananuM thADu' yuddha thayuM. temAM duryodhanane parAbhava karI eka vakhata cauda te khIjI vakhata ATha maLI dhRtarASTranA bAvIsa putra teNe mAryA./bhAra. bhISma. a0 64. abhimanyunA maraNa pAmavAthI, arjune jayadrathane mAravAnI pratijJA karI hatI. jayadrathanuM rakSaNu bhImasena karavA droNAcArye vyUharacanA karI hatI. tene bheda karIne kRSNa ane arjuna aMdara gayA pachI ghaNI vAre za khanA viparIta dhvani yudhiSThirane kAne paDayo; te uparathI sAtyakrine temanI sahAye meAkalyA. paraMtu yudhiSThirane kAMi cena paDe nahi eTale emaNe bhImane javAnI AjJA karI. bhoma javAne nIkaLyA ane vyUhAra para AcArya hatA tyAM AvI paheAMcI aMdara praveza karavA jAya che eTale AcAyaeN khelyA ke, he bhIma, mArI sAthe yuddha karyA sivAya tuM vyUhamAM jaI zakIza nahi. 'tathAstu' kahI bhIme yuddhanA AraMbha karyo. teNe AcAryanuM dhanuSya teADI ratha sahita temane UMcakIne phe kI dIdhA. punaH khIja rathamAM besI AcA AvyA, tenI paNa tevI ja dazA karI. e pramANe AcAryanA ATha ratha teNe bhAgI nAkhyA. emane chevaTe mUrbhita karo pete vyUhamAM praveza karyo. tyAM tenA upara dhasI AvelA kRtavarmA ane keTalAye plena parAbhava karI, sAtyaki pAse jaI kRSNa ane arjunane maLyuM. / bhA. droNu. a0 127-129. vyUhamAM praveza karyA pachI kRSNa ane arjuna kSema che ane pAte emane jaI maLyA che evu yudhiSThirane jANa thAya te mATe bhImasene potAnA zaMkha vagADayo. te uparathI te kuzaLa che, evuM yudhiSThire jANyuM. ahIM bhIme te divase dhRtarASTranA ekatrIsa putra mAryA. / bhAra. droNa. a0 157 0 jayadrathanA maraNa pachI droNAcAye` rAtriyuddhane! prasaMga Aye, tenA pAMcame divase eTale yuddhanA paMdarame divase, mAlavadezAdhipati IMdravarmA rAjAne nAmAMkita azvatthAmA nAmanA hAthI maraNa pAmyA hevAthI, kRSNanA saMketathI, azvatthAmA hAthI marAyA, azvatthAmA hAthI marAye, evI meTethI bUmA pa!DatA droNAcArya pAse AvI UbhA, azvatthAmA" e zabda mATethI khele ane hAthI" e zabda manamAM gaNagaNe; te ja droNAcAryanA maraNunuM kAraNa thaI paDayuM. / bhAra. droNu a0 170, kArava pakSanA ghaNA vIrA maraNa pAmyA hatA, Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhImasena ane bhImasena kaurava sainyamAM ghUmatA hatA tevAmAM duHzAsana tenA para dhasI AvyA. tenuM ane Anu dhAra yuddha AraMbhAyuM; eka khIjA para dhA karatAM karatAM AchuM duHzAsanane gadAnA prahAra karI bhoMya pADayo ne mAthA para lAtA mAratAM tenA zarIra para peAtAnA pracaMDa paga mUkI tene cagadI nAkhI pUchavA lAgyA ke duHzAsana, rAjasUya yajJamAM abhiSikta thayelA draupadInA kezane kayA hAthe jhAlI tuM tene sabhAmAM lAvyA hatA ? are, te rajasvalA hatI chatAM teM ene sparzI paNa karyA ke ? ThIka, paNa huM have tane pUchuM chuM ke tenAM vastra kheMcI kADhavAne kayA hAtha AgaLa karyA hatA ? ATaluM tane pUchI duryodhana, ka, kRpAcAryAM, azvatthAmA ityAdi vIrA tarapha krodhabharI dRSTi karI temane kahevA lAgyo ke mArI karelI prAMtanA pramANe Ane tamArA sanI samakSa mArI tenuM leAhI pIuM chuM. tamArA koInAmAM sAmarthya hAya tA ene che!DAve. ATalu kheAlI punaH duHzAsanane kahevA lAgyA ke, kema re, ame vanamAM jatI vakhate amane khIjavavA sAru * gAya, gAya " ema kheAlanArI tuM ja ke ? A sAMbhaLI du:zAsana maraNAkuLa avasthAmAM hatA tepaNa teNe petAne DAkhe! hAtha AgaLa dharyA te bhIma prati kahevA lAgyA ke, sronAM pIna paceAdhara mana karanAra. ane sahasrAvadhi gAyAnu brAhmaNNAne dAna karanAra gaja zuMDa sarakheA hAtha te A ja ! A ja hAthe draupadInA keza khecyA hatA ane tene sabhAmAM ghasaDI ANI tenAM vastra kheMcyAM hatAM ! A ela sAMbhaLatAM ja bhIme tatkALa tene hAtha zarIrathI kheM'cI, ukhADI nAkhI jude karI nAkhyo ane aMjila karI leADI laI pIdhuM. AthI duHzAsana mRtyu pAmyA. / bhAra0 ka. a0 83, 0 pachI AnuM ane duryodhananuM yuddha thayu temAM eNe duryodhanate mAryA. (2. duryodhana zabda juo.) ** saMpUrNa kaurave maraNa pAmyA ane yudhiSThirane rAjyAbhiSeka thayA eTale emaNe azvamedha karavAne vicAra karyA; te mATe ANe zyAmaka dhADA 37 bhISma ANyA ane yudhiSThira pAse yajJane AraMbha karAvyA. (3, yauvanAzva zabda jue.) bhImasenanuM zarIra bhavya ane aMganI krAMti taptasuvarNanA jevI gaura varNanI hatI. / bhAra0 Azrama0 a0 26, zle 6. * tene draupadIthI sutaseAma hiDiMbAthI dhaTAca, kAzIrAjasutA jalabdharAthI satrAta ane kAlI nAmanI eka strI tene hatI tenAthI sarvAMga athavA sarvAMgata emaputrA hatA. yudhiSThirane rAjyAbhiSeka thayA pachI A yuvarAja thayA hatA. pachI kRSNa nijadhAma gayAnA samAcAra sAMbhaLI, yudhiSThira mahAprasthAna karavA nIkaLyA tyAre A paNu temanI saMge nIkaLyA ane rastAmAM deha paDavAthI svarge gaye. /bhAra. svargArAhaNu0 20 3 bhImasena (2) seAmavaMzIya purukuLAtpanna abhimanyu putra parIkSita rAjAnA cAra putramAMne trIjo putra ane janmejayanA bhAI bhImasena (3) daivagaMdhava / bhAra A0 6-4ra. bhImasena (4) seAmavaMzI anazuSanA putra parIkSitanA putra. enI strInuM nAma sukumArI. enA putranuM nAma parizravA hatuM. / bhAra. A0 63-45. bhImA bhAratavaSa yu nadI, te satyAdi pAsethI nIkaLelI che. bhImarathI te ja. /bhAra. bhI0 9-22. bhImAzaMkara bhImA nadI jyAMthI nIkaLe che tyAM AveluM zaMkara bhagavAnanuM liMgavizeSa. bAra jyeAtiligamAMnuM eka, bhImezvara bhAratavaSIya tI. bhISaNa aSTa bharavamAMnA eka, bhISaNa (2) bakAsuranA putra. pAMDaveAnA azvamedhane zyAmakaNu azva pharatAM pharatAM AnA nagara samIpa AvI paheAMcyA hatA. tene medAhA purohitano anumatithI teNe pakaDayA, kAraNa ke bhIme tenA pitAne mAryAM hatA te vAta tenA dhyAnamAM hatI. pachI arjuna ane enuM yuddha thayuM, temAM arjune ane mAryA. / jaimi. avamedha a0 22 bhISma seAmavaMzI purukuletpanna ajamIDhanA kuruputra jaturAjAnA vaMzanA za Mtanu rAjAthI gaMgAne udare Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhISma janmelA ATha putrAmAM sauthI nAnA, te ghuH nAmanA vasunA aMza hatA. /bhAra. A0 106-15 enA ATha meATA bhAIo marI gayA ane A zI rIte bacyA tenuM vRttAMta Ama che. pUrve aSTa vastuone siSThanA zApa thaye| hatA ke tamAre mRtyulokamAM janma thaze; te uparathI temaNe gaMgAnI prArthanA karI ke tane paNa pRthvI para janma dhAraNa karavAnA zApa che, teA ame tAre peTe janma laIzu. paraMtu tuM amane janmatAMnI sAthe ja pANImAM DubADatI jaje, eTale amane satvara pUrva^ yonimAM AvavuM sugama paDaze. A gaMgAe mAnya karyuM. pachI te zaMtanunI strI thaI. zAMtanu sAthe teNe evI zarata karI hatI ke huM je kAMI karuM te tAre mAnya heAvu. joize. je divase tArAthI ema nahi thaI zake te kSaNe hu tane tatkALa mUkI cAlI jaIza. zAMtanu tathAstu kahI tene varyA. eka pachI eka tene sAta putra thayA te teNe pANImAM DubADayA. AThameA putra A thayA; Ane paNa DubADavA te cAlI; tyAre zaMtanue kahyuM ke teM sAta putrAne DubADayA, paraMtu meM tane kazuMye kahyuM nathI. tyAre have A eka putra teA rahevA de. A uparathI ga MgAe tathAstu kahI, karelI zaratanu tene smaraNa karAvyuM ane kahyuM ke A putra meTA thAya tyAM sunnI tene mArI pAse rahevA de; meATA thaze eTale hu tane ANI ApIza. ATaluM kahI te sahita aMtardhyAna thaI / bhAra. Adi a0 100 keTaleka kALe A putra-bhISme thADA me|TA thatAM ja, gagAe ane vasiSTha RSi pAse vedAdhyayana mATe lAvIne mUkayo; te pUrNa thayA pachI dhanuveda zIkhavA mATe jAmadagnya rAma pAse tene laI gaI. putra 38 te veLAe temaNe kahyuM ke kSatriyAne dhanuveMdana zAkhavavAnI mArI pratijJA che; mATe tuM Ane pAchA laI jA. paraMtu gaMgAe prArthanA karIzuM ke mArI khAtara Ape Ane vidyA zIkhavavI ja joIe. A uparathI gagAne mAnabhaMga na karavAnA vicArathI rAme Ane te vidyA .uttama prakAre zIkhavI. te vidyA paNa A pUrNa zIkhyA joI, bhISma gagAe tene lAvIne zaMtanune svAdhIna karyAM ane pe!te aMtardhAna thaI. A gaMgAne peTe janmele hevAthI tene gAMgeya kahetA. brahmacarya vratanA prabhAva vaDe e dhruva sarakhe daidIpyamAna dekhAte| tethI tene devavrata paNa kahetA. pUrve gaMgA aMtardhAna thaI tyArathI ja za tanu virahathI pIDAtA hateA, temAM Ane lAvIne ApyA pachI punaH aMtardhAna thaI tethI tene viraha bahu vadhI paDayA. paraMtu nirupAye mana vArI rAkhatAM ekadA nadI tIre pharatAM pharatAM teNe eka suMdara te taruNu kanyA joi. AthI zaMtanu kAmAMdhIna thaI tu mArI strI thA evuM te kanyAne kahevA lAgyA, huM dhIvaranI kanyA chuM, mArA pitAne pUchI jue, evuM teNe kahevAthI za Mtanue prathama te kenI kanyA che tenI talAsa karAvI. te kSatriya kanyA che. eve pUrNa nizcaya thatAM teNe dhIvarane pUchyuM. dhIvare paNa A kanyA tene zI rIte prApta thaI ityAdi vAstavika vRttAMta kahI za tanune kahyu ke tAre prathama strInA putra che, te meATA zUra hAI, yauvarAjya te ja sabhALe che; te| . A kanyAne tArAthI thayelA putrane rAjyaprAptine upAya ze, tene vicAra karI mane kahe. jo AnA putrane rAjya prApta thAya ja evuM haze teA e kanyA huM tane daIza. za Mtanu dhIvaranAM AvAM vacana sAMbhaLI nirAza thaI ghera AvyA; paraMtu te divase divase kSINa thatA cAlyA. Avu joi bhISme eka be vakhata tenuM kAraNa tene pUchyuM; paraMtu putrane A zI rIte kahevAya, evI lA AvavAthI teNe tene kAMI karyuM nahIM. chevaTe A guhya vAtanI khabara paDatAM paDatAM bhISmane kAne AvatAM ja te dhIvara pAse gayA, te tene kahevA lAgyA ke A tArI kanyA, mArA bhaya na rAkhatAM, mArA pitAne Apa; ane putra thaze tene huM rAjya para besADI ne huM' AjIvana brahmacArI rahIza. A uparathI dhIvare te satyavatI nAmanI nyA za'tanune ApI; ne tethI bhISma para prasanna thaI za tanue tuM icchAmaraNI thaIza evuM varadAna ApyuM. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhISma bhIma saMtanue ghaNu kALa paryata satyavatIne upabhoga dhRtarASTra janmAMdha hovAthI bhISma pAMDune rAjya para karyo ne tene satyavatInI kukhe citrAMgada ane besADo, ane gAMdhAra dezAdhipati subaLa rAjAnI kanyA vicitravIrya evA be putra paNa thayA. te ceDA gAMdhArIne dhRtarASTranI strI karI ApI. ane pAMDune moTA thayA eTalAmAM zaMtanu rAjA svargavAsI thaye. eka kuMtibhoja rAjAnI kanyA kuMtI (pRthA) ane te veLA bhISma pitAnI pratijJA pramANe citrAMgadane bIjI madradezAdhipatinI kanyA mAdrI evI be strIo gAdI para besADI pote sarva rAjya saMbhALatA hatA. karI ApI. temAMthI dhRtarASTrane duryodhanAdi so A citrAMgada citrAMgada nAmanA gaMdharva sAthe yuddha putra ane eka putrI thaI, ane pAMDune yudhiSThirAdi karatAM tene hAthe maraNa pAmyo. | bhAra0 Adi pAMca putro thayA. pachI kAMIka kALe pAMDu maraNa a0 1010AthI bhISma vicitravIryane gAdI para pAmavAthI, mukhya rAjAne ThekANe bhIkhe dhRtarASTrane besADyo; ane svayaMvaramAMnI haraNa karI ANelI ja sthA, ane dhArtarASTra ane pAMDavone vidyAkAzI rAjAnI traNa kanyAomAMthI aMbA pAchI gaI dimAM pravINa karI, yudhiSThira tene uttama jaNAyAthI eTale aMbikA ane aMbAlikA e bannene tenI tene vauvarAjaya ApI pote svastha beThe. sAthe paraNAvI. (aMbA pAchI gaI te vRttAMta sAra A pramANe bhIkhe yathAsthita sarva vyavasthA pAMcamo aMbA zabda jue.) karI, chatAM dhRtarASTranA putra eka ekathI adhika duSTa vicitravIrya, bhISmanI anumatI laI uttama nIkaLavAthI te pAMDavone dveSa karavA lAgyA. te evI prakAre rAjya karatA hatA. tenI banne strIo taruNa, rIte ke temaNe bhImane viSa khavaDAvI pANImAM suMdara ane patine sAnukULa hovAthI a5 vayamAM DubADayo. temAMthI te badhe joIne te sarvane lAkSAja tene rAjyamAM nAmano roga thayo. ane saMtati gRhamAM bALI nAkhavAno vicAra karyo. temAMthI paNa vagara tenuM mRtyu thayuM. / bhAra0 Adi. a0 102 bacyA pachI dhRtarASTra te lekene aDadhuM rAjya * tenI strIo ane mAtAne anivAra zoka thayo. ApI khAMDavaprasthamAM rAkhyA hatA tyAM temaNe paraMtu daivagatI AgaLa upAya nathI samajI satyavatI svaparAkrame meLavelI saMpatti rAjya sahita ghUtane e zeka Avaryo, ne bhomane kahevA lAgI ke A miSe haraNa karI laI temane vanamAM kADhayAM. draupadIne banenI kukhe tuM prajA utapanna kara. paraMtu evuM paNa aneka prakAre trAsa Ape. te prasaMge bhISma eka ja uttara Apyo ke mArI pratijJA huM teDa emane ghaNe upadeza Ape paNa temaNe te kAne nAra thI ne huM paNa mane evI AjJA karIza ja na dharyo. AmAM eTaluM ja ke bhISma samartha nahi. AthI tene vicAra Avyo ke have karavuM hAIne te duSTone aTakAvavA joItA hatA, te zuM ? eTalAmAM pitAne kaumAradazAmAM thayelA kRSNa teNe na karyuM. e uparathI vRddhapaNane lIdhe tenI daipAyana putranuM tene smaraNa thaI AvyuM. te upara- buddhimAM jarUra kAMI vikAra thaye haze, evuM jaNAya thI te tatkALa tyAM prakaTa thayA. tene sarva vRttAMta che ane AgaLa AvatI vAta uparathI e anusaMbhaLAvI te kahevA lAgI ke A baMnenI kukhe tuM mAne daDha thAya che. prA nirvANa kara. te sAMbhaLI tathAstu kahI e araNyavAsa pUro thayA pachI pAMDavo ajJAtae bannenI kukhe be putra teNe nirmANa karyA. te ja vAsamAM hatA te vakhate duryodhana uttara tarapha masyadhRtarASTra ane pAMDu evA nAmathI vikhyAta che. deza para caDyo, te veLA AvA kSullaka kArya mATe dAsIne peTa eka putra utpanna thayA te vidura paNa bhISma tenI sAthe zuM karavA gayo ? huM AvatA prasiddha ja che. nathI evuM kahyuM heta te duryodhana ene zuM karanAra dhRtarASTra ane pAMDu bane moTA thayA. temAM hatuM ? vAru. enA javAthI pAMDavone anAyAsa lAbha Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhIma bhIma thaye. evI rIte ke pAMDavo ajJAtavAsanA sAta ane yudhiSThira potAnA taMbuethI nIkaLI madhyamahinA gayA ane pAMca javAnA bAkI che ema rAtre bhISma pAse Avyo ane pAMDavone bacavAne samajatA hatA, ane duryodhana paNa temaja samaja upAya zo ema pUchavA lAgyo. prAta:kALe zikhaMDI hata, te emaNe (bhIe) vAta karatAM bAra varSamAM AgaLa karI ane mArI sAthe yuddha karavuM pAMca adhika mAsa AvyA tethI temanuM ajJAta- tame bacazo evuM teNe kahyuM. bIje divase te ja vAsanuM varSa pUruM thayuM. AvuM duryodhanane kahI spaSTI- pramANe arjana karI temanuM sarva aMga bANa vaDe karaNa karyuM. A vAta pAMDavoe jANyAthI teo bedI kADhavuM. AthI te niMdrA letA hoya tema bANautAvaLe pragaTa thayA. zayyA para sUtA. pachI pAMDavoe sAme pracAra karI kora pAsethI te je kSaNe yuddhamAM paDyA te ja kSaNe temanA adhuM rAjya pAchuM mAgyuM. paNa te temane na maLavA prANa nIkaLI gayA hatA, paraMtu te samaya dakSiNAyana thI yuddhane prasaMga AvI pahoMcyA. te veLAe hatuM tethI, ane tuM irachAmaraNa thaIza evuM duryodhane bhISmane pitAnI senAnuM sainApatya ApyuM. pitAnuM varadAna hovAthI, uttarAyana thatAM sudhI temaNe teNe yuddha ghaNuM nItithI karyuM hatuM. tenA niyamo prANa dhAraNuM rAkhyuM. bhImane paDayA jaIne ubhaya. AvA hatA ke, rathIe rathI sAthe, padAtIe padAtI pAMDava-kauravo temanI AsapAsa vIMTaLAI vaLyA. sAthe ane mahArathIe mahArathI sAthe ja yuddha karavuM; duryodhana paNa zAstrane sAthe laI tyAM Avyo, eka sAme anekoe zastra levAM nahi; mUcha pAmelA paraMtu bhAme kahyuM ke mane koI sparza karaze nahi. zaraNugata, asAvadha ane palAyana karatA duzmana Ama ne Ama paDI rahevA do. eTalAmAM ajene upara keIe paNa zastra calAvavuM nahi; sAyaMkALa joyuM ke te paDyA hovAthI temanuM mastaka avyavasthita thatAM ja ubhaya pakSanA senAdhipatioe potapotAnAM labaDe che te ThIka karavuM joIe. ema kahI lazkara yuddhasthAnamAMthI chAvaNImAM laI jaI badhA teNe traNa bANa evI yuktithI temanA mastaka pAsethI zastra mukAvI devaDAvavAM ane zastra mUkayA AgaLa mAryA ke jema ozikA upara mAthuM mUkI pachIthI te sUryodaya thatAM sudhImAM paraspara sainike e sUI gayA hoya evuM sukha emane thayuM. thoDIvAre ekabIjAnI sAthe mitrabhAve bheTavuM ane belavuM. emaNe pAchuM mAgyuM eTale duryodhana jaLapAtra laI A pramANe eNe dasa divasa sudhI yuddha karyuM. AgaLa AvyuM. bhIme teno tiraskAra karatAM, te droNAcArya yuddha karavA lAgyA tyArathI niyame na arjuna bhUmimAM bANa mArI pAtALa gaMgAno ogha jaNAvAthI pAchaLathI saMkula yuddha cAlavA mAMDayuM. kADhI tenI dhArA emanA mukhamAM jAya evuM karyuM. saMkula yuddha eTale mizravRddha samajavuM. AthI emanA saMtoSanI parAkASThA thaI. pratyeka divasa dasa sahastra rathI mAravA. A bhISmanA bANazayyA para sUtA pachI ATha divase niyama pramANe, bhISmane yuddha karatAM nava divasa thaI kaurava-pAMDavanA yuddhanuM chevaTa AvyuM. kauravonI gayA jaIne duryodhana temanA taMbue AvI kahevA uttarakriyA yudhiSThire karI, ane yudhiSThirane lAge ke tame mana mUkI yuddha karatA nathI. te uparathI rAjyAbhiSeka paNa thayo, paraMtu jJAtivadhane lIdhe teNe kahyuM ke jo kAle savAre zikhaMDI mArI yudhiSThiranA aMtaHkaraNanA khedanuM nivAraNa kRSNa sAme nahi Ave te huM pRthvI niSpAMDavI karIza. paNa karI na zakyA. tethI kRSNa tene bhISma pAse te uparathI duryodhane zikhaMDIne itihAsa pUcho. te laI gayA. te kALe bhISma pAse AvelA brahmarSi temaNe sarva vRttAMta kahyo. te sAMbhaLI duryodhana vidAya ane rAjarSione mATe samAja bhegA thayA hatA. tha. A samAcAra sAMbhaLI pAMDava ghaNA gabharAyA, temaNe yudhiSThiranuM zAMtiparva ane anuzAsanaparva Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhISmaka dvArA samAdhAna karI, tene vidAya karyA. uttarAyana thatAM ja sa samAjanA dekhatAM, paramezvara svarUpamAM cittane sthira karI bhISma dehane tyAga karyo. maraNakALe tenu vaya keTalu' haze te sa`badhI bhAratamAM kazuM pramANa maLatuM nathI. paraMtu droNAcAryathI temanuM vaya bamaNuAthI adhika haze ema jaNAya che. bhISma guNAmAM ati uttama hatA. teNe lIdhelI pratijJA kadI paNu caLI nathI. enA brahmacaryanI upamA te pAte ja, ema kahIe tA ja zAbhe, tuvedamAM tenI pravINutA atizaya hAI skrIe sAme zastra levAM nahi evA eNe karele niyama teNe maraNa pa ta tADaco nahiM. aMbA zikhaMDI hAI puruSatva pAmI teA paNa teNe tenI sAme zastra dhAraNa karyA' nahi, e enA niyamanu spaSTa udAharaNa che. tene zrutya mRtyu viSayanuM jJAna agAdha heAI tenuM vaktRtva paNa eTalu maneAra jaka hatuM ke te sAMbhaLavA meATA meATA RSie tenI samIpa AvatA. anuzAsana parvanuM vakatRtva cAlatu hatu. tevAmAM eka vakhata tene mUrchA AvavAthI te pUruM karavA teNe kRSNane kahyuM, te uparathI te kALamAM vaktRtvamAM tenI sAme barAbarI karanAra kRSNa gAyA, eTale tenuM vaktRtva maneAraMjaka haze evuM jaNAya che. sArAMza ke ATalA guNNA enAmAM amUlya hatA, te ja pramANe sarvAMguNAmAM mukuTamaNi je paramezvaramAM niSThA te paNa tenAmAM tevI ja hatI. bhISmaka vidarbha dezanA rAjA. enI rAjadhAnI kuDanapura. ane rukima, TuMkamaratha, rukamabAhu rukamakeza ane rukamamAlI evA pAMca putra ane rukamaNI nAmanI eka kanyA hatI. kRSNe tene paraNyA hatA. (rukimaNI zabda jue.) A bhoSmakanuM hiraNyarAmAM evuM khIjuM nAma paNa hatuM. / bhAra. udyoga a0 151. bhISmaka (2) bheAjATa nagarIneA rAjA. eNe dakSiNa dizA jItavA nIkaLelA sahadeva sAthe be divasa paMta jabaruM yuddha karyuM " hatuM. / bhAra sabhA a 31. bhUtati bhISmasU bhISmane janma ApyA uparathI gagAnuM paDeluM nAma. rAja. bhujakeza bhArata yuddhamAMnA durgaMdhana pakSane eka bhujAtapura eka brahmarSiM. (2. kazyapa zabda jue.) bhrujyu eka brahmaSi. enuM lAdyAyanI evuM khIjuM nAma paNa hatuM. bhramanyu eka gaMdhava, bhramanyu (2) seAmavaMzI janmejayanA dhRtarASTrane putra bhAra0 0 1-1-47. 41 bhumanyu (3) zakuntalAnA putra bharatane putra. suvarNA enI strI hatI. suheAtra ene putra hatA. /bhAra A0 63-35. 0 suvarNAnuM khIjuM nAma puSkariNI hatuM. /bhAra0 A0 101-13. * diviratha, suheAtra, saheAtA, suvi, yaju ane RcIka e cha putrA hatA, / bhAra. A0 101-12, 7 A bhramanyu bharadvAjane rUpAntara eTale 'zAvatAra haiAI tenu nAmAntara vitatha hatuM. / bhAga0-20. jIvana eka brahmaSi bhuvana (ra) bAra bhAgavadevAmAMtA eka, jIvamanyu manyu zabda jue. bhuzuDI geSaNa | bhAga0 6-10-23, bhUta bhRguputra, eka brahmaSi bhUta (2) vasudevathI pauravIne thayelA putrAmAMnA eka, bhUtakartA agnivizeSa / bhAra0 10 244 bhUtakamAM duryodhana pakSanA sabhApati nAmane bhAratI yuddhamAMne rAjA. ane zatAnIke mAryA hatA. / bhAra0 dro0 25-23, bhUtaketu kSasAvi manunA thanArA putrAmAMnA eka bhUtayAti sUryavaMzI nRga rAjAnA pautra, ene putra vasu. bhUtadhAmAM pUrvI IMdramAMnA eka. bhUtanaMda kaliyugamAM kilakilA nagarImAM thaelA rAjA vizeSa / bhAga0 12-1-3ra. bhUtapati vivapAdAna rUpe pa McamahAbhUtanA AdhAra evA je ziva, te, Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUtapati gu bhUtapati (2) bhUta, preta, pizAca ityAdinA ridyumna (2) eka RSi / bhAra0 u0 82-21. adhipati ru. rikavA zukrAcAryane pIvarIthI thaele putra. bhUtaye raivata manvantarane devavizeSa. bhUrizravA (2) somavaMzI Ayukatpanna purabhUtazarmA duryodhana pakSane eka rAjA | bhAra0 dro rAjAnA vaMzanA bAlhIka rAjAne pautra ane 20-7, somadattanA cAra putromAMne eka duryodhana sAthe bhUtasaMtApana hiraNyAkSanA putramAMne eka atyaMta nehabhAva hovAthI A bhArata yuddhamAM bhUti vizvAmitra RSinA putra mAne eka pati agnivizeSa | bhAra0 10 224-1. duryodhananA pakSamAM hato. eNe sAtyakinA dasa putra mAryA ane tene paNa yuddhamAM jarjara karI bhUmA priyavata vaMzanA RSabhadeva kulatpana prati nAMkhI, tene vALathI pakaDyo ane jevuM mastaka chede hartA rAjAthI stutine thayelA be putromAMne kaniSTha. che evAmAM kRSNanI AghethI tenA upara najara Ane RSikulyAthI ugItha ane prastAva evA paDavAthI teNe arjunane sUcanA karI. ajune be putra thayA hatA. bhUmi jaya virATaputra uttaranuM bIjuM nAma. tyAMthI ja evuM eka bANa choDyuM ke te bANathI bhUmiMjaya (2) duryodhana pakSane eka rAjA, tene hAtha paga sahita zarIrathI jude thaI bhUmitra kaliyugamAMnA kavarAja vaMzanA vasudevane bAjue paDyo. | bhAra0 droNaa142. * hAtha putra. ene putra te nArAyaNa | bhAga 12-1-20. kapAI paDavAthI vihvaLa thayela te kASThazasyA karI bhUminI ajamaDhanI cAra strIomAMnI eka prANe&maNunA uddezathI tenA para beThA hatA tevAmAM sAtyaki zuddhimAM AvavAthI khaDaga laI enI samIpa duryodhana pakSane eka rAjA. AvyA. te veLA e be vacce ghaNuM bolAcAlI bhUmipAla (2) bhArata yuddhamAne pAMDava pakSane eka rAjA | bhAra udyoga a0 14. thaI ne chevaTe sAtyakie Ane mArI nAkhe. bhUsa eka brahmarSi (3. aMgirA zabda ja.J. | bhAra0 droNa0 a0 142. * bhUci aMgirA kuLane brahmarSivizeSa. bhUrizmata (ekaDAnI saMjJAvALA bhUrizravA zabda juo.) bhUrizreNa vaivasvata manunA pautra zaryAti rAjAnA bhUri semavaMzI Ayukuletpanna pururAjAnA vaMzanA putramAM eka. ajamIDhathI thayelA kuraputra jahanurAjAnA kulamAM bhUrimeNa (2) have pachI thanArA brahmasAvarNi manunA janmelA bAlhIka rAjAne pautra ane somadatta putromAM eka rAjAnA putromAne meTo. ene bhUrizravA ane zaLa nAmanA be bhAI hatA. A bhArata yuddhamAM duryodhana bhUliMgazani eka jAtanAM pakSI jenI belImAM "mAsAhasa" e vani saMbhaLAya che ane je pakSe hato ane rAtri yuddhamAM sAtyakie tene mAryo siMhanA dAMtano vacamAM bharAI rahelo khorAka | bhAra0 droNa0 a0 166; A0 201-15 bhAga 9-22, vaNI khAya che. te bhAra0 0 6-28, riteja pAMDava pakSane rAjA / bhAra udyoga bhagu svAyaMbhU mavaMtaramAMnA brahmamAnasaputromAMne eka. e temanI tvacAmAMthI utpanna thayo hato. a0 4, ribaLa somavaMzI dhRtarASTrane putra. ene bhIma- kama prajApatinI kanyA khyAti enI strI hatI. sene mAryo ho | bhA20 za0 25-5. AnI kukhe ene dhAtA, vidhAtA, kavi ane samaya bhUridhumna eka rAjaputra (kRzatanuM zabda juo.) nAmanA pitara putra thayA hatA; ane zrI-lamaviradhumnane putra bhAra0 zAM. 127-14, ane nAmanI eka kanyA thaI hatI, je eNe viSNune sa0 8-19, ApI hatI. A uparathI lakSmInuM nAma bhArgavI Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bagu bhugu paDayuM che. A uparathI kaI evI kalpanA kare ke brahmadevanA pratyeka kalpane aMte bhagu utpanna thaI, tene je zrI nAme kanyA thAya te viSNune Apate haze ? paraMtu ema samajavAnuM nathI. brahmadeva prathama je kALe deha dhAraNa karI utpanna thayA te veLAe ja viSNu ane ziva paNa vecchAe karIne deha dhAraNa karI nityamukta sthitimAM utpanna thayA. te vakhate brahmadeve je mAnasaputra nirmANa karyA temAMthI nirmANa karyA temAMthI bhague ane dakSe, zrI ane satI nAmanI pitapitAnI kanyAo krame karIne viSNu ane zivanA vibhUtirUpa bane avatArane eka vAra ApI. AvuM dareka kapamAM thAya che e kevaLa gaurava vadhAravAnA hetuthI lakhAyuM hovuM joIe. vastutaH evuM vAraMvAra banatuM nathI. cAlu zvetavArAha ka95mAMnA, prastuta cAlatA vaivasvata manvataramAM yadyapi marIyAdi maharSi mahAdevanA zApathI maraNa pAmelA temane brahmadeve punaH utapanna karyA che. te paNa AvuM vAraMvAra thAya ja athavA thaze evuM kadI mAnavuM nahi / bhAra. A0 67-41-45.0 enI bhAryA, zukranI mAne viSNue vadha karyo hato /devI bhAga 4-11; bhAga. ska. 4, a. 1; viSNu0 1-10. bhagu (2) cAkSusa manvantara mAMhyalA saptarSiomAMne eka RSi. bhagu (3) pUrvanA brahmamAnasaputra mahAdevanA zApathI maraNa pAmelA hovAthI manvantarane AraMbhe brahmadeve temane punaH utpanna karyA temAM A, varuNanA yajJamAM agnimAMthI utpanna thayA ane varuNe ene pitAnA putra tarIke grahaNa karyo, tethI e vAruNibhaga e nAmathI vizeSa prakhyAta che (mahaSi" zabda jAo), / bhAra0 anuzA0 a0 85.0 A bhagune ahIMyA pulemA nAmanI strI hatI. A kukhe prathama bAra deva utpana thaI, pachI sAta RSi nirmANa thayA. temanAM nAma A pramANe bhuvana bhauvansajana, sujanya, zuci, kratu, muddo, tyA, vasuda, prabhava, avyaya ane dakSa. RSinAM nAma: cyavana, vazIrSa, zuzi, o, zukra, vareNya athavA vibhu, ane savana / bhAra0 anuzA0 a0 85, le0 121-129.0 A bhagu prati bhAdrapada mAsanA sUryanI sAthe saMcAra kare che (1. nabhasya zabda juo.). A bhagunA kuLamAM kevala bhagu ane jAmadanyabhagu evI be vaMzamAlika che. temAM kevalabhagumAM alTipeNa, yaka, mitraya, vainya ane zunaka evA pAMca bheda ane jAmadaranya bhagumAM vatsa ane vida evA be maLI, kula sAta bheda che. temAM arSiNa kuletpanna bhagudAsa, amArga patha, grAmyAyani, kaTAyani ApakhaMbi, bikivanakazi kapi, bIjo arTirSaNa, gArdabhi, kAImAyani, ane AzvalAyani, e sarva RSio bhArgava, cyavana, ApnavAna, ArTi. SeNa, ane anUpa athavA rUpI evA pAMca, kiMvA bhArgava, ArTirSaNa ane anUpa evAM traNa pravaranA che. yakuletpanna, bhArgava, vaitahavya ane sAvetara evA traNa pravaranA che. mitrayukalatpanna yaskavItahavya. bIjo mathita, dama, jaivaMtyAyani, mauja, pili, cali. bhAgila, bhAgaviti, kauzApi, kAsyapi, bAlapi, zramadAgepi, saura, tithi, gAgIya, jAbAli, pauSNAyana, grAmada, bIjo bhragu, vatihavya, revasa, vaivasa, zAlAyani, zAkaTAkSa, mitreya, khAMDava, droNAyana, rauphamAyana, Apizali, ApikAyani, haMsajihava, ekrAyana, yAjJapati, matsyagaMdha, pratyuha, sauri, aukSi, kAImAyani, mRtsamada ane sanaka, A sarva RSi bhArgava, vAdrazva ane devadAsa evA traNa athavA bhArgava, cyavana, devadAsa evAM traNa pravaronA, ane keTalAka vAdhyazva, evA eka pravaranA che. vanyakulatpanna bhargava, vainya, pArtha evA traNa pravaranA; ane zanakakuLamAM utpanna thayelA zaunaka evA eka pravaranA, kiMvA gArsamada pravaranA, athavA bhArgava ane gArsamada evA be pravaranA; kiMvA bhArgava, zaunaheAtra ane gArDsa mada evAM traNa pravane che. bIjI jAmadagya bhagavaMzamAlikAmAM vatsa ane vida evA be bheda che, tenI pravaravyavasthA A Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gu bhagavatI pramANe che. vatsa kutpanna vAsya, daMDI, naDAyana, bhagu (4) vAruNi kavinA putramAMne eka. vaigAyana, vAtahavya, pila, zaunaka, zanakAyana, jIvaMti, gu (5) eka RSi / (3. bhUga zabda juo.) Aveda, kApaNi, vaihinari, virUpAkSa, rohityAyani bhagu (6) eka brahmarSi | (2. kazyapa zabda juo.) vaizvAnari, nIla, lubdha, sAvavaNika, viSNu, paura, bhagu (7) bhAdaravA mahinAmAM vivasvAna AdityanA bAlAki, alika, anaMtabhAgI, bhagu bIjo, bhArgava, samAgame rahenAro RSivizeSa | bhAga 012-11-38. mArkaDa, kavi, vIta, maMDa, mAMDavya, mAMDuka, phenapa, bhagukaccha narmadA ane sAgaranA saMgama AgaLanuM svanita, sthalapiDI, zikhAvaNa, zArka rAkSi, jaladhi, tIrtha. hAlanuM bharuca te ja. grIka lokoe kaheluM saudhika, zubhya, kusanya, megalAyana, karmAyana, deva- baragAkaTasa. ahIM bhRgu Azrama hato. bhAra0 pati, pAMDuroci, gAlava, sAMkRtya, cAtaka, sApi, sa. 32-78. yAjJapiMDAyana, gArgIyana, gAyana, gAyayana, gojhAyana bhagutuMga eka kSetravizeSa | bhAra A0 60-60; vatyAyana, vaizaMpAyana, vaikaNini. 235; va0 82-51. anu. 64-18. zAMkarava, yAyi, bhASTrakAni, lAlATi, nAkuli, bhRgutuMga (2) eka parvata jenA zikhara upara laukSiya, uparimaMDala, aluki, saucakI, kautsa yathAti rAjAe tapa karyuM hatuM. te bhAra0 10 piMgalAyani, sAtyAyani, mAlAyani, kauTili, kaucaha 132-9. stika, sAhasekita, kevAli. kezi. cAMdramasi ki. bhagunda bhUguga te ja, jihava, jihmaka, vyadhAyA, hari, zAradatika, gulunda (2) bhUgatuMga (2) te ja. naitiSya, lolAkSi, calakuMDala, vAgAyani, anamati bhagutIrtha tIrthavizeSa / bhAra0 va0 98-1. pUrNimAgatika, A sarva RSio bhArgava, yAvana, bhagudAsa brahmarSi (3. bhagu zabda juo.) ApnavAna, aurva ane jAmadaganya evA pAMca bhUgaprastravaNa sagara rAjAe jenA upara tapa karyuM. pravaranA kivA bhArgava, aurva, ane jAmadaganya hatuM te himAlayanuM zikhara. evA traNa pravaranA che. temAM bIjo jagadagni, vida, bhaMgI eka zivagaNa. polatya, vaijabhUta, ubhayajAta, kAyani, zAkTAyana, bhata eka brahmarSi (3, bhagu zabda juo.) auya, ane mAruta e RSio te bhArgava bhatakIla eka brahmarSi /(1. vizvAmitra zabda juo.) vAvana, ane ApnavAna, e traNa pravaranA che. bhazAzva eka RSi, devapraharane pitA. viThThalepana, bhArgava, cyavana, ApnavAna, aurva bherI vAghavizeSa, nagAruM / bhAga 1-10-15. ane vaida evA pAMca pravaranA, kiMvA bhArgava bheruDa jaTAyUnA putromAM eka aurva ane jAmanya evA traNa pravaranA heI bhamaseni ghaTotkaca. bhArgava, vaida, vaidhava jotiSa ane keTalAka bhArgava, ghaTotkaca. zAThara ane mAThara AvAM AvAM traNa pravaranA che. bharavA eka nAgavizeSa / bhAra0 A0 57-17. AnA kuLamAM kAzyapa, prAcatA, dadhIca, urva, bhairava (2) aSTabhairava zabda juo. jamadagni, veda, sArasvata, ASTi peNa, yavana, bhegavaMta pUrvanipAda dezanI dakSiNe Avele parvatavItahavya, saghasa, vainya, pRthu, divodAsa, brahmavAna, vizeSa | bhAra0 sabhA a0 30. gRtsamada, zaunaka, AtmavAna ane e pite maLI bhagavatI pAtAlamAMnI nAgonI nagarI. emAM je ogaNIsa maMtradraSTA RSi hatA | manasya ao je nAgakaLe che. tenAM nAma mukhyatve karIne A 144.0 emAM vAtahavya kSatriya hovA chatAM te brahma- pramANe che: zeSa, vAsuki, takSaka, karkoTaka, bIje IfmAM gaNAya che ema samajavuM. karkoTaka, dhanaMjaya, kAliya, nahuSa, kaMbala, azvatara, Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatI vAghakuMDa, maNinAga, ApUraNa, khaga, vAmana, cailapatra, kukura, kukuNu, ArNAMka, naMdaka, kalaza, petaka, kailAsaka, piMjaraka; arAvata, sumAmukha, dhimukha, zaMkha, nada, upanaMdaka, Apta, kATaraka, zikhi, niSThuraka, titti, haritabhadra, kumuda, mAlTapika, padma, bIjo padma, puMDarIka, puSpa, mudgarapaNuMka, karavIra, pITharaDha, saMvRtta, vRtta, piMDAraka, bilvapatra, mUSakAda, zirISa, dilIpa, za'khazI', jayotiSTha, aparAjita, kauravya, dhRtarASTra,bhautya brahmasANi manunuM khIju nAma. kuhura, kRzaka, virA, dhAraNa, subAhu, mukhara, badhira,bhauma maMgaLa nAmanA graha, bhUmi-pRthvInA putra viSNuDa, virasa ane sarasa, AmAM je nAgavizeSa bhauma narakAsuranuM nAmAntara / bhAga 10-58-18. prasiddha che temanAM nAma akSaranA krame ApyA che. bhaumAsura narakAsura zabda jue, bIjAnAM vistArabhaye lIdhAM nathI. bhaumatApana gauraparAzara kuLAnpanna eka RSi bhaumana vizvakarmAnuM bIju nAma. eNe amRtanuM rakSaNa karyuM. hatuM. / bhAra0 0 32-3. bhaugaya eka jAtinA leke / bhAra. sa0 78-98. bhAvana RSabhadevanA vaMzanA mathu nAmanA rAjane satyAthI thayelA putra. ene dUSaNA nAmanI strI ane tenAthI thayelA tvaSTA nAmanA putra hatA. bhauvana (2) bAra bhAva devAmAMnA eka. bhramara eka rAjaputra (3. jayadratha zabda jue.) jayadrathanA bhAI. / bhAra0 10 266 11, bhramI uttAnapAdaputra dhruvanI strI, te zizumAra prApatinI kanyA. bhAgavatI (2) nAgaleAkamAMnI nadI, A svanInA trIjo Adha samajavA. bhAgavatI (3) sarasvatI nadInuM nAma, bhAja eka brahmarSi' (ra. kazyapa zabda jue.) bheja (2) seAmavaMzI yadukulAtpanna sAtvata rAjAnA mahAbhAjaputranA vaMzajonuM nAma. bheAja (3) kutibhAja zabda jue. bheAja (4) haiDayakuLamAMnA eka kuLanuM nAma. bheAja (5) bhejakaTa zabda juo. bhAja (6) kRtavarmAnI nagarI / bhAra. A0 201- 6. dro0 114-78, 114-22. bhAja (7) e nAmanuM eka rAjya /bhAga0 1-11-19; 9-24-11, bhAjakaTa vidarbha dezamAMnuM eka nagara, jemAM rukimaNu rahetA hatA te. varADa prAMtamAM AveluM. pUrNA nadI uparanuM hAlanu" ilIcapura te, bheAjakaTa (2) e nAmanuM eka bIjuM nagara te kanyA dezamAMnuM te jaNAtu nathI. / bhAra sabhA a 32-12. bhAjanagara uzInagara rAjAnI rAjadhAnI. bhAjana kauMcadrIpamAMnA pata bheAjapAyana eka brahmarSi' (ra. kazyapa zabda juo) bhejA RSabhadeva vazanA vIravrata rAkhtanI zrI mathu ane pramathunI mA. 45 makara bheAjA (2) A nAganI kanyA, tenuM mArISA evuM bIju nAma che te. yadukulAtpanna zUra rAjAnI strI ane vasudeva ityAdi putrAnI mAtA hatI. bhAjA (3) jyAmadhe haraNu karIne AvelI kanyA. ane tenA vidarbha nAmanA putranI strI, bhAjA (4) sauvIranI putrI ane sAtmakI strI. / bhAra. dro0 10-33, bhrAjiSTa priyavrataputra dhRtapuSTanA sAta putrAmAM pAMcamA tene varSI tenA ja nAmathI prasiddha che. bhrAjiSTa (2) krauMcadrIpanA sAta varSomAMnA pAMcamA va. brASTrakAyana eka brahmaSi" (3, bhRgu zabda jumme.) brAbhUSkRta eka brahmarSi', (3. agirA zabda jue.) ma makara kuberanA nava nidhimAMnA eka. makara (2) merunA paristaraNa girimAMnA uttara taraphanA pata. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ makaraketu 46 makaratu jenI dhvajamAM mAmblInu citra che. evA kAmadeva agara pradyumna, / bhAra0 vana0 a0 18-11. makaradhvaja mahAmatsya jenI bna upara che. evA je madana te. AvA arthanAM AnAM nAme puSkaLa che. makaradhvaja (2) gaLAmAM AvelA gaLaphA khuMkhArIne mArutIe samudramAM nAMkhyA te eka magarIe gaLyA, temAMthI utpanna thayelA putra, makaradhvaja (3) caMdrahAsa rAjanA jayeSTha putra. makaghvaja (4) seAmavaMzI dhRtarASTraneA putra. ene bhImasene yuddhamAM mAryAM hatA. makarA bhAratavarSIya nadIvizeSa. makarAkSa janasthAnamAM rahenArA khara rAkSasane putra. Ane rAme laMkAmAM mAryAM. / vA. rA. yu. sa0 78, marI bhAratavarSIya nadI. / bhAra0 bhI0 9-23. sakhArpata kAtika mAsamAM sUrya sAthe sa`cAra karanArA rAkSasa, (3. U' zabda jue.) magadhadeza pUrvI sukSma A dezanI AjubAju prasRhma dezanI pUrva taraphanA deza, vaihAra, vahAra, vRSabha, iigira, ane caityaka evA pAMca maryAdArUpa parvAMta hAI A dezanI rAjadha.nI giritraja che, pUve ahIM dazarathane sasarA, sumitrAne pitA zUrasena rAjya karatA hatA ane pAMDavAnA samayamAM jarAsadhane tenI pachI tene putra sahadeva ahI rAkha hatA. / bhAra. sabhA0 0 30. ma'kaNaka mAtarikSathI sukanyAne peTe janmela eka RSi. / bhAra0 za0 21-2 va0 81-116. vAyuvega, vAyubala, vAyuhA, vAyumaMDaLa, vAyuvAla, vAyuretA ane vAyucakra evA sAta putrA hatA. / skanda pu. prabhAsa khaM. prathama bhAga0 270, enA caritra sAru jue : bhAra. za.; padma pu.. che e zyapanA mAnasaputra hatA. / vAmana. pu0 38. e sArasvata tImAM tapa karatA hatA, tyAM ekadA tenA hAthamAM darbha vAgavAthI lohI nIkaLyuM te zeraDInA rasanI peThe vahevA lAgyuM. A uparathI peAtAnA tapanI siddhi thaI evuM tene abhimAna AvI gayuM. Ama tapanI siddhi thaI samajI eNe mA nAcavA mAMDayuM, enA teja vaDe AkhuM jagata nAcavA mAMDayuM ane badhAM du:khI thayAM. te uparathI RSioe zivanI prArthanA karI, zive jaIne ma kaNakane pUchyuM ke tame Ama kema nAce che? eNe kahyuM ke jotA nathI mArA hAtha mAMthI zeraDIne rasa nIkaLe che te, te uparathI zive peAtAnA aMgUThA upara ghA karyo eTale emAMthI dheALI zuddha khAMDa nIkaLavA lAgI, zive kahyuM ke jue mArA aMgUThAmAMthI te| zuddha khAMDa nIkaLe che. A joIne te zaramAI gayA ane nirahaMkAra thaI mahAdevanI prArthanA karavA lAgyA, ziva ane varadAna ApI svasthAna padhAryA. / bhAra0 vana. a0 83. ki eka kheDUta. A eka vakhata peAtAnA khe baLadanI kAMdha para dhUMsarI nAMkhI khetara tarapha jatA hatA, tevAmAM sAme eka UMTa AvyuM, jeNe peta AnI lAMkhI DAka baLada tarapha dharI...tene joIne baLA camakIne UchaLyA. tethI beu baLadanI kAMdha uparanI dhUMsarI ema ne ema rahyAM chatAM, UMTanI DokamAM bharAI paDI. U'Te saheja DeAka UMcI karatAM baLada e bAju upara laTakavA lAgyA. te UMTane bahu vicitra lAgatAM, DAka khaMkherIne nAsatAM be baLada nIce paDI maraNu pAmyA. A joI, A prArabdhanA camatkAra mAnI, tene vairAgya utpanna thayA hatA. / bhAra zAMti0 176-4. maoNMgala AdivarAhathI bhUdevIne thayelA putra. A kalpArabhanA ma"gaLamaMDalanA adhipati hatA, prastuta tene ThaMkaNe vIrabhadra nAmanA zivagaNu magaLa thayA che. kuja, aMgAraka, bhUmista, le|hitAMga, mahIkhAla, mAnama MjarI, naMdadAsa evAM enAM nAmAntaro che. maoNMgala (2) dAzarathi rAmanI sabhAmAMneA hAsyakAramazkarA. magalaprastha bhAratavaSIya paryaMta, maghavA iMtu eka nAma. cAlu manvantaramAM e ja nAmanA sAtameA vyAsa. (vyAsa zabda jue.) maghA seAmanI sattAvIza strIemAMnI eka. maghA (2) e nAmanuM eka nakSatra, Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ macchuka macakaka eka tIrthaM vizeSa. (3. kurukSetra zabda jue.) macakuka (2) eka yakSavizeSa. / 10 81-200. maMjulA va julA zabda jue. nadIvizeSa / bhAra0 bhI 9-34. maDa brahmarSi' (3. bhRgu zabda jue.) masUra maNipura, arjunanA sasarA citravAhananI pAMDacadezastha nagarI. / bhAra0 063-81. maNikadhara kura senApatimAMnA eka maNi eka RSi. / sa0 11-24. maNikarNikA bhAgIrathI saMbadhI tIrthaM vizeSa. maNikAmu kadhara kubera senApatimAMnA eka. maNiphrUTa plakSadrIpamAM AvelA sAta parvatAmAM eka. maNigrIva kuberaputra ane nalakuberane kaniSTha bhAI maNidvIpa dvIpavizeSa. A saptadvIpamAM na heAya ekadA aopamAM A nAmAntarane sAmAnya dvIpa hAvA joie. emAM mahisAsura rahetA hatA. maNidhara lehina paryaMta upara rahenAra yakSavazeSa. NinAga eka nAvizeSa. maNinAga (2) bhAratavI ya tI. / bhAravana0 22-106. maNipura citravAhana rAjAnI nagarI. ahIM arjuna putra babhruvAhana rAjya karatA hatA. mahusUra te ja. maNipura (2) nivAtakavacanuM nagara. / vA. rA. uttara0 sa0 23. maNipuSpaka sahadevane yuddha samaye vagADavAne zaMkha. maNibhadra zivagaNu. maNibhadra (2) kubera senApatimAMnA eka. e caMdraprabha parvata upara rahetA eka. maNibhUSa kubera senApatimAM maNimatI bhAratavaSIya nadI, mitI (2) eka nagarI. enu duyA evuMya nAma jaDI Ave che. maNimantha eka parvAMtavizeSa. / bhAra0 anu 049-33, maNimAna pAtALaleAkamAMne nAgavizeSa. maNimAna (2) kubera senApati rAkSasavizeSa, e 47 mataga kuberane atipriya sevaka hatA, ekadA AnAthI agastya RSinA kAMI aparAdha thaI gayA, tethI RSie Ane zApa dIdhA ke tAruM mRtyu vaheluM thaze. pachI te pramANe pAMDavA himavAna padegta para hatA tyAre bhIma kamaLa levA kukheravanamAM gaye, te vakhate te nimitte bhIma ane AnI vacce yuddha thayuM, temAM bhIme Ane mA. / bhAra vana0 a0 160. maNimAna (3) rudragaNuvizeSa, maNimAna (4) bhAratayuddhamAM duryodhana pakSane eka rAjA. / bhAra. droNa a0 25. maNimAna (5) droNAcAye mArelA pAMDava pakSanA eka rAjA. e pUrva taraphanA rAjA haze. maNimAna (6) draupadI svayaMvaramAM AvelA eka kSatriya. / bhAra. A0 2007-7. maNivakra Apa nAmanA vasune putra. maNivAhana seAmavaMzI uparicara vastune girikAthI thayelA putrAmAMnA eka. maNisragni kubera senApatimAMnA eka yakSa, maSTa bhagukuLanA brahmaSi vizeSa mAlaka nAgavizeSa. / bhA20 sa0 9-10. macchuka kanyA macchukarAja AyunI putrI suze|bhanA. ivAku vaMzanA parIkSitanI stro ane zala, dala ane khala nAmanA putrAnI mAtA, / bhAra0 10 195-32. manDukarAja Ayu nAmanA rAja, suzeAbhanAne pitA. / bhAra 10 195-32. mataMga dAzathi rAmane phaLa ApanArI zabarInA guru. / vA0 rA0 araNya0 sa0 74. mataMga (2) nApitathI brahmaNIne peTe janmele eka RSiputra. e enA pitAne araNyamAMthI samidha ane darbha lAvI ApatA hatA. e khIjane yajJa karAvatA. eka veLA yajJane sAru utAvaLathI IMTA lAvavAne pitAnA kahevAthI te gadheDI ane tenA baccAMne rathe joDI araNyamAM gayA. A brahmakhIja nahAtA te AnAthI udhADuM jaNAI Ave che, kAraNa ke te kALamAM cAMDALa ane yavana sivAya Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMtagakedAra asthIvatAra gadheDAne kaI rathe joDatuM na hatuM. rathamAM besI mamayUraka hitakapurImAne adhyakSavizeSa athavA jatAM, rAsa bhI (gadheDI) karatAM tenuM baccuM nAnuM lekavizeSa. hovAthI tenI haroLamAM cAlI zake nahi, tethI te maMtrakama cAkSuma manvantanamAMnA svargamAMne iMdra, baccAne vAraMvAra mAravA maMDyo. tene lIdhe te maMtramAlA kuzadvIpamAMnI eka nadI. baccAMnuM nAka bhAMgI gayuM ane atizaya duHkha maMtrikI yajuvedapaniSata, thavAthI raDavA lAgyuM. AvuM jaI tenI mAtA maMtrezvara eka yojana lAMbuM evuM narmadAnA uttara (rAsabhI) tene kahevA lAgI ke tuM raDIza nahi; kinArAnuM eka tIrtha. prANImAtrane duHkha devuM e caMDAlone svabhAva mangopaniSadu eka upAsanA. nArade citraketune kahI ja che. tenuM bolavuM mataMgathI samajAyAthI te rathathI hatI te bhAga 6-15-17, nIce Utaryo ane rAsIne pUchavA lAgyo ke matsilya uparicara vasune girikAne peTe thayela huM caMDALa zI rIte te tuM mane kahe. te uparathI putra | bhAra A0 64-44. tArI mAtAne zraddhanI sAthe samAgama thavAthI tuM matsya uparicara vasune masyAne peTe thayele. putra utpanna thayo che ema rAsabhIe ene kahyuM. A masyagaMdhAne joDiyA bhAI | bhAra A0 64-83 sAMbhaLatAM ja ene ghaNe pazcAttApa thaye; ane matsya (2) dezavizeSa, surasena dezanI pazcime Avele. lAgale ja te bannene choDI daI, brAhmaNatva prApta deza jemAM AjhAdI pahelAM jayapura ane alavara rAjya thavA mATe tapa AraMvyuM. paraMtu A janmamAM te AvelAM hatAM te. pUve jene virATa kahetA te . bhA20 tene prApta thayuM nahi. ghaNu tapazcaryAne aMte te bhI 9-40, chaMdadeva nAme prasiddha thaye. | bhAra0 anu3-18. matsyagaMdha eka brahmarSi. (3. bhRgu zabda juo.) matagakedAra tIrthavizeSa / bhAra0 va0 83-17. matsyagaMdhA kRSNadvaipAyananI mAtA satyavatInuM mULanuM matagaparvata RSyamuka ane malaya e be zikharanA nAma AdhArarUpa parvata, masyadagdha brahmarSi. (3. aMgirA zabda juo.) masyadeza indraprastha nagarI madhyamAM laI tenI pUrva, matagasara paMpA sarovaranI pAse ja AveluM eka pazcima, uttara, dakSiNa ema je deze te matsyadeza. sarovara mastha te ja, mata gAzrama phracAraNyanI pUrva bAjue Avele masyanadI bhAratavalIya nadI. mataMga RSine Azrama. | bhAra0 va0 82-100, 1 matsyapurANa cauda hajAranA pUranuM aDhAra purANa pikI mati dakSa prajApatinI kanyA ane dharma prajApatinI eka | bhAga 12-13-18. strI. | bhAra0 A0 67-15. masyarAja uparicara vasu rAjAthI strIne udare matinAra nahuSa kuLanA yayAtinA pUrunA vaMzanA thayelA kanyAputrarUpa joDakAmAMne putra, matsyagaMdhAne raudrAkSanA pautra ane teyanA putra aMtinAra rAjAnuM bhAI. bIju nAma. teyunA anAvRSTi, ane avagabhAnuM masyavAhana varuNa, evAM bIjAM nAmo hatAM. matinAra athavA masyAchAdya brahmarSi (3. aMgirA zabda juo.) matInArane taMsu, mahAnami, kahyuM ane atiratha malyAvatAra brahmadevane ghara nAmane putra pacIsamo evA cAra putro hatA. | bhAra0 A0 87-12. ka65 (divasa) samApta thaI rAtri paDatAM brahmadeva matta laMkAmAMne eka balAya rAkSasa. | vA0 20 niti thayA, eTale nitya pralaya thaze. te kALe hayasuMdara sa0 6. grIva nAmane koI asura veda haraNa karI javAnI matta (2) mahApArzvanuM paNa A nAma maLI Ave che. buddhi vaDe brahmadeva tarapha jatA joI tene nAza karavA Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMtharA maka dhAraNa karela viSaNune matsyarUpI avatAra. A dAsI. te AgalA janmanI duMdubhi nAmanI gaMdhavI avatAra ke pUrvakalpanI ane cAlu ka5nI saMdhimAM hatI. rAmacaMdrane yauvarAjya ApavAne samAraMbha thayo hato te paNa gaNanA cAlu ka95mAM ja thAya che. thatAM teNe kekeyIne bhaya pradarzita karIne, pUrva dazarathe A maryane satyavrata rAjA sAthe saMbaMdha thayo hato. ApelAM be varanuM smaraNa tAjuM karI ApI, eka tene ItihAsa evo che ke koI eka kALe pUrva- varathI rAma araNyamAM jAya ane bIjA varathI ka5mAM satyavrata rAjA saMdhyA karavA beThA hatA. temanI bharatane yauvajaya maLe, AvuM rAjA pAsethI mAgI aMjalimAM akasmAta eka ghaNuM ja nAnuM masya levAnuM zIkhavyuM. e zarIre traNa ThekANethI vAMkI kudIne paDayuM te temaNe saMdhyA pAtramAM [tarabhANumAM] hovAthI tenuM trivA, kujA evuM bIjuM nAma nAkhyuM. lAgaluM te vadhavA mAMDayuM. na samAvAthI hatuM / vA0 20 adhyA0 sa0 7-8 rAjA mAruM rakSaNa kare ema kahevA lAgyuM. Ama mathita eka brahmarSi. (3, bhagu zabda juo.) vadhatuM joI rAjAe tene anukrame kUvAmAM ne pachI maMtha RSabhadevavaMzanA vIradrata rAjAne cha putra. sarovaramAM mUkyuM. tyAM paNa moTuM ne vadhavAthI ene bhovana nAmane putra hato. ane na samAvAthI pUrvavata "rAjA, tuM mAruM rakSaNa mathurA rAvaNanI bahena kuMbhInasInA pati madhu nAmanA kara' ema kahevA lAgyuM. A joI Akhare rAjAe asure pUrve ahIM tapa kareluM hovAthI madhuvanane tene samudramAM mUkayuM te tyAM paNa evuM moTuM thayuM nAme A deza prakhyAta hatA. pachI tenuM tapa pUrNa ke AkhA samudramAM vyApI gayuM. A joI Azcarya thatAM, rudranA vare karI saMpanna thayo eTale teNe madhurA pAmI rAja kahevA lAgyo ke, tuM maryA na hoI nAmanI purI sthApI ane temAM rahyo. kAMI kALe kaI alaukika prANI e Izvara ja che ! AvuM madhu maraNa pAmyA ne tene putra lavaNAsura tyAM kahI rAjAe tenI stuti karI. te sAMbhaLI matsya- rAjaya karavA lAgyA. paraMtu te duSTa hovAthI rAmanI rUpI bhagavAne tene kahyuM ke he rAjA, have pralayakALa AjJA uparathI rAmanA zatru nAmanA bhAIe bahu samIpa AvI pahoMce che. te thaI gayA pachI tene mArI pate tyAM ja rAjya karavA lAgyo. | nUtana ka95 AraMbhAze. temAM tuM sAtamAM vaivasvata vA0 rA0 uttara0 sa. 700 A dezanI senA nAmane manu thaIza. te uparathI rAjAe pralayakALane - zUra thaze evuM zatrunane devanuM varadAna maLavAthI samaye sthiti kevI haze te jovAnI IcchA darzAvI. te dezanuM te pachI zarasena deza evuM nAma paDayuM. eTale mace tene eka naukA taiyAra karavAnI ane ane madhupurI tenI rAjadhAnI thaI, tenuM ja mathurA pralaya upasthita thatAM temAM besavAnI AjJA karI. evuM nAma pAchaLathI paDayuM. pAMDavonA vakhatamAM punaH huM tArI pAse A ja rUpe pratyakSa thaIza, A nagaro pazcima sUrasena dezanI rAjadhAnI hatI. ema kahI aMtardhAna thayuM. | matsya a0 1 hAla zUrasena dezanuM te nAme jatuM rahyuM che. mAtra maMthana viSNue mArele tArakAsura pakSane eka asara / e nagarI haju paNa e nAme ja prasiddha che. masya0 a0 151 mada eka brahmaputra. mathA virocana datyanI kanyA. e sarva pRthvIne mada (2) IMdrane parAbhava karavA mATe bhArgave agnimAMnAza karavo evI IcchA dhAraNa karI, tema karavA thI utpanna karele rAkSasa / bhAra- anu26126 jatAM idra tene mArI nAkhI. | vA0 rA0 bAla0 mada (2) rAmacaMdranA sujJa nAmanA maMtrIne putra, sa0 25. maMda rAvaNa pakSane eka rAkSasa. maMtharA (2) dazaratha rAjAnI trIjI strI kekeyInI maMdaka bhAratavarSIya deza | bhAra0 bhISma adhyAya- 9 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMdagI makaka maMdagA zaktimAna parvatamAMthI nIkaLelI eka nadI, nagarI | bhAra- anu. a0 2, eNe pitAnI kanyA maMdadhAra bhImasene pUrva digvijaya vakhate harAvela sumadhyamAM hiraNyahasta RSine ApI hatI / bhAra0 eka rAjA. zAMti a0 235. * Ane ghutimAna nAmane madana eka brahmaputra. kAma e nAmathI prasiddha che. putra hato. madana (2) dhRSTabuddhi pradhAnane yeSTha putra. (1, caMdra- madirAdha (2) virATa rAjAne bhAI. e yuddhamAM hAsa zabda juo.) pAMDava pakSe hatA ane droNAcArye ene mAryo hato | madanamaMjarI nIladhvajaputra pravIranI strI. bhA. virATa a. 33-200 Ane madirAkSa madanasuMdarI zatrughAtI rAjAnI strI. paNa kahe che. madanAlasA caMpaka gaMdharvanI strI, madirAkSa bagaDAnI saMjJAvALe madirAzva te. madapAla ke I eka tapasvI RSi. ajune khAMDava madokta saddaguNavizeSa. vana agnine bhakSa karavA ApyuM te veLA temAMthI matkaTa rudragaNamAM eka je cAra pakSI bacyAM tene pakSI dehe karIne pitA madadarI mayAsurane hemA asarAthI thayelI traNa hato. enA putro jaritArI, sArisaka, droNa ane kanyAmAMnI bIjI; e rAvaNanI strI hatI te vA0 stamba, madacaMtA sUryavaMzI kamASapAda athavA mitramaha sAthe yuddha sa0 12. rAjAnI strI. asmaka rAjAnI mAtA. maMdodarI (2) siMhaladvIpamAM caMdrasena rAjAnI guNamaMdara merunI pUrva dizA taraphane AdhArabhUta parvata. vatI bhAryAnI kukhe thayelI kanyA, A rUpe atizaya enA upara kaI kaI vAra ziva AvIne rahe che. | suMdara heIne umaralAyaka thatAM tenA bApe indradezanA bhAradroNa0 a0 94. rAjA sudhanvAnA putra kaMbugrIva sAthe tenA vivAhane maMdara (2) samudramaMthana kALe ravaiyAne sthAne yojele nizcaya karyo. paraMtu Aje pitAne kahyuM ke bahudhA bIjo e nAmane eka parvata.. puruSa parastrIrata heI vivAhita strIne tyAga mahariNu aSTa upadvIpamAMne pAMcamo. karanAra hoya che eTale mAre lagna ja karavAM nathI. maMdarAcala maMdara parvata te ja. rAjAe tene ghaNe baMdha karyo paNa te sAMbhaLatI maMdavAhinI zaktimAna parvatamAMthI nIkaLelI eka nadI nathI jANuM te vivAha teNe pheka karyo. maMdAkinI bhAgIrathI kAMI kALe tenI nAnI bahena IdumatInAM lagna maMdAkinI (2) RSyavAna parvatamAMthI nIkaLelI thayAM. te samAraMbhamAM aneka dezanA rAjaputra AvyA. bhaMvaka nadI, temAM madradezane cAruSNa nAmane ati rUpavAna maMdAkanya eka brahmarSi (2. kazyapa zabda juo.) rAjaputra Avyo hato, tene joIne AnuM mana pahelA maMdAra hiraNyakazipu nAmanA dAnavane putra. ruddhanuM karelA nizcayamAMthI DagyuM ne teNe potAnA pitAne varadAna hovAthI e IMdra sAthe ghaNA kALa parvata mAre amuka sAthe lagna karavuM che evuM jaNAvyuM. yuddha karyuM hatuM / bhAra- anu. a0 14 AthI AnA pitAne AnaMda thaye ne IdumatInA maMdAra (2) svarganuM eka vRkSa. lagnanA samAraMbhamAM ja enuM lagna karyuM. kALe karI madAlasA eka rAjapatnI. bIjA alaka rAjAnI pUrve eNe puruSa vize je bhaviSya bhAkhyuM hatuM mAtA. e parama brahmaniSTha hatI. te ja ene anubhavavuM paDyuM ne tethI ene dukha madirA vasudevanI strIomAMnI eka thayuM. | devI bhA. 50 kaM0 a0 17-18. madirAdha sUryavaMzI ikSavAku rAjarSine pautra ane madraka bhAratayuddhamAM duryodhanapakSane eka rAjA duzAzva rAjAne putra. enI rAjadhAnI mAhiSmatI madraka (2) madradeza. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maza maddeza bhAratavaSIya deza e pazcima Anata dezanI pazcime hai|I enI rAjadhAnI nAmanI nagarI che/ bhAra. sa0 a0 32. 7 ahI` dazaratha rAjA ane sIradhvaja janakanA vakhatamAM, cArudeNu rAjA hatA ane pAMDavAnA vakhatamAM zakya rAjA hatA. madrarAja zalyanuM nAmAntara /bhAra. A01-231. madrAdhipa zalyanuM nAmAntara / bhAra. bho0 85-14. madhu thaI gayelA uttama nAmanA trIjA manunA dasa putrAmAM eka. madhu (2) RSabhadeva vaMzanA biMdumAna rAjAne saradhA nAmanI strIthI thayelA putra. Ane putra vIravruta 51 rAja. madhu (3) kaiTabha asurane| kaniSTha bhAI (madhu kaiTabha zabda jue.) madhu (4) eka rAkSasa, jeNe rAvaNanI (mAsInI dIkarI) bahenanI kanyA kuMbhInasInuM haraNa karI jaI tenI sAthe lagna karyuM hatuM te. AnI mAtA leAlA nAmanI rAkSasIne ghaNA kALa paryaMta tIvra tapa karyA pachI rudre prasanna thaI eka bhAle ApyA ane kahyuM ke jyAM sudhI tuM deva ane brAhmaNane dveSa nahi kare tyAM sudhI A zUla tArI pAse raheze; ane e hAthamAM haze tyAM sudho tu`ajeya rahIza. madhue punaH vicAra karIne mAgyuM ke A zUla mArA vazamAM satata rahe. rudra te amAnya karyuM. ane kahyuM ke mAtra tArA putra paryaMta raheze, evuM kahI pe|te aMtardhAna thayA, pachI madhu, madhupurI sthApI temAM sahavartamAna rahetA hatA. kALa karI tene lavaNAsura nAmaneA putra thayA. putra mATe thatAM, peAtAne aMtakALa pAse AvyA jANI, madhue putrane pAse kheAlAvyA te tene zUla ApI kahyuM ke lagIra paNa adha AcaraNa karIza nahi, jo ema karIza te! tuM jaladI ja kSaya pAmIza. ATaluM kheAlI teNe prANa cheADavA. / vA0 210 uttara. sa0 61. madhu (5) seAmavaMzI yaduputra sahasrAjita kulASana kAvI rAjAnA mukhya pAMca putrAmAMnA ceAthe. madhuruha madhu (6) seAmavaMzI yaduputra krobDanA vaMzanA thAnvayasaMbhUta daikSatrane putra, AtA putra te kuruvaMza ra!jA, madhu (7) yaduvaMzamAMnuM eka prasiddhakuLa. madhu (8) kRSNanA pautrAmAMnA eka. madhu (9) varSanA pahelA mAsa. AnI pUrNimAe citrA nakSatra hAI ene caitra kyo che. A mAsamAM dhAtA nAmanA Aditya sUryamaMDaLAdhipati heAI, pulastya RSi, kRtasthalI apsarA, tu jIru gaMdha, vAsukinAga, rathakRta yakSa ane heti rAkSasa eTalAM tenA samAgame sa`cAra karanArAM che. / bhAga0 12 * a0 11. madhu (10) dezivazeSa, mathurAprAnta te ja/ bhAga0 1-11-9 madhukalyA kuzadvIpamAMnI eka nadI. madhukaiTabha viSNunA kAnanA melamAMthI utpanna thayelA khe asura / devI1 kaM0 0 4. huM A viSNune ja bhaya batalAvavA lAgyA, eTale viSNue temane vara mAMgavAnuM kahyuM. temaNe kahyuM, tuM ja tAre joIe te vara mAga. e uparathI, tame mAre hAthe marAe, evuM viSNue mAMgyuM. emaNe tathAstu kahyuM. eTale viSNue temane mAryA. te vakhate emanA zarIranA methI sa pUrNa pRthvI bharAI gaI. te parathI pRthvInuM medinI nAma paDayuM. / bhAra. vana a. 203, devI01 ka'0 a0 9 0 A ja putra dhu nAmanA asura. madhucchaMdasa vizvAmitra SiSanA putra. madhupa garuDane putra/ bhAra 60 101-14. madhupura mathurAnagarI, madhupurI madhupura - mathurA te ja / bhAga0 1038-1 madhuma'ta daMDaka dezanA rAjA daMDakanI rAjadhAnI / bhAra. bhI 9-53 madhumata (2) bhAratavaSIya deza, madhumatta dAzatha rAmanI sabhAmAMnA eka hAsyakAra, madhurA zUrasena dezanI rAjadhAnI kRSNanI janmabhUmi, mathurA te, enuM khIjuM nAma madhupura. madhuruhu priyavRttaputra dhRtarASTranA sAta putrAmAMne khIjo, enA varSanuM nAma paNa e ja. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhuruha mane java madharaha (2) kauMcadvIpanA sAta varSomAM bIjo hoya che. pratyeka manunA kALane manvantara kahe che. varSa. Ikotera paryaya (cokaDI) ane upara kAMI kALane madhuvaTI bhAratavarSIya tIrtha, devInuM sthAna | bhAra eka manvantara thAya che. va0 81-24, prastuta tavArAha kalpa cAlu thaye eTale madhuvana yamunA tIre AveluM vana. ahIM madhu svAyaMbhU, svAciSa, uttama tAmasa revata ane rAkSase tapa karyuM hatuM eTale AnuM te ja nAma cAkSuSa eTalA manu, ane temanA manvantara thaI paDayuM. AnuM ja pachIthI zarasena deza nAma paDayuM. jaI hAla sAMprata vaivasvata nAmanA manunA sattAvIsa kRSNanA vakhatanuM madhuvana te A vanane eka paryAya ane aThThAvIsamA paryAyamAM kRta, tretA, dvApara, pradeza hato. ane kalinAM cAra hajAra navaso sotera varSa madhuvana (2) vAlinuM kiSThidhA samIpa vana hatuM gata thayAM che. kalpanA AraMbhathI te cAlu vi0 naM0 te / vA0 20 suMdara0 sa0 61. 1985nA AraMbha sudhImAM 1,07,29,47,179 madhuvalA samaMgA nadInuM pahelAM hatuM te nAma. varSo thayAM che. A varSe te gata varSe kahevAya che. madhupada vizvAmitra RSinA putromAM eka | vA zeSa kaLiyuga ane teMtALIsa paryaya upara cheDe 20 bAla0 0 57. kALa jatAM A manvantara pUrNa thaI, pachI sAvarNi, madhustrava bhAratavarSIya eka tIthI. dakSasAvaNi, brahma sAvarNi, dharma sAvarNi, rudrAvaNi, madhusUdana bhagavAna nArAyaNanuM nAma | bhAra0 u0 69. devasAvarNi ane IMdrAvarNi e manue thaze; madhyadina uttAnapAda vaMzanA puSpA ane prabhAne ane cidamAM manunI kALasattA pUrNa thatAM, A bIjo putra / bhAga 4-2-13. kalpa pUro thaI brahmadevanI rAtri thaze, eTale nitya madhyadeza dezavizeSa | bhAra0 zAMti167-3, pralaya thaze. madhyAhna uttAnapAda vaMzane puSpANane prabhA nAmanI te rAtri pUrI thatAM ja vairAja nAmane sattA- strIthI thayelA traNa putromAM bIje. vIsamo ka5 udaya pAmaze. pratyeka manu cakravatI mana bAra sAthadevomAMne eka. athavA sArvabhoma hoya che. sArvabhoma eTale sapta manasya somavaMzI pravIrane putra. enI mAnuM nAma mahAsAgara sahita sapta konI bhUmi jenI zarasenI ane strInuM nAma saverI. mizrakezA sattA nIce hoya che. kavacita kevaLa A bharatavarSa nAmanI strIne peTe enA putra zakta, saMhanana ane jenI sattA nIce hoya tene purANomAM sArvabhauma vAmI / bhA20 A0 88-5. kahela maLI Ave che. te paNa te gauNa sArvabhauma manasA kazyapa RSinI kanyA. jaraskAra athavA samajavo arthAta bIjAne sArvabhauma kahevuM vyartha che. jaragIrI te A ja. (Astika zabda juo.) mana (2) kRzAzva RSine dhiSaNathI thayelA cAra manasvinI semavaMzI purAkalpana aMtibhAra pumAMne eka. rAjAnI strI. manu (3) prAdhAne thayelI asararUpa kanyAomAMnI manasvinI (2) eka devI. candramAnI mAtAnuM eka bhAra0 A0 67-19, manuM (4) agnivizeSa / bhAra0 10 223-4. manISI pratyakSa vasunA putra devalanA be putramAMne manuja dasa vizvadevamAMne eka eka. manuSyadharmA kuberanuM nAma. manuM eka brahmakalpamAM cauda manu thAya che. manu e manejava priyavrata putra medhAtithinA sAta putramAMne sAmAnya nAma che. dareka manunuM juduM juduM nAma bIje. enA varSanuM paNa e ja nAma hatuM. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mane java ' 53 mayUradhvaja mane java (2) zIpanA sAta varSomAM bIje. ene upadAnavI ane urdU evI be kanyA hatI. manojava (3) tIrthavizeSa | bhAra0 10 11-83, temAMnI kada kenI vere ApI te jaNAtuM nathI, mane java (4) hanumAnanuM eka nAma. mananA jevA paNa upadAnavI te hiraNyAkSane ApI hatI. A vegavALA hovAthI A nAma paDayuM. hiraNyAkSa kalpane AraMbhe varAhe mArelo te nahi, manoramA prAdhAnI asarA kanyAomAMnI eka, tema ja hiraNyakazipune bhAI paNa nahi. koI manoramA (2) sUryavaMzI yuvasaMdhi rAjAnI strI, bIje ja samajo. sudarzananI mA. mayAsurane hemA nAmanI apsarAthI duMdubhi ane manAramA (3) sarasvatI nadInA saptapravAhamAMnI eka mAyAvI evA be putra ane maMdodarI nAmanI eka pravAharUpa nadI. maneharA evuM enuM nAmAntara che. kanyA hatI. te ja pachIthI ANe rAvaNane varAvI maneharA eka asarA. hatI / vArAuttara0 sa0 12. manoharA (2) e nAmanI koI eka devazrI. enA khAMDavavana ajune agnine bhakSa karavA ApyuM patinuM nAma ramaNa ane putranuM nAma zizira hatuM. / hatuM temAMthI A maLI AvyuM hatuM. te veLAe bhAra 0 A0 67-22. arjune AnuM rakSaNa karyuM hatuM | bhAra0 Adi manaharA (3) mane ramA nAme sarasvatIne pravAha a0 228.0 e upakAranA badalAmAM ANe arjunane eka mahela nirmANa karI Ape. e. manyu somavaMzI purukulotpanna Ryu vaMzanA duSyata- mahela kevaLa suvarNa ane ratnane heI, temAM deva, putra bharatarAjAnA pautra bharadvAja rAjAne putra. Ane gaMdharva ityAdinI mUrtio jANe sAkSAta devo ja bakSatra, jaya, mahAvIrya, nara ane garga evA beThA hoya evo bhAsa thAya evI suMdara karIne pAMca putra hatA. mUkI hatI; koI kaI ThekANe sthaLane sthAne jaLa manyu (2) agnivizeSa | bhAra0 10 223-11. ane jaLane sthAne sthaLa heya e bhAsa thAya mamatA bahaspatinA bhAI upathya athavA utathya evuM cAturya karyuM hatuM. te mahela lAMbo paheLA RSinI strI. dIrghatamAM RSinI mAtA. dIrghatamA savA kosa heI cauda mahinAmAM eNe pUro karyo jyAre garbhamAM hatA tyAre bahaspatie pitAnI hatA | bhAra0 sabhA0 a0 3, ane A apUrva bhAbhI maMmatA sAthe saMbhoganI IcchA karI. garbha- mahelanA rakSaNa mATe kAMI kALa paryata ATha hajAra mAMthI dIrghatamAe tene niSedha karyo. te uparathI rAkSase rAkhI devadata nAmane zaMkha arjunane, ane tuM aMdha janmIza, e zApa bRhaspatie tene vRSaparvAnA vakhatanI eka nAmAMkita gadA bhImasenane dIdhe. garbhiNI sAthe saMbhoga dharmazAstramAM varSa ApI, emanI pAsethI javAnI AjJA laI pite che. tethI A karma dharma zAstra viruddha hAI bahaspati biMdusarovara gayo. je vidvAna kare ja nahi, mATe A vAta keIe mayUra eka dAnava. pAchaLathI umerelI kSepaka hevI joIe. mayUra (2) vRSasenanI dhvajA / bhAra0 0 105-16. maya-mayAsura tripuramAM eka mahA mAyAvI asura / mayuradhvaja kaMda va0 233-2 tripura zabda juo. mayUradhvaja (2) yudhiSThiranA azvamedhane azva mayamayAsura (2) jema devanA zilpInuM vizvakarmA brabhuvAhane choDayo, eTale maNipura nagarIthI nIkaLI evuM sAdhAraNa nAma che, tevI rIte asuronA te AnI ratna nAmanI nagarI samIpa gaye. te veLAe zilpIne maya kahetA hoya ema jaNAya che. A maya ANe narmadA tIre AThamA azvamedhane AraMbha cAlu manvantaramAMnA vicitti dAnavane putra heI karyo hato. Ane putra citra athavA tAmradhvaja Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mayUradhvaja mata mahAparAkramI hAI bahuladhvaja nAmanA pitAnA mobhava agatyakuLamAMne eka RSi. pradhAna sahita pitAnA azvanA rakSaNane arthe marIci svAyaMbhuva manvantaramAMnA brahmamAnasa putranI gayA hatA. teNe vijayI thaI pitAnA nagaramAM - strI kaI makanyA kalAthI Ane kazyapa ane pUrNimA sI kayA kayAthI ane kacchapa ane pagamA pAchA AvatAM A pAMDavanA azvane joya ne evA be putra thayA hatA. evI ja bIjI eka UNuM pakaDayo. A nimitte kRSNa arjunanuM ane tAmra nAmanI strI hatI tenAthI Ane cha putra thayA hatA. dhvajanuM yuddha thayuM, temAM sarvane parAbhava karI ane (UNu zabda juo.) pachI jyAre sarva brahmaputra kRSNa arjunane mUrzita karI, tAmravaje temanA maraNa pAmyA tyAre A paNa maraNa pAmyA hatA. azva laI nagaramAM praveza karyo. agnijvAra nAmane pitara paNa Ane ja putra hatA. tAmradhvaja vijayI thaI Avyo tevuM sAMbhaLI mayUradhvajane AnaMda thayo. paraMtu bIjo azva i mAya (2) RSabhadeva vaMzanA samrATa rAjAne putrane pUchayuM ke A azva ne ? tAmravane kahyuM utkalAthI thayele putra. Ane biMdumatIthI biMduke yudhiSThira karIne keAI rAjA che tene A azva mAna nAmane putra thayo hato. che. AnuM rakSaNa karavA enI sAthe kRSNa, arjuna te marIci (3) pUrvanA mAnasaputra mahAdevanA zApathI Adi vIro che. temane parAbhava karIne meM A maraNa pAmelA hovAthI, cAlu vaivasvata manvantaramAM azva Ape che. A tenuM besavuM sAMbhaLI mayUra brahmadeve temane punaH yajJane agnimAMthI utpanna vajane kharAba lAgyuM, kAraNa ke tAmradhvaja karyA. marIcine sarUpA nAmanI kanyA hatI te te yudhiSThirAdine oLakhato na hato, paNa pite te veLAnA aMgirA RSine ApI hatI. ene kazyapa emane oLakhato hato. nAmane eka ja putra hatA. AmanA kuLamAM e ahIM kRSNa sAvadha thaI pote arjunane sAvadha pite ane kazyapa e be mukhya maMtradraSTA hatA | karyo ane brAhmaNa veza dhAraNa karI ajunane masya0 a0 144. * AmanA vaMzamAMnA sarva : pitAne ziSya banAvyuM. pachI mayUradhvajanA RSio kazyapa zabdamAM vistArathI ApyA che. nagaramAM jaI enuM satya jovA mATe tAre dakSiNAMga (kazyapa zabda juo.) amane Apa, evI yAcanA karI. e uparathI mayUradhvaje 4) eka asara. pitAnA zarIrane karavatathI vaheravA mAMDayuM. keTaluMka marIcigabha haviSmata pitaranA loka. zarIra vaheryA pachI rAjAnA DAbA netramAM AMsu marIcigabha (2) dakSasovaNi manvantaramAM devaAvyAM. A joI brAhmaNe UThIne cAlavA mAMDayuM; vize vizeSa. paraMtu rAjAe saMketa vaDe brAhmaNane samajAvyuM ke marIcipA keTalAka RSio. eo himAlayanA dakSiNa aMga brAhmaNukArya nimitte jevuM sArthaka parvata uparanA vyAdhrapAdanA putra mahAtmA upamanyunA thayuM tevuM vAmaaMga na thatAM tene rudana AvyuM, AzramamAM rahetA hatA ane mAtra candrakiraNa pIne zarIraduHkhathI nahi, A sAMbhaLI kRSNane parama saMtoSa ja jIvatA hatA. | bhAraanu. 45-41. thayo ne teNe pitAnuM mULa rUpe pragaTa karyuM ane mAru sUryavaMzI ikSavAkukuletpanna dhruvasaMdhi vaMzanA rAjAnuM zarIra pUrvavata karI tene pote AliMgana zIdhra rAjAne putra. Ane putra prasuzrata athavA dIdhuM. mayUradhvaje paNa temane satkAra karI, potAne prazruta yajJa pUro karyo ane temane azva ApI madada maNa (2) videhavaMzI harya % janakane putra. Ane sAru sAthe sAthe gayo. enAM ziSidhvaja, bahita, putra pradIpaka athavA pratIdhA. ane mayUraketu evAM paNa nAma che. | jaimi azva maru (3) marudhanya zabda juo. a0 11-46. marutu marudgaNuM, Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maruta 55 keTa maruta samavaMzI nahuSakutpanna turvasukuLamAMnA teo behoza banI gayA hatA ! enA putranuM nAma karaMdhama rAjAne putra. e saMtatirahita hatA tethI dama hatuM. eNe purukulatpanna relpaputra duSyata rAjAne potAne maravatI pracetasa dakSanI kanyA ane bagaDAnI putra gaNa pitAnuM rAjya ApyuM hatuM. saMjJAvALA dharma RSinI strI. maruta (2) sUryavaMzI dikulotpanna avakSita rAjAne marutvAn marutvatInA be putromAne moTe. putra. A mahA parAkramI, zara ane yajJakta thaI marudeva sUryavaMzI IkSavAkukuletpanna kuzAvyasaMbhUta gayo. Ane avakSita paNa kahe che. ANe yajJane dhruvasaMdhi vaMzanA supratIka athavA supratIpa rAjAne athe bRhaspatine bolAvyA hatA, paNa temaNe nA putra. Ane putra sunakSatra rAjA. kahevAthI, nAradanI sUcanA uparathI saMvarta RSine maradugaNa ditIne putra hiraNyakazipu maraNa pAmavAthI ANyA (A saMvarta te bRhaspatinA bhAI) ane tene saMtApa thayo ane potAnA pati kazyapane yajJane AraMbha karyo. A yamunA nadInA tIra teNe prArthanA karI ke iMdrane mAre evo putra mAre para AvelA plakSaNAvataraNa tIrtha mAM thayo | bhAra0 thAya. A sAMbhaLI kazyapane kharAba lAgyuM, tepaNuM vana a0128. AnA yajJamAM vizvadeve sabhAsada temaNe ditIne eka kaThaNa vrata karavAnuM kahI sUcanA ane marudgaNa pariveSaka (anna pIrasanAra) hatA. karI ke e vratamAM yatkiMcita paNa bhUla thAya nahi. rAMta anya devonI paNa madada hatI ! bhAra je bhUla thaze to tenAM pariNAma kAMI ora ja zAMti a0 29.0 ANe brAhmaNane eTalI dakSiNe Avaze. ditIe tathAstu kahI, ukta niyama pramANe ApI ke te temanAthI UMcakI laI jaI zakAya vratane AraMbha karyo. AthI Idra bhayabhIta thaI, nahi | bhAra droNa a0 55. Ane yA nirvidhra baTurUpa dharI tenI sevA karato, vratamAM khalananI paripUrNa na thavA devA mATe che ke jelA upAyo vATa jotA hatA. tevAmAM ekadA saMdhyA samaye vyartha javAthI Ine garva Utaryo hato. te bhAra0 ditI nikita thaI. A niyamabhaMga joI, IMdra tenA azvameva a0 5-6, pachI AnA yajJamAM vigha udaramAM praveza karI garbhanA sAta kakaDA karyA. AthI karavAnA hetuthI rAvaNa AvyA hatA, paraMtu ANe te raDavA lAgyAthI IMdra temane "mA ruda- mA ruda yAdIkSA lIdhelI hovAthI e UThIne AvyA nahi. eTale raDazo nahi. raDaze nahi ema kahyuM. ane te tepaNa rAvaNa pitAnI khuzIthI ja pAcho jato jIve che ema samajI punaH temanA sAta sAta TukaDI rahyo | vA0 rA0 u0 sa. 18. maruta rAjAne dama karyA te paNa te mUA nahi; A uparathI A deva nAmane eka ja putra hato ane AnI pachI te hoI amara che (amara eTale deva) ema jANI ja rAjyane adhikArI thayo. emanI sAthe sakhya karyuM. | bhAga 6 40 maruta (3) A vIkSitanuM nAmAtara (e zabda juo). a0 13. A vratanI pUve AnI utpatti sAra A avIkSitane putra hatuM. e cakravatI rAjA kazyape ApastaMba RSi pAse putrakAmeSTi karAvI IndranA je parAkramI, dhArmika ane jitendriya hato. hatI. (ApastaMba zabda juo) eNe se azvamedha karyA hatA. enA jevo yA marada vRddhA bhAratavarSIya eka nadI. keIe karyo nathI. A yajJamAM aMgirasano putra mardhanya sArasvata ane bahudhAnyaka dezanI vacce purohita hatA, yajJasAmagrInI saghaLI vastuo senAnI hatI. marudgaNa pIrasanAra ane vizvadeva marubhUmi marudhanva deza te ja sabhAsada hatA. yajJamAM semapAna karavAthI Indrane kepha markaTapa eka brahmarSi (3. aMgirA zabda juo.) caDhaye hate. brAhmaNane khUba dakSiNa maLavAthI markeTa bhAratavarSIya eka kSetra. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maladarA mahAtala malaMdarA bhAratavarSIya nadIvizeSa. maharSi brahmamAnasa putranI saMjJA, manasmRtimAM dakSane malaja A deza ane karUSaka deza pAse pAse che. ThekANe pracetA evuM kahyuM che. svAyaMbhuva manvantaramAM A adhyA ane mithilA nagarInI lagabhaga brahamadeva marIci Adi putrone utpanna karelA te ja vacce Avela che. vRtravadhane lIdhe lAgeluM kalaMka manvantaramAM temane mahAdevane zApa thavAthI maraNa jaI indranA manane paritApa A sthAnamAM zape pAmyA; eTale brahmadeve cAlu manvantaramAM temane hatA. vArA0 bAla0 0 24. ahIM tATakA punaH utpanna karyA. emAMnA bhagu, aMgirA ane rAkSasI AvIne rahelI hovAthI kAMI kALa paryata kavine bhAratane aMte anuzAsana parva vakhate varuNa A be deza vastI vagaranA thayA hatA. paraMtu - 25dhArI mahAdevanA yajJamAM, brahmadeva Rvija hatA vizvAmitranA yajJanA rakSaNa vakhate dazaratha rAme temane nirmANa karyA hatA; ane bAkInAne temaNe tATakAne vadha karavAthI punaH e dezomAM vastI svataH ja agnimAMthI utpanna karyA hatA ema thaI hatI. | vA0 rA0 bAla0 sa0 26. . samajavuM. sArAMza, marIci Adi maharSi mahAdevanA malaka malaja te ja, zApane laIne babbe vAra brahmamAnasaputratva pAme che. malada (2) bhAratavarSIya eka nadI.. mahusvAna sUryavaMzI IvAkukuLA5na dhruvasaMdhi malaya :RSabhadevanA nava khaMDAdhipati putromAMne rAjAnA vaMzanA amarSaNa rAjAne patra, Ane eka. enA khaMDanuM paNa e ja nAme che. putra te vizvasa. malaya (2) bhAratavarSanA nava khaMDemAMne the. mahAkapAla dUSaNa rAkSasane amAtya. malaya (3) mataMga parvatanuM vizeSa (RSyamUka mahAkarNa eka brahmarSi. (3. aMgirA zabda juo.) zabda juo.) mahAkaNi aMbuvicane maMtrI. / bhAra0 a0 223malaya (4) bhAratavarSIya eka upaparvata. temAMthI 18 kRtamAlA, tAmrA, puSpajA, ane uplAvatI ityAdi mahAkApi eka brahmarSi. (3. aMgirA zabda juo. nadIo nIkaLe che. | mastha0 a0 113, mahAkAya rudragaNumAMne eka. malayadavaja paDayezvara-citrAMgadAne pitA ane mahAkAya (2) rAvaNa pakSane eka rAkSasa, arjunane sasaro. pravIra ane citravAhana evAM mahAkAla rudragaNumAne eka. enAM bIjAM nAma paNa che. mahAkAla (2) avaMti dezamAMnuM vana ane kSetra maidarA malada nadInuM bIjuM nAma, mahAkAla (3) bANAsuranuM bIjuM nAma. mala dAzarathi rAmanA sUjha nAmanA maMtrIne putra, mallaza AnA uttara ane dakSiNa mala evA be mahAkAla (4) ujajayinImAM AveluM dvAdaza jyoti bheda hatA. liMga vizeSa. mallikArjuna zrI zaila parvata upara AveluM mahAkAlI mahAdevanI zakti. / devI bhA.3 dvAdaza jyotiliMga vizeSa. a0 6, masIra dezavizeSa. | bhAra0 bhI9-53. mahAgiri bhAratavarSIya eka parvata. masUNa eka brahmarSi. (2. kazyapa zabda juo.) mahAgaurI viMdhyAcaLamAMthI nIkaLatI nadI, mahata sAmavedopaniSata mahAcakrI eka brahmarSi. (kazyapa zabda juo.) mahatta agnivizeSa. bhAra0 10 222-8. mahAjAnuM eka brahmarSi. (2. kazyapa zabda juo.) mahatI pArivAtra parvatamAMthI nIkaLelI nadI. mahota eka brahmarSi. (2. kazyapa zabda juo.) mahA~ka bhUminA Udhva pradezamAM AvelA sAta mahatila sapta pAtALamAMnuM pAMcamuM. AnI gaNanA lekamAM ce . bilasvarga - bhUpRSThanI nIcenA svargamAM - hoI tyAM Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdaSTa druputra nAga rahe che. e virATa svarUpanA ghUMTaNunI je Izvara te. ziva jagyAe AvyuM che. mahAda dra rAvaNu pakSane eka rAkSasa, mahAdeva sa` devAmAM zreSTha mATe vaparAtA atyaMta rUDha zabda mahAti rudra (ekAdaza rudra zabda jue.) mahAkRti vidaihavaMzanA vidyuta janakane putra, vAlmIki rAmAyaNumAM Ane mahIka kathA che. Ane putra te kRtirAta janaka, mahAna dA eka meATI nAmAMkita vezyA, ane vezyAnA yogya dharma pramANe vatI'ne IzvaraprasAda prApta karyAM hatA. / skaMda purANu0; brahmottara khaDa mahAnandi kaliyugamAM zizunAgavaMzIya nandiva nA putra e A vaMzane chellA rAjA hatA. / bhAga 12-1-7. mahAnadI alakanaMdAnuM nAma, mahAnadI (2) bhAratavarSIya eka nadI. mahAnasa zAdrIpamAMnA pa ta. mahAnAda bhAratavarSIya tI, mahAnAda (ra) prahastanA cAra amAtyAmAMnA eka. vA rA yuddhasa0 58. mahAnAda (3) bhAratavaSIya eka tIrthaM ane kSetra vizeSa. mahAnAbha hiraNyAkSane upadAnavIthI thayelA putrA mAMnA eka. mahAnArAyaNa athaNu vede paniSat. mahAnIla kkuputra nAgAmAMnA eka. mahApadma putra nAgAmAMnA eka, mahApadma (2) kuberanA nava nidhimAMnA ceAtheA, mahApakSa akrUra yAdavanA putrAmAMnA eka. mahApA vizravA RSine puSpAeAthI thayelA rAkSaseAmAMnA eka. rAvaNunA eramAna bhAI. Ane mata paNa kahyo che. / vA. rA. yuddha sa 69. * A rAvaNunA amAtyAmAMnA eka hatA. / vA0 rA0 suMdara0 sa0 49. " Ane yuddha vakhate aMgade mAryAM./ 8 57 mahAbhiSaka vArA yuddha sa 99, mahAkhala zivanA pAdamAMneA eka. mahAkhala (2) viSNunA pAdamAMnA eka. mahAkhala (3) nuputra dAnavAmAMne eka mahAkhala (4) seAmavaMzI yaduputra kroSThAnA vaMzanA hRdika rAjAnA putrAmAMnA eka. mahAkhala (5) duryodhana pakSanA eka rAjA. / bhAra0 udyoga a0 19. mahAli bila te ja, mahAbalezvara sahyAdri paryaMtanu kSetravizeSa. ahI brahmadeve yajJa karyA hatA. kRSNA nadI ahI"thI nIkaLe che. e satArA jillAmAM jAvalI tAlukAmAM samudranI sapATIthI 4,500 phITa UMcAIe che. mahAbalezvaranuM devAlaya 4,386 phITanI UMcAI para AveluM che. mahuAbAhu nuputra eka dAnava, mahAbAhu (2) dhRtarASTranA se| putramAM eka, mahAbhaya adharmane niti strIthI thayelA putra. mahAbhAgA bhAratavaSIya nadIrUpa tI. mahAbhArata bhArata te ja. (2. bhArata zabda jue.) mahAbhiSa mahAbhiSaka te ja, mahAbhiSaka sUryavaMzI ivAkukuLAtpanna rAjA, e satyavAdI ane satya parAkramI hatA. eNe hajAra azvamedha ane se| rAjasUya yajJa karyA hatA, tethI A samatha rAjA svane prApta thayA hatA. eka vakhata devatAe brahmadevanI sevAmAM gayA hatA, temAM keTalAka rAjarSi ane mahAbhiSaka paNa hatA. eTalAmAM ` nadIomAM zreSTha evI gaMgA pitAmaha brahmAnI pAse AvI. AvatAM AvatAM tenuM caMdranI kAMti jevuM vastra vAyuthI UMDI gayuM. te vakhate sadhaLA devA ekadama nIcuM joI gayA, paNa rAjA mahAbhiSaka niHzaMkatAthI gaMgAnA sAmuM joI rahyo. gaMgAthI paNa saheja hasI javAyu tethI brahmAe mahAbhiSakane zApa ApatAM kahyuM ke "tuM mRtyulAkamAM utpanna thaIne pachI pAchA uttama Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 mahAbhiSeka mahAramA lekane prApta thaIza. he durmativALA, gaMgAthI hatA eTaluM ja. A ghu te bhISma. / bhAra A0 tAruM mana Asakta thayuM che te gaMgA manuSyalokamAM a0 26, avazya tane apriya kAryo karaze, ane jyAre mahAbheja semavaMzI yaduputra krojhAnA vaMzanA zazatane krodha utpanna thaze tyAre tuM zApathI mukta thaIza." biMdu rAjAne putra. Ane dasa hajAra strIo ane pachI te mahAbhiSaka rAjAe taparUpI dhanavALA pratyekane lAkha lAkha putra hatA temAM pRthusavA ghaNA rAjAomAMthI pratIpa rAjAne tyAM putrarUpe ityAdi cha putra hatA. avatAra lIdhe. mahAbhiSaka pitAnI nagnAvasthA mahAja (2) somavaMzI yaduputra phoTTAnA vaMzanA joIne daryathI bhraSTa thayo hato, te vakhatathI ja sAtvata rAjanA sAta putromAMne kaniSTha. enA gaMgA paNa vihavaLa thaIne manamAM tenuM ja dhyAna vaMzajone bheja kahyA che. karatI tyAMthI potAnA sthAnamAM javA cAlI nIkaLI. mahAbhIma semavaMzI puruvaMzane arihane putra. enI rastAmAM tene Apava u vasijhe zApelA ATha mAnuM nAma agI. strInuM nAma sujJA ane putra vasuo maLyA. temane paNa pRthvI para avataravAnuM ayutAnAyI. | bhAra0 A0 63-18. hatuM. manuSya mAne peTa avataravuM paDe mATe emaNe mahAmakha savitA nAmanA pAMcamAM Aditya ane gaMgAne vinaMtI karI ke, tame avatAra lo tyAre pRznine putra. | bhAga 6-18-1, amane tamAre peTe janma levA gho ane jamIe mahAmakha (2) paMcamahAyajJa. ke tarata amane mArI nAkhaje. ke manuSya yonimAMthI mahAmatI bagaDAnI saMjJAvALA bahapatinI sAta amAre vahele chUTaka thaI, ame svalaka pAmIe. kanyAmAMnI kaniSTha. pachI gaMgA pratIpa rAjAnA putra zAMtananI strI mahAmatI (2) aMgirasanI putrI. | bhAra0 10 221-8, thaI. paraNatI vakhate gaMgAe bolI karI hatI ke mahAmanA somavaMzI yayAtiputra anurAjAnA vaMzanA huM je karuM temAM tamAre vacce AvavuM nahi. je janmejaya rAjane putra, Ane uzInara ane titikSa vakhate tame mArA kAmamAM ADA AvyA ane mArA evA be putro hatA. para krodha karyo te kSaNathI ja ApaNe saMbaMdha mahAmanA (2) eka gaMdharva. pUro thaze. ene peTe ATha vasuoe avatAra lIdhe. mahAmAtra kesanA kuvalayApIDa nAmanA hAthIne sAtane to eNe jaNane tarata DubADI dIdhA, paNa mahAvata | bhAga 10-36-25, AThamA putrane DubADavA jatAM zAMtanune krodha Avyo ane eNe manA karI. kahyuM ke te sAtane te mAryA. mahAmAlI khara rAkSasanA bAra amAtyamAMne eka. mahAmAlI (2) rAvaNa pakSane eka rAkSasa. A AThamAne rAkha ke mAro vaMza rahe. karAra mahAmegha yAjJavalkaya RSine vacale putra. janmAMtare pramANe gaMgAe kahyuM ke, have ApaNe saMbaMdha pUro e dUSaNa rAkSasa thaye. (1. caMdrakAnta zabda juo.) thayo. mATe huM jAuM chuM. A AThamA putrane mATe mahAmoha eka ajJAnavRtti. [ bhAga 3-12-2, thatAM sudhI mAre tyAM rahevA do kahI putrane laI mahAratha vizvAmitra RSinA putra mAne eka | vA0 cAlI gaI. A chelle putra ATha vastuonA aMza- rA. bAla0 sa0 57.. thI jamyo hate. sAte vasuo avatarIne tarata mahAratha (2) uparicara vasurAjAnA putra. bRhadrathanuM marIne svake gayA, paNa AThame zuM nAma ja bIju nAma. vazva Ugaryo ane ene manuSya tarIke lAMbA kALa mahAva eka yAdava, | bhAra A0 230-11 sudhI rahevuM paDavuM kemake vasiSThane aparAdha mULa mahAramAM videhavaMzI kRtirAta athavA kIrtirata karanAra A hatA. bIjA to mAtra temAM sAmela janakane putra. Ane putra te svaromA janaka. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 mahAriva mahAraurava kevaLa piMDa pAsavAnI ja dRSTi rAkhI adharmImAM rata rahenArane prApta thanAruM na. / bhAra0 anu0 20. mahAhAda rAvaNu pakSaneA eka rAkSasa, mahAlaya bhAratavaSIya eka kSetra, mahAlakSmI viSNunI zakti. / devI bhA0 3 skaM a. mahAliMga bhAratavaSIya eka kSetra. mahAvazI videhavaMzI kRti saMjJAvALA janakanA putra, mahAvAkaya athava Nuvede paniSata . mahAvIra priyavrata rAjanA dasa putramAMte ceze. ANe pote virakta hAvAthI paramahaMsa dIkSApUrvaka araNyamAM gamana karyuM hatu. mahAvIra (2) bhAratayuddhamAM duryodhana pakSane eka rAja. mahAvIya videhava'zI bRhadratha athavA daivarAti janakanA putra. Ane putra suskRti janaka. mahAvI (2) seAmavaMzI purukuLAtpanna mansurAjAnA pAMca putramAMnA trIjo. AnA putra duritakSaya rAja mahAvrata vizvAmitra RSinA putramAM eka mahAza kRSNane lamaNuAthI thayelA putra. mahAza`kha kaTTuputra eka nAga. A mAgazara mAsamAM AvatA sUnI sAthe saMcAra kare che. (4. saha zabda jue.) / bhA0 12-11-41. mahAzakti kRSNane lakSmaNuAthI thayelA putra. mahAzana kesapakSIya rAkSasavizeSa / bhAga0 10-2-1, mahAzAla himAlayanA dakSiNu bhAganu vanavizeSa. A himAlaya ekanI sattAvALA samajave. mahAzirA varuNulAkamAMnA eka nAga mahAzirA (2) eka RSivizeSa. / sa0 4-1 6. mahAzirA (3) eka asuravizeSa. / bhAra. sa0 9-18. mahAzIla seAmava'zIya anukuLanA janmejayane putra. 1 bhAga0 9--23-2, mahAzANu bhAratavaSI ya mahAnada. zANu nadI te ja. / bhAra. sa0 20-27. 59 mahAsmazAna kAzIkSetra. mahAdha eka rAjaki mahiSAsura mahAsarasvatI brahmadevanI zakti. / devI bhAga 3, skuM a0 6. mahAsena kAti keya, mahAhanu nAvizeSa. | A0 57-10. mahAhuya seAmavaMzI yaduputra sahasrAjitanA zatajita putranA traNa putrAmAMnA mATA, mahitA bhAratavaSIya eka nadI. himAna bhaga nAmanA chaThThA Aditya ane siddhinA putra. / bhAga0 -18-2. mahiSavAhana yama. pADA upara bese che te uparathI hiSa mahiSAsura. paDeluM... nAma. mahiSAsura anuhAda daityanA be putrAmAMne kaniSTha. tArakAsuranA dasa senApatiemAMnA eka te A. Ane kArtikeye mAryAM. / bhAra0 vana0 a0 231; droNu a 166. mahiSAsura (2) raMbha nAmanA dAnavane mahiSIthI thayelA putra. (rabha zabda jue.) ANe Demigira upara vAyu bhakSaNu karI tapa karyuM. tethI brahmadeve pratyakSa thaI, tuM vara mAga, ema kahyuM. ANe amaratva mAgavAthI, te aprApya che mATe kAMI khIju mAga ema brahmadeve kahyuM tyAre ANe kahyuM ke A taraphathI . te mAre kAMI khIvAnuM ja nathI; eTale puruSa vyaktithI mAruM mRtyu na thAya eTaluM ApA kahetAM ja, brahmadeva tathAstu kahI satyale ke gayA. pachI Avee peAtAnA daityAne judA judA adhikAra sAMpyA. cikSurane senApati karI tAne dhanAdhyakSa banAvyA ane asilAmA, udagra, biDAla, bASkala, trinetra, DhAla, aMdhaka, virUpAkSa, mahirAkSa, grAkSa ane ugravIrya ityAdine anya adhikAra ApyA. pachI eNe IMdrAdi devAne yuddha karI jara karyAM. / devI bhA. paMcama0 a ; matsya a 151. - A ajeya thayA ane prANImAtrane pIDA karavA lAgyA eTale aSTAdaza bhujAe yukta evI Adyazakti Ane saMhAra karavA sAtkAra rUpa Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahiSmatI mahAdara dhAraNa karI pragaTa thaI. A eNe sAMbhaLyuM eTale krama ahIM Idraprasthane madhyamAM mAnI lIdho che | pitAnA eka maMtrIne tenI pAse mokalyo. te jaI bhAra0 sabhA a0 32. tenI sAthe kAMI bolAcAlI karI pAchA Avyo; maheka eka brahmarSi. (2. agamya zabda juo.) eTale ANe pitAnA keTalAka asurane tenI sAthe maheMdra (2) bhAratavarSane eka upaparvata. emAMthI yuddha karavA mokalyA. te badhAe marAyA eTale A tribhAgA, RSikulyA, IkSu, tridivA, acalA, tAmrapite enI sAthe yuddha karavA gaye. paraMtu tenuM rUpa paNa, mUDI, zaravA ane vimala ityAdi nadIo joI tuM mane vara ityAdi kahevA lAgyo. tuM mane nIkaLI che. | matsya a0 113. nahi vare te pachIthI pastAIza, ema kahI, enA maheka (3) kAlaMjara parvatanA eka zikharanuM nAma. dRSTAMta mATe siMhaladvIpanA caMdrasena rAjAnI kanyA ahIM jAmanya rAma rahetA hatA; ane ahIM ja maMdodarInI gAthA tene kahI. A uparathI devIe yudhiSThira temane maLavA gayA hatA | bhAra vana Ane eka uttara ApI Ane lAgale ja vadha a0 114 | karI nAkhyA ItyAdi kathA che. | devI bhA. 5 mahela bhAratavaSIya nadI. &0 a01-20; bhAra0 vana a0 231. mahedrAcala bagaDAnI saMjJAvALA maheMdra parvata te ja, mahiSmatI bRhaspatithI zubhAne thayelI sAta kanyA- mahezvara mahAdeva. mAMnI eka. mahezvara (2) zivane eka pArSada. mahimatI (2) aMgirasanI putrI / bhAra0 va0 mahodadhi samu. 221-7. mahodaya vizvAmitranA zApathI niSAda thayele mahimatI (3) narmadAkAMThe AveluM zaheravizeSa, vasiSThaputra vArAbAla0 sa0 59 hAlanuM maMDalA te ja. mahodaya (2) samavaMzI kuzanAbha rAjAe sthApeluM mahimatI (4) narmadA kAMThe AveluM namADa prAnta- nagara. A kAnyakaja dezanI rAjadhAnI hatI | vA0 mAMnuM mahezvara, te ja. 20 bAla0 sa. 32, mahimAna somavaMzI yaduputra sahastrAjitanA vaMzanA mahodaya (3) eka parvatanuM zikhara. rAvaNanI zakti haihaya kutpanna sehaji rAjAne putra ane putra lakSamaNane vAgavAthI laMkAmAM te mRtyutulya thayo hato, rudraya, jenuM bIjuM nAma bhasenaka rAjA hatuM te tene mATe auSadhi ANavA mAruti gayA hatA; bhAga 9-23-22. paraMtu parvatadeve tuM auSadhi laIza nahi, evuM uddhatA mahI pRthvI te ja. rIte kahetAM teo AkhuM zikhara ja UMcakIne laI mahIchuka mahAvRti janakanuM bIjuM nAma. gayA hatA. A zikhara droNagirinuM ke karyuM tene mahI nadI gujarAtanI nadIvizeSa. A nadInA nirNaya thaI zakato nathI. kataraDAM bahu UMDAM, ane kAMThe rahenArI jatA gunA mahodara eka ragaNu. karanArI hovAthI, jUnA kALamAM musApharImAM kahevata mahedI (2) eka brahmarSi. enI jAMghamAM rAmacaMdra hatI ke, "AvI mahI ne phikara thaI." lUMTAyA vagara mArIne pheMkI dIdhelA rAkSasanuM paruthI gaMdhAtuM mAthuM kSemakuzaLa jAya te kahevAtuM ke "UtaryA mahI ne thayAM sahI.' cUMTI gayuM hatuM. auzanasa tIrthamAM snAna karavAthI mahInasa agiyAra rudro paikI eka | bhAga 3-12-12 e mAthuM kharI jaIne mahedara sAro thayA hatA mahiSaka dezavizeSa / bhI. 9-58. bhAra0 za0 40-20 mahentha za zarISaka dezanI pazcime Avele deza. ahIM mahedara (3) sumAlI rAkSasaputromAM eka | vA0 ra0 pAMDavonA vakhatamAM Akroza rAjA hatA. A dizA- uttara0 sa. 11.0 A rAvaNane mAme hatA, ane Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahedara mAtaMga azokavananA nAza vakhate Ane mArutie mAryo kareluM karma kahI saMbhaLAvyuM. AthI ANe uttara hatA ? vAva rA0 suMdara0 0 48. Apo ke ajJAne karIne bALakee karelAM zubhAzubha mahedara (4) vizravA RSine puSpaTAthI thayelA kAryonAM puNyapApa na hovA chatAM te mane AvuM putromAMne eka. A rAvaNane oramAna bhAI ane karyuM, tethI so varasa sudhI pRthvI para tAre zanimAM saciva hatuM. enuM yuddhonmatta evuM paNa nAma hatuM. vAsa karavo paDaze, evo zApa ApI pAcho Avyo. ene yuddhamAM nIla vAnare mAryo | vA0 rA0 yuddha. A pachI yama vidura rUpe avataryA. / bhAra0 Adi sa0 70, a0107-108. pachIthI khare cora pakaDAya ane mahedara (5) dhRtarASTrane se putromAMne eka. ene mAMDavya niraparAdhI Tharyo eTale rAjAe tene zULI yuddhamAM bhImasene mAryo hato | bhAra0 bhI- 88-27. parathI utAryo ane enuM sanmAna karI vidAya karyo. madara (6) sarSavizeSa bhAra A0 35-16. paraMtu kiMcita zaLa tenA zarIramAM rahI gayuM hatuM, mahedarya keI eka rAjarSi. te joke rAjAe kaDhAvyuM tepaNuM, te uparathI AnuM mahIjA bhAratayuddhamAne pAMDava pakSane eka rAjA | aNimAMDavya evuM nAma paDayuM. (aNimAMDavya zabda bhAra0 udyoga a0 4; A0 68-para. juo.) mahaudavAhi eka brahmarSi. mAMDikaNi daMDakAraNyamAM rahetA eka RSi. ANe mAdA pAcAlamAM padarAjAe sthApelI nagarI. dasa hajAra varSa tapa karyAthI tenA tapamAM vina karavA mAgadha isAvaNi manvantaramAM thanArA saptarSio- mATe IMdra pAMca apsarAo mekalI, temAM lubdha thaI mAMne eka. e tapa choDyuM ane temanI sAthe gRhasthAzrama mAgadha (2) magadha dezAdhipati eka kSatriya. mAMDI je sarovaramAM gupta rahetA hatA te sarovaranuM abhimanyue ene mAryo hato. paMcAsara saravara evuM nAma paDyuM. | vA0 rAtre mAgadha (3) jarAsaMdha araya sa0 11 mAhara sUryane eka pArSada | vAha rA0 uttara prakSita mAMDuka eka brahmarSi. (3bhagu zabda juo.) saga 2, mAMDukya atharvopaniSata. mAkara (2) eka brahmarSi. (ra. kazyapa zabda juo.) maNicara eka yakSa. e vaizravaNane saciva hato ne mAhara (3) eka brahmarSi. (3. bhUga zabda juo.) tene ghaNe priya hate. e maMdarAcaLanA zikhara mAkara (4) kAmyaka vananI dakSiNe AveluM upavana. para rahetA hatA. / bhAra vana a0 139, eNe mAra (5) bhAratavaSaya deza / bhAra0 karNa ane 73 vaizravaNa sAthe jyAre rAvaNa yuddha karavA AvyA mAMDavI sIravaja janakanA kaniSTha bhAI kuzadhvajanI hatI tyAre tenI (rAvaNanI) joDe yuddha karyuM hatuM. / kanyA. e dazaratha rAjAne kayIthI thayelA bhAratanI strI. vA. rAtre uttara0 saM0 15. mAMDavya. eka brahmarSi. pUrva janma bAlyAvasthAmAM mANibhadra yakSarAja | bhAra A0 64-27; 10 eNe eka kIDAne kAMTAthI vIM hatA. A dezane 141-7 ane sa0 10-16. laIne tenA para cerInI zaMkA AvavAthI rAjAe mANivara eka kSavizeSa. | bhAra0 va0 141-5 tene zuLI para caDAvyuM. te uparathI eNe vicAra mAtaMga mataMga RSine putra. karyo ke mAre evo te ze pUvaSa haze ke AvI mAtaga (2) trizaMku rAjAnuM cAMDAlatvane lIdhe zikSA mane thaI ? eTale e vAsanArUpa dehe karIne paDeluM nAma. yama pAse gaye ne pUchavA lAgyo ke mane zULI mAtaga (3) krodhavazanI putrI mAtaMgInA putroprApta thavAnuM kAraNa zuM ? yame tene bAlyAvasthAmAM gajarAje. | bhAra0 A0 67-6, Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAta gina ra mAgina eka RSi, (2. kazyapa zabda jue. ) mAtaMgI kazyapane krodhAthI thayelI kanyAomAMnI eka. mArindhA garuDaputra. / bhAra0 30 101-14. mAli IMdrane sArathi, ene sudharmA nAmanI srI hatI te tenAthI tene gAmukha nAmanA putra ane guNukezI nAmanI kanyA evI khe sa Mtati thaI hatI. (guNukezI zabda jue.) mAtRtIrtha tI vizeSa | bhAra0 10 81958. mAtRgaNa ska MdanI mAtAe~|. / bhAra0 vana0 230-14; za. 47-1 mAtRkA dvAdaza AdityamAMnA amA AdityanI zrI. mAteya eka brahmarSi. ( 3. vasiSTha zabda jue. ) mAthura mathurAnI AsapAsane pradeza ane tyAMnA rahIzA. mAdri eka brahmarSi ( 3, a`girA zabda jue, ) mAdrI madradezanA rAjAnI kanyAonuM A nAma sAmAnya che. zalya rAjAnI bahena; ene vivAha pAMDu rAjA sAthe thayA hatA. /bhAra. Adi a0 113-114. e kuMtI karatAM ghaNI ja rUpALI hatI, tethI pAMDurAja zApadagdha hatA, tApaNu tenI sAthe saMbhAga karavA pravRtta thayA ne pariNAme mRtyu pAmyo. AthI mAdrIne khATuM lAgavAthI potAnA be putra nakuLa ane sahadevane kuMtIne svAdhIna karI teNe sahagamana karyuM.. mAdrI (2) yadukule tpanna sAtvata rAjAnA putra vRSNuinI srI. mADI (3) kRSNanI strI lakSmaNA; Ane mApa paNa madra rAjAnA vaMzaja ja hatA. mAdhava uttama manunA putrAmAMnA eka. mAdhava (2) vamAMnA mAsane anukrame khIjo mAsa, AnI pUrNimA vizAkhA nakSatrayukta hAI ene vaizAkha kahevAnI rUDhi paDI che. A mAsamAM sUryamaDalAdhipati a`mA Aditya hvAya che. pulahu RSi, gaMdha. nArada, pujikasthalI apsarA, aaujA yakSa, kacchanIra nAga ane praheti rAkSasa, ATalAM tenI sAthe sa`cAra karanArAM che. /bhAga0 12, skaM0 a0 11. mAMdhAtA mAdhava (3) madhu yAdavanA saghaLA vaMzaja. paraMtu sAtyakine teA khAsa mAdhava ja kahetA. / bhAra0 droNu a0 117, mAdhava (4) viSNunuM nAma. mAdhavA mAyAnuM nAmAntara. /bhAga0 10-2-12. mAdhavI yayAti rAjAnI kanyA / matsya0 a0 38 * ( 3, gAlava zabda jue. ) gAlavanuM kAryaM thaI rahyA pachI ANe peAtAnuM bAkInuM AyuSya tapa karavAmAM gALyuM hatuM. mAdhavI (2) dharma dhvaja rAjAnI strI ane tulasIno mAtA. mAdhavI (3) sAmavaMzI pururAjAnA putra janmejaya rAnanI strI. mAMdhAtA sUryavaMzI IkSvAkukulAtpanna prasanna athavA spenajita rAjAnA putra yuvanAzvane putra AnI utpatti A pramANe thaI hatI : yuvanAzvane seA strIe hatI. temAMthI kAIneya satati na hatI. teNe sahasrAvadhi yajJa karyA te paNa kAMI saMtati thaI nahi, tethI udAsa thaI ma`trIne rAjyakArabhAra sAMpI araNyamAM gayA. araNyamAM pharatA pharatA eka rAte bhAgavate Azrame gaye. tyAM RSie tene satkAra karI bhojana Apyu. pachI sarva RSie nidrita thayA eTale A paNa sUtA. paraMtu tRSA lAgavAthI rAtre jAgrata thaI pANI zeAdhavA lAgyA, te vedImAM jaLathI pUrNa evA eka kaLaza tenI dRSTie paDayeA. temAMthI teNe pANI pIdhuM te pAche nidrAvaza thayA. prAtaHkALe nityaniyama pramANe RSi UThI snAnasaMdhyA karyA pachI vedImAM jue che teA kaLaza khAlIkhama najare paDayA. A uparathI emAMnA pANInuM zuM thayuM, te sane enI pUchaparacha karatAM hatA, eTalAmAM yuvanAzva paNa snAnasandhyAthI paravArI tyAM AvyuM. e jaLa rAtre meM pIdhuM ema teNe kahyuM tyAre RSie kahyuM ke A teM zu karyuM ? e jaLa putraprApti karavA mATe abhimatrita hatuM. haraze; thayuM te thayuM, paNa have tane garbha rahyo che ema jANaje. | bhAra10 a0 126, 0 RSinA kahyA pramANe yuvanAzvane garbha rahyo ane pUrNa kALa pitAnI Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAMdhAtA 3 kUkha cIrI te bahAra AvyA. paraMtu dhAvavA mATe rudana karavA lAgavAthI yuvanAzvane ciMtA thaI ke have karavuM zuM ? eTalAmAM ja IMdra tyAM pragaTa thayA ane rAjAne kahyuM ke " mAM dhAsthati '' (A putra mane dhAvaze.) ema kahI IMdra pAtAnI AMgaLI tenA (bALakanA) mukhamAM mUkI, te tene karIne tene tRpti thaI. A uparathI tenuM mAMdhAtA evuM nAma paDayuM. /bhAra0 droNu a0 ra; bhaga0 9 skrU a. mAMdhAtA moTA thayA pachI te sava vidyAmAM pAraMgata thaye; tene ajagava dhanuSya ane divyAstrA kevaLa tape karIne ja prApta thayAM ane te vaDe teNe aneka rAjAone harAvI, seA azvamedha ane se| rAjasUya yajJa karyo. / bhAra. zAMti. a0 29, 1 eNe sarvAM bhUmi eka divasamAM peAtAnI sattA nIce ANI./ bhAra zAMti a0 124. * e mATe dAnazUra hatA. ene jotAM ja dRzyu eTale cAra bhayathI trAsa pAmI nAsI jatA, te uparathI enuM trasaddazyu evuM paNa nAma paDayuM hatuM. Ane zazabiMdu rAjae peAtAnI kanyA biMdumatI paraNAvI hatI, tenI kUkhe ene purukutsa, dha sena athavA aMbarISa, ane mucukuMda evA traNa putra ane pacAsa kanyA thaI hatI je eNe saubharI RSine varAvI hatI. ( saubharI zabda jue. / viSNupu0 4-2. ) AnA rAjyamAM bAra varSa paryaMta anAvRSTi rahevAthI, sva-tapeAbaLe karIne teNe dRSTi ANI sa` praznane sukhI karI. ekadA Ane daivayoge saralAka jItavAnI durbhuddhi utpanna thavAthI te svage gayA. ene IMdre kahyuM ke hajI tAre bhUmi para lavaNAsura jItavAnA bAkI rahyo che; tene jItI pachI mArI tarapha Avaze. A uparathI mATu. sainya laI teNe lavaNAsura upara caDAI karI. lavaNe tenA upara rudranuM ApeluM mULa nAkhatAM ja tenI saMpUrNa senA baLI gaI ne te paNa tatkALa maraNa pAmyA. / vArA uttara0 sa0 67.7 AnI pachI enA meTA putra purukutsa rAjya para AvyA ane ayeAdhyAmAM rAja karavA lAgyA. * mAnuSatI mAMdhAtA (2) eka brahmarSiM (3. agirA zabda juo.) mAdhucha dasa vizvAmitraphulAtpanna eka RSi, mAdhyadina eka brahmarSi (3. vasiSTha zabda jue.) mAdhyani (2) zukla yajuvedanI vAjasaneyInI zAkhA. mAdhyaMdina (3) eka dezavizeSa, mAdhyaMdina (4) mAdhyaMdinamAM rahenArA leka mAdhyamA eka RSi. mAnava eka brahmarSi, (3, agirA zabda jue.) mAnavakalpa brahmadevaneA cAlu mAsamAM thaI gayelA vIsameA 495. (4, kappu zabda juo.) mAnavI bhAratavaSIya eka nadI/bhAra. bhI. a0 9-32. mAnasa jgyAtirbhAsa leAkamAM rahenAra pitaravizeSa. mAnasa (2) svargAMsaMbaMdhI devAnA vanamAMnuM eka vana. mAnasa (3) himAlaya uparanA vaidyuta zikhanI taLeTImAM AveluM sarAvara, jemAMthI sarayU-saraju nadI nIkaLI che. mAnasa (4) prayAgamAMnu eka tIrthaM vizeSa. mAnasa (5) savizeSa. / bhAra A0 57-65. mAnasa sarovara traNanI saMjJAvALuM mAnasa te ja. e eka kALe brahmadeve mane karIne nirmANa karyuM hatuM, tethI AnuM AvuM nAma paDayuM. mAnaseAttara pati A paryaMta puSkaradvIpanA ramaNuka ane dhAtakI evA khe bhAganI madhyamAM hAI, merunI AsapAsa vartulAkAra sthitimAM AvyA che. meruthI AnuM aMtara, satra AsapAsa eka karoDa sattAvana lAkha pacAsa hAra yeAjana jeTaluM che ane A dheAraNe sUrya rathanuM eka cakra sadAdita kare che. AnA upara cAra digpALanAM cAra nagara anukrame AvelAM che: pUrva tarapha devadhAnI, dakSiNe sayaminI, pazcime nimnAcinI ane uttara tarapha vibhAvarI (devadhAnI zabda jue.) mAnAri eka brahmarSi' (3, agirA zabda jue . ) mAnuSatI tIrthaM vizeSa / bhAra0 10 21-65. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAMbudhi mAMbudhi vizvAmitraphuletpanna eka RSi. mAyA paramezvaranI lIlArUpa zakti, mAyApurI eka purIvizeSa, mAyAvatI zive kAmane bALI nAkhatAM tenI rati nAmanI strI, kAmadeva dvAparamAM kRSNane peTe janma dhAraNa karaze evu... jANIne, ane tene hAthe zArAsuranuM mRtyu che e lakSamAM rAkhI, A nAma dhAraNa karI kAmane maLavA e asurane ghera rahI hatI. mAyAvi mAyAsurane hemA apsarAthI thayelA khe putrAmAMnA moTA / vA0 rA0 uttara0 sa0 12. mAriSa puruSazreSTha / bhAga0 6-5-32. mAriSA nadIvizeSa / bhI0 9-36. mArIca marIci RSinA putra, eTale A nAma kazyapa RSinuM che. mArIca (2) eka brahmarSi (2. kazyapa zabda jue.) mArIca (3) nuputra dAnavAmAM eka vaizvAnara dAnavanI be kanyA pulemA ane kAlakA AnI strIe hatI ane tenAthI paulema ane kAlakeya evA me putra thayA hatA. mArIca (4) suMda rAkSasathI tATakA rAkSasIne thayelA me putrAmAMnA jyeSTha. / vA0 rA. bAla. sa0 25. * A dasa hajAra hAthIonA baLavALA heAI sumAlI rAkSasanA cAra amAtyamAMnA eka hatA. / vA0 rA0 suMdara sa0 11, 7 A kAMI kALapata peAtAnI mAtA sAthe malada ane karUSaka A dezanI vacce rahetA hatA ane tenI samIpa ja rahetA vizvAmitra RSinA yajJamAM, peAtAnA bhAI subAhu sAthe vighna karatA. eka veLA nityaniyama pramANe, A vighna karavA gayA hatA tyAM vizvAmitranA yajJanA rakSaNu mATe AvelA rAma enA bhAI para bANu cheADayu tethI te tatkALa maraNa pAmyA. tyAMthI A je UDaye| te keTalAMye yeAjana jaI samudramAM paDayo. te pachI A rAvaNanA Azrita thaI laMkAmAM ja rahyo, kAraNa ke AnI mAtA paNa rAmacaMdrane hAthe pahelAM maraNa pAmelI hatI, eTale pUrvokta sthaLe enuM kAI ja rahyuM na hatuM. pachI thADe ja kALa 64 mArIca sItA ane lakSamaNu sahita rAma paMcavaTImAM rahyAM che evuM AchuM sAMbhaLyu. eTale pUnuM vera saMbhArI, be rAkSaseAne sAthe laI A tyAM gaye ane mrugarUpa dhAraNa karI AsapAsa pharavA lAgyA. rAme A kapaTa jANavAthI tenA tarapha bANu phai kayAM tethI e rAkSasa tA tatkALa maraNa pAmyA. ane peAte mahAkaSTa nAsI chUTayo te puna: rAma sAmeA kadI AvyA ja nahi. / vA0 rA. araNya sa 38-39. kAMI kALe, rAvaNane, sItAnuM haraNa karI lAvavAnI buddhi utpanna thavAthI, te AnI pAse AvyA, ane zUpaNakhAne mukhethI sAMbhaLeluM sItAnu` sauMdarya, tema ja khurAdi rAkSaseAnA vadha ityAdi vRttAMta tene kahI, kahevA lAgyA ke, tuM suMdara mugarUpa dhAraNa karI mArI sAthe pa'cavaTImAM cAla, sItAnu haraNa karI lAvavAmAM mane sahAyarUpa thA, rAvaNunu` A khelavuM sAMbhaLatAM ja tenu" mukha UtarI gayu. ane eNe rAvaNane rAmabANuthI vIMdhAI huM samudramAM jaI paDatho ityAdi vRttAMta jaNAvyA bAda kahyuM ke rAja, ratna, ramaNI, ratha ityAdi rakArAdi zabdo mAre kAne paDatAM ja huM bhayathI thatharuM chuM eTale rAmanI vAta sudhdhAM mArI AgaLa karaze! nahi. AthI chevaTe rAvaNe, tuM jo mane madada nahi kare tA huM tane mArI nAkhIza evuM Ane kahyuM, tyAre nirupAye teNe enI vAta mAnya karI / vA0 rA0 araNya sa0 40-41, 7 sArAMza ke mArIca rAvaNunI joDe paheMcavaTImAM gayA ane tyAM suMdara mRganA veza dhAraNa karI ardhuM sItAnA manamAM AnA jevA ja cAmaDAnI kaMcukI mAre joIe evI lAbhabuddhi utpanna karI. rAme AnI pAchaLa paDI ane mAryAM, paraMtu maraNa samaye "huM lakSamaNu dhA2e ! he lakSmaNa dhAe!" evA mAyAvI dIna pAkAra karyo, je sAMbhaLavAthI sItAe lakSamaNane rAmanI vahAre meAkayeA. A sadhinA yoga sAdhI rAvaNe sItAnuM haraNa karI, tene laMkA laI jaI azAvanamAM rAkhI / vA0 rA0 araNya0 sa0 42- 44; bhAra vana a0 278. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArIyA mArISA dasa pracetasanI strI, prAcetasa dakSanI mAtA. Anu. vAkSI' evuM khIjuM nAma paNa hatuM. mArISA (2) Aka nAganI kanyA, ane yadukuleApana zUra rAjAnI strI. AnuM bhejA evuM khIjuM nAma hatuM. mAruta eka brahmarSi' (3. bhagu zabda jue.) mAruta (ra) eka brahmaSi (agirA zabda jue.) mAruta (3) pAMDavapakSa taraphanA marubhUmi dezanA rAjA mAruta (4) vAyunuM eka nAma. mArutatavya vizvAmitra RSinA putrAmAMnA eka. mAruti vAyunA prasAda vaDe aMjanAne thayelA putra, hanumAna te (hanumAna zabda juo.) mAkaTi eka brahmarSi' (3, aMgirA zabda jue.) mADa eka RSi, mAya svAyaMbhU manvantaramAMnA brahmamAnasa putra bhRgunA dhAtA nAmanA putrane pautra, ane mRkaDa RSinA putra. zivanA varadAne karI cauda kalpa jeTaluM AyuSya thayuM hatuM te AnuM ja haze ema jaNAya che. AzIrvAdamAM "mAMrkaMDaRSinu` AyuSya' kahevAya che te ja A. mAYya (2) eka brahmaSi, A prAyaH cAlu manvantaramAMnA agirA kulAtpanna haze / matsya a0166 * ANe ghaNAM varSoM tapa karyAthI bhagavAna prasanna thatAM ApanI mAyA kevI haze te jovAnI mArI icchA kare, evuM kahetAM tathAstu kahI bhagavAna aMtardhAna thayA. kAMI kALa pachI, ekAda nitya niyama pramANe peAtAne Azrame beThelA hatA tevAmAM ekAeka pracaMDa vAyuvAvA mAMDayo ane jotajotAMmAM cAre taraphathI samudra UlaTo ane pRthvI jaLajaLAkAra thaI gaI DhAya evA Ane bhAsa thayeA. joke vastutaH evuM banelu nahI", eTalAmAM samudrajaLamAM e ekalA AmathI tema taravA lAgyA. tevAmAM tyAM enI dRSTie eka vaDanuM jhADa paDayuM ane tenI samIpa e joI rahyo hatA. eTalAmAM vaDanA eka pAMdaDA upara kAI suMdara bALaka sUteluM che, 65 mAtaDa evu... ANe joyu.. e bALakanI pAse jatAM jatAMmAM tenA zvAsanA vAyunA AkaSNune laIne khe'cAIne e bALakanA udaramAM jaI paDayo ! tyAM eNe pRthvI, nagarI, gAma, nadI ityAdi sarvAM kAMI bahAranI peThe ja dIThuM, eTaluM ja nahi, paNa tyAM pAte peAtAnA AzramamAM beThA che evuM paNu dIThuM ! eTalAmAM ja punaH e bALakanA ucchvAsanI sAthe ja bahAra AvI paDIne jue che te! samudra, vaDanuM jhADa, bALaka ityAdi kazuMye na maLe ane pete peAtAnA AzramamAM besI svastha rIte tapa karI rahyo che! AthI A pAmatA svastha kheThA, A pramANe te beThA hatA tyAM punaH bhagavAna pragaTa thayA ane ene aneka prakAranA vara ApI aMtardhAna thayA / bhAga0 12 su0 a0 8-10, 7 yudhiSThirane araNyavAsa vakhate aneka itihAse sabhaLAvyA te AvuM ja haze ema jaNAya che. / bhAra. vana0 a0 183-190, mArkaDeya (3) dazaratha rAjAnA upaRtvijomAMnA eka / vArA bAla sa0 7. mAya (4) dArathi rAmanA ATha dharma zAstrImAMnA eka brAhmaNa / vA. rA0 uttara0 sa0 74, zleA. 4. mArka taiyAzrama kyumAnanA jillAmAM vAdhezvaranI samIpa, geAmatI ane sarayUnA saMgama AgaLa AveluM kSetravizeSa, pAMDavA vanavAsanA samayamAM tyAM paNa gayA hatA | bhAra0 20 130-1, mAyatI tIrthavizeSa | bhAra0 1082-79. mA`NAprayA prAdhAnI apsarA kanyAomAMnI eka bhAra. A0 46-45. mAzI` mAgazara mahine, bhagavAnanI vibhUti, mAjAra seAmavaMzI purukuletpanna ajamIDha vaMzanA dhanunA kulamAM utpanna thayelA jarAsaputra sahadaivanA traNa putrAmAMnA madhyama, A putra zrutazravA. mAMDa mRta a Dane caitanyamaya karanAra paramAtmA te. mAMDa (2) sUrya / bhAra. A0 69-15. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAta mAlyavAna mAtaka (3) svagIya gAya, surabhIne svAmI | mAlinI (5) vibhISaNanI mAtA | bhAra0 10 bhAra- anu. 117-11, 276-8. mAtikAvataka eka nagara / bhAra mausala0 a0 7. mAlinI (6) ajJAtavAsamAM virATa nagarImAM mArtikAvataka (2) bhAratavaSaya deza / bhAra0 vana, draupadIe dhAraNa kareluM nAma / bhAra0 vi0 14-4pa. 14-16. mAlI sukeza rAkSasane devavatIthI thayelA traNa putramArtikAvataka (3) upara kahelA dezane rAjA sAlvI mAMne kaniSTha. Ane vasudA gaMdhavIthI anala, bhAra0 10 20-15, ko0 48-8. anila, saMpAti, hara, panasa ane prati evA mAtikAvataka (4) citraratha jene strIo sAthe cha putra thayA hatA. teo mAleya kahevAtA. A jaLamAM kIDA karato joIne jamadagninI bhAryA mAlI viSNune hAthe maraNa pAmyo hate. (mAlyavAna reNukAnA manamAM amuka bhAvanA thaI, kSobha thaye zabda juo.) hato te / bhAra0 vi0 117-6. * mAlI (2) vRtrAsurane anuyAyI, eka asura, mAmaSi vizvAmitra RSinA putromAM eka | mAleya mAlI rAkSasanA putronI saMjJA. bhAra- anu. 7-27, mAlyavAna sukeza rAkSasathI devatInI kukhe thayelA lI eka praSis ( agirA zabda traNa putromAMne eka, sumAlI ane mAlone moTo juo.) bhAI, A bane bhAIo sAthe brahmadevanuM ArAmAla bhAratavaSIya deza. dhana dIrdhakALa karyuM, tethI tene varadAna prApta thayuM mAlatI zatrughAtI rAjanI ceSTha strI, ane trikUTa parvatanA zikhara upara vizvakarmA pAse mAlaya garuDaputra ! bhAra0 u0 101-14. racAyelI trIsa jana pahoLI ane se yejana mAlava iMdraprasthane madhyamAM gaNI, uttara ane lAMbI nagarI, jene laMkA kahe che ke, tene maLI pazcimamAM Avela deza. AnA be bheda che te tenA eTale A saparivAra tyAM jaI rahyo. ubhaya baMdhu ane Ane balADhaya joI narmadA gaMdhavI e pitAnI pratyekanA varNanamAM jovA. bheja rAjAnA vakhatamAM ujajaina ane dhArA enI rAjadhAnI hatI. anupa suMdarI, ketumatI ane vasudA nAmanI traNa kanyA dezanI vAyavye Avelo deza che. hAlane mALavA te ja, anukrame teone ApI. mAlavI madradezAdhipati azvapati rAjAnI strI Ane suMdarIthI vamuSTi, virUpAkSa, kurmukha, sAvitrInI mAtA | bhAra0 vi0 288-61, suptana, yAkopa, matta ane unmatta ItyAdi putra mAlavI (2) kekaya nAmanA sUtanI bhAryA. kIcakanI ane analI nAmanI kanyA thaI. / vA0 20 uttara mA. virATa rAjAnI strI, sudattakanI mAsI ane sa0 5. A analA te vizvAvasu rAkSasanI strI oramAna mA / bhAra0 vi0 21-14. ane kuMbhonasInI mAtA hatI. A ja pramANe mAlAyani eka praSir (3 bhaga zabda jAo.) bIja bene paNa puSkaLa saMtati thaI. pachI traNee mAlAvatI zatvaja rAjanI strI ne vedavatInI mAtA umatta thaI manuSyamAtrane eTalI pIDA AraMbhI mAlinI caMpA nagarInuM mULa nAma. ke devane AnI sAthe aneka veLA yuddha thayuM. dareka mAlinI (2) eka apsarA / bhAra0 vi0 14-3ra veLAe Ane parAbhava thaye, eTaluM ja nahi paNa mAlinI (3) varavarmA nAmanA rAjAnI kanyA. eka yuddhamAM viSNune hAthe mAlI maraNa pAmavAthI mAlinI (4) ghegharAne maLanArI ayodhyAnI upara- Ane eTalI bIka lAgI ke mAlI ane sarva vAse pacAsa mAIla dUra AvelI eka nadI. enA parivAra sAthe laMkA choDI pAtALamAM jaI rahyo / upakaMTha upara kazvano Azrama hato, vAha rA. uttara0 6-8. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAlayavAna 67 miAjaka pitAne abhyadaya kALa kayAre Avaze ane mAlyavAna (3) kirkiMdhA pAse AveluM eka sAmAnya - pitAne pRthvI para nirbhaya rIte saMcaravAnuM kayAre parvata. vAline vadha karyA pachI varSARtu pUrNa prApta thaze. evA vicAro A ane ene bhAI thatAM sudhI rAma ane lakSmaNa bane AnA upara karatA hatA tevAmAM ekadA sumAlI guptarUpe pRthvI rahyA hatA. te vA. rA. kiSThi0 sa0 28. * bhAratapara AvI jue che, te vaizravaNa laMkAmAM moTA mAM ane adhyAtma rAmAyaNamAM AnuM pravarSaNagiri avarSathI rahe che. A uparathI vizravA RSine evuM nAma kahyuM che. kanyA ApavAne tene manasUbo thayo. teno hetu e mAlaka dezavizeSa. hatA ke je vizravAthI te kanyAne putra thayo ne mAvelaka (2) mAvela dezanA rahevAsI. / bhAra kadAcita tene laMkA maLI, te saheje ja temAM droNa0 17-20. rahevAnuM banI Ave. A manasUbA pramANe te mAlika (3) harivahana rAjAnuM bIju nAma. pitAnI kanyA vizravA RSine ApI, ne thoDA mAsa RSabha rUpI rAkSasa, enA naLAnAM jarAsaMdhe ja kALe tene tenAthI dazagrIva ityAdi putra paNa traNa bherI banAvarAvyAM hatAM. | bhA20 sa. 21-20, thayA | bhAra0 sa0 8. mASazarAvaya eka brahmarSi. (3vasiSTha zabda juo.) kAMI kALe rAvaNAdi moTA thayA ane tapa mAhika dezavideza. | bhAra0 thI 9-46. karIne teNe brahmadevane prasanna karI aneka varadAna mAhiSaka bhAratavaSaya deza. / azva, 84-11. paNuM saMpAdana karyA. A joI sumAlIe prahasta, hAlanuM misUra. vikaTa, akaMpana, kAlikAmukha, dhUmrAkSa, daMDa, supArzva, mAhiSmatI kArtavIryanI anupadeza saMbaMdhI rAjasaMhAdi, praghasa ane bhAsakarNa ityAdi putra tenI pAnI | bhAra0 sa. 3ra-ra3, IndorathI dakSiNe sahAye mokalyA ane kekasI uparAMta rAka, putkaTa, cALIsa mAIla para narmadAnA jamaNuM taTa para balAkA ane kuMbhInasI e cAre kanyA paNa vizravA AvelI nagarI - mAhezvara. RSine ja ApelI hevAthI temanI kukhe thayelI mAhiSmatI (2) sUryavaMzI dazAzva rAjAnI rAjaprajA svAbhAvika rIte ja rAvaNane sahAyaka thaI. pachI dhAnI, alpa kALamAM ja rAvaNanA hAthamAM laMkA AvavAthI mAhiSmatI (3) dakSiNa dizAe AvelI nIla pAtALamAMnA sarva rAkSaso tyAM rahevA AvyA. temAM rAjAnI ekala deza saMbaMdhI rAjadhAnI. mAlyavAna ane sumAlI pramukha hoI temane Aga- mAhiSmatA (4) dakSiNamAM AvelI eka nagarI. mana svAbhAvika rIte thayuM, paraMtu ekadA rAvaNane mAhika bhAratavarSIya deza. / bhAra0 bhImaa0 9. devo sAthe saMgrAma thayo, temAM sumAlI maraNa mAheMdra parvatavizeSa. pAmavAthI ane eka ja jIvatA rahyA | sa. 28. mAhendrA devadhAnI nagarInuM nAmAntara, mAlyavAna kayAre maraNa pAmyA te jaNAtuM nathI, mAhetA devadhAnI nagarInuM nAma. paNa rAvaNe sItA rAmacaMdrane pAchI ApavI e mAheya bhAratavarSIya deza. / bhAra0 bhISma a0 9. eNe rAvaNane karelo upadeza maLI Ave che. te mAhezvara brahmadevanA cAlu mAsamAM havethI AvanArA uparathI jaNAya che ke rAvaNe sItAne ANIne ogaNatrIsamo divasa, (kapa zabda juo.) azokavanamAM rAkhI tyAM sudhI jIvatA ho | vA. mAhezvarajavara zaMkara bhagavAnanuM astravizeSa. / rA0 yudha0 0 35. bhAga 10-63-23. mAlyavAna (2) nIla ane niSadha, e be parvatane mAhezvarI dhArAtIrthavizeSa. | bhAra va0 8ra-11. sparza karIne rahela ketumAla varSane uttara sImArUpa mijika saMbhava. rudra umAmAM siMcana karelA parvata. | bhAra0 bha0 6-13, vIryamAMthI keTaluMka pRthvI para paDayuM, temAMthI utpanna Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ miJjikA thayelA putra ane putrInA joDakAmAMnA putra. / bhAra0 60 231-9 miJjikA rudrasaMbhavA. / bhAra0 10 231-9,10 (miJjika zabda jue.) upara kahelA jeDakAmAMnI kanyA te ja. mita sAmavaMzI pururavA rAjAneA pautra ane jaya rAjAne putra mitadhvaja videhavazI dharma dhvaja janakanA be putrAmAM kaniSTha AnA putra khAMDikaya janaka, mitra eka Aditya, (dvAdazAditya zabda jue.) bhAra. A 6-15. mitra vasiSTha ane UrjAnA eka putra. / bhAga0 4 1-41. mitra (2) jeTha mahinAmAM atri RSi, pauruSeya rakSasa, takSaka nAga, menakA apsarA, hAhA gaMdha rathasvana yakSanA samAgamamAM pharanArA sUrya / bhAga 12-11-35, ane mitaghna rAme mArelA rAvaNu pakSane eka rAkSasa. / vArA yuddha sa0 43. mitradeva bhAratayuddhamAM duryodhana pakSane eka rAjA bhAra0 ka0 18-11. mitradharmAM agnivizeSa. / 10 222-12'mitranadana vRSNuikuLAtpanna eka jAdava. mitrapada bhAratavanuM tIrthaM mitrabhAnu eka rAjarSi', enuM vizeSa vRttAMta maLatu nathI. mitrayu bhRgukuLaeNtpanna eka RSi, maitreyI AnI kanyA hatI. mitrayu (2) seAmavaMzI purukuLApanna ajamIDha putra nIlavaMzanA divAdAsa rAjAnA be putrAmAMnA kaniSTha meM Ane maitreya ane cyavana evA be putra hatA. mitravana agnivizeSa. / bhAra0 10 222-12. mitravamAM droNAcAye` mArelA eka pAMcAla. mitravarmA (2) durgaMdhana pakSanA eka rAjA. / bhAra. ka 0 0 27. mitravidyA avatya rAjA jayasenane vasudeva bhaganI 8 mukhamaNDikA rAjAdhidevIthI thayelI kanyA, Ane svayaMvara thatA hatA tyAMthI kRSNe tene harI ANI tenI sAthe pAte lagna karyuM hatuM. / bhAga0 10 ka. a0 58. 7 Ane kRSNathI vRka dhrutyAdi dasa putra thayA hatA. mitraviMdA (2) kuzadvIpamAMnI eka nadI. mitrasahu sUOvaMzI kamASapAda rAjAnuM ja khIjuM nAma. mitrasena aju ne mArelA duryodhana pakSanA eka rAjA. mitrajJa agnivizeSa | bhAra0 10 221-12 mitrAvara eka braharSi. / (3. 'girA zabda jue.) mitrAvaruNa mitra ane varuNu e khe. mithi nimirAjAnA deha mathana karyo temAMthI janmele (nIkaLelA) putra te. mithila bharatava zanA eka kSatriya - tenA putra te jatu. / bhAra. anu. 7-2 mithilA vaijayaMta nagaranuM mithi rAjAne lIdhe paDeluM nAma - janakapura te ja. mithya agnivizeSa. / bhAra10 221-19 mizraka bhAratavarSIya tI. mizrakezI prAdhAnI apsarA kanyAemAMnI eka. mihirAkSa mahiSAsuranA pradhAneAmAMnA eka. mizrakezI eka apsarAvizeSa, / bhAra. sa0 10-11, mITThaSa zakra AdityanA putra. mIDhavAna sUryavaMzI nariSyaMta kulapanna dakSarAjAnA putra, AnA putra sUrAjA. mIna mAchalI, avadhUtanA guru paikI eka. / bhAga. 11-4-34, mIna (2) bAra rAzio paikI eka. mukuTa bhAratavaSIya tI. muTA RNuvAna patamAMthI nIkaLelo nadI. muqada viSNu. sukuMda (2) kuberanA nava nidhiemAMnA chaThTho, mukuda (3) zAli dvIpamAM eka pata, muktika yajuve dIpaniSata, sukhaNDikA sthagraha. / bhAra0 10 230-30, Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mucukunda mudagala mucakanda saryavaMzI ikSAkakalatpanna mAMdhAtA nAmanA aMDaka atharvavedopaniSata. rAjAne biMdumatIthI thayelA traNa putromAMne kaniSTha. muDadevAMga eka sarpa / bhAra A0 15-17. A tenA pitAnA jevo ja parAkramI hovAthI, deva muda dakSakanyA tuSTi ane dharma RSine putra / bhAga ane daityonuM yuddha thatAM, devo tene sahAya mATe 4-1-51. belAvI gayA hatA. pachIthI dene jaya thaI yuddha mudita dazarathi rAmanI sabhAmAM eka sevaka. samApta thayuM, eTale enA upara prasanna thaI mokSa mudugara sapavizeSa. | bhAra A0 57-10. sivAya, je joItuM hoya te mAgI levAnI dee muMgaraparNaka savizeSa / bhAra0 u0 113-13. AjJA karI. te uparathI, pRthvI parane pitAne parivAra mudagarapiMDaka sapavizeSa bhAra A0 35-9. ane rAjya naSTa thayelAM joI, ane yuddhathI zramita muddagala eka brahmarSi (2. atri zabda juo.) thayela hatA mATe, eNe "mane nidrA levA mATe eka muddagala (2) aMgirasa kulotpanna kurukSetramAM rahetA zAMta sthaLa, nidrAbhaMga karanArane mArI daSTipAta thatAM eka brAhmaNa. A zIla chavRtti (vINuM vaNane ja mRtyu, ane lAgatuM ja mane viSaNudarzana thAya, ekaThA karelA dANa) upara nirvAha karanArA heI, ATaluM mAgyuM. te pramANe ane nidrA levA mATe IdriyanigrahI ane dharmAtmA hate. AvI rIte eka parvatanI guphA batAvIne itara varane mATe tathAstu prApta karelA annamAMthI ja brAhmaNane annadAnA kahyuM. mucukuMda je guphAmAM sUtA hatA te parvata kaye, karatA hatA. ekadA durvAsA RSie AnI pAse ane eNe nidrA kayAre lIdhI te jaNAtuM nathI. paraMtu AvI anna mAgyuM ke teNe ApyuM. paraMtu te vaMzAvaLI pramANe e dazarathi rAmanI pahelAMne badhuMye ana bhakSaNa karI gayA. A pramANe pAMca ekatALIsame pUrvaja hatuM, mATe teNe cAlu veLA durvAsA tRpta thayA. tethI temaNe Ane tuM manvantaranA navamA-dasamA paryayamAM nidrA lIdhI evuM uttama lekamAM gamana kara, evo AzIrvAda Ape. jaNAya che. - tatkALa tyAM vimAna prApta thayuM ane devadUte Ane pachI aThThAvIsama paryAya zarU thatAM dvAparanA aMtane kahyuM ke he brAhmaNa, A vimAnamAM ArohaNa kara. mAM kRSNAvatAra thayo. te veLAe kALayavana kRSNa upara te kALe ANe devadUtane pUchyuM ke svargamAM guNa caDI AvatAM, kRSNa pote parAjaya pAmyAne DoLa ane doSa zA zA che te mane kahe. devadUte guNanuM karyo ane je te pUThe paDe che, jANI joIne varNana karyA pachI eNe deSa saMbaMdhe evuM kahyuM nAsatAM nAsatAM mucukuMdanI guphAmAM praveza karyo ane ke puraya kSINa thatAM prANIne tyAMthI punaH mRtyukALayavanane AnI pAse vadha karAvyuM. (kALayavana lekamAM AvavuM paDe che. AvAM devadUtanAM vacana zabda juo.) / bhAga10 40 50 51-para; sAMbhaLI punaH ANe brahmalokAdi sthAnanI sthiti viSNa0 5-23; harivaM0 2-57. viSe pUchyuM. teNe uttara Apyo ke svargaleka muja daitavanamAM pAMDavo hatA tyAre temanI sAthe hatA karatAM tyAM apAra sukha che ane prAyaH patanabhIti te eka RSi. che ja nahi; kAraNa ke te sthAna utkRSTa vairAgya mujaketu pAMDavone mitra, eka rAjA. vinA koIne prApta thatuM nathI; paraMta kavacit muMjavaTa daitavanamAMnuM eka tIrtha. kavacita e doSa tyAM paNa najare paDe che. (jayamuMjavAna eka parvata. / azva0 8-1, vijaya zabda juo.) tyAre ANe devadUtane kahyuM muMDA caMDa daityane kaniSTha bhAI. (caMDamuMDa zabda juo.) ke jo Ama ja che, te tuM vimAna pAchuM laI jA. muMDa (2) bhAratavaSIya eka deza. mAre e lekamAM AvavuM nathI. jyAM gayA pachI muMDa (3) muMDaka zabda jue. pAchuM AvavAnuM na hoya tyAM javuM evI mArI Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudUgala mUlatApI IcchA che. te prApta karavA ja prayatna karIza. AthI muSTika (2) balarAme mAre kaMsanI sabhAmAM eka devadUta pAcho gaye ane A tIvra vairAgyapUrvaka mahala, bhAga- 10, &0 a0 44. brahmavidyA saMpAdana karI, akSapya evA brahmabhAvane musala vizvAmitra RSinA putromAM eka pAme / bhAra vana a0 ra6-3. muhUrta dharmaRSine muhUrtAthI thayele putra. muddagala (3) somavaMzI purukulena ajamIDha muhurtA prAcetasa dakSe dharma RSine ApelI dasa putra nIlarAjAnA vaMzanA bharyAzva athavA bhadrA kanyAomAMnI eka. ene putra muddata saMjJAvALe deva, rAjAnA pAMca putromAMne yeSTha. ene brahmaSTha mUka eka sarpa / bhAra A0 55-97. nAmano putra heI, AnA kuLamAM meDyulya saMjJA- mUka (2) arjuna tapa karatA hatA tyAM varAharUpa dhArI kAMIka brAhmaNe paNa thayA che. ene putra dhAraNa karIne AvatAM, kirAta ane arjunanA divodAsa, zatAnaMdanI mA ahalyA te AnI putrI | yuddhanuM kAraNa bane asura. (IdrakIla zabda juo.) bhAga 9-19, * | zivapurA0 zatarudra saM0 39, muddagala (5) RgvadepaniSata, mUtaya semavaMzI vijayakuletpanna kuza athavA kuzika mudagalAyana eka brahmaSi (3, bhagu zabda jue.) rAjAnA cAra putromAM bIje. AnuM kAI purANamAM muni cAlu vaivasvata manavantaramAM kazyapa RSie amUrtarA ane koI purANamAM asUrta rajA evuM prAcetasa dakSane ApelI tera kanyAmAMnI eka. AnAthI nAma maLI Ave che. AnA sthApelA nagaranuM je gaMdharva utpanna thayA tamane muni athavA deva- dharmAraNya evuM nAma hatuM | vA020 bAla0 0 32, gaMdharva evI saMjJA hatI. (1. devagaMdharva zabda juo.) mati svAyaMbhuva manvantaramAM dakSe pitAnI seLa (bhArata Adiparva adhyAya 123 leka 54-57 mAM kanyAomAMthI dharmaRSine je tera kanyA bhAryAthe lakhelAM nAmo karatAM bhAra0 Adi0 a0 65 ApI hatI temAMnI kaniSTha. e nara ane nArAyaNa 4ra-44 mAM lakhelAM nAmomAM taphAvata che, te paNa e be RSinI mAtA. soLanI saMkhyAmAM te phera nathI.) mUta' (2) svaraciSa manavataramAMnA prajApatio. muni (2) revata manvantaramAMnA saptarSi mAM rahe che, mAMne eka, e vasiSThane putra hatA. | dasa vizvadevomA eka. mUrti (3) have pachI thanArA brahmasANi manvantaramuni (4) arahane putra | bhAra0 A0 67-ra3 nA saptarSiomAMne eka. munideza koMcadvIpa samIpa dezavizeSa bhAra0 bhI mUrdhA bAra bhArgava devomAMne eka (3. bhUga zabda 12-22, mura narakAsurane anuyAyI eka asura. ene kRSNa jue.) mAryo hate. e uparathI ja kazunuM murAri eva mUla sema bhAryAomAMnI eka. nAma paDayuM che. gujarAtImAM morArI kahIe chIe. mUla (2) eka nakSatra.. muracIpattana kiSkidhAnI pazcima taraphanI eka nagarI / mUlaka sUryavaMzI ikSavAkukulempane asmaka rAjAne vArA. kirkasa0 42. putra, A parazurAmanA bhayane mAryo strIonA muru eka asuravizeSa / bhAra0 sa. 14-14 samudAyamAM satata saMtAI raheto hato, tethI enuM muSTika vasiSTha putra yajJamAM gayA nahi ane vizvA nArIvaca evuM nAma paDayuM hatuM ane sUryavaMzamAM mitra ane trizaMku rAjAne upahAsa karyo. e kuLanI vRddhinuM A ja mULa thaye, mATe mUlaka evuM uparathI vizvAmitre tame caMDALa thaze evo zApa nAma paDyuM hatuM. Ane zataratha ane dazaratha nAmanA dIdhA, te caMDALanuM paDeluM nAma / vA0 rA bAla0 pautra hatA / bhA0 9 &0 a0 9, sa0 59 mUlatApI bhAratavarSIya nadI ane eka tIrtha. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlapa 71 mRtyu mUla eka brahmarSi (3. aMgirA zabda juo.) mUlahara eka brahmarSi (3. aMgirA zabda juo.) mUlI mahendra parvatamAMthI nIkaLelI nadI. mUSaka dezavizeSa | bhara0 bhI 9-59 mUSikAda eka nAgavizeSa | bhAra0 sa. 8-11, u0 103-14. mRkaMDa svAyaMbhuva manvantaramAMnA bhaguRSinA pautra, dhAtA nAmanA RSine putra. Ane putra mArkaDeya. mRga samanI sattAvIsa strIomAMnI eka mRga (2) mRgazIrSa nAmanuM nakSatra. mRgakAMta mAnasa sarovaramAMthI nIkaLelI eka nado. mRgaketu eka brahmarSi (2. kazyapa zabda juo.) mRgadhUma bhAratavarSIya eka tIrtha | bhA20 va0 81 -101, mRgamadA kazyapathI krodhAne thayelI kanyAomAMnI eka mRgavyAdha eka rudra (ekAdaza rudra zabda jue.) mRgAvatI yamunA tIra uparanI satInI eka vibhUti. mRgI kazyapane kAlAthI thayelI kanyAomAMnI eka. mRgyA mAnasa sarovaramAMthI nIkaLelI eka nadI. aMDa mahAdevanuM nAma, mRDAnI pArvatI mRtapA danuputra dAnavomAMne eka. mRttikAvatI eka nagarI | bhAra vanaa. 254 mRtyu pRthvIdevI ghaNA bhArathI pIDAIne emane zaraNe AvI tyAre zuM karavuM tene vicAra karatAM brahma- devane kAMI sUjhayuM nahi. tethI emane krodha utpanna thaye. A krodhathI saghaLI sRSTi baLavA lAgI. e joIne sarva prajAnuM hita IchI, ruddha brahmadevane zaraNe gayA ane temane prajAne bALI nAkhatAM krodhamAMthI Upajele agni zamAvavAnI prArthanA karI. brahmadeve prasanna thaIne kahyuM ke, mArI IcchA koI suSTine prajALavAno nathI. mane te pRthvIne bhAra ocho karavA zuM karavuM te na sUjhavAthI krodha utpanna thayo hato. pachI brahmadeva temanA kaMdhamAMthI utpanna thayelA agnine upasaMhAra karatA hatA, te vakhate te mahAtmAnI samagra inDiyAnAM chidromAMthI eka strI prakaTa thaI. te strI raMge kALI ane kAMIka ratAza paDatI hatI. tenI jIbha, mukha ane netre piMgaLAM ane lAla raMganAM hatAM tathA teNe jhaLahaLatAM be kuMDaLa paheryA hatAM. te strI dakSiNa dizAmAM jaIne UbhI rahI ane jagatanA A bane deva (rudra ane brahmadeva)nI sAmuM joIne maMda maMda hasavA lAgI. brahmadeve te strIne potAnI pAse bolAvIne kahyuM ke he mRtyudevI, tuM A prajAne nAza karaje. saMhAra buddhithI ja tuM mArA krodhamAMthI utpanna thaI che. tuM A sarva sthAvara-jaMgamaM prajAne saMhAra karaje. mArI AjJAnuM pAlana karavAthI tuM parama kalyANane pAmIza. brahmadeva Ama kahetAM ja strI atyaMta vicAramAM paDI gaI ane madhura svare raDavA lAgI. enAM azruone brahmadeve pitAnA be hAthamAM jhIlI lIdhAM ane prajAonuM hita karavA mATe tene vInavavA lAgyA. mRtyu nAmanI A strI duHkhane pitAnA aMtaramAM dabAvIne hAtha joDI, latAnI peThe namra thaI brahmadevane kahevA lAgI. te belI, he zreSThadeva ! Ape mane AvI strI kema utpanna karI ? jANavA chatAM Ape kaheluM ahita, kUra karma huM kema karuM? huM adharmathI DaruM chuM. tenA priya putre, mitro, bhAIo, mAtAo, pitA ane patione saMhAra karIza tethI teo mAruM aniSTa citavaze. huM jyAre koIne mArI nAkhIza tyAre tenAM dIna saMbaMdhIo raDI raDIne athupAta karaze! kharekhAta huM temanAthI DaruM chuM. huM tamAre zaraNe AvI chuM, huM yamarAjane tyAM kadI nahi jAuM. huM be hAtha joDI ApanI prArthanA karuM chuM ke mane tapa karavAnI ja IcchA che. mATe Apa e ja vara Ape. huM ugra tapa vaDe tapIza. vilApa karatAM prANIonA prANa haravA huM samartha nahi thAuM. mATe mane e adharmamAMthI bacAvo. brahmadeve kahyuM ke prajAnA saMhAranA kAraNe 'tarIke ja meM tAro prathamathI saMkalpa karyo che mATe jA, saMhAra ja karyA kara. emAM tAre vicAra karavA nahi. jA, ema karavAthI tuM lekamAM niMdAIza nahi. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mRtyu mRtyudevI tyAMthI cAlI nIkaLI ane dhenukAzramamAM jaI teNe dhAra tapa AraMbhyuM. hArA vajudI judI rIte tapa karyuM". enA tapathI rAjI thaI brahmadaiva tyAM praznaTa thayA ane kahyuM ke tuM ATalAM badhAM dheAra tapa zu karavA kare che? mArI AjJA pramANe tAre saMhAra tA karavA ja paDaze, tyAre mRtyu devIe mAgyuM ke lAbha, krodha, droha, ni`japaNuM ane parasparamAM tIkSNa vANInA prayAga A badhI vastue prANIonA dehane nAza kare ema huM mAguM chuM. brahmadeve tathAratu kahyuM, vaLI kahyuM ke A mArA hAthamAM paDelAM tArAM azrue prANIonA peAtAnA dehamAM ja utpanna thayelA rAgA banaze. e rAgeA manuSyane nirjIva karI nAkhI mArI nAkhaze. leAkeA rAgathI maraNu thayuM ema kaheze; tane vageAvaze nahi, adhama nahi thAya. mRtyu nAmanI A srI brahmadevanA upadezathI ane zApanA bhayathI kheAlI ke bahu sAru.. A mRtyudevI pote kAma-krodhanA tyAga karI, kAInA para Asakti rAkhyA vagara, aMtakALe prANIonA prANunuM haraNa kare che. jenAthI prANIe pIDAya che e sarva vyAdhio tenAthI utpanna thayA che. AyuSya tathA kabhAga pUrAM thatAM sarvAM prANIonuM mRtyu thAya ja che. 72 vena rAjAnI mA ane agarAjAnI strI sunIthA A mRtyudevInI putrI thAya. ' mRtyu (ra) kavacit yamanu' paNa A nAma kahevAya che, mRtyu (3) adharmane nitI strIthI thayelA putra, mRtyu (4) A nAmanA eka RSi. e cAlu manvantaramAM chaThTho vyAsa thaI gayA. (vyAsa zabda juo.) mRtyujaya mRtyune jItavA uparathI zivanu e nAma paDayu che. mRdura kalka yAdavanA tera putrAmAMnA eka. RRvit zvaka yAdavanA tera putrAmAMnA eka tRSA adharmInI patnI. ene daMbha ane mAyA ema e sa'tAtA hatAM. / bhAga0 4-8-2. meghapuSpa mekala amarakaTakanA mekala paryaMtanI ane kiSkiMdhAnI dakSiNe AvelA deza, vA0 rA0 kiSkiM. sa0 41 | * AnI rAjadhAnI mAhiSmatI. mela (2) amarakaTaka AgaLanA eka pata. mekala (3) mekala dezanA rAjAnuM sAmAnya nAma. mekalA mekala dezanI rAjadhAnI. mekalA (2) narmadA nadInuM nAmAntara mekalakanyA nadA nadInuM A nAma maLI Ave che. jema bhagIrathanAsaMbaMdhane laIne gaMgAnuM nAma bhAgorathI paDayuM che, tema mekakSa patamAMthI nIkaLyAnA sababathI A nAma paDayuM hAya ema jaNAya che. AnA megha jaLanI vRSTi karanAra devavizeSa. sAdhAraNa megha ane pralaya megha evA bheda che. prativarSe je vRSTi kare che te sAdhAraNa medha ane brahmadaivanA aMtakALe vRSTi karIne satyalAka sahavartamAna saghaLuM DubADI de te pralaya megha. AnI saMkhyA sAta hAI tenAM nAma : sa Mva, bhImanAda, droNa, caMDa, balAhaka, vidyutpatAka ane zANu che, / matsya a02. A brahmadevanA nitya pralayamAM AvuM kAma paDatuM nathI. te vakhate teA kevaLa samudranA vadhavAthI bhUleAka, bhuvaka ane svarNAMka ema traNa ja leAka DUkhI jAya che. paNa maleka, janaleAka, tapAlaka ane satyalAka hAya che tevA te tevA ja rahe che. A cArane DubADavAne samaye ja mAtra pralaya megha vRSTi kare che. megha (2) tArakAsuraneA anuyAyI, eka asura. megha (3) kiSki MdhAnI pazcime AvelA parvAMta. /vA. rA0 kiSkiMdhA. sa0 42.7 AnuM suvarNa" paryaMta evuM paNa nAma che. meghanAda eka devagavizeSa. meghanAda (2) iMdrajitanuM mULa nAma. meghanAda (3) medhavaNu rAkSasanuM khIjuM nAma meghanAda (4) eka bhAratIya tI. meninAda bagaDAnI saMjJAvALA meghanAda te ja. meghapuSpa zrIkRSNanA rathanA cAra gheADAmAMnA eka. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meghapRSTha meghapRSTha priyavrataputra dhRtapRSThanA sAta putramAMne trIjo, AnA varSanuM paNuM eja nAma hatuM. meghapRSTha (2) kraucadvIpamAMne trIjo va meghamAla plakSadrIpamAMne pata meghamAlI khara rAkSasanA bAra amAtyeAmAMnA eka. meghavaNa dhaTAone putra, A pAMDavAnA azvamedhane kALe zyAmakaNuM azva ANavAmAM, ane tene patrikA bAMdhIne chUTA mUkayA pachI tenuM rakSaNa karavAmAM ghaNA ja upayogI thaI paDayo hatA. jaiminI azvamedhamAM AnuM kavacit meghanAda nAma paNa kahelu maLI Ave che. meghavAna dattuputra dAnavAmAMnA eka. meghavAsA varuNalAkamAMne asura vizeSa. meghavAhana IMdra. meghavAhana (ra) karUSaka dezanA sAmAnya rAjA. meghavega bhAratayuddhamAM abhimanyue mArela eka rAja / bhAra. droNu a0 48-16, meghavAti kaliyugamAM AndhravaMzIya cibivakAne putra. ene putra te artamAna / bhAga0 12-1-24. meghasa dhi seAmava'zA purukulAtpanna jarAsaMdha rAjAne pautra ane sahadevanA traNa putrAmAM kaniSTha. yudhiSThire azvamedha karyo tyAre AchuM te azvane pakaDayA hatA; paraMtu ajune ene parAbhava karavAthI eNe azva pAchA ApI karabhAra ApyA hatA / bhAra. azvame a0 82. medazirA kaliyugamAM bahusaMjJaka rAjAnI pachI thayelA rAjavizeSa / bhAga0 12-1-27. medinI madhukaiTabhanI meda vaDe vyApta thavAthI pRthvInuM paDeluM nAma. medAhA bhISaNa rAkSasane purAhita. medhA svayaMbhuva manvantaramAM dakSe dhama RSine peAtAnI seALa kanyAmAMthI paraNAvelI tera kanyAmAMnI eka. enI kanyA smRti, medhAtithi priyavrata rAjAnA dasa putrAmAMnA AThameA. A pRthvInA sapta mahAdvIpamAMne, dadhisamudra vaDe 10 73 menakA veSTita zAkaddopanA adhipati hatA. ANe peAtAnA dvIpanA sAta bhAga peAtAnA sAta putrAnA nAmanA karI, pratyekane eka ekanuM Adhipatya ApyuM hatuM. temanAM nAma purAjava, maneAjava, pavamAna, dhUmrAnIka, citrak, bahurUpa ane vizvAdhAra evAM hatAM. medhAtithi (2) uparicara rASThinA yajJamAMne eka RSi / bhAra. zAMti a. 336. medhAtithi (3) sAmavaMzI purukuletpanna raudrAzva putra RteyunA prapautra kaNva rAjiSanA putra. AnA vazajo brAhmaNa thayA hatA. medhAtithi (4) cAlu manvantaramAMnA sattaramA vyAsa (vyAsa zabda jue.) medhAvika kAla jara paryaMta pAsenuM tIrthavizeSa / bhAra 10 83-55. medhAvinI kuliMda rAjAnI strI. caMdrahAsa rAjAnI mAtA. medhAvI bAladhi RSine putra. A patAyu evA nAmathI prasiddha hatA. medhAvI (2) eka brAhmaNa / bhAra. zAMti a 277, medhAvI (3) sAmavaMzI purukuletpanna pAMDavanA vaMzanA sunaya rAjAne putra, Ane putra nRpa Mjaya rAjA. menakA prAdhAnI apsarA kanyAemAMnI ane traNa mukhya apsarAomAMnI eka. A prastuta prativaSe^ jeTha mAsamAM sUryanI sAthe saMcAra kare che. (pa. zukra zabda juo.) vizvAmitra tapa karatA hatA tene chaLavA sAru indre ene meAlI hatI. eNe jaIne RSine tapamAMthI bhraSTa karyA. menakAne vizvAmitra RSithI eka putrI thaI. e putrI te zakuntalA, menakA ene nadI tIre araNyamAM mUkI svamAM cAlI gaI hatI. kaNva RSine e jaDI ane emaNe ucherI meTI karI. menakA (ra) UrNAyu gaMdhavanI . menakA (3) himAlaya paryaMtanI strI, menAnuM khIju nAma. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ menA merubhUtA menA vairAja nAmanA pitaranI mAnasikanyA ane be sahastra jana che / devI bhA0 aSTama a0 7. himAlaya parvatadevatAnI strI, Ane mainAka ane kauMca meranI AsapAsa prathama IlAvRtta che. tenI AkRti evA be putra ane aparNA. paNuM ane eka catuSkoNa che. tenI maryAdArUpa, ApaNe rahIe chIe. evI traNa kanyA hatI | matsya a0 13. e bhAgamAM dakSiNa niSadha parvata ne te pachI menA (2) bhAratavarSIya nadI. pradakSiNuM karIe evI rIte jatAM krame krame gaMdhamAdana, meru saptamahAdvIpa, saptasamudra, mAnasettara ane nIla ane mAlyavAna evA cAra parvata che. | bhAra0 kAleka parvata ityAdi jenI AsapAsa vartulA- bhISma a06; bhAga paMcama a0 16.0 kAra sthitie AvyA che e, sarvanA madhya A uparAMta niSadha parvatanI ApaNI bAjue krame bhAgamAM, ane IlAvRttanI barAbara madhyamAM je kame hemakUTa ane himAlaya e be parvate nI vacce suvarNane parvata che te. AnI UMcAI coryAzI harivarSa, puiruSavarSa ane bhAratavarSa evA traNa bhUsahastra jana hoI A sarvakALa sarva zrIpAdika- bhAga heI, gaMdhamAdana pAse mAtra bhadrAzvavarSa nAmane nI ne temAM AvelA sarva bhAganI meru uttara tarapha veta ane zaMgavAna e be parvate ane te maLe Avela che. AnA zikhara upara laMba tarIke UMce eka pAse eka ema, ramakavarSa, hiraNayavarSa ane AkAzamAM dhruvamaMDaLa heI, sUryacaMdrAdi maMDaLe kuruvarSa evA traNa bhUbhAga che. mAlyavAna parvata AnI AsapAsa pRthvIthI kevaLa uparanA bhAgamAM pAse eka ketumAla varSa ja che ane enI AsaAkAzamAM potapotAnI gati anurUpa sarvadA pAsa vartuLAkAra kSArasamudra Avela heI, ApaNe vartulAkAra gatie pharyA kare che. sArAMza ke, meru e je pradezamAM rahIe chIe te bharatavarSa che. A pRthvInuM kendra eTale kevaLa madhyabiMdu heI, enI bharatavarSa ane tema ja merunI pAse ene avayavarUpa ghaNuM ja pAse maMdara, merumaMdara, supArzvaka ane kuruvarNa, e banenI AkRti dhanuSAkAra che. A kumuda evA cAra TekArUpa parvata heI, kesara, kuraMga, jaMbudvIpamAMnA nava bhAga, ane kSArasamudranI Asakurara, kusaMbha, paikaMka, trikuTa, zizira, pataMga athavA pAsa najIka bIjA dvIpe, samudra, mAnasottara ane zimara, rucaka, niSadha, zinivAsa, kapila, zaMkha, kAleka parvata vartuLAkAra ja AvelA che evuM vaidUrya, jarUdhI, haMsa, RSabha, nAga, kAliMjara ane samajavuM. nArada -evA vIsa parvata padmapAMkhaDInI peThe A merune eTale merunA mUrtimAna devatAne, AvelA che. | bhAga paMcama a016; devI bhA. merudevI, pratirUpA, ugradaSTrI, latA, ramyA, zyAmA, aSTama a0 6.0 A uparAMta yajJakuMDanI Asa- nArI, bhadrA ane devavAti evI nava kanyA hatI. pAsa jema paristaraNa nakhAya che te prakAre enI te teNe AgnIdhranA nava putra nAbhi, puiruSa, AsapAsa pratyeka dizAe banne maLI cAre dizAnA harivarSa, IlAvara, ramyA, hirAmaya, kura, bhadrAzva ATha parvata che; te A pramANe jaThara ane deva ane ketumAla emane anukrame ApI hatI. A kuTa e be pUrvanA, pavana ane pArivAtra e be uparAMta Ayati ane niyati evI enI be kanyA pazcime, kelasa ane karavIra e be dakSiNa ane svAyaMbhuva manvantaramAMnAM eka dhAtA ane bIje trizaMga ane makara e be uttare eTale merunI te vidhAtA nAmanA be bhaguputra -emane ApI hatI. bAjue. purANukta bhAratavarSamAM rahetA hatA mATe meradavI meranI kanyA ane AgnIdhraputra nAbhi- . A dizAmAM temaNe potAnI dizAnA dhoraNe rAjarSinI strI. Ane nAbhirAjAthI RSabhadeva nAme lakhe che ema mAnavuM. A ATha parvatanI che ema mAnavuM. A pATha parva tAnamAM eka ja putra thayA hatA. pratyekanI laMbAI aDhAra hajAra yojana ane paheLAI merubhUtA eka deza. (bhAra0 bhI 9-48. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meruma dara mainAka merumaMdara ApaNe rahIe chIe e bAjue merune AthilI maithila rAjAnI kanyAnuM nAma; paraMtu khAsa karIne sItAne lagADAya che. anu. 25. je eka sta MbharUpa parvata che te, merusAvarNI eka RSi / bhAra. merusAvi dha sAviSNu zabda jue. meSa eka brahmarSi' (2. kazyapa zabda jue.) meSaya eka brahmarSi' ( 2. kazyapa zabda jue.) meSadbhuta eka garuDaputra / bhAra0 0 101-12. maitrAyaNa seAmavaMzI purukuleAtpanna ajamIDhaputra nIlanA vaMzanA diveAdAsanA be putrAmAMne jyeSTha. maitrAyaNi sAmavedopaniSata. maitrAvaruNa agastya RSi ane vasiSTha RSinI saMjJA / vA0 rA0 uttara0 kAM. sa0 56-57, maitrAvaNi maitrAvaruNu te ja. maitrI svAya Mbhuva manvantaramAMnA dharmAMRSinI tera strIomAMnI eka. Ane putra prasAda maitreya eka brahmarSi | bhAra sa0 4-16 augeya (2) eka brahmarSi (3. bhagu zabda jue.) augeya (3) eka brahmaSi, (ra. atri zabda jue.) maitreya (4) eka RSi. A kAnA kuLane te jaNAtuM nathI, parAzara RSineA ziSya hatA eTalu ja maLI Ave che. ANe eka prasaMge duryodhanane upadeza karyA ke pAMDavAthI vera vadhAravuM nahi. paNa teNe upadezanA tiraskAra karIne unmattapaNe AnI AgaLa peAtAnI jA dha thAbaDI. te uparathI ANe krodhe bharAI durgaMdhanane zApa dIdhA hatA ke bhImanI gadA tArI jAMdha para paDavAthI tAruM mRtyu thaze. e ja pramANe pachIthI tenuM mRtyu thayuM. / bhAra0 vana a0 10. AvuM ja vidurane upadeza karyA hatA. ane yAjJavalkaye peAtAnuM tattvajJAna zIkhavyuM hatuM. maitreya (5) sAmavaMzI purukuLAtpanna ajamIDhaputra nIlanA vaMzanA diveAdAsaputra mitrayune putra. maitreyI yAjJavalkaya RSinI be srIAmAMnI eka. e brahmaniSTha hatI. maitreyI (2) sAmavedopaniSat zaithila mithirAjAnA sa MbaMdhane lIdhe videha dezane maithila kvo che. 75 aiMda suSeNu vAnaranA khe putrAmAMnA jyeSTha. dvividane moTA bhAI. / vA0 rA. yudda. sA0 76, 7 A banne bhAIe vAlInI strI tArAnA bhAI eTale aMgadanA mAmA hatA. vAlInA vadha pachI, sItAnI khALa mATe je vAnarA sugrIve melyA hatA temAM bhAI sahita A paNa gayA hatA. / vA0 rA kiSThi sa0 41 0 ANe rAmAyaNanA yuddhamAM va muSTi, yupAkSa ityAdi meATA meTA rAkSase| mArIne rAmane uttama sahAya karI hatI. mainAka himavAn paryaMtane menAthI thayelA be putromAMnA meTA, pUrve IMdra sa` patAnI pAMkha chedI nAkhI te veLA, petAnI pAMkha chedAya nahi e hetuthI, A dakSiNa samudramAM saMtAI rahI tene Azraye gayA hatA, evI rIte ke pAtALamAMthI pRthvI para AvavAnA keTalAka mA" hatA, te mA ene Ane ADA khesADI baMdha karI dIdhA, DhAMIka kALe sItAnI kheALa mATe mAruti jatA hatA; je sagara rAjAnA putrAe pRthvI khAdI nAkhI tethI karIne mane Azraya maLye ane tyArathI huM sAgara nAmathI lAkAmAM prakhyAta thaye!, e sagaravaMzamAM rAma janmela DeAI tenI strInI kheALa karavA mAruti jAya che, mATe tenuM Atithya karavuM ane tene vizrAma mATe sthaLa ApavuM, e mArA potAnA dharma che, ema jANI samudre mainAkane tuM pANInI upara vadhIte mArutinuM Atithya kara, ema kyuM, te uparathI e pANInI upara vadhyo paraMtu mArutie, A mane kAMI vighna AvyuM che ema samajI, AnuM eka zaMga pADI nAkhyuM eTale mainAke manuSyarUpa dhAraNa karI sAgaranuM vRttAMta nivedana karyuM. tyAre mAruti saMtASa pAmI kheAlyA ke, tuM sAgaranI AjJAthI mane vizrAMti ApavA ane mAruM Atithya karavA AvyA e kharuM che, paraMtu huM rAmanA je kA" mATe nIkaLyA chuM te haju thayuM nathI; teTalA mATe mAre vizrAMti ke AhAra khape nahi. ATyu Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mainAka 76 khAlI mArutie Ane abhiva"dana karyuM ane pote laMkA tarapha gayA. / vA0 rA0 suMdara sa01. mainAka (2) bhAratavaSIya eka paryaMta. mAkSa cAra puruSArthomAMnA ceAtheA/ bhAga03-2 8-3 mAda savizeSa / bhAra. A0 57-11. mAdAgiri a`gadezanI pUrva' taraphanA paryaMta / bhAra0 sabhA a0 3121, mAdApura ulUka dezanI uttara taraphanu" eka nagara, ahIM pAMDavanA vakhatamAM vAmadeva ane sudAmA evA e rAjA hatA. / bhAra0 sabhA a0 28-11, mAdASa vedava" muninA athavavedane abhyAsI eka ziSya. / bhAga0 12-7-2. mAhu brahmadevathI utpanna thayelA putra. mAhana nagaravizeSa. / bhAra. vana0 a0 254. mAhinI samudramathana karavAthI temAMthI amRta nIkaLyuM hatuM. e nimitte deva ane daityAmAM kalaha utpanna thayA. amRtaneA kalaza daityo peAtAnI pAse laI kheThA tyAre devAnA kalyANa mATe viSNue dhAraNa karelA strIrUpa avatAra te. A avatAra cAkSuSa manva MtaramAM thayA hatA. / bhAga. aSTama0 a0 8. mauja eka brahmarSi'. ( 3. bhRgu zabda jue.) mau'jakeza eka brahmarSi' (2. atri zabda jue) maujavRSTi eka brahmarSi'. (aMgirA zabda jue.) maujAyana eka brahmarSi'. ( 1. vizvAmitra zabda jue.) maudgalya eka brahmarSi', (3. agirA zabda jue.) maudgalpha (2) janmejayanA sarpasatramAMnA eka sadasya maudgalya (3) dArathi rAmanI sabhAmAM je A dharmazAstrI hatA temAMnA eka maugaNya (4) sAmavathI purukuLApana bharmAkSa rAjAnA pAMca putramAMnA jyeSTha mudgalanA vaMzamAM jee tapa vaDe brAhmaNu thayA hatA temanI sattA. mAnavepaga eka savizeSa / bhAra A0 58-17, mleccha dezavizeSa. / bhAra. bhI0 9-57. mleccha (2) A jAtinA nahi evA paradezIo ane jagalI leAkeA. yajuveda mlecchabhASA jemAM vidure yudhiSThirane zikhAmaNa ApI hatI ane vADhyAgRhanI hakIkta hI dIdhI hatI te. ma thallAmAna bhAratavaSIya deza. / bhAra bhISma0 1 a0 9, vi0 6-7. yajuveda cAra vedamAM khIjo. A brahmadevanA dakSiNu mukhamAMthI utpanna thayelA hAI dhanurveCda, Ane upaveda che. ( 1. veda zabda jue.) yajurvedamAM AvelA mantrA RgvedamAMthI ja lIdhelA che. e maMtrA sivAya temAM navuM gadya lakhANu paNu che. emAM lIdhelA RgvedanA mULa maMtromAM ghaNA pheraphAra karelA najare paDe che. A pheraphAra para - parAgata cAlI Avele heAya athavA yajJa vagere kriyA mAM khapa lAge evA hetupuraskara paNa heAya. yajuveMda karma kAMDIonA vidhAnasaMgraha jeve che. emAM yajJanA vidhi ane yajJamAM varelA Rtvio vagerenA dharma ityAdinAM thanA che. dhArmika kriyAonAM vidhAnA saMbaMdhe emAM ghaNu' lakhANu heAvAne lIdhe judI judI ghaNI zAkhAo pramANe kriyAe karanArane enA abhyAsa khAsa agatyane che. enI be sahitA che. ekane tettarIya saMhitA ane khIjIne vAjasaneyI sahitA kahe che. sAmAnya bhASAmAM ekane zukala ane khIjAne kRSNayajur kahevAya che. taittarIya zAkhA bannemAM purAtana che ane I. sa. pUrvenA trIna saDhAmAM pracalita hAvAnuM jaNAyuM che. vastutaH A saMhitAmAM viSaya te sarakhA ja che, paNu geThavaNumAM phera che. zukala yajuveda anukrama ane paddhatisara lakhAyelA che. emAM ApelI keTalIka bAbate kRSNayajumAM bilakula nathI, taMttarIya agara kRSNayajunI saMhitAmAM 7 kAMDa, 44 prazno athavA prakaraNa, 51 anuvAka athavA peTAvibhAga ane 2,198 `DiyA che. sAmAnyataH eka kaMDikAmAM pacAsa zabdo haiAya che. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yajurveda vAta zukala yajur agara vAjasaneyI saMhitAmAM 40 zIkhavelI hovAthI A vidyAnuM nAma zukala paNa adhyAya, 303 anuvAka ane 1975 kaMDikA che. paDyuM. yajurvedanI A be saMhitA zI rIte judI paDI yAjJavalkaya sUryanI pAsethI A vidyA meLavyAnI e jaNAyuM nathI. yAjJavalkaye pracalita paddhatithI vAta ghaNuM jUnI che, paurANika kALanI pahelAnI viruddha mata pravartAvI judI pADI haze. vakhate eNe che kemake purANamAM A hakIkta varNavI che. vaiyAjudI nahi pADI heya, paNa e matabhedane laIne te karaNI kAtyAyane e vAta lakhI che. vadhAre baMdhajudI paDI haze. ane saMhitAnA anuyAyIo besatI vAta te e che ke yAjJavalakatha vAjasanIne ekabIjA prati ghaNI viruddhatA rAkhe che ane judA vaMzaja hovAthI enA pitAnA nAma uparathI judA dharmanA matAnuyAyIo mAphaka takarAra kare che. vAjasaneyI ane vAskanA ziSya tittirI uparathI samaya jatAM pAchalA kALamAM A viruddhatAnuM kAraNa auttarI nAma paDayuM haze. yajadane samartha abhyAsI darzAvatI AkhyAyikA utpanna thaI che. viSNu ane vebara kahe che ke purAvomAM varNavelI A vAta game vAyupurANamAM e vAta ApelI che. eTalI asaMbhAvya jaNAtI hoya, paNa A vAtamAM vaizaMpAyane pitAnA ziSya yAjJavalkayane yajuranI AMtarika rahasya samAyeluM che. kRSNa yajurveda judI judI 27 zAkhA zIkhavI hatI. eka aniyamita chUTI chUTI bAbatanA khIcaDA jevA vakhata vaizaMpAyane potAnA bhANejane saheja lAta che. vebara pote taittarIya nAma yAskanA ziSya titira mAratAM bhANejanuM mRtyu thayuM ane ene brahmahatyA RSi parathI paDayuM hovuM joIe ema mAne che. lAgI. eNe potAnA ziSyone pitAnI A hatyAne gesTakarane abhiprAya che ke maMtra ane brAhmaNa aMge prAyazcittamAM vidhAna karavAnI AjJA karI. aniyamita seLabheLa hevAthI paNuM kRSNayajuramAM yAjJavalkaye A vidhAna karavAmAM sAmela thavAnI Ama khIcaDA jevuM jaNAya che. emAM mAtra ane nA kahI. AthI guru-ziSya vacce takarAra thaI. brAhmaNane bheda jaNAtuM nathI. zukala yajurvedamAM vaizaMpAyane krodhavaza thaIne yAjJavalakyane kahyuM ke tuM A khAmI sudhArI lIdhI che. A uparathI te kALe mArI pAse zIkhyo hoya e badhI vidyA pAchI yajurvedane sudhAro karIne temAM tatkAlIna pracalita ApI de. yAjJavalkaye paNa evI ja rIte krodha karIne kalpanAo, jJAna ane vidhAnanI niyamasara goThavaNa tenI pAse zIkhele yarjuveda ekI kADhaye. karI che. okatAM lehIthI mizrita yajura jamIna para yajurveda yajurvedane mUrtimAna deva. paDayo. bIjA ziSyoe tetaranAM rUpa dhAraNa karIne pati brahmadevanA mAnasaputromAM eka | bhAga 4 okI kADhelI vidyA caNI lIdhI. A kAraNathI 40 a0 8. e okI kADhelI vidyA tarIya agara kRSNa kahevAI. yati (2) vizvAmitra RSinA putramAM eka | vidyA pAchI ApI daIne yAjJavalakya tyAMthI dila- bhAra0 anu07-58. gIra thaIne nIkaLI paDayo. eNe sUryanI upAsanA vati (3) samavaMzI Ayuputra nahuSa rAjAnA cha karIne jabaruM tapa karyuM. sUrya prasanna thaIne putromAM meTa. A virakta hatA. te bhAra A0 vaizaMpAyanane paNa khabara nahatI evA yajunne 68-33. tene zIkhavyA. sUrya ghaDAnuM (vAjina) rUpa tha6 somavaMzI Ayuputra yayAti rAjAne devayAnIlaIne yAjJavalkayane A manne zIkhavyA hatA. A nI kukhe thayelA be putromAMne mATe. A sarva navI zAkhAnA adhyApake jAte vAjina kahevAtA yAdavone mULa puruSa hato. A pitA (yayAti)nI ane saMhitAnuM nAma vAjasaneyI paDavuM. sUrya vRddhAvasthA je hetuthI lIdhI nahi, te jotAM Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tha6 78 yayAti e bahu jhINavaTavALe ane vicArazIla haze ema putrarUpa joDakuM jakhyuM hatuM temAMne putra. A jaNAya che. te hetu A pramANe hate. sarva pu. vivasvAnane putra hovAthI Ane paNa kavacita mAM A moTo hoI yayAtinI tenA para atyaMta vaivasvata kahyo che. cAlu manvantaramAM enI pAse ja prIti hovAthI, (yayAtie) ane pitAnI vRddhA- dakSiNanuM digdhAlatva che. A naciketA nAmanA vasthA levAnI AjJA karI. te uparathI A brAhmaNa putrane brahmavidyA zIkhavI hatI, te uparathI A vicAryuM ke mAruM tAruNya laI pitA mArI mAtA brahmavidyA saMpana hatA e khulluM ja jaNAya che. sAthe ramamANa thaze. ethI jeke pitAnI AjJA A pApIone zAsana karanAra che, tethI AnAM mAnya karI e kharuM, paNa aMzataH meM mAtRgamana daMDadhara, kAla, katAMta ityAdi nAmo che. te ja karyuM ema thAya. mATe te pitAne kahyuM ke A e puNyavAne tarapha saumya hoI dharmarAja evuM ApanI vRddhAvasthA mATe joItI nathI ane sArva- paNa enuM nAma kahyuM che. mAMDavya RSinA zApe bhauma padavI paNa mAre na joIe. A sAMbhaLI karIne A ja vidura rUpe pRthvI para ja hatA. yayAtie tene tathAstu kahI, sAdhAraNa rAjya ApyuM (mAMDavya zabda juo.) / bhAga 6-6, viSNu je laI te svastha beThA. 3-2, hari0 1-9, masya0 11-56, padma Ane sahastrajita, keSTA, nala ane ripu evA 5-8, vAyu84, brahma 6. cAra putro hatA. ANe avadhUtanI (dattAtrayanI) kRpA thamaka lekavizeSa / bhAra0 sa0 78-88. saMpAdana karI temanI pAsethI brahmavidyA prApta karI ghamadUta vizvAmitra RSinA putromAM eka | varAha hatI, tethI jo ke Ane sArvabhaumanI padavI 20, A0 64-13, ane anu. 7-51. nahatI te paNa, sarva rAjAomAM AnuM mAna ghaNuM yamalArjuna vRkSavizeSa, nAradanA zApa vaDe je ja hatuM. AnuM mRtyu kayAre thayuM e saMbaMdhe kuberaputra sthAvarani pAmI gokuLamAM ajunakoIpaNa graMthamAM kaze ulekha maLato nathI. | bhAra0 jaNanAM vRkSa banyAM hatAM te be. A0 63-7, bhAga 9-23, matsya 43, viSNu, thamI vivasthAna manu ane saMjJA ema thayelA 411, harivaM0 1-33, vAyu0 94 joDakAmAMnI kanyAvizeSa. AnuM bIjuM nAma thada (2) vidarbha dezane eka rAjA. Ane prabhA yamunA paNa che. te bhAga 6-6-40, 8-13-9, athavA sUmati nAmanI eka kanyA hatI, je Ape yamunA vivasvAna Adityane je kanyAputrarUpe jeDakara sUryavaMzI ikvAkalpanane sagara rAjAne ApI hatI. thayuM hatuM temAMnI kanyA. A yamanI bahena ane tha6 (3) bagaDAnI saMjJAvALA uparicara rAjAnA yamunA nadInI mUrtimAna devatA. (sUrya zabda juo.) putromAM eka | bhAra0 A0 64-44. yamunA (2) bhAratavarSIya nadI. (2. himAlaya zabda tha6 (4) vasudevane ilA nAmanI strIthI thayelA putro- juo.) / bhAra0 bhI9-16. mAMne eka. thama sahadeva ane nakuLa | bhAra0 A0 210-18, yama kalpAraMbha samayane dakSiNa dipAla, AnI thayAti semavaMzI Ayuputra nahuSa rAjAnA che strI dhUmaNuM. ane mAnasottara parvata uparanI putramAM bIje. Ane moTA bhAI yati. te virakta saMyaminI nAmanI nagarI te AnI rahevAnI jagyA. hevAthI paramahaMsa thaI araNyamAM gaye. tethI A AnA nAma uparathI dakSiNa dizAnuM pAmyA" evuM ja, pitAnI pachI rAjyane adhikArI thaye. eka nAma paDyuM. e dizAnuM e nAma haju paNa cAle che. kALe mRgayA nimiti e araNyamAM gaye hatuM tyAM thama (2) vivasvAna nAmanA AdityathI saMjJA Ape eka kuvAmAM kanyA devayAnIne paDelI joI. strInI kukhe vaivasvata manunA janma pachI, je kanyA- te veLA tuM keNa ane ahIM zAthI paDI ityAdi Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thayAti 78 thayAti pUchatAM, teNe pitAnuM vRttAMta kahyuM. Ane paNa tuM pai rAkhI te mArA putro che' ema devayAnIne kahyuM, koNa ItyAdi pUchatAM ANe pitAnuM vRttAMta kahI, A sAMbhaLI devayAnIe tene pUchayuM ke A putra devayAnIne kuvAnI bahAra kADhI. devayAnI zabda tane kenAthI sAMpaDyA ? zamiThAe kahyuM ke mArA juo.) devayAnIne bahAra kADhI yayAtirAja pitAne RtukALa samaye ahIM koI RSi AvyA hatA, nagara pAcho gaye. pachI tArA pitA jyAM tane temanI meM prArthanA karI. temanI prasannatAe karIne ApaNe tyAM mArI kanyA zarmiSThA dAsI thaI tArI meM Amane saMpAdana karyA. A tenuM kahevuM devayAnIne sAthe Avaze, evuM kahI devayAnIne samajAvI satya bhAsyuM kAraNa ke rAjAthI Ane putra thavAne vRSaparvA nagaramAM laI gaye. pachI devayAnIe pitAnA saMbhava ja nathI e vAtane ene daDha nizcaya hate. pitAne, mane yayAtie kuvAmAMthI bahAra kADhI ane tethI ja A bALakane kAMI kAMI vastuo ItyAdi vRttAMta kahI kahyuM ke mAruM lagna tenI sAthe vahAlathI ApI, zarmiSThAne AnaMda darzAvatI te kare. A uparathI zukrAcAryo yayAti rAjAne bolAvI svamaMdire pAchI AvI. tene devayAnI vivAhavidhithI ApI ane kAMI A vAtane kAMIka divaso thaI gayA hovAthI, kALa paryata tene pitAnI pAse rAkhyo. pachI ane devayAnIne zarmiSThAnA putra saMbaMdhI kazo devayAnI sahita tene vidAya karatI veLAe zukrAcArya paNa vahema na hovAthI, temane pharIthI jovAnI kahyuM ke rAja, mArI priya kanyA je meM tane ApI IcchAthI rAjA sahita pharatI pharatI te zarmiSThAne che tenI sAthe vRSaparvAnI kanyA pitAnI pratijJA tyAM AvI caDI. paraMtu rAjAnA manamAM te bhayane pramANe dAsI thaI Ave che, paNa tuM tenA tarapha pAra rahyo nahi. have zuM thaze e vicAra kare najara sarakhIye karIza nahi. jo ema karIza to che eTalAmAM ja zarmiSThAnA putrone devayAnI sahita mArI viduSI ane tapasvinI kanyA devayAnInuM rAjane Avele je temanI mAtAne kahyuM ke je, apamAna thatAM te mAruM ja apamAna karyuM ema amArA tAta AvyA che. A bola devayAnIne thaze ane tethI tuM anarthane prApta thaIza. te kAne paDayA eTale tene saMzaya utpana thayo, paNa uparathI ApanI AjJA pramANe vatIza ema kahI, A vAtane nizcaya karavAnA AzayathI teNe te zarmiSThA dAsI sahita devayAnIne laI pitAne putrane pAse bolAvyA, ane mamatAthI bALakane nagara AMbe. pUchayuM ke tamAre pitA ke? ane te kayAM che ? pachI Ane nItipUrvaka rAjya karatAM, ane Ama te pUchatI hatI tyAre rAjAe te bALakane pitAnA azokavanamAM devayAnI sAthe bahu kALaparyata netranI izArata karI ke mAruM nAma deze nahi vilAsasukha bhogavatAM, eka pachI eka ema yadu paraMtu chokarAM temAM kazuM samajayAM nahi, ane ane turvasu evA be suMdara putra thayA. AthI amArA pitA A, kahI rAjA tarapha AMgaLIo devayAnIne harSa thaze. tenI jANa bahAra, zarmiSThAne karI. A uparathI devayAnIne nizcaya thayo ke zarmiSThApaNa yayAtithI anu, tuhyuM ane puru evA traNa ne A putra rAjAthI ja thayelA che. putra thayA. ' have devayAnInA kepanuM zuM pUchavuM ? teNe lAgalI ekadA evuM banyuM ke, devayAnI pharatAM pharatAM ja zarmiSThAne pitAnI sAme belAvI ane kahyuM jyAM zarmiSThA rahetI hatI tyAM AvI caDI jue che ke, kema re duSTA! A putro meM RSithI saMpAdana te eka ekathI nAnA evA traNa putra tyAM rame karyA evuM asatya bhASaNa karI, te mane ThagI? te che. teNe zarmiSThAne pUchyuM ke A putra konA ? A have bola, e RSi te A ja ke ? zarmiSThAe uparathI zarmiSThA aMtaHkaraNamAM bhaya pAmI, te paNa namratAthI uttara Apyo ke, he devayAnI, tuM RSi Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yayAti kanyA hAI tAruM pANigrahaNu karanAra RSi sivAya anya kANu samartha hoya? tethI meM RSithI putra saMpAdana karyA evuM je kahyuM te mAruM khAlavuM asatya nahi, pazu kevaLa satya ja che. AvuM tenuM bhASaNu sAMbhaLI, tene tema ja rAjyane kAMI paNa na kahetAM, krodhavaza devayAnI peAtAnA pitA tarapha javA nIkaLI, A joI yayAtie tenI bahu prakAre prArthanA karI ke mArA doSa kSamA kara, paraMtu devayAnI te kazuMye sAMbhaLyA vagara zukrAcArya pAse gaI tyAre parama bhayabhIta evA yayAti paNa nirupAya banI tenI pAchaLa pAchaLa gayeA. 80 devayAnIe jatAM veta ja rAjAe kareluM kRtya pitAne nivedana karyuM, je sAMbhaLI zukrAcArya ne anivAra krodha UpajyeA, ane devayAnInI pAchaLa rAjAne adhamukha UbhelA joIne kahyuM ke, he mUrkha ! tu zu khAyeA hateA te A teM zuM karyuM... ? bhale, je artha sAdhavAmAM tArA taraphathI mArI putrInuM apamAna thayuM che, e vyavahAramAM tuM jarAgrasta thAe, Ama khelatAM ja, keTalAka samaya pachI lAgale ja yayAti rAjA jarAgrasta eTale vRddhapaNAne prApta thayA. jarA prApta thatAM ja yayAtie zvasurane (zukrAcA te) prArthanA karI ke, devayAnI sAthe viSayabheAganI mArI vAsanA haju tRpta thaI nathI, eTalAmAM tA mane jarA prApta thaI. te Apa tene kAMI upAya batAve. tyAre zukrAcAye kahyuM ke, jo ema che te| A vRddhapaNu putrane ApI, tenuM tAruNya tuM laI tArI kAmanA (vAsanA) pUrNa karI leje. e uparathI tene punaH prAthanA karI ke je putra mArI jarA le te mArI sAObhauma padavIne adhikArI thAya. zukrAcArya taraphathI A vAtanuM anumeAdana maLatA ja, devayAnIne laIne yAti tyAMthI nIkaLyA te peAtAne nagara pAche AvyA. yayAtinA nagaramAM AvyA pachI keTaleka kALa tenA putrA taruNu thayA che ema joI rAjae te sarvene peAtAnI pAse kheAlAvyA, te yaduthI mAMDI yayAti krame krame sarvene tame mArI jarA le ane tamAruM tAruNya mane Ape, evI AjJA karI. paraMtu cAre putrAe te amAnya karI, evu... joI temAMnA sathI nAnA purue vicAra karyo ke jo huM paNa AmanI peThe nA kahIza, teA pachI pitAne kAnA taraphathI AzA rAkhavAnuM rahyuM ? tethI emAM dharma hai| ke adharmI hai!, ema kahI teNe peAtAnu tAruNya pitAne ApyuM ne pitAnI jarA pote lIdhI, A tAruNya vaDe yayAtie devayAnI sAthe yatheccha viSayasukha bhogavyu, te pachI vairAgya thatAM, putranu tAruNya pitAne ApyuM hatuM mATe ene sAbhauma pada ApI ane itara putrAne sAmAnya rAjya ApI, peAtAnI jarA pAchI laI devayAnI sahavartamAna tapane athe araNyamAM gayA. A ja veLAe tene mAdhavI nAme eka kanyA thaI hatI ema jaNAya che. eka samaye vizvAmitra RSinA ziSya gAlava yayAti pAse zyAma jAtinA gheADAnI yAcanA karavA AvyA hatA. rAjyae peAtAnI pAsenA jeTalA hatA teTalA azvo ApIne peAtAnI kanyA mAdhavIne laI jaIne jenI pAse evA gheADA hAya tenI pAsethI A kanyA ApIne te sa MpAdana karavAnuM kahI tene A kanyA ApI hatI. A kanyAne judA judA rAjAone ApIne ene gheADA meLavI dIdhA hatA. (3. gAlava zabda juo.) sArAMza ke ANe tapa karIne deha zuSka karI deha - prANunA viyAga thatAM, devayAnI sahita svarga mAM gamana karyuM.... / bhAra. Adi. a0 84-93, matsya a024-36. kAMI kALe Atmastuti karavAne lIdhe Anu svargamAMthI patana thayuM tyAre AnA dohitra eTale mAdhavInA putrA aSTaka, pratana, vasumanA ane zibi e cAre jyAM tapAdi karma karatA hatA tyAM ja daivagatie enuM AvavuM thayuM. pachI Ane aMte emane paraspara savAda thatA hateA tyAM mAdhavI paNa akasmAta AvI caDhI. teNe peAtAnuM tema ja peAtAnA cAre putronuM puNya ApI Ane punaH svargI meAyeA. / bhAra udyoga0 120-123. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuvakIta yuvakIta yuvakIta bhAradvAja nAmanA keI eka RSine putra. Azrama karI potAnA arvAvasu ane parAvasu ema Ane tema ja AnA pitAne uttama prakAranuM adhya- be putro ane eka putravadhu sahavartamAna raheto thana na hovAthI, te baMnenI gaNanA RSimaMDaLamAM hovAthI, Ane ane temane snehabhAva thayo hato. na hatI. ethI ANe adhyayana karyA sivAya sarva tethI A eka kALe sahaja emanA Azrame gaye. vedanuM jJAna pitAne tema ja pitAne udaya thAya e paraMtu raMbhyaRSi tema ja tenA bane putre koI hetuthI tapa AraMvyuM. ekadA IMdra pRthvI para pharatA AzramamAM na hovAthI gaMdharva strI jevI rUpavatI hatA. temaNe Ane tapa karate joI pUchayuM ke tuM raMbhyanI putravadhU tyAM ekalI ja che ema ANe zA hetu mATe tapa kare che ? ANe Idrane pitAne dIThuM. A uparathI Ane durbuddhi utpanna thaI ane heta nivedana karyo. te sAMbhaLI Idde kahyuM ke guru- tuM mArI viSayavAsanA tRpta kara evuM ene kahevA sevApUrvaka adhyayana kare te tane veda prApta thAya; lAgyuM. e bAIe ghaNI AnAkAnI karyA chatAM, Avo vyartha zrama karIza nahi. Ama belI te Akhare enA zApa bhaye tenI mAgaNI svIkArI, gayA to paNa ANe tapa cAlu ja rAkhyuM. A AnI kAmecchAne AdhIna thaI. enA gayA pachI Idra brAhmaNanuM rUpa dhAraNa karyuM ne AnA Azrama snAna karyuM ane zvazura Azrame AvatAM ja AnI pAsenI nadImAM mUThIe mUThIe laI retI nAkhavA badhI vAta temane kahI dIdhI. AnuM AvuM duSkRtya mAMDI. e ANe dIThuM eTale pUchyuM ke he brAhmaNa, ane baLAtkAranI vAta sAMbhaLI lAgalo ja raibhya A tuM zuM karI rahyo che ? brAhmaNe kahyuM ke A gaMgA havana karavA beThe. eNe potAnI eka laTa maMtromANasothI utarAtI nathI ane aDacaNa paDe che cAraNa sAthe hemI eTale kuMDamAMthI eka suMdara mATe pALa karIne huM pUla bAMdhuM chuM. Avo uttara strI nIkaLI eka bAju UbhI rahI. pachI bIjI sAMbhaLatAM ja ANe tene kahyuM ke Ama pUla zI laTa homI eTale eka rAkSasa nIkaLyo. Ama eka rIte thaze ? brAhmaNe pratyuttara vALyo ke jo Ama suMdara strI tathA rAkSasa nirmANa karI, temane eNe karyAthI pUla nahi thAya, te gurusevApUrvaka adhyayana evI AjJA karI ke, tame ekanI pAchaLa eka, ema karyA sivAya vedajJAna paNa kayAMthI prApta thaze ? yavakrata pAse jAo, ene moha pamADI, mArI, brAhmaNanuM A vacana sAMbhaLI e iMdra che ema ANe pitapotAnuM kAma karI pachI pAchAM Avo, AjJA jANyuM ane tene kahyuM ke sAruM, tyAre huM have pramANe te strI yavakrata pAse gaI ane tene madhura tapa samApta karuM chuM. A uparathI iMdra prasanna thaI, vANIthI moha utpanna karyo ane enI pAsethI tane vedanAna prApta thAo e AzIrvAda Apyo enuM kamaMDala laI lIdhuM; ne je te AnI sAthe ne tatkALa aMtardhAna thayA. zarIrasaMga karavA jAya che ke tarata ja rAkSasa tyAM pachI ApaNe ghera AvI banelI saghaLI hakIkata jaI pahoMcyA. tene jotAM ja yavakrIta zuddha thavAne pitAnA pitAne kahI kahyuM ke cAle, have ApaNe pANI sAru jue che te kamaMDala na maLe. jAte sarve RSione parAjaya karIe. A uparathI apavitra hato mATe; zuddha thavA taLAva tarapha doDatAM bhAradvAje ene garva utAravA bAladhi RSi ane te ane nadI tarapha nAsatAM te paNa jaLa vagaranI tenA putra medhAvIne itihAsa tene kahyo. e sAMbhaLI sukAI gayelI dekhAI. pachI pitAnI agnizALAmAM ANekarela manasUbe phera. (bAladhi zabda juo.) * saMtAI javA nAsavA lAgyo; paraMtu agnizALAne yavakrIta ane ene pitA jyAM rahetA hatA tyAM dvArakSaka ane pitAne eka janmAMdha za8 pAse ja vizvAmitra RSine putra renja RSi sevaka hatuM, teNe Ane na oLakhI aMdara javAne Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thavIta pratibadha karyAM. eTalAmAM teA rakSase AvI Ane mAryA ane pote jatA rahyo. yavakrItane rAkSase mAryo te veLA tene pitA AzramamAM na hatA, eTale tene e vAtanI khabara na hAvAthI hAmanI veLA thatAM ja te dhera AvyA ane nitya pramANe snAna karI heAmazALAmAM gayA, paraMtu nityaniyama pramANe te divase agnie ane darzana Apyu. nahi. tethI ene Azca lAgyuM ke Aja Ama kema banyuM! e uparathI lAgaluM ja teNe dvArarakSaka zUdrane pUchyuM ke Aja ahI* aANu AvyuM hatuM ? teNe namratAthI kahyuM ke pAchaLathI ahIM eka rAkSasa jevuM kAI AvyuM' hatu te teNe keAIne mAryo. A sAMbhaLI bhAradrAja ne za`kA AvavAthI AzramanI AsapAsa jovA lAgyA teA yavakratane marelA paDelA dIThA. A joI bhAradvAjane anivAra zAka thayA ane tarata ja yuvakrItanA zabane dahana karI jeNe mArA putrane marAvyA te peAtAnA putrane hAthe ja maraNa pAmo, evA zApa daI pe|te paNa agnipraveza karI dehatyAga karyo, bhAradvAjanA zApa pramANe ja pAchaLathI vaizya RSine vadha pAvasu nAmanA tenA putrane hAthe ja thayeA. parAvasu ane arvAvasu bannene bRhadyumna rAjAe yajJa karavA teDayA hatA. tyAMthI eka veLA parAvasu peAtAnI strIne maLavA AvyA. pATI yakSa yavana yavanadezIya leAka, e zUrA ane jANukAra che, eTale svecchAthI kAMIka bhinna dekhAya che. eTaluM ja. emanI gaNunA veda bahAra che. (mleccha zabda juo.) 82 yavana (2) kALayavana nAmanA yavana jene zrIkRSNe mukhyakuMdanI guphAmAM pravezAvIne maraNuzaraNu karyA hatA te. yavana deza A dezanA dakSiNa ane pazcima dizAnA bhede karIne be prakAra che; te pratyekanA vanamAM jovA. thavayasa priyavrata putra IjivanA sAta putrAmAMne eka nAnA, AnA vanuM e ja nAma che. yavayasa (2) plakSa IpamAMnA khIjo va thayA plakSopamAMnA khIje va thatrayA (2) yavayasanuM khIjuM nAma. yavasa AThamA sAvi manunA thanArA putrAmAMne eka. catrakSA bhAratavaSIOya eka nadI. / bhAra0 bhI 9. yavanIra seAmavaMzI purukuLAtpanna hastirAjAnA putra devamIDha athavA miIDhane putra. Ane putra kRtimAna, yavanIra (2) seAmavaMzI purukuLApana hastiputra ajamIDhanA putra nIrava zIya bhaIzvanA pAMca putrAmAMnA bIjo. yazAdA haviSma ta pitaranI mAnasakanyA; sUrya vaMzI aMzumAna rAjAno . AneA putra dilIpa rAjA. yoAdA (2) gokulAdhipati naMdanI sro, gAkulamAM zrIkRSNanI pAlaka mAtA. ca ADhIne gADha vanamAM pharatAM peAtAnA pitAne mRga samajI AtmarakSAthe" mArI nAkhyA. vaijyanA rAtanA samaya hatA, ane U'dheTA parAvasue mRga-yazAdA (3) sAmavaMzI hastinI bhAryA. ane putra te vidhu...jjana (vikuNDana). / bhAra. A0 63-37, paroAdhara dukha pAMcAlane putra. Ane daurmukhI paNa kahe che. / bhAra. droNu. a0 185-5. yoAnadI kaliyugamAM kilakilA nagaromAM thayelA rAjavizeSa. / bhAga0 12-1-33, yazAvatI ekAvalI nAmanI eka rAjakanyAnI sakhI. yaska eka brahmaSi`, (3. bhagu zabda juo.) yakSa daivayenimAMnI eka jAtivizeSa brahmadeve keTalAMka prANI utpanna karyA pachI temane pUchyuM ke viMjhuma :' (zuM karuM ?) temaNe 'rakSdhva'' (rakSaNa kare) ema kahevuM joItuM hatuM tene badale temAMthI kreie khIjo putra arvAvasu parama suzIla hatA. teNe ugra tapa karI devAne prasanna karyA ane temanA prasAda vaDe bhAradvAja, tenA putra yavakrIta, tema ja potAnA pitA raibhya e traNene sajIvana karI, parAvasune brahmahatyAthI mukta karyAM. A uparathI paraspara snehamAM adhika vRddhi thaI ane putra sahavatta'mAna bhAradvAja RSi arvAvasunA upakAranAM vakhANa karatA peAtAnA Azrame gamana karatA hatA. / bhAra. vana0 140-233, a Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 83 yakSagraha 'yakSAma' ane koIe 'jJAna' ema uttara ApyA. e krame yakSa ane rAkSasa thayA. / vA0 rA. uttara0 sa0 3. manuSya ce|nithI caDhiyAtI jAtivizeSa. ee dhanapati kuberanA sevake gaNAya che. emanI utpatti saMbaMdhe judA judA graMthakArA judI judI vAta kahe che. emanAmAM kArya lAkSaNika vizeSatA nathI; paNa sAmAnyataH te bilakula upadravakArI na heAvAthI puNyajanA kahevAya che. kAI kAI vakhata te aTakacALAye kare che, kAlidAsa kavinA 'meghadUta' kAvyanA nAyaka paNa eka yakSa hatA. yakSagraha kamaha te ja. / bhAra. 10 230-53, pakSI yakSa strI. / bhAga0 10-90-9, yajJa svAyaMbhU manvantaramAM ruci nAmanA RSine AkRti nAmanI strIno kUkhe thayelA putra. Ane svAyaMbhU manue ruci RSi pAsethI putrika dharmI pramANe pAchA lIdheA hate. (peAtAnI kanyA, ene putra thAya te mane pache ApavA e sa`ketathI kAIne --- ApavI te putrikAdha`.) Ane dakSiNA nAmanI strI hatI ane tenI kUkhe AnAthI bAra daiva utpanna thayA hatA. te tuSita nAmathI jANItA che. (tuSita zabda jue.) A yajJa viSNune avatAra heAi, te ja manvantaramAM svargamAM IMdra paNa hatA, ane te ja kAraNathI pahelA manvantaramAM dakSiNA e IMdrANI hatI. yajJatu eka kaurava. yajJakApa rAme mArelA rAvaNa pakSanA be rAkSasa / vA0 rA yuddha sa0 9 ane 43. yajJadatta bhagadattanA putra. eNe sahastrArjuna joDe yuddha karyuM" hatuM. / azva0 75-76. tharsApa'DAyana eka brahmarSi (3. bhRgu zabda jue.) yajJamAhu priyavrata rAjAnA dasa putramAM trIjo surAdathI vaiSTita zAmAlidvIpanA A adhipati hatA. evuM peAtAnA dvIpanA peAtAnA putronA ja nAmanA sAta bhAga karI, te pratyekane ekaekane adhipati karyA hatA. temanAM nAmaH surAcana, yAmI saumanasya, ramaNUka, devava, pAribhadra, ApyAyana ane avizAna evAM hatAM. yajJavalkaya yAjJavalkaya RSinA pitA. yajJavarAhu zvetavarAha zabda jue. yajJavAhu agastya kuleAtpanna eka RSi yajJazata laMkAmAMne! eka rAkSasa. yajJazatru lakAmAMne rAkSasivazeSa, yajJasena pRSatarAjAnA putra drupada rAjAnuM bIjuM nAma / bhAra A0 110-7. yajJazrI kaliyugamAM thayelA bahusa MjJaka rAjAe paikI zivasjadanA putra. ene putra vijaya / bhAga0 12 1-27. yajJaheAtra trIja uttama manunA putromAMnA eka putra. yAja yAjopayAja zabda jue. yAjopayAja yamunAne tIra rahetA krAI kAzyapagotrotpanna RSinA putra. A banne saheAdara hAI temAM yAja mATe ane upayAja nAnA hatA, upayAja parama niHspRha hatA, paraMtu yAja tevA na hatA. tethI ja teNe dravyanA le:bhe drupadanA yajJa karI temAMthI droNAcArya te mAre evA dhRSTadyumna nAmaneA putra utpanna karI ApyA. kRSNA draupadI paNa tyAM ja utpanna thaI hatI. (drupada zabda jue.) | bhAra. A. 149-8, bhAra0 A0 181-22. yAdava yadurAjAnA saghaLA vaMzaja. yAna svAyaMbhU manvantaramAMnA vasiSTha RSinA sAta putrAmAMnA eka. yAma svAyaMbhU manvantaramAMne| devavizeSa, yAmI cAlu manvantaramAMnA dharmAMRSinI dasa strIemAMnI eka. A prAcetasa dakSanI kanyA. tene sva nAmanA putra te nAgavIthI nAmanI kanyA evI e sa Mtati hatI. yAmInu jAmI evuM nAma paNa kAI ThekANe maLI Ave che. yAmunagiri ekanI saMjJAvALA himAlayanuM zikharavizeSa. pAMDave| gaMdhamAdana uparathI nIkaLI dvaitavanamAM AvatAM A zikhara upara vizAkhayUpa nAmanA sthaLe rahyA hatA. ahIM eka veLA bhImasana mRgayA mATe araNyamAM gayA hatA. tene nahuSa rAja Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAyunagiri 84 yAjJavaya agatyanA zApathI je ajagara thaI paDayo hato teNe AnI pAse karAvatA hatA: arthAta te zAkhA A pakaDo. bhImasene ghaNA prayatna karyo paNa tenA zIkhatA hatA. taittirIya zAkhA, zAkhA kahevAya mukhamAMthI chUTI zakayo nahi. bhImasenane araNyamAM che eTaluM ja, bAkI te kevaLa samama yajurvedanI ja ghaNe vilaMba thaye jaIne yudhiSThara tene zodhavA pratimA rUpa heI, tenI kaheNuM atizaya manohara nIkaLyA ane zodha karatAM karatAM jue che te hevAthI te yAjJavalayane zIkhavavAnuM kAraNa e tene ajagare pakaDele dIThe. yudhiSThire ajagaranI hatuM ke, eka te te vaizaMpAyana RSine bhANeja ghaNI stuti karI. te sAMbhaLI ajagare manuSya hato, ane te uparAMta te uttama AcArasaMpanna hate. vANI vaDe tene keTalAka prazno karyA; tenA uttara eka veLA evuM banyuM ke, sarva moTA moTA yudhiSThira taraphathI maLatAM ja, nahuSanI sapadehathI RSione eka sthaLe, amuka veLAe savee mukti thaIne te svargamAM gayA. bhImasena paNa AvavuM, ne je na Ave tene brahmahatyAnuM pApa tenAthI mukta thayA. | bhAravana a0 178-181. e saMdezo maLyo. A uparathI sarva RSio vAyunagiri (2) gaMgA ane yamunA e benA maya niyamita sthaLe niyamita vakhate bhegA thayA. temAM bhAga-doAbamAM Avela eka parvata. AnI vaizaMpAyana RSine paNa AmaMtraNa hatuM. paNa te taLeTImAM prave parvazAla nAmanuM eka gAma hatuM. kAMI kAraNane lIdhe A samAjamAM jai zakayA yamunadeza pUrve zUrasena ane pazcime brahmavata deza, nahi. tethI niyamanuM ullaMghana karyA mATe temane e benI vacce yamunAtIre Avele dezavizeSa | brahmahatyA lAgI. tenuM nivAraNa karavA temaNe bhAga 1 &0 a0 10, - 1 8 9 ba0 10, pitAnA sarva ziSyane AjJA karI. A savee yAmuni eka brahmarSi. (kazyapa zabda juo.) mAnya karIne te pramANe sarva nivAraNa karavA lAgyA, yAyAvara jarakAru vaMzakartA RSio | bhAra0 A0 te pramANe yAjJavalkaya paNa nivAraNa karavA lAgyo 33-18, A0 45-16. heta te te ThIka, paNa teNe vaizapAyanane kahyuM ke vAska yaska RSine putra ane tenA vaMzajo (3. ApanA pAtakanuM nivAraNa karavA mATe A bIjA bhagu zabda juo.) eka yAske vaidika manTo upara ziSyo bALaka hevAthI asamartha che. huM ja svataH TakA lakhI che. te vaiyAkaraNa pANininA pahelAM ekale tenuM nivAraNa karIza; kAraNa ke huM te thayo hovo joIe kemake pANini AnA graMtha sarvathI vaye moTe hAI sazakta chuM. yAjJavalkayanuM mAMthI pitAnA graMthamAM avataraNe Ape che. A belavuM joke bIjAonI dayAnI khAtara hatuM yAjJavalkaya yajJavalkaya RSi te ja, (3. vasiSTha zabda paNa Itara brAhmaNanA apamAna karavA jevuM juo.) hevAthI vaizaMpAyanane tenA para kola Avyo ne yAjJavaya vasiSTha kalopana yAjJavalkaya RSino tarata ja tArI zIkhelI zAkhA pAchI ApI de. ja A putra hovo joIe ane tethI ja AnuM AvI Ane AjJA karI. A sAMbhaLI yAjJavalakatha A nAma paDyuM joIe. svAyaMbhU nAmanA bhayabhIta thaIne prArthanA karato kahevA lAgyuM ke vyAsanA saMpUrNa cAre vedanuM adhyayana karanArA A mAre aparAdha kSamA kare. have pharIthI huM cAra ziSyamAM samagra yajurveda bhaNelA vaizaMpAyana AvuM karIza nahi. paraMtu vaizaMpAyana bolyA ke RSine A yAjJavalakaya ziSya hatA. vaizaMpAyana je huM Aja tAro A aparAdha kSamA karuM, te yajurvedanI RAzI zAkhA karI temAMthI pratyeka A sarva brAhmaNe mane pakSapAtI dhAraze, kema ke te eka eka RSine zIkhavatA hatA. jenuM prastuta huM tAre mAmA thAuM chuM. mATe have vizeSa tattarIya zAkhA evuM nAma cAle che tenuM adhyayana kazuM paNa na kahetAM mArI karelI AjJA pramANe Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAjJavalakya yAjJavaleya tAruM adhyayana pAchuM ApI, ahIMthI cAlatA janakano putra bahadratha nAmane chaThTho janaka jene thA. nahIM te zApa daI bALI bhasma karIza. A daivarAti kahetA hatA tenA kAna sudhI pahoMcI. chevaTanA bolo sAMbhaLI ane duHkhanI parAkASThA (A yAjJavakaya kRSNadvaipAyana vyAsanA ziSya thaI ane brAhmane apamAnakAraka bela bolAyA vaizaMpAyanane ziSya nahi. kRSNadvaipAyananA samayamAM tene mATe pazcAttApa paNa thayuM. paNa have tenuM phaLa te mithilA nagarImAM bahulAzva janaka rAjya karate zuM ? pachI ANe nirupAya banI, vidyA pAchI hatuM ane te videhavaMzane pacAsamo janaka hatA.) ApI. te ja yAjJavalkyanI pAchI ApelI A devarAti janaka mumukSu hato; koI pUrNa zAkhAnuM pAchaLathI taittarIya zAkhA evuM nAma brahmaniSTha hoya te tene meLavI tene zaraNa javAnI paDayuM. (yajurveda zabda juo.) tenI IcchA hatI. AthI teNe yajJa nimitte aneka pachI yAjJavalkayanA manamAM evuM thayuM ke have RSione belAvyA, temAM yAjJavalkayane paNa adhyayana saMbaMdhI zuM karavuM. vaizaMpAyana sarakho bolAvyo hato. ene tyAM AvelA RSionA guru pRthvI para maLavo durlabha, te bIjA konI pAse samAjamAM AzvalaRSi, jaraskAruputra A bhAga jaI adhyayana karavuM ? A pramANe manamAM RSi, jene lAhyAyani kahetA te bhavuRSi, cAkrAyaNa vicAra karatAM have pRthvI para keIne guru ja karavo saMjJaka uSastaRSi, koSItaka saMsaka kaheDa RSi nahi evo nizcaya karI sUryArAdhanapUrvaka ANe ane AruNi saMjJaka uddAlaka RSi ane vAcaskevI tapane AraMbha karyo. tapane aMte sUryadeva prasanna saMjJaka mahAbrahmaniSTha gAgo nAmanI eka paramathayA. temanI taraphathI Ane vedanI je zAkhA hasinI ane te uparAMta vidagdhAkhya saMjJaka prApta thaI, te vAjasaneyI evA nAmathI sAMprata zAkaya RSi, ityAdi aneka RSio AvyA hatA. samaye prasiddha che. pUrvanuM adhyayana yAjJavalkaye te pachI daivarAti janake sonAnAM ziMgaDAM vaizaMpAyanane pAchuM ApyuM. ene artha ema ke vagerethI yukta gAyane siddha karI, sarva RSione te adhyayana pAchuM ApatAM ja tenI yAjJavajyane kahyuM ke tamArAmAM je sahuthI zreSTha brahmaniSTha hoya viramRti thaI gaI. teNe A gAya laI javI. rAjAnuM A belavuM veda uparAMta sUrya pAsethI A brahmavidyA sAMbhaLI, sarva RSie brahmavidyA saMpanna hatA paNa saMpAdana karI. pRthvI para AvI kAtyAyanI te paNa potapotAnA manamAM vicAra karavA lAgyA ane mitreyI evI be strIonA sAthe krame krame ke, je apaNe gAyo laIe te ApaNe ja mAtra lagna karI, gRhastha dharmanuM AcaraNa karato karato, brahmaniSTha ane bIjA tevA nathI ema jaNAya tethI pitAnA Azrame zAMtithI rahevA lAgyo. bIja RSionuM apamAna thAya. e zaMkAthI koIe yAjJavalkaye pachI, zIkhI AvelI zAkhAnuM gAyo laI javAnI dhRSTatA karI nahIM. adhyayana karavAne krama zarU karyo. navI zAkhAnuM A joI yAjJavalkaye pitAnA proktakArI nAmanA adhyayana vilakSaNa hastasvaravALuM hovAthI traNa ziSyane AjJA karI ke "are, A gAyo yAjJavalaya vedanA pila Adi RSione apriya thayuM. te ja nAmane brahmaniSTha brAhmaNa laI jAya che eTaluM pramANe yAjJavalakyanA mAmA vaizaMpAyana ane tenA moTethI bolI tuM gAyo ghera laI jA. A pramANe ziSyone paNa apriya thayuM. eTale jo ke vedA- gAyo letAM ja te sabhAmAM ghaNuM hehA thaI rahI. yayana saMbaMdhI te tenI pratiSThA vizeSa jAmI pariNAme yAjJavalkaya sAthe temAMnA pratyeka mANase nahi. te paNa brahmavidyA saMbaMdhe tenI kIrti ghaNuM niranirALe vAda karyo. te sarvene yAjJavalkaparAjita prasarI - te eTale sudhI ke videhavaMzanA devarAta karyA. A uparathI bIjA RSie te zAMta paDyA, Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAjJavalkaya paNa vidagdhAgya saMjJaya zAkaya (RgvedamAMnI zAkalya zAkhAnA prava`ka) RSie yAjJavalkyanI atizaya niMdA karavAthI, tenuM peAtAnuM ja mAthu UkhaDI paDI enuM mRtyu thayuM. sarva RSie tAtAne Azrame gayA. pachI janake AnI pAse brahmavidyA saMpAdana karI. tyArabAda A paNa peAtAne Azrame gayeA. yAjJavalkaya gRhasthAzrama karatA hatA. tenI srI maitreyI tenI pAsethI brahmavidyA saMpAdana karI utkRSTa brahmaniSTha banI hatI. maitreyIne saMtita muddala ja thai nahi, kAtyAyanIthI mAtra caMdraSTAMta, mahAmedha ane vijaya evA traNa putra thayA heAya ema jaNAya che. cauda hAra ziSyA ane A traNene mahAdevanA zApe karIne rAkSasa yAnamAM avataravuM paDayuM hatu. (1. caMdrakAMta zabda jue.) yAjJavalkayane tenA mAmA vaiza pAyane atizaya herAna karyo, mATe te divasathI peAtAnA zarIrasabadha sudhdhAM mAmAnA gAtramAM na karavA, AvA tene karelA niyama AjaparyaMta vAjasaneyI zAkhAvALA pALe che. yAjJavalkaca zukla yajurveda, zatapatha brAhmaNu, bRhadAraNyaka ane yAjJavalkacasmRtinA kartA tarIke prasiddha che. e vaiyAkaraNI kAtyAyananI pUrve thaI gayA. dhaNuM karIne e manunI pachIthI thayeA haze, enI lakhelI yAjJavalkayasmRti te| manunI smRtinI pachIthI lakhAI che, e nakkI che. e bAli nAmanA brahmarSi'nA, ane mukhyatve vaiza`pAyanane ziSya hatA. yudhiSThire karelA rAjasUya yajJamAM e hAjara hatA ema mahAbhAratamAM kahyuM che. zatapatha brAhmaNumAM kahyuM che ke e sItAnA pitA, videhanA rAjA janakanA darabAramAM hatA. janakane ghaNA brahmaNNAnI sAthe saMvAda thayA hatA. A savAde enI sUcanAthI thayA DhAI, A sa`vAdAmAM e janakane puSTi ApatA. yAjJavalkaca te kAle pracalita jJAnanA zikSaNu ane kriyAonAM vidhAnAnI viruddha hatA, ane saMvAdAmAM badhA brAhmaNAne harAvatA. vidagdha zAkalya yAjJavalkaya karIne eka brAhmaNu eneA sAmAvALAe hateA; pazu yAjJavalkaye ene harAvIne zApa ApyA hatA. e zApane laIne zAkalyanuM mAthuM UkhaDI jaI, e maraNa pAmyA hatA, ane enAM asthi cAra leke laI gayA hatA. yAjJavalkaya kArya tyAga ane dhyAnanI mahattA jaNAvatA heAvAthI e yeAgane pravartIka gaNAtA. enA upadeza vaDe jIdda bhagavAnanA khAdha grahaNu karavAnI leAkeAnI ceAgyatA thaI ema kahevAya che. ene be strIo, maitreyI ane kAtyAyanI nAme hatI. maitreyIne eNe potAnI philasUphI zIkhavI hatI; ane e meATI viduSI banI hatI. peAtAnA enzya'Ta sa`skRta liTarecara' nAmanA pustakamAM 22me pAne sva. mekSamUlare maitreyI ane yAjJavalkayanA saMvAdamAMthI avataraNa ApyA, jemAM yAjJavalkaye peAtAnI philasUphrI samAvI che. je dharmabhedane yAjJavalkaya utpAdaka agara agresara hatA, temAMthI zukala yajurvedanA udbhava thayA che. A vedanA e utpAdaka agara agresara heAvAthI keTalAka A vedane vAjasaneyI sahitA kahe che. zatapathabrAhmaNu ane bRhadAraNyakamAM yAjJavalkaye, keTaluM banAvyu, te saMdigdha che. vakhate keTalAka bhAga eNe karyA haze ane keTalAka enI dekharekha nIce saMgrahAyA haze. keTalAka vaLI emAM yAjJavalkaca ane enA mata aMge lakhelu hAvAthI enuM vAjasateyI nAma paDayu ema paNa kahe che. bRhadAraNyaka yAjJavalkaya krAMDa nAmanA bhAga tA aneA peAtAnA lakhelA nahi hrAya kemake A bhAgamAM enI kAti ane guNAnuvAdanAM ja gAna DhAvAthI ghaNuM karIne e enA maraNa pachI lakhAyA haze. yAjJavalkacasmRti manusmRtinI pAchaLathI lakhAI che; ane manusmRti karatAM emAMnA niNyA cokkasa, yathA ane kaDaka che A graMthanuM mahattva mAtra manusmRti karatAM ja UtaratuM che. A graMthanI 'mitAkSarA' nAmanI TIDhA baMgALA sivAya AkhA hiMdustAnamAM mAnya che. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAjJavekya yudhiSThira yAjJavalakya (2) vizvAmitranA putra mAne eka RSi. pRthA athavA kuMtI nAmanI strInI kukhe thayelA traNa yAjJaseni dhRSTadyumnanuM nAmAntara. | bhAra0 bhIru putra mAne cha. A yama-dharmanA maMtraprabhAvathI 112-19. ja hate mATe dharmarAja evA nAmathI prasiddha yAjJasenI draupadInuM bIjuM nAma.. hatA. Ane svabhAva pApabhIru, dayALu ane prANIthAya eka brahmarSi. (3. bhaguzabda juo.) mAtranuM mitratva saMpAdana kare e hevAthI yukta pAMcamAM revata manunA thaI gayelA putromAM Ane kaI paNa kadI paNa dveSa karatuM nahi; ane eka. teTalA ja mATe sarva koI Ane ajAtazatru kahetA. yuga kRta, tretA, dvApara ane kali evA cAra kAla- eNe kaI kALa sudhI kRpAcArya pAse dhanurvidyAne vibhAga. | bhAra0 va0 151-11. abhyAsa karyo hato. bhISma droNAcAryane rAkhyA yugadhara bhAratayuddhamAM droNane hAthe maraNa pAmelo tyAre tenI pAsethI AnI te vidyA saMpUrNa thaI te eka sAtyaki putra. A pAMDavo tarapha hate. / bhAra0 paNa AnI khyAti pathavidyAmAM pravINatAne laIne dro0 16-42. vizeSa che. te uparAMta ANe barbara bhASAne paNa yugadhara (2) bhAratavarSIya dezavizeSa. | bhAra0 sAro abhyAsa karyo hato. bhImae adhyAya 9. pAMDa moTA thayA ane duryodhanAdi temane yugapa ekaDAnI saMjJAvALA devagaMdharvomAMne eka. harSa karavA lAgyA, evuM dhRtarASTrane jaNayAthI, cudhAjita kekaya dezanA rAjA azvapatine putra ane paraspara kaleza adhika na vadhI jAya e hetathI dazarathanI strI kaikeyIno bhAI. rAmalakSamaNanA mithilA te, Ane baMdhu sahavartamAna vAraNAvata nagaramAM nagarImAM vivAha samAraMbha samaye A AvyA hatA. rAkhavo evuM manamAM AvyuM, tyAM jaI rahevAnI ane pachI ayodhyAthI pAchA jatI vakhate potAnA AjJA karI. te pramANe A tyAM jaI rahyo. paraMtu bhANeja, bharata ane zatruna banene pitAne deza je sthaLe rahevAnuM hatuM tyAM duryodhane A jAya tenA laI gayo hato. | vA0 ra0 bA0 sa0 77. pahelAM ja evI vetaraNa karI rAkhI hatI ke emanA sudhAjita (2) sUryavaMzIya dhruvasaMdhi rAjAnI bIjI rahevAnA mahelane tarata ja agni lagADavo, jethI zrI lIlAvatIne bApa. A avaMtI dezane rAjA A baMdhusahita satvara baLI mare. duryodhananA A hate. (8. sudarzana zabda juo.) duSTa manasUbAnI vidurane khabara paDI gaI hatI, yudhAjita (3) somavaMzIya yadukuLo5na sAtvata- tethI pAMDavone vaLAvavA javAne nimitte temanI putra vRSNuinA be putromAMne bIje. Ane zini sAthe sAthe jaIne teNe barba2 bhASAmAM yudhiSThirane ane anamitra evA be putra hatA. e vAta kahI dIdhI. A uparathI vidura paNa barbara cudhAmanyu bhAratayuddhamAM pAMDavapakSane pAMcAla. A bhASA jANatA ja haze e spaSTa jaNAya che. AvI svataMtra yuddha karanAro hato. AnA rathanA ghoDAne rIte te khabara kahevAne hetu e hatuM ke bhIma raMga kAbaro hate. | bhAra0 droNa. a23-4. vagerene A vAtanI lagIre khabara paDe nahi. vidure * tathApi pachIthI te yudhiSThirane cakkarakSaka thayo je guhya vAta kahI tene uttara ANe huM samaja hatA. yuddha samApta thayA pachI rAtre taMbumAM sUtA e barba2 bhASAmAM thayelI ubhayanI vAtacIta hatA tyAre azvatthAmAnA hAthe tenuM mRtyu thayuM vyAse bhAratamAM te bhASAnA ja zabdomAM lakhI hatuM. | bhAra0 sau0 8-43. hata te bahu sAruM thAta, kAraNa ke te konI ane yudhiSThira somavaMzI purukuLatpanna ajamaDhavaMzanA kevI bhASA hatI tene nirNaya karavAnuM Aje kururAjAnA putra jadunu rAjAthI thayelA pAMDu rAjAne ApaNane prApta thAta. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yudhiSThira yudhiSThira pitAnI mAtA ane baMdhu sahavartamAna A putro sahita lAkSAgRhamAM ja rahI hatI. paraMtu lAkSAgRhamAM rahetA hatA; enA saMrakSaNane bahAne agni zAMta thatAM temAM sAta muDadAM dekhAyAM. eka dhane parocana nAmanA yuvAnane maka hatA. te purocana yavananuM ane e bhIlaDIne tenA pAMca ghaNuM ja sAvadhapaNAthI cokI karatA hatA ane putronAM maLI che; A jovAthI pAMDavo baLI gayA dvAra choDI kayAMya paNa jatuM na hatuM. keTalAye che e temane nizcaya thayo. A vartamAna hastinAmAsa A pramANe cAlyA pachI, ANe mRgayA pura pahoMcavAthI duryodhana Adi duSTone AnaMda mATe araNyamAM javAne niyama rAkhe. eka veLA thaze ane itara janone atizaya zoka thayo. A mRgayA mATe baMdhu sahavartamAna lAkSAgRhamAMthI suraMgane mArge nIkaLI yudhiSThira araNyamAM sukhasurakSita bahAra nIkaLI gayA. vidure je kArIgara rUpa pahoMcI gayA. tyAM jue che te tenA mArgamAM pAse saraga khodAvI hatI tene AjJA karI hatI eka nadI AvI. paNa enI pAra UtaravA mATe ke tAre yudhiSThirane maLI, suraMga kheghAnI vAta vidure prathamathI eka nAkA taiyAra karAvI rAkhI hatI, ane tene mArga kayA araNyamAM nIkaLe che te temAM besI nadI UtarI nividanapaNe te AgaLa sadhaLuM kahevuM. te pramANe te Ane maLe ane gayo. AgaLa jatAM jatAM te hiDiMbA rAkSasanA badhI hakIkata kahI. suraMganA rastAthI vAkepha karyo. vanamAM AvyuM. e rAkSasane bhIme mAryo, ane enA gayA pachI A vAraNAvata pAchA pharI tenI bahena hiDiMbA sAthe te yudhiSThira ane kuMtInI svamaMdire AvyA, AjJAthI paro. (hiDiMba zabda juo.) tyAMthI yudhiSThira lAkSAgRhamAM rahetA hatA te veLA paNa yudhiSThira vipraveze mAtA ane baMdhu sahavartamAna ana vagerenA dAnane tene kema te cAlu ja ekacakrAnagarImAM gaye. tyAM bhImane hAthe bakAsurane hato. enI pAse je kaI jAya tene ana maLaze vadha thayo. (2, bakAsura zabda juo.) tyAMthI nIkaLI ja ema mAnI, jene koI paNa ThekANe anna nA e drupadanA gAmamAM AvyA, tyAM ajuna draupadIne maLatuM te ahIM AvI bhojana karI jatuM. Ama paraNya. (kapada zabda juo.) dropadI pAMDavone paraNuM cAlatuM hatuM tevAmAM eka bhIlaDI pitAne pAMca evuM sAMbhaLI dhRtarASTra lekalajajAe Ane sanmAnaputro sahita anna mAgavA AvI. tene anna pUrvaka hastinApura lAvI rAjyane aDadho bhAga ApI vidAya karI ane te ja rAtre eNe viduranI Ape. bhAra0 A0 227-20.0 ane khAMDavasUcanA bhImane kahI. pachI purecana gADha nidrAmAM prasthamAM nagara vasAvI tyAM rahevAnI AjJA karI. paDayo eTale eka vakhate lAkSAgRhane cAre bAju te pramANe A tyAM jaI rahevA lAgyo. (IMdraprastha ethI bhIma pAse Aga mukAvI, suraMgane raste thaIne sarva bhAIo ane mAtA sahavartamAna yudhiSThira zabda juo.) | bhAra0 0 4-7. temAMthI bahAra nIkaLI gaye. ahIM lAkSAgRha pachI tyAM Aje rAjasUya nAmane moTo yajJa saLagyuM eTale pAMDavonI zI dazA thaI haze, evI karyo. | bhAra0 sa0 38; bhAga 40 10-74, phikara karatA nagaranA leke Amatema doDAdoDa karavA te veLA AnA belAvyA duryodhanAdi sarve tyAM lAgyA. paraMtu agni zAMta karavAno kAMI paNa AvyA hatA. temanI dRSTie AnuM saghaLuM aizvarya upAya phaLIbhUta thatuM nathI e joI stabdha thaI najare paDayuM; paraMtu e joI duryodhanane adhika Sa rahyA. eTalAmAM sUryodaya thatAM pAMDavone kayAMya patto utpana thayo ane ghata miSe karI AnI sarva na lAgavAthI temaNe anivAra zeka karyo. te paNa saMpatti haraNa karI AnI pAse draupadI paNa pazukeTalAkane pAMDavo baLI gayA e saMzaya hato. mAM mukAvI tene chatI. draupadI zabda juo.) / kamanasIbe pelo bhIlaDI paNa rAtre potAnA pAMca bhAra. sa. 85-90 pachI pAMDavo ane kaupadIne Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yudhiSThira yudhiSThira dhRtarASTra mukta karyA eTale duryodhane Ane baMdhu zikhara para gaye eTale, saMpUrNa samudAya sahita ane strI sahavartamAna bAra varSa sudhI vanavAsa yudhiSThire kAmyakavana choDI daitavanamAM praveza karyo. | ane eka varSa paryata ajJAtavAsa ane je temAM bhAra0 vana a0 23-26. tyAM keTalAka vakhata prasiddha thaI jAya to punaH bAra varSa vanavAsa rahI punaH e kAmyaka vanamAM AvyuM. | bhAra karavo, evuM TheravI araNyamAM mokalya. | bhA20 vana a0 26,ane e tyAM ja rahetA hatA va0 1. e uparathI A itara strIo, chokarAM ane tevAmAM tenI pAse lomeza RSie AvI, vanavAsakaMtIne rahevA mATe zI vyavasthA karavI te vidarane nAM duHkha ochAM karavAnA hetathI, Ane napAkhyAna soMpI araNyamAM nIkaLI gayo. | bhAra0 sabhA saMbhaLAvyuM. (5. nala zabda juo.) | bhAra0 10 a0 78, 88-144. A araNyavAsa mATe nIkaLatAM tenI sAthe dhaumya pachI AnI pAse vRhadazva RSi AvyA. (3. purohita to hatA ja, te paNa te uparAMta nAgarika - vRhada4 zabda juo.) / bhAra0 va0 49-77. te brAhmaNane moTo samudAya tenI sAthe nIkaLe. pachI pulasya RSie ene tIrthayAtrAnuM varNana temane pAchA javA mATe ANe puSkaLa vinavaNI saMbhaLAvyuM. / bhAra0 vana a0 82-85. * dhaumya karI paraMtu keIe tenuM sAMbhaLyuM nahi, tethI RSie paNa tIrthayAtrAnuM varNana kahI saMbhaLAvyuM. | nirUpAya banI savene sAthe lIdhA ane kAMI kALa bhA20 vana a0 84-88. pachI temaNe Ane parvata pahelAM tavanamAM rahI, pachI kAyakavanamAM tIrthayAtrA kahI saMbhaLAvI ane karAvI. | bhAra praveza karyo. | bhAra0 vana a0 2-3, va0 a0 88-144. AvA meTA samudAyane laIne yudhiSThira araNya- pachI mArgamAM agopAkhyAna ane teNe kare mAM rahetA hatA ne phaLa, mULa ane mRgamAMsa upara Ivavidha e viSaye kathA sAMbhaLI. | bhAra vana pitAnA sahita savano nirvAha calAvato hato. a0 96-99, vajanI utpatti ane vRtrAsarane tyAM tenI pAse navA navA brAhmaNo ane RSio vadha e viSaye zravaNuM karIne | bhAra0 vana a. AvI rahevA lAgavAthI sarvano nirvAha zI rIte 100-1010 punaH agopAkhyAna / bhAra vana kara tenI tene ghaNI ja phikara paDI. | bhAra A0 103-105.0 RSyazRMgepAkhyAna (RSyazRMga va03-160 paraMtu dhaumya RSie enI pAse zabda juo.) e pramANe keTalAye itihAsa saMbhasUryArAdhana karAvI yathecacha ane utpanna karI zakAya LAvyuM. te yudhiSThire sAMbhaLyA pachI tenuM maheMdrAevuM pAtra prApta karAvyuM, jene karIne sahastrAvadhi caLa para gamana thayuM. (3, mahedra zabda juo.) tyAM brAhmaNone bhojana karAvate karAvate te AnaMdamAM rahIne temaNe Ane jamadagnivadha ane kArtavIryo. rahevA lAgyo ane ciMtAthI mukta thayo. / bhAra, pAkhyAna kahI jAmadaganya rAmanuM mahatva kahI saMbhava0 3-para. A pramANe A AnaMdamAM rahetA LAvyuM. (kArtavIrya ane 1le jamadagni zabda hatA tevAmAM ekadA baMdhusahita ene Azrama juo.) te pachI A sukanyApAkhyAna sAMbhaLyuM. tarapha jato joI, kimI 2 nAmanA rAkSase nirarthaka (1. cyavana zabda juo.) mAMdhAtApAkhyAna paNa te tene javAno mAga karyo. ethI rAkSasanuM ne sAMbhaLyuM. (mAMdhAtA zabda juo.) te pachI svanakabhImanuM yuddha thayuM temAM bhIme tene mAryo. (kimI patIya AkhyAna | bhAra0 vana a0 130-131,0 zabda juo.) A pachI thoDe ja vakhate navAM aSTAvakrAkhyAna ane yavakratAkhyAna sAMbhaLyAM. a saMpAdana karavAnA hetuthI arjuna kIla (te zabda juo.) te pachI eNe kailAsagirie 12 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yudhiSThira yudhiSThira praveza karyo. | bhAra0 10 a0 139. pachI gaMdha- eka brAhmaNanAM araNInAM lAkaDAM (agnikSetramAM mAdana zikhare praveza karI | bhAra0 a0 140- agni utpanna karavAnAM) keI laI gayuM. tethI e 14pa, tyAMthI naranArAyaNanA Azrame gaye. / bhAra0 brAhmaNa yudhiSThira pAse Avyo ne kahevA lAgyo vana a0 156.0 e ja pravAsamAM jaTAsurane ke mane mArAM kATha pAchAM ANu Ape. te bhImane hAthe vadha thayo. (jaTAsura zabda juo.) pachI uparathI ANe e brAhmaNane AzvAsana daI bhImane tyAMthI ANe punaH gaMdhamAdane praveza karyo. | bhAra tenI gayelI araNa ANuM ApavAnI AjJA karI. a. 158.pachI aSeiNa RSi sAthe araNI laI janAranI zodhamAM bhIma nIkaLyA. jatAM Ane saMvAda thayo hato. te pachI kubera senApati tuSAthI vyAkuLa te Amatema pANInI zodhamAM maNimAnano bhIme vadha karyo. (ra. maNimAna zabda hato tevAmAM eka sarovara tenI najare paDayuM. juo.) pachI bhImane ajagare pakaDayo hato temAMthI eTale tyAM jaI hAthapaga dhoI, jevo pANI pIvA te mata thaze. (1. yAmanagiri zabda juo.) pachI jAya che eTalAmAM tyAM pAse ja vRkSa para koI Ane mArkaDeya sAthe samAgama ane tenI sAthe eka yakSa raheto hato teNe bhImane hAka mArI kahyuM saMbhASaNa thayuM. tyAM mArkaDeye Ane mapAkhyAna ke mArA praznano uttara dIdhA vinA tuM jaLapAna / bhAve vana a0 187; maMDUkapAkhyAna, te bhAra0 karIza nahi; ane je uparavaTa thaI karIza te va0 a. 192. nahuSacaritra, | bhAra0 va0 ao mRtyu pAmIza. paraMtu atizaya tRSA lAgelI hovAthI 195 zibicaritra (6. zibi zabda juo.), IMdra- tenuM bolavuM na gaNakAratAM teNe jaLaprAzana ghukhtopAkhyAna / bhAra0 10 a0 19.0 dhuMdhumAra karyuM. jaLaprAzana karatAM ja te nizceSTa thaI paDaze. AkhyAna (kuvalAzva zabda juo.) pativratA AkhyAna tene pAchA AvatAM vilaMba thayele joI yudhiSThire | bhAra0 10 a0 205-206. aMtpatti arjunane tenI zodha karavA mokalyo ane tene paNa kezIparAbhava, / bhAra vana- a. 223.0 mahiSA- AvatAM vAra thaI eTale anukrame nakuLa ane sahasura vadha, bhAra0 va0 a0 231. ane mugala- devane zodha karavA mekalyA. paraMtu e traNenI bhImanA pAkhyAna (2. mugala zabda juo.) ityAdi aneka jevI ja dazA thayelI hovAthI, kaI satvara pAchuM ItihAsa kahI saMbhaLAvyA. AvyuM nahi, eTale svataH pote ja temanI zodha pachI duryodhane yudhiSThirane chala karavA mATe karavA nIkaLyo. jatAM jatAM te ja sarevara AnI durvAsA RSine AnI pAse mokalyo. paraMtu AnA dRSTie paNa paDayuM. eTale tenI pAse gayo ne sattvanI hAni na thatAM, RSi tRpta thaI pAchA jue che to cAre bhAIo niSTa paDelA ! gayA. (2. durvAsA zabda juo.) te pachI jayadrathane, AvuM zAthI thayuM tenI ene ciMtA thavA lAgI tenA ja karmane pariNAme nigraha ane mocana, paraMtu jaLaprAzana karI emane pUchI jouM evuM (3, jayadratha zabda juo.) te pachI ANe rAmacarita manamAM ANI, jevuM pANI khobAmAM levA jAya zravaNu karI. | bhAra0 vana a0 273-281.0 che ke tarata pUrvavata ja yakSane zabada thayo. te sAvitrI AkhyAna paNa sAMbhaLyuM (4. sAvitrI uparathI ANe yakSane kahyuM ke tArA je prazno heya zabda juo.) te bola. huM yathAmati tenA uttara ApuM chuM. A pramANe Ane aneka ItihAso saMbhaLAvyA Ama kahI yakSe je je prazno karyA te sarvanA ANe pachI te te RSio pitapatAne Azrame gayA ane jevA joIe tevA ja uttara dIdhA. | bhAra vana A badhuM sahita yudhiSThira araNyamAM svastha rahete 314-4-12 4. hatA. evAmAM ekAda samaye evuM banyuM ke koI eNe dIdhelA uttaro sAMbhaLI yakSane saMtoSa thayo Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yudhiSThira eTale teNe pitAnuM kharuM rUpe pragaTa karyuM ane AnA prati bolyA ke he yudhiSThira ! jene yama (dharma) kahe che te huM ja chuM. brAhmaNanAM araNa kASTha laI jaI, tArI sAthe saMbhASaNa thAya e hetuthI meM ja tArA bhAIeAnI AvI avasthA karI. to have A cAramAMthI huM kAne sajIva karuM? A sAMbhaLI ane ghaNuM ja kharAba lAgyuM. to paNa nirlabhapaNe nyAyapuraspara ja bolavuM evA vicAra karI, ANe yama(dharma)ne kahyuM ke mArA pitAne kuMtI tathA mAdrI evI be strIe, te pikI kuMtIne yeSTha putra jevo huM vidyamAna chuM, te ja mAdrInA be putromAMne yeSTha je A nakuLa te sajIva thAo. AnuM A bolavuM sAMbhaLI enuM aMtaHkaraNa kharekhara parama vizALa che evuM joI yama(dharma)ne nissIma AnaMda thaye. ethI Ane brAhmaNanAM araNyakArDa pAchAM ApI, enA cAre bhAIone sajIva karI te aMtardhAna thayA.. pachI cAre bhAI sahita harSa thI Azrame AvI brAhmaNane tenAM araNyakASTha ApI sanmAna purasmara vidAya karyo. te bhAra0 vana a0 324. vanavAsanAM bAra varSa pUrAM thatAM, dhaumya purehitanI anumatithI, ajJAtavAsane mATe pUrva masya dezamAM virATa rAjAnI nagarImAM javAne ANe vicAra karyo. | bhAra0 vana 3150 ane tyAM kaMka nAma dhAraNa karIne rahyo. (kaMka zabda juo.) ajJAtavAsa pUro thatAM ja, baMdhu sahavartamAna pragaTa thaI A upaptavya nagarImAM rahyo, ane rAjyane aDadhe bhAga Apo evuM kaheNa laIne prathama drupadarAjAnA purohitane hastinApura meka. e jaIne pAcho Avyo ke lAgale ja tenI pUThe pUThe saMjaya dvArA dhRtarASTra ane anyAyayukta saMdeze meka je sAMbhaLI ane atizaya Azcarya ane kheda utpanna thayAM. (5. dhRtarASTra zabda juo.) pachI kRSNane sAma karavA mekalyA; paraMtu teo jatAM jatAM Ane kahetA gayA ke, huM jAuM chuM ane sAma karavAno prayatna karuM chuM, paNa tuM yuddhanI saghaLI yudhiSThira taiyArI karaje; lagIre ALasa karIza nahi. ATaluM Ane kahI temaNe bhIma vagerenI anumati lIdhI ane hastinA pura gayA. tyAM jaI temaNe bahu prakAre dhRtarASTra ane duryodhanane baMdha karyo, paraMtu temanA taraphathI koI phaLa na thatAM, yuddha karavuM evA pariNAma upara AvatAM te pAcho AvavA nIkaLyA. (4. kRSNa zabda juo.) ahI kaSNa jatAM jatAM kahI gayA hatA te pramANe, aneka rAjAone bolAvavA mokalI yudhiSThire yuddhanI taiyArI karI ja hatI; paNa pAchA AvI duryodhane sainya taiyAra karI kurukSetramAM ApyuM che, ema kahyuM tyAre ja e paNa sainya sahita kurukSetramAM gayo. te ja samayamAM zalya rAjA AnI pAse AvavA nIkaLelo, tene duryodhane vacamAMthI pitAnA pakSamAM laI lIdhe; tethI e teone bheTIne punaH pAche duryodhana pAse gaye. (zalya zabda juo.) yudhiSThira pitAnA hAthamAM mAheMdra nAmanuM dhanuSya rAkhato. yuddhakALe anaMtavijaya nAmane zaMkha te vagADate. tenA rathanA ao hAthIdAMtanA raMganA hatA, ane tenA uparanI vajAmAM suvarNa caMdra ane nakSatragaNu evAM cihna hatAM. yuddhanA AraMbhakALe, A azva upara besI bane sainyanA madhyabhAgamAM gaye ane prathama zaMkhanAda karI savene sAvadha karI moTethI AvuM bolyA ke, kaura taraphathI je dhA ne mArA pakSamAM AvavuM hoya te hajuye Ave; huM tene aMgIkAra karIza. te uparathI dAsIputra yuyutsu pitAnI senA sahita AnA pakSamAM AvyuM. | bhAra0 bhIma a0 43, , pachI ANe pitAnI senAnuM Adhipatya dhRSTadyumnane ApyuM ane kaurava senApati bhISma raNamAM AvI yuddhane AraMbha thatAM ja, emaNe yuddhano AraMbha karAvyuM. bhISma daza divasa parvata ghaNuM nItithI yuddha karyuM ane te bANazayyA para sUtA eTale droNAcAryanuM pAMca divasanuM prakhara yuddha cAlyuM. temAM Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yudhiSThira yudhiSThira arjuna saMzaptaka gayo hovAthI abhimanyune vadha nAkha! ityAdi kahIne yudhiSThira arjunane maheNAM thayo. (2. abhimanyu zabda juo.) ethI AnA mAratA hatA paNa tethI arjunane vizeSa kepa thayo. zekanI sImA rahI nahi ane have amAre rAjya nahi. jyAre jyAre "gAMDIva dhanuSya pheMkI de" laI zuM karavuM che ema kahI zeka karavA lAge evA bole yudhiSThire kahyA tyAre tene eTale roSa e jANI tyAM vyAsa (kRSNadvaipAyana) pragaTa thayA vyA ke khaDUga kADhI yudhiSThirane mAravA dhasyo; ane Ane enA zoka nivAraNane athe akaMpanI kAraNa ke gAMDIva dhanuSyanI niMdA karanArane ziracheda rAjAne ItihAsa (1. akaMpana zabda juo.), satra karavAnI teNe pratijJA lIdhI hatI. A jotAM ja rAjAne itihAsa ane paurava rAjA, ozInara, kRSNa tene pakaDI lIdho ane adharma karatAM ane zibi, dazarathi rAma, bhagIratha, alavila, dilIpa, dharma karatAM adhama kevI rIte thaI jAya che te viSaya mAMdhAtA, yayAti, aMbarISa, zazabiM, gaya, raMti- balAka nAmanA vyAdhanuM eka, ane kauzika brAhmaNane deva, bharata, pRthu ane jAmajanya rAma e sarvanA Iti- eka, ema be vRttAMta tene saMbhaLAvI, tenuM hAsane krame krame ekkeka adhyAya kahI kahyuM ke sAMtvana karyuM. (2. balAka, ane 2. kauzika zabda AvA AvA moTA parAkramIone paNa sakhata kaSTa jue.) pachI kRSNa yudhiSThira bace ane arjunanI sahavuM paDayuM che, mATe mRtyu anivArya che ema pratijJA paNa tUTe nahi mATe tene evI yukti jANuM tuM abhimanyu viSaye zeka karIza nahi batAvI ke tuM kaThora zabdo belI yudhiSThirane tADana ema kahI vyAsa aMtardhAna pAmyA. bhAra, droNa, eTale thayuM. pachI arjune ema karI, yudhiSThiraa0 56-70.0 vyAse kahelA A itihAsane bhArata nI kSamA mAgI, enA AzIrvAda laI karNa tarapha mAM DaSarAjikAkhyAna evuM nAma kahyuM che. gayA. / bhAra0 ka. 75. karNane mArI taMbue pAchA droNAcAryane maraNa pAmyA pachI be divasanuM AvI e vAta yudhiSThirane kahI. tethI ene parama karNanuM yuddha zarU thayuM. temAM karNathI ghaNe ja trAsa saMtoSa Upaje. (1. karNa zabda juo.) - paDavAthI yudhiSThira pitAnA taMbumAM gayA hatA. karNa maraNa pAmyA pachI yuddhane aDhArame divase tevAmAM kRSNa ane arjuna ene raNamAM na jevAthI duryodhane zalyane sainApatya ApyuM. teNe ghaNI haThathI enI zodha karavA taMbue AvyA. yudhiSThire yuddha karyuM. temAM chevaTe Ane hAthe te marAya. jANyuM ke arjuna karNane mArIne ahIM Avyo che. te ja divase saMdhyAkALe duryodhana marAya ne bhArata tethI teNe arjunanI eTalI badhI prazaMsA karI ke yuddhanI samApti thaI. pachI ANe raNamAM maraNa te joI arjunane atizaya Azcarya thayuM. chevaTe pAmelA duryodhanAdi bhAIo ane vIronuM uttaraarjunane kahyuM ke tame raNamAM koI ThekANe dekhAyA kArya karyuM te pachI Ane rAjayAbhiSeka thaye. nahi eTale tamArI zodha karatA huM ahIM AvyuM paraMtu jJAtivadhanuM mane lAgeluM pApa kema devAze, chuM; haju meM karNane mAryo nathI. have ahIMthI e viSaye ene ghaNuM ja ciMtA thavA lAgI. jaIne mArIza. | bhAra0 karNa a0 6-73, kRNe tene ghaNo baMdha karyo paNa tenA mananuM * A uparathI yudhiSThire arjunanI atizaya samAdhAna thAya nahi. ethI kRSNa tene bhISma pAse nirbha snenA karatAM kahyuM ke tuM avataryo tenA karatAM laI gayA, ane tenI pAse AnA mananuM mAtAne udarethI garbhapAta thayo hota te sAruM thAta! samAdhAna karAvaDAvyuM. bhIme anuzAsanaparva ane are ! te haju sudhI karNane mAryo nathI ! dhikkAra zAMtiparva dvArA aneka ItihAsa evA saMbhaLAvyA ke hajo ! A gAMDIva dhanuSya tuM vyartha zA mATe rAkhI jeNe karIne varNAzrama ane tenAM karmone Ane rahyo ? kAMte koIne ApI de athavA te bhAMgI uttama bodha maLyo. e saghaLuM ahIM darzAvyuM nathI, Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yudhiSThira yudhiSThara paNa e sarvanuM mULa je varNAzrama vibhAga ane chatrIsame varSe kRSNanidhana thayA sAMbhaLI, hastinAtenA dharma e viSaye bhIkhe bhragunA zabdamAM puranA rAjya para arjunanA pautra parIkSita rAjAne yudhiSThirane baMdha karyo hato. sthApI cAre bhAIo ane draupadI sahavartamAna pachI uttarAyaNa thatAM bhISma nidhana thayA eTale himAlaya tarapha prayANa karyuM ane uttama lekane yudhiSThire azvamedha AraMbhe. temAM eNe kRSNane prApta karyuM. vaipAyana vyAsane mukhya AcArya nImI ApI, yudhiSThirane svabhAva ke hatA te saMbaMdhI bakadAlabhya RSine brahmA nirmANa karyA ane vAmadeva, AraMbhamAM ja kahevAyuM che eTale have punaH kahevuM vasiSTha, gautama, atri, parAzara, bhAradvAja, jAmajanya, jarUranuM nathI. enI AkRti ItyAdi saMbaMdhI evuM kaheDa, bhAguri, relpa, sumanuM, kauDinya, jAtukartha, kahyuM che ke te zarIre thoDoghaNe kRza ane suvarNanA gAlava, saMbhari ane kAza e soLa brAhmaNane jevA gaura varNane hate. netra meTAM ane vizALa Rtvija karI, vizvAmitra, pulaha dhaumya. AraNi, hAI rAtAM hatAM. enAmAM mAtra eka ja durguNa upamanyu, vAyubhakSa, madhura chaMda ane vibhAMDaka e hatuM, te e ke ene ghata ghaNuM priya hAI ramavA AThane yajJamAM dvArapALatva ApyuM hatuM. yajJamAM bolAve to pachI A kadI paNa nA kaheto nahIM, yudhiSThirane snAna karAvavA sAru keTalAka brahmarSi Ane lIdhe enA bhAIone ghaNuM ja sosavuM paDayuM ane rAjarSionAM cosaTha daMpatIoe suvarNana hatuM, tene pitAne paNa Ane lIdhe ghaNuM duHkha kaLaza bharI jAhnavIjaLa ApyuM. snAna pachI thayuM hatuM to paNa bIjA uttama guNayukta yajJano AraMbha thatAM ja devoe potapotAne hevAthI ane rAjya maLyA pachI enA bhAIo havirbhAga grahaNa karyo. annadAna ane dakSiNuM tema ja sarva prajAne ghaNuM sukha thayuM hatuM. sarvane yatheccha pahoMcyA pachI yajJa samApta thatAM yuddhonmatta laMkAmAM eka rAkSasa, / va, rA eka camatkAra thayo. te A pramANe pUve kaI suMdara0 sa0 6. eka brAhmaNe ananadAna karI te nimitte mUkelI yuddhonmatta (2) mahAdaranuM bIjuM nAma, udakanI aMjalimAM leTavAthI jenuM adhuM aMga yuyutsu dhRtarASTrane vezyAputra. A ane suvarNanuM thaI gayuM hatuM evo eka naLiyo tyAM mahArathI hatuM. paraMtu yuddha prasaMge pAMDava pakSamAM pragaTa thaye ne yudhiSThirane kahevA lAgyuM ke mAruM bhaLyo hato. | bhAra0 bhI43-102.0 pAMDava bAkI raheluM aDadhuM aMga tArA yajJamAM suvarNanuM pakSamAM rahI eNe ulUkanI sAthe yuddha karyuM hatuM. thaze e AzAe huM ahIM Avyo hato paNuM bhAra0 ka. 16. evuM kAMI thayuM nahi. A sAMbhaLI, huM yajJakartA yuyutsu (2) somavaMzI dhRtarASTrane gAMdhArIne peTe evuM je abhimAna yudhiSThirane thayuM hatuM te jatuM thayeluM putra. | bhAra A0 68-93, rahyuM ane aMgamAM nirabhimAnatA AvatAM ja te yusudhA videhavaMzI vasvanaMta nAmanA janakane putra. nALiye saMpUrNa suvarNano thaI jaI adazya ane putra subhASaNa janaka. thaye. A Liye te krodha hatA. (1. krodha zabda yuyudhAna somavaMzI yaduputra krojhAnA vaMzanA jyAmA juo.) na tharAjAthI thayelA sAtvataputra vRSNuinA yuvarAjapade bhImasenane sthApI ane arjunane vaMzaja anamitraputra zinine pautra ane satyakAne senApati karI, yudhiSThira rAjya karatA hatA. ANe putra je sAtyaki tenuM ja A nAma hatuM. bhAratamAM sarvatra yathAyukta dharmanuM sthApana karI, pAMtrIsa Ane zineya paNa kahyo che. A yakSanA aMzathI varSa paryata ghaNuM nItiyukta rAjya karyuM ane jame hato. te bhAra0 vana- a. 13.0 ANe Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuvanAzva vauyuvAna dhanurvidyA ajuna pAsethI saMpAdana karI hatI. RSinA AzramamAM rAta rahyo. tyAM putraprApti yuddhakALe AnA rathanA ghoDA rUperI raMgana hatA, sAru maMtreluM pANI pIvAthI AnA pitAnA ja evuM varNana che. | bhAra0 droNa. a. 23, * kRSNa udare garbha rahI ene pitAne mAMdhAtA nAmane sAma karavA hastinApura gayA tyAre A sAthe hatA. putra thayo hato. (1. mAMdhAtA zabda juo.) AnuM droNAcArya sAthe evuM vilakSaNa yuddha thayuM yuthapa dhUmraparAzakutpanna eka RSi. ke, AcAryanA hAthamAMthI, saheja paNa avakAza na yupaketu sUryavaMzI ikSavAkukuletpanna zatrughAtI rAjAnuM ApatAM eka pachI eka ema se dhanuSya ApaNe bIjuM nAma. teDI nAkhyAM. A uparathI AnuM hastacApalya . yupaketu (2) sAmavaMzI purukulotpanna jahanu rAjAnA joIne droNAcAryuM paNa "zAbAza zAbAza" kahI vaMzanA pratI paputra bAhikanA somadata nAmanA putranA mAthuM dhuNAvyuM hatuM. | bhAra0 droNa aha 98. putromAM eka. A bhAratayuddhamAM duryodhanane pakSe droNAcArye karelA vyuhamAM, jayadrathane vadha karavA rahI maraNa pAmyA hatA. enuM bIjuM nAma bhUrikRSNa ane arjuna gayA hatA, temane madada karavA zravA hatuM te juo.) / bhAra0 droNa a0 24. yudhiSThire Ane mokalyo hato. sUtabheda karI A yudhvaja bhAratayuddhamAMne eka rAjA. / bhAra 0 aMdara gayo ema jotAM ja kaurava sainya enA strI parva a0 24, para tUTI paDayuM. te veLA sarvene harAve, ATha yupAkSa mArUtie mArele rAvaNa senApati, eka hajAra sAtase pAMsaTha yavana vIrene e rI, A * rAkSasa, vA0 rA0 suMdara0 sa8 46. kaSNa arjunane jaI maLyA. | bhAre 0 droNa A0 capAkSa (2) maida vAnara mAre bIjo eka rAkSasa. / 119.0Ane jaya, kuNi, yugaMdhara, thauyudhAna ityAdi 1 vA0 rA yuddhasa75-76. daza putra hatA te sarvene mArI, bhUrizrava ane yoga svAyaMbhuva manvantaramAM dharma RSine kriyAnI paNa mArI nAkhatuM hatuM, paraMtu ajune ane kukhe thayele putra. enAthI bacAvyo. A bhAratayuddhamAMthI kSemakuzaLa rahI pache. ghaNuM gakuMDalinI mukhya yajuvedapaniSat - divasa jIvyA hatA. pachI jAdavAsthaLIne samaye yegacUDAmaNi sAmavedepaniSata, jyAre ANe kRtavarmAne mAryo eTale tenA pakSa yogatava mukhya yajuvedapaniSata. vALAoe ucchiSTa pAnapAtra vaDe Ana. paNa yogazikhA mukhya yajurvedepaniSata. yoginI jeTha vada agiyArasa. prANa lIdhA. / bhAra mausala0 a0 4. yuvanAzva eka brahmarSi (3. aMgirA zabda juo.). yogezvara devasAvarNi manvantaramAM thanArA viSNune avatAra, yuvanAzva (2) sUryavaMzI IvAkukulatpana arka rAjAne putra / bhAra0 10 127-6, * Ane putra yAjanagaMdhA satyavatInuM parAzaranI kRpAthI prApta zrAvasta rAjA bhAra0 10 205-3; bhAga 40 6. thayeluM nAma. yuvanAzva (3) sUryavaMzI ikSavAkukuletpanna prasanna dhayAna eka brahmarSi (kazyapa zabda juo.) athavA spenajita rAjAne putra. Ane saugni yaudheya somavaMzI yudhiSThirane putra. enI mAtAnuM paNa kahyo che. bhAra0 vanaa. 126.0Ane nAma devakI hatuM. | bhAra0 A0 63-75. so strIo hatI chatAM putra na hatA. ertha eNe yonidvAra kSetravizeSa | bhAra0 va0 82-84. aneka yajJa karyA chatAM saMtati thAya nahi. AthI yauyudhAna yuyudhAna athavA sAtyaki putra. A udAsa thaI araNyamAM pharatA hatA te vakhate eka yuddhamAMthI ba hato. Ane yudhiSThire mahA Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thayudhAni radhunAtha prasthAna jatI vakhate sarasvatIne tIre sthApana daMparathI sainya taiyAra karI sAme Avyo ke, bhImasena karyo hato. bhAra mausala0 a0 7. ane vRSaketu, meghavarNane azva pAse rAkhI, tenA thayudhAni yauyudhAnanuM ja nAma. upara tUTI paDayA ane te bananee yauvanAzvane thauvanAzva sUryavaMzI ikSavAkukulotpana yuvanAzva parAbhava karI ghaNuM sainya mAryuM. yauvanA tame rAjAno putra, mAMdhAtA te ja. / bhAra0 zAMti a0 29. kaNa ane azva zA mATe lIdhe ema pUchatAM, yauvanAzva (2) sUryavaMzI ikSavAkukulotpanna mAMdhAtA yudhiSThiranA yajJa mATe azva joIe che ema rAjAnA pautra aMbarISa athavA dharmasena rAjAne AmaNe kahyuM. e sAMbhaLI Ane ghaNo AnaMda putra. Ano putra hArita rAja, thayo ane temane vividha satkAra karyo ane pAMca yauvanAzva (3) hastinApuranA pUrva bhAgamAM AvelI divase bhadrAvatImAM rAkhI. strIputra sahita. apAra bhadrAvatIno rAjA. A bhadrAvatI kayA dezanI rAja- dravya laI. zyAmakaNa ghoDAne sAthe laI hastinApura dhAnI te graMthomAMthI maLatuM nathI tema ja rAjasUya Avyo. A joI yudhiSThire paNa Ane ghaNe ja yajJa vakhate bhImasene karelA digvijayamAM paNa satkAra karI ghaNu harSathI potAnI pAse rAkhyo. / AnuM nAma nathI. A rAja moTo parAkramI hatA. jaiminI azva a0 1-7. rAjane prabhAvatI nAmanI strI hatI ane suvega nAmane putra hato. A rAjA pAse eka syAmakarNa azva hato, jenuM rakSaNa daza akSauhiNI sainya karatuM hatuM. pAMDavoe jyAre azvamedha 2kta bIja kaI eka asura. eNe dIrdhakALa parvata karavAno nizcaya karyo tyAre zyAmaka gheDa ugra tapa karIne rudrane prasanna karyA ne evuM varadAna kayAMthI lAvo tenI temane bahu phikara paDI. saMpAdana karyuM ke mAruM lohI pRthvI para paDatAM eTalAmAM ja vyAsa pragaTa thayA ne temaNe yauvanAzva pratyeka biMdumAMthI mArA jevA ja parAkramI asura pAse zyAmakarNa ghoDe che evuM sUcavyuM. e uparathI utpanna thAya. zubha-nizuMbhanA vadha vakhate A kRSNanuM anumedana laI vRSaketu ane meghavarNane sAthe temane maLI gayo hato. AnA raktamAMthI aneka laI bhImasena bhadrAvatI gaye.. rAkSasa utpanna thaI yuddha karavA lAge che evuM joI bhImasene tyAM jaI e azva kyAM bAMdhyo haze kALikAe vikarALa rUpa dhAraNa karyuM ane AnA te saMbaMdhI tapAsa karI. eTalAmAM ja teNe raktabiMdu bhUmi para paDavA na detAM, ene vadha karyo. sAMbhaLyuM ke rAjAnI AjJAthI te divase ghoDAne devIbhA 0 5 &0 a0 27-29. (devI zabda juo.) bahAra kADhI nadI tIre ANavAne che, A uparathI 2dhu sUryavaMzI ikSavAkukuletpanna elavila dilIpane vRSaketa ane medhavaNa sAthe te eka UMcI TekarI pautra ane dIrghabAhu rAjAne putra / bhAra0 vi. para Ubho rahyo ane vicAra karavA lAgyo ke azva 53-14. A rAjA sUryavaMzamAM eTale prakhyAta kevI rIte laI javo. eTalAmAM meghavaNe kahyuM ke thayo ke, vaMzanuM sUryavaMza nAma te kayAMye rahI azvane huM laI AvuM chuM. evuM belI teNe gayuM ane raghuvaMza nAma cAlu thayuM. ANe dIrdhapitAnI rAkSasI mAyAe karI tyAM jaI azvane kALa paryata niSkaTaka rAjya karyuM. ene aja nAme UMcakIne AkAzamAge bhIma pAse A. prasiddha evo eka putra hato. azva ekAeka guma thayela joIne tenuM rakSaNa raghunaMdana raghukuLamAM janmelA dazarathi rAmanuM rUDhithI karanAra sainyamAM ghaNuM garabaDa macI rahI ane te kahevAtuM nAma, samAcAra lAgalA ja thavanAzvane pahoMcADayA. A radhunAtha rAma te ja, Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ racanA racanA eka daityakanyA, tvaSTA nAmanA prApatinI strI. rajatAndha sAtyakituM ja nAma. enA gheADA rUperI raMganA hAvAthI enuM e nAma paDayu. hatu./ bhAra. dro0 23-3. rajanI zAti dvIpamAMnI eka nadI. rajI sAmavaMzI pururavA rAjAnA putra Ayu rAjAnA pAMca putrAmAM trIjo. enI mAnuM nAma svarlDanavI. nahuSa, vRddazarmA ane gaya, e traNa enA bhAIo hatA. nahuSa rAjAthI e kaniSTha hatA. A meATA parAkramI hAI tene pAMcase putrA hatA. devadaityAnA yuddhane prasaMge IMdre Ane sahAya mATe kheAlAvyA hatA. te veLA eNe daityone parAbhava karI devAne jaya saMpAdana karI ApyA hatA. tethI IMdra kRtajJapaNAthI Ane kahyuM ke tuM have jIve tyAM sudhI iMdrAsana para besa. paraMtu ANe te kahevuM mAnya " nahi, kAMI kALe A maraNa pAmyA. pachI enA putrA IMdra sAthe kalaha karavA lAgyA ke amArA pitAnuM saMpAdana kareluM iMdrapada amane Apa. iMdre temane ghaNA prakAre samajAvyA paNa samajyA nahi, chevaTe bRhaspatie temanAmAM khuddhibheda karyAM. buddhibheda thatAM mehane vaza thaIne ra7putrA veda viruddha thaI matAvalaMbI thaI gayA. vedatrayI uparathI emanI zraddhA UThI gaI. Ama dharmAMthI bahiSkRta thayelA e saghaLAnA idra saMhAra karyo. rajjumAla jaTAyunA putramAMne eka raNaka seAmavaMzI IkSvAkukulAtpanna aMtarIkSanA vazamAM thayelA zUdraka rAjAnA putra, Ane kulaka paNa kahyo che. ane suratha nAme putra hatA. raNuMjaya sUva'zI IkSvAkulAtpanna aMtarIkSavaMzanA kRtajaya rAjAnA putra Ano putra sajaya rAjA, raNazlAghI rudragaNu vizeSa. raNAva bahuNAzrva rAjAnuM nAma. ratA eka deva strI, enA putranu nAma aha. / bhAra0 A 6720. rati eka apsarA / bhAra. anu. 50-48, rzata (2) kAmadeva - madananI srI. dakSa prajApatinA ratideva parasevAmAMthI utpanna thayelI. " kAlikA pu0 2 zivapu. satI. khaMDa 4, 7 za'kara bhagavAne madanane bALI nAkhyA pachI e mAyAvatI nAma dhAraNa karIne saMbara nAmanA daityane tyAM mananA punaInmanI vATa jotI rahI hatI. madane zrIkRSNane tyAM pradyumna rUpe avatAra lIdhA ane ene daitye dariyAmAM pheMkI dIdhA. eka mAchalI ene gaLI gaI. A mAchalI jALamAM pakaDAI ane mAchIe sabhara daityane bheTa karI. raseADAmAM A mAmblIne kApatAM mAMhIthI pradyumna nIkaLyA. ene mAyAvatIe meATA karyA ane enI sAthe paraNI. rati (3) RSabhadeva vazanA vibhurAjAnI strI: ratiguNa prAdhAnA putrAmAMnA eka. (2. daiva gadha zabda jue.) patideva sAmavaMzI purukulAtpanna raudrAzvaputra RtaiyunA vaMzanA bharataputra manyurAjAnA pAMca putrAmAM ceAtheA. naraputra saMskRti rAjA, tenAthI satkRtinI kUkhe thayelA be putrAmAM nAnA. Ane sAMskRti paNa kahetA hatA ane A guru kivA gurudhI rAjAne kaniSTha bhAI hatA,/bhAra. droNu a0 68; vana0 a0 294; zAMti a0 29, 7 A parama zUratA hatA ja paNa uttama dharmAtmA paNa hatA. e viSaye evenA itihAsa maLe che ke, ekadA A araNyamAM tapa karatA hatA tevAmAM eka divasa bhAjana taiyAra thayA pachI paMcamahAyajJa karI bheAjana karavA bese che. eTalAmAM ja tyAM eka atithi AvyA ane teNe anna mAgyuM. ANe tene tatkALa bhojana Apyu. ne te tRpta thaI gayA ke tarata ja eka bIjo zudra atithi Avyo. tene paNu anna ApI tRpta karyA pachI, jenI pAse keTalAka zvAtA hatA evA eka trIjo atithi AvyA. e sarvane anna ApI te tRpta thaI jAya che tyAM eka atizudra AvyA ane dInavANIe pANI mAgyuM. te vakhate AnI pAse mAtra e ja rahyuM hatuM, te paNa ANe tene sa MtASathI ApyuM te khalyA ke, huM paramezvara pAse bIju kazuM mAgatA nathI. mAtra eTaluM' ja mAguM chuM ke, Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2tnagara - lasa mane duHkha thAya te paNa ciMtA nahi. paNa prANa- rAjAne putra. Ane putra khaninetra. mAtra sukhI thaje. ATaluM bolatAM ja brahmAdi deva 29bha (3) rAma senAmAM eka vAnara / vArA tyAM pragaTa thayA ne temaNe Ane tevuM ja sAmarthya yuha0 0 26, ApyuM. raMbha (4) semavaMzI pururavA rAjAne pautra. Ayu e karelA yajJamAM homamAM mArelAM pazaonAM rAjanA pAMca putramAne cothA putra ane putra cAmaDAnA DhagalAmAMthI carmaravatI nAme lehInI rabhasa rAjA. nadI nIkaLI hatI. hAla e nadI jalarUpa che. hAlanI 2bhakaraMbha A be bhAIo asura jatA hatA. caMbala nadI ja. emaNe paMcanada tIrthamAM ugra tapa AraMvyuM hatuM. 2tnagara mayUradhvaja rAjAnI rAjadhAnI | bhAra0 dro AthI IMdra ghaNe bhayabhIta thayo ane emane nAza 67; bhA20 zAM0 28-120. karavAnI taka zodhato hate. evAmAM ekadA karaMbha ratnA akrUra yAdavanI strIomAMnI eka. snAna karavA gayA ane puSkaLa vakhata sudhI jaLamAM rathakRta yakSavizeSa. (9. madhu zabda juo.). Ubho rahyo. A joI Ide magaranuM rUpa dhAraNa karI rathacitrA bhAratavarSIya eka nadI | bhAra0 bhI 0 9-26, tene jaLamAM kheMcI laIne mArI nAkhe. raMbha A rayaMtara agnivizeSa | bhAra0 10 222-18, samAcAra sAMbhaLI krodhe bharAya. eTale tapane aMte racaMta2 kapa cAlu brAhmamAsamAM thaI gayela agni prasanna thatAM, mAre roleya vijayI putra cUMtho divasa. (4. kalpa zabda juo.) thAya evuM e mAgyuM. vara pAmyA pachI A ravaMtarI IlilanI bhAryA. ene duSyanta, zara, bhIma, eka vakhata jatA hatA. tenI daSTie eka bheMsa pravastu ane vasu nAmanA pAMca putra hatA. / bhAra0 paDI. tenA pratye Ane kAmabuddhi UpajI ane AnAthI bheMsane garbha rahyo. A kAraNathI e A0 63-9, ravija kuzavaja rAjAne pitA. (vedavArtA zabda bheMsanuM rakSaNa karate hato tevAmAM eka pADo te juo.) bheMsa para dhasI Avyo. enAthI bheMsane bacAvavA thaprabhu bagaDAnI saMjJAvALA vIra zabda juo, mATe raMbha pADA tarapha deDayo. paraMtu devagatie ene ratharAjI vasudevanI strIomAMnI eka. e pADAe mArI nAkhyo. A joI e bheMsa je 2thavAhana virATane bhAI | bhAra0 dro0 159-41. tyAMthI nAThI te mAlavaTa nAmanuM eka yakSanuM sthAna ratha sena bhAratayuddhamAM pAMDavapakSane eka rAjA/bhAra0 hatuM tyAM gaI. e yakSe ene Azraya Ape ane droNa0 a0 23-63. pelA pADAne parAbhava karI, tene mArI nAkhe ravina lakSavizeSa, (5. zukra zabda juo.) ane enuM maDaduM bALI nAkhyuM. mahilIe enI 2thasthA nadIvizeSa | A0 183-20. sAthe sahagamana karyuM. paNa enA peTamAMnA garbhane rathAkvIna rathaprabhunuM bIjuM nAma / bhAra0 10 agnie baLathI bacAvI lIdho. te ja mahiSAsUra 221-18, tarIke pAchaLathI prasiddhine pAmyo./ devI bhA. 5 2thItara eka brahmarSi. (3, aMgira zabda juo.) 40 a0 2, 2thItara (2) sUryavaMzI nabhakatpanna eka rAjarSine rabhasa rAmanI senAmAM eka vAnara. 2bhasa (2) rAvaNa pakSane eka rAkSasa. raMbha karaMbhane jeSTha bhAtA. (raMbha-karaMbha zabda juo.) rasa (3) samavaMzI Ayuputra raMbhane putra. ene raMbha (2) sUryavaMzI dikulatpana viviMzati gaMbhIra nAmano putra hatA. putra, 13 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2bhA rahUgaNu raMbhA prAdhAnI apsarA kanyAomAMnI eka. e ravi AkAza mAMheluM eka maMDaLa, ane tenA upara kArataka mAsamAM sUryanI sAthe saMcAra kare che. (3. adhikAra karanAranuM sAdhAraNa nAma. Urja zabda juo.) savIra dezane eka rAjA, jayadrathane bhAI. raMbhA (2) tuM buru gaMdharvanI strI. (3. jayadratha zabda juo) / bhAra0 10 26-11. . ramaNa dhara nAmanA vasUnA putromA eka. ravi (3) bhImasene yuddhamAM mArele, samavaMzI ramaNaka priyavrataputra yajJabAhunA sAta putromAMne dhRtarASTrane putra / bhAra0 za0 25-5. trIje. A varSa paNa ene ja nAme prasiddha che. miketu rAvaNapakSano eka rAkSasa, e rAmane hAthe 2maNaka (2) zAlmali dvIpanA sAta varSomAM trIjo, marAya. / vA0 rA0 suMdara0 saga0 6. varSa saMjJAvALo bhUbhAga. rakulyA kuzadvIpamAMnI eka nadI. ramaNUka (3) priyavrataputra vIti hetranA be putromAM rasA pRthvInuM eka nAma. moTA. A e ja nAmanA varSane adhipati hato. rasAtala sapta pAtALa kiMvA sapta bilasvargamAne 2maNuka (4) puSkara dvIpanA varSa saMjJAvALA be chaThTho leka. ahIM brahmadevanA mukhamAMthI utpanna bhUbhAgamAM pahele. thayelI gAya rahe che. enA dUdhamAMthI tyAM kSIranidhi ramaNaka (5) jaMbudvIpanA aSTa upadvIpamAM eka. nAmane hRda thayo che. ahIM phenapa nAmanA muni rahe. (aSTapadIpa zabda juo.) kRSNa kAliyanAgane che. A lekanI cAre dizAe pUrvAdi krame sarUpA, yamunAmAMthI kADhIne A ja dvIpamAM mokalyA hatA./ haMsikA, subhadrA ane sarva kAmadudhA evI cAra 'bhAra0 bhIru 8-2; bhAra A0 26-8. (saurabhe) surabhInI kanyAo rahe che. ramaNacIna A deza cInA lokone che. paraMtu tenI A uparAMta maNi nAmanA nivAtakavaca ane sImA kayAMthI kayAM sudhI tene patto maLato nathI. kAlakeya paNa ahIMnA ja rahevAsI che. 2mAM lakSmI rahasyA bhAratavaSaya eka nadI / bhAra0 bhIru 8-19, ramA (2) Aso vada agiyArasa. bhAra- anu. a0 27, mya eka rAjarSi. AnI kanyA ekAvalI. rahUgaNa siMdhusauvIra dezane prAcIna rAjA. A ramya (2) gomatI nadI pAsene eka parvata / vArA mumukSu heI DaLImAM besI kapilAzrama tarapha izna2myaka priyavrataputra Agnidrane pUrvaciti apsarAnI matIne tIre jatA hatA. AnA (DenI UMcakanAra) kukhe thayelA nava pumAMne pAMcamo putra. merunI bheIemAMthI eka jaNa rastAmAM thAkI gayA. eTale kanyA ramyA te AnI strI hatI. Agni ramyaka enA sevakee rastAmAM paDelA jaDabharatane pakaDI lAvI varSanuM Adhipatya Ane ApyuM hatuM. rAjAne jANa karyA vagara, tene DALIe vaLagADo, ramaka (2) ramyaparvatane ja A nAma ApeluM che. paraMtu te bIjA UMcakanAranI peThe tvarita gatie 2myaka varSa Agniddhaputra ramyane varSa. AnuM anya cAle nahi. AthI DoLInI gati maMda paDI ne temAM graMthamAM vetavarSa evuM nAma ApyuM che. AnI helA AvavA lAgyA. A joI te UMcakanAra upara uttare nIlaparvata ane dakSiNe zvetaparvata AvelA gusse thaye. e lekee vinaMtI karI ke A navo che ane pUrva ane pazcime kSAra samudra Avyo che. UMcakanAra satvara cAlato nathI, temAM ame - 2myA merunI nava kanyAmAMnI pAMcamI, agnidra karIe ? Avo javAba Apyo eTale rAjasI ane putra rampakanI strI. rAjakIya svabhAvane lIdhe rAjAne jarA krodha AvI raya somavaMzI purava rAjAne urvazIthI thayelA che javAthI te paravaza thaI, jaDabharata ke jenuM teja putra mAne che. Ane eka nAmane eka putra hatuM. rAkhamAM dabAyelA agninA samAna spaSTa jovAmAM Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahUgaNa 2hmaNa AvatuM na hatuM tene A pramANe mazkarInAM vacana bhAre tathA dehanI sAthe mAre kAMI paNa saMbaMdha kahevA lAge : aho bhAI! mahA duHkhanI vAta nathI. e mATe tArAM vAkayene huM mazkarI rUpa che ke tuM avazya bahu ja thAkI gayo che ! bahu samajato nathI tema ja cAlIne pahoMcavAnuM je lAMbA mArgamAM ghaNA samayathI tuM ekale ja pAlakhI ke I sthaLa athavA cAlavAne mArga hoya, ane upADI cA Ave chetuM bahu ja jADo nathI te sAthe mAre koI paNa prakArano saMbaMdha hoya te tema tAruM zarIra paNa daDha nathI, ane vRddhA- te tame mArI mazkarI kare, ema huM samaju. vasthAthI tuM gherAyelo paNa che ! he mitra! A paraMtu e mAMhenuM kAMI paNa nathI, tethI tame je tArI sAthe cAlavAvALA tAra sobatIe jarA kahyuM che te satya ja kahyuM che, ema huM mAnuM chuM. paNa tArA jevA nathI ! A prakAre rahUgaNe bahu AtmAne "puSTa cho" ema kahevuM e te kevaLa mUkhane ja mazkarI karI, te paNa te jaDabharatane pitAnuM ja saMbhave; kemake pAMca bhUtAnA samUharUpa deha ja chelluM deharUpa evuM ke je paMcamahAbhUta, indriya, karma puSTa thAya che; paNa AtmA kadI puSTa thatuM nathI. ane aMtaHkaraNarUpa mAyAnA padArthothI banela che, mAre deha ja puSTa che, paraMtu huM puSTa nathI. temAM huM ane mAruM evI mithyA pratIti na hatI jADApaNuM, pAtaLApaNuM, vyAdhi, Adhi, sudhA, tRSA, ane brahmabhUta hatA, tethI rAjAne kAMI paNa na bhaya, kalaMka, IcchA, jarA, nidrA, maithuna, krodha, zoca kahetAM, prathamanI peThe pAlakhI upADI cAlavA lAgyA. ane ahaMkArathI thavAvALA mada, e sarva je jana vaLI pAchI pAlakhI khAMgI thavA lAgI, tyAre rAja dehanI sAthe janmyo hoya, tene thAya che. paraMtu ragaNu krodha karIne bolyo ke are ! A zuM ? tuM huM deha sAthe jamyo nathI, ethI mane te mAMhena jIvate mUele che? tuM mane na gaNakAratAM mArI kazuM paNa nathI. he rAjA! huM ekale ja jIvate AjJAnuM apamAna kare che? yamarAja prANIone mUo nathI, paNa saghaLuM jagata jIvate mUeluM che. jema zikSA Ape che tema huM paNa tArI galatane kemake vikRta padArtha mAtra Adi aMtavALA jovAmAM mATe zikSA karIza ke jethI tuM sIdhe thaI jaIza. Ave che. arthAta kSaNe kSaNe A jagata thatuM jAya A pramANe rahUgaNa rAjA ke, je rajoguNa ane che ane maratuM jAya che. te stutipAtra rAjA ! tamoguNathI vRddhi pAmelA abhimAnane lIdhe, koI svAmIbhAva ane dAsabhAva e avicala hoya te vaiSNavajanane gaNato na hato ane rAjapanA tAre AjJA karavI, ane mAre kAma karavuM e banI abhimAnathI najaramAM Ave tema bahu ja bolatA zake che, paraMtu e avicala nathI. arthAta je tuM hatuM, tene brahmabhUta, garva, zakti, sarva prANI- rAjayathI bhraSTa thAya ane je mane rAjya maLe, te mAtranAM mitra, sarvanA AtmarUpa ane yogezvarAnI huM AjJA karuM ane tAre kAma karavuM paDe. A rAjA rItimAM atyanta vyutpattivALA, jaDabharate jANe che ane A sevaka che, ItyAdi bheda buddhine avakAza hasatA heya evI rIte nIce pramANe vacana kahyAM. vyavahAra vagara thoDo paNa jovAmAM Avato nathI. jaDabharata kahe che ke, "he rAja! tame je kahyuM te mATe je ke A prakAre vyavahAradRSTine tyAga e pramANe ja che, temAM mArI kAMI mazkarI karI karI, vAstavika vicAra karavAmAM Ave che, temAM nathI. bhAra nAmane kaI padArtha hoya, te upADanArA rAja kaNa ane tene sevaka koNa e kAMI paNa dehane lAgatuM hoya ane tenI sAthe mAre kAMI paNa nathI. te paNa jo tane rAjApaNAnuM abhimAna saMbaMdha hoya to te tame mArI mazkarI karo ema hoya to he rAjA ! jema tuM kahe tema karavAne huM huM samaju. paraMtu bhAra e zuM che, ane deha e taiyAra chuM. huM ke- je unmatta, matta, A jaDanA zuM vastu che, enuM nirUpaNa thaI zakatuM nathI, ane samAna rahuM chuM ane brahmabhAvane pAme chuM, tene Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rakSitA 100 rAma daMDathI athavA zikSAthI zuM thavAnuM che? kemake jIvana- rAjadharmA eka bakarAja-bagalAne rAjA | bhAra0 za0 muktane artha vA anartha e bemAMthI koI paNa rahetuM 168-17ra. nathI. kadAcita huM jIvanamata nathI, paNa akakaDa rAjanI bhAratavarSIya eka nadI | bhAra0 bhI21, ane ghelo ja chuM. to paNa daLelAMne daLavAnI peThe rAjapura kaliMga dezanI rAjadhAnI. ene rAja mArA upara daMDa ane zikSA e save vyartha che, citrAMgada | bhAra0 zAM4-3, kAraNa ke jaDa prakRtivALA mANasane koI paNa prakAre rAjarAja kubera. samajadAra karI zakAtuM nathI. | bhAga rUM. 5 a rAjavatapa eka brahmarSi (ra. kazyapa zabda juo.) 10-14ra. te uparathI rahUgaNu samajyo ke A kaI rAjaya yAvizeSa. yudhiSThire Avo yajJa karyo hato brahmaniSTa che. AthI DALImAMthI nIce UtarI jaDa- te. | bhAra sa0 38; bhAga0 10-74. bharatane namaskAra karyA ane tene zaraNe jaI, rAjAdhidevI somavaMzI zUra rAjAne mArISAthI prArthanA karI ke mane Atmatatva jANavAnI jijJAsA thayelI pAMca kanyAomAMnI kaniSTha, Ane arva tya che te mArA upara kRpA karo. tyAre jaDabharate rAja jayasena vara dIdhI hatI. Ane Atmatatvane upadeza karI kRtArtha karyo. rAjeya racha rAjAnA pAMca putronI saMjJA. rakSitA kazyapathI prAdhAne thayelI kanyAomAMnI eka rAjyavaddhana sUryavaMzI diSTakutpanna marutta rAjAnA asarA | bhA20 A0 66-50. putra damane putra. Ane putra sudhRti. ragaNu bhojana puruSane pazu kalpIne ravAdi rAdhA viSaNunI eka zakti / devI bhA. 9 skaMdha devatAone bali arpaNa karanAra athavA naramAMsa a0 1.-e gelekamAM kRSNanI priya sakhI hatI bhakSaNa karanArane prApta thanAruM narka. ahIM jene evuM varNana maLI Ave che. haridAsa ityAdie vadha karyo hoya te rAkSasarUpa dhAraNa karI vadha karanAranuM rAdhAne gokuLamAMnI kRSNanI sakhI evuM kahyuM che. bhakSaNa kare che. paraMtu jema sudAmA brAhmaNanuM nAma bhAgavatamAM vakSehA kAyaISTi mATe zreSTha agni. koI ThekANe nathI, te ja pramANe AkhA bhAgavatamAM rAkA svAyaMbhuva manvantaramAMnA aMgirA RSinI rAdhAnuM nAma sarakhuM kaI ThekANe maLatuM nathI. cAra kanyAmAMnI ethI. enuM bIjuM nAma rAgA rAdhA (2) samavaMzI anukulotpanna adhiratha sUtanI bhAra0 va0 221-4. strI. karNanI pAlaka mAtA | bhAra A0 68-140; rAkA (2) dvAdaza AdityomAMnA dhAtA AdityanI strI. va0 310-2, rAkA (3) sUmAlI rAkSasane ketumatInI kukhe thayelI dhika somavaMzIya purakatpanna ajamIDha vaMzamAMnA kanyA. ene vizravA RSi sAthe paraNAvI hatI. jayasena rAjAne putra. Ane putra ayuta, khara ane zurpaNakhAnI mAtA rAkSasI | bhAra0 10 rAdhikA ekaDAnI saMjJAvALI rAdhA te ja. 276-8, rAdhe rAdhAe pAlana karIne moTo karyo hato te rAkA (4) zAlmali dvIpamAMnI eka nadI. uparathI paDeluM karNanuM nAma. rAgA bRhaspatithI zubhAne thayelI sAta kanyAo mAMnI eka. rAdheya (2) A ja adhiratha sUtanI strI rAdhAne rAgA (2) prathama lakhelI rAkAnuM bIjuM nAma. je eka aurasa putra hatuM tenuM nAma. A abhirAghava raghunA vaMzajenuM nAma, paraMtu dAdarathi rAmanuM manyune hAthe maraNa pAmyo hato rUDhithI thaI gayeluM nAma vizeSa, rAma jamadagni RSine reNukAnI kukhe thayelA pAMca rAjakerI tagaDAnI sattAvALA aMgirA kutpanna pumAMne kanika. A jamadagnine putra hovAthI RSi, jAmadagya, ane hAthamAM parazu nAmanuM Ayudha Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAma dhAraNa karatA heAvAthI parazurAma, evAM AnAM nAme hatAM. / bhAra. droNu. a0 70. pitAnI AjJAne anusarI mAtAneA ne bhAIonA vadha karyA pachI jamadagnie Ane vara mAgavAnuM kahyuM.. (vizeSa caritra mATe parazurAma zabda jue.) zama (2) sUryavaMzI ikSvAku kule ttpanna aja rAjAnA putra dazarathane, kauzalyAthI viSNunA aMzathI thayelA putra. vAlmika RSie zatakreATi caritra je bhaviSya rUpa lakhI mUkyuM hatuM te pramANe, rAvaNAdi duSTa rAkSaseAnA sahAra karI sAdhujanAne sukhI karavA A avatAra cAlu manvantaranI cAvIsamI ceAkaDI (paryAya)mAM tretAyugamAM thayeA hateA / devI bhA0 4 40 0 16, adhyAtma rAmAyaNamAM A avatAra aThThAvIsamI ceAkaDI (paryAya)mAM thayA evuM lakhyuM che. paraMtu te A kalpanI nahi. keTalAka TIkAkArAtA evA mata che ke ceAvIsamI cekaDImAMne rAmAvatAra te pU75mAMnA samajavA, paraMtu ema mAnavAthI nRsiMha, vAmanAdi paNa e ja pramANe gaNavA paDe; ane ema gaNavAthI A kalpamAM avatAranI vyavasthA ja na Ave. mATe jo ekalA adhyAtma rAmAyaNane mAnIe tA badhA matanA asvIkAra karave paDe. dazaratha rAkhane kauzalyAthI jevA rAmacaMdra thayA tevA ja, sumitrAthI lakSamaNu ane zatrughna evA khe ane kaikeyIthI ekalA bharata maLI cAra putra thayA. rAma janmyA tyAre caitra mAsanI zukalapakSanI nAma hatI. (3. dazaratha zabda jue.) rAma mATA thayA eTale dazaratha rAjAe temanuM ane lakSmaNAdinuM mujaba dhana karyuM ane vasiSTha RSi pAse saMgavedApaveda zokhavI temAM temane uttama prakAre pravINa karAvaDAvyA. A vAtane kAMika DhALa vItyA pachI dazaratha rAja temanA lagna saMbadhI ciMtAmAM hatA tevAmAM peAtAnA yajJanuM sarakSaNa karavA mATe vizvAmitra RSi rAmane laI javA mATe dazaratha pAse AvyAM ane temaNe rAmanI mAgaNI karI. / vA0 rA0 bA. sa0 19, 7 peAtAnI 101 rAma atyaMta vRddhAvasthAmAM rAma thayelA haiAvAthI A vAtathI dazarathane ghaNuM duHkha thayuM, te paNa visaSThe temane samajavyA ke rAmane ApavA sabaMdhI kA sakAca karazeA nahi, kemake yajJa saMrakSaNane miSe tee rAmanA vivAhanI vyavasthA karavAnA che. e sAMbhaLI dazarathe Sita thaI vizvAmitrane satkArapUrvaka rAmane ApyA ane tee rAmane laIne jatA hatA tyAre temanI saMgAthe lakSamaNa paNa gayA. vizvAmitra rAmalakSamaNune laI nIkaLya! ane sarayU nadIne tIre AvyA. tyAM temaNe rAmane kSudhAtuSA badhA na kare evA prathama bAlatibalA nAmanI vidyAnA upadeza karI daMDa, dharma, kAla, viSNu ityAdi cakro; vajra, zUlavata, brahmazira, Agneya, vAruNu, vAyavya ityAdi asro; varuNa, dharma, kAla ityAdi pAza ane mekI ityAdi gadA ApI temane anugraha karyo. /vA0 rA0 bA, sa, 27, // te pachI satyavAna, satyakIrti, parAMgamunI, avAMgamukha, lakSya, alakSya, vaini, dhana, dhAnya, kAmarUpa, kAmaruci, z2abhaka ityAdinA sahAranI kathA kahI. / vA0 rA0 bA. ma. 26, 9 temanI sAthe sarayU nadInu* ullaMdhana karatAM karatAM, malada ane rUSaka deza je araNya sarakhA thaI gayA hatA, tyAM AvI paheAMcyA. ahI. prathama vastI hatI ane hAla udhvasta kema thayA te viSaye tATakA rAkSasInA upadrava kahI saMbhaLAvI, tene mAravAnI rAmane AjJA karI. A uparathI rAme, subAhu nAmanA eka putra sahita tATakAnA vadha karI, mArIca nAmanA tenA khIna putrane samudra tarapha uDADayA ane peAte vizvAmitrane yAga siddha karavA mATe gayA. (tATakA zabda jue.) vizvAmitrane yajJa samApta thayA pachI temaNe rAmane ghaNA vakhata sudhI peAtAnI pAse rAkhyA, tevAmAM eka divasa mithilA nagarIthI dUta AvyA. teNe vizvAmitrane patra ApI vinaMtI karI ke Apa svayaMvara mATe videhadeza padhAro, kAraNa ke sIradhvaja janaka sItA nAmanI kanyAnA svayaMvara kare che. / vA0 rA bA. 31, 7 A sAMbhaLI Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAma 12 rAma UN vizvAmitre dUtane tuM AgaLa ja, huM pAchaLathI ba0 0 47; vA0 ra0 bAla0 sa0 27. 490 AvuM chuM" kahI vidAya karyo ane rAmane kahyuM ke adhyAtmarAmAyaNamAM ahalyAno uddhAra karyA pachI tuM mArI sAthe cAla. rAma-lakSamaNe tathAstu kahyuM rAma sahavatta mAna vizvAmitra RSi bhAgIrathI eTale temane sAthe sAthe laI vizvAmitra mithilA- UtaryA evuM che ane te sabaMdhI, temane pAra nagarI javA nIkaLyA. te veLA temaNe mArgamAM utAranAra nAvikanI rAma prati uktine ullekha rAmane kALakramaNa karavA mATe potAnA kuzavaMzane rAmacaritamAnasamAM jovA maLe che. tenA sArAMza ItihAsa saMbhaLAvyuM, kAraNa ke temanA rastAmAM rUpe joIe te nAvike ema kahyuM hatuM ke caraNanI te pradeza eTale kAnyakumbha deza Avato hato. pachI rajathI je pASANanI strI thaI te mArA lAkaDAnA sUryAsta thatAM zANu nadIne tIre mukAma nAkhI, vahANanI strI nahi thAya enI zI khAtarI ? bIje divase prAta:kALe tyAMthI nIkaLI RSi paththara karatAM te lAkaDuM kaThaNa nathI, ane mArI madhyAkALe bhAgIrathIne tIre AvI pahoMcyA | nAvaDI ke I muninI strI thaI jAya. ema je vArA bA0 sa. 31. 0 rAmanA pUchavAthI vivA- thAya te mArI saghaLI AjIvikA ja baMdha thaI mitre temane bhAgIrathIne itihAsa saMbhaLAvyo. vA. jaya mATe tamArA paga I pachI nAvamAM besazo rA0 sa0 35. pachI nokA vaDe bhagIrathI eLagI te ja pAra utArIza. paNa A ukti vAlmIki vizAlA nAmanI nagarIe AvyA. ahIM te ve rAmAyaNamAM maLI AvatI nathI. sUryavaMzIya diSTakuLAtpana somadata rAjAne putra vizvAmitra AvyA sAMbhaLI zatAnaMda purohita ane janmejaya rAjAne pitA sumati nAmano rAjA sahavartamAna sIradhvaja janaka temanI sAme gayA, rAjya karate hato. teNe vizvAmitra AvyAnA ane temanuM pUjana karI rAmalakSamaNa sahita temane samAcAra sAMbhaLyA eTale temanI sAme AvI pitAne maMdire laI AvyA. | vA0 rA. bA. ' pitAnuM maMdira teDI gayo. | vA0 rAbA. sa0 47.0 40 50-51. pachI kumAre konA ne kahyuM ema tyAM sarakAra pAmI ane te rAjAne A tamArA ja pUchavAthI vizvAmitra rAmanuM sarva vRttAMta nivedana sUryavaMzapane dazaratha rAjAnA putra rAmalakSamaNa che karyuM. pachI svayaMvarakALe rAme dhanuSya caDhAvyuM ane kahI, temane vRttAMta kahI saMbhaLAvyA. RSi tyAMthI teDayuM. | vA0 rA. bA. sa. 70. te uparathI nIkaLyA. rastAmAM temaNe rAmane je te prastuta vizAlA sIradhvaje rAmane sItA, lakSamaNane UrmilA, ane nagarI joI tyAM pUve kuzaplava nAmanuM vana hatuM bharata-zatrudanane mAMDavI ane zrutakIrti ema krame ane aditIe te sthaLe hajAra varSa tapa karyuM cArene cAra kanyA vivAhavidhithI ApI. | hatuM, ane te tapanA prabhAve tene marudgaNa putronI vA0 rA0 bA0 sa0 71; vA0 ra0 bA0 sa. 73, utpatti thayAne vRttAMta kahI saMbhaLAvyuM. evAmAM (sIravaja zabda juo.) vivAha samAraMbha thaI jatAM jatAM teo eka nirmAnuSa araNyamAM AvI rahyA pachI rAma ayodhyA javA lAgyA temane pahoMcyA. rAme A vana AvuM kema ? evo prazna jAmadaganya rAme AMtaryA. te veLA temanAmAMthI karatAM gautamaRSi ane tenI strI ahalyAne viSNu ja nIkaLI rAmamAM praviSTa thavAthI teo pitAne itihAsa kahI saMbhaLAvyuM. A sAMbhaLI rAma temanuM Azrame gayA ane rAme AnaMdathI ayodhyAmAM darzana karavA gayA, te evuM banyuM ke tyAM zilArUpa praveza karyo. thaI paDelI ahalyA upara rAmanA padarajakaNe UDayAM dazaratha rAjA strI, putra ane putravadhUo sahavartane tene uddhAra thayuM. pachI vizvAmitra IzAna mAna AnaMdamAM kALa vyatIta karatA hatA. rAjadizAe thaIne mithilA jaI pahoMcyA. / vArA nItimAM rAmanI dakSatA ane kauzalya joI temane Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAma atizaya AnaMda thayA ane te uparathI temanA manamAM evA vicAra AvyA ke rAmanA upara rAjyabhAra nAkhI pAte vRddhAvasthA sukhamAM gALavI; AthI emaNe rAmane yauvarAjya ApavAnI taiyArI karavA mAMDI. / vA0 rA0 a. sa04-6. 7 a vartamAna kaikeyIe jANyA eTale teNe e samAraMbhamAM vighna nAkhyu. / vA0 rA0 0 sa0 70 ane rAmane vanavAsa apAvyA. (3. dazaratha zabda jue.) rAma aAdhyAthI javA nIkaLyA tyAre temanI sAthe nAgarika lekanA meATA samudAya javA lAgyA; tethI teo rathe na besatAM leke sAthe sAthe cAlavA lAgyA. saMdhyA samaye tamasA nadIne tIre jaI tyAM saMdhyA - upAsanA karyA pachI, jaLapAna karI, nidrita thayA ane meADe paraDhiye UThI leke ne bhulavaNImAM nAMkhI jatA rahevAnA hetuthI ja rathamAM besI vezruti ityAdi nadIo eLagI dakSiNa dizA tarapha cAlyA. / vA0 20 a. sa0 45-49. 0 kAsaladezane sImADe pahAMcatAM ja rAme aAdhyA nagarIne tema ja te mAMhyalA devene namaskAra karyA ane pote zruMgaverapura AvI paheAMcyA. ahIM guhe temanuM Atithya karyuM ne bhAgIrathI utArI dakSiNa tIre paheAMcADayA, (guha zabda jue.) tyAMthI nIkaLI rAma vatsa nAmanA dezamAM gayA. jyAM emaNe lakSamaNanA aMta:karaNanI parIkSA karI, temAM tene peAtAnI sAthe AvavAne dRDha nizcaya joI te atizaya AnaMda pAmyA. pachI rAma lakSmaNu ane sItAne sAthe laI nIkaLyA ane gaMgAyamunAnA sa`gama AgaLa prayAga AvI tyAM rahetA bharadvAja RSine maLyA. (3. bharadvAja zabda jue.)/ vA. rA. a. sa0 54 0 bharadvAja RSinI AjJA laI nIkaLyA pachI citraphUTa pata para AvI, pa`kuTi banAvI temAM sukhe rahevA lAgyA. tyAM rahetA hatA tevAmAM dazaratha mRtyu pAmyAnA samAcAra emaNe jANyA. |vA. rA0 a. sa0 93, 7 ayeAdhyA pAchA laI javA mATe AvelA bharata emane maLyA (e vRttAMta rAma mATe 1 citrakUTa zabda jue.) bharata aAdhya pAchA gayA eTale ayeAlyAnA puruSa mANase e tyAM ja Ava karavAthI RSine upadrava thavA lAgyo, te joI rAma citrakUTa parvata cheADI tenI dakSiNa tarapha javA nIkaLyA ane atriRRSi ane temanI strI anasUyAno bheTa lIdhI. (2. atri zabda jue.) 103 atriRRSine Azrama cheADI rAma araNyamAM AgaLa cAlyA, tyAM temanA mArgamAM aneka RSiAnA Azrame AvyA. te pratyeka AzramamAM jaI te te RSienA AzIrvAda laI te AgaLa cAlatA, A pramANe prayANa karavA mAMDayuM. / vA0 rA0 araNya0 sa01. * A rIte jatAM jatAM te dhAra araNyamAM AvI lAgyA, tyAM temane prathama virAdha nAmane rAkSasa maLyA. enI sAthe keTalu ka saMbhASaNa thayA pachI rAme enI sadgati karI. (virAdha zabda juo,) tyAMthI nIkaLI rAma zarabhaMga RSine Azrame gayA. (zarabhaMga zabda jue.) zarabhaMganA AzramamAMthI nIkaLI sutIkSNa RSinA Azrame javA nIkaLyA, tyAM rastAmAM aneka RSio temane maLyA. ane temaNe rAkSaseAnA upadravathI Aja paMta keTalA tApase maraNuzaraNu thayA che te jaNAvavA paryaMta jevaDA hADakAMne Dhagale rAmane dekhADayA. A joI huM rAkSase nA sa MpUrNa saMhAra karI, tamane sukhI karIza evuM abhaya ApI rAma sutIkSNa RSinA Azrame gayA. /rA0 ara sa H-8. sutIkSNanA Azrame hatA tyAre sItAe rAmane zastra dhAraNa karavAmAM dharma ke adhama e sabaMdhI prazna karyo. tene rAme uttara ApyA ke brAhmaNeAnA saMrakSaNa arthe kSatriyAe zastra dhAraNa karavAM e adha nathI. yadipa ame zastra dhAraNu na karIe te paNa brAhmaNeA peAtAnuM rakSaNa karavA samartha nathI ema nahi; rAkSaseAne zApathI te dugdha karI nAkhavAne samaryAM che. paraMtu sa MpAdana karelAM sukRtAne teo evA vyaya karatA nathI, ne tethI ja amAre Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAma rAma temanuM rakSaNa karavuM ghaTe che. } vA0 20 araNya pAmyuM. (1. khara zabda jue.) kharanA maraNa sa0 9-4, tyAMthI nIkaLI pachI rAma paMcAsara pAmyA pachI te laMkA gaI ne kharadine vadha ane saravare AvI pahoMcyA. gAyanane vani Avate pitAnI thayelI virUpa dazAnuM vRttAMta rAvaNane sAMbhaLI temane Azcarya thayuM tethI tyAM pAse ja nivedana karyuM. (zUrpaNakhA zabda juo.) rahenAra dharmabhUta RSine te saMbaMdhI pUchatAM A uparathI rAvaNu mArIca rAkSasa pAse gaye RSie mAMDikaNI RSinI kathA kahI saMbhaLAvI. ane tenI pAse mRga rUpa dhAraNa karAvaDAvI, pote (mAMDikaNa zabda juo.) saMnyAsIno veSa dhAraNa karI rAma ane lakSamaNane tyAMthI nIkaLI rAme, keI ThekANe dasa, kaI krame araNayamAM lalacAvI lAvA, teNe sItAnuM haraNa ThekANe cAra, koI ThekANe be, te koI ThekANe karyuM. (paMcavaTI tathA 4. mArIca zabda jue .) aDadhe mAsa, athavA koI ThekANe varSa ema rahetAM rAvaNa sItAnuM haraNa karI jatA hatA te vakhate rahetAM, ane je je rAkSase maLyA temane mAratAM jaTAyue ene dIThe. A pApI A duSkarma kare mAratAM potAnA araNyavAsanAM dasa varSo kADhayAM che e joIne jaTAyue rAvaNane ghaNuM zikhAmaNa ane pAchA sutIkSaNa RSine Azrame AvI tenI dIdhI paNa eNe na mAnatAM temanI vacce yuddha thayuM. dakSiNe cAra ejana upara agatya RSine bhAI chevaTe rAvaNe jaTAyunI pAMkha kApI nAkhI sItAne rahetuM hatuM tene maLyA. (agatya RSine bhAI laIne cAlatA thayA. / vArA a0 sa. 50-para.0 ka, kyAre ane kevI rIte tenI utpatti thaI tene sItAnA haraNa thayA pachI rAma lakSamaNa tenI zodha ulekha graMthamAM maLato nathI. vicAra karI jotAM karavA nIkaLyA. temaNe rastAmAM maramukha thayela paNa mitrA-varuNa, vasiSTha sivAya emane trIjo jaTAyu dIThe. tenI pAsethI, rAvaNa sItAne laI bhAI ja nahoto tethI, A lakhANa kRtaka (kRtrima) gaye ne tene lIdhe mArI A dazA thaI ItyAdi jaNAya che. keIe navuM pesADI dIdhuM haze athavA vRttAMta sAMbhaLI lIdhuM. / vArA a0 sa0 670 te lekhakanA pramAdathI AvyuM haze.) tyAMthI eka eTale teNe prANa choDayA. AthI rAmane atizaya yojana upara agatya RSine Azrama hato tyAM duHkha thayuM ne temaNe tenA dahanadi saMskAra karyA javA rAma nIkaLyA ne rastAmAM cAlatAM cAlatAM (jaTAyu zabda juo.)/ vA0 ra0 a0 sa0 6-67, lakSamaNane agasthane sarva itihAsa kahI saMbhaLAvyo. sItAnA haraNa thayA pachI rAma punaH agatyanA Azrama AgaLa jatAM ja lamaNe rAma AvyAnA AzramamAM AvyA ane tyAM temaNe enI pAsethI zaivI samAcAra kahyA. te uparathI RSi bahAra AvyA ne dIkSA grahaNa karI evuM purANamAM lakhyuM che. kaucA rAmane aMdara laI gayA ane temanuM tathA sItAnuM rayanI pUrvamAM mataMga Azrama tarapha jatAM jatAM uttama prakAre Atithya karyuM. astrano prApti karI rastAmAM amukhI maLI tene zAsana ApyuM. a yA pachI temaNe vidAya karyA eTale rAma (amukhI zabda jue.) tathA kabaMdha rAkSasane paMcavaTI tarapha cAlyA. mArgamAM temane jaTAyunI mArI tene uddhAra karyo. (kabaMdha zabda juo.) pachI bheTa thaI. | vAha rA araNyasa. 12-14. mataMga Azrame rAma gayA. tyAM zabarIe temanuM rAma paMcavaTImAM rahetA hatA tyAre paNakhAnAM Atithya karyuM. (zabarI zabda juo.) tenuM Atithya pitAnAM kamane pariNAme kAna ne nAka dAyAM ne grahaNa karIne tyAM AvelA saptasAgara tIrthamAM viTaMbaNu pAmI. (zUrpaNakhA zabda juo.) pachI bIje divase snAna karyA pachI rAma lakSamaNa sahita te khara nAmanA rAkSasa pAse gaI. khara tathA paMpA nAmanA saravare AvyA. / vA0 rA0 araNya saghaLA saciva sAthe tenuM sainya rAmane hAthe maraNa sa0 75. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAma 105 rAma paMpA sarovare rAma AvI pahoMcyA pachI temanI ane lakSamaNanI varace sItA saMbaMdhI kAMI vAta- cota thaI te pachI tyAMthI cAlatAM cAlatAM ane mArgamAM kAMI kAMI vAta karatAM karatAM RSyamUka parvata samIpa AvI lAgyA, eTalAmAM sugrIve temane dUrathI joyA; eTale A be vIra koI vAli pakSanA haze ema ene lAgavAthI tene bhaya utpana thayo. | vAha rA. kikiMdhA sa. 1. tethI teNe eo koNa che ane ahIM zA mATe Ave che, ityAdinI bhALa kaDhAvavA mATe mArutine tyAM mokalyA (sarga 2). rAma lakSamaNu pAse AvI temaNe rAma sAthe evuM vityayukta ane cAturIbharyuM bhASaNa karyuM ke je sAMbhaLI rAma atizaya prasanna thayA ane badhuM sahavatta mAna mArutinA aMdha para ArUDha thaI RSyamUka parvata para sugrIva pAse gayA tyAM jaI pitAnuM duHkha hI enuM duHkha sAMbhaLI laI enI sAthe agni samakSa rAkhI sakhya karyuM ane vAline vadha karavAnI pratijJA karI. (2. sugrIva ane vAli zabda juo.) valine mArI sugrIvane rAjya upara sthApI, varSARtu AvI pahecatAM te pUrI thAya tyAM sudhI rAma pravarSaNa athavA mAlyavAna nAmanA parvata para rahyA. / vAha rAka kikiMdhA saga 0 27. zaradaRtu Avo topaNa sugrIva maLavA AvatA nathI evuM jaI rAme lakSamaNane sugrIva pAse moka9yA / sa30. e uparathI sugrIva je pahelAMthI ja vAnara sainya taiyAra karavAmAM gUMthAye hato te tatkALa rAmane maLavA AvyA. | sa 380 ane teNe sItAnI zodha mATe nIla, suhetra, zarAri, zagulma, gaja, gavAkSa, gavaya, vRSabha, suSeNa, maMda, divida, gaMdhamAdana, ulkAmukha, jaMbavAna ane hanumAna ityAdi vAnare aMgadane ApI tene dakSiNa dizA tarapha mokalyo. aMgada saghaLA vAnarene laI dakSiNa dizA tarapha gayo. te veLA mArUti samudra u9laMghana karI sItAne maLyA ane rAvaNa sAthe saMbhASaNa vagere karI tyAMthI pAchA aMgada pAse AvI, aMgada sahavartamAna rAmane AvIne maLyA. / bhAra0 vanaa. 283. ne rAmane sItAnuM tema ja laMkAnuM sadhaLuM vRttAMta nivedana karyuM. (hanumAna zabda juo). sItAnI zodha mAruti karI lAvyA te mATe rAme temanuM sArA zabdo vaDe sanmAna karyuM. pachI mArutie laMkA ane te mAMhelA dargo vagerenuM vistArapUrvaka varNana rAmane kahI saMbhaLAvyuM. te sAMbhaLI, nIlane senApati nImI, zubha muhUrta joI rAmacaMdra laMkA javA nIkaLyA ane utAvaLe samudratIre AvI pahoMcyA / vArA yuha0 0 1-5, mAruti sItAnI zodha karI AvyA pachI tyAM laMkAmAM rAvaNanI sabhAmAM ghaNuM ja vAdavivAda thayo. temAM vibhISaNa rAvaNanI viruddha kAMI bole, tethI rAvaNe tene atizaya tiraskAra karyo. AthI te pitAnA anala, panasa, saMpati, ane pramati e cAra rAkSasa amAtyone sAthe laI sAgarane tIre Avyo ne aMtarikSamAM UbhA rahI, huM tamAre zaraNa A chuM evI rAmane vinaMtI karI; ane huM rAvaNane kaniSTha bhAI chuM, mAruM nAma vibhISaNa che, evuM paNa kahyuM. hamaNu huM zaraNa Avyo tenuM kAraNa e ke rAmanI sAthe vaira mUkI daI temanI strI sItA tAre pAchI ApavI e meM rAvaNane bAdha karyo, je ene na racavAthI tene mAro atizaya tiraskAra karyo. A tenuM bolavuM sAMbhaLI tene Azraya Apavo ke na Apavo e saMbaMdhI sugrIva Adi vicAra karavA lAgyA. tevAmAM mAruti bolyA ke A prasannamukha dekhAte he I rAvaNa karatAM rAmanuM sAmarthya adhika che, e tene vAlivadha uparathI nizcaya thayo hoya ema jaNAya che; mATe ene Azraya Ape evuM mane lAge che. mArutinuM A bolavuM rAma, sugrIva AdinA manamAM ramyuM tethI rAme tene abhaya ApyuM, ane bolyA ke rAvaNane mArI tane laMkAne rAja 14 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAma karIzuM. A sAMbhaLI vibhISaNu aMtarikSathI nIce Utaryo ane rAmane kahyuM ke rAvaNanA vadhamAM huM paNa Apane sahAya karIza. / vA. rA. yuddha sa0 17-19. A pramANe vibhISaNane Azraya maLye eTalAmAM rAvaNa taraphathI zuSka nAmaneA dUta AvyA te aMtarikSamAM UbhA rahI sugrIvane kahevA lAgyuM ke tene rAvaNe sa MdezA kahAvyA che ke meM rAmanI sranuM haraNa karyuM paNa te sAthe tAre kAMI paNa levAdevA nathI. mATe tuM tAruM sainya laI kiSkiMdhA pA! cAlyeA jA; jo nahi jAya te vyatha prANu khAIza. A sAMbhaLI vAnarA tene paDI mAravA lAgyA. eTale teNe rAmanI prArthanA karI te uparathI vAnarAe tene cheDA. eTale punaH teNe sugrIvane e ja vAta kahI pUchyuM ke rAvaNane tArA taraphathI zA uttara dau* ? sugrIve uttara vALyA ke rAvaNane ema kaheje ke mAre bhAI duSTa hAvAthI jema prANumukta thayA, tevI ja tArI gati thaze. e sAMbhaLI zuka laMkA pAchA gayA. zukranA gayA pachI rAma, samudra UtaravAne upAya zeAdhavA lAgyA. e uparathI samudra mUrtimAna thaI rAmane kahyuM ke nalavAnara vizvakarmAnA aMzathI janmelA che. tenI pAse setu baMdhAvI laMkA jAo. eTalu kDI samudra alApa thayo. eTale rAme nalane setu bAMdhavA AjJA karI. nale dasa yeAjana paheALArdhanuM mApa rAkhI, prathama divase cauda yAjana ane khIjA divasathI te pAMcamA divasa sudhImAM kramekrame vIsa, ekavIsa, bAvIsa, tetrIsa maLI se yeAjana lAMkhA evA setu bAMdhyA. te joI rAme sakaLa sainya sahita laMkA tarapha prayANu karyuM. ane suvelAcala samIpa lazkaranA paDAva nAkho tyAM rahyA. / bhAra vana a0 283-284; vArA yuddha sa0 21-24. sainya sahita rAme suvelAcala pAse paDAva nAkhyA pachI rAvaNu tarathI zuka, sAraNa, zArdUla ityAdi rAkSase guptapaNe AvI vAnaraveSe sanyamAM 106 zama bhaLI jaI, sainyanI gaNutarI karavA lAgyA. A vAtanI vibhISaNane jANu thavAthI teNe temane vAnare pAse tatkALa pakaDAvyA, tethI te zaraNe AvyA ane laMkA pAchA gayA. / vA0 rA. yuddha sa 25-29. 0 pachI rAma, peAtAnI senAmAM pUrvAdi dizAne krame dvArAnI yeAjanA karI, vyavasthA karI suvela paryaMta para caDayA ane temaNe laMkAnA azva nuM avale kana karyuM... / sa0 37-39. 0 e daramiyAna rAvaNu gApura para caDaye che e sugrIve jovAthI te UDIne tenI pAse gayA te tyAM ja tenI sAthe the|Du yuddha karI pAchA pharyA. pachI rAjanItine anusarIne ane vibhISaNanu anumAdana laI, rAme sAma karavA mATe aMgadane rAvaNu pAse mekaye.. / vA. rA0 yu. sa0 41, 0 teNe rAvaNute aneka prakAranA kheAdha karyAM paraMtu te kAne na dharatAM, rAvaNe cAra rAkSaseAne aMgadane pakaDavAnA hukrama karyAM. tene pakaDatAM ja rAkSase sAthe aMgada aMtarikSamAM UDayo ane zarIra jhaTakAratAM rAkSase nIce paDyA te maraNu pAmyA. A vastusthiti joi, eTale rAvaNunA mahelanuM zikhara tADI pADI te rAma tarapha pAche vaLyA ane sAma thaze nahi evuM rAmane kahyuM. AthI rAme yuddhanI taiyArI karAvI ane yuddhanA AraMbha thayA. yuddhanA Ara MbhakALe rAkSase ane vAnarAmAM keTalAkanAM paraspara yuddha thayAM. aMgadanuM IMdrajita sAthe, praja dhanuM sa MpAti sAthe (A sa MpAti te vibhISaNunA amAtya nahi), hanuma MtanuM ja chumAlI sAthe, navanu pratapana sAthe, sugrIvanuM pradhasa sAthe ema yuddha thayAM, temAM IMdrajita sioya tara rAkSase peAtAnA pratipakSIne hAthe marAyA. lakSamaNe virUpAkSane, rAme agniketu, mitraghna ane yajJakApane, zaide vasuSTine, nIle nikuMbhane, dvivide azaniprabhane, suSeNe vidyanmAlIne ane gaja vAnare tapanane ema yAddAone mAryA. / vA0 rA yu sa0 43, 0 A pramANe gheADuM yuddha thayA pachI sAyakALe yuddha baMdha rahyuM; paraMtu rAkSaseAe punaH yuddhane Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAma , rAma AraMbha karyo. temAM yajJazatru, mahApArtha, mahedara, javAnA irAdAthI rAvaNa temanI pAse jaI UMcakavA vajuSTa, zaka ane sAraNa, rAma sAme yuddha AvyA lAgyo, paNa tenAthI lakSamaNane UMcakAya nahi. ane parAbhava pAmI laMkA pAchA gayA. IMdrajita rameTalAmAM mArutie AvI rAvaNane evo te prabaLa aMgada sAthe yuddha karatAM parAbhava pAme eTale muSTiprahAra karyo ke ghUMTaNabhera bhUmi para paDayo. adazya thayo ane teNe rAma - lakSamaNane nAgapAza tenA mukhamAMthI lehI paDatAM paDatAM te mUrzita vaDe bAMdhI lIdhA. A joI dasa vAnaro tenA thaI paDyo. e daramiyAna mArutie lakSmaNane upara dhasyA, paNa te adazya hevAthI na pakaDAtAM UMcakI laIne rAma pAse AyA. e joI krodhe teNe suSeNa, nIla, aMgada, zarabha, dvivida, mAruti, bharAI rAme, rAvaNa sAvadha thatAM ja tene mugaTa sAnuprastha, RSabha ane RSabhaskaMdha ityAdi chedI tene bhUmi para pADaze ane tenI eTalI vAnarone mUrzita karyA; ane pite laMka jaI nirbharsanA karI ke te hatadarpa (mAnabhaMga) thaI laMkAmAM pesI gayA. | vA0 20 yu0 0 59. rAvaNa AgaLa pitAnA parAkramanuM varNana karavA lAgyA. / vA0 rA0 yuddha sa0 44-4pa. rAvaNe laMkA jaI kuMbhakarNane jAgRta karyo. tene UThIne laMkAmAM rAvaNanI sabhAmAM jato joI vAnaro rAma - lakSamaNa mUrNita paDyA che, temane sahAya bhayabhIta thayA. eTalAmAM rAme vibhISaNane A karavA mATe vibhISaNadi vicAra kare che, eTalAmAM keNa, ema pUchatAM teNe kuMbhakarNane janmathI svataH garuDe AvI temane sAvadha karyA. bIje divase mAMDI savistara vRttAMta ane tenuM sAmartha yuddha thatAM temAM rAvaNanA saciva dhUmrAkSane mArutie ityAdi rAmane kahI, A kuMbhakarNa ema kahetAM mAryA. trIje divase aMgade vajadaMSTra ityAdine ja nIlane senAnI barobara vyavasthA rAkhI yuddha mAryA. cothe divase mArutie akaMpana ityAdi karavA taiyAra thavAnI AjJA rAme karI. pachI rAkSasone mAryA. pAMcame divase nIle rAvaNanA rAvaNanI sabhAmAM jaI tenI sAthe vAta karyA pachI mukhya pradhAna prahastane mAryo. te sarga 0 46 thI 28. kuMbhakarNa yuddha caDyo. ane te rAmane hAthe mRtyu * chaThThA divase akaMpana Idrajita, atikAya, mahedara pAmyo. (kuMbhakarNa zabda juo.) sAtame divase pizAca, trizirA, kuMbha, nikuMbha ane narAMtaka devAMtaka, narAMtaka, trizirA, atikAya e rAvaNanA ityAdi mahAna rAkSasa yoddhAo sAthe rAvaNa cAra putra ane mahApA ne mahodara e be pite yuddhamAM AvatAM, AvelA yehAne rAvaNa sApaH (oramAna) bhAI rAvaNa taraphathI yuddha sAthe saMbaMdha vibhISaNe rAmane kahI jANItA AvyA ane save yuddha karI maraNa pAmyA. / vA0 karyA. e uparathI tenuM azvarya ane saMpatti ityAdi rA0 yu0 0 60-71. jaI rAmane Azcarya thayuM. eTalAmAM sugrIva, AThame divase Indrajita adazya rUpe yuddha caDe gavAkSa, RSabha, tirmukha, suSeNu ityAdi vAnara ne eka praharamAM saDasaTha kATi vAnarene mArI, rAme sainya para tUTI paDayA ane rAvaNanuM ane mArutinuM lakSmaNane mUrzita karI, laMkAmAM praveza karyo. | kiMcit muSTiyuddha thaI, nIlanuM paNa tenI sAthe vA0 rA. yu. sa. 73, rAta paDatAM, vibhISaNa yuddha thayuM. pachI rAmanI AjJA laI lamaNa rAvaNa ane mAruti hAthamAM baLatAM lAkaDAM laI (ukA) sAthe yuddha karavA lAgyA. ghaNuM bhayaMkara yuddha thavA sainyamAM kaNa kaNa mUriSThata paDayuM che, ne keNu lAgyuM. paNa lakSamaNa rAvaNathI DagatA nathI evuM zuddhimAM che te jovA lAgyA. jotAM jotAM joI krodhe bharAI rAvaNe tenA upara brahmAe jAbavAna paDyo hato tene temaNe joye, ane ApelI zakti nAkhI. ene lIdhe lakSamaNa mUcha teNe paNa A lekene joyA. tyAre jAMbavAne khAI paDayA evuM dekhI temane UMcakI laMkAmAM laI mArutine kahyuM ke tuM satvara himAlayanA RSabha Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 rAma nAmanA zikhara upara ja ane tenA uparathI saMjIvanI, vizalyakariNI, suvarNa kariNI ane sadhAnI, e cAra auSadhi laI Ava. mAruti te laI AvyA ane tene yAge rAma, lakSmaNu ane sa sainya sajIva thayuM. / vA0 rA yu. sa0 74. navame divase sugrIvanI AjJAthI dhaNA vAnarA laMkAmAM ghUsI jaI laMkAnA vidhvaMsa karavA lAgatAM, rAvaNunI AjJAthI kuMbha ane nikuMbha (ku Mbhaka nA putrA), cUpAkSa, zANitAkSa, praja'dha ane kaMpana ityAdi rAkSase temanI sAthe yuddhe vaLagyA te pariNAme marAyA. / vA0 rA. yudde sa0 75-77, 7 A marAyA eTale makarAkSa yuddhe AvyA, tene paNu 2Ame mAryo / sa0 78-79. khIje divase IMdrajita yuddha caDayA ane ghaNA vAnarAte mArI, mAyAmaya sItA pragaTAvI vAnarAne dekhADI tenA vadha karyAM. ane tyAMthI nIkaLI, nikubhilA joDe gupta havananA AraMbha karyo. te vAta vibhISaNe rAmane jaNAvI, lakSmaNe IMdrajitane mAryA. (1. I Mdrajita zabda juo.) IMdrajitanA maraNu pAmyA pacho je vAnarA yuddhamAM maraNu pAmyA hatA. temane ane keTalAka sUcchita thayA hatA e sarve`ne suSeNe (vAnarAnA vaidya) pUrvokta auSadhinA yoge karIne sajIva ane taMdurasta karyAM. / vA0 rA. yuddha sa0 9ra. - te pachI rAvaNe keTaluMka saunya yuddhamAM utAryuM, tyAre rAtre eka camatkAra karyo ke rAkSasAne eka kSaNe eka ane bIjI kSaNe sahasrAvadhi rAma dekhADayA. A uparathI rAkSase zakAzIla banI cakita sarakhA jotA UbhA che. eTalAmAM eka muphtamAM dasa sahasra ratha, aDasaTha sahasra gaja, cauda sahasra asavAra, ane keTalAye padAtine nAza karI bAkInAne raNakSetramAMthI nasADayA. (sa0 94.) yuddhamAM gayelA keTalAka rAkSase| maraNa pAmyA te keTalAka bhramiSTha thaI pAchA AvelA joI rAvaNu jayazrInA leAle karI gupta rUpe havana karavA kheDA; paraMtu temAM vAnaroe vighna nAkhyAtho, krodhe rAma bharAI temAMthI UThI maheAdara, mahApA ane virUpAkSane laI ghaNA sainya sahita yuddha Utaryo./sa0 95-96 temAM sugrIve virUpAkSa ane maheAdarane, ane aMgade mahApA ne mAryAM. / sa097-99,0 have rAvaNu rAma sAme AvyA ne bannenuM tumula yuddha macchuM. temAM rAvaNe vibhISaNu upara eka zakti phaikI jene adhavacathI ja lakSmaNe tridhA khaDita karI. tethI krodhe bharAI rAvaNe punaH mayAsuranI ApelI zakti vibhISaNa upara cheADI, tenuM paNu nivAraNa karavA puna: lakSamaNu vacce paDatAM te mahAbhayaMkara zakti temanA vakSa:sthaLa para paDI te te bhUmi para paDayA, temane paDelA joI rAvaNa laMkAmAM AvyA. / sa0 100~101. ahIM suSeNe lakSamaNune punaH sajIva karI, sa` vAnarone paNa temanAM bANu vagere kADhI duHkhamukta karyA. / sa0 102, dhamaNu sAvadha thayA ane sa vAnarA paNu zalya rahita thayA sAMbhaLI rAvaNu nirAza thaye ane kuMbhakyuM", indrajit vagere meATA meTA vIrAne saMbhArI zAka karavA lAgyA; paga pachIthI dhIraja dharI yuddha karavA AvI UbhA. rAMgaNumAM AvavAnA rAvaNunA A chelle ja divasa che evuM jANI keMdra te divase mAtalane AjJA karI ke tu satvara ratha laI raNamAM jA ane rAmane temAM esADa. mAtiya ratha laIne AvatAM rAma temAM birAjyA ane te divase temanuM ane rAvaNunu dhAra yuddha thayu./ sa0 103, 0 rAvaNanA sArathie, rAvaNune rathamAM miSTa thayelA joI, raNamAMthI ratha pAchA pharavyA. AthI krodhe bharAI rAvaNe punaH rAma sa'mukha peAtAnA ratha aNuAvyA. / sa0 104-105. rAma sAthe yuddha karavA AvatAM rAvaNane apazukranA thavA lAgyAM. tenI gaNanA na karatAM teNe yuddhanA AraMbha karyo. ahIM rAme paNa mAtahine sAvadhAnatAthI sArasthya karavAnI sUcanA karI. ubhayanuM yuddha Ara.bhAyuM. rAme prathama rAvaNunA rathanI dhajA teADI pADI tenAM zira uDADavAnA Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAma 109 rAma AraMbha karyo. paraMtu jevuM eka zira chedAya ke vaidehI, lakSamaNa tathA sugrIvanI sAthe rAma kuzaLakSema punaH bIju utpanna thAya, e chedI nAkhe ke punaH che. Aje temaNe zatrune chatya che ane pitAne pAchuM utpanna thAya. Ama se vAra punaH punaH artha siddha karyo che. he devI ! kapio ane lakSamaNa zira utpanna thatAM joI rAme agatya RSie tathA vibhISaNanI sahAyathI rAme rAvaNane mAryo che, ApelA bANane upayoga karI rAvaNanuM hadaya e vRttAMta huM tamane prasanna karavA mATe kahuM chuM. vadhyuM ane te vIdhAtAM ja rAvaNu gataprANa thaI he devI ! vaLI tamArA pativratyanA prabhAvathI bhUmi para paDaze. paDatAM ja svargamAM duMdubhi nAda sAme yuddhamAM mahAvijaya meLavyuM che. temaNe zatrune thavA lAgyo ane rAma para devoe puSpavRSTi karI. ha che ane laMkA jevI purIne svAdhIna karI che sa0 110 he sIte! have tame paritApa choDI gho ane svastha rAvaNanA mRtyutho vibhISaNane anivAra duHkha thAo ! tamArA zatrune parAjaya karI, tamane pAchAM thayuM. tenuM sAMtvana karI rAme rAvaNanI uttarakriyA lAvavAnI je pratijJA karI hatI te Aja saphaLa karavAnI tene AjJA karI. / sa. 111. eTalAmAM thaI che. rAme mahAsamudramAM setu bAMdhIne te pratijJA ma dedarI ityAdi strIo raNabhUmi upara AvI saphaLa karI che. tame have zatruvaza che ema mAnatAM zoka karavA lAgI. rAme temanuM sAMtvana karI temane nahi, kAraNa ke have to A laMkApurI tathA sarva azvarya laMkA mokalI / sa0 112-113.0rAvaNanuM uttara- mahAtmA vibhISaNanA hAthamAM AvyuM che. he devI! kArya thaI rahyA pachI rAme vibhISaNane rAjayAbhiSeka tame zAMta thAo, AnaMda pAmo ane mAne ke karavAnI AjJA lakSamaNane karI ane rAvaNanA tame pitAnA gharamAM ja che. hamaNAM vibhISaNarAyajI mRtyunA samAcAra sItAne jaNAvavA mArutine tyAM paNa harSa pAmatAM tamAruM darzana karavA Avaze." mokalyA. / sa0 114. ' jyAre candramukhI sItAne hanumAne Ama kahyuM mahAtmA rAme, jene sItA pAse jaI saMdeza tyAre harSathI te gadita thaI gaI. te kAMI bolI kahevAnI AjJA ApI hatI e vAyuputra zakI nahi. kapivara hanumAne temane punaH kahyuM hanumAna, rAkSasethI pUjAto ane jaya jayanA ke, "he devI! tame ze vicAra karo cho ? zA zabda sAMbhaLato utAvaLe laMkApurImAM gayo. tyAM mATe mArI sAthe bolatAM nathI ?' jaI vibhISaNanI AjJA laI, jyAM sItAne hanumAnanAM pharI kahelAM vacana sAMbhaLI atyaMta rAkhavAmAM AvI hatI, te nAnA prakAranAM vRkSovALI prasanna thaI, azru vaDe gadagadita thayelI vANI vaDe sItAjI bolyAM ke, huM saumya svAmInA vijayanI sudara azokavATikAmAM gaye. sItAe jANyuM ke vAta sAMbhaLIne harSa pAmelI je huM, tenAthI zI hanumAna Avyo che. tyAM hanumAne snAnAdi rIte bolAya? mAtra harSane lIdhe ja mArAthI bolAtuM saMskAra rahita, grahathI pIDAtI rahiNInI peThe, nathI ema nahi, paNa he hanumAna! vadhAmaNImAM rAkSasImAM beThelAM AnaMda rahita sItAne eka tane ApavA gya mArI pAse koI vastu nathI, vRkSa nIce beThelI joI. tenI pAse jaI hanumAne e vicArathI paNa mArAthI bolI zakAtuM nathI, vaMdana karyuM ane namra thaI mastaka namAvyuM. pachI e hanumAnI huM A pRthvImAM tane ApavA joga sItAdevI moTA baLavALA hanumAnane joI bahu kAMI paNa jotI nathI, je ApIne tArI vadhAmaNIne AnaMda pAmyAM, paNa harSAvezathI temanA moMmAMthI badalo vALuM. he vIrA! vadhAmaNImAM ApavA gya eka paNa zabda nIkaLI zakaze nahi. te kharekhara mArI pAse kaMI ja nathI. A suvarNapachI sItAnuM saumya mukha joIne kapivara ratna ane trilokanuM rAjya paNa, te ApelI hanumAne temane rAme kahelAM vacane kahyAM ke, "he vadhAmaNInA badalAmAM ApavA mATe pUratuM nathI.' Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 sItAnAM A vacana sAMbhaLI, vAnamAM zreSTha hanumAna, sItA sAme hAtha joDIne khelyA ke, huM sundarI ! svAmInA ja vijayane lIdhe harSI pAmanAra tame, mArA upara ATalA badhA snehathI jue che ane AvAM snehayukta vacane! kaheA che! e ja vadhAmaNIne yogya pAritoSika huM mAnuM chuM ! he devI! tamArAM AvAM vacana sAMbhaLavAne huM bhAgyavaMta thayA hyuM. e ratnanA bhaMDAra tathA svarga nA rAjyathI paNa vizeSa che; ane zatru rahita thayelA rAmane tame sthira thayelA jue che| tethI devarAjyAdi guNA svataH mane prApta thayA che, ema ja huM mAnuM chuM.' pachI janakarAyanI putrIe hanumAnane punaH zubha vacane kahevA mAMDayAM ke 'huM hanumAna ! lakSaNavALAM, vyAkaraNuyukta, madhura guNathI alaMkRta ane AThe agavALI bhASAne yAgya vacana khAlanAramAM tuM catura che. tuM vAyune praza'sA karavA joga putra che. vaLI he hanumAna ! baLa, zaurya, zruta, sattva, parAkrama, dakSatA, teja, kSamA, dhIraja, tha ane vinaya evA ghaNA amUlya guNutArAmAM vaselA joi, mane ghaNuMA AnaMda thAya che.' pachI hanumAne, ghaNA ja vinayathI, be hAtha joDI sItAdevInI sanmukha UbhA rahI kahyu` ke, " he devI ! A rAkSasa, jemaNe tamane pUve ghaNAM duHkha dIdhAM che temane, jo tame AjJA Ape| teA, huM satvara yamane dvAra paheAMcADI dauM", * huM devI ! patine daiva mAnanAra Apane, rAvaNunI AjJAtho A krUrakarmA, duSTAcaraNA, bhaya'karA, svabhAvathI ja krUra anekadarUpI rAkSasoee je je kAra vacane mahIne aneka vAra satApelAM che, te huM sArI peThe jANuM chuM. mATe he devI ! A karma ane tamane damanAra rAkSasIAne Aja huM. muSTiprahArathI, lAtathI, jadhA ane ghUMTaNanA mArathI, dAMtathI ane nakhathI kracarI - karaDI nAkhIne mArI nAkhavAnI khucchA rAkhuM chuM.' hanumAnane Ama khelatA sAMbhaLIne, dIna thaI gayelI paNa dInavatsalA sItAdevIe, mu`bhara rAma rAma vicAra karIne kahyuM : huM kapivara! rAjAnI AjJAne vaza thaI rahelI A dAsIe zubha vA azubha, sAruM ke mAThuM je kAMI kA kare, tene mATe temanA para kApa karavA kema yeAgya kahevAya ? e te rAvaNanI AjJAthI ja mane duHkha detI hatI, svecchAthI nahi. je du:kha mane paDayAM che te mArA karmAMnA deSa vaDe ja paDayAM che. manuSya pAte karelAM karmanAM phaLane bhogave che ja. huM mahAbAhe!! sathI devagati ja baLavAna che. rAvaNunI A dAsIee mane duHkha dIdhu.. che te mArA karmAMnA paripAkanA phaLathI ja mane prApta thayuM hatuM, ema huM mAnu chuM. A hanumAna ! kALabaLane ja baLavattara mAnatI evI hu', temanA deSane huM kSamA karu' hyu, he vAyuputra | A rAkSasIe rAvaNanI AjJAthI mArA tiraskAra karatI hatI, paNa have rAvaNu haNAyAthI teo mane jarAye tucchakAratI nathI. huM kapi ! kAI eka vyAghrane keAI eka RkSe je prAcIna ane dhayukta zle!ka kahyo hatA te tuM sAMbhaLa : na paraH pApamAdatte pareSAM pApakarmaNA / samayA racitavyastu sa MtazcAritrabhUSaNAH / / manane uddezI je mANusa pApakarmI kare che tenA pratyupakArane DAhyA mANuse| grahaNa karatA nathI. apakAra para apakAra karavA yogya nathI, kAraNu ke sadAcAra e ja sAdhupuruSanu bhUSaNa che. he zUra ! pApI, azubha karmI karanAra ane vadhyuM upara paNa dayA rAkhavI e sa Mtanu` kAma che; kAraNa aparAdha sau kare che ema jANI kyA rAkhavI, hiMsA karavI, dUra thavu, ane pApa karavu e te rAkSasAne svAbhAvika dharmAM ja che. mATe te pApa kahai, paNa temanuM azubha aApaNe vu nahi, e manuSyanA dharma che.' sItAdevInAM parama sArarUpa AvAM nirmALa vacana sAMbhaLI, vAcatura hanumAne kahyuM ke, rAmanI guNavAna ane dha`patnI sItAnA mukhamAM AvAM vacana yeAgya ja che. he devI ! have mane AjJA Ape ke hu' pAchA rAma pAse nau. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAma 111 rAma sItAe hanumAnanAM vacana sAMbhaLI kahyuM ke, he takSaNa vibhISaNa laMkApuramAM gayo. paricArikAne hanumAna ! mArA manamAM bhaktanuM pAlana karanAra mekalI sItAne rAjamaMdiramAM bolAvyAM. mahArAmabhadranA darzana karavAnI IcchA che. tyAre vAyuputra bhAgyazALI sItAnA AvyA pachI vibhISaNe be na hanamAna sItAdevIne harSa pamADato boye hAtha joDI temane namana karIne kahyuM ke he sIte ! ke jema zatruvidArI, mitrane sthira karI AvelA tamArA svAmI zrIrAmanI mane AzA che ke tame Idrane zacI jue, tema jeNe zatrune nAza karI divya aMgarAgAdi caLe, divya alaMkAra dhAraNa mitrone sthira karyA che evA lakSamaNa sahita pUrNa karI pAlakhImAM besI, rAma pAse jAo. devI ! caMdrAnana rAmanAM Aja tamane darzana thaze. pachI tamAruM kalyANa thAo. tamArA bhartA tamane jovAne vAyukumAra tyAMthI nIkaLI cAlyA. | vAha rA0 yu. irache che. sa0 113, sItAe pratyuttara Ape ke he vibhISaNa, huM sarva dhanurdhArIomAM zreSTha ane kamaLapatra jevA to snAna karyA vagara ja svAmInA darzana karavA netravALA rAmane praNAma karIne, hanumAne kahyuM : jaIza. vibhISaNe kahyuM, sItAjI! tamArA svAmIe mahArAja ! jene nimitte setubaMdha ane rAvaNavadhAdi kahyuM che tema ja tamAre karavuM yogya che. pachI udyoga karyo, tenA phaledayarUpa, zeka saMtApa pAmelI e ja jenuM parama daivata che, evAM sItAe, bahu sItAne have maLavuM Apane ucita che; kemake azru- sAruM ema kahIne snAnAdi karma karyA. pUrNa netravALAM, rAkSasIothI parivRtta maithilI pachI aMgarAga tathA alaMkAra dhAraNa karelAM Apane vijaya sAMbhaLI ApanA darzana sAru sItAne rAkSasoe suMdara pAlakhImAM besADayAM ane utsuka thaI rahyAM che. Apane saMdezo laI huM emanI keTalAka rAkSasa AgaLa-pAchaLa cAlavA lAgyA. pAse gayo tyAre ja temaNe mane kahyuM ke have huM AvI rIte sItAne laIne vibhISaNa rAmanI pAse mArA svAmInAM darzana karavA IcchuM chuM ane ema AvyA, kahetAM kahetAM te teo sajaLa netravALAM thaI pachI vibhISaNe dhyAnaparAyaNa rAmanI pAse gayAM hatAM. jaIne namana karIne harSathI kahyuM ke, mahArAja ! jayAre hanumAne sItAnA meLApa pachInuM A sItAdevI ahIM padhAryA che. paNa ghaNuM divasa tenuM vartamAna rAmane nivedana karyuM, tyAre dharmAcaraNa rAkSasane tyAM rahI AvelI sItAne joIne rAma karanArAomAM zreSTha rAmanAM netra paNa pANIthI ekI veLAe ja romaharSa ane dInatAmAM DUbI bharapUra jaNAyAM, te paNa kSaNabhara vicAramAM paDI gayA. tethI pAlakhImAM besIne AvelAM sItAne gayA. temanA manamAM AvyuM ke paragRhamAM rahelI joI pragaTamAM jarA paNa harSa batAvyA vinA, te sItAne aMgIkAra karavAthI lokApavAda te nahi vibhISaNa pratye bolyA, he rAkSasAdhIpa ! mArA lAge tema je huM te niraparAdhIne tyAga karIza, priyamAM prItivALA ! he saumya ! tame sItAne to tene doSa paNa nahi lAge ? have karavuM zuM, zIgha mArI pAse AvavA dyo. evA vicArathI teo zAMta thaI mauna dharI rahyA. rAmanI AjJA thatAM ja dharmane jANavAvALA pachI niHzvAsa mUkI nIcuM joI rAme pitAnI vibhISaNe chAvaNImAM beThelA mANasane dUra karavAnI pAse UbhelA vibhISaNane, megha samAna gaMbhIra vANI AjJA karI. tarata ja vastrAbhUSaNavALA ane hAthamAM vaDe kahyuM ke he vibhISaNa, tame laMkAmAM jAo chaDIo laIne nekI pokAranAra sevakoe, sarva ane maMgaLasnAna karAvI aMgarAga caLAvI tathA hAone dUra khaseDavA mAMDyA. UThIne dUra javAnI suMdara vastrAlaMkAra dharAvI sItAne mArI pAse AjJA thavAthI, RkSa, vAnara ane rAkSasomAM deDAsatvara teDI lAve. daDI thaI rahI ane yohAonA UThavAthI vAya Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 zama vaDe calita thayelA sAgarA jema dveSa thAya, tema tyAM sakSeAla thaI rahyo. paNa yAddAone dUra khasatA tathA saMbhrama pAmelA joIne, bhaktavatsala rAme peAtAnI AjJA vagara temane uThADavA mATe vibhISaNane ThapakA ApyA; ane krodhathI jANe hamaNAM saune bALI nAkhaze evAM netra karI vibhISaNane kahyuM ke mArA anAdara karIne tame A sarvane krama kaleza pamADe che ? A ja kSaNe tame A sa'nA udvegane nivRtta karA, tame jANA che ke A sa mArAM svajana che. strIAne maMdira, meDI, ghara ke kATamAM, paDadepeza rAkhavI ane AvAM snehIjanane dUra rAkhavAM e kAMI kharA rAjasatkAra nathI. e kAMI strInu rakSaNu nathI. strIonuM rakSaNu te| temanAM sadAcaraNu ja che. Ama chatAM pazu, strIne jovI e deSa hAya tA teneA paNu atre deSa nathI, vyasana vakhate, ApatkALamAM, yuddhane samaye, svayaMvaramAM, yajJamAM ane vivAhakALe strIone jovAmAM doSa nathI, sItA du:kha ane vipattimAM paDelI che ane temAMye vaLI chu. peAte hAjara chuM, mATe ene jovAthI kAMI dAja nathI, mATe pAlakhImAMthI UtarI sItA A badhAM mArAM svajanA che temanA dekhatAM cAlIne bhale mArI sannidha Ave. rAmanAM vacanathI vibhISaNu ja nahi, paNa lamaNu, sugrIva, hanumAna paNa vicAramAM paDayA ane save ghaNA kheda pAmyA. rAmanI AjJAthI sItAdevIne rAmanI samIpa lAvyA pachI svAmInI AjJAne anusaranArI paNu lAjane lIdhe saMkAca pAmatI sItA, pAlakhImAMthI UtarI paDI. temanI pAchaLa vibhISaNa cAlatA hatA te rAmanI pAse AvyA ane ati saumyatAvALAM tathA patine daivatArUpa mAnanArAM sItAe hu thI, vismayathI ane premathI peAtAnA svAmInA saumya mukhanAM darSoMna karyAM. Aje ghaNe kALe sItAe pUrNimAnA candra jevuM pAtAnA svAmInuM mukha joyu hatu; eTale tenA kleza nAsI gayA ane tenuM sukha vimala zazAMka jevu' jhaLahaLI rahyuM. / rAma vA. rA yu. sa0 114. peAtAnI pAse UbhelI maithilIne joIne, rAmanA manamAM je bhAva hatA, te pachI pragaTapaNe jaNAvyA. temaNe sItAne kahyu` : he bhadre ! saMgrAmamAM yuddha karI meM trune parAbhava karIne tane meLavI ane puruSaparAkramathI je karavuM ghaTita hatu te meM karyuM che. Aje mArA krodhane ata AvyA che ane zatrune paNa meM Aje ja ata ANye. che. Aja meM mArA pauruSane joyuM ane te jagatanA paNa jANavAmAM AvyuM. Aje mAre zrama saphaLa thayA che ane huM AnaMda pAmyA chuM. mArI gerahAjarImAM caLa cittavALA rAkSasa tane ekalIne laI gayA hatA e devakRta deSa, Aja meM manuSyaparAkramathI TALyuM che. je mANusa aparAdha pAmI peAtAnA tejathI tenuM mAna karatA nathI te alpamati kadI meATu' parAkrama kare tepaNa zuM thayuM ? re sItA ! hanumAne samudra ullu dhana karI laMkAne bALI, e enu sukRta Aje saphaLa thayu che, ane sainya sahita sugrIva yuddhamAM je parAkrama karatA hatA ane tenA mantra, e sau Aja saphaLa thayAM che, tema guNuddIna bhAIne tajI vibhISNu mane AvI maLyA hatA, tenA artha paNa Aja saphaLa thayA. rAma jyAre Ama kheAlatA hatA tyAre temanAM vacana sAMbhaLI praphulla netravALAM sItAnAM locana AMsu sarI paDatAM hatAM, pAtAnI pAse AvIne UbhelI peAtAnI priya sItAne joI rAghavendra rAmanu mana paNa leAkApavAdathI khinna thaI jatuM hatuM. kamaLa jevA netravALI, bAMdhela kezavALI ane sundaratAnI sImArUpa sItAne kipa tathA rAkSaseAnI vacce punaH rAme A pramANe kahyuM ke zatrue peAtAnI dhaNA karI hAya tA tenu" manuSya mA na karavuM joIe. mAnanI icchAvALA meM rAvaNune haNIne e mAna karyuM che. vaLI tapa ane prakAzita AtmAvALA agatsya RSie jema rAkSaseAnA bhayathI jyAM manuSya saMcAra karI zake nahiM, evI dakSiNa dizAne jItI hatI, tema meM paNa rAvaNune Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAma 113 rAma mArIne dakSiNa dizAne jItI che. bhadre ! tAruM ka9yANa thAo. A mArA snehIonA parAkramatho huM tarI gayo chuM te meM tAre mATe karyo nathI. paNa te te mane lAgatA apavAdanuM rakSaNa karavA ane mArA vikhyAta sUryavaMzane lAgatA kalaMkanuM mArjana karavA mATe ja karyo che ema ja tuM mAnaje. paNa jenA cAritryane mATe saMdeha che, evI tuM Aje mArI sAme AvIne UbhI che te kharI, paNa jema netranA rogIne dIpaka pratikULa lAge che, tema tuM mane atyaMta pratikuLa lAge che. he janakakanyA ! Aja huM tane mukta karuM chuM. have tane jyAM game tyAM tuM jA. daze dizA tAre mATe ughADI che. mAre have tAruM kAma nathI. sArA kuLamAM utpanna thayela evo kayo puruSa hoya ke, je paragRhamAM rahelIne, ghaNuM kALanA snehane lIdhe paNa, puna: grahaNa kare ? he sItA ! tuM 2.vaNanA aMgamAM kaleza pAmelI tathA tenA kAmayukta netrathI deSayukta thayelI che. mATe have moTA kuLanA vyapadezavALe huM tane punaH kema grahaNa karI zakuM? je mAna mATe huM tane cha chuM te mane maLyuM che. paNa tAra upara have mane prIti nathI. mATe icchAmAM Ave tyAM have tuM ja ! he bhadra! sthira matithI mAre tane kahevAnuM hatuM te kahyuM. tane game te A maMDaLamAMnA keI para, joIe te lakSmaNa para, joIe te bharata para, jenAthI tane sukha thAya te prati buddhi kara ! he sIte, game te tuM sugrIva ke zatruna athavA vibhISaNa emAMnA keI para tAruM mana sthira kara ! tuM divyarUpavatI che ane manahara paNa che eTale pitAnA gharamAM rahelI tane joI rAvaNa ghaNe kALa emane ema besI rahe nahi. rAvaNe tAruM vratabhaMga karyuM haze. mATe huM te tane rAkhI zakuM ema huM ja nahi. priya vacana zravaNa karavA yogya sItA pitAnA svAmInA mukhathI AvAM krUra ane hadayabhedaka apriya 15 vacana sAMbhaLI, jema keI hAthInI sUMDhathI ukheDI nakhAyelI velI TaLavaLe, ema teNe bahu vAra sudhI te AMsu pADayAM; ane aMte gADha rudana karI dIdhuM. | vA0 ra0 yu. sa. 115. - jyAre krodha pAmelA rAme sarvanA sAMbhaLatAM ruvAM UbhAM thaI jAya evAM kaThora vacane sItAne kahyAM, tyAre te vacane sAMbhaLIne sItA atyaMta gabharAI gaI; ane sarvanI samakSa kahelAM, potAnA svAmInAM, koI paNa divasa nahi sAMbhaLelAM vacana sAMbhaLI, lajajAthI nIcuM ghAlI, sthira TharI ja gaI. te vakhate pitAnA svAmInAM vacana sAMbhaLI jANe vacanarUpI bhAlAthI vIMdhAIne potAnAM aMgomAM pesI jatI heya nahIM zuM, tema saMkoca pAmI atyaMta rudana karavA lAgI. paNa pachI teNe azruthI bhIMjAceluM pitAnuM mukha lUchI nAkhyuM ane gadgad vacane pitAnA savAmIne A pramANe kahyuM : he zUrA kaI sAmAnya manuSya paNa pitAnI strIne na kahe tevAM kAnane pIDA utpanna kare evAM vacana tame mane zA mATe saMbhaLAvo che huM ApanA segana khAIne kahuM chuM ke he nAtha ! tame mane jevI dhAro cho tevI ' nathI ja. tame jAo, mAra: sacAritraya dhyAnamAM rAkhI vicAra karI, mArA upara vizvAsa che. tame ekAdI sAmAnya strInA caritra uparathI AkhI strI jAtane mATe zaMkA kema lAvo cho ? tame je mArI kharekharI parIkSA karI ja hoya, te mArA pratyenI zaMkAno tyAga kare. he prabhu! mane rAvaNanAM aMge sparza thaye haze, te te mAruM na cAlatAM ja thayuM haze. temAM mAtra vidhine ja deSa che, mArI nathI. ane temAM mArI leza paNa IcchA hatI ema mAnazo mA. paNa mAruM hRdaya je mAre svAdhIna che, te te niraMtara tamAruM ja raTaNa karatuM hatuM. paraMtu mAruM aMga je mAre svAdhIna nahi, tene mATe huM anAtha - jene dhaNu pAse nahi tevI - nAtha vagaranI - zuM karI zakuM ? he mAnada ApaNe parasparane anurAga eka ja samayathI vRddhi pAmele Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 zama te che ane mArA ATalA dI sahavAsa thayA chatAM teTalAthI paNa jo tame mArI parIkSA karI na haiya tA tamArA ATalA avizvAsane lIdhe hu` mUelI ja chuM. jo ema ja hatu. tA jyAre huM laMkAmAM hatI ane tame hanumAnane sadezeA kahevA meAkalyA tyAre, huM tArA svIkAra karanAra nathI, evuM mane kema na kahAvyuM ? huM zUra ! Ape mane pahelethI ema jaNAvyuM heta tA, hanumAnanA sa MdezA sAMbhaLI rahyA pachI, tame jene tyAga karyAM che evI huM kapi samakSa ja mArA prANanA tyAga karata, tame mane pahelethI ja jaNAvyu` haiAta, ane meM mArA prANane tyAga karyo hAta tA tamArA vitane saMzayamAM nAkhI yuddha karavAnA rRthA parizramamAM tamAre UtaravuM paData nahi tathA tamArA A sarva sahajatAne yuddhanA niSphaLa kaleza veThavA paDaye! te paNa paData nahi, huM naravyAghra ! tame mAtra krodhane vaza thaI, prAkRta manuSya peThe, sAmAnya strIne mATe je vicAra bAMdhA tevA vicAra mAre mATe bAMdhyA che. paNu sAdhAraNa strIenA jevI mane gaNavI e Apane yeAgya tA nathI ja kAraNa ke mAru 'vaidehI" evuM nAma che, te kAMI janakathI utpanna thavAne lIdhe nahi, paraMtu tenI yajJabhUmimAMthI utpanna thaI chuM, mATe ja paDayuM che. huM vrata ! tame mArI A pramANe tyAga karatAM, mAna ApavA yogya mArA pAtivratyane paNu gaNyuM nathI, e bahu vismayabharyuM che. tame bAlyAvasthAmAM mAruM pANigrahaNa karyuM tene paNa tame pramANu karyuM nathI, mArI ApanA pratyenI bhakti ane mAruM zIla e saghaLAne mAthe Aje pANI pheravyuM che ! hA deva ! pachI rudana karatI sItA rudana karatAM karatAM gadgada vANIthI dIna thaI vicAramAM magna thaI gayelA lakSmaNu sAmuM joI khAlI ke, huM saumitra ! Aje kRpA karI, mArA A duHkhanA auSadharUpa citA khaDakI ApA, kAraNa ke mAre mAthe jyAre Ave mithyA apavAda AvyA che, tyAre have mane jIvavAnIlagara paNa IcchA nathI. jyAre mArA guNeAthI asaMtuSTa thaI mArA svAmIe manuSyAnI vacamAM zama mArA tyAga karyA che, tyAre mArI chellI gati je vasudhApraveza, te pAmavAne mATe huM agnimAM praveza karavA IcchuM chuM.' sItAne Ama kalpAMta karatI joi lakSamaNu, krodhayukta thaI rAmanA sAmuM joI rahyA. paraMtu rAmanI AkRti parathI temanA aMta`ta vicAra jANe jANyA hAya tema, tarata ja lakSamaNe temanI AjJAthI citA khaDakI. / vA0 rA0 yu. sa0 116, rAmanI AjJA pramANe lakSmaNe vibhISaNutA rAjyAbhiSeka karyA ane sItAe agnimAM praveza karyA. agnimAMthI surakSita temane bahAra nokaLelAM joi iMdrAdi devAe rAmanI stuti karI / vA0 rA yuddha sa0 116-121, 7 rAme iMdrane a'jJA karI ke mAre kAraNe kATayAvidha vAnarA yuddhamAM maraNa pAmyA che te badhAne tu N amRtavRSTi karI sajIvana kara. I e saghaLAne sajIvana karyA. e joI rAme vibhISaNane kahyuM ke tuM have la'kAmAM svastha rAjaya kara ane sugrIva Adi vAnare pAtapeAtAne sthaLe jAe. paraMtu temaNe vinatI karI ke, amane ayeAdhyAmAM ApanA rAjyAbhiSeka jovAnI abhilASA che. mATe ' Apa ahIM maMgaLasnAna karI pachI ayeAdhyA jAo. rAme pratyuttara vALye mUke bharatane mUkIne huM' maMgaLasnAna karanAra nathI. tamArI IcchA haiAya te ayeAdhyA cAle. vibhISaNe puSpaka vimAna ANyuM. temAM sItA, lakSamaNu, vibhISaNa ane sadhaLA vAnarA sahita rAmacaMdra kheThA, te vimAnadevane aye dhyA tarapha cAle, evI AjJA karI vArA yuddha sa0 122-124, vimAna aMtarikSamAM cAlavA mAMDayuM eTale rAma sItAne A suvelAcaLa, A yuddhabhUmi, A samudra para bAMdhelA setu, A meM sthApita karelA rAmezvara nAmanA mahAdeva, A maheMdra pata, ane A kiSkiMdhA nagarI evu kahetA jAya ne sItA te jotAM jAya. pachI sItAnI IcchA thavAthI sugrova AdinI strIne rAme vimAnamAM lIdhI ane vimAna pUrvavat cAlavA mAMDayu., eTale A RSyamUka parvata, Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAma 115 A paMpAsarAvara, A zabarIne Azrama, A badhavadhanuM sthaLa ane A jaTAyuvaTa jue evu kahI, rAme sItAne tyAM tyAM banelA banAva itihAsa kahI saMbhaLAvyA. te pachI paMcavaTI, geAdAvarI nadI, zarabhaMga ane atri ityAdinA AzrameA, virAdhavadhanuM sthAna, citrakUTa parvata, yamunA nadI, bharadvAjanA Azrama, bhAgIrathI nadI, zRMgavarapura ityAdi batAvatAM batAvatAM khelyA ke jue paNe dUra ayeAdhyA dekhAvA mAMDayuM ! A sAMbhaLI sItAe ayeAdhyAne namaskAra karyA. / vA02Ayuddha.sa0 125. pachI rAmacaMdra bharadvAjane Azrame UtaryA, ane caudamu. va pUruM thavAmAM ekAda divasa bAkI hatA eTale peAte AvyA che e samAcAra bharatane satvara maLe te mATe mArutine bharata pAse melyA, te pramANe mAruti tyAM gayA ane bharatane rAma bharadvAjanA Azrame padhAryA che ane savAre tamane maLaze evA samAcAra kahyA, e sAMbhaLatAM bharatanA hatA pAra rahyo nahi. temaNe mArutine Adhigana dIdhuM ane zatrughna pAse ayeAdhyA zaNagArAvaDAvyu. ahIyAM bharadvAjanA Atithyane svIkAra karI, rAma . eka kSaNamAM naMdIgrAma AvyA. tyAM bharatane ane temanA milApa thaye| ane parasparane je AnaMdanI avidha thaI tenuM varNana karI zakAtuM nathI. bharate sugrIva, vibhISaNa ityAdine Aligana dIdhAM. pachI rAme kausalyAdi mAtAone vaMdana karI, vasiSThAdine vaMdana karyuM. pachI bharate pUrve citrakUTa paryaMta para ratnamaya pAdukAne rAmanA pagane sparzI karAvI siMhAsana para sthApI hatI te zatrughna pAse maMgAvaDAvI rAmanA pagamAM paherAvI ane kheAlyA ke je rAjyanA Ape sArI khAtara tyAga karyA hatA te, ApanuM huM Apane aNu karu chuM. ATaluM kahI kazuM khelyA vagara UbhA ja rahyA. / vA.rAyu sa rAma tenI pAse bharatanI jaTA cheDAvI ane magaLasnAna karAvaDAvyuM. pachI krame krame lakSmaNa, sugrIva, vibhISaNa Adi sarvene magaLasnAna thayA pachI rAme peAte paNa maMgaLasnAna karyuM. (ahI. sugrIva, vibhISaNa vageree manuSya sarakhuM rUpa dhAraNa karyuM... hatuM.) rAmanA snAna karI rahyA pachI bharate rAma tema ja khIne vajrabharaNa ApyAM ane sarvene divya bheAjana samaNuM karyuM . pachI rAme ayeAdhyAmAM praveza karyo. te veLAe sahasrAvadhi strIoe peAtapeAtAnA madiranI agAsImAMthI AyuSyavAyana karyuM. rAmacaMdra rathamAM birAjyA hatA ane sugrIva vagere gArUDha thayA hatA. ayeAdhyA mAMhyalA mukhya maMdiramAM rAme praveza karyA, pachI vasiSThe zubha muhUrta joI rAmane rAjyAbhiSekanI taiyArI karAvaDAvI. cAra samudranAM ane pAMcase nadIonAM jaLa maMgAvI sarva RSioe rAmane snAna karAvyuM ane alaMkAra dhAraNa karAvI, siMhAsana para besADayA, abhiSeka thatAM ja rAme lakSyAvadhi azvo, gAye, vacce, alaMkAro ane trIsa karoDa suvaNu maheArAnu dAna karyuM. A pramANe utsava thaI rahyA pachI, cha mAsa sudhI sugrIva Adine tyAM rAkhI, ghaNA gauravathI vidAya ApI, eTale sugrIva kiSkiMdhA ane vibhISaNu lakA gayA. 127-128. bharate rAjya svIkAravAnI karelI vinatI rAme mAnya karI. pachI hAmane Avele joI rAme bharatane rAme yauvarAjapada para sthApyA. temaNe dasa azvamedha ane pauDiskAdi aneka yajJa karI evu. tA nItithI rAjya calAvyuM ke, agiyAra hajAra varSanA gALAmAM keAInuM akALa mRtyu sarakhuye nahi, tema kAI strIne vaidhavya dharAdharI AvyuM nahi. cAra, agni, sarpa ityAdinA bhaya kAIne rahyo nahi, ane varasAda paNa je veLAe jeTale joIe te veLAe teTalA ja paDayA karyAM. / vArA yuddha sa0 128. rAmacaMdra ayeAdhyA AvI kAsavadezanuM rAjya karavA lAgyA che evu' sAMbhaLI aneka RSi sahita agastya RSi tyAM AvyA. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 kauzika, yavakrIta, gAgyuM, gAlava, kava, raibhya ane cyavana ee pUrva dizA taraphathI; atri, svastyAtreya, namruci, pramuci, sumukha, vimukha ane rikruca e dakSiNu dizA taraphathI; nRSaDa*gu, vaSI, kauSaya, dhaumya, upazu, kAmaTha ane dhUmra e pazcima taraphathI; ane vasiSTha, kazyapa, atri, vizvAmitra, gautama, jamadagni ane bharadvAja e uttara taraphathI, A pramANe AvelA RSionuM rAme sanmAna karyuM. ane pUjA ityAdi karyA pachI te svastha thayA eTale agastya rAmanI stuti karatAM kahyuM ke tame rAvaNanA vadha karyAM e mahatyA karyuM che. / vA. rA. u. sa0 1. te uparathI rAme pUchyuM eTale agastya RSie pulastya ane vizravA RSinuM caritra kahI saMbhaLAvyuM. / 20 230 ane sukeza rAkSasaneA itihAsa paNa kahyo. / sa0 4-8. rAvaNu kuM bhakaNu ane vibhISaNa e traNenI utpatti, temaNe kareluM tapa, temane maLelA varadAna, meghanAdanI utpatti, tenuM parAkrama tema ja tenuM iMdrajita nAma paDavAnuM kAraNa, ItyAdi vRttAMta savistara hI sa*bhaLAvyA. / sa0 9-30, 0 A sAMbhaLI rAme prazna karyAM ke rAvaNu karatAM A pRthvI para kAI khaLavAna hatu` ke nahi, te uparatho agastya sahasrArjuna ane vAlinA itihAsa kahI saMbhaLAvyA./ sa0 31-34, 7 rAme pharI prazna karyA ke je mAruti baLavAna hatA tA temaNe vAli ane sugrIva vaccenA lahu kema patAvyA nahi? athavA kreIne zikSA paNa kema karI nahi ? mArutine potAnA sAmarthya nI vismRti thavAnA zApane itihAsa RSie kahyo, / sa0 35-36 0 ane te ja prasaMge vAli ane sumIvanI utpatti rAmane samajAvavAnA hetuthI RkSarajAkhyAna ane zvetadvIpamAM rAvaNune thayelA upahAsa e paNu agastya RSie kahI saMbhaLAvyAM. / prakSipta sa0 1-5. rAmanA vanane nityakrama nIce pramANe hatAH prati divasa aruNAdaya pahelAM baMdIjanA AvI ma'gaLagAna karI temane jAgRta karatAM. nagRta thatAM rAma rAma ja lAgalA UThI ......hAtha, paga, mukha dheAi, snAna karI sajya!-upAsanA karatA. pachI agniheAtra ka karyA pachI vasiSTha, purohita ane brAhmaNeAnuM pUjana karI madhyAhna kAle punaH sabyA, brahmayanu ane taNuM karI atithipUjana karyA pachI bheAjana karI sabhAmAM AvavAne vakhate bhramANu, bharata, zatrughna ane keTalAkamAMDalika rAjA (cAra dezanu eka maMDaLa evA eka maMDaLanA adhipati) pAtapeAtAnAM nityakrama ATepI, AgaLathI ja AvI be bhAgamAM UbhA rahetA, ane rAma AvatA eTale rAmanI sAthe cAlatA sabhAmAM AvatA, ane rAma si'hAsana para birAjatA, eTale pAtapeAtAne yAgya sthaLe A leke khesatA. rAjyakArabhAra saMbaMdhI ane leAkeA saMbadhI kArya samApta thayA pachI, keTalAka ItihAsa zravaNu karI, sAyaMkALa thatAM ja sayA upAsanAdi karma karI rAma aMtaHpuramAM jatA. / vA0 250 uttara0 kA0 37, rAmanA rAjyAbhiSekanA samAra'bha samaye sIradhvaja vagere Aptajana ane pratana (iMdra pAsethI brahmavidyA prApta karanArA kAzIpurIne rAjA) vagere mitra e rAjAo uparAMta traNase| mAMDiza AvyA hatA. te uparathI joke rAmanI sattA samasta bharatavaSa~ para nahi haiAya, tApaNu bharatakhaMDanI bahAra ghaNe dUra sudhI haze evuM jaNAya che. kAraNu ke sA yeAjana lAMbApaheALA bharatakhaMDamAM sAtaseA ja deza che. Ama AvelA narezAnu rAme sanmAna karyuM ane rAjyAbhiSekane samAraMbha patyA pachI vidAya karyA. | vA0 250 60 sa0 38,0 vibhISaNe rAmane ApeluM puSpaka vimAna, jyAM sudhI te pRthvI para rahyuM tyAM sudhI rAma pAse rahyuM ane pachI kukhera pAse gayuM / sa041. sItA rAmathI sagarbhA thayAM. temaNe RSinA Azrame vAsa karavA ema nakkI thayu.. e uparathI rAme temane vAlmIki RSinA Azrame meAkalyAM. (kuza-lava zabda jue.) | sa0 42-48. 7 bhRgu RSinI strIne viSNue mArI hatI tethI RSie Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAma 117 rAma viSNune zApa Apyo hato ke, tene paNa mArA jevo ja strI-viyoga thajo, te ja A rAme janma dhAraNa karyo che ane strI-virahanI vyathA bhagave che, evo pUrva ItihAsa sumaMtra lakSamaNane kahyo (durvAsA-dazaratha saMvAda). te pachI rAme brAhmaNanAM kAma rAjAe satvara karI temane vidAya karavA joIe, ane ema na thAya to teone kepa thatAM hAni thAya e viSaye, lakSamaNane nRga rAjAne ItihAsa saMbhaLAvyo. | sa0 53-54, brAhmaNanuM apamAna thatuM hoya evuM kArya karavuM nahi e. saMbaMdhe nimi rAjAne ItihAsa kahyo. | A0 55 -57. brAhmaNa kahe tema ja varyA javuM, temanI AjJA bahAra vartavuM nahi, je emanI AjJAthI uparavaTa thaI vartana karyuM, te hAni thAya e saMbaMdhe yayAti rAjAne ItihAsa kahyo. | sa0 58-59. rAmacaMdra rAjya karatAM rAjaya evuM te suvyavasthita cAlavA mAMDayuM ke mahAdvAra para vAdI ane prativAdI AvyA evuM varasamAM ekAda divasa hoya te heya. harahameza lakSmaNa mahAdvAra upara jaI tyAM kaI vAdI--prativAdI nathI evuM kahevA sabhAmAM pAchI Ave. A pramANe rAjyavyavasthA cAlatI hatI. evAmAM eka veLA eka zvAna phariyAda karavA mATe mahAdvAra para Ubho hato. A zvAna eka vakhata mArgamAM cAlyo jato hato tevAmAM sAmethI kaI bhikSu (saMnyAsI) Avato hato. e potAne karaDavA Ave che ema jANa saMnyAsIe zvAnane daMDa vaDe mAryo, evI zvAnanI phariyAda hatI. nityaniyama pramANe lakSamaNa mahAdvAra para AvyA ne jue che to koI paNa phariyAda karanAra dekhAyuM nahi, paraMtu A zvAnane Ubhele dIThe. ATalA uparathI Ane kAMI phariyAda karavAnI haze evuM anumAna karI lamaNe rAmane khabara ApI. rAma tarata ja bahAra AvyA ane zvAnane zuM che ema pUchatAM ja teNe manuSya pramANe bolIne saghaLI hakIkata kahI. A sAMbhaLI rAme tene pUchyuM ke huM bhikSune zuM zikSA karuM ? thavAne kahyuM ke tene thoDA vakhata mATe kulapati banAvo eTale basa. kalapati eTale ekAda nAnA gAmaDAno adhikArI. te pramANe rAme bhikSane zikSA karI zvAnane vidAya karyo. enuM tAtparya e ke, kulakarNInuM kAma karavuM e bhikSane yogya nahi, e karavuM e ene zikSA rUpa ja che. | prakSipta sa2. evI ja rIte eka gIdha ane ghuvaDa vaccenI takarArane rAme niveDe A hatuM / pra. sa3, ekadA keTalAka RSionI sAthe cyavana bhArgava rAma pAse AvyA. temanuM rAme sanmAna karyuM, temaNe madhurAkSasa lekene bahu trAsa Ape che evuM rAmane kahyuM. te uparathI rAme te rAkSasane nAza karavA zatrunane mokalyA / sa0 60-64 (zatruna zabada jue.) eka vakhata eka brAhmaNane putra akALa maraNa pAmatAM teNe tene rAmanA mahAdvAra para ANIne nAkhyo. te uparathI rAmane kharAba lAgyuM ke huM ATaluM nItithI rAjya karuM chuM chatAM Ama kema thayuM ? eTalAmAM te brAhmaNa bolI UThayo ke he rAma, putra je UThayo to ThIka, nahi te huM mAro prANa tyAga karIza | vAha rA0 u0 sarga 73. * te sAMbhaLI rAmanI sabhAmAM mArkaDeya, mogalya, vAmadeva, kAzyapa, kAtyAyana, jAbAli, gautama ane nArada je ATha dharmazAstravettA maMtrI hatA temAMthI nArade rAmane kahyuM ke rASTramAM koI paNa za tapa karato hovo joIe; mATe tenI zodha thavI joIe/ sa0 74. * te uparathI rAme puSpaka vimAnamAM besI cAre bAju jotAM jotAM cAre dizAe zodha karatAM eka saMbuka nAmane zadra tapa karatA temanI dRSTie paDyo. tene rAme tatkALa mArI nAkhyo. tene ahIM mArI nAkhatAM ja ayodhyAmAM marI gayele brAhmaNa putra sajIvana thaye. (sabuka zabda juo) pachI ema ja pharatAM pharatAM ekadA rAma agatya RSinA Azrame gayA. tyAM emaNe rAmane satkAra Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 rAma rAma karI eka apUrva ranamaya kaMkaNa rAmane ApyuM ane huM have utAvaLe tyAM AvuM chuM. ema kahI ane e kevuM ane RSi pAse zI rIte AvyuM ene vidAya karavAnI taiyArImAM ja hatA eTalAmAM ityAdi vRttAMta rAme pUchatAM temaNe mULa ItihAsa lamaNe aMdara AvI rAmane vinaMtI karI ke bahAra kahI saMbhaLAvyo. (3. veta zabda juo.) pachI rAme durvAsA RSi AvyA che ane Apane maLavAnI azvamedha karyo jemAM aneka RSie AvyA hatA, IrachA kare che. te sAMbhaLatAM ja rAme brAhmaNa rUpI temAM vAlmIki paNa hatA. temanI sAthe kuza-lava kALane satkAra karI tene vidAya karatAM, te aMtardhAna AvyA hatA. pratyeke vIsa sarga, e pramANe samagra thayA. evuM jotAM ja pote bahAra padhArI durvAsAnAM rAmAyaNa kAvya, vA9makie temanI pAse gavaDAvI, darzana karyA. ane temane yatheccha annanuM bhojana rAmane saMbhaLAvyuM. te e banne kumAroe taMtrI karAvI raste pADyA eTale temane pote karelI sahita ane tAlayukta madhura svarathI evI to uttama pratijJAnuM maraNa thayuM. tethI lakSamaNa saMbaMdhe temane rIte gAyuM ke rAme temane prasanna thaI aDhAra hajAra anivAra duHkha thayuM. suvarNa muddA ApavAnI AjJA karI. paraMtu temaNe amArA ekAMtamAM koI paNa trIjuM Avaze tene 2 dravya lIdhuM nahi. A azvamedhanuM varNana jaimanI huM mArI nAkhIza evI rAmanI lamaNane spaSTa azvamedhamAM vistArathI ApyuM che tethI ahIM AjJA chatAM teo aMdara gayA tenuM kAraNa nIce TUMkAvI nAkhyuM che. (kuzalava zabda juo.) sItAnuM pramANe upasthita thayuM hatuM. pRthvImAM samAI javuM, rAma nijadhAma gayA te pUrve rAmanI ne brAhmaNa rUpI kALanI vAto cAlatI ja adazya thatAM, e badhuM thayuM. hatI te veLA lakSmaNa dvAra para UbhA hatA; eTalAmAM kALAMtare kauzalyA, sumitrA ane koyIe svarga tyAM durvAsA RSi AvyA, ane kahevA lAgyA ke vAsa karyo / sa0 99. rAma kyAM che te mane jaladI batAva. lakSmaNe vinaMtI , pachI yudhAjitanA kahevAthI zailUSa gaMdharvanA traNa karI ke rAma ekAMtamAM che. mATe tame kSaNabhara thaMbho karoDa vaMzajone parAbhava karAvaDAvI bhArata pAse athavA kAMI AjJA hoya to mane pharamAvo. durvAsAe siMdhudeza sara karAvaDAvyuM ane tyAM bhAratanA putra kahyuM ke tuM mane satvara rAma kakyAM che te batAve che takSa ane puSkarane rAjyAbhiSeka karyo. lakSamaNunA ke huM raghuvaMza bALIne bhasma karuM ? A vAkaya putra agada ane caMdraketune kArUpatha dezamAM sthApyA. sAMbhaLatAM ja lamaNe vicAra karyo ke samasta radhu(5. bharata zabda juo) vaMzane kSaya thAya tenA karatAM huM ekalo ja maruM rAmacaM ke agiyAra hajAra varSa rAjya karyuM. pachI e vadhAre sAruM, ema dhArI e manA chatAM rAmanA brAhmaNa veze kALe temanI pAse AvI, mAre tamArI ekAMtamAM gayA. rAme vasiSThane pitAnI pratijJAnI sAthe kAMI ekAMtamAM vAta karavI che evuM kahyuM. te vAta karI, eTale temaNe toDa kADhI rAmane kahyuM ke uparathI rAme lamaNane dvAra para UbhA rAkhyA ane tame lakSmaNane kaTuvAkya kahI tADana karo eTale evI AjJA karI ke huM hamaNuM ekAMtamAM chuM ane tene vadha karyA barAbara ja thayuM. rAme tema karatAM te ekAMtamAM jo koI paNa trIju mANasa Avaze ja lamaNa ayodhyAthI nIkaLI sarayutIre AvyA tene huM mArI nAkhIza, ATaluM kahI rAma Avela ne tyAM yoga dhAraNa karI svarge gayA | vA. rAtre brAhmaNa sAthe ekAMtamAM gayA. te brAhmaNe prArthanA uttara0/0104-106.09maNanuM nidhana sAMbhaLI karI ke pRthvI para Apane je je kArya karavAnAM rAma atyaMta udAsa thayA ne bharatane rAjya ApavA hatAM te sarva Apa karI cUkayA cho te have Apa mAMDayuM. paNa te saMbaMdhI vAta sAMbhaLatA ja nathI, svadhAma padhAre. tenI e sUcanA rAme mAnya karI evuM joI kuzane ayodhyAnuM rAjya ApI, lavane Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAma 119 rAmAdhivAsa zrAvastI nagarI ApI. pachI ahIM baneluM vRttAMta maryAdAmAM ja teo rahyA tethI temanuM vartana zatrunane kahevA dUtane mekalyo. eTale lAgalA ja sAmAnya manuSya jevuM jaNAtuM, ne tethI ja lokamAM mathurAnuM rAjya putrane soMpI zatrudana ayodhyA AvyA. temane "maryAdAvatAra' kahevAnI prathA paDI. te ja pramANe aMgadane rAjaya soMpI kiSThidhAthI emanuM adhyAtma viSayanuM jJAna keTaluM agAdha sugrIva AvI paDe ane laMkAthI vibhISaNa paNa ane nizcayAtmaka hatuM tema ja vANunI prauDhatA AvI pahoMcyA. temane joI rAme, vibhISaNa ane kevI hatI te "rAmagItA' vAMcIe tyAre ja lekSamAM mArutine kahyuM ke tame kalpa samApta thatAM sudhI Ave. ATaluM chatAM nityakarmamAM tathA IzvarapRthvI para raheje, eTaluM kahI temane javAnI AjJA pAsanAmAM teo atizaya lakSa rAkhanArA hatA. Apo ane vasiSTha pAse pitAne agnihotra Izvare pAsanA karavA saMbaMdhe temaNe agatya RSi sarayUne tIre mokalAvyuM. pachI pote hAthamAM darbha pAsethI AvI dIkSA lIdhI hatI. zaivadIkSA eTale laI ayodhyAnA mANaso sahita sarayU tIre AvyA AnaMdarUpI paramAtmAnI upAsanAnI dIkSA.. ane tyAM AvelA vimAnamAM besI nijadhAma emaNe agiyAra hajAra varSa rAjaya karyuM. sidhAvyA | vA0 rA0 uttara0 sa. 107-109, te pUrve temanuM vaya sumAre cAlIsa varSanuM rAma pachI ayodhyAmAM kAI rahyuM ja nahotuM hoya ema jaNAya che. temanI pachI rAjya karanAra evuM lakhANa maLe che paraMtu te satya bhAsatuM nathI, ane vaMzana vRddhi karanAra lava ane kuza nAmanA kAraNa ke jo ema hoya athavA evuM thanAra hoya be putro hatA. upara A baMnenAM nAmo parokSa te rAma kuzane ayodhyAnA rAjya para zuM karavA rIte AvI gayAM che. * besADe ? e uparathI eka anumAna karI zakAya ke rAma (3) balarAmanuM bIjuM nAma. thaDI ghaNI vastI paNa tyAM rahelI hevI te joIe rAma (4) vasudevane rohiNanI kukhe thayele putra ja. kadAcita rAmanA nijadhAma gayA pachI kuzane (balarAma zabda juo.) cena paDayuM nahi heya, tethI teNe ayAno tyAga rAmaka pavata surabhipattananI dakSiNe Avele parvata. karyo haze. AthI ghaNuM kALa sudhI te usta rahuM ahIM pAMDavonA vakhatamAM timiMgala rAjA hatA. haze, pachI RSabha rAjAe pharIthI vastI vasAvI haze. rAmakRSNa dAdarathi rAma ane kRSNa kiMvA baLarAma rAmanI AkRti bhavya hatI. temanA hAtha hAthInI ane kRSNanI saMjJA. sUDha jevA, mukha caMdra jevuM svaccha ane netra rAmaTha dezavizeSa. ahIM hiMga puSkaLa thatI haze meTAM ne rAtAM hatAM. aMganI kAMti, gauravaNamAM ema jaNAya che, ane te uparathI A dezanuM e saheja karNAvaNanI chAyA evI zyAmavarNanI hatI. nAma paDayuM haze : (rAmaJ = hiMn) tevA ja saraLa rIte UbhA rahyA hoya tyAre hAtha rAmatApinI atharvaNu vedapaniSata DhIMcaNanI nIce sudhI jatA hatA. evA te Ajana- rAmatIrtha tIrtha vizeSa | 10 82-7ra. bAhu hatA | bhAra0 zAMti a0 28. emane sItA nAmanAM eka ja patnI hatAM. te rAmarahasya atharvaNa vadapaniSata. sivAya bIjI strIone teo mAtA samAna gaNatA. rAhuda jamada rAme kSatriyone mArI temanA teo jagamazadara ekapatnIvratadhArI hatA. te ja rudhirathI bhareluM sarovara. pAMDavonA vakhatamAM AnI pramANe ekavacanI paNa hatA. gaNunA tIrthamAM hatI (2. kurukSetra zabda juo.) teo viSNunA aMza hoI alaukika sAmarthya. rAmasIra bhAratavaSaya deza. vAna paNa hatA. vAlamIkie bhAkhelI bhaviSyavANInI rAmAdhivAsa tIrthavizeSa. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hA rAmezvara 120 rAmezvara rAmezvara setubaMdha pAsenuM tIrthavizeSa. laI, zleSmAtaka vanamAM pitA pAse Ave / vA rA, usarga 10. rAvaNa prastuta cAlatA vivasvata manvantaramAMnA brahmamAnasaputra pulatsya RSine pautra ane vizravA ApaNe dauhitra (dIkarIne dIkare) dazamIva, RSine puSpaTA nAmanI bhAryAnI kukhe thayelA kuMbhakarNa ane vibhISaNa, brahmadeva pAsethI varadAna pAmI balADhaca thayA che evuM sAMbhaLatAM traNa putromAM sahuthI moTA. e jame tyArathI tene daza mAthAM hatAM, tethI enuM mULa nAma ja sumAlI rAkSasa, mArIca, virUpAkSa, prahasta ane mahedara, tema ja keTalAka bIjA rAkSasa dasakaMdhara hatuM, pachI rAvaNa paDayuM. sAthe laI, A lekene AvI maLe ane upadeza vaivasvata manvantaranI agiyAramI cokaDImAM karavA lAgyuM ke vizravaNa pAse je laMkA che, Ano janma thayo ho | liMga purANu.0 ene tene tenA aizvarya sahita koI paNa upAye tuM ghera sarva devo kAma karatA hatA, e saMbaMdhI laI le. paraMtu rAvaNe kahyuM ke jayeSTha bhrAtA pitA vAlmIki rAmAyaNamAM kAMI ullekha nathI. * samAna hoI evI amaryAdA zI rIte thAya ? e dazagrIva cheDe meTa thaye, evAmAM ekadA uparathI prahaste tenI buddhimAM meha utpanna karyo. ene oramAna bhAI vaizravaNa, pitAnA pitA ethI enI mane vRtti badalAI ane eNe prahastane vizravA RSinA darzane AvyA. te vakhate kekasIe ja dUta karI, vizravaNa pAse laMkA mAgavA tene (vaizravaNane) oLakhAvI dazagrIvane kahyuM ke mokalyA. vizravaNa pitAnuM anumodana laI tarata ja tuM vaizravaNa jevuM Azvarya saMpAdana kara. te uparathI tyAMthI nIkaLI himAlayanA kailAsa nAmanA zikhara rAvaNu tathAstu' kahI kuMbhakarNa ane vibhUSaNa e upara jaI rahyo. ahIM rAkSasoe laMkAmAM rAvaNane banne bhAIone sAthe laI, gokarNakSetre AvI, rAjyAbhiSeka karyo. / sa11 ghora tapa karavA lAgyuM. te tapa eNe dasa hajAra ekadA dazagrIva pRthvI upara pharatA hatA. tene varSa paryata evI rIte karyuM ke sahastra varSa tapanAM mayAsura maLyo. teNe Ane parAkramI joI pitAnI pUrNa thatAM pitAnuM eka mastaka chedI, tene agnimAM kanyA dedarI ApI ane eka zakti paNa ApI, te nAkhI hema kare. A pramANe nava hajAra varSa mAM ja zakti pAchaLathI A yuddha vakhate vibhISaNane nava mastaka hemyAM. bI je hajAra varSa pUrAM thatAM mAravA pheMkatAM lakSamaNane vAgI hatI. AnuM lagna bAkI raheluM eka mastaka paNa chedI hema karavA thayuM e ja pramANe kuMbhakarNa ane vibhISaNanAM jatA hatA tyAre brahmadeva pratyakSa thaI belyA ke lagna thayAM eTale zurpaNakhAne vidyujijaEva nAmanA tArI IcchA hoya te vara mAga. ANe vinaMtI rAkSasane paraNAvI. | sa0 12. te pachI A kuMbha karI kahyuM ke Apa kaIne amaratva te ApatA karNane nidrA levAnuM duHkha paDe che e joI, nathI, to mane eTaluM Apo ke deva, detya, dAnava, be yojana lAMbI ane eka jana pahoLI yakSa, suparNa ityAdi keInA paNa hAthe mAruM evI eka eka guphA eNe taiyAra karAvI ApI. mRtyu nA thAya. manuSyane te huM tRNavata ja gaNuM have e ekale ja sarvatra ghUmavA lAgyo chuM. brahmadeva tathAstu' karI bolyA ke tAruM mAgeluM ane lokene aneka prakAre trAsa ApavA maMDa. meM tane ApyuM. te je tArAM mastake chedyAM che te vaizravaNane A samAcAranI khabara paDatAM teNe eka pUrvavata thAo. e uparAMta tuM kAmarUpadhara (tAro dUta mokalI te dvArA tuM lekane Ama trAsa ApIza IcchA pramANe rUpa dhAraNa karanAra ) thaIza, ATaluM nahi ema kahevaDAvyuM. te dUtane rAvaNe rAkSase pAse sAMbhaLI ane brahmadevane aMtardhAna thayelA joI. bhakSa karAvI dIdhuM ane pite vaizravaNa sAthe yuddha varadAna pAmela e ubhaya bhAIo sahita temane karavA gayA / sa0 12, Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAvaNa 12. rAvaNa rAkSasasainya sahita rAvaNe vaizravaNa upara caDAI zabda juo.) te pachI marutarAjAne yajJa cAlate karI. teNe alakAnagarone ghere ghAlya ane yakSone hatuM tyAM A yuddha karavA gaye. ene Avele joI nAza AraMbhe. vaizravaNe pote jAte yuddha na AvatAM te yajJamAMthI UThavA lAge paNa saMvate ene UThavA saMyodhakaTaka nAmanA yakSane rAvaNa sAthe laDavA dIdhuM nahi; e joI rAvaNane lAgyuM ke marutta mokalyo. paraMtu rAvaNe tene parAbhava karI, sUrya- rAja mArAthI bI gaye; eTale meM maruttane cho bhAnuM nAmanA dvArapALane ThAra mArI nagaramAM praveza evI garjanA karI te laMkA pAcho Avyo. karyo / sa. 14. * te uparathI vaizravaNe mANicara vArA uttara0 sa. 18.0 rAvaNe sarvatra jaI aneka athavA mANibhadrane dazagrIva sAme laDavA mokalyA. rAjAone jItya; paraMtu sUryavaMzatpana anaraNya tene rAvaNe mUrzita karyo evuM sAMbhaLI, zukra, prauSTa- rAjA sAthe Ane yuddha thayuM temAM e rAjAe Ane pada ityAdi maMtrIone laI svataH kubera rAvaNa zApa dIdhe. ! sa0 18. sanmukha AvyA ne tene aneka prakAre dharmopadeza eka veLA nArade rAvaNane kahyuM ke mane jIte karavA lAgyA. temane A anAdara karI, pite tyAre kharA baLavAna kahevAya. te yama tarapha gaye IcchA pramANe rUpa dhAraNa karanAra hato eTale bIje ane tenI sAthe sAta ahorAtra yuddha karyuM. temAM rUpe vaizravaNa sAthe yuddha mAMDayuM. temAM vaizravaNane yama pitAnuM ghora rUpa prakaTa karI jevo tene kALaparAjaya karo, puSpaka vimAnanuM haraNa karI laMkA daMDathI mAravA jAya che tevI ja teNe brahmadevanI gaye / sa. 15. ' bhaviSyavANI kahI saMbhaLAvI. yama ekAeka rAvaNa eka veLA puSpaka vimAnamAM besI, rAvaNa pharate samakSa aMtardhAna pAmyuM. paraMtu rAvaNa te mArAthI karatA mahAdevanA kalAsa parvata paranA zaravaNuM vana bI ema jaNI, jayASa karatA laMkA pAchA samIpa gaye. te vanamAM praveza karavAthI strItva prApta Avyo | sa0 20-22, thAya che evI tene khabara hovAthI tyAM ja Ubho A pachI rAvaNe pAtALamAMnA nAgene jItyA rahyo. bahAranA pradezamAM Ubho hato tyAM ekAeka naMdIne joyo. tenuM vAnara jevuM sukha ane TukaDA hAtha ane maNipuramAM eka varSa sudhI nivAtakavaca sAthe yuddha karyuM paNuM jaya thato nathI te joI, tenI joI rAvaNe upahAsabharyuM hAsya karyuM. ethI naMdIe ene zApyo ke tAre vAnare ja nAza karaze. A sAthe sakhya karyuM. te pachI azmanagaranA kAlakeya naMdIe dIdhelA zApathI rAvaNa krodhe bharAye ne sAthe Ane yuddha thayuM. temAM zurpaNakhAne pati kalAsa zikhara UMcakavAne prayatna karavA lAgyo. vidyujijava Ane hAthe marAye. pachI varuNa mahAdevane A vAtanI khabara paDavAthI temaNe potAnI lAkamAM A gayo paNa tyAM varuNa na hovAthI tenA alaukika zakti vaDe zikhara dabAvyuM, tethI rAvaNanA senApatie huM hAryo ema kahevAthI, A laMkA pAcho Avyo | vA0 rA0 u0 0 23.0 ekadA hAtha parvata taLe cagadAvAthI te moTI bUmo pADavA lAgyA. chevaTe nirUpAya thaI, sAma gAyana vaDe teNe rAvaNa bali pAse pAtALamAM gaye ne baline kahevA zivanuM stavana hajAra varSa sudhI karyuM. A stavana lAgyuM ke meM sAMbhaLyuM che ke tene viSNue bAMdhe vaDe dizAo gUMjI rahI, tethI mahAdeve AnuM nAma che, te uparathI tane choDAvavA huM ahIM Avyo rAvaNu pADayuM ane stavanathI saMtuSTa thaI caMdrahAsa chuM. e viSNu mane batAva eTale huM tenI sAthe nAmanuM khaDraga ApI, tene tyAMthI mukta karyo. eTale yuddha karI tane choDAvuM. rAvaNanuM A bolava te laMkA pAchA AvyA | sa0 16. sAMbhaLI, balie hiraNyakazipunA kAnanuM eka pachI Ane vedavatIno zApa thayo. (vedavatI kuMDaLa kADhI tene dekhADI kahyuM ke tuM Ane UMcaka. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAvaNa 122 rAvaNa rAvaNa te UMcakavA jatAM theDuM UMcuM thayuM ne lAgala deva sAthe ghera yuddha karI, Idrane bAMdhI laMkA ja te pote paDI gayuM. tyAre balie te kuMDaLa A . | sa0 29-30. * te pachI eka veLA UMcakI laI tene kahyuM ke AvAM kuMDaLa kAne pahera- rAvaNu sahastrArjuna pAse gaye, te te narmadA upara nAra je hiraNyakazipu tene viSNue mAryo te tuM game che evuM sAMbhaLI e tyAM gayA ane tenI sAthe yuddhamAM zI rIte Takkara jhIlIza? te madhyAhnakALa thayo hato eTale snAna karI zivAlayanI paNa je tArI yuddha karavAnI IcchA hoya te mArA arcanA karavA beThe. | sa0 31.0eTalAmAM narmadAmahAdvAra para je puruSa Ubhe che te ja viSNu che. nAM pANI vadhyAM ne e lagabhaga DUbavA jevo thayo jA, tenI sAthe yuddha kara. AthI rAvaNa lajijata te paNa pUjA samApta thayAM pahelAM e kyo nahi, thaI laMkA pAcho pharyo. | prakSipta sa0 1. pUjA samApta karI rahyA pachI pANI kema vadhyAM rAvaNa jayAre jayAre vihAra karavA nIkaLe tyAre tenI talAza karatAM tene jaNAyuM ke nadInAM nIcANatyAre deva, dAnava, gaMdharva, yakSa ityAdimAMthI jenI mAM sahastrArjuna krIDA kare che. e uparathI e tyAM jenI suMdara kanyA tenI daSTie paDe tene pakaDI puSpaka gayo ne tyAM jatAM ja banne vacce yuddha thayuM. temAM vimAnamAM besADI laMkAmAM lAvI rAkhe. e pramANe sahastrArjuna rAvaNune bAMdhI mAhitI laI gaye. eNe kAMI seMkaDe kanyA ANI rAkhI hatI. te tyAMthI pulatya RSie ene choDAvI laMkA pAchA badhI ene zApatI hatI. ekadA zurpaNakhAe A . | sa0 32-33. A ja pramANe vAlie AvI pitAnA svAmIne e mAryo, tene mATe tenI paNa ene pakaDo kinkiMdhA laI jaI aMgadanA atizaya nirbhasanA karI. A uparathI rAvaNe pAraNA para laTakAvyA hatA. tyAMthI paNa palaye cauda hajAra rAkSaso ane khara rAkSasa tenI sahAyamAM ja pharI choDAvyo. | sa0 34. * pachI rAvaNanuM ApI, tene daMDakAraNyanuM rAjya ApI, saMtuSTa zvetadvIpamAM gamana ane tyAM thayele tene upahAsa.. , karI vidAya karI. | vA0 rA u0 sa0 24. prakSipta sa0 5. - rAvaNane maMdodarIthI prathama ja meghanAda nAmane AvI rIte ghaNe kALa jatAM, cAlu manvetaranI putra thaye. (Idrajita zabda juo.) keTalAka vakhata vIsamI cekaDImAM sUryavaMzI dazaratha rAjAne tyAM pachI madhurAkSasa rAvaNanI mAzInI dIkarI tenI kausalyA nAmanI sahuthI moTI strIne udare kuMbhanasIne laMkAmAMthI corI laI jaI paraNyA; tethI ayodhyAmAM viSNunA aMza rAmacaMdra jagyA ane krodhe bharAI A tenI sAthe yuddha karavA gayo, paNa pitAnI AjJAne lIdhe temane, lakSamaNa ane sItA kuMbhanasIe vacce paDI prArthanA karI yuddha thavA sahita daMDakAraNyamAM thaIne paMcavaTImAM rahevAnuM dIdhuM nahi, eTale tenI sAthe sakhya thayuM. | thayuM. e vartamAna rAvaNane prathama akaMpana rAkSase sa0-25. jaNAvyA / vA0 ra0 araNya- sa0 31, pachI pachI ANe raMbhA nAmanI apsarA upara baLA- zUrpaNakhA virUpa thavAthI ane te ja nimitte tkAra karyo. te uparathA nalakuberane Ane zApa thaye kharAdine vadha thatAM, teNe paNa sItAnuM saudarya ke have pachI je rAvaNu jene kAmechA nathI evI kaI ane A leke ahIM che e ja vRttAMta rAvaNane strI para baLAtkAra kare te tenuM mastaka saptadhA AvI jaNAvyA. ethI A krodhe bharAI mArIcane bhAMgI paDajo. | sa0 26. sAthe laI paMcavaTI gayo ane sItAnuM haraNa eka veLA rAvaNa Idra sAthe yuddha karavA gaye karI tene laMkA lAvIne rAkhI. (1. khara; 4. hatA, temAM enA AjA sumAlIne sAvitra nAmanA mArIca, ane paMcavaTI zabda juo.) sItAne vasue mAryo. e uparathI meghanAde AgaLa AvI laIne jatAM, tenA nimitte AnuM ane jaTAyunuM Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAvaNa 13 rAvaNa yuddha thayuM. (jaTAyu zabda juo.) rAvaNa sItAne rAvaNane kuMbhakarNane upadeza sa. 10. te pachI laI laMkA jatA hatA tyAre sItAe pitAnAM rAma te kaNa ane emanuM sAmarthya kevuM che ItyAdi alaMkAra uttarIya vastramAM bAMdhI RSyamUka parvata varNana karI vibhISaNe rAvaNane pharIthI baMdha karyo. para beThelA pAMca vAnare tarapha pheMkI dIdhAM. rAvaNe sa0 14. te upara Ijite bhASaNa karyuM tenuM temane laMkAmAM azekavanamAM laI jaI rAkhyAM. | kuMbhakarNa kareluM khaMDana / sa0 15.0 chevaTe rAva vibhISaNane atizaya dhikkAra karyo tethI te rAmane vA0 rA0 ara0 sa0 54. pachI sItA pitAne zaraNe gaye. e sa0 16. vaza thAya e arthanuM enuM bolavuM ne tethI rAvaNe zuka rAkSasane mokalI rAmanA sainyanI sItAe karelI enI nirbharsanA. | sa0 55-56.. saMkhyAnI bhALa meLavI, ane tuM rAmane choDI pachI sItAnI zodha karavA mAruti laMkA AvI pAche tAre deza ja evo saMdeza sugrIvane paNa azokavanamAM beThA che eTalAmAM rAvaNa tyAM AvyA moka9yo. sa0 20.0rAmanA rInya sAthe suvelAane sItA sAthe pUrvavata ja bolavA lAgya; caLa pAse UtaryA pachI zuka sAraNane laI rAvaNa paraMtu sItAe tene atizaya dhikkAra karavAthI te UMcA mahela para caDyo eTale temaNe, pratyeka sItAne mArI nAkhavA pravRtta thayo. paraMtu dhAnya vAnara, temanuM parAkrama ane te keTalI senAne mAlinI rAvaNanuM sAMtvana karI tene laMkA laI adhipati ityAdi sarva hakIktathI vAkepha karyo. | gaI, vA0 ra0 suMdara0 sa. 18-22. bIje divase vArA yuddha026-28.0pachI rAvaNe vidyujijadUta rAvaNane keIe evA samAcAra kahyA ke koI eka pradhAnanI sahAya vaDe rAmanuM mAyAmaya zira ane vAnare AvIne azokavanane bhaMga karyo ane te dhanuSya banAvaDAvI sItA pAse laI jaI dekhADI mAMhyalA mahelanA rakSakone mArI nAkhI mahelane tene chaLa karavAno prayatna karyo paNa te vaza thayAM paNa nAza karyo. te uparathI eNe keTalAka rAkSasa nahi. te jANI rAvaNanA Aja mAlyavAna rAkSase mokalyA tene mArutie mArI nAkhyA tevuM sAMbhaLI tene zikhAmaNa dIdhI paNa tene rAvaNe dhikkAra karyo. Ijita AvyA, te brahmAstrane prayoga karo mArutine te pachI rAvaNe nIce pramANe yuddhanI taiyArI karI badho laMkA laI gayA. / vA0 rA0 suMdara0 sa. laMkAnA pUrvAra para prahasta, dakSiNa dvAra para mahApAzva 4ra-48. (pachI rAvaNa sAthe temanuM bolavuM ane ane pazcima dhAra para Idrajita ane madhyabhAgamAM kikiMdhA pAchuM javuM te saMbaMdhI hanumAne zabda virUpAkSa e pramANe asaMkhya senA sahita A juo.) laMkA bALI mAruti gayA pachI rAvaNasabhAmAM vIrene rAkhI pote zuka sAraNu ane moTI senA sahita masalata | vA0 ra0 yuddha0 6-7. temAM vajadaMcha uttara dvAra para rahyo. | vA0 rA0 yuddha sa0 36. evI yukti batAvI ke rAkSasone manuSya veza dhAraNa yuddhano AraMbha thayo eTale prathama divase IMdrakarAvI rAma pAse mokalI teo evuM kahe ke amane jite lAkha vAnarone mUcha pamADyA ane rAmabharate tamArI sahAya karavA mekalyA che, evuM kahI lakSamaNane nAgapAzathI bAMdhI mUccha pamADI pote vAnara senA rAmathI dUra karAvaDAvI, taka joI laMkA gaye. e joI rAvaNane ghaNe AnaMda thayo rAmane vadha kara. A yukti sarvane pasaMda paDavAthI ane teNe sItAne puSpaka vimAnamAM besADI, badhA rAkSaso AnaMdathI kudavA lAgyA. e joI trijaTA pAse e lokonI zI avasthA thaI che te vibhISaNe gusse thaI badhAne pitApitAne sthaLe dekhaDAvaDAvyuM | sa0 46-47.0 bIje divase rAmane besADyA ane rAvaNane puSkaLa bodha karyo. e pUrvavata ja svastha joI rAvaNe, dhUmrAkSa, vaja. uparathI rAvaNe sabhA visarjana karI ane badhAne daSTra, akaMpana, prahasta ityAdi rAkSasone meTAM ghera javAnI AjJA ApI. | sa0 8-10, te pachI sainya ApI rAma tarapha moka9yA; paraMtu te sadhaLA Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAvaNa 124 rAvaNa tyAM jaI yuddha karI maraNa pAmyA te sa0 51-57.0 saghaLuM sainya yuddhabhUmi para karyuM. temAMnA dhaNuyuddhane cha divase rAvaNa pate yuddha cA ane kharA rAkSaso marAyA. ethI laMkAmAM gheraghera rAkSasomAM parAbhava pAmI pAcho pharyo. | sa0 500 sAtame - ghare ja zoka vyApI rahyo. | sa0 94-95. divase rAvaNa sabhAmAM besI have zuM karavuM tene A pramANe putra-bAMdhavone nAza thayo ane vicAra karavA lAgyo. tyAM tene anaraNya rAjA, asaMkhya sainya paNa maraNa pAmyuM te paNa rAvaNanI vedavatI, naMdI ityAdinA zApa ekadama sAMbharI jIvitAzA chUTatI nathI, ane tethI ja te AvyA ane naravAnarone hAthe maraNane prasaMga zukrAcArya pAse jaI vinaMtI karavA lAgyA ke AvI pahoMcyo jaNAya. te uparathI kuMbhakarNa UMghate Apa mArA guru ne mAro Ama parAjaya thAya te hato tene jAgRta karavA teNe rAkSasane mokalyA. Apane yogya lAge che? e uparathI zukrAcAryuM sa0 600 jAgrata thaI te sabhAmAM AvyuM ane ene eka maMtra Apyo ane kahyuM ke jo A tene rAvaNane kAMI vAtacIta thayA pachI te yuddha maMtrano japa tema ja hema nividhine siddha thaze caDa ne maraNa pAmyo. (kuMbhaNuM zabda juo.) te tuM vijayI thaIza. A sAMbhaLI rAvaNane kuMbhakarNa maraNa pAmatAM, vibhISaNa Adie ghaNe harSa the, ane AcAryane vaMdana karI dIdhelI zikhAmaNanuM rAvaNane smaraNa thatAM tene laMkAmAM gupta sthaLe anuSThAna karavA beThA. A anivAra duHkha thayuM. e joI devAMtaka, narAMtaka, khabara vibhISaNane paDatAM ja teNe rAmacaMdrane kahI trizirA ane atikAya e cAre putra mahedara aMgada Adi vAnarene tyAM mokalyA. temaNe vagerene sAthe laI rAvaNanuM sAMtvana karI yuddha saramAnA (vibhISaNanI strI ) kahelA saMketa pramANe caDayA ane saghaLA yuddha karI maraNa pAmyA. have tyAM jaI rAvaNanA kArya mAM vina nAkhavA mADayuM, Ijita yuddhe caDaye, ane eka praharamAM rAmasenA- paraMtu rAvaNa Asana choDI UThe nahi. eTale mAMnA saDasaTha kaTi vAnarene mArI laMkA pAcho aMgada aMtaHpuramAM gaye ane tyAMthI maMdodarIne gayo. e joI rAvaNane AnaMda thayo ane teNe bahAra ghasaDI ANa rAvaNa samakSa tene herAna punaH kuMbha ane nikuMbhane asaMkhya senA ApI karavA lAgyo. maMdodarInuM atizaya AkraMda sAMbhaLI yuddha karavA mekalyA, paraMtu temane jaya na maLatAM rAvaNe Asana choDayuM eTale aMgada Adi tyAMthI te sarva maraNa pAmyA. te pachI makarANe yuddha palAyana thaI gayA. pachI maMdadAranuM sAMtvana karI, te mAMDayuM ne te paNa marAya. nirupAya thaI have yuddha karavAnI kanya. | adhyAtma rA yuddha sa0 10.0 yuddha kone mokalavo enA vicAramAM rAvaNuM paDayo yuddha jatI vakhate laMkAmAM jeTaluM sainya rahyuM hatuM te hatA. eTalAmAM Idrajite AgaLa AvI kahyuM ke badhuM, tema ja badhA pradhAnene sAthe laI te rAma Apa lagIre phikara karaze nahi, have huM ja yuddha sanmukha AvyA ane rAma sAthe dAruNa yuddha karyuM, karavA jAuM chuM. evuM kahI te yuddha karavA gaye ne paraMtu temAM rAmane kazI vyathA na thatAM temane lamaNane hAthe marAye.(IMdrajita zabda juo.) hAthe rAvaNanuM mRtyu thayuM. (2. rAma zabda juo.) IMdrajitanuM maraNa sAMbhaLI rAvaNane zanI rAvaNa maraNa pAmyA tyAre vIsamI cekaDIno parAkASThA thaI ane krodhe bharAI hAthamAM paga AraMbha thayo hato. agiyAramI cokaDImAM tene laI sItAne vadha karavA nIkaLyuM. paraMtu aviSya janma ane covIsamI cekaDImAM tenuM maraNa thayuM hatuM. nAmanA sacive Apa sarakhAne strIvadha kara rAvaNanA zarIranI AkRti pracaMDa hatI te zobhe nahi ityAdi kahI aneka rIte sAMtvana karI paNa kuMbhakarNa jeTalI te nahi ja. janmathI rAvaNane pAchA pheravyo. have rAvaNe laMkA mAMheluM ja tene dasa mukha ane vIsa bhuja hatAM. to paNa Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 rAvaNi 25 e kAmarUpadhara hovAthI jyAre joIe tyAre dhAre jAya che. sUrya jyAre viSuvabiMdu upara heva che e rUpa dhAraNa karatA. tenA zarIrane raMga tadana tyAre prakAzadarzakoLa vaDe pRthvI barAbara dubhAgAyAthI kALo hovAthI e svAbhAvika rIte ja bhayaMkara AkhI pRthvI upara rAtri-divasanuM mAna eka sarakhuM dekhAte. joke zivamAM ene ghaNI niSThA hatI te hoya che. jema jema sUrya uttara-dakSiNa goLArdhamAM paNa abhicAra karmamAM tenI buddhi rata hovAthI viSuvavRttathI Agho jato jAya che, tema tema te e bhaktithI ene nivRtti maLI nahi. ene veda goLArdhamAM rAtri-divasanA mAnamAM taphAvata paDe che. bahu sarasa AvaDatA haze evuM jaNAya che, kAraNa sUrya uttara goLArdhamAM hoya te uttara goLArdhamAM enA samaya pahelAM vedanA adhyAya jevA bhAga divasa mATe ane rAtri nAnI thatI jAya che; nahAtA tethI amaka prakaraNa kayAMthI kayAM sUdhI. dakSiNa goLArdha mAM heya te tyAM paNa ema ja bane tene nirNaya karavAnuM muzkela paDatuM. te dUra karavA che. eka rAzimAMthI bIjI rAzimAM jatAM sUryane che. rAvaNe cAre vedanA adhyAya pramANe khaDa bAMdhyA. lagabhaga eka mahine lAge che. te bhAga 5-25-5. te uparAMta brAhmaNo vedanAM pado bhaNe che, te paNa rASTra samavaMzI cA, rAjAnA putra kSatrahanA A ja pADelAM tema ja adhyayanamAM bhUla na suhetra nAmanA putrane pautra ane kAzi nAmanA thAya mATe krama, ghana ane jaTAnI yojanA paNa rAjAne putra che. Ane putra dIrghatamA rAja.. AnI ja kalpanAmAMthI uddabhavyAM haze ema jaNAya che. rASTrapAla nahuSakutpanna yaduvaMzamAMnA sAtvatakuLamAM vANi rAvaNanA saghaLA putrone kahevAtuM nAma, janmelA ugrasena rAjAnA nava putromAMne eka. kaMsano nAno bhAI. paraMtu vizeSa karIne IMdrajitane kahevAnI rUDhi che. rApAlikA ugrasena rAjAnI kanyAomAMnI eka rAzi pRthvInI kakSAnA (rAzicakranA) karelA rASTrapati upa zabda juo. kAlpanika bAra bhAga che. A bAra vibhAganAM nAma rASTrapiDI e brahmarSi. (3. aMgirA zabdajuo.) meSa, vRSabha, mithuna, karka, siMha, kanyA, tulA, vRzcika, dhana, makara, kuMbha ane mIna evAM che. rASTrabhata priyavratavaMzanA RSabhadevanA putra bharatanA A dareka vibhAga rAzi kahevAya che tethI pAMca putromAMne bIje. saMkhyA sattAvIsanI che eTale eka rAzimAM rASTravadhana dazaratha rAjAnA ATha pradhAnamAM je savAbe nakSatro AvI jAya che. eTale cha rAzio artha sAdhaka pradhAna tenuM ja bIju nAma. uttara goLArdhamAM ane cha dakSiNa goLArdhamAM Ave rAhu kazyapa RSithI siMhikAne thayelA patramAM eka. A prastuta mavaMtaramAM AkAza madhe, sUryache. pRthvInI kakSA - rAzicakra - viSuvavRttanI sAthe maMDaLanI upara ane caMdramaMDaLanI nIce AvelA sADI trevIsa aMzane khUNe kare che ane be biMdu (tAmasa) aMdhakArayukta rAhumaMDaLane adhipati hoI emAM maLIne chede che. e be biMdu - meSa ane tulA tene maMDaLa sUryamaMDaLanI gati pramANe phare che. viSuva-biMduo kahevAya che. sADAtrevIsa aMzano eka brahmarSi (3. aMgirA zabda juo.) kharA kare che eTale rAzicakra viSuvavRttathI uttara- rAhagaNa gautamAMgirasamAMnuM eka kuLa (3. agirI dakSiNa daramAM dUra sADItrevIsa aMza sudhI jAya zabda juo.) che. jyAre sUrya viSuvabiMduo upara heya che tyAre rANI thaI gayelA pAMcamA revata manunI kanyA prakAzadarzakagaLa vaDe pRthvI barAbara dubhAvAya che. vivasvAna AdityanI traNa strIomAMnI bIjI. pachI jema sUrya uttara yA dakSiNamAM agADI jAya viTi eka rudragaNu. tema tema te viSuvavRttathI cheTe jatA jAya che. sUrya ripu samavaMzI Ayukulotpana yadurAjAnA cAra viSuvavRttathI vadhAremAM vadhAre sADAtrevIsa aMza dUra putromAMne kaniSTha. AmAM maLIne chede che. vIsa aMzane rAhakaNa eka kaLa (3. agira Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ripu jaya 126 ripu'jaya dhruvaputra ziSTane succhAyAthI thayelA cAra putrAmAM eka. ripu jaya (2) sAmavaMzI purukulAtpanna hasti rAjAnA be putrAmAMnA devamIDhavaMzanA suvIra rAjAne putra. Ane putra bahuratha, ripu jaya (3) seAmavaMzI purukuletpanna hasti rAjAnA putra ajamIDhanA vaMzanA sudhanukuletpanna jarAsa'dha vazamAMnA chellA rAjA vizvajita rAjAneA putra pura jaya evuM AnuM ja nAmAMtara hatuM. A rAjAne tenA zunaka nAmanA pradhAne mArI potAnA pradyota nAmanA putrane rAjA karyA. ripu jayathI pUrukuLanA aurasa vaMzanA aMta AvyA. upara kahelA pradyotanA vazamAM 178 varSa rAjya rahyuM. pachI te vaMzaneAya aMta AvatAM, zizunAga nAmanA rAjAoe 360 varSa rAjya karyuM ane teneAye aMta AvatAM mau vaMzajoe 137 varSAM rAjya karyuM, te pachI zau ga rAjAoe 112 varSa ane kAvAyana rAkhtaoe 345 varSa rAjya karyA pachI temanA aMta pachI zUdra rAjA thayA. / bhAga0 12 ka. riSTa eka kSatriya / sa, 8-15 rumiNI A peAtAnA seA bhAIo sAthe kaurava pakSamAM hatA; tene tenA bhAI sAthe abhimanyue mAryA / bhAra. droNu. a0 45. pusmatha (3) droNAcAryAM te ja, rumavatI bhaSmaka rAjAnA putra rukmInI kanyA. tenuM kRSNaputra pradyumne haraNa karyuM " hatuM. (2. pradyumna zabda jue.) rukUmAMgada eka prAcIna bhagavad bhaktarAjA, e kayA kuLane te maLI AvatuM nathI, rumAMgada (2) zalyane putra / a0 201-14 rukmAMgada (3) draupadI svayaMvaramAM gayelA rAjA mAMnA eka. ruma seAmavaMzI yaduputra kroTAnA vaMzanA rucaka rAjAnA pAMca putrAmAMnA khIjo. rukmaka vaizvadevakarmAmAnA agninuM nAma. rmakavaca sAmava'zI yaduputra kroSThAnA vaMzanA rucaka rAjanA pAMca putrAmAM trIjo, rukmakeza vidarbha dezAdhipati bhISmaka rAjAna! pAMca putrAmAMnA ceAtheA, rumabAhu vidarbha dezAdhipati bhISmaka rAjAnA pAMca putrAmAMne trIjo. rukmamAlI vidarbha dezAdhipati bhISmaka rAjAnA pAMca putrAmAMnA pAMcamA maratha vida dezAdhipati bhaSmaka rAjAnA pAMca putrAmAMnA khIjo. draupadInA svayaMvara samaye A pAMcAlapuramAM hatA. rukSmaratha (2) madradezAdhipati zayyarAjAnA meATA putra, rukRmiNI vidarbhrAdhipati bhISmaka rAjAne lakSmInA a'zAvatAra rUpe thayelI kanyA. temane kRSNa paraNyA hatA. e saMbadhe A pramANe itihAsa maLe che ke e paraNavA yeAgya uMmaranAM thayAM hatAM, evAmAM eka vakhata temanA pitAnI pAse rAjasabhAmAM kheThAM hatAM tyAre kRSNanAM rUpa, guNu ane sAmarthya nuM kAI varNana karatuM hatuM, te sAMbhaLI temaNe kRSNane ja varavAnA nizcaya karyo. temanAM mAtA, pitA tathA cAra bhAIone A vAta rucI, paraMtu kRSNaneA dveSI DhAvAthI temanA meATA bhAI rukimane A vAta rucI nahi. tethI teNe rukimaNIne zizupAlane paraNAvavAnA vicAra karI lagnanI taiyArI karavA mAMDI. rukima kartAhartA haiAvAthI tenA pitAnuM tenI AgaLa kazuM cAlatu na hatuM. A pramANe paristhiti joi rukimaNIne ciMtA thavA lAgI ke have zuM karavuM? tevAmAM eka brAhmaNu ene maLI gayA. tenI sAthe temaNe kRSNane A pramANe sadeze! kahAvyA ke he kRSNa! tamArA guNuzravaNu karI mAruM mana tamArAmAM lAgyuM che. huM mArA manathI tamane varI chuM ane A deha tamane aNu karyo che. have tamAre paMcAnane (siMhai) evuM karavuM ke, tamArI kahevAyelI je huM, te mArA dehane caidya, zizupALa nAmanA zaMgAla sparzI kare nahi. lagnane Agale divase aMbikAne darzane javAne! amArA kuLAcAra Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jhUmI che, eTale huM tyAM jaIza. tame kRpA karI tyAM AvI, caidya mAgadhAdine harAvI, rAkSasa vidhie mAruM haraNa karajo. ATalAthI te Apa nahi Ave tA huM prANatyAga karI, ane sekaDA janma dhAraNa karIne paNa tamane ja varIza, paNa zizupAlane sparza karIza nahi.' AvA saMdezA laI brAhmaNu kRSNa pAse dvArakA gayA ne temane savistara hakIkata kahI sa MbhaLAvI. te sAMbhaLatAM ja kRSNa brahmaNu sAthe rathArUDha thayA te kuMDanapura gayA. tyAM zizupALa AvI pAMcyA hatA ane jarAsaMdha, daMtavakra, vidUrava ane paudgaka vAsudeva ityAdi aneka rAjA lagnanA samArabha mATe bhegA maLyA hatA. ahI dvArakAmAM baLarAmane kAI yAdave samAcAra kahyA ke ku`DinapurathI kAI brAhmaNu AvyA hatA, teNe kAMI saMdezA kyo, tenI sAthe kRSNa tyAM gayA. te uparathI baLarAma meATu' sainya sAthe laI temanI pAchaLa pAchaLa ja nIkaLyA, jyAM kRSNa rukimaNInuM haraNa karI jAya che, ne tyAM bhegA thayelA rAnna kRSNane paDavAnA prayatna karI rahyA che, tyAM jaI paheAMcyA. pachI yAdaveAnuM ane bhegA maLelA rAjAonuM jabaru yuddha macyuM. temAM kRSNa-baLarAme sarvAMnA parAbhava karyAM ane rukmIne zikSA karI. (rukmo zabda jue.) rukimaNInA pitAe lagna samArabha uttama prakAre karI yathAyeAgya vivAha vidhithI rukimaNI kRSNane paraNAvyAM, ane te kRSNa sAthe dvArakA gayAM | bhAga. dezama. a0 52-54, rukimaNIne kRSNathI pradyumna ityAdi putra ane cArumatI nAmanI kanyA maLI agiyAra saMtAna thayAM hatAM, kRSNanI badhI strIomAM e paTarANI hatAM. kRSNa nijadhAma gayA tyAre emaNe kRSNanA deha sAthe sahagamana karyuM. rumI vidarbha dezanA adhipati bhISmaka rAjAnA pAMca putrAmAM sahuthI meATA. rukimaNInA meATA bhAi, ANe rukimaNIne tenI tema ja mAtApitAnI IcchA viruddha zizupAlane paraNAvavA vicAra karyA. tyAM dvArakAthI kRSNe AvI rukimaNInuM haraNu 127 rumI karyuM. te joI krodhe bharAi, pAte khelAvelA rAjAAne sAthe lai, huM rukimaNIne pAchI laI AvI tenuM lagna zizupALa sAthe karIza ane jo ema na karI zakuM tA DinapuramAM pAchA nahi jAuM evI pratijJA karI, kRSNa sAthe yuddha karavA nIkaLyA, pachI kRSNanuM te enuM yuddha thayuM. temAM kRSNe ene paDayA te jevuM khaDga kADhI tenuM mAthuM kApI nAkhavA jAya che, tyAM rathamAM beThelAM rukimaNI kRSNane page paDayAM te bhAIne cheADAvyA, paNa kRSNe tene ema ne ema cheADI na mUktAM virUpa karIne cheDayo. pratijJA pramANe kuDinapura na jatAM, rukamI khIjuM ja eka bhAjaTa nAme nagara vasAvI tyAM rahyo. / bhAga0 10 ska a. para-54. pachI eNe kRSNathI balADhaca thavAnI lAlasAthI gaMdhamAdana parvata para rahenAra koI eka sAmAnya mANasa pAsethI catuSpAda dhanurveda ane mahendra nAmanuM dhanuSya meLavyuM, Ate cege karIne e ghaNA balADhaya thaI paDayo hatA. keTaleka kALe bhAratanuM yuddha thatAM, te veLA, ghaNA dhamaMDa sAthe eka akSeAhiNI sainya laI, e prathama pAMDA pAse AvyA ane arjunane kahevA lAgyA ke tuM A yuddhathI khIza nahi. huM. kauravAne mArI tane rAjya para khesADIza. aju ne tene kahyuM ke mane yuddhatA lavaleza paNa bhaya nathI tema ja mAre tArI sahAyanI paNa icchA nathI. tAre rahevuM hAya tA rahe, te javuM huMAya tA na. AthI A vimanaska thaI duryodhana pAse gayA, ane tyAM pazu upara pramANe ja kheAlyA. paraMtu durgAne paNa teneA aMgIkAra na karyA, eTale A potAne nagare pAchA AvyeA. Ane eka rumavatI nAmanI kanyA hatI, te eNe rukimaNInA prItipAtra putra pradyumnane ApI hatI; ane eka putra hatA, paNa tenuM nAma graMthImAMthI maLI AvatuM nathI. tenA e putranI rAcanA nAmanI kanyA, pradyumna putra aniruddhane ApI hatI. e vivAhanA samAraMbha vakhate kAMI kAraNu utpanna thatAM baLarAme rumIne mArI nAkhyA. (2. rAcanA zabda jue.) Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 ramaNa rakameSa somavaMzI yaduputra koSTAnA vaMzanA rucaka kharuM Adhipatya mukhyatve karI niti nAmanA eka rAjanA pAMca putromAne trIje. rucaka sUryavaMzI ikSavAkukutpanna harizcaMdranA vaMzanA rudra (2) suSTinI utpatti karavA mATe brahmadeva utpanna bharuka rAjAnuM bIju nAma karelA prajApati. e muSTi kema utpanna karuM kahI rucaka (2) sAmavaMzI yaduputra phoTAnA vaMzanA raDavA lAgyA, mATe temanuM rudra nAma paDyuM. pachI kuzanA rAjAne putra. Ane rukumakavaca paNa kahetA sRSTine staMbha eTale sthANu evuMya nAma paDayuM. hatA. Ane purujita, rukuma, raphameSa, pRthu ane purANamAM sthANu, rudra ane ziva eka ja kahI jyAmagha e nAmanA pAMca putro hatA. goTALo karyo che. paraMtu ziva kAMI rudra nathI; stuti rucaka (3) merunA kaNikAparvatemane eka parvata. karatAM aneka nAme vaDe zivanI stuti karAya che. ruci e nAmane eka prajApati. svAyaMbhUmanue temAM A nAma paNa AvI jAya che eTaluM ja mAtra. Ane pitAnI traNa kanyAomAMthI AkRti nAmanI yuvaka kAzImAMnuM sthAna. kanyA putrikA dhameM karIne paraNAvI hatI. eTale rudrakaNa (2) eka tIrtha vizeSa. yajJa ane dakSiNa evuM je kanyAputrarUpa joDakuM thavuM ?kITa narmadA saMbaMdhI amarakaMTaka parvata paranuM temAMthI putra yajJa manune Aye, ane dakSiNA tIrtha vizeSa / va0 80-118. nAmanI kanyA minue mAgI eTale te ja yajJane zaramamekSa tripuravadha vakhate mahAdeva je rathaLe paraNAvavA mATe ApI hatI ke bhAga 4 kiM. UbhA rahI tripura para bANa choDelAM te sthaLa / vATa a0 1, rA0 yu0 sarga 0 74. ruci (2) eka apsarA / bhA0 anu. 50-47. zreSTha bhasenaka rAjA te ja. ruci (3) devazarmAnI bhAryA. indra enA para mehita rakasara eka sarovara. thaIne ene bhraSTa karavAno prayatna karatA hatA, tenAthI ukasAvarNi have pachI thavAne bAramo manuM. ane enI rakSA karavAnuM deva zarmAe potAnA ziSya leke Rta paNa kaheze. Ane devavAna, upadeva, vipulane soMpI pote yajJa karavAmAM rokAyo. ziSya devazreSTha utyAdi putra thaze. svargamAM haritAdi deva yogabaLe guru patnInA aMgeaMgamAM praveza karIne ane tenA svAmI RtadhAma Idra thaze. tapasvI, indrane bhoMThe pADyo hateA | bhAra- anu. 75-41. tamUrti, Agnidhaka ityAdi saptarSi thaze ane rucipa kRti rAjAne putra, duryodhana pakSane eka satyasahAthI suvRtAnI kUkhe svadhAmA nAmane viSaNane rAjA. ene suparvae mAryo hato/bhAradro 26-53, avatAra thaze te Idrane sahAya karaze | bhAga aSTa cirAdhe somavaMzI purukuletpanna ajamIDhaputra adhyA0 13 bahadiSanA vaMzanA senajita rAjanA cAra putromAM vasena bhAratayuddhamAM pAMDavapakSane eka rAja. sahuthI moTo. rUdrANI pAvatI / sa11-41. rudra prasiddha agiyAra rudra. e cAlu manvantaramAMnA vANI (2) pratyeka rudranI je zakti te. saptavidha devomAMnA deva hatA. emanI utpatti drAvata bhAratavarSIya kSetravizeSa. kaI ThekANe sthANa nAmanA brahmaputrathI, ne kaI rudrAvata (2) tIrthavizeSa bhAra vana- 82-37. ThekANe dharmaRSithI, ema saMzayAtmaka lakhelI maLe rUdrAkSa sAmavedapaniSata. che paNa ahIM bhAratane pramANabhUta mAnI temanI rudhirAzana khara rAkSasanA bAra amAtyamAMne eka. utpatti darzAvI che. prAyaH je ke eo bhUta, rAkSasa rUdhirAkSa lavaNAsurane mAmo (kuza-lava zabda juo.) vagerenA adhipati gaNAya che, te paNa bhUta vagerenuM rUmaNa rAmasenAmAne nAmAMkita vAnara. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2masthAna 129 rumakhvAna jamadagnithI reNukAne thayelA pAMca putro- rUddha eka kSatriya | bhAra0 sa. 8-13. mane jayeSTha putra, parazurAmane moTo bhAI. suSeNa, rU5vAhika bhAratavaSaya dezavizeSa / bhAra0 bhI. vaka, vizvAvaska ane parazurAma e enA bhAIo 8-43. hatA | bhA20 va0 117-11. rUpe pArivAtri parvatamAMthI nIkaLatI nadIvizeSa. mA tArA nAmanA vAnaranI kanyA; sugrIvanI strI. rUpi eka brahmarSi (3. gu zabda juo.) guru aSTa bharavamAne bIje. reNu prasenajita nAmane rAjA te ja. AnI kanyA 62 (2) bhakatpanna pramati RSithI ghaTAcI reNakA. te eNe jamadagni RSine paraNAvI hatI. apsarAnI kukhe thayela putra. A moTo tapasvI reNukA raNa rAjAnI kanyA ane jamadagninI strI. | ane vidvAna hatA. sthUlakeza RSie pALI-poSI (jamadagni zabda juo.) moTI karelI pravarA nAmanI, koI eka apsarA reNukAtItha paMjAbamAM nahAnathI uttare soLa mAIla AnI strI hatI. eka vakhata te UMghatI hatI tyAre para AveluM tIrtha vizeSa bhAra0 va0 8-83. sarpadaMza thavAthI maraNa pAmI. ANe tene pitAnA reNumatI zizupALanI putrI ane nakuLanI grI. enA ardhA AyuSyane saMkalpa karI sajIvana karI. tyAra putranuM nAma naramitra. enuM bIjuM nAma kareNumatI pachI sApane dekhe tyAMthI mAre, ema A karavA paNa hatuM. / bhAra A0 63-78. lAgyA. e ekadA DuMbha nAmanA eka sApane mArate rebha eka RSi (ra. kazyapa zabda juo.) hato evAmAM sApane vAcA thaI ane Ane aneka rebha (2) rebha RSinuM kuLa. vAto kahI kahyuM ke amArI jAta nirviSa che. mATe reva sUryavaMzI zaryAtikutpanna revata rAjAne putra. tuM vicAra karIne sApane mAraje. gurue pUchayuM ke Ane kumudina paNa kahyo che. tAruM mULa vRttAMta zuM che te kahe, tyAre kuMbha revata sUryavaMzI vaivasvata manune prapautra, zaryAti bolyo ke huM pUrvAvatArane sahaapAta nAmano RSi rAjAne pautra ane Anarta rAjAne putra. eNe chuM. eka veLA mArA mitrane vastrane sApa karI pazcima Anarta dezamAM kuzasthaLI (dvArakA) nAmanI bivaDAvyA hatA tethI teNe mane zApa dIdhuM ke tuM nagarI sthApI tyAM potAnuM rAjaya sudaDha karyuM. AnA sapa thaIza. se putromAM sauthI moTo reva athavA kukudina nAmane meM uzApa mAge tyAre teNe kahyuM ke guru RSinA putra hatA ane revatI nAmanI eka kanyA hatI. te darzana vaDe tAro e yonimAMthI uddhAra thaze. te paraNavA yogya ummaranI thatAM ene kene paraNAvavI pramANe Aje mAre uddhAra thayo che. ATaluM bolI ene vicAra enA manamAM AvatAM, kanyAne laIne te adazya thayo. 22nA putranuM nAma zunaka / bhA20 eka vakhata te brahmadevane temane abhiprAya pUchavA Adi a0 -2, 58-31, gayo. tyAM deva ane RSio ekatra maLI kAMI 22 (3) hiraNyAkSanA vaMzamAMne eka asara. Ano vicAra karatA hatA, tethI Ane kSaNabhara beTI thavuM putra durgamAsura. paDayuM. A satyalokamAM game te vakhatanI paryAya rudratha somavaMzI anukutpanna titikSu rAjAne (kaDI) sahita, satyAvIsa paryaya (kaDI) cAlI putra. AnA putra hema ane sena, jaI, aThThAvIsamI paryayamAM dvApara yuga javA lAgyo zeka semavaMzI yaduputra krojhAnA zvAhi nAmanA che tenI Ane khabara rahI nahi; ane te daramyAna pautrane putra ane putra citraratha. pRthvI upara bhAratavaSIya rAjAomAM aneka uthalaruSaMgu eka RSi / bhAra0 za955 47-27. pAthala thaI gaI hatI. brahmadeva svastha thayA eTale 17 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ revatI 130 racanA mArI kanyA kene ApuM ema ANe pUchyuM tyAre mAna, hAkavAna, kavi, yukta, nirutsaka, satva, nirmoha brahmadeve pRthvI upara thayelI UthalapAthala Ane kahI ane prakAzaka (jemanAM arjuna, baliviMdhya ItyAdi saMbhaLAvI kahyuM ke, hamaNAM tyAM prastuta kRSNanA moTA nAmAMtara che) evA dharmavata ane parAkramI daza bhAI balarAma che tene A kanyA paraNAva. te putra hatA. AnA manvantaramAM aMbAhu, subAhu, uparathI e bhUlakamAM AvI e revatI nAmanI parjanya, sema5, muni, hiraNyamAM ane saptAzva kanyA balarAmane ApI ane pote tapa karavA araNya- (jemanAM hiraNyarAmA, vedazirA, UrdhvabAhu ityAdi mAM gaye / bhAra0 8 skaa0 3. nAmAMtaro che) e saptarSi, ane svarga mAM bhUtaraya revatI dvAdaza AdityamAMnA mitra AdityanI strI. athavA abhUtarajasa e devo ane temane svAmI revatI (2) caMdranI sattAvIsa strIomAMnI eka ane vibhu nAmane Idra hatA. tevI ja rIte zubhrathI prAcetasa dakSanI kanyA. vikuThAnI kukhe vaikuMTha nAmane viSNune avatAra thaI revatI (3) sUryavaMzI revata rAjAnI kanyA ane teNe Idane sahAya karI hatI. bhAga- 8 skao balarAmanI strI, a0 5, matsya a0 9-11. revatI (4) sakaMdamaha | bhAra0 10 230-28, jaivasa eka brahmarSi (3, bhagu zabda juo.) revatI (5) e nAmanuM nakSatravizeSa. racana devavizeSa (tuSita zabda juo.) revatIna sakaMda) bhAra0 va0 133-6. cina (2) svaraciSa manvantaramAM svargamAM Idra revA narmadA nadInuM nAmAntara balarAma yAtrA karatA hatA te. ahIM AvyA hatA | bhAga 5-10-18; 10- racanA vasudevanI strIomAMnI eka.. 79-21, racanA (2) vidarbha dezAdhipati bhISmaka rAjAnI relpa vizvAmitra RSinA putramAM eka. prapautrI ane rUphamI rAjAnI pautrI. AnA pitAnuM railya (2) somavaMzI purukuletpanna rodrAvaputra Rteya nAma ke I ThekANe maLI AvatuM nathI. pitAnI rAjAnA sumati nAmanA pautrane putra. Ane putra bahenane sAruM lagADavA mATe rUkUmI rAjAe Ane, duSyata rAja. rukimaNInA pautra aniruddhane paraNAvI hatI. tenA paivata ekAdaza rUdramAMne ekabhArata sudromAMthI lagnaprasaMge kRSNa, balarAma, pradyumna, sAMba ityAdi A nAma kenuM tene nirNaya thaI zakatuM nathI. aneka yAda potapotAnI strI sahavartamAna bhejaraivataka dvArakA pAsene eka parvata. enA upara kRSNa kATapura AvyA hatA. vasudeva ane ugrasena paNa tema ja ajuna gayA hatA. / aa0 59-4; bhAra0 AvyA hatA ane bIjA aneka rAjAo ekaThA A0 239-1. junAgaDha pAse Avela giranAra thayA hatA. lagna samAraMbha yathAsthita thaI rahyA pachI parvata te ja) bhAra, bhI. 11-18, kaliMga rAjAe rukamIne kahyuM ke balarAmane akSavidyAnuM raivataka (2) eka tIrthavizeSa.. baDuM vyasana che. paraMtu ramatAM sarasa AvaDatuM nathI. raivataka (3) eka brahmarSi. mATe temanI sAthe ghata ramI huM temane jIta. ramIe revatamanuM priyavrata rAjarSinI kaniSTha strIthI thayelA "ThIka hI balarAmane belAvyA ane ramavAne traNa putre mAM sahutho nAne. cAlu kapamAM A pAMcamo AraMbha karyo. temAM balarAme je je paNa mUkI dAva mana thaI gayo. | bhAga 40 a0 1.0 A nAkhyA te badhAmAM te kapaTa vaDe che. evI rIte kAliMdI nadIne tIre uttama prakAre tapa karyuM hatuM. / balarAmanuM saghaLuM dravya teNe jItI lIdhuM. tyAre devI bhAga 10 ska, a0 8. Ane manvantara balarAma ghAMTo pADI bolyA ke satya choDIza nahi. enA ja nAme prasiddha che. aruNa, tattvadazI, dhRti- paraMtu rUkamI kAMI sAMbhaLe nahi. chevaTe eka dAvamAM Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ racanAmukha 131 rohita balarAma vAstavika rIte jItyA hatA chatAM te jItyA romapAda (2) samavaMzIya yaduputra krojhAnA vaMzanA che ema ruphanI kabUla kare nahi. paraMtu eTalAmAM jAmagha rAjAne pautra ane vidarbha rAjAnA traNa AkAzavANI thaI ke dAva balarAma jItyA. Ama putromAM kaniSTha. Ane balsa nAmane putra hato. chatAM, te na sAMbhaLatAM, meM balarAmane jItyA ema mahaSaNa e nAmane purANa kahenAra sUta, eka rukSmI bolavA lAgyo. AthI balarAme krodhe bharAI RSi. pitAnI vaphata vazaktine prabhAve e zretAnAM kaliMga rAjAne pakaDyo ane tenA dAMta teDI nAkhI aMtakaraNa gadgadita karI temane romAMca karate. rUphamI tarapha dhasyA ne tarata ja tene ThAra mArI tethI ja enuM A nAma paDayuM hatuM. Ane nAkhe. pachI kRSNa tyAMthI badhAne laI gupacupa lemaharSaNa paNa kahyo che. AnA putrane raumaharSaNa dvArakA AvyA | bhA. 10 . a0 61. athavA sauti kahetA. racanAmukha garuDe mAre eka asura. rohiNI pracetasa dakSane sATha kanyAomAMnI eka rocamAna dasa vizvadevomAMne eka. ane caMdranI sattAvIsa strIomAMnI eka. A ricamAna (2) azvamegha nAmanI nagarIne rAjA, caMdrane atyaMta priya hovAthI bIjI strIonI ene ajune digvijayamAM harAvyo hate. | bhAra svAbhAvika rIte ja avajJA thatI. ekadA e badhI sa. 28-19, pitAnA pitA pAse pitAnuM duHkha nivedana karavA cimAna (3) uragApurIne rAjA. ene rAjasUya gaI. dakSe temane samajAvI have pharIthI evuM karazo yajJa veLA bhImasene harAvyo hato. ene putra nahi ema kahyuM, paNa temaNe te kAne dharyuM nahi. 'hemavarNa | bhAra0 sa. 30-8; bhA20 ka. 50 - chevaTe rohiNIne caMdrathI budha nAmane putra thaye, 51, bhAra, dro 23-68; bhAra udyoga ao tyAre enI bIjI bahene (sapatnIe) punaH emanA 172; bhAra0 sabhA0 a0 30. A paNa pitA pAse duHkha nivedana karavA gaI, te uparathI yuddhamAM pAMDava pakSamAM hato. tene kaNe mAryo hato. eNe caMdrane zAyo ke tuM kSayarogI thaIza. enA rathanA ghaDA nIlavarNanA hatA. | bhAra0 A kSayaroganI kalpanA ke caMdramaMDaLa upara droNa0 a0 23, lAgu pADe che paNa te bhrama che. caMdramaMDaLa kaLAno racamAna (4) bhArata yuddhamAM duryodhanapakSano eka rAjA. hAsaddhithI vyApta anAdi siddha ja che ane te rociSmAna svAciSa manunA putromAMne eka putra. Izvare brahmadevarUpe nirmANa kareluM che. dhasvatI bhAratavarSanI eka nadI. rohiNI.(2) kazyapaRSi ane krodhAnI putrI bagaDApasevakI eka brahmarSi. (2. kazyapa zabda juo.) nI saMjJAvALI surabhinI be kanyAomAMnI nAnI. romapAda somavaMzI anukalatpanna aMgavaMzanA Ane vimalA ane analA evI be kanyA hatI. dharmaratha athavA bRhadratha rAjAne putra. enAM lema- rohiNuM (3) vasudevanI strIomAMnI eka. AnA pAda, citraratha ane dazaratha evAM paNa bIjuM nAma patramAM balarAma mukhya heI emanA uparAMta emane hatAM. sUryavaMzI dazaratha rAjAne e parama mitra bIjA paNa putro hatA. hato. romapAdane caturaMga nAmane putra ane rohiNuM (4) kRSNanI aSTa paTarANIo uparAMta zAntA nAmanI eka kanyA hatI. A zAntA. eka strI hatI te. ramapAde RSyazRMgane paraNAvI hatI. (RSyazRMga zabda rohiNI (5) e nAmanuM nakSatra. juo.) / bhAra0 10 111-19* enA rAjyamAM rahita lehita nAmanA RSi. dukALa paDayo hato te RSyazRMganA AvavAthI vRSTi rohita (2) rahita RSinuM kuLa. (vizvAmitra thaI sukALa thayA hatA. | bhAra0 va0 114-10, zabda juo.) Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13ra rahita lakA rehata (3) sUryavaMzI ikSavAkukuLotpanna harizcaMdra hiMsA karanArane prApta thanAruM narakavizeSa rAjAne tArAmatInI kukhe thayela putra. pitAne rauravakalpa cAlu brAhmamAsamAM thaI thayelo pAMcama vizvAmitra chaLa karelo e ane bIjA aneka dukhe divasa. (4. ka5 zabda juo.) te gherAyA hatA. AnuM koI jagAe rohita sya rauhiNa vizvAmitrakuLatpanna eka RSi. evuM nAma kahyuM che. / devIbhA. saptama hari- rauhiNa (2) devanuM vaTavRkSa - vaDanuM jhADa. | bhAra ThaMdra pachI e ja ayodhyAnuM rAjya karavA lAgyA. A0 ra9-45. garuDe enI zAkhA bhAMgI nAkhI ene harita athavA vRka nAmane eka ja putra hatA. hatI. / bhAra A0 ra9-48. vizeSa hakIkata mATe sunazepa zabda juo.) cauhaNa (3) raheNane vaMza. hitaka kaNe digvijayamAM jItela eka yavana rAjA. rauhiNeya semaputra budha te ja. A lehitaka dezane rAjA hevo joIe. te bhAra0 rohiNeya (2) balarAmanuM paNa A nAma che. vana a0255. rAhadhyAyaNi eka brahmarSi. (3. aMgirA zabda rohitakadeza hita deza te ja, kaNe A deza juo.) jI hato. | bhAra0 va0 255-29. rauhityAyana eka brahmarSi. (3.bhaga zabda juo.) rAhatakapura kArtikeyanuM nagara. ahIMnA rahevAsIo raukSaka eka RSi. mattamayUraka kahevAtA. A nagara pAMDavonA samayamAM rIkSaka (2) zaukSaka RSinuM kuLa. (1. vizvAmitra hastinApurathI dUra pazcime hatuM. zabda juo.) rohitAzya bagaDAnI saMjJAvALA rohita te A ja. rahI bhAratavaSaya nadI. | bhAra0 bhIru 9-30. * aphaghAnistAnanI A nadInuM bIju nAma rohA hatuM. rauphamAyana eka brahmarSi. (bhRgu zabda juo.) laMkA jaMbudvIpanI AsapAsa kSAra samudramAM je raukimaNeya rukimaNunA pradyumnAdi badhA putre ATha upakIpa che, temane AThama. A kumArInI ra3 dakSa sAvarNi manunuM nAmAntara dakSiNe che ane temAM trikuTa athavA laMba nAmane raudra zukrAcAryanA cAra putromAMne eka. eka parvata che. vaudrakarmA dhRtarASTranA se putromAMno eka. ene laMkA (2) sukeza rAkSasanA mAyavAna ityAdi traNa putroe devane paDayA tethI temane saMtoSavA vizva yuddhamAM bhImasene mAryo hato. | bhAra0 0 117-44. raudrA somavaMzI purukuLatpanna ahaMyAti rAjAne karmAe DarIne trikUTa parvatanA zire bhAga para zata yojana lAMbI ane trIsa yojana pahoLI evI putra. enI mAtAnuM nAma pauSTI. ene pravIra ane eka nagarI nirmANa karI ApI hatI te. | vALa Izvara ema be bhAI hatA. Ane mizrakezI rA. uttara0 sa. 5. ahIM baMdhusahavartamAna mAlyaapsarAthI Rte athavA ceyu, kukSeya athavA vAna ghaNe samaya rahyo. pachI viSNunA bhaye A kakSa, svaiDileya, kRyu, jaleya, saMtAteya, dharmeyu, satyayu, vrataane vaneya evA dasa putra thayA hatA. nagarI choDI tene pAtALamAM jaI rahevuM paDayuM, tyArathI e zUnya, vastI rahita, paDI rahI. pachI royanAbha eka rAkSasa, vizravA RSinI AjJAthI tyAM vaizravaNuM (kubera) romaharSiNa romaharSaNa sUtane putra uprazravA, jene rahevA lAgyo. te tyAM ghaNe samaya sudhI rahyo. sauti kahetA hatA. keTaleka kALe rAvaNa mahAparAkramI thayo. teve yukti raurava kuTuMbanA bharaNapoSaNa mATe aneka prakAranI vaDe A nagarI tenI pAsethI chInavI lIdhI ane Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakA 133 lavaNasira rAmane hAthe e mRtyu pAmyo eTale tyAM vibhISaNa lava sUryavaMzI ikSavAkukuletpanna dArathi rAmathI rAjya karavA lAgyA. te ciraMjIvI hovAthI A sItAnI kukhe thayelA be putromAMne eka. (kuzalava cAlu ka9pa samApta thatAM sudhI tenuM varcasva zabda juo.) Ane rAme uttarakasa dezanuM rAjya cAlu raheze. sepyuM hatuM; eTale e dezanI rAjadhAnI zAbastI laMkA (3) laMkAdvIpanI ane te mAMhyalI laMkA athavA zrAvastImAM e rahetA hatA. ene sumati nagarInI mUrtimAna devI. sItAnI zodha mATe jyAre ane kaMjAnanA evI be strIo hatI. mAruti laMkA gayA hatA tyAre devI ane mAruti lavaNa madhu rAkSasane kuMbhInasIthI thayele putra. A vacce kAMI saMvAda thayA pachI temaNe laMkAmAM praveza jema jema moTo thato gayo tema tema prANImAtrane karyo hate. | vA0 rA0 sundara sa0 3, ane temAMye vizeSa karIne tApasane pIDA karavA laghimA aSTa siddhio pIkI eka. e siddhivALo lAgyo. AnA pitA madhue pitAnA maraNa vakhate pote nAnuM, jhINuM rUpa dhAraNa karI zake che | pitAne rudra taraphathI maLeluM phUla Ane ApI kahyuM bhAga 11-15-4, ke tuM brAhmaNane bilakula pIDA karIza nahi. laMghatI bhAratavaSaya nadI. (4. madhu zabda juo.) paraMtu ANe te pitalavi eka brahmarSi. (3. aMgirA zabda jue.) . AjJAne bhaMga karI brAhmaNene trAsa ApavAne lajajAvatI RSyavAna parvatamAMthI nIkaLelI nadI krama cAlu ja rAkhyo. te uparathI RSioe Ane latA merunI kanyA ane agnigha rAjAnA putra mATe ghaNu rAjaAne phariyAda karI, paraMtu kATha. IlAvRttanI strI. paNa rAjA Ane mAravA samartha nIvaDyo nahi. latA (2) zApathI magarI thayelI eka asarA mAtra mAMdhAtA rAjA eka vAra enI sAthe yuddha (nAratIrtha zabda juo.) gayo paNa temAM e pite ja marAya. (1. mAMdhAtA lapeTikA bhAratavaSaya nadIvizeSa, zabda juo.) laMba laMbAsura zabda juo. keTaleka kALe dazarathi rAma rAvaNane mArI laba (2) trikuTa je laMkAmAMne parvata te ja. adhyAmAM rAjya karavA lAgyA, tyAre yuvAna labA prAcetasa dakSe je dasa kanyA dharmaRSine bhArgavAdi RSioe AnA saMbaMdhI phariyAda paraNAvI hatI temAMnI eka. Ane vidyota nAmano rAmane karI. tethI rAme zatrudanane tenI sAthe putra ane dhoSa saMjJAvALA evA keTalAka putro hatA. meka. zaguna tyAM gayA tyAre A devage te laMbAyana eka brahmarSi. (3. vasiSTha zabda juo.) divase zala gharamAM mUkIne pitAne ja AhAra labAsara eka datyano bhAI. | masya0 a0 bhegA karavA araNyamAM gayA hatA. anukuLa 172-176. taka joI zatrudana tenA bAraNumAM ja evI rIte lAdara dhULa udara hevAthI gaNapatinuM paheluM UbhA rahyA ke tenAthI zUla levA gharamAM jaI zakAya noma, ja nahi. pachI bannenuM yuddha thayuM temAM zatrune Ane mArI nAkhyo. enA maravAthI za rUdra pAse lalATAkSI sItAnuM saMrakSaNa karavA rAkhelI gayuM ne ahIMthI adazya thayuM. vada rA0 uttara rAkSasIomAMnI eka. sa0 68-69 lalitaka bhAratavaSaya tIrthavizeSa. lavaNazva pAMDa sAthe araNyavAsamAM kAMI kALa lalitA pArvatInuM eka nAma sudhI hato te RSi. lalitya bhAratavaSIya dezavizeSa. lavaNAsura lavaNa te ja. (lavaNa zabda juo.) Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakSya laghu bhukhyuRSine bApa. lakSaNA eka apsarA / bhAra A0 132-44 lakSaNA (2) duSyantanI pahelI strI /bhAra0 A0 88- 18. - enuM bIju nAma lAkSI hatu ane enA putranuM nAma janmejaya hatuM. / bhAra0-a63-30, lakSaNA (3) durgaMdhana-putrI.enuM lakSamaNuA evuM khIju` nAma hatuM. (lakSmaNA zabda jue.) lakSaNA (4) madrAdhIpanI kanyA kRSNanI mahiSI. / bhAra sa0 17-2 8. 134 lakSmaNa eka brahmarSi' (3, agirA zabda jue.) lakSmaNa (2) sUryavaMzI vAkukulepanna dazaratha rAjAthI sumitrAnI kUkhe thayelA be putrAmAM meATA, AmanI rAma upara atyaMta prIti hatI te rAmanI paNa temanA para tevI ja prIti hatI. ne tethI ja rAma jyAre araNyamAM gayA tyAre A paNa temanI sAthe ja nIkaLyA. rAmanI AmanA para keTalI prIti hatI te laTakAmAM yuddha vakhate rAvaNanI zakti jyAre lakSmaNune vAgA ne te mUrchita thaI paDayA, tyAre rAme je zAka karyA te uparathI saheje jaNAI Ave che. lakSmaNunA vana saMbaMdhI paNa tevuM ja eka pramANa maLI Ave che. rAvaNu jyAre sItAne haraNa karI jatA hatA tyAre sItAe AkAzamArge jatAM jatAM peAtAnA zarIra paranAM ghareNAM, RSyamUka parvata para beThelA sugrIva Adi pAMca vAnarA tarA phekI dIdhAM hatAM; te jyAre rAma tyAM AvyA tyAre temane dekhADayAM. te temaNe sItAnAM che ema eLakhyAM. pachI lakSmaNane ALakhavAnuM kahetAM temaNe kahyuM ke huM koMkaNu tema ja ku`DaLA kAMI eLakhI zakatA nathI. mAtra nUpura sItAnAM ja che, e oLakhI zakuM chuM, kAraNa ke nitya temane namaskAra karatAM temanA pagamAM joyelAM tathA bareAbara oLakhI zakuM chuM, e uparathI je sItAnI sAthe ATalI maryAdA ane pUjyabuddhithI vatA haze, temanuM rAma sAthe kevuM vartana haze tenuM anumAna sahaja ja thaI zake che. lakSmaNa rAmane yuddhamAM puSkaLa upayego thaI lakSmaNA paDayA hatA. temaNe aneka rAkSasane mArI chevaTe rAvaNunA parama balASa putra IMdrajitane paNu mAryA hatA, (1. iMdrajita zabda jue.) rAme rAvaNane mArI vibhISaNane rAjya sAMpyA pachI lakSamaNu rAma sAthe ayeAdhyA pAchA gayA hatA ane rAmane rAjyAbhiSeka thayA pachI jyAre rAme lakSamaNune yauvarAjapada ApavA mAMDayuM te emaNe lIdhu nahi ane kevaLa khIjI sevA karavAnuM ja emaNe pasa Mda karyuM. A uparathI emane vairAgyazIla joi, jJAnanA adhikAra gaNI, emaNe prArtha nA karavAthI, rAme temane brahmavidyA kahI hatI. / adhyAya rAma. uttara. sa0 5. sIradhvaja janakanI aurasa kanyA UrmilA AmanI strI hatI; ane tenI kUkhe lakSamaNane aMgada ane citraketu evA be putra thayA hatA. rAmanA nijadhAma gayA pahelAM yAga dhAraNa vaDe deha visana karI lakSmaNu svaleAkamAM gayA hata. lakSmaNa (3) seAmavaMzI - purukutpanna durgaMdhananA putra, bhArata yuddhamAM A abhimanyune hAthe mRtyu pAmyA. lakSmaNA madezanA kAI sAmAnya rAjAnI kanyA, Ane kRSNa paraNyA hatA. / bhAgadazama0 ska a0 83. enu` khIjuM nAma lakSaNA hatuM, lakSmaNA (2) dhRtarASTraputra durgaMdhananI kanyA, enA svayaMvara vakhate, kRSNaputra sAMba enuM haraNa karI ene rathamAM nAkhI dvArakA bhaNI UpaDayeA. AthI kauravA krodhe bharAyA ane kaM, zala, bhUri ityAdi tenI pUruM lAgyA te tene pakaDI pADI pAche hastinApura ANI kedamAM rAkhyA, A samAcAra dvArakAmAM khabara paDatAM jAdave hastinApura javA taiyAra thayA, e joI balarAme e badhAne zAMta pADayA, mAtra ekalA uddhavane sAthe laI pote hastinApura AvyA ane nagara bahAra bhAgamAM UtaryA. peAte AvyA che tenI dhRtarASTrane jANa karavA uddhave khabara ApatAM ja dhRtarASTra bheTa laI kauravA sAthe AvyA ane temanI AgaLa bheTa mUkI temane maLyA te kheDA, pachI balarAma khelyA ke, mane ugrasene tamArI pAse eTalA mATe melyA che ke, tame sarve maLIne Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakSmI 135 lekha ekalavAyA chokarAne parAjita karI keda rAkhe lampaka dezavizeSa. kAbula nadIne uttara kinAre che te yogya nathI; mATe tene satvara choDI gho. Avela laDvAna te ja | bhAra0 do121-46. A sAMbhaLI balarAma samakSa te dhRtarASTra ThIka kahI lambaka lampaka te ja. nagaramAM AvyA. pachI jadanI niMdA karI kahevA lavaNAsura madhuM dAnavane putra / bhAra0 A0 27-22. lAgyA ke A jadone chatra, siMhAsana, cAmara lAMgala sUryavaMzI ikSavAku kulotpanna aMtarikSakuLamAM ItyAdi rAjAone dhaTatI vastuo paNa vAparavAne thayelA zuddhAdi rAjAne putra. AnuM puSkala evuM adhikAra nahe te e ame ApI emane vaDA karyA; nAmAMtara che. ene prasenajita nAmane putra hato. chatAM teo Aja amane Ama AjJA kare che e lAMgala (2) bhAratavarSIya nadI | bhAra0 sa0 9-26. kevo camatkAra ? dhRtarASTra ATaluM bolyA tenI khabara lAlATi eka brahmarSi (3. bhagu zabda juo.) balarAmane paDatAM temaNe krodhe bharAI hastinApuranA lAlAbhakSa je pitAnI strIne pitAnA retanuM pAna durga mAM pitAnuM haLa bheravyuM ne pitAnA alaukika karAve che tene prApta thanAruM naI. sAmartha vaDe haLane saheja kheMcyuM, eTalAmAM te lAvaki eka brahmarSi. (1. vizvAmitra zabda jue.) nagara vAMkuM vaLI gayuM ane seMkaDo ghare tUTI lAvAti eka brahmarSi. (3. aMgirA zabda juo.) paDyAM. A jotAM ja kaura gabharAI balarAmane lAdya nIcene zabda jao.. zaraNe AvyA. eTale emaNe haLa kADhI lIdhuM. lAghAryAna vAghaRSine putra je bhujaputa RSi te. paraMtu tyArathI hastinApura je vAMkuM thayuM te evuM lAkSI duSyantanI bhAryA - janmejayanI mAtA lakSaNa ne evuM ja rahyuM. kauravo balarAmane sAkAra karI te ja ! bhAra A063-30; bhAra0 A0 88-18 temane nagaramAM laI gayA ane lamaNAnuM sAMbanI likhita zaMkha RSine sahedara. (zaMkhalikhita sAthe lagna karI, temane balarAmane svAdhIna karyA. zabda juo.) / bhAra sa0 7-11. balarAma saMtuSTa thaI, lakSamaNa ane sAMbane sAthe lIla vImAnA putramAMne eka. laI dvArakA pAchA AvyA ane ugrasenane atha- lIlADhaya vizvAmitra RSinA putromAM eka | bhAra0 Iti baneluM vRttAMta kahI sAMba ane lamaNAne anu0 7-53. temane soMpyAM | bhAga 10 sakaM a0 68. lIlAvatI dhuvasaMdhi rAjAnI bIjI strI, Ane lakSamI viSaNunI strI, mahAlakSamI, putra zatrajita. lakSmI (2) dakSa prajApatinI putrI ane dharma lIlAvatI (2) mayUradhvaja rAjAnI strI | jaimitra prajApatinI bhAryA | bhAra0 0 67-14. azva, a0. lakSmIka95 brahmadevanA cAlu mAsamAM thaI gayelo lubdha eka brahmarSi. (3. bhagu zabda juo.). visama divasa. (4. ka9pa zabda juo.) lubdhaka arjunaka nAmane eka kirAta. gautamI lajajA dakSa prajApatinI putrI ane dharma prajApatinI nAmanI kaI bAInA putrane mRtyue mokalelA sarve bhAryA | bhA20 A0 67-15. deza karyo hato. e sapane pakaDIne gautamI pAse latA eka apsarAvizeSa. zApa vaDe magarI thaI ANune eNe mArI nAkhavAnI AjJA mAgatAM gaI hatI te. arjune ene mokSa karyo hato / bhAra0 Ane ane gautamIno saMvAda thayo hato. Akhare A0 236-20, gautamIe sapane jIvatA mukAvyo hato bhAra0 lapitA jaritAnI zakiya, madanapAlanI upapatnI anu. 122. zAMgI e ja | bhAra0 A0 255-17. lekha cAkSuSa mavara mAMhyalA paMcavidhi devAmAMnA lapeTikA tIrthavizeSa | bhAra0 va0 83-15. jAtivizeSa deva. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ levalikA 136 lomaza levalikA nadIvizeSa | bhAra va0 82-163. e saMkalpa karyo ke eka kanyA utpanna thAo. laMkANi 3, aMgirAkalotpanna eka RSi. evuM kahetAM ja, vidarbharAja je putrane mATe tapa lokAloka sapta mahAdvIpa, sapta samudra, mAnasettara karatA hatA tenI strIne udare kanyAne garbha rahyo parvata ane Adarzamaya kAMcanabhUmi ityAdi jemAM ane pUrNa kALe te putrIrUpe avataryo, e jaI AvyuM che eve, merunI AsapAsa cAre bAjue tenA bApane (vidarbharAjAne Azcarya lAgyuM ke bA2 karoDa pacAsa lAkha janane sarakhe aMtare Ama zAthI thayuM. putra thavo joIe tene badale valayAkAre Avele parvata | skapu* eTale ke putrI kema thaI ? Ama muddAne lepa thaye mATe meru parvatathI dvIpa ane samudranI laMbAI be karoDa enuM nAma pAmudrA rAkhyuM. trepana lAkha che. te merunI ane AjubAju pAmudrA divase divase moTI thavA lAgI ane AvelA avadhvaMbhAdika parvatanI laMbAI bAda jyAre paraNavA yogya uMmaranI thaI tyAre teno karatAM aDhI karoDa ane kAMcanamaya sUvarNa bhUminI svayaMvara karavo joIe ema vicArI rAjAe tenI dasa karoDa maLIne sADAbAra karoDa jananI che. tayArI karI. paNa koNa jANe zAe kAraNathI tene eTalA ja labAI bAI bAjunI, eTale ekaMdara paraNavAnI koInIye hiMmata cAle nahi. eTalAmAM pacIsa karoDa bhUmi sUryanA prakAzathI prakAzita tyAM agatya RSi AvI caDhayA ne temaNe e thAya che. ane teTalI ja be taraphanI bahAranI bAju kanyA mane paraNAva evI rAjAne yAcanA karI. have aprakAzita rahe che. kahevAne matalaba ke pRthvI zuM karavuM enA vicAramAM rAjA paDaze. evAmAM ghaNu moTI hAI e gaNatarI pramANe tene vyAsa lopAmudrAe pote ja AvIne pitAne kahyuM ke mane pacAsa kATi jana mAne che / liMga a0 53. agatya RSine paraNAve; emAM ciMtAnuM kazuM eTale enI mAMhyalI bAjue prakAza ane bahArano kAraNa nathI. tyAre rAjAe tenI IcchA pramANe bAjue aMdhakAra hoya che tethI ene kAleka tene agatyane paraNAvI ane lagna thatAM ja nAma ApyuM che, kAraNa leka eTale prakAza ane RSinI sAthe te temanA Azrame gaI | bhAra0 10 aleka eTale aMdhakAra evo A lekAleka zabdane 95-70.0 agatyathI Ane dahAsya ane daDhasyu artha che. A kAloka parvata badhA dvIpe ane evA be putra thayA hatA, bhA20 va0 97-31. samadra enI sarvakALa dakSiNamAM Avela che ane lobha brahmadevanA pRSThabhAgathI utpanna thayelA adharmanI meru uttaramAM che ema samajavuM. / matsya a7 saMtatimAMne eka. Ane purANamAM paNa brahmaputra 12; bhA0 40 5. a0 20. ja kahyo che. tAtparya eTaluM ja ke Ane saMbaMdha lokedvArA bhAratavarSIya tIrtha | bhAra0 va0 81-45, brahmadeva sAthe che. lopAmudrA vidarbha rAjAnI kanyA ane bagaDAnI lomapAda rAmapAda zabda juo. saMjJAvALA agatya RSanI strI. AnuM satyavatI lemiza eka brahmarSi. A ekadA IlokamAM gayo evuM paNa nAmAMtara anya graMthomAM maLI Ave hatuM tyAM eNe arjunane je, tyAre Idro Ane che / bhAra0 va0 94-24; 20 94-29. Ane sAkAra karI kahyuM ke A arjuna narAvatAra che te ItihAsa evo che ke eka veLA agatyanA tuM jANe che ja. ene meM ahIM bolAvaDAvI devI pitAe putrane AjJA karI ke tuM lagna kara. te zastrAstro prApta karAvI ApyAM che; ane have uparathI lagna karavuM evI IcchA karI. temaNe ghaNI ceDA ja samayamAM tene huM pAMDavo pAse pahoMcADanAra kanyAo joI, paraMtu potAnuM mana mAne evI chuM. te tuM pRthvI para gayA pachI A samAcAra kanyA maLe nahi. tethI teNe potAnA tapobaLa vaDe yudhiSThirane kaheje. tathAstu kahI lemaza tyAMthI Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokaza 137 lahari nIkaLyo ane kAkavanamAM jyAM yudhiSThira hatA mUkayAM / bhAra0 vana a0 140-145.0 5chI leza tyAM Avyo. tene joI yudhiSThire tene satkAra ane RSi pAMDavone laI vRSaparvA RSine Azrame javA pUjana karyA ane Apa kayAMthI padhAryA ema RSine nIkaLe che tyAM sattara divase jaI pahoMcyo. tyAM pUchayuM. eNe huM idralokathI Avyo ane arjuna sAta rAta rahI tyAMthI badhAM sAthe nIkaLI cothe have tamane satvara AvI maLaze evuM kahyuM. eNe divase arthiNane Azrame AvI pahoMce. tyAM yudhiSThirane mArI sAthe tIrthayAtrAe cAla evuM dhaumya RSie yudhiSThirane sUryacaMdrAdinI gati vagere kahevAthI, bhAIo, dropadI ane keTalAka RSione viSayanuM vyAkhyAna ApyuM. eTalAmAM I che arjunane pitAnI sAthe laI kAmyavana choDI yudhiSThira svarga mAMthI emanI pAse tyAM lAvI mUkyo. jAtrAe nIkaLyA. tene mArgamAM temaNe naMti arjunanA gaMdhamAdana parvata para Ave ane aneka itihAsa saMbhaLAvyA; ane je je lemaza RSi pAMDavo sahita tyAM cAra varasa rahyA, tIrtha joyAM teno mahimA saMbhaLAvI temAM te veLA A lekanA vanavAsanAM badhuM maLI dasa snAnAdika karAvI badhAne mahedrAcaLa para AyA/bhAra0 varSa bharAyAM hatAM. pachI temaza RSi pAMDavone vana a0 91-157. tyAM amRtavaNe jAmada no laIne punaH naranArAyaNa Azrame AvyuM ane tyAMthI mahimA saMbhaLAvI kahyuM ke ApaNuM badhAne cata- nIkaLI je kirAtAdhipati subAhunA rAjayamAM rdazIne divase rAmanAM darzana thaze mATe tame save pahelAM rahyo hato tyAM AvyA ne tenA AgrahathI tyAM sudhI ahIM rahe. te uparathI A tyAM rahyA eka mAsa tyAM rahyo. tyAMthI nIkaLI tyAmUnagiri ane caudazane divase sarvane rAmanAM darzana thayAM. upara tavanamAM sarasvatI nadIne tIre AvI varSApachI eka rAta rahI, rAmanI AjJA laI lemaza Rtu pUrI thatAM kArtika pUrNimA thatAM ja temaNe tyAMthI pAMDa sahita nIkaLyo. te agatyAdi pAMDavone kAmyaka vanamAM ANuM mUkyA ane pote tIrtha jota jote prabhAsa AvI pahoMce. A pitAne Azrame gamana karyuM. eNe yudhiSThirane dharmasamAcAra rAmakRSaNe jANyA eTale teo yudhiSThirane rahasya kahyuM hatuM./ anu. 192. maLavA AvyA. pAMDavone lamaza yamunAtIre laI lomaza (2) laMkAmAM rAvaNa pakSane eka rAkSasa | AvyuM. pachI devayajana nAmanA mAMdhAtA rAjAnI yajJa- vA0 20 suMdara0 sa0 6. bhUmi dekhADI tyAMthI pharatAM pharatAM kalAsa parvata samIpa lemaza (3) vRddha mUSakane mitra, eka bilADe. sarvane ANyAM | bhAra vana a0 117-139. lAmahuSaNa romaharSaNa zabda juo. tyAMthI lamaza gaMdhamAdana parvatanI taLeTIe lomAyAna eka brahmarSi. (3. vasiSTha zabda juo.) AvI pahoMcatAM ja, tyAMnA sUbAhu nAmanA kirAtAlAlA kuMbhInasInA pati madhu nAmanA rAkSasanI mA | dhipatie pAMDavo sahita Ane AdarasatkAra vA0 20 uttara0 sa0 61. karI thoDA divasa tyAM rAkhyA. pachI temaNe lAlAka" kAzIpurImAMnuM sthaLavizeSa. gaMdhamAdana para caDavAne AraMbha karatAM ja pAMDa paNa lAlAzI eka braharSi (3. bhagu zabda juo.) caDavA lAgyA. paraMtu te caDhatAM ghaNA mANaso thAkI lAhuja dha pAMDavone rAjasUya yajJamAM gRhakAryamAM gayA che e dekhI bhIme ghaTotkacanuM smaraNa karya* sahAya karanAre eka rAja eTale te tyAM tatkALa pragaTa thayo; ane bhIme lAhudaDa bhAratavarSIya tIrthavizeSa. AjJA karyAthI badhAMne sAmaTAM UMcakI laI jeta- lAhula eka brahmarSi (3vasiSTha zabda juo.) jotAMmAM savene naranArAyaNa Azrame ANI hari eka brahmarSi. (3. vasiSTha zabda juo.) Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lehita 138 vaja. lehita rahita nAmane RSi te ja A. pra tiSapuranI uttare Avele brahmaputrane lohita (2) eka nAgavizeSa. amuka bhAga. lohita (3) sarvoSadhigiri pAse eka parvata. lauhitya (2) eka samudravizeSa. / sa0 9-26. lohita (4) e ja parvata uparanuM eka sarovara. lauhityatItha tIrthavizeSa | bhAra0 va0 83-2. lohita (5) nIcene hitaka zabda juo. lauhityapura karvaTa dezanI pUrva tarapha AveluM nagara. lAhitaka bhAratavarSIya deza. A deza kAzmIra dezanI pAMDavonA vakhatamAM enI AgaLa lecha rAjya uttara taraphane haze. / bhAra0 sabhAparva. Ane ane pUrvasamudra ja hatAM. rohitaka deza paNa kahyo che ane tyAM hitaka nadIvizeSa. / bhI 9-35. nAmane yavana rAjA haze ema jaNAya che. lokSi eka brahmarSi (3. aMgirA zabda juo.) lehitA bagaDAnI sattAvALA himAlayamAMthI nIkaLelI laukSiNya eka brahmarSi (3. gu zabda juo.) nadI. lehitAraNu lehitA te ja lohitA priyavrata rAjAnA putra dhRtapRSThanA sAta putromAM eka. ene varSa ene ja nAme vake vakradaMne bhAI. prasiddha che. vakRdaMta bagaDAnI saMjJAvALo daMtavakra te ja A. lehitANa (2) krauMcadvIpamAne chako varSa. vaga semavaMzI anukulatpanna sutA rAjAnA putra lohitAkSa janmejayanA satramAM sthApatya nAmane balinA sATha putra mAne bIje. enI mAnuM nAma Rtvija thayela eka RSi. eNe janmejayane sudRSNA. ene peTe e dIrghatamasa nAmanA RSi pahelethI ja sthaLathati karatAM ja kahyuM hatuM ke A vaDe utpanna thaye hateA / bhAra A0 113-para, satramAM eka brAhmaNa AvI tArI pAse te samApta vaMga (2) bhAratavarSIya deza kauzikI kacchanilayanA karAvaze. | bhAra Adi pa1-15. nAmanA je pANathaLa pradezanuM varNana karyuM che, te dezanI lehitAkSa (2) kaMdane eka pArSada vizeSa. | bhAra pUve pAMDavonA samayamAM A deza avele hato. sa0 46-24. ' te veLAe ahIM samudrasena ane caMdrasena e nAmanA lohitAzva harizcaMdrane putra - rohitAzva te ja. | be bhAIo rAjA hatA. vaMga dezanuM baMgALa" bhAra0 vana 77-31. AvuM nAma hoya A deza mULane baMgALa deza lehitAraNi nadIvizeSa / bhAra0 bhI 9-18. khare. paNa hAla jene baMgALa kahIe chIe te lohitya gAmavizeSa. nahi | bhAra0 sabhA a0 21. lagAkSi eka brahmarSi. (3. aMgirA zabda juo.) vagiri kaliyugamAM kilakilA nagarImAM thayelA rAjA logAkSi (2) aharvAsaNa kuLamAMne eka RSi. paikI eka. | bhAga 12-1-3ra. laugAkSa (3) laugAkSika brahmarSinuM kuLa. vacalu RSivizeSa, gAgInA pitA. logAkSi (.) pauSyani RSine sAmaveda bhaNelo varAkanu eka RSi. gAga nAmanI je prakhyAta ziSyavizeSa. | bhAga 0 12-6-79, brahmaniSTha strI hatI tene pitA. . (5) eka mImAMsa, vaMjulA sahyAdri parvatamAMthI nIkaLelI nadI. lImaharSaNi raumaharSaNi te ja A. vaMjali vizvAmitra kulotpana eka RSi. lauhitya lehita sarovaramAMthI nIkaLelI eka nadI. vaja vizvAmitra RSinA putromAM eka | bhAra AnI pAsenA araNyane vizoka kahyuM che. anu. 7-para. lI Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vA 139 vajra (2) sUOvaMzI kSvAku kule tpanna kuza vazamAM janmelA sthala nAmanA rAjane putra vajranAbha te ja. Ane putra khagaNu rAjA. vajra (3) seAmavaMzI yadukuleAtpanna kRSNanA prapautra, pradyumnane pautra ane aniruddhatA putra. yAdave! mU temAM A maraNa pAmyA na hatA. / bhAga0 dazama0 a0 90, 0 kRSNanA nidhana thayA pachI arjuna dvArakA gayA tyAre Ane kRSNanI strIo sAthe hastinApura laI AvyA. eNe tene iMdraprasthanuM rAjya ApyuM./ bhAra. mausala. a0 7.7 AnuM vajranAbha evuM nAma che. AnA avasAna pachI ene putra pratibhADu rAjya para AvyA. vajra (4) phiSkiMdhAnI pazcime eka pata, vajra (5) upAsaMgadhara nAmanA yAdavanA putra, vajra (6) IMdranuM AyuvizeSa, AnI utpatti A pramANe thaI : vRtrAsuranI pIDAthI trAsa pAmI tene nAza karavAnA upAya mATe yAcanA karavA sarvAM deve brahmA pAse gayA. temaNe sa` devAne dadhIca nAmanA mahAna RSi pAse jaI temanAM asthi mATe mAgaNI karI ane tenuM vajra banAvI kRtrane mAre evuM kahyuM, te uparathI deve gayA. / bhAra0 vana a0 99. A pramANe devA vageree jaIne dudhIcane prArthanA karatAM temaNe kahyuM, devAnA hitane sAru bhale huM mArAM hADakAM tamane maLe mATe mAru` zarIra tyAgI dauM chuM.' pachI deve e dadhIcie tyAgelA zarIranAM asthi lIdhAM. vizva karmAe tenuM mATuM cha bAjue ane khUNAvALuM vajra karI ApyuM. vAkAya laMkAmAMnA eka rAkSasa, vajrakUTa plakSaddopamAM Avela eka pata. vajrajvAlA nRtravAlA zabda jue, vadatta prArjyotiSapuranA bhagadatta rAjane evuM pAMDavAnA abhedhanA zyAmaka dhADA pakaDI bAMdhyA hatA. temAM arjuna sAthe traNa divasa yuddha karI parAbhava pAmyA hatA. / bhAra. azvame a putra, 75-76, varzvaga vAda Tra a Mgade mArelA rAvaNu pakSane! rAkSasa. vajranAbha khIjo ane trIjo vajra zabda jue. vajranAbha (2) nuputra eka dAnava. vajranAbha (3) kRSNanA hAthamAMnA cakranuM nAma. eNe varuN pAsethI ANIne agnie temane ApyuM hatu. vajrapANi vajra dhAraNa karatA hAvAthI sAMpra1 IMdranuM nAma. AvA avacchaMda aneka nAmeA che. vajrabAhu kuMbhakarNe mArelA rAmasenAmAMne eka vAnara. / bhAra. vana0 a0 288. vAmana kaliyugamAM zuMgavaMzaneArAvizeSa / bhAga0 12-1-17, vasuSTi maMda vAnare mArelA rAkSasa. /vA0 250 yuddha sa0 43. viSNu bha garuDanA putra. / u0 101-10. vavega mArutine hAthe marAyelA rAkSasa. / bhAra0 vana a0 288. zAlika Taka agamya pazu AdisAthe sahagamana karanArane prApta thanAruM naraka. vazISa vAruNi bhagunA sAta putrAmAM khIjo. cyavana RSine nAnA bhAI. vasUcika sAmavede paniSata, vajranu kuMbhakarNanA putramAMnA eka. vajrahasta aju ne mArelA durgaMdhana pakSanA eka rAjA / bhAra karyuM 0 vAMga marudgaNu, e daitya hAI indre tene mArI nAkhavAnA hetuthI tenA kakaDA karyA chatAM te amara rahyo; tethI davAe tene milAvI lIdheA. A joI IMdrane mAravA mATe punaH kazyapa pAsethI sa`pAdana karelA putra te A. A evA parAkramI hatA ke eNe iMdrane bAMdhIne peAtAnI mAtA samakSa ANye ane mAtAne pUchyuM ke Ane mAru ke zuM karuM ? eTalAmAM tyAM brahmadeva pragaTa thayA ane temaNe Ane Icchita vara ApI drane cheDAvyA. Ane varAMgA nAmanI strI hatI ane tArakAsura nAmane prasiddha putra hatA / matsya a0 146, Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vazvakSa 140. vilA vaSyakSa danuputra dAnamAMne eka. vatsaka (3) hasAsura te ja / bhAga 10-43-30 vaTezvara narmadAkAMThAnuM tIrthavizeSa. vatsakoha vatsavRddha zabda juo. vaTezvarapura narmadA saMbaMdhI tIrthavizeSa | bhAra va vatsanAbha eka maharSi | bhAra- anu. 33, 82-129. vatsa prIti sUryavaMzI digdakalotpana bhanaMdana 2AjAne vaTokA pADaya dezamAM AvelI nadIvizeSa | bhAga putra. Ane putra prAMzu nAmano rAjA. 4-28-35. vatsabhUmi bhAratavaSaya dezavizeSa. vaDavA vivasvAna AdityanI strI saMjJA. te azvinI vatsara uttAnapAdanA putra thuva rAjAne bhramI nAmanI rUpa dhAraNa karyuM hatuM te veLAnuM tenuM paheluM nAma. bhAryAthI thayelA be putromAM bIje. dhruvanI pachI ene ja pachI azvarUpadhara sUryathI azvinIkumAra A ja gAdI para Avyo hato, kAraNa ke Ane nAmanA be putra thayA hatA. moTA bhAI utkala virakta ane aMtaniSThi hatA. vaDavAgni samudramAM rahI tenuM jaLa zeSaNa karanAra Ane svavIMthI nAmanI strI hatI ane tenAthI agni. A bRhaspatinI strI tArAnA cha putromAM puSpA, tigmaketu, iSa, Urja, vasu ane jaya eka, evA cha putra thayA hatA. vaDavAnala vaDavAgni. vatsarAja eka rAja | bhAra0 A0 201-22 vaDAprAtithI brahmacarya vrata dhAraNa karI rahelI eka vatsalA balarAmanI putrI, ane pAMDuputra arjunanA brAhmaNa kanyA. putra abhimanyunI be strIomAMnI meTI. AnA vataMDa eka brahmarSi (1. vizvAmitra zabda juo.) lagna saMbaMdhI AvI hakIkata che ke pAMDavonA vanavAsa vatsa eka brahmarSi ane tenuM kuLa (3. bhUga zabda gayA pachI duryodhana zakunine dvArakA mokalI A kanyA vatsa (2) vatsa brahmarSinuM kuLa. pitAnA putra lakSamaNane Ape e prayatna karyo. A vicAra balarAmane 2cavAthI teNe ane revatIe vasa (3) jAmadaganya rAmanA bhaye koIe saMtADI rAkhele rAjaputra. e gAyonA vADAmAM vAcharu sAthe zakunine hA bhaNuM ane tene vidAya karyA pachI Uryo mATe tenuM A nAma paDayuM hatuM. | bhAra0 balarAme A vAta kRSNane karI. paraMtu prathama subhadrAe zAMti a0 48-86. mAguM karyuM hatuM tyAre kRSNa ene vacana ApyuM hatuM ke tArA abhimanyune A kanyA ApIzuM, vatsa (4) semavaMzI purukuletpana ajamaDha vaMza tethI balarAmano vicAra temane goThaDyo nahi. to mAMnA senajita nAmanA rAjAnA cAra putramAne ce . paNa emAM have kAMI yukti laDAvavI paDaze evo vasa (5) vasAsura zabda juo. manamAM vicAra karI, balarAmane kahyuM ke tyAre have vatsa (6) kosala dezane koI sAmAnya rAjA. A sane kaMkotarI lakho. tyAre balarAme tame ja draupadI svayaMvaramAM hato. kaMkotarIo lakhe ema kahI kRSNane e kAma soMpyuM. vatsaka sUryavaMzI ikSavAkukulotpanna zAzvasta athavA kapaNe badhAne patrikAo lakhI, temAM ja eka vidUrane zrAvasta rAjAne putra, gRhazva rAjAne bhAI. AnuM paNa lakhI. tene lakhavAnuM kAraNa e ke, subhadrA purANamAM vaMzaka evuM nAmAMtara maLI Ave che. ane abhimanyu bane te veLA vidurane ghera hatAM. vatsa (2) sAmavaMzI yadukulotpanna sAtvata vaMzanA eTale vidurane A samAcAra maLatAM, te pelAM be zara rAjAne mArISAthI thayelA dasa putramAMne navamo. jANaze ane abhimanyu tayAra thaI dvArakA Avaze. Ane mizrakezI asarAthI vRka Adi putro thayA banyuM paNa ema ja, lagnapatrikA maLatAM ja abhihatA, manyu pitAnI mAtAne laI dvArakA AvavA nIkaLe. juo.) Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nan vasavRddha 141 vapuramA mArgamAM tene ghaTotkaca maLe. abhimanyue vatsa- vadAnya aSTAvakranI bhAryA suprabhAne pitA, eka RSi/ lAno vivAha mArI sAthe karyo hato paNa te pheka bhA20 anu5-11. karI duryodhanane tyAM karyo che ane e Aje paraNe vadhUsara eka bhAratavaSaya nadI, bhaguRSinI strI che vagere hakIkata ghaTotkacane kahI. abhimanyue tene pulemAne daMza nAmane rAkSasa haraNa karI jato sAthe lIdho ane dvArakA jaI guptapaNe rahyA. pachI hato. mArgamAM pulemAne garbhamRta thaye - paDI gayo te uparathI jenuM nAma cyavana paDayuM te prasiddha ja e samAcAra kahyA. te uparathI kRSNa chUpI rIte che. e garbhanA tejathI rAkSasa bhasmIbhUta thaI gaye; AvI subhadrAne maLyA ne kahyuM ke ghaTotkace pitAnI tethI pulemAnI AMkhamAM AnaMdAzru AvyAM. e rAkSasI mAyA vaDe vatsalAne ahIM UMcakI pravAhathI banelI A nadI, A nAme prasiddha che ! ANavI ne pite tyAM kanyAnuM rUpa laI besI javuM; bhAra0 vana a0 6-8. ane barAbara lagna samaye ja pitAnuM kharuM rUpa pradeza bhAratavaSaya dezavizeSa. / bhAra0 bhISma pragaTa karI koravone bivaDAvI khAlI hastinApura a0 8. sudhI hAMkI kADhavA. te gALAmAM ahIM abhi- vana somavaMzI anukuletpanna uzanara rAjAnA cAra manyue vatsalA sAthe lagna karI devuM. AvuM kahI putromAM eka kRSNa gayA eTale ghaTelkace te ja pramANe karI, vanaspati priyavratapatra dhRtapRSThanA sAta putromAM kIrone atizaya herAna karI hastinApura sudhI sAtamo, AnA varSanuM e ja nAma hatuM. hAMkI kADhyA. ane vatsalAnAM lagna thayAM. A vanaspati (2) kauMcadvIpamAne sAtamo varSa. vAta jANI balarAmane vyApelA krodhane kAraNe zAMta vAyu danuputra eka dAnava/ bhAra0 A0 16-30, pADyo. pachI abhimanyu ane vatsalAne lagna vanAyu (2) bhAratavarSIya mahAdeza | bhAra0 bhI. samAraMbha uttama prakAre karI, abhimanyu ane subhadrA- 9-53. nI sAthe vatsalAne vaLAvI jaimini bhAra vana vanAyu (3) pururavAne putra, eka kSatriya / bhAra0 vatsaddha IvAkukuletpanna dhruvasaMdhIvaMzamAMnA urukriya A0 68-28. athavA urukSava rAjAne putra. AnuM vatsadroha vaneya somavaMzI purukulotpanna raudrAzva rAjAnA dasa evuM nAmAMtara paNa hatuM. ene pratimA nAmane putromAMne dasame / bhAra0 A0 88-9. putra hatA. vinA nadIvizeSa / bhAra0 thI 8-18. vatsAra kazyapaRSinA be putrAmAM pahelo (ra. vadI varuNane putra / bhAra0 va0 136-24. kazyapa zabda juo.) avatsAra evuMya enuM nAma vahUni agni. maLI Ave che. vani (2) rAmasenAmAne vAnaravizeSa. vatsAra kaMsapakSane asuravizeSa. kRSNane mArI vahUni (3) yayAtirAjAnA putra turvasane putra. Ane nAkhavA vRMdAvanamAM A AvI vatsarUpa dhAraNa karI putra bhaga. dhaNumAM peThA. e kapaTa rU5 kaNa kaLI gayA ane che ane vahUni (4) samavaMzI yaduputra kANAnA vaMzanA ene kaThInA jhADa sAthe pachADI ThAra mAryo / bhAga sAtvataputra aMdhakane pautra ane kukararAjAne putra dazama kaM0 a0 11. Ane putra vilamA. vadeza bhAgIrathInA dakSiNa kinArAne deza | vA. vahani (5) kRSNane mitraviMdAthI thayelo putra. rA0 a0 sa0 para. vadhu eka apsarAvizeSa. vadanA bhAratavaSIya dezavizeSa. vapuSTamA parIkSita rAjAnA putra janmejayanI strI, Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaya ane suvarNa varmAnI kanyA. janmejayathI ane zatAnIka nAmane putra thayA hatA./bhAra. A0 44-8. vaya eka brahmaSi ( 3. vasiSTha zabda jue.) layasya eka RSi; aMgirasane putra. vayuna kRzAzvaRSine SiSAthI thayelA cAra putrAmAMnA eka. vayunA agnisvAta pitaranI kanyA, A brahmaniSTha hatI. tenI bahena dhariNI pazu tevI ja hatI. vararuci nATayazAsrapraNetA eka RSi / matsya0 a 1. varadA bhAratavarSIya nadIvizeSa. varadAnatI eka tIrthaM jyAM viSNue durvAsAne varadAna ApyuM hatuM. /bhAra0 10 80-65. varA bhAratavaSIya nadIvizeSa. / bhAra0 bhI0 9-ra 6. varAMgA vajrAMgA daityane mATe brahmadeve nirmANa karelI strI. ANe peAtAnA patinI sAthe du:sa'pAgha tapa karyu" hatuM. / matsyapurANuM. varAMgA (2) triza kunI putrI. zayyAtInI bhAryA. enA putra ahayAti. / bhAra. A0 63-13, varAMgI varAMgA te ja, vAMgI (2) bagaDAnI soMjJAvALI varAMgA te ja. varANasI bhAratavarSIya nadIvizeSa / bhAra bhI 931. varAsya sarpAsya zabda jue. varAhu brahmadevanA nAkamAMthI hiraNyAkSa daityane mAravA mATe A utpanna thayA te tene mArI nAkhI pRthvInA uddhAra karyo. / bhAga0 3 ska'0 0 13.0 cAlu kalpa zarU thatAM ja ANu utpanna thaI pRthvIne svasthAnamAM sthita karI. A mahat kA badala A kalpanuM varAhakalpa nAma paDyu. AnAM AdivarAha, yajJavarAha ane zvetavarAha evAM traNa nAmAtarA che. / padma, li'ga 94, bhAra sa0 45-4, bhAra0 20 144-29, 273-53, bhAra0 zAM0 208-21, bhAga0 3-13, vAyu varAha (ra) kiSkiMdhAnI pazcima dizAe AvelA eka pata. 142 varaNa varAhu (3) mukhya yajuve dApaniSata varAhu (4) eka RSivizeSa / bhAra0 sa0 4-23, varAhaka eka savizeSa. / bhAra A0 57-18. varAhaka eka yakSa. / bhAra0 sa0 10-17, rAhukalpa vArAhakalpa zabda jue. varAhutI kAkAmukha nAmanuM eka tIrthaM vizeSa. / bhAra 10 21-18. varAhudhvaja jayadratha / bhAra droNu. 105-20 varAhuzaila magadha dezanI sImArUpa pata. varIyAna svAyaMbhuva manvantaramAMnA pulahu RSinA traNa putrAmAMnA eka. varIyAna (2) have pachI thanArA sAva manunA dasa putromAMnA eka. varuNa pAraMbhane pazcima digpAla. A jaLAdhipati hAI enI rahevAnI nagarI mAnaseAttara pa ta para nimlIcanI athavA sUSAe nAme prasiddha che. AnI strInu'gaurI evuM nAma hatuM. bhAra udyoga a 117. cAlu manvantaranA AraMbhakALanI saMdhimAM ANe brahmadevane Rtvija karI yajJa karyAM hatA, athavA mahAdeve enuM rUpa dhAraNa karI yajJa karyo hatA evuMye lakheluM maLI Ave che. te game te hai| paNa varuNu e nAmamAM phera na heAtA te kharuM ja che. te veLA agnimAMthI bhRgu, aMgirA ane kavi evA traNa RSi nirmANa thayA, temane varuNa, agni ane brahmadeve krame karIne putra tarIke grahaNa karyo. eTale ja bhRgune taittirIya upaniSadamAM varuNanA putra kahelA che. / bhAra. anu. a0 132. varuNa (2) dvAdaza AdityamAMnA eka Aditya. sAMprata samayane pazcima digpAla che. Ane jyeSThA nAmanI strI hatI. tenI kUkhe gau ane puSkara evA be putra Ane thayA hatA. A uparAMta Ane adharma ane bala evA be putra ane surA nAmanI kanyA hatI, evu` maLI Ave che. enI bIjI strInuM nAma vAruNI hatuM. e strInu... khIjuM nAma gaurIpaNu hatuM. aSTAvakra sAthe vAdamAM hArelA Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varuNa 143 vasiSTha evo eka baMdI nAmane putra paNa haze ema varSa mahAdvIpamAM karelA bhUbhAgamAM pratyeka, jevA jaNAya che. Ane prativarSa ASADha mAsane sUrya ke ajanAbha (bhAratavarSa), kiMguruSa ItyAdi nava gaNyo che. (13. zuci zabda juo.) Ane eka jaMbudvIpamAM che tevA. zItayA nAmanI strI paNa hoya ema jaNAya che varSa (2) upadevAthI vasudevane thayelA putremAne ne tenAthI zrutAyudha nAmane putra thayo hoya ema eka. lAge che. e zItatAyA pRthvI paranI nadI hAI valala ajJAtavAsa samaye virATanagaramAM rasoiyAnuM tenI mUrti mAna devIe saMpAdana karela e putra rUpa dhAraNa karIne rahelA bhImasenanuM dhAraNa kareluM samajavo. | bhAra A0 66-15. nAma. | bhAra vi. 3-8 varuNa (3) muni eTale kazyapanI strI, tenA gaMdharva vallava dezavizeSa. (ballava zabda juo.) putromAMne eka. vagujai vizvAmitra RSinA putromAMne eka, varuNotasa kAmyakavananI dakSiNa taraphane parvata vaMzaka ekanI saMjJAvALa vatsaka te je. varuNA bhAratavaSaya nadIvizeSa. vaMzagulama narmadA ane zoNanadInA saMgama upara AveluM tIrthavizeSa. varutha A nAmanuM eka gAma. vaMzA prAdhAnI apsarA kanyAomAMnI eka. varutha (2) bharataputra je bharadvAja rAjA, tenuM bIjuM vaMzekasArA bhAratavarSIya eka nadI. enI tIre nAma. surabhi nAmanuM vana he I tyAM kuberane dUta hiraNyavarUthapa gepavizeSa. | bhAga10, kiM. a. 22. iMga rahete hato. varuthinI caitra vada agiyArasa vaDodabhava bhAratavarSIya tItha vizeSa. vathI eka nadI. | vA0 rAva yuddha sa0 126. vaSTa bhAratayuddhamAM duryodhana pakSane eka rAjA. varuthI (2) eka brahmarSi. vaMsAti bhAratayuddhamAM duryodhana pakSane eka yoddho. varaNa vAruNi bhRgunA sAta putra mAne chaThTho. AnuM cakravyuhamAM abhimanyu peThA tyAre ANe evI vibhu evuM nAmAMtara hatuM. pratijJA karI hatI ke Aja huM ene mArIza. je varka vRSNi RSine putra, vANuiM te ja. na mAruM te prANa dhAraNa karyuM nahi. Ama pratijJA vargo zApe karIne magarI thayelI asarAvizeSa. karI abhimanyunI sAme gayoH tene abhimanyue (nArI tIrtha zabda juo.) | sa bhAra 11-13. ja mArI nAkhe. | bhAra0 droNa. a. 44. va sema nAmanA vasUno putra./ bhAraA vasati (2) vAhIka pradeza saMbaMdhI daza. 76-22. vasAti (3) vasati dezajana. varcA (2) eka yakSa (1. tapasya zabda juo.) vasAmanI bhAratavaSaya eka nadI. varcA (3) sucetA RSine putra. Ane putra vihavya. vasiSTha svAyaMbhuva manvantaramAMnA brahmadevanA dasa vardhana kRSNane mitraviMdAthI thayelo putra. mAnasaputromAMne eka. A brahmadevanA prANavAyuthI vadhu mAna cadvIpamAne eka parvata. utpanna thayo hato ane ene brahmadeve pitAnI vadhamAnapura pratiSThAnapura/ bhAra A0 06-68. ATha kanyAomAMthI AThamI aruMdhatI paraNAvI varmaka indraprasthanI pUrva taraphane deza ane tyAM hatI. ene UrjA nAmanI bIjI strI ane tenAthI rAjA.bhAra0 sabhA0 a0 31. citraketu vagere cha putra thayA hoya ema jaNAya vamI eka brahmarSi.. che. (UrjA zabda juo.) enI pahelI strI varSa eka rAkSasa, (5. nabha zabda juo.) aruMdhatIne paNa AnAthI hava, sukRta, mUrti, Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vasiSTha Apa, jAti, aya ane smaya evA sAta putra thayA hatA, je svAreAciSa manvantaramAM praznapati hatA. / bhAga0 4 skaM. . A uparAMta suDhAlI nAmanA pitara paNa AneA ja putra hatA. vasiSTha (2) pUrvanA brahmamAnasaputra mahAdevanA zApathI maraNa pAmatAM, brahmadeve cAlu manvantaranA Ara'bhamAM tene puna: utpanna karyA. temAM A agninA madhya bhAgamAMthI utpanna thayA hatA. (marSi' zabda jue.) ahIM ene akSamAlA nAmanI A haze ema jaNAya che. / bhAra. udyoga a0 117, 7 cAlu manvantaramAM IkSvAku rAjAe Ane purAhita tarIke varyAM hatA eTale enI pachI enA traNa putrAmAMne khIjo je nimi rAjA teNe paNa ene ja upAdhyAya karI, AnI sahAyathI aneka yajJa karyA. ekadA A kAI khIjI jagyAe yajJa karAvavA jatA hatA te samaye nimie AvI tene kahyuM ke hu' eka yajJanA AraMbha karu chuM, mATe tame satvara cAleA. tene vasiSThe kahyuM ke meM bIjI jagyAe javAnA AmaMtraNane svIkAra karyA che, teA tuM hamaNAM the|bhI jAte hu' Avu. pachI yajJanA AraMbha karaje. e vAta na gaNakArIne gautama RSine upAdhyAya karI yajJanA Ara'bha karyo. eTalAmAM iMdranA yajJa samApta thavAthI A nimi pAse AvyA, ne jue che. teA evuM bIje upAdhyAya varI AraMbhelA yajJa samApti sudhI AvI paheAMcyA che. te uparathI krodhe bharAI eNe rAjAne ane rAjAe ene ema paraspara zApyA jethI bannenu mRtyu thayuM. (1. nimi zabda jue.) vasiSTha (3)niminA zApathI mRtyu pAmelA vasiSThanI A avasthA joI brahmadeve tene kahyu ke tu have mitrAvaruNune putra thaIza ane tyAM tane visa nAma ja prApta thaze ane tane pUnA khe janmanuM smaraNu raheze, eTale niminA zApathI maraNu pAmelA vasiSTha mitrAvaruNune putra thayA ane vasiSTha nAme ja pAche| ikSvAku rAntanA putra vikukSi athavA zazAda rAjAe tene peAtAne kuLa vasiSTha gAra nImyA. A janmamAM nAradanI bahena aruMdhatI tenI strI thaI ane tenI kSe Ane zakti ityAdi se| putra thayA. pachI zaktithI parAzara RSi thayA. parAzaranA putra te ja kRSNadvaipAyana ane tene zuka, Ama tenA vaMza cAlyeA. ) matsya00 201. 1 enA kuLamAM enA sudhdhAM sAta maMtradraSTA RSi hatA. te A pramANe mukhya (1) e pote, (2) zakti, (3) parAzara, (4) iMdrapramati, (5) bharadvasu, (6) maitrAvaruNu, ane (7) kuDina / matsya a0 144. - enA kuLamAM vasiSTha, kuDina, upamanyu ane parAzara e nAmanI cAra vaMzamAlikAe hatI. e cAremAMnA RSie ane pravara A pramANe H kevala vasiSTha, vyAghrapAda, aupagava, vaikalava, zAddalAyana, kapiThThala, opalema, alabdha, za, kaTha, gaupAyana, khAdhapa, dAvya, bAhyaka, vAlizaya, vAgraMthi, ApazrUNa, zItavRtta, brAhmapureyaka, lAmAyana, svastikara, zAMDilI, gauDinI, vADeAhali, sumanA, upAvRddhi, cauli, vaiAli, brahmakhala, pauli, zvavasa, pauDava ane yAjJavalkaya. A badhA RSi vasiSTha evA eka ja pravaranA, kuDina kuletpanna te vAsiSTha, maitrAvaruNu ane kauDinya evA traNa pravaranA upamanyu kuleApana zailAlaya, mahAka, kauravya krodhi, kapi jala, vAlakhilya, bhAgavittAya, dyiAyana, kAlazikha, kArakRSNa, sarAyaNu, zAkAhA, zAkadhi, kaNva, upalapa, zAkAyana, hAka,mASazarAvaya, dADhAyana, vAlavaya, vAkaya, gauraya, laMbAyana, zyAmavaya, kreADAdarAyaNu, pralaMbAyata, aupamanya. vasAMkhyAyana, vedazeraka pAla kAyana, udgAha, balekSa, mAteya, brahmabali ane pagAra e saRiSae visaSTha, adrapramati athavA apramadi, ane bharadrasavya evA traNa pravaranA parAzara kulAtpanna je gaura parAzara Adi cha bhedanA RSienAM vasiSTha, zAkatya ane pArAza evAM traNa pravarA che. 144 A vasiSTha kuLamAM A uparAMta bIjA khe bhedanA RSie che evuM matsyapurANumAMthI maLI Ave che, aupasthala, svasthalI, pAleAha, lehala, Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vasiSTha mAdhyadina, umAkSati, pepalAdi, vicakSuSa, vaizapAyana, saivalka ane kruDina e RSio, vAsiSTha, RtuchyuM ane Atreya evA traNa pravaranA hatA ane zivakaNuM, vaya ane pAdapa e traNa pravaranAye keTalA RSio hatA, A chellAmAM vAsiSTha pravara kema nahi Avyu. heAya te samajAtuM nathI, na A vasiSTha peAtAne Azrame rahI Azrama dha calAvatA hatA. e calAvavAmAM kAmadhenune pratApe tene ghaNI anukULatA thaI paDI hatI. game tyAre game teTalA atithi AvI caDe tApaNu temanI game te IcchA thAya te sadhaLI pUrI pADI temanA satkAra karatAM ane aDacaNu paDatI naheAtI. ekadA evuM banyuM ke vizvAmitra rAjA potAnA sainya sAthe araNyamAM mRgayA khelavA nIkaLyA hatA, te Ane Azrame AvyA. tene zreSTha vasiSThe tenuM evuM te| uttama Atithya karyuM. ke saghaLAne uttama pAtrAmAM pIrasIne divya bhAjana jamADayuM. AzramamAM rAMdhavA vagerenI zI khaTapaTa DhAvA chatAM anna kayAMthI AvyuM, e vizvAmitra vasiSThane pUchyuM, kAmadhenunA pratApathI A saghaLuM thayuM' evu. vasiSThanA kahevAthI, vizvAmitra e gAya tenI pAse mAgavA lAgyA. vasiSThe uttara vALyA ke A gAya tAre laI javAnuM prayAjana ...? tuM rAna heAI tArI pAse puSkaLa dravya heAvAthI tAre enI zI garaja paDe? ame araNyamAM rahenAra, dravyahIna eTale amAre ja ene kharo upayAga. vizvAmitre kahyuM : te game tema hA, paNa tAre e gAya mane ApavI ja paDaze. te jo nahi Ape tA huM baLAtkAre laI jaIza, vasiSThe kyuM ke bhale tyAre laI jA, visaSThanA Ama kahevAthI vizvAmitra jevA gAyane laI javA lAgyA ke gAye peAtAnA zarIramAMthI sanya nirmANu karI, vizvAmitrane te tenA sainyane parAbhava karI, peAte vasiSTha pAse pachI AvI. te veLA eNe A pramANe sainya utpanna karyuM. tenA pUMchaDAmAMthI pahava nAmanA 19 145 visaSTha mleccha, tenI ceAnimAMthI yavana, chANamAMthI zakhara, tenA udaramAMthI zazna ityAdi, mUtramAMthI pauMDU, kirAta, siMhala, khabara, khaza, cikSuka, puliMda, cIna ane kerala utpanna thayA hatA. AthI brahmabaLa AgaLa kSatriyabaLane dhikkAra hajo evu kahI vizvAmitre rAjya cheADayu ane brahmabaLa prApta karavAnA hetuthI araNyamAM tapazcaryA karavA lAgyA. A ja AnI ane vizvAmitranI vacce veranu mULa kAraNu thaI paDayuM. (1. vizvAmitra zabda jue.) vizvAmitra tapaHsaMpanna thayA pachI, peAtAne vasiSThe hai brahmarSi' ema saMkheAdhI meAlAve evA prayatna karavA lAgyA. paraMtu vasiSTha keme karyAM tene brahmarSi kahe nahi. jyAre jyAre paraspara maLe, tyAre rAjarSi kahIne ja khAlAve. jema jema vasiSThe ema kahe tema tema vizvAmitrane adhika krodha vyApatA jAya. AthI eNe vasiSThanA zakti Adi se| putrA rAkSasa pAse marAvyA. tethI jo ke vasiSThane zAka thayA, paNa vizvAmitrane brahmaSi tA na ja kahyo. putrazAthI bhagna hRdayanA vasiSThe peAtAnA zarIrane dAraDe bAMdhI hUkhI maravAnA hetuthI eka nadImAM jhaMpalAvyuM. paraMtu e nadIe ja ane pAzamukta karI bahAra kADhI nAkhyo. AthI e vimanaska thaye| paNa e nadInuM nAma tyArathI 'vipAzA' paDayuM, te hajuye e ja cAle che. evI ja rIte ANe punaH eka veLA haimavatI nadImAM jhaMpalAvyuM. paraMtu teNe paNa zatapravALarUpa thaI Ane DUbavA dIdhA nahi. ethI e nadInuM nAma pazu zataduM paDayuM, je hajuye e ja cAle che. kAI paNa prakAre peAtAne mRtyu AvatuM nathI joI udAsa thaI vasiSThe eka vakhata Azrama cheADI cAlatA thayA. tenI pAchaLa pAchaLa te jANe nahi ema zaktinI strI adazyati nIkaLI paDI, e AgaLa cAlyeA jAya che eTalAmAM teNe peAtAnI pAchaLa vedadhvani sAMbhaLyA eTale pAchu jue che te peAtAnI Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vasiSTha 146 vasudAna putravadhUnA peTamAMthI vedadhvani nIkaLe che. e putra. AnuM ja pachIthI uparicara evuM nAma joI haju vaMzavaMta chinna thayo nathI jANI, paDayuM. ANe giritrajanagara sthApyuM. te bhAra A0 harakhabhera pAchA AvyA. adazyatine prasava thatAM 64-2. janmele e ja putra pachI parAzara nAme prasiddha thayo. vasu (14) vasudevane zrIdevIthI thayelo putra cAlu manvantaramAMnA AThamA paryAyamAM A ja vasa (15) kRSNane satyAthI thayele putra. vyAsa thaye hevo joIe. prativarSe aSADha mAsa- vasu (16) kRSNa mArelA mUra daityanA sAta putramAMmAM sUryanI sAthe saMcAra karanAra paNa A ja haze. ne eka (vyAsa zabda ane 13. zuci zabda juo.) A vasu (17) cegaDAnI saMjJAvALe vasumAna. uparAMta prastuta saptarSimAM paNa ghaNuM karIne A vasu (18) have pachI thanArA AThamA sAvarNi manunA daza putromAM eka vasiSTha (4) viSNusthaLa nAmanA kSetramAM rahete vasu (19) eka RSi. jamadagnine putra. | bhAra kauzika RSine eka ziSya. va0 117-11. vasiSTha (5) himAlayanA eka zikharanuM vasiSTha vasa (20) priyavrata rAjAnA putra vasRne deza. parvata evuM nAma cAle che te. vasiSThApravAha bhAratavaSaya tIrthavizeSa. | bhAra0 vasucaMdra bhAratanA yuddhamAM pAMDava pakSane eka rAjA. / bhAra- droNa0 a0 158, za. 43-1. vasateya lekavizeSa | bhAra0 sa0 78-90. vasa prAcetasa dakSanI kanyA, ane dharmaRSinI strIomAMnI eka, aSTavasunI mAtA. vasuda bAra bhArgava devomAMne eka. vasa (2) aSTavasa. cAla manvantaramAM pAMcamo deva. vasa (2) aSTavasu, cAnuM mana vasada (2) sUryavaMzI ikvAkuletpanna purUkulsa vasu (3) dasa vizvadevamAMne trIje. rAjane narmadA nAmanI strIthI thayelA be putromAM vasa (4) priyavrata rAjAnA putra hiraNyatAnA sAta moTe. Ane saMbhUti nAmane putra hato. putramAM pahele. vasudA mAlI rAkSasanI strI. vasu (5) kuzadIpamAne pahele varSa. vasudA (2) aMgirasanI bhAryA. enAM vasudhA ane varu (6) uttAnapAda vaMzanA dhruvaputra vatsarane svavIjathI zubhA evAM nAmAntara hatAM. / bhAra0 va0 221-1. nAmanI bhAryAthI thayelA cha putromAMne pAMcama. vasudAna priyavrata rAjAnA putra hiraNyatAnA sAta vasu (7) cogaDAnI saMjJAvALA pala RSine bApa. pumAMne bIje. AnA varSane enuM ja nAma vasa (8) vasiSThakaLA5na bhadra RSine putra, Ane ne hatuM. upamanyu nAmane putra hatA. vasudAna (2) priyavratanA putrane deza. vasu (9) sUryavaMzI gayutpana bhUtati rAjA- vasudAna (3) kuzadvIpamAne bIje varSa. ne putra, ene putra pratIka rAjA. vasudAna (4) bhAratayuddhamAM pAMDavapakSane eka rAjA. vasu (10) sUryavaMzI nagakuLopana bIjA naMga Ane droNAcAryo mAryo hato. bhAra do21-55. rAjAne putra. vasudAna (5) bhAratayuddhamAM eka bIje pAMDava pakSane vasa (11) somavaMzI vijayakuletpanna kuzika rAjA- rAjA. Ane paNa droNAcAryo mAryo hate. | bhAra0 ne cAra putromAMne trIje. ko0 191-28, vasu (12) vasUmanAnuM bIju nAma. vasudAna (6) bhArata yuddhamAM duryodhana pakSane eka bIjo vasu (13) semavaMzI purukuLatpana kRti rAjAne rAjA. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vasudeva 147 vasuSeNa vasudeva samavaMzI yadukuletpana sAtvata vaMzamAM vasubhata svAyaMbhuva manvantaramAMnA vasiSTha RSinA janmelA zara rAjAnA dasa putramAM meTa. Anaka- sAta putromAM pAMcamo. duMdubhi evuM enuM nAma hatuM. ene vIsa strIo vasubraghAna vasiSTha ane Ujane putra. / bhAga hatI. te sarvenAM ane temanI saMtatinAM nAma A 4-1-41. pramANe che - pahelI strI dhRtadevAH tene eka ja vasuMdhara zAlmalI dropamAMnA lokavizeSa. / bhAga vipRSTha nAmane putra hato. 2. zAMtidevAH tene zrama, 20-21 pratikRta ityAdi aneka putra hatA. 3. upadevAH vasamatI uparicara vasue sthApelI nagarI. tenuM tene kalpa, varSa, ItyAdi daza putra hatA. 4. je pAchaLathI giridhvaja nAma paDayuM. zrI devA ? tene vasu, haMsa, suvaMza ityAdi cha putra vasumanA IvAkukulotpanna haryazva rAjAthI yayAti hatA. pa. devarakSitA tene gada, ItyAdi nava putra rAjAnI kanyA mAdhavInI kukhe thayela putra. (3. hatA. 6. sahadevAH tene puru, vizruta ityAdi ATha gAlava zabda juo.) putra hatA. 7. devakIH tene kIrtimAna, suSeNa, vasumanA (2) eka kauzalya kSatriya.| bhAra0 10 bhasena, Rju, saMmardana, bhadra, saMkarSaNa, kRSNa ane 201-2, sa0 8-13, u0 116-23.0 vasumAna subhadrA nAmanI kanyA eTalI saMtati hatI. evuM ene nAmAntara hatuM. Aje uttara kesala dezamAM 8. pauravI tene subhadra, bhadra, bhadravAha, durmada, bhUta, uttama prakAre rAjya karyuM hatuM. bRhaspatie Ane ItyAdi bAra putro hatA. 9, rohiNaH tene baLa rAjanItine upadeza karyo hato. | bhAra0 zAMti ane baLarAma (devakInA garbhamAMthI saMkaSarNa thayelA), a0 67. Ane vAmadeva RSie paNa rAjanItigada, sAraNa, durmada, vipula, dhruva ane kRta ItyAdi viSayaka upadeza karyo hato bhAra0 zAMti a0 putra hatA. 10. bhadrA tene kazuMye saMtAna na hatuM. 92-94 11. madirAH tene naMda, upanaMda, kRtaka ane zera vasaMmAna vaivasvata manunA putromAMnA eka, A nAma evA cAra putra hatA. 12. racanA : tene hasta, purANamAM maLI Ave che. hemAMgada ItyAdi putra hatA. 14. kauzalyAH tene vasumAna (2) vasumanA te ja. kezi nAmano eka ja putra hatA. 15. tAmrAH tene paNa eka ja putra sahadeva hato. 16. vRkadevI tene vimAna (3) videhavaMzIya eka janaka, vaMzAvaLImAM avagAhana ane naMdakaevA be putra hatA. 17. sUtanaH nAma nathI. | bhAra 0 40 4-38. tene puMDra ane kapila, 18. ratharAjIH tene saubhadra, bhava vasumona (4) sAmavaMzI pararavA rAjAno patra ane jarA (A ja jarA duSkarmane pariNAme vyAdha ane zretAyu rAjAne putra thayo hato.) 18. zraddhAdevI tene kazIye saMtati na hatI samAna (5) jamadagnithI reNukAnI kukhe thayelA ane vIsamI eka vaizya jAtanI strI hatI, jenuM nAma pAMca putramAMne eka maLI AvatuM nathI. tene kauzika nAmane eka putra vasumAna (6) kRSNathI jAMbuvatIne thayelA putromAM hatA. | bhAga- 9-24; harivaMza 1-35. vasadevanA janmakALe dee duMdubhivAdana karyuM hatuM, vasumAna (7) agnivizeSa. | bhAra010 223ra7. mATe tene AnakaduMdubhi kahetA hatA. eNe svamaMta vasumitra bhArata yuddhamAM duryodhana pakSane eka rAjA / paMcaka kSetramAM eka yajJa karyo hato. (bhAga dazama bhAra0 A0 68-41. * te A uparAMta AnI hakIkta kRSNa zabdamAM AvI vasuSeNa adhirathe ucherelA putra karNanuM mULa nAma. gaI che te enI kathA sAru juo / vAyu 96; brahma014. | bhAra0 A0 68-147; vana a0 310. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAli yajJavizeSa. kSe A yajJa karyA hatA. / bhAga 3-12-40; 4-3-3, vAjazravasa eka brahmaSi. vAjani eka RSi. vAjitna eka RSi, vAjizravA eka RSi, (3, aMgirA zabda jue.) vAjI eka brahmarSi, vAdhAna paMca Ta dezanI pazcime AvelA deza. / bhAra. bhI. -47, vATanaDhI bhAratavaSIya nAvizeSa. vADAtuli eka brahmarSiM. (3. vasiSTha zabda jue.) vANI bhAratavaSIya nadIvizeSa | bhAra0 bho0 -ra0, vAta eka rAkSasa, (tapA zabda jue.) vAtana vizvAmitra RSinA putrAmAMtA eka/ bhAra0 anu0 754. vAtapati eka kSatriya. /bhAra A0 201-20 vAtavega dhRtarASTranA se| putrAmAMnA eka. vAtavega (2) garuDaputra / bhAra 060101-10 digpALa-vAtaskaMdha eka brahmaSi vAtaskaMdha (2) daivayAnivizeSa / bhAra0 sa0 7-14. vAtApi nuputra dAnavAmAMnA eka. vAtApi (2) saihikeceAmAMnA ceAtheA. ene agastya RSie mAryo. (2. dhruva zabda jue.) / bhAra0 vasuSeNa vasuSeNa (ra). duryodhana pakSanA bIjo eka rAjA | bhAra. ka a0 30. suhAma aMga dezanA prAcIna rAjA. e muMjapRSTha parvata upara tapa karatA hatA. mAMdhAtA rAjAne AnI sAthe sa'vAda thayA hatA AnI pAsethI teDhu daMDanIti soMpAdana karI hatI. / bhAra. zAMti. a0 122-1. vaseArdhArA badarInAthathI cAra mAIla uttare alakanaMdAnA mULa pAse Avelu' tIrthaM'vizeSa. / bhAra 0 142 10 80-77. vaseArdhArA (2) aSTavasamAMnA eka varDsanI . vajrA bhAratavaSIya nadIvizeSa. / bhAra0 bhI0 9-15. vasvana'ta videhava'zI upagupta janakanA putra, Ane putra yuyudhA nAmanA janaka. vastuvakasArA pUrva digpALanI mADhudrI nagarI, matsyapurANu. vasvIkasArA svaninA sAta pravAheAmAMneA pahele/ bhAra bhI0 6-39. vastvAkasArA (2) vibhAvarI nAmanI uttara nI nagarI te ja A / vA0 rA0 a. sa0 94 vastrAkasArA (3) bhAratavI ya nadIvizeSa. vahInara anIharAjA te ja. varlInara (2) sAmavaMzI purukuletpanna pAMDava vaMzanA duma rAjAne putra. Ane putra daMDapANi, vakSArthIva vizvAmitra RSinA putrAmAMnA eka. vAkya eka brahmaSi, (3, vasiSThe zabda jue. vAgAyani eka brahmarSi ( 3, bhRgu zabda juo.) vAgIndra prakAza jhASanA putra. Ane putra pramita ( vItahavya zabda jue. ) / bhAra0 anu0 8 - 64. vAgIzvarI vANInI devI, sarasvatI. vAgyathI eka brahmarSi'. ( 3. vasiSTha zabda juo ) vA kauzika RSinA sAta putrAmAMne eka (pitRvatI' zabda juo.) vAgyAna bhAratayuddhamAMnA durgaMdhana pakSane rAjA. vAcaklRnavI vacanu RSinI kanyA gAgI vAjapeya brahmadevanA uttara mukhamAMthI utpanna thayelA 10 94-5 10 95-96-97, vAtApi (3) hrAda daityane dhamanInI kUkhe thayelA putra. vAtyAyana eka brahmarSi'. ( 3. bhRgu zabda jue.) vAtsatarAyaNa eka brahmarSi', (3, aMgirA zabda juo) vAtsya eka brahmaSi. vatsa RSinA putra, janmajayanA sarpasatrane e sadasya hatA. (3. bhagu zabda juo.) / bhAra. A0 53-9, zAM. 4-6. vAtsya (2) dezivazeSa. alAhAbAdanI pazcime Avela deza tyAM udayananuM rAjya hatuM. enI rAjadhAnI kauzAmbI / bhAga. dro0 11-15 vAtsyAyana eka brahmarSi' (2. kazyapa zabda juo.) vADuli vizvAmitra RSinA putrAmAMnA eka / bhAra0 anu -53. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 vadbhutaka vadbhutaka atrikalAtpanna eka RSi, bhutaka (2) upara kahelA RSinuM kuLa ( 2. atri zabda jue.) vAnaprastha cAra Azrama paikI trIjo Azrama / bhAga0 7-12-17, 7 e bhagavaMtanA vakSaHsthaLamAMthI utpanna thayA che / bhAga0 11-47-14. vAnIramAlinI gayasIra paryaMta pu.senI nadIvizeSa vAma mahAdeva vAma (2) kRSNathI bhadrAne thayelA putra. vAmadeva mahAdeva. vAmadeva (2) priyavrataputra hiraNyaretAnA sAta putramAMnA sAtamA. vAmadeva (3) bagaDAnI sattAvALA vAmadevanA deza vAmadeva (4) kuzadvIpamAMnA sAtamA va. vAmadeva (5) gautamAMgirasamAMne RSi, vAmadeva (6) pAMcaDAnI saMjJAvALA vAmanuM kuLa. ( 3. agirA zabda jue.) vAmadeva (7) zAlidvIpamAMnA parvata, vAmadeva (8) eka RSi. A mahAna tattvavettA hatA. ene itihAsa upaniSadamAMthI AvI rItane maLelA cheH pUrve keTalAka leAkeAe sanakAdine evA prazna karyo ke vAstavika sukha prAptinuM sAdhana zuM te amane kaheA. tyAre "AtmasvarUpanuM yathA jJAna thavuM e", eveA uttara ApI temaNe gamana karyuM. e lAza te pramANe sAdhanAmAM lAgyA. pazu, daivayeAge meAhane vaza thaI sakAma karmopAsanA tarapha vaLI gayA. te joI temanAmAMne ja eka ema na karatAM sanakAdinA anugraha pramANe jJAna sAdhana ja karavA lAgyA, ane pratyakSa sAkSAtkAranI IcchAvALA te AyuSya pUrNa thatAM, ene punaH garbhamAM praveza thatAM, ane tyAM ja pUrNa pratyakSa sAkSAtkAra thayAthI tyAMthI ja praznane upadeza karavA lAgyA ke huM leAkeA, huM pU'nA tamArAmAMnA ja eka hatA ane me` sanakAdinA kahyA pramANe jJAnasAdhananuM ArAdhana karyu" tethI sAkSAtkAra karI sukha pAmyA; tA tame paNa mArI peThe ja karI sukha anubhave. upekSA karaze nahi. ATaluM kahI te garbhanI vAmana bahAra AvyA ane svakIyAnaMdamAM masta evA pRthvI para pharavA lAgyA. tyAM lekre paNa AnA kahyA pramANe sAdhana karI kRtArtha thayA. vAmadeva (9) dArathi rAmanA ATha dharmazAstrIomAMnA eka. vAmadeva (10) eka brahmarSi'. AnA azva, ekaDAnI saMjJAvALA parIkSitane putra zala mAgI laI gayA hatA, (te saMbadhI hakIkata zala zabdamAM juo.) | bhAra. sa0 7-17, 10 105-46. vADhela (11) meAdApura nagaranA rAjA. A sudAmA rAnanA meATA bhAI haze. / bhAra sabhA0 28-11 vAmadevakalpa cAlu brahmamAsamAM thaI gayeleA trIjo divasa, (4. kalpa zabda jue.) vAmadevI RcanI bhAryA./ bhAra. A0 63-24. vAmanaka tIrthaM vizeSa, / bhAra0 10 81-103, vAmanaka (2) parva vizeSa. / bhAra0 bhI12-18 vAmana cAlu manvantaranA sAtamA paryAyamAM tretAyugamAM kazyapathI aditinI kUkhe thayelA viSNunA avatAra / matsya0 a 47; daivI bhAga 0 4 skaM a0 16, 7 smruta sva` mAMhyalA IMdrane sahAya karavA A utpanna thayA hatA. emaNe IMdrane Ama sahAya karI : prahalAda daityanA pautra ane virezacananA putra bali, peAtAne IMdrapada prApta thAya te mATe sA yajJanI dIkSA laI, navvANuM pUrA karI sAmA yajJa lagabhaga pUrI karI rahevA AvyA hatA tyAre viSNu vAmanarUpe tenI pAse AvyA ane kahevA lAgyA ke mane traNa pagalAM pRthvI Apa, te sAMbhaLI balie tene kahyuM ke he baTuka, teM traNa DagalAM bharI pRthvI mAgI te dhaNuM thADuM mAgyuM. mATe kAMI haju vadhAre mAga. mAre traNa pagalAM pRthvI uparAMta bIjuM kazuM joItuM nathI, evA viSNue uttara vALyA. A dAnane mAganAra viSNu che mATe tuM na ApIza, evu zukrAcAye baline samajAvyuM; chatAM yajJamAM dAna mAganAranI IcchA tRpta na karavI e ayeAgya che, evuM kahI zukrAcAryane na gaNukArI 'traNa pagalAM pRthvInu dAna chuM. Apu chu" kahI balie udakanI aMjali mUkI. te ApatAM ja Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAyu vAmane virATa rUpa dhAraNa karyuM ane eka pagale samasta pRthvI te bIje pagale AkAza laI, trIjI pagaluM kayAM mUkuM ema pUchyuM. pachI balinA kahevAthI trIju` pagalu enA zarIra para mUkI tene pAtALamAM dabAvI dIdhA. ( 2. bali zabda jue . / bhAra 0 20 47-8, 10 273-24, bhAga 8-13; 150 4-1. vAmana ( 2 ) aSTa digdomAMnA dakSiNa diggaja. / bhAra. bhI0 12-33, 30 99-8. eka. / bhAra 0 0 101-10. atrinI kanyAnA vAmana ( 3 ) kadruputra nAgAmAM A0 35 6, 30 103-10, vAmana (4) dArathi rAmanA yajJamAMnA eka Rtvija. vAmana (5) garuDaputra. / bhAra 0 vAmanA eka apsarAvizeSa, vAmarthya bagaDAnI sattAvALA vazamAMnA eka RSi. vAyu paMcamahAbhUtamAMnuM bIjuM mahaddabhUta ane tenA adhiSTha / deva. pAraMbhe brahmadeve Ane pazcima ane uttara dizA vaccenuM Adhipatya Apyu` hatu', eTale e dizAnuM vAyavya nAma paDeluM te haju paNa cAle che. eNe sItAnu nirdoSapaNu jAhera yu hatuM. / bhA20 10 292 --270 eNe dharmopadeza karyA hatA. / bhAra. anu 19100 enAthI kuntIne peTe bhImasena janmyA hatA. vAyu (ra) eka brahmaSi / bhAra zAMti parva. vAyucakra maMNuka RSinA sAta putramAMne eka. vAyujamAla ma*Nuka RSinA sAta putrAmAMnA eka. vAyubala mA~Nuka RSinA sAta putrAmAMne eka vAyubhakSa yudhiSThiranA azvamedhamAM sadasya, RSi vizeSa. / jaimini azva a; bhAra. sa. 4-15. vAyuma`DaLa maNuka RSinA sAta putrAmAMnA eka. vAyuretA maNuka RSinA sAta putrAmAMnA eka vAyuvega macchuka RSinA sAta putrAmAMnA eka. vAyuvega (2) bhArata yuddhamAMne durgaMdhana pakSanA rAjA vizeSa. vAruNI vAyuvega (3) dhRtarASTranA seA putramAMne eka putra. / bhAra. A0 20-2, vAyuhA maMNuka RSinA sAta putrAmAMnA eka, vAraNAvata eka nagarI. dhRtarASTre ahI pAMDavAne rAkhyA hatA. dudhane banAveluM lAkSAgRha A ja nagarImAM hatuM ane ahIthI ja pAMDavA baLI na jatAM surakSita nIkaLI gayA hatA. A nagarI hastinApuranI kaI dizAe haze ne keTale aMtare haze te saMbadhI bhAratamAM kAMI ullekha nathI, mAtra hastinApura pAse pAMDavoe pAMca gAma mAgyAM hatAM temAM A paNa hatuM, ema kahyuM che. / bhAra A0 155 60 31-19. vAraNAvatI upara kahelI vAraNAvata te ja. vAravatI bhAratavaSIya nadIvizeSa. vAvAsya bhAratavaSIya deza. / bhAra bhISma0 a0 9-45. vArANasI varuNA ane asI e be nadIenA sa'gama pAsenuM kSetra kAzI te ja. / bhAra0 10 82-77, vArAhu ekaDAnI saMjJAvALA varAha zabda jue, vArAha (2) A nAmanA eka asura. / matsya a. 173. 150 magadha dezane eka pa`tavizeSa / vArAhu (3) bhAra sa0 21-2. vArAhukalpa brAhmamAsamAM cAlu 5, vArAhI sasa mAtRgaNumAMnI pAMcamI devI, vArAhI (2) tagaDAnI aMka saMjJAvALA a`girA kuletpanna bane RSie. vAridhAra bhAratavaSIya sAmAnya paryaMta, vArisAra ca Mdraguptane putra/ bhAga0 12-1-13 vAriskUla gata cAkSuSa manvantaramAMnA pacividha devAmAMnA pAMcamA deva. vArisena eka rASa/ bhAra0 sa08-20, vAruNatI kAmyakavananI dakSiNa dizAe AveluM tIrthaMvizeSa. / bhAra0 10 81-164. vArupAza eka astravizeSa / bhAga0 10-50-32 vAruNi vinatAnA putra | bhAra A0 6-40. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vA 151 vAruNi (2) varuNuputra agastya, / bhAra0 60 1401. vAruNi (3) varuNaputra vasiSTha. / bhAra0 A0 10-- vANi (4) cAlu manvantaranA bhagu RSinuM nAma. vAruNi a`girA tagaDAnI aMka saMjJAvALA aMgirA te ja A. vAruNi kavi varuNanA yajJamAM utpanna thayele RSi, Ane brahmadeve peAtAnA putra tarIke svIkAryA hatA. vAruNi bhagu tagaDAnI a'ka saMjJAvALA bhRgu te jaA. vAruNI agastyanuM nAma. vAruNI (2) varuNanI bhAryA gaurInuM nAmAntara. bhAra. sa0 -6. vAruNI (3) kazyapathI vinatAne thayelA khInna keTalAka putrAmAMnA eka. vAruNI (4) samudramathana kALe temAMthI nIkaLelI surAdevI. vAta eka rAjaSi vizeSa kSatriya / bhAra0 sa 8-10. vAkSatri vRdghakSatranA putra jayadrathanuM nAma. / bhAra0 vana a0 266. vAddha kSetri bhArata yuddhamAMne pAMDavapakSane rAjA, triMga nA rAjA, vRddhakSetranA putra suzarmA te ja. / bhAra. droNa. 21-60. vArNAyana eka RSivizeSa. RSinuM nAma. vA iva vANya pAMcaDAnI aMka saMjJAvALA naLarAjanA sArathi. vASle (2) vRSNuikuleAtpanna sadhaLA yAdaveAnI saMjJA, khAsa karI kRSNane mATe, vANai cI sAmAnya vaparAtuM nAma. kuntI te ja. | bhAra. a12 0-32. vAkSI vRkSanI kanyA mArISAnuM nAma. e dasa pracetasanI strI. / bhAra A0 211-15. vAkhilya svAyaMbhuva manvantaramAMnA Rtu RSithI kriyA nAmanI bhAryAnI kUkhe thayelA sATha hAra putra, vAli jeo gAyanI kharIthI thayelA pagalAnA khADAmAM rahya! hatA. emane ATalA nAnA joIne iMdra upahAsa karavAthI kApAviSTa thaI emaNe indrane sajA karavAne garuDane utpanna karyo hatA. / bhAra0 sa0 11 20, A 31-10, A a0 37, vAkhilya (2) tagaDAnI aMka saMjJAvALA visaikulAtpanna eka RSivizeSa. vAlavaya RSi. (3, vasiSTha zabda jue.) vAlizaya RSi. (3. vasiSTha zabda jue.) vAli varuNu lAkamAMnA eka asuravizeSa. vAli (2) kiSkiMdhAnA rAjA RkSarAntanA be putrAmAMnA meTA, iMdraputra vAnara. pa`temAM uttama sumeru nAme paMtanuM madhya zikhara jene sa` devA ramaNIya kahe che te zikhara upara sA yeAjana vistAravALI brahmAnI divya brahmasabhA che. te sabhAmAM padmayAni brahmA vase che. eka vAra brahmAjI, sabhAmAM kheThAM beThAM yAgAbhyAsa karatA hatA, tevAmAM emanAM netramAMthI azrubiMdu paDayuM. azrubiMdune peAtAnA hAthamAM laI tene lalATe sparzI karyo ane pachI tene pRthvI upara nAkhI dIdhuM. te biMdumAMthI eka vAnara utpanna thayA, je vAnarAmAM zreSTha hatA. brahmAe enu sArI rIte abhivAdana karyuM ane ene kahyuM ke he vAnara, tuM A meATA ane vistIrNe pata tarapha jo. A paryaMta para devatAo niraMtara vase che ane aneka jAtanAM phaLamULa paNa AnA upara thAya che, te khAIne tuM thADAka samaya mArI pAse rahIza tA tAru zreya thaze. vAnare temanA caraNamAM mastaka mUkIne kahyuM ke hai devAnA deva ! ApanI AjJA pramANe ja huM sadA vartIza. pachI e kapivara manamAM huM pAmI vanamAM jaI, puSpa ane phaLathI lacI jatI zAkhAo upara kUdavA lAgyA. brahmavanamAM phaLa khAvAthI gheADA ja kALamAM te ghaNA baLavAna thayA. te vAnara vanamAM phrI pharIne madhura vAsavALAM miSTa phaLa khAtA ane saMdhyAkALe brahmadevanI pAse AvatA tyAre sArAM sArAM mIThAM phaLa ane puSpa lAvI pitAmahanA caraNumAM aNu karatA. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAli 152 vA li. e pramANe sumeru parvatanA vanamAM pharatAM pharatAM ghaNo kALa vItI gaye. eka samaya te kapivara tarasathI pIDita thaI jaLa pIvAnI AzAthI merunA uttara zikhara para gayA. tyAM nirmaLa jaLavALuM eka sarovara dITha. nAnA prakAranAM pakSIonA kalaravathI gAjI rahelA sarovarane jotAM AnaMdathI pitAnuM puccha UMcuM karIne te vAnara sarovaranA kinArA para Ubho rahyo; eTale jaLamAM eNe pitAnuM pratibiMba joyuM. pitAnA pratibiMbane jotAM ja enA manamAM AvyuM ke A keI mAre moTe duzmana heya ema lAge che ane mArI avagaNanA kare che. Avo vicAra AvavAthI, te alpabuddhi vAnare vAnara jAtinA svAbhAvika cApalyane anusarIne jaLamAM yAhema karIne kudake mAryo. paNa jyAre e tarIne sAme kinAre bahAra nIkaLyo tyAre te strI thaI gayA. te vAnara eka manohara, lAvaNya ane sauMdaryathI zobhatI, zubhA- kRti, ane vizALa jaghanavALI, suMdara bhrakuTivALI, kALA kezavALI, cAru hAsyavALI, mAMsala stana- vALI, sarakhI, sehAmaNI ane sIdhI soTA jevI ane latA jevI rUpALI strI banI gayela te sare. varanA taTane bhAvato hato. tribhuvanamAM jene je maLe nahi evI A strI jANe kamaLa sahita lakSmI ke nirmaLa candranI snA hoya evI jaNAtI hatI. lakSmI ke umAdevI hoya tevI sarovara taTe UbhI rahI daze dizAne prakAzita karatI hatI, je veLAe strItva pAmele RkSarajasa vAnara sarovaranA kinArA para Ubhe, te veLAe devarAja indra brahmAne vaMdana karIne pAcho iMdrabhavane jato hata tema ja sUrya paNa pharate pharate te ja samaye tyAM AvI pahoMcyo hate. pelI sumadhyamAM strIne - vAnara RkSarajasane - banne dee eka ja vakhate dIThI ane jotAM veMta ja banne kAmavaza thaI gayA. enuM adbhuta rUpa joIne bane devonuM dharyuM jatuM rahyuM ane te bane sarSanI mAphaka dhrujavA lAgyA. te ja kSaNe atyaMta kAma vyApavAthI IndranuM vIrya khalita thayuM te e strInA mAthA upara paDayuM. IndranA kAmanI tRpti thaI ane te zAnta thaI. te strIne aDyA vagara tyAMthI cAle gayA. paNa IndranuM vIrya niSphaLa jAya evuM nahatuM. tethI karIne te vAnarIe tatkALa eka sundara putrane janma Ape; ane indranuM vIrya te strInA vALamAM paDayuM hatuM tethI te putranuM nAma vAli paDyuM. have kAmavaza thayelA sUryanuM vIrya te strInI prIvA - Doka - upara paDayuM eTale sUrya paNa e samAgama karyA vagara zAnta thaIne tyAMthI cAle gayo. enuM vIrya paNa niSphaLa gayuM nahi. te vIryathI vAnarIne bIjo putra utpanna thaye. grIvA upara vIrya paDayuM hatuM tethI e putra sugrIva nAme prasiddha thayo. vAnareMdra vAline suvarNanI akSamALA ApIne I svargamAM gayo. sUrya paNa potAnA putrane mATe vyavasAya yukta kAryamAM vAyuputranI sahAyanuM nirUpaNa karIne AkAzamAM gaye. te divase te RkSarajasa strInA rUpamAM rahyo, paNa jyAre bIjuM prabhAta thayuM tyAre e punaH puruSatvane pAmI vAnara thayo. pachI pILA netravALA ane mahA baLavAna potAnA ane putrone madha pAI ucheravA lAgyo. pachI banene laI brahmA pAse gayo. brahmAe ene putravALA joI ghaNuM karIne AzvAsana ApyA pachI pitAnA pArSadane bolAvIne AjJA karI ke tuM kiSThidhA nAmanI suMdara nagarI che tyAM jA. sarva prakAre suMdara evI A nagarImAM jaI tyAMnA saghaLA vAnara saradAranI sabhA bharaje; ane mArI AjJAnusAra A RkSarajasane temane rAjA sthApI rAjapATa upara tene abhiSeka karaje, A buddhimAna RkSarajasa teo para daSTipAta karaze eTale te saghaLA enI AjJAmAM vartaze. brahmAnI AjJA pramANe sakSarajasane kiSThidhAmAM paTTAbhiSeka karyo. | vArA uttara0 sa. 37, pachIne kSepaka sarga 1-37-39. RkSarAjAnA mRtyu pachI vAli ja kiSkiradhAno Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAli rAja thayA hatA ane enA nAnA bhAI sugrIva yuvarAja thayA hatA. / bhAra. sa09-18, 7 enI strInuM nAma tArA. / bhAra0 10 281-17, 0 ane putranu nAma aMgada, sugrIvanI anumatithI vAli rAjya karatA hatA evAmAM ekadA rAvaNu kiSkiMdhA AvyA te sugrIva iyAdi mukhya mukhya mANusene pUchavA lAgyA ke vAli kayAM che ? enuM zuM kAma che pUchatAM teNe kahyuM ke mAre vAli sAthe yuddha karavuM che. sugrIve kahyuM : tAre yuddha karavuM DhAya ! vAlinuM ja zuM kAma che? mArI sAthe ja tuM kema yuddha nathI karatA ? ema khAlI vAlie mArelA rAkSaseA vagerenAM hADakAMnA DhagalA teNe rAvaNane dekhADayA, e joI rAvaNe kahyuM ke ema che te te mAre tenI ja sAthe yuddha karavuM che. A sAMbhaLI sugrI ve kahyuM ke, ThIka tyAre, e hamaNAM ja dakSiNa samudramAM snAna karavA gayelA che, tuM tyAM jA. eTale rAvaNu vAline khALatA khALatA dakSiNu samudra upara gaye tyAM vAli tenI najare paDayA. te na jANe ema tene pakDI levA rAvaNu vAli pAse jAya che, eTalAmAM te vAlie ja tene pakaDayA te bagalamAM dhAlI dUkhAvI rAkhyA ane pachI khIjA samudromAM snAna karI kiSkiMdhA AvyA pachI, jANe ALakhatA ja na heAya tevA DALa karI ghAMTA pADI rAvaNune pUchyuM' ke tu' krANu ? ahIM. zu karavA AvyA hatA? lajavAI gayelA rAvaNe peAtAnuM nAma khI kahyuM ke tane meTA balADhaca naNI tArI sAthe sakhya karavAnA hetuthI huM ahI. AvyA hatA. AvuM sAMbhaLatAM vAlie kahyuM ke ThIka tyAre, tAruM ne mAruM sakhya thayuM. ema kahI eka mAsa paryaMta rAvaNane rAkhI laI, pachI ene javAnI AjJA ApI. / vA02|0 utta. sa0 34 0 (vAlinA gAlabha gaMdhava sAthe paMdara varSa sudhI cAlelA satata yuddha sAru gAlabha zabda juo.) A ja pramANe ekadA duMdubhi daitya AnI sAthe yuddha karavA AvyA ane vAline hAthe maraNa 20 vANi pAmyA. tyArathI vAline RSyamUka paryaMta agamya thaI paDayA. ( 1. duMdubhi zabda jue.) duMdubhi maraNu pAmyA pachI tenA bhAI mAyAvi vAli sAthe yuddha karavA AvyA. tenuM ane vAlinuM ghaNA divasa yuddha cAlyuM, temAM zikasta pAmI nAsatAM nAsatAM mAyAvi eka guphAmAM bharAyA. eTale vAlie tenI pUruM paDI ne guDhDhAnA dvAra para sugrIvane rAkhI, pote tenI pAchaLa aMdara peThe, A vAtane kaIka mAsa vItI gayA tA paNa vAli pAcho bahAra AvyA nahi, tethI sugrIvane ciMtA thaI. eTalAmAM aMdara vAlie mAyAvine mArI nAkhyA haze tenA lehIne meATA pravAha guDhDhAmAMthI bahAra nIkaLyA. A lehI nIkaLatuM joI ane vAli paNa bahAra na AvyA, e joI sugrova vAli mRtyu pAmyA haze ema samajyA tethI te tyAMthI kiSkiMdhA AvavA nIkaLyA. tyAMthI nIkaLatAM teNe guphAnA mAM para eka pracaMDa paththara mUkayA, ane kiSkiMdhA AvI banelA vamAna saghaLAne kahyo. e sAMbhaLI badhA khinna thayA, ane sugrIvanA nA kahyA chatAM tene gAdI para besADayo. A vAtane ghaNA divasa vItI gayA ane ahIM sugrIva AnaMdathI rAjya kare che. evAmAM vANi tyAM guphAnA dvAra AgaLa AvyA te tenA para DhAMkI dIdhelI meATI ziyA bhAMgI nAkhI guDhDhA bahAra nIkaLI jue che / tyAM sugrIva na maLe ! ethI tene ghaNu Azcarya thayuM ne kiSkiMdhA AvyA. tyAM sugrIvane rAjya karatA joI tenA krodhanI sImA rahI nahi. e krodhamAM te sugrIva upara dhasyA ane banne vacce jabaruM yuddha thayuM. temAM sugrIva parAbhava pAmI nAThe. te RSyamUka parvata para caDhavo, kAraNa ke ahI" AvavAthI vAlinuM mRtyu che e vAta sugrIva jANutA hatA. sugrIvane RSyamUka para caDhatA joyA ke pUThe lAgelA vAli pAchA pharyA te kiSkiMdhA AvI sugrIvanI strInuM haraNa karI, pUrvavat rAjya karavA lAgyA. sugrIvanI sAthe vera bAMdhavAnuM A ja kAraNu. sugrIvanA RSyamUka upara jatAM ja 153 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAla mAruti ityAdi sacivA kiSkiMdhA tajI tenI pAse RSyamUka para AvI rahyA. pachI sugrIvane rAma sAthe sakhyuM thayuM te temaNe vAline mAryA. / bhAra0 va0 281-38, 0 (ra. sugrIva zabda jue.) bANu vAgavAthI mUrchA khAI paDelA vAli pAse rAma a vyA. keTalIka vAre tene mUrchA vaLI te Amatema khetAM teNe rAmane peAtAnA sAMnidhyamAM UbhelA dIThA, eTale teNe Ama khAlavAnuM zarU karyuM. ke je rAma, tame raghuvaMzeAtpanna kSatriya hAI dhanetA paNu che. ema chatAM, huM bIjA sAthe yuddha karatA hatA, te meM tamane ke tame mane yuddha karavA hAka mArelI na hatI teApaNu, vRkSane Athe rahI tame mane mAryA e tame kevaLa adhama karyo che. huM jyAre yuddha nIkaLyA tyAre ja mane mArI sro tArAe, tamAruM nAma daI ahI AvavAnA niSedha karyo hatA; paraMtu meM tene kahyuM ke jo rAma ja AvyA haze teA te mAre ne temane sabhya thaze. e saghaLuM te kayAMye rahyuM, te tame mane adhama thI mAryo, tethI kevaLa tamArA vazamAM tame lAMchana lagADI lIdhuM. / vA0 rA. kiSki sa0 16-17. vAlmIki karyuM che, AvuM kahyuM. evu' lakhANu pustakamAM maLI Ave che paNa e kSepaka haiAya ema lAge che, kAraNa ke jyAre rAma vAline mRga - pazu - ja che ema samajyA teA pachI bahena, bhAInI strI, ane kanyA, enI sAthe gamana karavuM adharma che evA nItiviSayaka khAdha pazune kare e saMbhavita nathI. sArAMza ke vAli pazu na hatA eTale tene nIti viruddha vartana karavAthI rAme mAryo ane teNe paNa tenuM kaDavu phaLa bhogavyuM, pachI vAlie rAmane kAMI na kahetAM eTalI vinatI karI ke mAre have kazuM du:kha nathI; mAtra eka a'gadanI phikara thAya che. tene tame sa MbhALajo ane sugrIvanI sAthe bhAI peThe vatI tenA taraphathI mArI strI tArAnuM apamAna na thAya e eo. ATaluM khelo te cupa rahyo. / vA0 rA0 kiSkiM sa018. vAlinuM mRtyu sAMbhaLatAM ja tyAM tArA AvI ane teNe anivAra zAka karyo. ethI sugrIvane paN sa'tApanI parAkASThA thaI. / vA0 rA0 sa 19-200 0 pachI mArutie tenuM sAMtvana karyuM / vA0 rA0 sa0 21. eTalAmAM vAline kiMcit bhAna AvyuM te sugrIvane kahevA lAgyA ke have tu bahu zAka na karatAM rAjya calAva ane tArA ne aMgadano saMbhALa rAkhaje, eTalu tene kahI peAtAnA kaDamAMthI IMdradatta mALA kADhI sugrIvane ApI vAlie prANa cheADavA. / vA0 250 sa0 22, 0 pachI sarvee vAlinA guNa ane parAkrama saMbhArI zeAka karyA te sAMbhaLI rAmanuM paNa haiyuM bharAI AvyuM tApaNu temaNe sarvenuM sAMtvana / vA0 rA0 sa0 23-24. 0 pachI sugrIve vAlinu auSva daihika kaI karyu ane rAma samakSa tene uttama gati ApI. /vA rA. sa0 25. vAyukinI bhAratavaSIya nadI. vAleya eka brahmarSiM. (2. atri zabda jue.) vAleya (2) zvetaparAzarakuleAttpanna eka RSi, vAlmIki eka brahmarSiM. A pUjanma pracetas karIne je dasa bhAI hatA, temAM chevaTanA pracetas hatA. / adhyAtma rA. uttara sa0 7. 7 A 154 A vAlinuM A khelavuM sAMbhaLI rAme kahyuM ke saMpUrNa bhAratavarSanA rAjA bharate sthApelI dha - maryAdAnuM pAlana karavAmAM huM te kevaLa temA anucara chuM. eTale adhama karanArane zikSA karavI e mAruM kAma ja hovAthI bhAInI sronuM haraNu karanAre tane mAryA e meM yukta ja karma karyu" che. ethI sUryavaMzamAM janma dhAraNa karI me tene lAMchana lagADavu', evuM je te kahyuM e kevaLa krodhane vaza thaIne tAruM khAlelu vacana nirarNAMka ja che. A sAMbhaLI vAli khelatA baMdha rahyA. ahIM rAme vAline - kSatri zikAra karavA jAya tyAre pazu, pakSI sAme meAMye hAya pUMTha pheravI UbhuM aAya tApaNu tene mAre che, temaja tene sAmA mRgane hAka mAravAnuM paNa prayeAjana nathI hetu' ane tethI tane vRkSane Athe rahI mAryA te yukta ja Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAlamIki 155 vAlamIki ja dasame pracetasa maraNa pAmI eka brAhmaNane tyAM janmatAM tenAM mAtApitA tapane athe araNyamAM javA lAgyAM tyAre Ane ekAda araNyamAM mUkI dIdho. pachIthI keAI bhIlanI dRSTie A paDayo. teNe dayA khAI tenuM rakSaNa karI ucheryo ne moTo thaye eTale dhanurvidyAmAM nipuNa banAvI tenI pAse corInuM kAma karAvavA lAgyA. A karma karatAM karatAM tyAM ane strIputrAdi parivAra thayo. tenA udarabharaNane mATe A satata paMthIone lUMTI - araNyamAM jAya ane A lUMTanA dravyamAMthI potAne tema ja kuTuMbane nirvAha kare. ekadA A araNyamAM pharato hato tevAmAM te te raste thaIne jatA keI maharSine joyA, eTale tenI pAse jaI kahevA lAgyuM ke tArI pAse je kAMI hoya te mane ApI cAlato thA. A uparathI maharSine dayA UpajI ane tene anugraha karavAnA hetuthI tene pUchayuM ke, are tuM jemane mATe A nakAmA vyavasAya ane ghora karma karI rahyo che, e tArAM strIputrAdi A tArAM pApanAM bhAgIdAra che ke? tuM ghera ja ane emane A saMbaMdhe pUchI Ava, tyAM sudhI huM ahIM Ubho rahyo chuM. RSinuM A belavuM sAMbhaLI temAM tene satya bhAsyuM e RSinA darzananuM ja mahAgya. A tyAMthI ghera AvyA ne RSinA kahyA pramANe parivArane pUchavA lAge tyAre badhAMe kAMI vizeSa na kahetAM ATaluM ja kahyuM ke "gig tera tarasa vadhe tu mAninaH eTale tArAM karelAM pApa tuM bhogava. ame te tArA dravyanAM ja bhaktA mAtra chIe. AvuM potAnAM kabInuM bolavuM sAMbhaLI tene eTaluM to khoTuM lAgyuM ke, te pAchA jaI pelA maharSine sASTAMga daMDavata karyA ane prArthanA karI ke huM tAre zaraNe Avyo chuM. mane kRtArtha kara. pachI e maharSi, bhaktonA hadayamAM ramanAra evA je sarvavyApI brahma jene vedamAM rAma kahyA che e rAma nAmane japa karavAnuM Ane kahI, tyAM ja aMtardhAna pAmyA. maharSi jatAM, A tyAM ja ja5 karate karate eTalA te kALa paryata beThe ke, tenA zarIra para UdhaIonA rAphaDA thaI gayA. pachI e ja RSie AvI ane e rAphaDAomAMthI kADho, te uparathI AnuM vAlmIka evuM nAma paDayuM. | vA0 20 bAla sa0 1. pachI AnI gaNanA RSimAM thavA lAgI. eTale e tamasA nadIne tIre Azrama karI rahyo. tenI pAse adhyApana vagere karanArA aneka zi hatA. paraMtu te sarvemAM bharadvAja RSi mukhya hato. eka veLA A nityakrama pramANe snAna karavA nadIe gayela; snAna karatAM karatAM sAmenA eka vRkSa para kauca pakSInA joDA upara tenI najara paDI. e jeDAmAM eka nara - je kAmAsakta banyA hatA - te jevo viSayamAM pravRtta thavA jAya che e ja kSaNe eka zikArIe tene bANa vaDe vIMdhI nAkhe. tethI pAchaLa 2helA pakSone atizaya zAka thI, e joI ahI komaLacita vAlmIkinA hRdayamAM eTalI badhI dayA UpajI ke tenA mukhamAMthI ekAeka ema bolAI gayuM ke - mA niSAd pratiSThAM tvamagamaH zAzvatIH sabhA / yatkrocamithunAdekamavardhAH kaamme|hit // A anuTupa chaM baha vANuM pitAnA mukhamAMthI akasmAta nIkaLyAthI ene pitAne paNa Azcarya lAgyuM, ane snAna karI jaLamAMthI bahAra nIkaLyo. eTalAmAM tyAM brahmadeva pragaTayA ane Ane kahyuM ke tuM Azcarya pAmIza nahi. tane pragaTelI vANI e mArI ja IchAe karIne che. te tuM have e ja chaMdamAM strIvirahanuM kAvya kara ane tuM e kAvyamAM jevuM varNana karoza tevuM AgaLa jatAM banaze ane temane eka akSara paNa anyathA thaze nahi. ATaluM kahI brahmadeva aMtardhAna thayA, eTale . temanI AjJA pramANe paramezvaranA je nAma vaDe pite pAvana thayo hato tenA ja nAma upara zatakaTi kAvya teNe racyuM. temAMthI ja sArarUpa gAyatrImaMtravarNa -- vilAsabhUta covIsa sahastra kAvya, te pachIthI lavakuzane zIkhavyuM, te sarva keIne jANItuM che. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAsa vikarNa AnA pracetA athavA prAcetasa evAM nAme paNa vAsudeva (3) vasudevaputra kRSNanuM nAma. maLI Ave che te tenA pUrva janmanA saMbaMdhane vAstu vizvAmitra kulotpana RSivizeSa, lIdhe che ema samajavuM. cAlu manvantaramAM prathama vAhanapa garaparAzara kuLamAM thayelA eka aSi kAvyakartA A ja hatA eTale tene lokomAM Adi vAhinI somavaMzI kururAjAnI patnI, tenA putro kavi kahevAnI rUDhi paDI gaI che. azvavata vagere. | bhAra0 Adia101-39. vAsa parvatavizeSa. | bhAga 5-1-26. vAhinI (2) bhAratavaSIya nadIvizeSa | bhAra0 vAsanA arka nAmanA vasunI strI. ene putra bhI 9-34. taSadi.| bhAga 6-6-13. vAhinIpati eka brahmarSi. (3. aMgirA zabda vAsava iMdranuM nAma. e nAma paDavAnuM prayojana zuM juo). haze te samajAtuM nathI. paraMtu Ane pitA vasa vAhIka bhUpradezavizeSa. hAlane paMjAba prAnta vagere. saMjJAdhArI koI puruSa haze ema lAge che. vAghamaya nIlaparAzara kuLamAM thayele RSi. vAsavI uparicara vasurAjAnI kanyA, vyAsa mAtA vikaTa rudragaNuvizeSa. satyavatI hatI te. vikaTa (2) aMgade mAre eka rAkSasa | vA0 ra0 vAsaya vAsavI satyavatInA putra vyAsa te ja. | yuddha kaDa. bhA20 A0 64-86. vikaTa (3) dhRtarASTranA so putramAMne eka. | A0 vAsAzva vaizya jAtIya eka maMtrada 68-96, bhI. 64-29 ka. 46-16. A0 1-84. vikAnana dhRtarASTranA se putromAM eka | bhAra0 vAsuki kaputra nAmAMne eka. A saghaLA sarpone A0 131-5. vikajana somavaMzI hastI nAmanA rAjAne putra. adhiti che. AnI strInuM nAma zatazISa. | bhAra udyoga0 117-17, tenI strI saMdarA, tene putra ajamIDha, | bhAra0 A0 63-38. prati caitramAsanA sUrya sAthe A ja saMcAra vikA azokavana mAMhelI A nAmanI be rAkSasI. kare che. (9. madhu zabda juo.) janmejayanA viThana vikajana te ja, / vA0 rA0 suMdarakAMDa sarpasatramAM AnAM keTisa, mAnasa, pUrNa, zala, pAla, vikapana eka rudragaNu. halI maka, picala, kauNapa, cakra, kAlavega, prakAzana, vikarNa dhrutarASTranA se pumAne eka. A eka hiraNayabAhu, zaraNa, kakSaka ane kAladaMtaka e paMdara mahArathI hatuM ane badhA bhAIomAM moTe nyAyI kuLa baLI gayAM hatAM. A hamezAM bhUSaNarUpe zivanA hate. ene vize evI hakIkata maLe che ke jyAre zarIre Azrita tarIke rahe che. draupadIne sabhAmAM lAvyA tyAre teNe saghaLA tyAM jaratkAru RSinI bhAryA jaratkAru AnI bahena beThelA sabhAsadone pUchayuM hatuM ke A dharma ke thAya. | bhAra A0 38-2000 deva ane daityoe adharma. tyAre ANe paNa viduranI peThe ja A samudramaMthana vakhate Ane netaruM banAvyo hato. | adharma che evo pitAne abhiprAya kahI saMbhaLAbhAra0 A0 18-13, vyuM hatuM. tethI duryodhana vagerene A priya na vAsakitItha eka tIrthavizeSa | bhAra vana hatA. pitAnI pratijJA pramANe, bhImane yuddha samaye a0 83-86, jyAre Ane mAravAno prasaMga Avyo tyAre vAsadeva sakala padArthamAtramAM vAstavya karI rahelA bhImane ghaNuM kharAba lAgyuM, paraMtu nirUpAya thaI deva te. teNe Ane mAryo. | A0 63-58. vi. 37-3; vAsudeva (2) sAmavedapaniSad. bhI. 77-7, 68-22. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 vikartana vijaya vikartana sUrya. mAtA satyavatI ane oramAna bhAI bhISya bane viThA revata bhavantaramAMnA viSNu avatAranI mAtA. vicAramAM paDyAM ke have zuM karavuM ? eTalAmAM vikakSi IvAka rAjAnA se patromAM sahuthI nAno; satyavatIne vicAra sUjha ane pitAne kImAra ene zazAda paNa kahetA hatA. (zazAda zabda juo.) avasthAmAM thayelA putra kRSNadvaipAyananuM ene smaraNa vikUTa eka sAmAnya parvata. thayuM. smaraNa thatAM ja te pragaTa thaye ne zI AjJA vikRta virUpa, kalahapriya ane krodhAtmA koI puruSa che evuM mAtAne pUchyuM. satyavatIe tamAma vikRti rudragaNu. hakIkata tene kahI. tenI pAse aMbikA ane vikRti (2) samavaMzI yaduputra krauSTAnA vaMzamAM aMbAlikA e banenI sAthe niga vaDe dhRtarASTra thayelA yAmagha kuLotpanna katha vaMzanA jImUta rAjA- ane pAMDa ema be putra nirmANa karAvaDAvyA. (aMbikA ne putra. AnuM vimala evuM nAmAntara hatuM. ene ane aMbAlikA zabda juo.) vicitravIryanI dAsIne bhImaratha nAmane putra hatA. peTe vyAsathI vidura nAmane putra thayo hato. bhAra0 vikrAMta vRSNui kulotpanna eka yAdava, A0 63-54, A0 111-7. vikhyAta tera saihikeyamAMne eka, vijaya viSagunA be dvArapAlamAM eka vighana rAvaNapakSIya rAkSasa vizeSa. / vArA suMdara vijaya (2) bhAratavarSanuM eka tIrtha. sa0 6. vijaya (3) sUryavaMzI ikSavAku kulotpanna harizcaMdra vicakA eka kSatrI. / bhAra0 zAMti a0177-71. vaMzanA sudeva rAjAne bheTe putra. satejAne moTo vica-- eka rAjarSi. bhAI. Ama bharUka athavA sucaka nAmane moTA vicakhu eka kSatrI. putra hate. vicakSuSa eka brahmarSi. (3. vasiSTha zabda juo.) vijaya (4) videhavaMzI jaya nAmanA janakane putra. vicAru kRSNathI rukimaNune thayelA patramAM eka. Ane putra Rta nAmane janaka. vicitra devasAvarNi manunA thanArA putramAM eka vijaya (5) somavaMzI pururavA rAjAnA cha putromAM pAMcamo. Ane bhIma nAme putra hato. vicitra (2) bhAratayuddhamAM duryodhana pakSane rAja. vijaya (6) somavaMzI anukuletpanna pRthulAlaputra, vicitra (3) yamane eka lahiye. brahadrathane prapautra ane jayadratha rAjAne putra. Ane vicitravIya purukulotpanna ajamaDha vaMzamAM thayelA putra dhRti. kura putra japUturAjAnA vaMzamAM janmelA, zaMtanuM vijaya (7) dazaratha rAjAnA aSTapradhAnamAM eka rAjAne satyavatInI kUkhe thayelA be putromAMne bIje. pradhAna. Ane moTA bhAI citrAMgada. jyAre citrAMgada vijaya (8) dazarathi rAmanI sabhAmAM eka hAsyakAra rAjya karato hato tyAre eka samaya ene citrAMgada vijaya (9) yAjJavalkaya RSinA traNa putromAM nAmanA gaMdharva sAthe yuddha thayuM ne temAM te gaMdharvane trizirA rAkSasa thayela putra. (1. caMdrakAnta zabda hAthe marAye; tethI bhISma vicitravIryane gAdIe juo.) besADaze. ane kAzI rAjanI chatI ANelI traNa vijaya (10) pAMDuputra arjunanAM daza nAmomAMnuM kanyAomAMthI aMbA pAchI gaI, ne bAkInI eka nAma. / bhAra0 vi0 43-21. aMbikA ane aMbAlikAnAM vicitravIrya sAthe vijaya (11) kRSNathI jAMbuvatIne thayelA patramAM lagna karyA. paraMta devayoge Ane kAMI saMtati thaI eka. nahi ane enuM nAnI vayamAM mRtyu thayuM. AnI vijaya (12) bhAratavarSIya deza. putra. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijayA 158 vidarbha vijayA viSNunI ane zivanI zaktivizeSa. vitasya eka brAhmaNa sAvenasane putra. tenA putranuM vijayI (2) kekaya rAjAnI kanyA, mAdrIputranI strI. nAma ziva, | bhAra- anu. a0 8-ra. ene putra suhetra. vitAnA satrAyaNa RSinI strI, IsAvarNi manvantara vijayA(3) bhagavAnanI mAyA. / bhAga 10-10-2-21 mAMhyalA viSaNunA avatAranI mAtA. vijayA (2) mahA vada agiyArasa. vida eka brahmarSi ane tenuM kula. (3. bhRgu zabda vijitAzva uttAnapAda vaMzanA pRthurAjAthI aci juo.) nAmanI strIne thayelA pAMca putromAMne pahele. vida (2) upara kahelA vida brahmarSinuM phaLa. AnuM mULa nAma zuM haze te jaNAtuM nathI. A jaNAtuM nathI. A viMda dhRtarASTranA se putromAMnA eka. / bhAra A0 nAma paDavAnuM kAraNa A H AnA pitA pRthurAjAe 68-94, ene bhImasene mAryo hato. | bhAra navANuM yajJa karI sAme azvamedha zarU karyo eTale koNa0 121-48. iMdra gupta veze enA azvanuM haraNa karyuM. e azva viMda (2) mahAbhAratayuddhamAM duryodhana pakSane eka rAjA keka dezAdhipati be bhAIomAMne moTe. e pAsethI choDAvI A mATe AnuM A nAma sAtyakine hAthe marAyo hato. bhAra0 karNa0 a0 paDayuM. AnAmAM gupta rahevAnI paNa zakti hatI. 10-6, te uparathI aMtardhAna evuM paNa enuM nAma hatuM. vida (3) bhAratayuddhamAM duryodhana pakSane e nAmane Ane zikhaMDInI ane nabhasvatI evI be strIo bIje rAjA. avaMtidezAdhipati be bhAIomAMne hatI. emAMnI pahelIne, vasiSThanA zApathI janma moTa. ene bhAI te anuviMda. ene paheluM yuddha dhAraNa karelo evo pUrvajanmanA traNa agni pAvaka kaMti bhoja rAjA sAthe thayuM hatuM. bhAra0 sabhA pavamAna ane zuci nAmanA traNa putra hatA. bIjI a0 320 zla0 11.0 5chIthI te arjunane nabhasvatIne eka ja havirdhana nAmane putra hato. hAthe marAyA hatA. | bhAra0 droNa a0 99, bhAga 4 &0 a0 19, vidarbha priyavratanA RSabhadevanA so patromAM navakhaMDaviTabhUta varaNalekamAMne eka asura. nA adhipati je navaputra hatA temAMnI eka. AnA viratha eka yAdava. | bhAra0 A0 239-10. khaMDanuM paNa e ja nAma hatuM vitatya viDavya RSine putra ane putra satyA , vida (2) bharatavarSamAM je nava khaMDa che temAMnA (vAtahavya zabda juo.) vitatha marudgaNee somavaMzI bharata rAjAne je vidarbha (3) somavaMzI yaduputra krojhAnA vaMzamAMnA | bharadvAja nAmane putra ApyA hatA tenuM A yAmala rAjAthI zaikhyA athavA citrA nAmanI strIbIju nAma. nI kukhe thayele putra. Ane bhojA nAmanI strIthI vitardana eka rAkSasa. | vA0 ra0 yuddha sa64. kuza, katha ane rema athavA lomapAda evA traNa vitala sAta bilasvargamAMnuM bIju. ahIM hATakezvara putra thayA hatA. nAmanA mahAdeva che. | bhAga 5 aMdha, a0 24. vidabhaS (4) IMdraprasthanI dakSiNe Avela bhISma vitaDa eka kSatrI. draupadI svayaMvara vakhate Avele rAjAne deza. vidhyanI dakSiNe. dazArNanI pazcime, daMDa rAjAne pitA. / bhAra Adi a0201-12. godAvarInI uttare ane saurASTranI pUrve Avele vitastA bagaDAnI saMjJAvALA himAlayamAMthI nIkaLelI deza. enI rAjadhAnI kuMDinapura hatI. enAM mukhya cha nadIomAMnI eka. e pazcima samudrane maLe che. nagara bhejakapura, akelA, amarAvatI, Ilocapura bhAra0 va0 80 90, bhI. 8-16. * hAlanI ityAdi. hAlanuM birAra athavA varADa te ja. jelama nadI te ja. bhejapura rukamIputra vasAvyuM hatuM. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidyAla 158 vi62 vidaddha sUryavaMzamAM thayelA dhruvasaMdhi rAjane pradhAna. atizaya mAna rAkhata. A saMbaMdhe eka prasaMga vidAviMda avaMtI dezAdhipati jayasena rAjane, nIce pramANe maLI Ave che ke pAMDavo vanavAsa vasudevanI bahena rAjAdhidevInI kukhe thayelA be putra. pUrNa thatAM ajJAtavAsamAMthI pragaTa thayA eTale bhAratayuddhamAM e duryodhana pakSamAM hatA. | bhAra 0 dhRtarASTra saMjayane evA arthane saMdezo laI udyoga a0 166-6. yudhiSThira pAse mekalyo ke teNe rAjayane ardhabhAga viMdAnuvida (2) kekayadezAdhipatinA be putro. e mAgo nahi ane yuddha paNa karavuM nahi. A paNa duryodhana pakSamAM ja hatA. saMdeza eNe yudhiSThirane jaI kahyo eTale yudhiSThire vidAraNa tagaDAnI saMjJAvALA jayadrathanA cha bhAI- saMjayane tenA pratyuttaramAM evuM kahyuM ke he emAMne eka. | bhA20 va0 a0 226, saMjaya, putralebhe karIne dhRtarASTrane AvuM karavuM vidazA pArayAtra parvatamAMthI nIkaLelI nadIvizeSa | yogya nathI. ardha rAjyanA ame hakadAra chatAM bhAra0 sa8-22. te huM nahi ApuM ema kahAve che. paraMtu ame vidara vicitravIryanI strI abikAnI dAsInI kukhe lIdhA vagara rahenAra nathI. sAmathI Apaze to kRSNadvaipAyana vyAsathI thayela putra. dAsInuM javuM ThIka che, ne je tema nahi Ape to ame yuddha vyAsa pAse kema ane zA prasaMge thayuM e saMbaMdhI karyA vagara rahenAra nathI. tuM jA ane mArA A ema hakIkta maLe che ke jyAre dhRtarASTra baMdha saMdezo dhRtarASTrane kahe. saMjaya hastinApura pAchA jamyo ane pAMDa paNa rogI ja jamyA eTale karyo ne tyAM game tyAre saMdhyAkALa thaI gayo hato satyavatIe pitAnI banne putravadhUone vyAsa pAse eTale eNe dhRtarASTrane evuM kahyuM ke pAMDavo taraphathI punaH javAnI AjJA karI. temaNe pote na jatAM je saMdezo meM A che te kAla savAre sarva abikAnI dAsIne melI, temAMthI viduranI utpatti samakSa huM tamane kahIza. ATaluM kahI te ghera gayo thaI. A vidura te sAkSAta yama, je mAMDavya eTale dhRtarASTrane ghaNe bhaya lAge ke keNa jANe RSinA zApe karIne zakayonimAM jagyA ( mAMDavya savAre saMjaya zuMe kaheze. e vicAramAM tene zabda juo.) viduranI strI devaka rAjAnI kanyA rAtre Udha AvI nahi. tethI vidarane bolAvyo pAzavI paNa AnI ja peThe utpana thayelI hatI. ane saMjaya AvuM kahI gayo tethI mane UMgha pAMDavono pitA pAMDu teo nAnA hatA te veLA mRtyu AvatI nathI, ema tene kahyuM. A prasaMge vidure pAmyo hato, tethI viduranI pAMDavo upara nAnapaNathI dhRtarASTrane nItine bodha karyo. A prasaMga bhAratanA ja prIti hatI. dhRtarASTra jayAre pAMDavone vAraNa- udyogaparvamAM viduranIti nAme prasiddha che. A vata mokalyA, ane duryodhane tyAM lAkSAgRha karAvI uparAMta ANe duryodhanane paNa puSkaLa bedha karela temane bALI nakhAvavAnI taiyArI karI hatI tyAre che. meM bhArata udyoga parva. A saghaLI hakIkata vidare yudhiSThirane barbara zrIkRSNa sAma karavA AvI yudhiSThira pAse bhASAmAM kahI tene sAvadha karyo hato, eTaluM ja pAchA gayA, eTale yuddha zarU thayuM ane temAM saghaLA nahi, paNa te baMdhu sahita temAMthI surakSita bahAra kora maraNa pAmyA ane pAMDavone rAjya prApta nIkaLI jaI zake mATe eka suraMga karAvI hatI thatAM, A ghaNo kALa sudhI hastinApuramAM rahyo ane tyAMthI teo nadI pAra tarI jAya mATe naukAnI hatA. pachI tIrthayAtrA karavA nIkaLI paDyo. aneka paNa vyavasthA karI rakhAvI hatI. (yudhiSThira zabda tIrtha ane kSetranAM avalokana karI pAche te juo.) vidura parama nItivAna ane nispRha hastinApura AvyA ane gAMdhArI tathA kuMtIne sAthe hovAthI dhRtarASTra enAthI vaye moTo chatAM, enuM laI himAlaya para gamana karyuM. keTaleka kALe tene Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidahanagara uddhava sAthe meLApa thaI gaye, tenI pAsethI kRSNa viratha somavaMzIya purukulatpanna eka rAjA. A nidhana thayAnuM sAMbhaLyuM ane kRtreiya RSi pAse ghaNuM ja prAcIna kALamAM thaI gayuM hatuM. kAraNa ke javAnA kahAvelA saMdezA pramANe A mitreya RSine jayAre jAmajanya rAma pRthvI ni kSatriya karatA hatA maLe, ne tethI kRtArtha thayele e A pizAca- tyAre, AnI mAe ene puSyavAna parvata para rahetA vRttie araNyamAM pharavA lAgyo. eka RSinA AzramamAM mUkI dIdho hato. pachI eka veLA yudhiSThira dhRtarASTranAM darzana karavA jyAre parazurAma kSatriyone nAza karavAnA karmathI araNyamAM AvyA hatA teNe sarvane joIne vaMdana viramyA ane zurpAraka dezamAM gayA, eTale A karyuM ane vidura kayAM che ema dhRtarASTrane pUchayuM. punaH purukuLanI vRddhi karanAra thayA. AnA pitAnuM teNe kahyuM ke te ghaNuM karIne ahIM araNyamAM ja nAma maLatuM nathI tema ja tenA putranuM nAma zuM che. pahelAM kaI kaI vakhata ahIM AvatuM hatuM te paNa maLatuM nathI. vaMzAvaLI mAM paNa enuM paraMtu hamaNune koI divasa AvyA ja nathI. A nAma nathI. | bhAra0 zAMti a0 48. sAMbhaLI yudhiSTharane tene maLavAnI utkaMThA thaI ane vidUratha (2) semavaMzI purukulotpana kuruputra ja tene zodhatA zodhate araNyamAM cAlyo. tyAM eka rAjAne pautra ane surathAne putra. ene putra sArvavRkSane aDhelIne taddana nagna e tene Ubhele joye. bhauma nAmane rAjA, A tenI vartaNUka joI tenI bahu pAse na jatAM vidUratha (3) semavaMzI yadukuletpanna sAtvata huM lAge ema kahI yudhiSThire tene vaMdana karyuM. putra vRSNinA vaMzanA bIjA vRSNine putra ane yudhiSThira sAthe eka zabda sudhdhAM be nahi; citraratha rAjAnA be putromAM bIje. Ane putra eTaluM ja nahi paNa tenI sAmuM dharAdharI jevuM ghara nAmane rAjA. nahi. A uparathI, A have dehabhAva vIsarI gaye vidUratha (4) samavaMzI yaduputra kANAnA vaMzanA che ema samajI yudhiSThira tyAMthI pAchA pharyo ane nitti rAjAnuM nAmAMtara. dhRtarASTra gAMdhArI ane kuMtInI AjJA laI hastinApura vipharatha (5) daMtavakra athavA vakradatane bhAI. vRddhaAvyuM. te pachI thoDA ja kALe viduranuM dehAvasAna zarmAthI mRtadevAne thayela putra. ene kRSe mAryo. thayuM. mAMDavya RSinA zApa pramANe vire potAnAM viduratha (6) haMsadhvaja rAjAne bhAI. so varSa pUrNa thatAM ja dehane tyAga karyo ane viduratha (7) somavaMzI kururAjane putra. ene putra punaH pUrvavata pitAnA adhikAra para ga | bhAra anazvAna | bhA. Adi a0 63. A063-57, 68-86; bhAga 1-13-21 vidUratha (8) prathama kahele vidUratha te ja | bhAra0 A0 239-10. vilA sauvIra dezanA rAjAnI strI, ene pati videha sUryavaMzI nimi rAjAe vasiSThanA zApathI maraNa pAmavAthI ne putra nA hovAthI, siMdhu maraNa pAmyA pachI punaH deha svIkAryo nahi dezanA rAjAe enuM rAjya laI lIdhuM. pachI eTale tenA mithi putra uparathI AkhA vaMzanuM jyAre ene putra meTo thayo tyAre eNe ene paDeluM nAma. aneka itihAsayukta kSatriya dharmane upadeza karyo, viraha (2) IkabasthanI pUrva tarapha AvelA, bhAratae vIra strIe siMdhurAjA pAsethI pitAnuM rAjya varSanA be deza. emAMne pahele gaMDaka dezanI pUja, pAchuM lIdhuM. A vidalAnA putranuM nAma saMjaya ane bIjo apara pUrva videDa janakavaMzIya rAjane, hatuM. | bhAra udyoga a0 133-136, prasiddha che. vidaSA pArivAtri parvatamAMthI nIkaLatI bhAratavarSanI vidahanagara apara pUrva videhanI rAjadhAnI mithilA eka nadI. nagarI te ja A Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidya vidya vizvAmitra kuletpanna eka RSi vidyAcaMDa kauzika brAhmaNanA putra. (pitRvatI zabda juo.) vidyAdhara devayAnivizeSa, 161 vidyatru eka rAkSasa. (4. sahu zabda jue.) vijiva eka rAkSasa. grUpa khAtenA pati. ene rAvaNe mAryA hatA. vijihva (ra) rAvaNane eka pradhAna. rAmanuM zira ane dhanuSya, mAyAmaya AkRtie AchuM ja banAvIne rAvaNu pAse te sItAne dekhaDAvyAM hatAM. para Mtu te joyA chatAM sItA rAvaNune vaza vatI' na hatI. vidyujiva amRtanu* rakSaNa karanAra be sarpo. / bhAra A0 33-5-6. vidyutA eka apsarAvizeSa. / bhAra. anu0 50-48, vikreza Tuti rAkSasanI zrI bhayAnI kUkhe thayelA putra. ` saMdhyA nAmanI koI strInI sAla keTa keTA nAmanI kanyA AnI strI hatI. tene AnAthI garbha rahyo. e garbhane teNe maMdarAcaLa para nAkhI dIdhA, mahAdeve enuM rakSaNa karI* sukeza evuM tenuM nAma rAkhyuM. / vA0 rA0 uttara0 sa0 4. vidyutpatAka pralayamedhAmAMno chaThTho medha, vidyaparNA prAdhAne thayelI apsarAomAMnI eka. / bhAra. A 66-49. vidyatprabha eka RSi / bhAra0 anu. a0 188-43. vidyaprabhA e nAmanI daza apsarA / bhAra0 u Aga a0 111-21, vidya STa rAma senAmAMne eka vAnaravizeSa / vA0 rA yuddha sa. 73. vidyapa laMkAmAMne eka rAkSasa. / vA0 rA0 suMdara0 sa0 6. vidyangAlI tArakAsurane putra, tripuramAMnAM eka puranA adhipati. / bhAra. kahyuM`0 0 24-7. vidyanmAlI (2) tArakAsurane mitra eka asura. vidyamAlI (3) rAmasenAmAMnA eka vAnara 21 vidhya vidyanmAlI (4) laMkAmAMne eka rAkSasa / vA0 rA suMdara0 sa0 6. vidyAta dha RSinI patnI laMbAne putra, AnA putra stanayitnuM. vidyAtA eka apsarA. vidrAvaNa nuputra dAnavAmAMnA eka. vidhAtA brahmadeva. vidhAtA (2) svAyaMbhuva manvantaramAMnA brahmaputra bhRguthI kama kanyA khyAtinI kUkhe thayelA traNa putrAmAMnA khIjo. merunI kanyA niyati AnI strI hatI ane tenA putrA vedazarA ane kavi/bhAra0 A0 37-10, vidha brahmadeva, vidhi (2) caMdra. vikRti tAmasa manvantaramAMnA devanI mAtA, vikRti (2) sUryavaMzI kSvAkukulAtpanna kuzavaMzanA khagaNu rAjAnA putra. Ane putra hiraNyanAbha. viMdhya bhAratavarSI^ya bharatakhaMDastha, eka paryaMta, A patanA mUrtimAna deve eka vakhata candrane evu" kahyuM ke tame jema merunI AsapAsa pradakSiNA karA che evI rIte mArI AsapAsa kareA. temaNe uttara vALyeA ke sRSTinA nirmANu karanArAe amane merunI pradakSiNA karavAne krama karI ApyA che te pramANe amArA nasIbamAM krUravAnuM che. e viSaye ame kevaLa svataMtra nathI. A uttara sAMbhaLI paryaMta vadhavA lAgyA ane eTalA UMcA vacce! ke tethI karIne sUryaMcaMdranI gatinA rodha thaye, AthI devA ane RSie AnI pAse AvI kahevA lAgyA ke tuM Ama na kara. paraMtu ANe kAInuM kahevuM sAMbhaLyuM nahi. eTale e badhA agastya RSi pAse jaI prAnA karI kahevA lAgyA ke vidhyAcaLa Apane ziSya che ane jyAre teNe leAkeApadravakAraka kRtya AraMbhyuM che teA ane e viSaye kheAdha ApavA e ApanA hAthamAM che. devAnuM ane RSionuM A khelavuM sAMbhaLI Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidhya 162 vinatA agamya RSi pitAne Azrama choDI nIkaLyA ane putra ane saudAminI nAmanI eka kanyA hatI. A AnI pAse AvyA. emane jotAM ja viMdhyAcaLa uparAMta sumukha, sunAmA, netra, suvarcA, saruka emane namaskAra karavA sASTAMga namyo. Ama name ane subala e nAmanA bIjA cha putro hatA evuM joI agatye tene kahyuM ke huM dakSiNa tarapha jAuM paNa maLI Ave che. e ane enI bahena ane chuM tyAMthI pAchA AvuM tyAM sudhI A ja zakaya ka bane niSThApUrvaka ane sarasAIthI sthitimAM paDI rahe. ATaluM kahI agatya dakSiNa patisevA karatAM hatAM. kazyape kahyuM ke kadune hajAra tarapha gayA ane viMdhya che tyArathI daMDavata lAMbo putra thaze ane vinatAne be baLavAna putro thaze. paDyo te haju paNa e ja sthitimAM paDyo che. pachI bane garbhavatI thaI. kakue hajAra IDAM agatya RSi vAyado karIne gayA te pAchA AvyA mUkyAM. pAMca hajAra varSe kAnAM IMDAM sevAIne temAMthI ja nahi. ApaNAmAM "agatya RSine vAyado" zeSa, vAsraki, karkoTaka, dhanaMjaya, arAvata Adi kahevAya che e te badhAne khabara haze. sArAMza ke nAga nIkaLavA. prathamataH jyAre aruNa vakhate vinatA AnA Ama paDavAthI sUryacaMdrAdinI gatimAM garbhiNa thaI tyAre pitAne jaladI prasUti thAya te thato rAdha dUra thaze ne tethI deva, RSio ane mATe adhorI banIne pUrNa kALa thayA pahelAM aruNane itara prajAjana sukhI thayAM. A parvata bagaDAnI teNe baLAtkAre udara bahAra kADho. tethI e paga aMka saMjJAvALA himAlayanI A bAjue ApaNe vagarane jo eTale eNe vinatAne zApa dIdhe rahIe chIe te tarapha AvyuM che. bhAra0 bhI ke tuM tArI zokayanI dAsI thaI rahIza. e ja a0 9-11, bhAra0 vana a0 103-2-19. pramANe ene kahunI dAsI thaI rahevuM paDayuM hatuM. A parvatamAMthI tapatI, tApI, payoSNI, e A rIte banyuM H eka veLA sUryanA rathanA nirvidhyA, kSiprA, RSabha, veNa, vaitaraNI, vizva- gheDAne raMga kevo che te saMbaMdhI Ane ane kadane mAlA, kumudavatI, karateyA, mahAgaurI, durgama ane vAda paDo. vinatAe kahyuM ke zvetavarNana che. zIlA eTalI nadIo nIkaLI che. devI bhA. ane kAe kahyuM ke te kALA raMganA che. Ama 10-3, sakaMda kAzI khaMDa, pUrvArdha 0 4-5. kahI pitAne bola kharo paDe te mATe kae pitAnA viMdhyacUlika bhAratavaSaya dezavizeSa | bhAra0 vAsuki ityAdi putrane AjJA karI ke tame satvara bhIma a0 9. sUryalekamAM jAo ane azvane varNa je zveta viMdhyAddhi vi dhyaparvata te ja. che tene tamArA pitAnA viSe karIne kALe karI vidhyAvalI bali daityanI strI, Ave. AnuM kahevuM prathama to keIe kAne dharyuM vidhyAzva somavaMzI purukuLatpanana hasti rAjAnA nahi. eTale kadae emane zApyA ke A AjJAputra ajamaDhanA nIla nAmanA putranA vaMzamAM bhaMgane lIdhe AgaLa eka rAja sarpa satra karaze temAM mugalakuLAtpanna Idrasena rAjAne putra. Ane tame baLIne bhasma thaze. tyAre e sAMbhaLI badhA menakA asarAthI divodAsa ane ahalyA, ema be gabharAyA ane uzApa mAgI, sUryalokamAM jaI joDakAM saMtAna thayAM hatAM. pitAnA viSa vaDe azvone kALA karI dIdhA. vinata rAmasenAmAM eka vAnara | vA rA yuddha azva kALA thatAM ja kae vinatAne kahyuM ke tuM sa0 26. mArI sAthe svargamAM cAla. ane sUryalekamAM gayAM vinata (2) A nAmanuM eka gAmavizeSa. tyAre vinatAe azva kALA raMganA joyA. A vinatA kazyapa RSinI tera strIomAMnI eka. pramANe pote beTI TharI eTale paraspara pratijJA Ane aruNa, garuDa, aruNi, vAruNi evAM cAra karI hatI ke je hAre teNe zarata karanAranI e Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinatA vibhAvasa hajAra varasa sudhI dAsI thaI rahevuM. e pratijJA vipula (3) arjune mArele saivIra dezane eka pramANe A kahunI dAsI thaI rahI. pachI garuDe kSatriya rAjA. / bhAra0 A0 15-46. tene dAsIpaNAmAMthI mukta karI. te A0 16-6, vipula (4) eka brAhmaNa. devazarmAne ziSya. tenI 20-34, 23-3, 6-40, ane 67-39; anu. gurupatnI ruci. / bhAra- anua0 75. 20-20, 20-23 ane 20-29. vipulA eka nadI. | bhAra0 bhISma a0 8-14. vinatA (2) sItAnA saMrakSaNa mATe mUkelI rAkSasI- vipRthe eka yAdavavizeSa. | bhAra A0 ra01-18 emAMnI eka. / vA0 rAva sunda0 0 24. subhadrAharaNa vakhate enuM ane arjunanuM yuddha vinAzana sarasvatI nadI jyAM thANezvaratho pazcimA- thayuM hatuM. / bhAra A0 244.. bhimukha thaIne niSAda rAjyanA moM AgaLa raNamAM vikR8 vasudevane dhRtadevAthI thayela putra. antahita thaI jAya che tyAM AveluM tIrthavizeSa. vipra samavaMzI purukulotpanna ajamIDha vaMzanA hAlanA sirahiMda paragaNumAM AvelA retInA raNamAM kuruputra sudhanunA kuLamAM jarAsaMdha vaMzamAM janmelA bhArata varSanuM sarasvatI nadI saMbaMdhInuM tIrthavizeSa sutaMjaya rAjAne putra. Ane putra zuci nAmane rAjA, che te ja. vipracitta danapatra dAnavomAMne moTo. A gha vinazana (2) bagaDAnI saMjJAvALuM kurukSetra te ja. baLavAna hatuM. ene siMhikA nAmanI strI hatI vinAyaka A nAmane rudragaNu. ane tenI kukhe Ane tera putra thayA hatA. vinAyaka (2) e nAmanA rugaNane adhipati (ra. rohikeya zabda juo.) gaNapati. vipracitta vipracitta te ja. vinAyaka (3) kaI kaI ThekANe garuDanuM paNa nAma vibudha videhavaMzanA vidyuta janAnuM nAma. kahyuM che. vibhAMDa eka brahmarSi. vinAyaka (4) bhAratavarSanuM eka kSetravizeSa vibhAMDaka kAzyapagetrIya eka RSi. saSyazRMgane vinAzana kazyapathI kAlAne thayelA patramAM eka pitA. (RSyazRMga zabda juo.) vipATa vipAzA nadI. vibhAvarI uttaradigdhAlanI nagarI. ene svIkArA vipATa (2) kaurava pakSano eka rAjA. arjunanA hAthe paNa kahe che. (2. vasvIkasArA zabda juo.) A marAyelo. bhAra0 droNa a0 32-61, zaheramAM jyAre sUrya mAthA upara Ave tyAre tyAM vipApa eka agnivizeSa | bhAra0 10 221-21. madhyAhna, pazcima dipAlanI devadhAnI nagarImAM sUryodaya. vipApA bhAratavarSanI eka nadI. / bhAra bhI ne samaya ane dakSiNa dipAlanI saMyaminI nagarImAM 8-15, madharAtane samaya thAya che. (1, sUrya zabda juo.) vipAmA bahaspatine agnisaMbaMdhane pautra, nizvavana vibhAvasu sUryanuM eka nAma. | bhAra A0 1-55. nAmanA agnine putra. AnuM vAstu kAryamAM prAdhAnya vibhAvasu (2) eka RSi. A pitAnA supratIka hevAnuM matsyapurANamAM che. nAmanA bhAInA zApe karIne pANImAM kumoni vipAzA bhAratavaSaya nadI. hAlanI biyAsa te prApta karI paDaye hate. (3, subhadra zabda juo.) tene ja. | bhAra0 bhI 9-15. garuDa khAI gayo hato. te bhAra0 A0 29-16, vipIta gabhIviDIta zabda juo. vibhAvasu (3) mUra daityanA sAta putramAMthI kuNe vipula bhAratavaSaya kSetravizeSa mAryo hato te putra. (mUra zabda juo.) vipula (2) vasudevathI rahiNIne thayelA putromAMne vibhAvasu (4) pAMDavo sAthe araNyamAM hatA te eka. eka RSi. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vibhISaNa 164 virAja vibhISaNa (3. bibhISaNa zabda juo.) rAjasUya vimalezvara bhAratavaSaya eka tIrtha. yajJa vakhate enI pAsethI kara levA sahadeve ghaTotkacane vimalAdakA sarasvatI nadInA sAta pravAhamAMne mokalyo hato. | bhAra0 sa. 32-80 rAme ene eka pravAha. / bhAra0 za0 39-4. paTTAbhiSeka karyo hato. bhAra0 vi0 284-49. vimukha eka brahmarSi. / vArA u0 sa1. vibhISaNa (2) eka lakSavizeSa | bhAra0 sa. 10-18* vimecana bhAratavarSIya tIrthavizeSa. vibhu devavizeSa. (tuSita zabda juo.) viyati semavaMzI nahuSa rAjAnA cha putromAM vibhu (2) RSabhadevane jayeSTha putra. bharata rAjAne pAMcama. tanA bIjI paMcajanI strIthI thayelA putranA vaMzamAM vija RSabhadeva vaMzanA tvaSTA nAmanA rAjAne prastAva nAmanA rAjAne niyutsAthI thayelA te A. virocanAthI thayela putra. Ane viSacI nAmanI Ane rati nAmanI strI ane prathuSaNa nAmane strI hatI, ane so putra hatA jemAM zatajita putra hatA. sahuthI moTo putra ne eka kanyA hatAM. vibha (3) revata manvantaramAM svargamAM hato te iMdra, viraja (2) svAyaMbhUva manvantaramAMnA ' marIci vibhu (4) svAciSa manvantara mAMhene viSNune RSinA putra pUrNimAnA be putramAMne maTe. avatAra, viraja (3) cAkSuSa manvantaramAMnA saptarSiomAMne vibhu (5) sAdhya nAmanA devAmAM eka deva. eka RSi. vibhu (6) vAruNi bhagunA putromAM eka, jene vija (4) AThamAM sAvarNi manvantaramAM thanArA vareya kahyo che te. demAMnA eka prakAranA deva. vibhu (7) rAtri yuddhamAM bhIme mAre zakuninA viraja (5) bhAratavaSaya tIrtha. bhAIomAMne eka. / bhAra0 0 50 158-23. virajaska AThamA sAvarNi manunA thanArA putravibhUti vizvAmitra RSinA putromAM eka | anu. mAMne eka 7-17.. virajA vAruNi kavinA sAta putromAMne cho. vibhrAja bahiSa nAmanA pitarane leka. virajA (2) susvadhA nAmanA pitaranI kanyA ane vizvAja (2) somavaMzI purukuletpana pAra nAmanA nahuSa rAjAnI strI. (nahuSa zabda juo.) rAjAnuM nAmAntara. virajA (3) savizeSa. | bhAra0 A0 35-14, -vimala vaivasvata manune pautra. Ila rAjAnA traNa u0 103-16, putramAM sauthI nAne. virajA (4) kSatriya dhRtarASTrane samAne eka putra. vimala (2) samavaMzI yaduputra krojhAnA vaMzane vikRti ene bhIme mAryo hato. te bhAra A0 131-14, rAjA te ja A, dro0 158-17-18. vimala (3) bhAratavaSaya eka tIrthavizeSa. / bhAra0 virajAtIrtha eka tIrthavizeSa. / bhAra vana va0 80-88. a7 83. vimalapiMDaka eka sapavizeSa. | bhAra0 Adi virajAmitra svAyaMbhuva manvantaramAMnA vasiSTha RSia0 35-8. nA sAta putromAMne trIjo. vimalA RSyavAna parvatamAMthI nIkaLelI nadIvizeSa virAja eka rAja, avikSitrine putra. | bhAra vimalA (2) mahendra parvatamAMthI nIkaLelI nadIvizeSa. A0 101-400 vimalA (3) surabhI kanyA rahiNInI be kanyAomAM virAja (2) semavaMzI dhRtarASTrane putra. bhImane nI eka. hAthe marAyela. | bhAra0 bhISma a0 96-27, Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ virATa 165 virATa virATa virATa puruSa je Izvara te. saghaLA bhAIo ane uttara sivAya bIjA putre virATa (2) svAyaMbhu manunuM paNa A nAma che. | paNa tenI sAthe hatA. | bhAraH virATa a0 33, masya0 50 a0 3, Ama moTuM sainya laI virATa rAjA suzarmA virATa (3) pU masTa dezano rAjA. ajJAtavAsane para caDa ane be varace jabaruM yuddha maryuM; temAM mATe pAMDa AnA dezamAM rahyA hatA ane temaNe evuM banyuM ke suzarmAe virATane pakaDa ane potAnAM nAma ane rUpa paNa badalI nAkhyAM hatAM. rathe bAMdhI hastinApura tarapha cAlavA mAMDayuM. A pAMDavo te pAMca puruSa ane chaThThI draupadI ema ja, ke joyuM eTale teNe valavAdine sUcanA karI je ahIM rahyAM hatA te tarata oLakhAI jAta. ke ApaNe sAthe hovA chatAM virATanI A dazA paraMtu cAra puruSa, eka naTa ane eka strI ema thAya te yogya nahi, mATe deDo ne tene choDAvI hovAthI ane e pAMDa haze evo khyAla lAvo. A sAMbhaLI vaTalava vagere suzarmAnI dharAdharI AvyuM nahi. A virATane 1 zatAnIka, 2. pAchaLa paDyA ane tenI sAthe ghara saMgrAma karI madirAkSa, (madirAtha), 3. saMdita, 4. zrutAnika, tene bAMdhI rathamAM nAkhyo ane virATane chADI kaMka 5. zrutasvaja, 6. balAnIka, 7. yAnaka, 8. samIpa Aryo. pachI ka ke gedhana pAchuM vALyuM %, 9, rathavAdana 10, caMdrodaya ane samaratha ema ane virATa paNa mukta thaI pAcho Avele joI agiyAra bhAIo hatA. / bhAra0 vi0 33-18 teNe valava pAsethI suzarmAne choDAvaDAvyo. virATa -21. enI pahelI strInuM nAma surathA hatuM. ene rAjA, pitAne baMdhanamAMthI choDAvyuM te mATe Ane peTe veta ane zaMkha ema be putra thayA hatA. | upakAra mAnI ghera pAcho Avyo ane kaMkane ghaNe vi. 21-17.0 keya rAjAnI kanyA sudeSaNa AnI ja satkAra karyo. | bhAre virATa a0 3536. bIjI strI hatI. sudeSaNAne bhAI mahAbalAya pachI virATa svastha thayA. eTalAmAM uttara taraphathI kIcaka nAmane kaikeya tenA bhAIo sahita Ane vijayI thaI uttarakumAra paNa tyAM AvI pahoMcyo. senApati hatA. virATa sudeSaNAne peTe uttarakumAra, uttarakumAranA jayane laIne AnaMda pAmelA ane balyu ema be putro ane uttarA nAmanI virATe jayaSa karAvyo ane bahu moTo utsava eka kanyA hatI. uttarakumAranuM bIjuM nAma karyo. evAmAM ekadA pAsA ramatAM ramatAM virATa bhUmijhajaya hatuM. | vi0 21-18. uttarakumAranA jayathI phulAto hato tene yudhiSThire Ane sALA kIcaka valavane hAthe marAye kahyuM ke jenA rathane sArathi bRhajaTA jevo hoya evI khabara paDatAM, ahI: pAMDa hovA joIe te chate ja emAM zuM Azcarya! matalaba ke sArathievo duryodhanane khyAla Avyo, kAraNa ke kIcaka ne lIdhe uttarakumAra jItyA che. AthI gusse thaI kAMI sAmAnya nahi paNa mahAbaLavAna hatA. tenI virATe temane nAka upara pAsAne ghA karyo hato ja dUke virATa ajita hatuM. A tarka uparathI ane tethI lohI nIkaLyuM hatuM. patine Ama lehI duryodhane suzarmA nAmanA trigartAdhipatine matsya vahetuM joI krodha ane dilagIrI bharelI draupadIe dezanA dakSiNa tarapha mokalI, AnA gAdhananuM haraNu lehI pitAnA suMdara vastramAM jhIlI lIdhuM. | vi0 karAvaDAvyuM. suzarmA sAthe virATa yuddha game tyAre 70-300 pachI thoDA ja samayamAM pAMDavo pragaTa teNe kaMkane (yudhiSThirane) sAthe lIdhe ane tenI thatAM Azcarya pAmI temanA upakArane lIdhe namra ja sUcanA uparathI valava (bhImasena), graMthika bhAve teNe uttarAnuM ajuna pANigrahaNa kare evo (nakula) ane taMtIpALa (sahadeva)ne paNa sAthe Agraha karyo, paNu ajunane te mAnya na hovAthI cAlavAnI AjJA karI. A uparAMta virATanA uttarA abhimanyune paraNAvI. bhAratanA yuddhamAM Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ virATa virUpAkSa virATa, bhAIo ane putra sahita pAMDava pakSe karIne rAmane kahyuM ke huM pUrve taMbura nAme gaMdharva hato ane jayadrathanA marAyA pachI rAtriyuha zarU hoI vaizravaNanA zApane yoge A yonine prApta thayuM temAM droNAcAryane hAthe marAyo. thayA hatA. emAMthI tame mAro uddhAra karyo che. have virATa (4) virATadeza matsya deza te ja, | bhAra mane mArA lekamAM javAnI AjJA Ape. Ama droNa0 a0 187, virADa! eka brahmarSi. (3. aMgirA zabda juo.) kahI eNe rAmane zarabhaMga RSinA Azramane raste batAvyo. ane te gaMdharva leka pratye gamana karyuM . virAdha citrakUTa parvata mUkIne RSionA aneka vA. rA0 araNya0 0 2-4, Azramo jotA jotAM lakSmaNa ane sItA sahita virAvI somavaMzI dhRtarASTrane se putromAM eka | rAme daMDakAraNyamAM praveza karyo. temAM kaucAvaTa bhA20 A0 68-104, nAmanA vanamAM temane A rAkSasa virAdhane bheTe virica brahmA. thayo. eNe A traNa jaNane jotAM ja lAgalI virica (2) ziva. sItAne UMcakI lIdhI. sItAne laIne thoDe dUra jaI vicina brahmA. Ubho rahI eNe rAmane pUchayuM, tame koNa che ? viiica brahadeva. A vanamAM strI sahita kema phare che ? eka viddha brahmasANi mavaMtaramAM thanAra devavizeSabhAryA sAthe be jaNa ! rAme kahyuM ke ayodhyAnA rAjA virapa raddhagaNa vizeSa. dazarathane huM yeSTha putra chuM ane mAruM nAma virapa (2) varaNa lekamane eka asuravizeSa. rAma che. A joDe che e mAre bhAI lakSmaNa vira5 (3) vAraNi aMgirA RSinA AThamAMnI che. janakarAjAnI kumArI A satA, te mArI cho putra, eka RSi / bhAra- anu. 13ra-4ra. strI che. amArA pitAnI AjJAnusAra tamArA virUpa (4) sUryavaMzI nabhaga kuletpanna ambarISa jevAne zikSA karavA sAru A ghora vanamAM AvyA rAjAnA traNamAMne eka putra. enA putranuM nAma chIe. Ama kahIne rAme ene pUchayuM ke tuM keNu khUhada4. che te mane kahe, te uparathI virAdha bolyo ke virUpa (5) kRSNane eka pautra. java nAmanA rAkSasane ane tenI je bhAryA mArI virUpa (6) vikRta nAmanA brAhmaNanI sAthe vAda mAtA zatadAne putra virAdha nAme prasiddha chuM. mArA karana 2 brAhmaNa - jApapAkhyAna. | bhAra0 zAM vanamAM kaI paNa kALe kaMI paNa manuSya AvavAnuM 197-94, nathI chatAM tame ahIM nirbhaya AvyA che, te virUpAkSa eka rudra. bhAratamAM agiyAra rudra kahyA mAre tamane eTaluM ja kahevAnuM che ke have tamane che temAM A karyo tene nirNaya thaI zakatA nathI. A strI pAchI maLavAnI nathI. huM mAtra tamane virUpAkSa (2) zaMkara bhagavAnanuM eka nAma. bane bhAIone choDI dauM chuM. mATe je jIvavAnI virUpAkSa (3) eka brahmarSi. (3. bhUgu zabda juo.) lAlasA hoya te ahIMthI satvara jatA rahe. virUpAkSa (4) mahiSAsuranA maMtrIe mAMhene eka rAme kahyuM : alyA, te Aja sudhI tApasane asura / devI bhAga 5 40 40 11bahu duHkha dIdhuM che. te aneka RSione mArI virUpAkSa (5) azokavATikA ujADatI vakhate khAdhA che, mATe tene zikSA karavI ja egya che. rAvaNe mekalelA pAMca senApatimAne eka e tema Ama kahIne rAma ane lakSamaNe enA upara be ja bAkInA cAre mArutine hAthe maraNa pAmyA evAM tIvra bANa kayAM ke e maraNa pAmIne hatA. / vA0 rA0 suMdara0 sa0 4. takALa bhUmi para paDyo. 5DatAM veMta ja enA virUpAkSa (6) daluputra, dAnava. | bhAra0 A0 zarIramAMthI eka divya puruSa nIkaLyo. eNe stavana -25. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ virUpAkSa 167 vivasvAna virUpAkSa (7) eka rAkSasa. | bhAra0 10 286-9. yAyIone daityane e matamAM bheLavyA. eNe keTalAka virUpAkSa (8) ghaTatkacane sArathi. / bhAra0 droNa. manuSyane paNa e ja matAvalaMbI banAvI emanI 17-18. buddhimAM meha utpanna karyo. AvA lakSaNathI virUpAkSa (9) yuhamAM lamaNe mArelo eka rAkSasa... virecana agati pAme. ene putra bali enA vA0 ra0 yuddha sa0 43. siddhAMtane anuyAyI na hate. virUpAkSa (10) yuddhamAM sugrIve mArelo sumAlI kezinInA svayaMvara kALe virocanane sudhanvA rAkSasane amAtya | vA0 rA0 yu sa0 97. nAmanA brAhmaNanI sAthe brAhmaNa ane kSatriya virocana somavaMzI dhRtarASTranA so putra mAne eka, banemAM zreSTha koNa e paratve vivAda thayo hato. te bha 20 A0 201-2, bhAra0 0 0-67; bhA20 u0 35-511, virecana (2) prahalAda detyanA pumAMne eka, ane vicinA RSabhadeva vaMzanA bhauvana rAjAnA putra bali daityane pitA. / bhAra0 A0 66-19.0e tvaSTAnI strI ane vija rAjAnI mAtA / bhAga eka vakhata brahmAtma vastu te zuM e pUchavAne satya- paMcama ska, a0 15. lokamAM brahmA pAse gayo hato. te vakhata hAlanA virohaNa sarSa vizeSa. / bhAra0 A0 57-9. Indra puraMdaranI bheTa thaI. enA manamAM brahmadevane vilomA somavaMzI yadukuLatpana sAtvatanA putra je prazna pUchavAnuM hatuM tevo ja prazna Indra paNa aMdhaka rAjAnA prapautra kukura rAjAne pautra ane pUchayo. brahmadeve banene sarakhe ja upadeza karIne vahina rAjAne putra, enA putranuM nAma kapetaramAM. kahyuM ke have tame jAte vicAra kare. pachI bane vivardhana eka kSatriyavizeSa. / bhAra0 sa0 4-27 pitApitAne sthAne pAchA gayA. Indra vicAra karIne vivasvAna bAra AdityamAM eka Aditya. ene kRtArtha thayo. paNa virecane ema vicAra na saMjJA, rANI ane prabhA e nAmanI traNa strIo karatAM manasvI vicAra karI siddhAMta bAMdhyo ke deha hatI. saMjJA cAlu mavaMtaranA vizvakarmA tvaSTAnI e ja AtmA che, ane asthimAMsAdithI banelA dIkarI thatI hatI. tethI ene tvASTrI nAma paNa A deha saghaLAnA sarakhA ja che. mATe brAhmane hatuM. vivasvAnathI saMjJAne zrAddhadeva (vaivasvata manu), zreSTha gaNavAnuM keI kAraNa na hatAM zreSTha gaNavA yama ane yamunA ema traNa pharajaMda thayAM hatAM. e yogya nathI. vaLI puruSArtha dharma, artha, kAma pachI saMjJAthI vivasvAnanuM teja sahana thayuM nahi ane mokSa ema cAra che temAM brAhmaNee mAnele tethI te ghaDInuM rUpa dhAraNa karIne vegaLI rahI mokSa puruSArtha zreSTha che e gya nathI. mArI ane vivasvAna pAse chAyArUpa mokalyuM. keTaleka buddhi pramANe kAma puruSArtha ja zreSTha che. vicAra kALe chAyAne sAvaNi, zani ane tapatI ema karIe chIe to pApanuM phaLa duHkha ane puNyanuM traNa apatya jamyAM. eka vakhata ema banyuM ke phaLa sukha e sarvamAnya che. mATe japa, tapa, yame kAMI sahaja aparAdha karyo, te uparathI chAyAe devAcana, prAtaHsnAna vagere bhaviSyanA sukhanI yamane veThAya nahi evo zApa Ape. e sAMbhaLIne IrachAthI kare che te bhale kare; paNa prastuta to yamanA manamAM AvyuM ke A mArI mAtA hoI A sAdhavAne bahAne e badhuM pApanAM phaLa na zake. jo te mA hoya te potAnA saMtAnane Avo bhogavavA jevuM che ema mAnavuM joIe. sArAMza ke zApa Ape nahi. manamAM Ama saMzaya UpajavAthI bIkaNa brAhmaNanA mArgane vicAravAna puruSoe eNe A zApanI vAta potAnA pitAne kahI. kadI anusaravo nahi ane emAM vizvAsa rAkha vivasvAne jJAnadaSTithI jotAM kharI vAta jANuM. nahi. Avo siddhAMta bAMdhI eNe potAnA anu- tyArathI eNe saMsAnI zodha karavA mAMDI ane te Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivasvAna 168 jaDatAM te dhADAnuM rUpa dhAraNa karIne ene bheTayo tyAre sanAe ene oLakhyA. te uparathI bannene samAgama thayA ane vaDavArUpa sattAne azvinIkumAra nAmanA be putro thayA. pachI sattAne laIne peAtAnA lAkamAM AvyA. vivasvAnanI sa Mtati paikI zrAddha daiva manu thayA. prastuta ene ja manvaMtara cAle che. yama dakSiNa dizAne dipALa thayA. yamunA te yamunA nadInI adhiSThAtrI devI thaI. cAlu manva Mtara pUrA thayA pachI sAva pAte manu thaI ene| manva Mtara cAlaze. zina, zinama'DaLanA adhipati thayA ane tapatI semavaMzI purukuLamAM utpanna thayelA RkSa nAmanA rAjAnA putra saMvaraNane paraNI, azvinIkumArA devanA vaidya banyA. vivasvAna prati bhAdrapada mAsamAM sUryAM. ma`DaLAdhipati thAya che, chatAM sat kALa prAdhAnya enu' ja gaNAya che. cAlu vaivasvata manva MtaramAM brahmadeve marIcI Adi RSi utpanna karyA. marIcIthI kazyapa ane kazyapathI bAra Aditya thayA. vivasvAna (2) cAkSuSa manvaMtaramAM thaI gayelA sapta RSimAMnA eka. vivasvAna (3) garuDe mArelA e nAmanA eka asura. vivAjI vaLa asuranA rathanA gheADA. | bhAra0 10 97-22. vivikta priyavrata rAjAnA putra hiraNyaretAnA sAta putromAMne chaThTho putra. vivikta (2) upara kahelA vivikatA deza-kuza dvIpanA sAtamAMne zo deza. vivitsu dhRtarASTranA seA putrAmAMnA eka. / bhAra0 A 68-96, 131-5. bhImasene Ane mAryA hatA. / bhAra. bhI0 88-26, 60-46-12. viviza sUryava`zI vizane putra enA putranuM nAma khanInetra. / bhAra. azva0 4-5. vivintha sAlvapakSane asara vizeSa. cArudeSNu ane mAryA hatA. / bhAra0va016-26. vizALA vivizati sAmavazI dhRtarASTranA sAmAMnA eka putra. / bhAra A0 68-94, vi0 37-3, 2 bhImasene mAryA hatA. / bhAra0 30 2-9, zrI0 14-14. vivizati (2) sUryavaMzI dviSTakuLAtpanna cakSuSa rAjAnA putra. ene putra rabha rAjA vizada seAmavaMzo purukuleAtpanna hasti rASnanA vaMzanA ajamIDhanA putra bRhaSuinA vazanA jayadratha rAjAne putra ane putra senajita rAjA. vizayakariNI na`dAne maLanArI nAnI nadIvizeSa. vizalyA bhAratavarSIya mahAnadIvizeSa. / bhAra0 10 82-114, sa0 9--24. vizasana vikSana nAmanuM na` te ja. / bhAga0 5-2 6-25. vizakSana je mANasa dAMbhikapaNAthI yajJa kare che tene prApta thanAruM naraka, vizAkha krAti kaeNyanuM nAmAntara hAya ema jaNAya che. / bhAra. vana0 228. vizAkha (2) eka RSivizeSa, vizAkhacupa yAmunagiri upara eka tIrthaM vizeSa. A sthaLe pAMDavA vanavAsa samaye keTalAka divasa sudhI rahyA hatA. / bhAra0 10 179-16, zAM 12-3. vizAkhA seAmanI strIe paikInI eka vizAkhA (2) nakSatravizeSa. vizAla sUryavaMzI diSTakalAtpanna tRNabiMdu rAjane ala jISA apsarAnI kUkhe thayelA traNa putrAmAMnA mATeA putra, eNe potAnA nAma uparathI vizAlA nAme nagarI sthApI hatI. ene hemacaMdra nAme putra hatA. / bhAra sa0 68-21. vizAla (2) lakAne eka rAkSasavizeSa. / vA0 rA. suMdara0 sa0 6. vizAla (3) kRSNa balarAmanA geAkulamAMnA eka sakhA - mitra. vizAlakaNa e nAmane eka kinnara. vizALA vizALa rAjAe peAtAne nAme vasavelI nagarI, e jagAe pUrve kuzaplava vana hatuM. dAzarathi Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizALA 169 rAma vizvAmitranA yajJanI rakSAne sAru gayA te kALe A nagarImAM diSTa kuLanA sumati nAmanA rAja rAjya karatA hatA. vizALA (2) badarIkAzramanuM ja nAma. / bhAga. 5 ka. 4 a0 gadya0 5. vizALA (3) bagaDAnI sattAvALA himAlayamAMthI nIkaLelI nadIvizeSa vizALA (4) sarasvatI nadInA sapta pravAheAmAMnA eka pravAha. vizAlAkSa zivane eka pAda. vizAlAkSa (2) pUrva matsyadezAdhipati virATa rAjAnA bhAIemAMnA eka. kIcakanA mRtyu pachI A senApati thayA hatA. / bhAra. vi03ra. vizAlAkSa (3) dhRtarASTranA se| putramAM eka putra. / bhAra. A0 38-101, 0 bhImasene ene mArI nAkhyA hatA. vizAlAkSa (4) yudhiSThiranA rAjasUya yajJamAM Avele eka rAjA. vasudeve syama taRRpaMcaka kSetramAM yajJa karyA te vakhata pazu sahAya karavAmAM hatA. / bhAga0 10 skrU,0 a0 28. vizAlAkSa (5) garuDaneA putra. / bhAra0 60 101-9. vizAlAkSI vArANasI kSetramAM AvelI satInI vibhUtivizeSa. vizuddhi savizeSa./ bhAra00 103-16. vizeAka kahyuM mArelA pAMDava pakSanA krekya rAjAnA putra, viroAka (2) bhImasenaneA sArathi / bhAra0 sa0 36 -300 enuM bIjuM nAma aze|ka hatuM. zrIkRSNathI trivaDhDhAne peTe janmelA hatA. / bhAga0 10-103. raNakSetra upara ene ane bhImasenane saMvAda thayA hatA. / bhAra0 40 80, vizAka (3) leAhitya nadIne kinAre AveluM' araNyavizeSa. vizravA rAvaNuAdine pitA, eka RSi. / bhAra0 60 275-14, 7 svAya bhuva manvantaramAMnA brahmaputra pulastya RSithI kardama prajApatinI havivA 22 vizvakarmAM nAmanI kanyAne thayelA khemAMne nAnA putra, enI strInuM nAma maLI AvatuM nathI. paraMtu ene vaizravaNu evA bIA nAmavALA sAma nAme putra hatA. enuM kukhera evuM nAma paNa maLI Ave che ane e uttara digpALa hatA. (1. vaizravaNu zabda jue.) vizravA (2) vaivasvata manvantaramAMnA brahmaputra pulastya RSine tRNubiMdu rAjarSinI gau nAmanI kanyAne peTa thayelA putra. bharadvAja RSinI kanyA daivavarNinI A vizravA RSinI prathama vAranI strI thAya. enI kUkhe thayelA emanA putranuM nAma paNa vaizravaNu ja hatu. (ra. vaizravaNu zabda jue.) vizravA RSine vaLI kaisI nAmanI strI hatI. e rAvaNa, kuMbhaka, zUpaNakhA ane vibhISaNu enI mAMtA thAya. A sivAya A vizravAne bojI puSpAtkaTA, rAkA ane balAkA nAme traNa strIe hatI. maheAdara, mahApA, prahasta ane kuMbhInasInI puSpATA mA thAya; rAkAnI kUkhe khara rAkSasa janmyA hatA; ane balAThA te trizirA, dUSaNa ane vidhyunjihavanI mA hatI. chellI kahelI A cAra strIe rAkSasenI kanyA hatI ane iDavilA(ilavilA)ne peTe kubera nAme putra hatA. / bhAga. 9-ra. vidyuta videhava'zI devamIDha janakanA putra. enA putranuM nAma mahAkRti janaka hatuM. A vidyutanuM vAlmIki rAmAyaNamAM viSNudha evuM nAma kahyuM che, vidyuta (2) na`dAsa badhI tItha vizeSa, vizrata (3) vasudevAnI kUkhe thayelA putrAmAMne eka vizva eka gaMdhavizeSa (1. tapasya zabda jue.) vizva (2) bhAratanA yuddhamAM durgaMdhana pakSane eka rAjA, vizva (3) zrImannArAyaN. / bhAra. bhI0 65-66. vizva (4) eka kSatriya / bhAra. A0 68-36. vizvakarmAM vaivasvata manvaMtaramAMnA prabhAsa nAmanA vasunA putra. e cAlu manvantaramAM devAne zilpI che. / matsya0 a0 95. * tvaSTA evuM enuM bIju nAma che. (4. tvaSTA zakhsa juo.) prahalAdanI putrI virAcanA enI srI thAya. bRhaspatinI bahena Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvakarmA vizvarUpa brahmavAdinI gasiddhA enI mAtA thAya. / hari. putremAne sAtame. 1-3; viSNu1-15; vAyu 84. savitAnI vizvadhAra (2) zAkIpa mAMhelA dezamAM sAtame bhAryA saMzA enI putrI thAya. e saMjJA vaDavArUpe deza. vizvadhAra rAjAne deza te ja, azvinI jananI thAya. e saMjJAthA savitAnuM vizva pati agnivizeSa. / bhAra0 10 123-17. teja sahana na thaI zakavAthI vizvakarmAe savitAne vizvapada kSetravizeSa. sarANe caDAvI chellIne enuM teja ochuM vizvabhaka tArAnI kukhe thayele bahaspatine the karyuM hatuM. viracanAne peTe thayele devAcArya trizirA putra. enI gaNanA agnimAM thAya che. ene pati ene putra. (trizirA zabda juo.) / vAyu 84. evuM nAmAntara hatuM. | bhAra0 10 223-25. *eNe IMdraprastha nagarI nirmANa karI hatI. muMda vizvamAlA viMdhyAcaLamAMthI nIkaLelI eka nadI. ane upasuMdane mAravAnA sAdhana tarIke tilottamA vizvadhi bagaDAnI saMjJAvALe vizvaga te ja. paNa eNe utpanna karI hatI. / A0 231-12. vizvarU5 varaNalekamane eka asuravizeSa. / bhAra0 * tripurane mAravAne samaye rudrane eNe ratha banAvI sa0 9-18. ApyA hatA. | ka. 26. sUryane sarANe caDhAvIne vizvarUpa (2) RSabhadevanA putra bharatanI paMcajanI eNe eka aSTamAMza teja chelI kADhatAM je kaTakA nAmanI strIne pitA. paDyA temAMthI eNe viSNunuM cakra, zivanuM trizULa, dhanapati kuberanuM zastra ane kArtikeyane bhAle tema vizvarUpa prahUlAdanI putrI, virocananI nAnI bahena ja bIja devanAM hathiyAro banAvI ApyAM hatAM. racanAne tvaSTAthI thayele putra. / bhAra0 u0 9-4 vizvakarmA (2) svAyaMbhuva manvantaramAM eka prA- vAyu 84; bhAga- 6 aM0 6.0e devone pati. ANe pitAnI bahiMmatI nAmanI kanyA purohita thayA hatA. | bhAga 6-7, traNa bhAIsvAyaMbhU manunA moTA dIkarA priyavrata rAjAne emAM e vacela hatuM. ene traNa mAthAM hatAM dIdhI hatI. mATe e trizIrSa athavA trizirA kahevAtuM. e vizvaga svAyaMbhuva manvantaramAMnA marIci RSinA eka mukhe semapAna, bIjA mukhe surApAna ane putra, pUrNimAnA be putramAMne bIjo putra. trIjA mukhe vedAdhyayana karata. eNe ghaNu kALa vizvaga (2) savazI ikSavAkakalA5na pratharAjAne sudhI tapa karyuM. tethI iMdrane bhaya lAgyo. AthI putra. ene vizvaraMdhi ane vizvAzva evAM nAmA- Idra enA tapamAM bhaMgANa pADavA asarA mekalI. nara hatAM. ene IMdu nAmane putra hatA. e putrane apsarAe pitAthI bane teTale parizrama karatAM paNa paNa aMdra ane A evAM nAmAntare hatAM. A calAyamAna na thayo. pariNAme enuM tapa vizvajita tArAne peTa pRhaspatine thayelA cha putra- nirvina samApta thayuM ane enI kIrti ghaNI vadhI. mAne trIjo putra enI gaNane agnimAM thAya che. | bhAra0 10 221-24. eka vakhata ema banyuM ke bRhaspati devalokamAMthI vizvajita (2) semavaMzI purukulena kurUputra kayAMya yA haze te vakhate I che Ane purohita tarIke sudhanunA vaMzanA jarAsaMdha rAjAnA kuLamAM janmelA varyo, ane bhUleka para AvIne yajJa karavAne AraMbha satyajita rAjane putra. ene puraMjaya athavA karyo. te vakhata zI rIte ANe guptapaNe e ripujaya nAmane putra hatuM. ene enA zUnaka daityone havirbhAva ApavA mAMDyA. e moTethI maMtra nAmanA pradhAne mArI nAkhIne pitAnA putra pradyotane belIne "svAhA !' kahIne devone havirbhAga Ape rAjA banAvyA hatA. (3. ripaMjaya zabda juo.) ane dhImethI svAhA kahIne maMtra bhaNIne daityane vizvadhAra priyavrata rAjAnA putra medhAtithinA sAta havibhAga Ape. daityenI dIkarIne dIkaro hevAthI Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 171 vizvarUpa vizvAmitra demAM enuM mosALa hevAthI, ene daitya prati vizvAdhAra priyavratanA putra medhAtithIne putra. | pakSapAta hatA. Ama banatAM banatAM datya dina- bhAga 5-20-25 pratidina baLavAna thavA lAgyA ema Idrane jaNAyuM. vizvAdhAra (2) zAkakIpamAM dezavizeSa / bhAga ema thavAnuM kAraNa eNe zodhatAM jaNAyuM ke A pa-20-25. vizvarUpanA kapaTathI daityone havibhaga maLe che. A vizvAmitra somavaMzI pururavAnA putra vijayanA jANIne Idrane krodha Upajyo ane vizvarUpa upara astra kuLanA kuza athavA kuzaka rAjAnA prapautra kuzAMbu pheMkatAM ja te tatkALa maraNa pAme. (mULamAM Idra rAjAne pautra ane gAdhi rAjAne putra. A gAdhee vaja nAkhyuM evo pATha che, paraMtu te kALe vaja pitAnI kanyA satyavatI RAcaka RSine ApI utapanna ja thayuM nahatuM, mATe ame astra zabda hatI. pitAnI strImAM bhagu RSinA prasAde Ane je che.) vizvarUpa mUo chatAM Idrane bhaya utpanna karAvyo hato. ene janma brAhmaNa kuLamAM lAgatuM hatuM tethI eNe enAM traNe mAthAM kapAvIne satyavatIne peTe thAta paNa satyavatIe pitAne dehathI chUTAM pADayAM. vizvakarmAe A mAthAM chUTAM khAvAne abhimaMtrita cara pitAnI mAtAne khAvA pADI ApyAM tethI Ide vizvakarmAne havirbhAga ApyA | anu0 7-47, hari0 1-7, vAyu , apAvavA cAlu karyo. bhAga 9-16. * tethI Ane janma kSatriya vizvarUpA kAmadhenunI duhitA. / bhA20 u0 102-9, kuLamAM (satyavatInI mAne peTa) thayo. (Rcika vizvasa sUryavaMzI ikvAku kuLanA kuzAvyamAM janmelA RSi zabda juo.) tepaNu pUrvanA tapanA prabhAve mahasvAna rAjane putra. ene prasenajita nAme karIne Ane brahmarSipaNuM maLyuM ane e brAhAputra hatA. mAM bhaLe. e saMbaMdhe evo ItihAsa che ke vizvasaha IvAku kuLatpanna bRhazarmA rAjAne putra. te kSatriya hatA tyAre enuM nAma vizvaratha hatuM. | ene putra te khavAMga rAja. hari0 1-2 vAyu 97.0 enI strInuM nAma vizvasAha sUryavaMzanA zakuLanA mahAravAnane patra. haimavatI hatuM. ene zAlAvatI, dRSTavatI, reNu ane ene vizvasa evuM nAmAntara che. ene putra te mAdhavI nAmanI bIjI strIo hatI. | hari 1-27 prasenajita. | bhAga 9-12-7, vAyu0 91. vizvasRH sakaLa vizvane utpanna karanAra brahmadeva. eka vakhata vizvAmitra rAjA theDIka senA vizvasaTa (2) sahastra saMvatsara sudhI yajJa karanAra eka rAjaSi. | bhA20 va0 a0 22. pitAnI joDe laIne arayamAM mRgayA sAru ga. | vizvaka (3) brahmasAvarNi manvantara mAMhyalA A0181 rA0 1-56. rastAmAM vasiSTha RSi viSNunA avatArane pitA. ne Azrama Avyo. tyAMnAM darzana karavAM evuM vizvasaji kaliyugamAM thaI gayela magadhane rAjA- manamAM ANune AzramamAM gayo. eNe vasiSTha vizeSa. bIje puraMjaya te ja. | bhAga 12-1-34 RSinAM darzana karyA. vasiSTha ene satkAra karIne vidhA prAcetasa dakSe dharma RSine bhAthe ApelI senA sahita jamavA sAru reko. vasiSTha daza kanyAmAMnI eka. / bhAra0 A0 66-12 * pitAnI kAmadhenunA prabhAvathI badhAne miSTAnna enA putra te vizvedevo. | matsya 203. bhojana karAvyuM. AthI saMtoSa pAmIne eNe pitAvizvA (2) bhArata varSIya nadI vizeSa ne nagara javuM joItuM hatuM paNa tema na karatAM vizvAcI eka asara vizeSa bhAra0 sa. 10 eNe vasiSTha pAse tenI kAmadhenunI mAgaNI karI. 12 0 yayAtie enI sAthe ramaNa karyuM hatuM. / vasiSTha na ApI eTale balAtkAre tene laI javA A0 79-90 prAdhAnI apsarA kanyAomAMnI eka. mAMDI. paNa temAM na phAvavAthI nirutsAhI banI vizvAtmA vizvanA AdhArabhUta paramAtmA che, pitAnI nagarImAM gaye. (3, vasiSTha zabda juo.) Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvAmitra A pramANe hAra khAIne pAtAnA nagaramAM AvyA pachI eNe peAtAnA se| putrA sahita ghaNuM lazkara jamAvyuM ane te laIne vasiSThe upara caDho ALye, te prasaMge vasiSThanA hukAra mAtrathI enA navvANuM putra baLI gayA. mAtra eka ja game tema UryAM. AthI vizvAmitrane parama du:kha thayuM ane te peAtAnA nagara prati pAchA AvyA. pachI pelA UgarelA putrane gAdI upara besADI peAte himavAna pava ta upara jaI tyAM ghera tapa karavA mAMDayuM. tapanA phaLa tarIke aneka zAstra sapAdana karI vasiSThanA Azrame pAchA AvyA ane vasiSTha para enI vRSTi karI. e joIne vasiSThe pAtAnA brahmadaDa hAthamAM laIne enA sAmA AvyA ane vizvAmitre je je zastra ane aonI vRSTi karI e badhAMnu te meTuM rUpa dhAraNa karI bhakSaNa karI gayA. te divasathI vizvAmitrane brAhmaNatva prApta karavAnI utkaTa icchA utpanna thaI. / vA0 rA0 mA sa0 55-5 171 vizeSa tapa karIne brAhmaNutva sapAdana karavAtA nizcaya karIne e nIkaLyeA. enI strI paNa enI joDe gaI. eNe ghaNA kALa paryanta dhAra tapa karyuM... devAe aneka vighna nAkhyAM chatAM yukti prayuktithI badhAmAMthI bacIne aneka sahasra varSa sudhI tapa karI chevaTe tapa pUruM karyuM" AthI prasanna thaI devAe ane brahmarSi' tarIke saMmeyeA. / A0 191-60, za0 41-11. paNa eNe prArthanA karI ke mane vasiSTha brahmarSi kahe te| ja kharu, devA kahe ke kALAMtare ema paNa banaze. /vA. rA. bA. sa0 17. pachI vizvAmitre gRhasthAzrama karyo. vizvAmitrane madhucchaMda, devarAta (zunaHzepa) akSINa, zakuMta, babhra, kAlapatha, yAjJavalkaya, sthULu, mahAvrata, ulUka, yamadUta, sai MdhavAyana, valaguxMdha, gAlava, vajra, zAlakAyana, lIlADhaya, nArada, phrcamukha, vAduli, musala, vakSeAgrova, AMtrika, naka, zilAcUpa, zita, zuci, cakra, mAruta tathya, vAtaghna, AzvalAyana zyAmAyana, gA, jAbali, suzruta, kArISi, sazrutya, vizvAmitra para, paurava, ta Mtu, kapila, tADakAyana, upagahana, asurAyaNu, mAImarSiM, hiraNyAkSa, jagAri, bhUti, vibhUti, zveta, surakRta, arAli, nAcika, acAMpeya, ujjayana navata Mtu, bakanakha, seyana, yati, abhereha, cAnumatsya, zirISi, gAbhi, UcaiAni, udApekSI, nAradi, kRti, pAthuina, sAkRti, mudgala ane devaLa i. I. se| putra hatA / a. 5-50, bhA0 9-16, 2aa0 1-57, ra0 1-27-32 A sivAya vizvAmitrane mAdhavIne peTe thayele aSTaka nAme putra hatA. mAdhavI yayAti rAjAnI kanyA hatI ane base| zyAmakaNuM gheADA ApI tene badale eka putra thAya tyAM sudhI vizvAmitre tene peAtAne tyAM rAkhI hatI / 60 119-15-18.0 emAM gAlava karIne je putra hatA enuM mULa nAma maLI AvatuM nathI. (gAlava nAma paDavAnuM kAraNa jANuvAne 2. gAlava zabda jue.) vizvAmitra tapa karavA gayA hatA te vakhate gAlava ane enI mA - - vizvAmitranI strI -. enuM duSkALa vakhate pAlanapeSaNa karIne satyavrata rAjAe emane ugAryAM hatAM; e upakAranA badale vALavA vizvAmitre enA AcAya thavAnuM khUlyuM, satyavrata rAjane sadehe svarge jaI tyAMnAM sukha bhogavavAnI tIvra icchA thaI hatI. e sAru AcA pada svokArIne vizvAmitra e kArya pAra utAryuM. parantu vasiSThe e kRtya sAru ene upahAsa karyo ane ene brahmarSi' tarIke sakheAdhyA nahi. (trizaMku zabda jue.) sArAMza e ke vizvAmitra je je kare te te vasiSTha amAnya kare ane enI brahmaSimAM gaNunA ja kare nahi. A uparathI vizvAmitrane paNa vasiSTha para eTale doSa thayA ke vasiSThe je je kahe tene khATu' pADavAne e dhaNA ja prayatna kare. eka samaye vasiSThe iMdranI sabhAmAM harizcandranI stuti karI. A vizvAmitrane rucyuM nahi ane vasiSThanA kahevA pramANe harizcandra satyavAdI nathI ema TharAvavA ane satyathI caLAvavA eNNA dhaNA ja Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 vizvAmitra vizvAmitra parizrama karyo, eTaluM ja nahi paNa dharAdharI chaLa vizvAmitranI pUTha pAchaLa ene brahmaSi kahevA karyuM. paraMtu harizcandra satyathI caLe nahi. (harizcana mAMDayo. AthI, krodha karI vizvAmitre rAkSasoni zabda juo.) / bhAra0 va0 77-37,debhAga 7-18. pAmelA kamaSapAda rAja pAse vasiSThanA se putra vasiSThane mArI nAkhavA sAru potAnA Azrama khavaDAvI dIdhA, ema thatAM paNa vasiSTha kazuM sAruMAgaLa tene kheMcI lAvavAne eNe sarasvatI nadIne narasuM kahyuM nahi A uparathI vizvAmitra chevaTe AjJA karI hatI. sarasvatI ane mahA tapasvIonA thAkIne svastha rahyo zApanA bhayathI bItI bItI vasiSTha pAse gaI, vasiSTha prati ane iSa zakhe che ke nahi ane enI anumatithI tene vizvAmitranA Azrama enI parIkSA karavA yama-dharma jAte vasiSThanuM rUpa tarapha vahevaDAvI dIdhI. paNa brahmahatyAnA bhayathI pAchI dhAraNa karIne eka vakhata vizvAmitra pAse AvyA. kheMcAI gaI. AthI krodha karI vizvAmitre sarasvatIne, emaNe AvIne anna sAru prArthanA karI. te uparathI tAruM pANI lehI jevuM thAo evo zApa dIdhe e rasoI karAvI. pachI jue che te vasiSTha hatA. | bhAra0 za0 43-39, maLe nahi. AthI e vasiSThanI vATa joto jete Ama thatAM thatAM ema banyuM ke koI paNa Ubho rahyo. paNa vasiSTha rUpadhAre kama se varSa ThekANe vasiSThanI sanidha kaI vizvAmitranI vAta payata AvyA ja nahi, eTalA kALa sudhI kADhe te tyAM vasiSTha DokuM halAvIne kahe ke vizvA- vizvAmitra tapa karate Ubho ja rahyo. yame AvIne mitra te vizvAmitra ja. enA jevo tapasvI koI joyuM te rasoI taiyAra karIne e Ubho ja rahyo nathI. vaLI harizcandra rAjAe varuNane bhoga Ape che. AthI saMtuSTa thaI eNe bhojana karyuM vAne zanaHzepane vecAtuM lIdhuM hatuM te yajJa karavAmAM jANe taratanuM rAMdheluM nahi evuM e anna vizvAmitrane hautra eTale yajJamAM pUrva dizAmAM besIne rahyuM hatuM. pachI vizvAmitrane brahmarSi kahI RtvijanuM kArya karanAra, nImavAne vasiSTha anu- thama pite svadhAma gayA. te samayathI vizvAmitrane mati ApI, tethI vizvAmitrane pAra vagarane harSa vasiSThanI joDe sneha saMbaMdha thayo te adyApi thayo. vizvAmitre zana zepane bali karAte bacAvyo. cAlu ja che | vA0 ra0 bA0 sa0 65. * A ja zunaHzepanA bApe to ene yajJamAM balidAna karavAne se varSamAM vizvAmitranA ziSya gAlave enI ghaNI vecI dIdhuM hatuM eTale zunaHzeSe pUchayuM ke huM ja sevA karI hatI tethI prasanna thaI vizvAmitre have putra kene? te vakhate vasiSTha kahyuM ke vizvA- ene saMpUrNa vidyA prApta thAya evo vara Ape mitrane. zunaHzapa brAhmaNane dIkaro hatA; ene hate. (3 gAlava zabda juo.) | bhA20 u0 pitAne dIkaro kahyo eTale vasiSTha potAne brAhmaNa kahyA barAbara ja thayuM ema gaNIne vizvAmitrane eka vakhata duSkALamAM kazuM khAvAnuM na maLavAthI bamaNe AnaMda thaye. (zunazepa zabda juo.) bhUkhathI herAna thaI vizvAmitre eka cADAlanA chatAM vasiSTha adyApi vizvAmitrane moDhe ene gharamAMthA kutarAnuM mAMsa cAravAnuM dhAryuM hatuM. te brahmarSi kahyo nahe. vakhate cAraDAla jAgatuM hatuM. e vizvAmitrane vasiSTha mAra meM upara mane brahmarSi kyAre kahe che AvuM naThAruM karma karatAM vAryo. A uparathI duHkhane enI vizvAmitre ghaNAM varSa paryata vATa joI. samaye abhakSyAbharyA karIne paNa prANa ugAravA evA harizcandra rAjAnI pachI sUryavaMzamAM vIsa rAjA thaI Azayane e benI vacce saMvAda thayo hato. | gayA. jyAre ekavIsamo rAjA ka9mASapAda za0 141. ayodhyAmAM rAjaya karate hato tevAmAM vasiSTha eNe pitAnA yajJanI rakSA sAru dazaratha pAsethI - 106-116.. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvAmitra 174 vidhAvasu rAma ane lakSamaNane mAgI ApyA hatA. rAmane (8) aghamarSaNa kutpannaH vaizvAmitra, aghamarSaNa, hAthe tATakAne vadha karAvI ahalyAne udhAra thayA ane kauzika evAM pravaranA. bAda rAmanAM sItAnI sAthe lagna karAvI pachI pote (8) pUraNa kulotpanna vaivAmitra, pUraNa kiMvA tyAMthI chUTA paDyA. vaizvAmitra, devarAta, pUraNa | vizvAmitranA kuLamAM emanA sudhdhAM tera RSio (10) Indra kauzikakutpatnaH vizvAmitra aMdrakauzika maMtradraSTA thayA che. temanAM nAma A pramANe che : vizvAmitra pita, devarAta (nakaza5). madhara7. upara je daza kuLa gaNAvyAM te sivAya AsmaaghamarSaNa, aSTaka, lehita (rahita), bhatakIla, raNya, sAhula, gAthina, vaiNava, hiraNyaresa, zvasa mAMbudhi, devazravA, devarata, dhanaMjayazizira ane suvarNaretasa, kapatarasa, zAlaMkAyana, dhatakauzika, zAlaMkAyana | mastha0 a. 145. kathaka ane rohiNa, evA bheda che. emanAM pravara nIce jaNAvyA pramANe enA kuLanI daza vaMza anukrame A pramANe che : (1) vaizvAmitra, AzmamAvikAo che. kuzika, lehita (rahita), raukSaka, razya vAdhula; (2) vaivAmitra, sAhula, mAhula; (3) kAmakAyana, aja, kata, dhanaMjaya, aghamarSaNa, pUraNa vaizvAmitra, gAthina, raNava; (4) vaivAmitra, gathina, ane Ikauzika, A pratyeka vaMzamAlikAnAM pravare vaiNava; (5) vaizvAmitra, hiraNyaretasa; (6) vaizvAmitra, A pramANe che : suvarNaretasa (7) vaizvAmitra, katareta; (8) (1) kuzika kutpannaH bIjo vizvAmitra, vaikRti, vizvAmitra, zAlaMkAyana, kauzika; (9) vizvAmitra, gAlava, vataMDa, alaMka, abhaya, AyatAyana, ulUpa, dhRtakauzika (10) vaizvAmitra, kathaka ane (11) aupagahya, pada, janapAdapa, kharavApha, halayama, vaivAmitra, mAdhura chaMdasa, rahaNa sAdhita, vAstu ane kauzika. A RSio vaizvAmitra, kamalA ji, AsmaraNya, caMcuti emanAM pravare daivarAta, audala, e traNa pravaranA che. vizvAmitra, AsmaraNya, vaMjuli; ane udareNa, kathaka; (2) lehita kutpannaH vaizvAmitra, ATaka, lauhita udAvahi; zALyAyani, karI rAzi, zIlaMkAyani, lAvaki, maujayani A RSi vizvAmitra, khilakhili, athavA vaizvAmitra, mAdhura chaMdasa, ASTaka kiMvA Aja, e pravaronA jaNAya che. vaizvAmitra, ATaka; evAM traNa traNa agara babbe A vizvAmitra cAla manvantaramAM kArtika pravaranA che. mAsamAM sUryanA samAgamamAM saMcAra kare che (3, (3) raukSaka kutpannaH vaizvAmitra, gAthina, revaNa Urja zabda juo) tema ja vizvAmitra prastutanA kiMvA vaizvAmitra, rauphaka, revaNa AvAM traNa pravaranA. saptaRSio paikInuM eka che. (4) kAmakAyana kuletpanna : devazravA, sujAteya, vizvAtri (2) A ja kuLane e nAmane bIje sauruka, kArukAyana, vaideharAta, kuzika vagere RSio eka RSi vaizvAmitra, devazravasa, daivarAta evAM traNa pravaranA che vizvAmitra tIrtha eka tIrthavizeSa | bhAra0 10 (5) ajakutpanaH dhanaMjaya, kAdeva, parikUTa ane 81-139. pANini e RSio vaivAmitra, mAdhujIMdasa, Aja vizvAmitrI nadIvizeSa. / bhAre bhIDa 9-26. athavA Adya evAM traNa pravaranA. vizvAmitrI nadIvizeSa. (6) kata kulatpanna : vaizvAmitra, kAtya, AzIla, vizvAvasu prAdhAne peTe thayelA devagaMdharvo paikI ekaevAM traNa pravaranA. A prativarSe zrAvaNa mAsamAM sUryanI sAthe (7) dhanaMjaya kutpanna : vizvAmitra, mAdhura chaMdasa saMcAra kare che. (5. nabha zabda juo.) | bhAra dhyAnaMjaya evAM pravaranA.' A0 66-47, 30 7-22, Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvAvasu 175 vizvagadha vizvAvasu (2) citrasena gaMdharvane putra. e viSNu (6) dhUtimAna nAmanA agninuM nAmAntara / brAhmaNanA zApane laIne kabaMdha nAme rAkSasa thayo bhAra0 va0 223-12, hatuM ane jene rAme mArIne mekSa Apyo hato te viSNu (7) cedI dezane eka kSatriya. ene kaNe || bhAra0 va0 280-4ra, vA0 rA0 70-71. mAryo hato. bhAra0 ka. 51-49, vizvAvasu (3) jamadagni RSithI reNukAne thayelA viSNudharmA garuDane putra. | bhAra0 u0 1-13. patromAM eka va0 117-11, viSNupada eka parvata vizvAvasu (4) mAlyavAna rAkSasanI analA viSNupada (2) niSedha parvata uparanuM eka sarovara nAmanI kanyAne pati. / vA0 rA0 uttara0 sa. jemAMthI jatiSmatI nadI nIkaLI che. 61-16. viSNupadI gaMgA nadonuM mULa nAma. | devI bhAga vive vizvedeva) cAkSuSa manune putra. | bhAga 9 13 a0. 6-6-15. viSNupaMcaka vratavizeSa, azva, 114-14. vizvedeva vizvA nAmanI strIne dharma RSithI utpanna viSNuyaza eka brAhmaNa - kaTika avatArane pitA. thayelA daza putra hatA te. cAlu manvantaramAM eo viSNuratha garuDa te ja. sAta prakAranA deva paikI che. vizvedevanAM nAma viSNurAta pAMDavavaMzIya parIkSita rAjAnuM nAmAntara, A pramANe che. kag, dakSa, vasuM, satya, kAlakAma, viSNuloka nityamukta viSNu jyAM sAkAra rahe che te muni, karaja, manuja, bIja ane recamAna. / leka. koI ene vaikuMTha kahe che. paraMtu vaikuMTha juduM masya0 a0 203-12-13, che ane A lekanI pachIthI utpanna thayeluM che. vizva sakaLa jagatane Izvara. viSNuvarmA cedo dezane eka kSatriya. ene kaNe vizvara (2) kAzImAM sthApana kareluM zivaliMga. mAryo hato. te bhAra0 ka. 51-49, viSaprastha naimiSAraNyamAMnuM tIrthavizeSa. viSNuvruddha sUryavaMzI ikSavAku kulotpana trasadasyu viSayA dhRSTabuddhi pradhAnano kanyA ane caMdrahAsa rAjAnA putrAmAM moTe. e brAhmaNa thayA hatA. rAjAnI strI. viSNuddhi viSaNuvradhanuM ja nAma haze. viSacI RSabhadeva vaMzanA viraja rAjAnI strI. vizvakasena viSNunuM nAma. viSacI (2) brahma sAvarNa mavaMtaramAM thanArA vizvakasena (2) viSNune pArSada. / bhAra0 sa. 7-19. viSNunA avatAranI mAtA. vizvasena (3) eka brahmarSi. viSNArAzva vizvaga rAjAnuM nAmAntara, vizvakasena (4) samavaMzI purukulatpanna ajamIThanA viSNu vyApaka paramAtmA te. (hari zabda juo.) putra bRhadriSanA vaMzanA brahmadatta rAkhyane gau athavA viSNu (2) vaikuMTha nAmanA viSNu je vaikuMThamAM vase sarasvatI nAmanI strIne peTe thayelo putra. eno che te. putra te udaphasvana rAjA. viSNu (3) bAra Aditya mAMhyale eka. e kArtika viSyakasena (5) brahmasAvarNi mavaMtaramAM thanAre mAsamAM sUryamaMDaLane adhipati thAya che. (3. Urja viSNunA avatAra zabda juo) viSyakasena (6) I sAvarNi manunuM paNa A viSNu (4) traNanI saMjJAvALA bhagunA kuLane eka ja nAma paDaze. vizvagadha sUryavaMzI ikSavAku vaMzanA pazurAjane viSNu (5) nityamukta viSNunI jeTalI mUrtio heya putra. Adrakane pitA / bhAra0 10 205-3, tene A nAma lagADAya che. 177-67, Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ visarjana 176 vIraka visarjana yAdavonuM eka kuLa. vItihavya traNa saMjJAvALA bhagu kuLatpanna e vispaSTa idrajitane anucara eka rAkSasa bhAra nAmanA bIjA be RSi, va0 a0 289-9. (2) videha vaMzanA zunaka nAmanA janakano vistRta videhavaMzIya devamIDhabe putra, ene putra putra. dhRti janakane pitA. mahAkRSNa/bhAga 2-13-16. vItietra priyavrata rAkhanA daza putramAM navame vihaMga sarSavizeSa/bhAra0 A0 57-11. putra. e mIThA samudrathI veSTita pukAratIpane adhi. vihaMgama khara rAkSasanA bAra amAtyomAMne eka. pati hato. ene ramaNuka ane dhAtaki ema be putra vihaMgama (2) dharma sAvarNi mavaMtaramAM thanAra hatA. pitAnA dvIpanA eNe be bhAga pADI pitAnA devavizeSa. banne dIkarAne nAme tenA nAma pADI temane ja vihavya varcA RSine putra; ene putra mihavya vaheMcI ApyA hatA. (vAtahavya zabda juo.) - vItikSetra (2) sUryavaMzI narizcaMta kutpanna vikSara kazyapanI strI nAyunA putromAMne eka. Idrasena rAjAne putra. enA putranuM nAma satyazra vA, vItahavya sUryavaMzI zaryAti putra haihayane tenI daze vItikSetra (3) sAmavaMzI Ayuputra kSatravRddhanA kazya strIone maLIne thayelA so patramAM mukhya. ene potAne nAmanA pautranA kuLamAM janmelA sUkamAra rAjAne paNa se putra hatA, eNe kAzInA rAjA saudeva putra. ene putra bharga. upanAmavALA divodAsa rAjAne atyaMta trAsa vItikSetra (4) semavaMzI sahastrArjunanA prapautra, ApIne rAjya parathI uThADI mUkyo ane pote tyAM jayadhvaja rAjAne pautra, ane tAlafdha rAjAne rahevA lAgyA. keTaleka kALe divodAsanA pratardana thayelA se putramAM sahuthI moTe. e so putro nAmanA putre ekalAe ja kAzI AvI evuM bhayaMkara rvAgnie baLI jatAM A vItiUAtra bacI gaye yuddha karyuM ke vAtahavyanA soe putra temAM mAryA hatA. (orva zabda juo.). gayA. pachI pratardana vAtahavyane mAravA enA upara vItietra (5) yudhiSThiranA rAjasUya yajJamAM Avela dhA. A uparathI e nATho ane yavana bhArgavanA eka RSi. AzramamAM bharAI gayo pUThe lAgelo prataIna tyAM vIryadhara zAlmalI dvIpamAMnA lekavizeSa / bhAga Avyo ane RSine vinaMtI karI ke vAtahavyane 5-20-11. mAre svAdhIna karo. ahIM koI kSatriya nathI; ame vIra tAmasa mavaMtaramAM devavizeSa hatA te. badhA brAhmaNe ja chIe, ema RSie kahyuM. vIra (2) bharadvAja agnine vIrAnI kukhe thayelo putra pachI pratardana tyAMthI pAcho vaLyo ane vAtahavya te. ene rathaprabhu, sthAdhAna, kaMbharetA evAM nAmAntaro brahmarSitva pAme. brahmarSi thayA bAda ene mRtsamada hatAM. / bhAra0 10 222-13-14.0 enI strInuM nAme putra thayo. mRtsamadane sucetA, sucetAne varcA, nAma sarayu. enI kukhe ene siddha nAme putra thaye tene vihavya, tene vitavya, tene satya, tene saMta, tene hati. / bhAra0 va0 rarara. zravA, thavAne tama, tamane prakAza, e ja pramANe vIra (3) kazyapa vaDe vanAyane thayelA putromAM eka kramazaH vAgIndra, pramati, ruru, zanaka, ane tenA zaunaka vIra (4) dhRtarASTranA se putromAM eka ema putra thayA. A sadhaLAne bhRgutrI jANavA / vIra (5) satyAnI kukhe kRSNa vaDe thayelA putromAMne eka. bhAra- anu. a. 8. vIra (6) kRSNane kAliMdIne thayelA putromAM vIti traNanI saMjJAvALA bha kuLatpana eka RSi. eka putra. vIti (2) agnivizeSa / bhAra0 va. rara-3ra 5. vIraka eka zivagaNa. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIrakarA 17 vIriNI vIrakarA bhAratavarSIya nadIvizeSa bhAra bhI 9-26. vIravarmA sArasvata nagarIne rAja. enI kanyA vIraketu droNAcAryo mArele pAMDava pakSane eka mAlinI tapa karIne yamane varI hatI. AthI yama pAMcALa | bhA. dro0 122-41. ene tyAM rahetA ane ene madada karatA. ene subhAla, vAraketu (2) hasavaja rAjAnA pradhAna sumatine putra, surabha, lIla, kubaLa ane sarala e nAme pAMca vINa sanakAdinI pAsethI brahmavidyA saMpAdana putro hatA. pAMDavonA azvamedha vakhate ghaDo pharato karanAra eka prajApati | bhAra0 zAM. 348-41. pharato AnI nagarI pAse AvatAM eNe potAnA vIraNuka sapavizeSa / bhAra0 A0 57-18. putro pAse pakaDAvyuM. te uparathI kRSNa ane vIradyumna bhUridyumna rAjarSine pitA. ene tanu arjuna sAthe varavarmAne meTuM yuddha thayuM. A yuddhamAM nAmanA brAhmaNanI sAthe saMvAda thayo ho | bhAra0 yamanI sahAyatA vaDe eNe arjunane parAbhava karyo. zAM. 127-14. e jaIne kRSNa varavarmA ane arjuna vacce mitrI vIradhandhA trigatIne rahevAsI duryodhana pakSane eka karAvI. maitrI thavAthI kRSNa ane arjunane e rAjA. ene yuddhamAM dhRSTaketue mAryo hata/bhAra. pitAnA nagaramAM laI gayo ane AdarasatkArapUrvaka ko0 107-14-11, ghaNuM dhana ApyuM, eTaluM ja nahi paNa pote vIradharmA bhAratanA yuddhamAM pAMDavanA pakSane eka azvanI rakSA karavA sAru temanI joDe sAmela rAjA / bhA20 u0 4-16. thaIne gayo. | jaiminI a0 va0 a0 47-48. vIraprAkSa bhAratavarSIya tIrtha vizeSa / bhAra0 10 vIradrata RSabhadeva vaMzanA madhu nAmanA rAjAne 82-51. sumanA nAmanI strIthI thayelo putra -enI stronuM vIrabAhu rAmanI senAmAM eka vAnara / vArA nAma jA. enI kukhe Ane maMthu ane pramaMthe kiki sa. 33. ema be putra thayA hatA. ' vIrabAhu (2) bagaDAnI saMjJAvALA pravIra te ja. vIrasena pAMcanI saMjJAvALA naLarAjAne pitA. vIrabAhu (3) cedidezanA nalarAjAnA samayane vIrasena (2) eka kSatriya - jeNe mAMsa bhakSaNano eka rAja. (5. naLa zabda juo). subAhune pitA. tyAga karyo hato / bhAra- anu. 171-72, ene tyAM damayaMtI rahI hatI / bhAra0 va0 66-15, vIrasena (3) kuliMga dezane rAjA. enI kanyA vIrabAhu (4) dhRtarASTranA so putromAMne eka. bhIme mane ramA te sUryavaMzI ikSavAku kuLAtpanana dhruvasaMdhi yuddhamAM mAryo hato te / bhAra0 bhI- 64-65, rAjAnI. strI thatI. A0 68-103. vIrasena (4) kausaladezane eka rAjA. vIrabhadra svAyaMbhu mavaMtaramAM dakSa prajApatinA vIrasena (5) yudhiSThiranA rAjasUya yajJa vakhate tyAM yajJane vivaMsa karavAne gayelo zivane eka hatuM te RSi. pArSada. eNe dakSane mArI nAkhyo hato. cAlu vIrA bharadvAja agninI strI / bhAra0 10 221-17. mavaMtaramAM e maMgala nAmane graha thayela hovAthI vIrA (2) bhAratavaSaya nadIvizeSa | bhAra0 bhI. maMgalamaMDaLane adhipati che. ruddhane avatAra / bhAra0 9-22, zAM 290-49-53 vAyu ka; kAlikApurANa vAriNI varaNu prajApati kanyA navalAnuM bIjuM 16; bhAga- 4, aM0 a0 5. nAma. enuM asikanI evuM nAmAMtara paNa hatuM ? vIrasya bhAratavarSIya deza | bhAra0 a0 9. viSNu. 1-15. vIravatI bhAratavarSIya nadIvizeSa. vIriNI (2) brahmAnA DAbA paganA aMgUThAmAMthI 23. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIriNI 178 vRtrAsura utpanna thayelI daza prajApatinI bhAryA / bhAra0 A0 putra. enI sthA, keTalAka pheraphAra sahita prAyaH 7-11, 69-20. bhasmAsuranA jevI ja che. | bhAga skaM0 10 vIraNI (3) pracetasa dakSanI bIjI strI. a0 88, vIriNI (4) bahiSada pitaranI mAnasakanyA pIvarI zukadevI vasudevanI strIo paikI eka. je zukrAcAryanI strI hatI tenuM nAmAntara. vRkazya agniratha sUtanA putromAMne eka, karNane vIrya akaranA putromAMne eka. bhAI. Ane rAtriyuddhamAM bhImasene mAryo hate. | vIryavAna bAra sAdhyadevomAMne eka bhAra. Dho. 158-21. vIrya saha kalamASapAda rAjAnuM nAmAMtara zukala aphara yAdavanA putromAMne eka. chUka eka kSatriya pAMcAla. yuddhamAM ene droNe mAryo vRkasthaLa kuru dezanuM eka gAmavizeSa. hato / bhAra0 dro0 21-16. kAsura vRka te ja. (14. vRka zabda juo.) vRka (2) eka kSatriya / bhAra A0 2010. lUkAdara pAMDuputra bhImasenanuM bIju nAma, ka7 80-8, jitvAna semavaMzI yaduputra, phoTAne putra. enA lUka (3) agninuM nAma. putranuM nAma zvAhi rAja. thaka (4) uttAnapAda putra pravanA pautra ziSTane vRjinivAna upara kahelo vRjinhAna te ja. surachAyAnI kukhe thayelA cAra putromAM eka vRtta dhruvanA putra ziSTanA cAra putromAMne trIje. vRka (5) pRthurAjane acIne peTe thayelA pAMca putro- vRtta (2) sarpa vizeSa. | A0 35-10 mAne nAne putra. vRtti manu nAmanA rudranI patnI. | 3-12-13. ke (6) sUryavaMzanA IvAku kuLanA harita rAjAne ghIrUpavatA koMcIpa mAMhyalI nadIvizeSa. nAmAntara. vRtra vRtrAsura zabda juo. vRka (7) sUryavaMzanA IvAku kuletpanna bharuka ghutrAdina pAriyAtrA parvatamAMthI nIkaLanArI nadIrAjane putra. enA putranuM nAma bAhuka rAjA, vizeSa. ka (8) somavaMzI yadukulatpanna sAtvatavaMzIya navIya vRtrAjavAlA kuMbhakarNanI strI vajanavALAnuM bIju nAma, zara rAjAne mArISAnA peTe thayelA daza putromAM vRahA prastuta puraMdara nAmanA IndranuM vRtrAsurane sauthI nAno putra. ene durvAsIne peTa takSa, puSkara mAravAthI paDeluM nAma. AvAM artha sUcaka ghaNAM vagere putra thayA hatA. nAma che. vRka (9) vatsaka yAdavane mizrakezI nAme apsarAne vRtrAsura danAyune peTe kazyapathI thayelA cAra putrapeTa thayelA putra mAne mATe putra mAne kaniSTha. vaka (10) pUrvakALane eka kSatriya. | bhAra0 anu0 vRtrAsara (2) Idra tvaSTA nAmanA prajApatinA putra 177-70. vizvarUpane mArI nAkhavAthI, agnimAM havana vRka (11) draupadInA svayaMvara vakhate AvelA AraMbhIne indrane nAza karavAne tvaSTAe rAjAomAMne eka. | bhAra A0 201-10. utpanna karele asura. ene upanna karIne "tuM vRka (12) droNAcAryo mArela pAMDava pakSane eka iMdrane nAza kara evI tvaSTAe AjJA karI. pAMcALa. | bhAra0 dro0 21-12. AthI e IMdra sAthe yuddha karavA gayo ane vRka (13) kRSNane mitraviMdAnI kukhe thayelA putro- yuddhamAM indrane gaLI gaye. A uparathI devoe ene mAne eka. bagAsuM utpanna karyuM. bagAsuM khAvAne eNe mAM vRka (14) eka asara. zakuni nAmanA asurane paheluM karyuM eTale indra bahAra nIkaLI AvyuM. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nRtrAsura tathApi ANe devAnI joDe karI yuddha Arabyu ane temanA parAbhava karyAM. A pramANe anekavAra thavAthI indra vicAramAM paDayA ke have Ane karavu zu? chevaTe viSNunI mAraphata sadhi thAya te karavI ema dhArIne eNe viSNune enI pAse meAkalyA. paNa vRtrAsure pahelAM peAtAne saMdhi karavAnI garaja nathI ema kahyuM paNa te pachI pote maraNunA bhayathI nivRtta thAya evI evI kheAlIe karIne vRtre indra sAthe sadhi karI. sadhi karyA chatAM paNa vRtrane vadha karavAne indra talapI rahyo hatA ane lAga khALatA hatA. 179 pachI viSNue indrane kahyuM ke tuM dhIca RSi pAse jA ane emanAM asthinI mAgaNI kara ne dadhIca RSi peAtAnA zarIranAM asthi Ape tA te laIne vizvakarmA pAse jaI tenuM vaja banAvaDAva. e vajra vRtrane mAravAthI e maraNu pAmaze. A sAMbhaLIne cha devAne dhIca RSi pAse mekalyA. temaNe jaIne RSinI pAse asthinI yAcanA karI. devAnI joDe nAnA prakArane saMvAda thayA bAda RSie peAtAnAM asthi ApyAM. e laine devA svargamAM AvyA ane vizvakarmA pAse tenuM vajra banADAvyuM / bhAra0 10 99--21, vajra taiyAra thatAM ja indra yuddhanI taiyArI karI ane vRtrAsurane kaheNu meAkalyuM. vRtrAsura AvyA ane enI ane indra vacce saMgrAma thayuM. A yuddha zarU thayuM tyAre cAlu manvantaranI pahelI cokaDIneA tretAyuga cAlatA hatA. / bhAga. skaM 6, 0 10, zle 16. 0 A yuddha cAlatuM hatuM te arasAmAM vRtrAsura ane indrane adhyAtma viSaya paratve utkRSTa saMvAda thayA hatA. A yuddha eka saMvatsara panta cAlyuM. / bhAga060 a 12, zle. 33. indra vRtrAsurane mAravA lAga zeAdhyA karatA hatA tevAmAM ekadA A asurane samudratIre dIThe ane ene vRtrAsurane maLeluM varadAna yAda AvyuM. chelle vRtrAsura maraNa pAmyA. vRtrAsura pUrvajanmamAM vRkSatra citraketu nAmanA rAjA hatA. ( 2. citraketu zabda juA.) nRtrAsura (3) vedamAM kahelA duSkALa ane sUkavaNuM utpanna karanAra asura. e varasAdane rAkI rAkhe che. indra enI sAthe yuddha karone gAyAne - varasAdanAM vAdaLAMne cheDAve che ane varasAda varasI duSkALa TaLI sukALa thAya che, evI kalpanA vedamAM Thera Thera dekhAya che. hRdAraka abhimanyue mArelA duryodhana pakSane eka rAjA. / bhAra. dro0 47. vrundAvana yamunAne kAMThe - mathurAthI cha-sAta mAIla upara AveluM vana ane gAma / bhAga010 ska a0 12. vRddhakanyA kugi RSinI putrI, gAlava RSinA putra zruMguvAna RSinI bhAryAM. / bhAra za0 530. vRddhakSatra sindhu dezAdhipati kSatriya, anu` khIju nAma vRdghazarmA hatuM. ene jayadratha nAme putra hatA. jayadrathanA janmakALe AkAzavANI thaI hatI ke yuddhamAM enu mAthu tUTI javAthI enuM mRtyu thaze. vRddhakSatra bahu sAmarthyavAna hatA, eNe peAtAnA putrane evuM varadAna ApyuM hatuM ke je kAI tAruM mAthuM kApIne bhUmi para pADaze tenA mAthAnA tatkALa seA kaDA thaI jaze ane e maraNa pAmaze. pachI jyAre jayadratha meTA thayA tyAre vRddhakSetra dhRtarASTranI putrI duHzAlAnI sAthe enA vivAha karyA. pachI jayadrathane gAdI para besADI pA!syamaMtapaoNMcaka kSetramAM tapa karavA lAgyA. yuddhamAM arjunane jayadrathanuM mAthuM kApavAne prasaMga AvyA. kRSNane vRddhakSetre ApelA varadAnanI jANa heAvAthI temaNe arjunane samajAvyA. arjune evI siskrRtathI jayadrathanuM mAthuM kApI uDADayuM ke te syamaMtapa caDha kSetramAM vRddhakSetra sajyA karavA beThA hatA tenA kheALAmAM pADayu . ane e vAtanI khabara nahi hAvAthI saMdhyA pUrI thavAthI UThayA eTale kheALAmAM paDeluM jayadrathanu DAku' AnA kheALAmAMthI nIkaLIne bhoMya para paDayuM. eNe pAte ApelA varadAnane laIne Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vruddharmAMDaya vRddhakSetranA ja ziranA se| TakA thayA ane e maraNa pAmyA. / bhAra0 dro0 148. vRddhagADaya eka brahmarSi / bhAra anu0 18-73, yuddhazarmA gRhakSatra zabda jue. buddhazarmA (ra) sUryavaMzI ikSvAku kuletpanna avika rAjAnA putra, ene putra te vizvasaha rAjA vRddhazarmA (3) karuSadezIya rA. vasudevanI bahena zrutadevAnA pati, ane daMtavakra athavA vakradatanA pitA. vRddhasenA RSabhadevavaMzIya sumati rAjAnI strI devatAjatAnI mAtA. bhraSa somavaMzI yadukuletpanna sAtvatanA kuLamAM janmelA saMjayane rASTrapAlIne peTe thayelA putramAMne jyeSTha, vRSa (2) kRSNane satyAne peTe thayelA putrAmAMnA eka, vRSa (3) kRSNane kAliMdIne peTe thayelA putrAmAM eka. suSake subaLa nAmanA gAMdhAra rAjAnA putrAmAM eka, zakunine bhAI. bhAratanA yuddhamAM A arjunane hAthe maraNa pAmyA hatA. / bhAra 0 A0201- 5, 60 168-1, dro0 30-10-11. bhraSaka (2) liMga dezanA bhAnuma Mta rAjAneA bhAI. ghuSakaDa bagaDAnI saMjJAvALA kazyapanA kuLamAM utpanna thayelA eka RSi. vRSakA bhAratavaSAya nadIvizeSa. vRSaketu karNInA putra, ane bhadrAvatI nAmanI strI hatI. ane vRSadhvaja paNa kahyo che. duSakAtha bhAratanA yuddhamAM maraNa pAmelA zakunine eka meATA bhAI, bhraSadaza bhAratavaSIya sAmAnya parvatavizeSa. vRSada A ane seduka banne rAnna hatA. banne nItimAmAM prItivALA ane asravidyAmAM kuzaLa hatA. vRSabhe nAnapaNumAMthI ja evuM vrata lIdhuM hatu ke brAhmaNNAne sonArUpA sivAya khIjuM ApavuM nahi, seduka rAjane A vratanI khabara hatI. eka vakhata eka RSikumAra vedAdhyayana pUru* karIne peAtAnA gurune ApavAnI dakSiNAmAM ApavA 180 bhraSadabha hAra gheADA levA seduka pAse AvyuM. seduddhe kahyuM ke tamArI icchA pramANe ApavAne mArI pAse saMbhava nathI. mATe tame vRSada rAja pAse jAo. e dharmavettA che. pachI te brAhmaNe vRSadarbhanI pAse jaIne hunnara gheADAnI yAcanA karI, tyAre rAAe ene cAbUka vaDe prahAra karyo. brAhmaNe kahyuM ke tuM mane niraparAdhIne zA vAste mAre che? ema kahIne zApa devAnI taiyArImAM hatA eTalAmAM rAjAe pUchyuM ke brAhmaNu! je tane dAna na Ape tene zApa deve e brAhmaNupaNAne ceAgya che zuM ? brAhmaNu kahe ke mane seduMke tArI pAse mekalyA ane enA kahevAthI huM dAna mAgavA AvyA chuM. pachI rAjAe kahyuM ke jene cAbUka mArIe tene niSphaLa kema kADhI mukAya ? huM tamane mArA rAjyanI AjanA divasanI saghaLI Upaja kAle savAre ApIza, khIje divase AchuM e RSikumArane hAra gheADAnI kiMmata karatAM ghaNI vadhAre evI peAtAnA rAjyanI eka divasanI Upaja ApI vidAya *. / 10 199-1-13. vRSada (2) somavaMzI anukUlepanna auzInara zibi rAjAnA pAMca putrAmAMnA meTA. ene kAI kAI ThekANe vRSAda athavA vRSAbhi paNa kahyo che tema ja zibinA putra hAvAthI ene zabda paNa kahyo che. e rAjya karatA hatA te samayamAM eka vakhata peAtAnI pAchaLa siMcANA paDavAthI bhayathI trAsa pAmeluM kabUtara ene zaraNe Avyu. rAjAe abhaya ApIne potAnI pAse rAkhyuM. thoDIvAre sicANA paNa AvyuM. ane peAtAnA zikAra - kabUtara mAMgyuM. rAjA kahe ke e zaraNe AvelAne huM tane nahi ApuM. si cANNA kahe : ThIka, jo tuM kabUtaranA bhArAbhAra tAruM peAtAnuM mAMsa Ape te huM te laIne cAlye jauM. A uparathI rAjAe peAtAnA aMgamAMthI mAMsa kApI kApIne tALavA mAMDayuM. paNa game teTaluM mAMsa mUke paNa kabUtara Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRkSadavaja bhAre thaI e palluM nIcuM ja jAya. Ama karatAM vRSabha () bhAratanA yuddhamAM marI gayelA zakuninA enA zarIranuM saghaLe mAMsa mara: thavA AvyuM bhAIomAMne eka. / bhAra0 bhI0 90. chatAM kabUtara bhAre ne bhAre thAya. e joIne ene vRSabhadevaja upara kahela vRSadhvaja te ja. zaMkA AvI ke A koI devo che. pachI eNe vRSabhA bhAratavaSaya nadIvizeSa. | bhAra0 bhI prArthanA karatAM devoe pitAnuM mULarUpa prakaTa karyuM . -32. dee rAjAne pUrvavata karyo ane AzIrvAda daIne vRSavAhana piThiyAnA vAhanane lIdhe paDeluM mahAcAlatA thayA. / bhAra- anu. 67-4, bhAga8 devanuM nAma. &0 23. vRSaNA bhAratavaSaya nadIvizeSa. vRSadhvaja mahAdevInI dhajA upara vRSabha hovAne lIdhe vRSasAyA bhAratavaSaya nadIvizeSa | bhAra0 bhI. temanuM paheluM nAma. 9-35. vRSadhvaja (2) eka rAjarSi. | devI bhAga kaM. vRSasena karNane putromAMne eka. Ane abhimanyue harAvyo hato. te bhAra0 dro 44. * ane pachIthI a0 15.0 enA putranuM nAma rathadhvaja. A rAjA ane mArI nAkhyo hato. | bhrA20 ka. 20-14. janaka vaMzamAMnA sIradhvaja janakanI pUrve thaI gayelo hovo joIe. paNa enuM nAma vaMzAvaLImAM vRSAkapi bhagavAnanArAyaNa | bhAra0 zAM0 352-24. maLatuM nathI. vRSAdabha vRSadarbha zabda juo. vRSavaja (3) vRSaketunuM nAmAntara, vRSAbhi vRSadarbha zabda juo. vRSAmitra pAMDavonA sAthamAM vanamAM rahela eka RSi. vRSaparvA kazyapathI danune thayelA dAna paikI eka, vRSTi AThamA sAvarNi manune thanArA putramAMne yayAti rAjAnA samayamAM A ja asUrane adhi eka, pati hatA. ene zarmiSThA ane caMdra ema be kanyA hatI. devayAnInI sAthe thayelA jhaghaDAne prasaMge vRSTinemi aranA putromAMne eka. yayAti rAjAne zarmiSThA paraNAvI hatI. devayAnI dRSTimAna somavaMzI purukuletpanna pAMDavavaMzanA zabda juo.) | bhAra0 A0 66-24, 72-7, kaviratha rAjAne putra. enA putranuM nAma suSeNa. 74-1, maryA. ra9, bhAga- 9-18. vRNi somavaMzI yadukuLanA sahastrAjita vaMzanA kArtavIrya rAjAne potra. madhu rAjAnA so putromAM vRSaparvA (2) naranArAyaNanA AzramamAM rahenAra jayeSTha. eka rAjarSi. | bhA20 va0 159-20, 179-7, vRSabha pAMDayadezane eka parvata. | bhAra0 va0 83-21. - vRSNi (2) somavaMzI yaduputra, krojhAnA vaMzanA vRSabha (2) magadha dezane eka sImA parvata. | bhAra sAtvata rAjAnA sAta putromAMne cothA putra. ene sa0 21 2. enI strI mAdrIne peTe sumitra ane yudhAjita ema be putra thayA hatA. vRSabha (3) somavaMzI yadukulotpanna kArtavIryananA vRSNi (3) somavaMzI yaduputra, krojhAnA vaMzanA mukhya pAMca putremAne trIje. ! sAtvata rAjAnA putra bhajamAna rAjAne tenI pahelI vRSabha (4) rAmanI senAne eka vAnara | vA0 rAtre strIthI thayelA traNa putromAMnA sauthI nAno putra. kiSThi0 sa0 410 A mArutinI sAthe sItAnI vRSNi (4) yaduputra, krojhAnA vaMzanA sAtvatanA putra zodha karavA gayA hatA. vRSNinA kuLamAM janmelA anAmitra rAjAnA traNa vRSabha (5) gokulamAM eka ge pavizeSa. | bhAga putramAMne ene nA putra te citraratha aneM bIjo 10 &0 a0 18. aphaka. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka. vRSNi 12 vedavatI vRSNa (5) eka brahmarSi, varka RSine pitA. vetrakIyagraha ekacakra nagaramAMnuM eka sthaLavizeSa. beMka dezavizeSa. | bhAga 5-6-2, bhAra A0 178-25, veMkaTa bhAratavaSaya sAmAnya parvata, hAlanI tripati. vetravatI pArivAtri parvatamAMthI nIkaLanArI nadI vegadazI rAmanI senAmAM eka vAnara, / vA. vizeSa, vAsvadezamAM yamunAne maLe che. mAlavAmAM rA0 yusa. 30. bhepAlanA rAjyamAM AvelI hAlanI beTavA vegavAna sUryavaMzI diSTakulotpanna baMdhumAna rAjAne nAmanI nadI te ja | bhAra0 bhI916. _putra. ene baMdhu nAmane putra hato. veda bada nAmanA RSinuM nAmAMtara/ bhAra A0 vegavAna (2) kazyapathI danune janmelA dAnavomAMne 378. * dhaumya RSine ziSya. eka. zAvarAjane pakSa laIne kRSNanI sAthe yuddha veda (2) brahmadevanA mukhamAMthI nIkaLelI svataH pramANa karavA Avyo hato. kRNe ene yuddhamAM mAryo hato. | vANI. enA Rpha, yajura, sAma ane atharvaNa bhAra0 va0 17-20. evA cAra bhAga kapyA che. | bhAga 3 &0 vegavAna (3) satyAne peTe kRSNane thayelA putra mAne a0 12.0A cArene anukrame Ayurveda, dhanurveda, gAMdharva veda ane sthApatya evA cAra upaveda che. veda vegavAna (4) sapavizeSa. | bhAra0 A0 57-17. brahmalokamAM niraMtara mUrtimAna hoya che. enA vaNA viMdhyAcaLamAMthI nIkaLelI eka nadI. | bhAra vibhAge pADayA hatA./bhAra0 A0 60-5; bhAga7 10 83-33; bhAra0 bhI 920. 12-6; vAyu pu. 10 ane viSNu pu. 3-3. veNuM (2) bejakapuranI dakSiNe AvelI nadI. madhukaiTabha de ene harI gayA hatA. / bhAra0 zAM veNa bhAratavarSIya nadI. kRSNaveNa nadI te ja 357-29. bhAra0 thI 9-20. veda (4) bhRgukuletpanna eka RSi. dhaumya RSine veNuM (2) saVvizeSa. / bhAra A pa-13. ziSya. enA ziSyanuM nAma uttaka RSi hatuM. veNImAdhava prayAga kSetramAMnI viSNunI mUrtivizeSa. bAhu kRSNanA pautramAM eka. viNI subdha sarSavizeSa | bhAra A0 pa7-13. vedavatI vRSadhvaja janakanA putra rathadhvaja janakane viSNujagha eka RSi. / bhAra0 sa0 4-24, dharmadhvaja ane kuzadhvaja nAme be putro hatA. temAM veNudAri kaNe digvijaya karatI vakhata enA putrane kuzadhvaja janakane tenI mAlAvatI nAmanI strInI | harAvyo hato. e eka yAdava hato ane seksaka kukhe lakSamInA aMzAvatAravALI eka kanyA avatarI. dezane adhipati hatA. e janmatAM ja vedadhvAna karyo hato mATe enuM veNumaMDaLa kaucadvIpane eka dezavizeSa. | bhAra vedavatI evuM nAma prasiddha hatuM. kuzavaja pitAnA bhI. 12-12. manamAM A kanyA viSNune paraNAvavI ema dhArIne mitI pArivAtri parvatamAMthI nIkaLatI nadIvizeSa. enAM je mAgAM Ave te pAchAM vALato. Ama gRhaya somavaMzI Ayukulotpanna rAjAnA putra yadu thatAM thatAM ke zaMbhu nAmanA asure e kanyAnuM rAjAnA putra sahastrAjitane pautra ane zatajita mAguM karyuM. paraMtu kuzadhvaje ene nA kahI. A rAjAnA traNa putramAMne madhyama uparathI e asara kuzadhvajane mArI nAkhIne tyAMthI veNA bhAratavaSaya nadIvizeSa. nAsI gaye. vedavatInuM zuM thaze ene vicAra ke vesikA bhAratavarSIya tIrthavizeSa. / bhAra0 10 darakAra karyA vagara kuzadhvajano strIe sahagamana karyuM. 82-6. Ama vedavatInAM mA ane bApa banane maraNa vetAla eka rugaNa, pizAcane adhipati. pAmyAM. e joIne pote puSkaratIrtha gaI Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vedavyAsa 13 vakhAsa ane tyAM tapa AdaryuM. A vAtane ghaNu mudata vedaRtA bhAratavaSaya nadIvizeSa. / bhAra0 bhI. thaI gaI eTale eka vakhata AkAzavANI thaI ke 917. tuM bIje janma viSNune pati pAmIza. AthI saMtoSa vedasmRti pArivAtri parvatamAMthI nIkaLatI eka nadI, pAmIne vedavatI tyAMthI nIkaLI gaMdhamAdana parvata para vedAzvA bhAratavarSIya nadIvizeSa. rahevA lAgI. e tyAM rahetI hatI tevAmAM eka vedI bhAratavarSIya nadIvizeSa. divasa rAvaNa pharate pharate tyAM Avyo. vedavatIe vedI (2) brahmadevanI zakti. AdarapUrvaka Atithya karyuM. rAvaNe ene pUchayuM vedItIrtha tIrthavizeSa. | bhAra0 va0 81-99, ke tuM kANuM che ane zA mATe tapa kare che ? veda- vedhA brahmadeva. vatIe pitAnuM saghaLuM vRttAMta ene kahyuM. e vena cakSuSa manunA prapautra ane utsuka rAjAnA pautra sAMbhaLIne rAvaNe ene kahyuM ke tuM mane paraNa. vedavatIe aMgarAjAne sunIzAnI kukhe thayela putra. e ghaNe enuM kahevuM mAnya na karyuM eTale rAvaNa ene daSTa hato mATe brAhmaNoe ene hUMkAra karIne mAro balAtkAre kheMcavA lAgyo. vedavatIe ene potAnA nAkhe. RSioe pachI enA mRtadehane maMthana karIne sAmartha vaDe stabdha karI dIdhuM ane zApa dIdhe pRthu ane arcAi e nAme joDakuM utpanna karyuM ane ke tuM AgaLa jatAM mAruM ja haraNa karavAthI putra e bene mAhamAMhe paraNAvyAM. (2. pRthu zabda juo.) ane bAMdho sahita nAza pAmIza. A sAMbhaLIne navAjatrAkSa cAla manvataraMmAne thaI gayelA rAvaNa laMkA pAchA gaye; ane vedavato pate gAgni bAvIsamo vyAsa. (vyAsa zabda juo.) vaDe baLI mUI. bIje janma A ja sItA rUpe dhakaka merunA karNikAparvatamAM eka. rAmanI strI thaI, jenuM haraNa karavAthI rAvaNa kuLa vikaNini trIjA bhagunA kuLamAM utpanna thayela RSi sahita nAza pAme. | vA0 rAva uttara0 sa17; kaNeya bIjA kazyapanA kuLamAM utpanana thayela devI bhAga- 9 &0 a0 15-16. RSivizeSa. vedavyAsa vyAsa zabda juo. vikana sUryanA maMtrabhAva vaDe janmela hovAthI vedazira bhAratavaSaya tIrthavizeSa. karNanuM paheluM nAma. vedazirA svAyaMbhuva mavaMtaramAMnA bhaguRSinA putra kartA kArtavIrya rAjAnA putromAMnA ekanuM nAmAMtaravidhAtAne pautra ane prANu RSine putra. bIju nAma. vedazA (2) svAciSa mavaMtaramAM thaI gayelA vaikuMTha revata mavaMtaramAM thayelA viSNunA avatAranuM saptarSimAM eka.. nAma. viSNune vakuMTha kahevAnuM e ja kAraNa haze. vedazirA (3) revata mavaMtaramAM thaI gayelA vaikuMTha (2) vaikuMThe nirmANa karela laka. satyalekamAM saptarSimAMnA ekanuM nAmAMtara. veza (4) kRzAzva RSine dhiSaNAne peTa thayelA vakaMThaka9pa cAlu brAhmamAsane bAvIsamo divasa (4. putro paikI eka, ka95 zabda juo.). vidazeraka tagaDAnI saMjJAvALa vasiSTha kuletpana eka vikRtigAlava ekanI saMjJAvALA vivAmitranA kuLamAM utpanna thayela RSi. RSi. vikalava traNanI saMjJAvALA vasiSThakulamAM utpanna vedakata uttama savaMtaramAM devavizeSa | bhAga thaelo RSivizeSa. 8-1-24. khAnasa vAnaprasthAzramamAM aNakheDayuM dhAnya khAIne vidatI tamasA nadInI dakSiNe AvelI nadIvizeSa. rahenArA RSionuM sAmAnya nAma. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaigAyana 184 vAghadha gAyana tagaDAnI saMjJAvALA bhRgukuLane eka RSi. dUryazikhara parvatavizeSa bhAra0 va0 87-7. vaicitravIrya dhRtarASTra, pAMDu ane vidUranuM sAmAnya vaideha nimi rAjAnA vaMzajonuM nAma. nAma, videha (2) brAhmaNIne peTa vaizyathI utpanna thayela vaijyabhUta traNanI saMjJAvALA bhagukulatpanna eka chokarAnuM sAmAnya nAma. RSi. vidaharAta vizvAmitra kutpanna eka RSi. vijayaMta kSIrasamudramAM eka parvata. e parvata vaidehA dezavizeSa / bhAra0 bhI 9-57. upara brahmA ekAtamAM rahetA hatA / bhAra0 zAha vaidehI videha rAjAnI kanyAonuM sAmAnya nAma. 360-0. sItAne lagADeluM vadhAre prasiddha che. jayaMta (2) indranA mahelanuM sAdhAraNa nAma. vaidyanAtha bharatakhaMDastha kSetravizeSa. vaijayaMta (3) nimi nAmanA rAjAnI nagarI. AgaLa vaidyuta ekanI saMjJAvALA himAlayanA kailAsa zikharanI jatAM A ja nagarInuM nAma niminA putra mithinA vAyavya AveluM zikharavizeSa. nAma uparathI mithilA paDayuM hatuM. vaidyuta (2) bharatakhaMDamAM dakSiNa bhAgamAM Avela vaijayaMta (4) indranI dhajAnuM nAma, eka parvata. jayaMta (5) timidhvaja rAjAnI nagarInuM nAma. vaidhRtA dharma sAva imavaMtaramAMnA viSNunA avaA nagarI dakSiNamAM daMDakAnA dezamAM AvI hatI. tAranI mAtA. vaijayaMti kImatI matI, mANeka, nIlama, zani ane vaidhRti tAmasa mevaMtaramAMnA devanI mAtA. hIrAnI banelI viSNu bhagavAnanI mALA. ' manvantaramAM svargamAM thanAra vaiSNava ekanI aMka saMjJAvALA vizvAmitra kuLatpanna idra eka RSi. vanya tagaDAnI saMjJAvALA bhRgukuLatpanna RSi. vitaraNa yamaloka saMbadhI nadIvizeSa. nya (2) venakuLAtpanna rAjarSi pRthu cakravatI | vaitaraNI (2) viMdhyAcaLamAMthI nIkaLI kaliMga dezamAM bhAra0 sa0 8-ra0, 10 188-5. thaIne pazcima samudrane maLanArI nadIvizeSa | bhAra0 vIja kuhunA vaMzajo vaibheja kahevAtA. Amane sa0 9-24, va0 81-84, 83-6; u0 109-14, gADIo ane bhArabaradArI jAnavarane upayoga bhI 9-34, orisA prAntamAM kaTakanI pAsenI khabara na hato. teo tarApAmAM besI musApharI betraNa nadI te ja. karatA evuM mahAbhAratamAM che. trikapivana ekacakA nagarI pAse AveluM vana- vabhrAja kumuda parvata uparanA eka vananuM nAma / bhAga vizeSa. e vanamAM bakAsura rahetuM hatuM. 5 40 40 16. vaidarbhI bhAratavarSIya nadIvizeSa. vaibhrAja (2) sarayU nadIne tIre AveluM vanavizeSa | vidarbha vidarbha rAjAnI kanyAonuM sAmAnya nAma.masya0 a-120. A nAma le pAmudrA, rukimaNa ane damayantIne vyAja (3) vibhrAja rAjAnA putra nI pa rAjAnuM sAdhAraNa rIte lagADavAnI rUDhi che. bIju nAma. vaidarbha (2) sagara rAjAnI patnI kezinInuM nAmAMtara. mRgaya bIjA kazyapakuLAtpanna RSivizeSa. ene sATha hajAra putra hatA / bhAra0 10 105-10. viyApadya vyAdhrapAda RSinA kuLamAM thayelA eka diza zatrughAtI rAjAnuM nagara / vArA uttara0 brAhmaNanuM nAma sa. 108. haiyAdhrapadya (2) virATarAjAne tyAM yudhiSThira gayA virya mekaNikA parvatamAM eka. tyAre pitAnuM nAma kaMka tema ja vaiyAdhrapadya kahyuM Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAsaki 185 dIzapAyana hatuMbhAra0 vi03-11. vaiyAdhrapadya eTale vAghanA rIte enI racelI smRtine "manusmRti' kahe che. keTalAka cAmaDAthI jene ratha maDhelo che te. kALa paryata Ane saMtati nahotI tethI ene vaiyAsaki zukrAcArya vasiSThane ISTi karavAnuM kahyuM. vasiSTha Rtvije pAse ra5rAyaNa trIjA aMgirAkuLamAM thayelA eka RSi. mitrAvaruNa ISTine AraMbha karAvyo. te vakhate vorA bhAratavarSIya nadIvizeSa. mananI strI zraddhAe e yajJanA hatA(yajJa karatI vairAja cAkSuSa mavaMtaramAMnA viSNunA pitA. vakhata pUrva dizAmAM besanAra Rvija)ne potAne hArAja (2) e nAmanA pitaravizeSa. enI mAnasa dIkarI thAya evI IcchA jaNAvI. Ama thavAthI kanyA menA, te himavAna parvatanI strI hatI. manune putra ne thatAM putrI thaI. A IlA nAmanI vairAjakalpa cAlu kalpa pUro thayA pachI besanAre putrIne vasiSTha manunI prArthanA uparathI puruSatva kalpa (4. ka9pa zabda juo.) ApyuM. te ila rAja thayo. (Ila zabda juo.) rATa virATa rAjAne putra. vizeSa karIne uttarane pitAne putra thAya e hetuthI manue yamunAnA e nAme kahevAnI rUDhi che. jaLamAM UbhA rahI tapa karyuM. e vegathI ene rATI virATa rAjAnI kanyA, uttarA te ja | bhAra0 ivAku, ga, zaryAti, diSTa, dhRSTa, karuSaka, narikhaMta, A0 1-139. pRSadha, nabhaga ane kavi ema dasa putro thayA / bhAga vacana virecana daityane putra bali te. 9, aM0 a0 1, vena, pRSaNa, narizcaMta, nAbhAga, dvarecati virocana datyane putra bali te. ivAku, kAruSa, zaryAti, IlA, pRSadha ane nAbhAgavaileya bagaDAnI aMka saMjJAvALA atrikulotpanna ziSTa nAmanA daza putro hatA ema mahAbhAratamAM eka RSi. che / bhA20 A0 75. ene nAbhAga ane vasumAna vivaza5 bagaDAnI saMjJAvALA kazyapakuLamAM utpanna nAmanA be dIkarA hatA ema jaNAya che. paraMtu thayele eka RSi. upara jaNAvelA dasamAMthI keInAM e nAma haze dIvasa tragaDAnI saMjJAvALA bhagukuLane eka RSi. ema lAge che. matsyapurANumAM vaLI manunA dIkarAvaivasvata vivasvAna Adityane utpanna thayelA onAM nAma taphAvatavALAM maLI Ave che. chatAM zrAddhadeva, yama ane zani e traNenuM sAmAnya eTaluM te nakkI che ke e nAma upara jaNAvelAM rIte nAma. putrAnAM ja haze. vaivasvata manu vivasvAna Adityane tvaSNu prajA- A mavaMtaramAM svargamAM vasu, rudra, Aditya, patinI dIkarI saMjJAne peTe thayelA be putromAMthI vizvedeva, marudgaNu, azvinIkumAra ane Rbhu pRthvI para je manuM thayuM te (juo zrAddhadeva.) pUrva evA sAta tarehanA deva che. Rbhune badale matsyakalpamAM e satyavrata rAjA hatA. (1. satyavrata zabda purANamAM "sAdhyadeva' evuM nAma ApyuM che. A juo.) eNe badarIvanamAM dasa hajAra varSa sudhI sivAya bIjo taphAvata nathI. saMkhyA to temAM paNa tapa karyuM hatuM / bhAra0 vana a. 180-pa3. * sAtano ja che / matya a0 9.0 A mavaMtaramAM cAkSuSa mavaMtara pUre thavAnI saMdhimAM ja utpanna kazyapa, atri, vasiSTha, vizvAmitra, gautama, jamathaI te mavaMtara besatAM ja manu thaye bhAga- 8-13. dagni, agni ane bharadvAja e saptarSi che. temAM * enI sattAnA A kALane vaivasvata manaMtara kazyapa vaDe aditIne paTa vAmana nAmane viSNune kahevAmAM Ave che. enI gaNanA maMtradraSTAmAM thatI avatAra thayo hato. vAmane baline pAtALamAM hovAthI e hAlane Adya 'skRtikAra che. sAdhAraNa cAMpIne idane sahAyatA karI hatI | bhAska. 8-13 24. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zapAyana zvAnara vaizaMpAyana cAlu manvantaranI pahelI cokaDImAMnA vagara pita himavAna parvata para jayAM ene putra dvAparayugamAM svAyaMbhU nAmane pahele vyAsa thaye uttama kSene hAthe maraNa pAme tyAM gaI. enuM hato, tenA cAra ziSya pikI saMpUrNa yajurvedanuM paNa yakSone hAthe mRtyu thayuM. uttAnapAda-putra adhyayana karanAra ziSya. e yAjJavalkaya RSine dhruvane A vAtanI jANa thatAM pote hiMmavAna parvata mAmo thato hate. yAjJavalkaye yajadanI eka pramukha para gaye, yakSone saMhAra karyo. khuda kubera paNa zAkhAne abhyAsa AnI pAse kareluM hovAthI e laDavA AvyA hatA. tenI sAthe ghera yuddha thayuM. vaizaMpAyanane ziSya paNa hato ane bhANeja paNa (dhruva zabda juo.) thatA. yAjJavalkaya pAsethI vaizaMpAyane ja veda taittirIya enI sabhA suMdara heI nAradAdi moTA moTA zAkhA) pAchI lIdhA hatA. (yAjJavaka9ya zabda jAo.) RSio tyAM satata AvatA. nalakubera te Ane vazaMpAyana (2) cAlu manvantaramAM cAlu aThThAvIsamI putra thAya. nArada ane yudhiSThiranA saMvAda parathI ke cekaDImAM thayelA kRSNadvaipAyana nAme aThThAvIsamAM jaNAya che ke e adyApi uttara dizAne adhipati vyAsanA cAra ziSyomAMne bIje ziSya. A che. A uparathI ene "rAjarAja' evuM biruda taittirIya zAkhAnuM adhyayana karanAra hatA. ItihAsanAM maLyuM che. e kadI kadI himavAna parvatanA kalAsa bahu suMdara vyAkhyAna ApanAra tarIke A zikhara para rahe che. mAnasottara parvata paranI vibhAprasiddha che. varI nAgnI enI mukhya nagarI che. vizALa vaizAlika zabda juo. vaizravaNa (2) cAlu manvantaranA pulatya RSinA vaizAli tragaDAnI saMjJAvALA aMgirA kuLane patra vizravAne temanI strI bharadvAja kanyA devavaNinI eka RSi. kukhe thayele putra. ene rudanA pratApe prathama laMkA vezAlika sUryavaMzI vizALa rAjAnA kuLamAM janmI nagarI rahevAne maLI hatI tema ja eka svarachAgAmI vizALI nagarImAM rAjya karanAra saghaLA rAjAo. puSpaka nAmanuM vimAna maLyuM hatuM. e rAvaNa, vaizya kauzika RSine ziSya. kuMbhakarNa ane vibhISaNane oramAna bhAI thata hatA. rAvaNa rAkSasAdhipati ane A yakSAdhipati vizyaputra dhRtarASTraputra yuyutsu. kahevAte, e uparathI ja enuM kubera nAma paNa vizaMbhaka devonuM vanavizeSa. paDI gayuM hoya ema jaNAya che. adhyAtma rAmAvizravaNa svAyaMbhuva manvantaramAMnA pulatyanA putra yaNamAM Ane dhaneza kahyo che, paNa te saMbhavita vizravA RSine putra. enI mAnuM nAma ge hatuM. nathI. AgaLa jatAM rAvaNa baLavAna thaIne laMkAmAM enI AkRti bhayaMkara che. tethI ene kubera (phUDa) rahevA lAge tyAre ANe himAlayanA kailAsa kahe che, paNa enuM mukhya nAma sema hatuM. enI zikhara upara alakA nAmanI nagarI vasAvI pote strInuM nAma Rddhi. kalpanA AraMbhathI ja uttara tyAM rahyo. rAvaNe enI pAsethI laMkA tema ja dipALa hevAthI uttara dizAnuM saumyA evuM puSpaka vimAna laI lIdhAM hatAM. enA maMtrInuM paDeluM nAma haju cAle che. e saghaLA vakSane nAma prahAsa hatuM. ene gau, puSkara, zuka, prauSTapada, adhipati ane devene dhanAdhyakSa che. enuM kubera maNibhadra, pUrNabhadra, maNimAna, maNikaMdhara, maNibhaMDArI nAma jANItuM ja che. bhUSa ityAdi aneka anucaro che. te vA0 rA0 uttara uttAnapAda putra dhruvanI sAthe Ane jabaruM yuddha sa0 15-23: devI bhA. dvAdaza0 a0 10; bhA. thayuM hatuM. dhruvane oramAna bhAI uttama yakSone vana a0 257. hAthe marAyo hato. enI sAvakI mA pitAnA vaizvAnara zAMDilya gotrane eka RSi, prANImAtranA putranA mRtyunI khabara jANatAM dhruvane jaNAvyA zarIramAM rahIne anna pAcana karanAra ane jenA Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvAnara 187 yoga vaDe devane vaizvadeva saMbaMdhI ana maLe che e yuddhamAM ene sAtyakie mAryo hate. | bhAra dro agninuM devatAva Ane heya ema jaNAya che. 107 31. kemake e agnine zAMDilyanetrI kahyo che. vyAdhradatta droNAcAryo mArela pAMDava pakSane eka zvAnara (2) prANImAtranA zarIramAM rahIne anna pAMcALa. / bhAra0 0 16-49, u0 171-19. pAcana karanAra ane nityayajJa--vaizvAnara saMbaMdhI vyAdhradatta (2) mAgadhaputra eka kSatriya. ene anna devane pahoMcADanAra agni. vizvAnara sUrya- sAtyakie mAryo hato. te bhAra0 0 1 07-31. ne putra. vyAdhrapada eka RSi, vasiSThathI utapanna thayela. , vaizvAnara (3) e nAmane eka dAnava jene upa- bhAra- anu. pa330. dAnavI, hayazirA, pulamAM ane kALakA nAmanI vyAkhrapAda vasiSTha kuLatpanna eka RSi. ene cAra kanyA hatI. upamanyu ane dhaumya nAmanA be putra hatA. te bhAra0 davAnari eka brahmarSi. (3. bhUgu zabda juo.) anu. 45-26-06. vaiSNavI viSNunI zakti ane saptamAtakA paikI eka vyAna zarIranI aMdaranA paMca prAmA eka. vauSNavajavara viSNunuM astra. | bhAga 10-63-23 vyAsa parAzara ane matsyagaMdhA-satyavatIne putra, tauSNavapada viSNupada. bhAga 4-13-16. kRSNadvaipAyana - vedavibhAga rtA thaI gayelA cha manaM. vauSNavAsa viSNunuM astra. taramAM te je che te che, paraMtu cAlu manvetaramAM vaihAyasI bhAratavarSIya nadI vizeSa. te tenA dareka cekaDIne dvAparayugamAM eka auhAra magadha dezanA sImA parvatemA eka. / bhAra0 eka vyAsa thaI gayo che. vyAsa eTale vedavistAra sa0 21-2, karanAra. vedamAM thayelI (je thaI hoya te) avyauhInari traNanI saMjJAvALA bhRgu kuLatpanna vasthAne vyavasthita karavI e ja enuM kartavya. eka RSi. svayaMbhU, prajApati, uzanA, bahaspati, savitA, hili RSivizeSa. / devI bhAga 11 4 esa. mRtyu, madhavA, vasiSTha, sArasvata, tridhAmA, trivRSa, vauli traNanI saMjJAvALA vasiSThakuLatpanna eka RSi. bhAradvAja, aMtarijha, dharma, tracyANa, dhanaMjaya, vauSaDi traNanI saMjJAvALA aMgirAkuLane eka RSi. medhAtithi, vratI, atri, gautama, haryAbhA (enuM vyadhAgha traNanI saMjJAvALA bhUrukuLane eka RSi. bIju nAma uttamAM paNa che), navAjabrajAkSa, vyadhyazva eka rAjarSi. somanyUSAyaNa, tRNabiMdu, bhArgava, zakti, jAtukarNa vya% eka rAjarSi. ane (parAzara putra) kRSNadvaipAyana - ATalA vyAsa baeNsa bagaDAnI saMjJAvALA saihikayo paikI eka. thaI gayA che ane have ogaNatrIsamI cekaDImAM vyAdha eka yakSavizeSa. (1. nabhasya zabda juo.) droNAcAryane putra azvatthAmA vyAsa thaze. (kRSNaA yakSa bhAdrapada mAsamAM sUryanA samAgamamAM pAyana zabda juo. temaja azvatthAmA zabda rahe che. paNa) | devI bhAga 1 &0 a0 4. vyAdha (2) vAgha prANanI AkhI jAti. emanI yuSitAdha semavaMzane eka rAjA ene kAkSIvatI utpatti kopAnI putrI zArda lAthI thaI. je saMbaMdhe bhadrA nAmanI strI hatI; ane zAva, madra, vagere juo. | bhAra0 A0 6. sAta putro hatA. vyAketu bhAratayuddhamAM koNe mArele pAMDava pakSane vyAsavana eka kSetravizeSa. / bhAra0 va0 81-93. eka rAjA. / bhAra0 karNa a0 51-46-47. vyAsasthalI eka kSetravizeSa. / bhAra0 va0 81-96 vyAdhaketu (2) duryodhana pakSane eka rAja kumAra, bhRSTa uttAnapAda vaMzanA puSyAne devAne peTa Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 zakuMtalA thayelA traNa putromAM kaniSTha puSkariNIne peTe ene zaka semavaMzI yadukuletpanna ugrasenanA nava putrasarvatejasa nAmane eka putra thayA hatA. mAne pAMcamo putra. vyapha bhAratavaSaya dezavizeSa / bhAra0 bhISma zaka (2) e nAmane eka yAdava. 90-61, zaMka (3) satyAne peTe kRSNane thayelA dasa putra mAne vyaDhora dhRtarASTranA so putremAne eka. / bhAra0 eka. A0 131-14. zakukaNa zivanA pArSadagaNAmAMne eka. buDho dhRtarASTranA so putromAM eka. / bhAra0 A0 zaMkukarNa (2) kAzImAMnuM eka sthaLavizeSa. 68-105. kukarNa (3) rAvaNanI azoka vATikAne rakSaka, eka vyoma somavaMzI yaduputra koSTAnA vaMzamAM jayAmadha rAkSasa | vA. rA0 suMda0 0 18. kuLamAMnA kaMtha vaMzamAM janmelA dazAha rAjAne zaMkukaNezvara bhAratavarSIya eka tIrtha. putra. ene kaI kaI jagAe dAzAha paNa kalyo zakuMta vizvAmitra RSinA putromAM eka bhAra0 che. ene jImUta nAme putra hate. anu. 1-50. vyoma (2) vyomAsura zabda juo. zakuMtalA vizvAmitra RSine menakAne peTe thayelI vyomAsura mayAsuranA vaMzane eka asura. ene putrI. menakA ene mAlinI nadIne tIre mUkIne kRSNa mAryo hate. | bhAga 10 40 a0 37. svarge gayA pachI tyAM pAse rahenAra kaNva RSivraja mathurAnI pAse Avelo govALanA adhipati e ene dIThI. kArava ene pitAnA AzramamAM laI naMdarAjAne nesaDe / bhAga 10 40 50 11. Avyo ane ene ghaNA vahAlathI ucherI. kave gata cahyuM ane navalAne putra. / bhAga- ka-13-14. ene dIThI te pahelAM zakuMta pakSIoe enuM rakSaNa vratI cAlu manvantaramAM thaI gayele aDhAramo vyAsa. karyuM hatuM; te uparathI enuM nAma zakuMtalA pADayuM. (vyAsa zabda juo.) zakuMtalA dhIre dhIre moTI thatAM pite asarAnI rAteya semavaMzI purukuLatpanna raudra rAjAnA dasa putrI hevAthI ghaNuM svarUpavAna nIkaLI. putro paikI navamo putra. eka samaye ka nityAnuSThAna karavA nadI tIre gayA haze, tyAre somavaMzI purukuLane duSyata rAjA za mRgayA karatA karatA tyAM AvI caDayo. paraMtu zaka bhAratavaSIya deza. indraprasthanI pUrva ane AzramamAM kaI dIThuM nahi. eTale bahAra UbhA rahI, pazcimane ema enA be bheda che / bhAra0 sa. 78 "AzramamAM kayuM che ? ema pUchatAM te sAMbhaLI 99; bhISma 9-45. zakuMtalA bahAra AvI. duSyatanuM Azcarya joIne zaka (2) upara kahelA zaka dezanA rahevAsIo. A kaI rAja che ema jaNane zakantalAe ghaNI zakaTAsura kaMsane anucara eka rAkSasa. kRSNane namratApUrvaka enuM Atithya karyuM. AtithyathI mAravAnuM bIDuM jhaDapI e gokuLamAM gayo hato ane saMteSa pAmIne ane enA svarUpathI meha pAmyA gADAnuM rUpa dhAraNa karIne paDI rahI lAga jotA hovAthI pANI vagere pIdhA pachI zakuMtalAne pUchyuM hatA, paNa pote ja kRSNane hAthe maraNa pAme. | ke tuM kenI kanyA che ? zakuMtalAe dhIrethI maryAdAbhAga daza0 a0 12. pUrvaka uttara dIdhuM ke kavanI kanyA chuM. duSyata zaMkara kalyANakArI deva-ziva. manamAM vicAravA lAgyo ke huM te jANuM chuM ke zakara (2) agiyAra rudromAMnA Izvara nAmanA rada karva brahmacArI che. mAruM mane svAbhAvika rIte bIju nAma. A kanyA tarapha AkarSAya che. mATe jarUra A emanI Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakuMtalA 189 zani putrI nathI. e kSatriya kanyA hevI joIe. eNe rAjA sabhAmAM beThA hatA. ziSya emane laIne pharIthI zakuMtalAne pUchyuM ke mane kharuM kahe ke tuM sabhAmAM gayo ane rAjAne kahyuM ke tArI strI ane ke nI kanyA che? te uparathI karvane keI RSine putrane saMbhALa. Ama soMpI ziSya pAcho vaLyo. kahetAM sAMbhaLyA hatA te hakIkata zakuMtalAe kahI. ziSyanA gayA pachI zakuMtalAe rAjAne vaMdana karyuM, e sAMbhaLIne duSyatane ghare harSa thaye, kemake enuM ane kahyuM te vacana ApyuM hatuM tema huM tArA mana e kanyAmAM parovAI gayuM hatuM. putrane laIne AvI chuM. mATe mAre ane ene pachI duSyate ene kahyuM ke mArI IcchA tAruM aMgIkAra kara. enuM bhASaNa sAMbhaLIne duSyata rAjAe pANigrahaNa karavAnI che. tArA manamAM zuM dhAre che ? ene oLakhI; paraMtu lokalajajA vaDe upara uparathI zakuMtalAe kahyuMH Apa kahe che te mATe mAnya che, kahyuM ke tuM koNa che ? ane kenA putrane aho paNa karavuM pAse Ape mArI mAgaNI karavI te ThIka. A che ? e sAMbhaLIne zakuMtalAe krodhAviSTa rAjA ghaNe kAmAtura thaye hato. te enuM A kahevuM thaIne maryAdApUrvaka rAjAne ghaNe vInavyo, paNa sAMbhaLe ja nahi. te uparathI zakuMtalAe pitAne duSyata enuM besavuM sAMbhaLe ja nahi. zakuMtalA je putra thAya tene huM rAja ApIza evuM kabUla sakheda vicAra karatI hatI ke have zuM karavuM, karAvI tenI sAthe gAMdharva lagna karyuM. zakuMtalAne eTalAmAM AkAzavANI thaI ke rAjA, A tArI strI samAgamanA phaLarUpa garbha rahyo. duSyata pachI pitAne ane tAro putra che; tene aMgIkAra kara. rAjAe nagara jatI vakhate ene vacana Apato gayo putra sahita zakuMtalAne aMgIkAra karyo. rAjAe ke huM thoDI mudatamAM ja pAlakhI vagere mokalI tane sabhAsadone kahyuM ke meM to ene tarata ja oLakhI teDAvI laIza. hatI paNa tamArA badhAnA manamAM Ave ke meM rAjAnA gayA pachI thoDIvAre ja ka RSi aparicita strIne rAkhI lIdhI, evA apavAdanA AzramamAM AvyA. zakuMtalAne RSinI AgaLa bhaye huM ema bolyo hato. have huM ene ane AvatAM lAja AvavA mAMDI; paNa kave aMtardaSTi mArA putrane aMgIkAra karuM chuM. pachI putra sahita vaDe enA rAjAnI sAthenA lagnanI vAta jANIne zakuMtalAne aMtaHpuramAM laI gayA. putra bharatane ene abhaya ApatAM kahyuM ke tane kene ApavI e upanayana vagere saMskAro karyA. thoDe kALe bharata mane phikara thayA karatI hatI, te anAyAse dUra thaI rAjakAryabhAramAM pAvaradhA thaye joIne ene yuvarAjaAthI mane ghaNo AnaMda thayo che. A sAMbhaLI te pada ApI abhiSeka karyo / bhA0 A0 95-18; nirbhayapaNe kavanI pAse AvI. pachI pUrNa mAse 28-100, ene putra sAMpaDaye. e putra enA pitAnA jevo zani danuputra dAnavamAM eka, enA putranuM nAma ja ghara ane capaLa hatuM. jema jema moTo thato vRkAsura / bhAga 10 40 50 88. gayo tema tema vAgha vagere prANIone pakaDI pakaDIne (2) hiraNyAkSanA cAra putromAMne bIje. AzramamAM bAMdhavA lAgyo. RSie enuM nAma bharata zakuni (3) samavaMzI yaduputra koSTAnA vaMzanA pADyuM hatuM paNa enAM A lakSaNo parathI enuM vAgha kuLamAM thayela dazaratha rAjAne putra. enA "sarvadamana evuM nAma pADyuM ane have Ane putranuM nAma karaMbhi rAjA. ahIM AzramamAM rAkhavo na joIe ema dhArI putra zani (4) gAMdhAra dezAdhipati sabaLa rAjAne putra. ane zakuMtalAne pitAnA ziSyanI sAthe duSyatane gAMdhArIne bhAI. e dhRtarASTrane sALa ane kauravone tyAM hastinApura ravAnA karyA. mAma thatuM hatuM. sabaLa rAjAnI pachI e ja putrane laIne zakuMtalA hastinApura gaI te veLA rAjyAdhikArI thaye hatA. e svabhAve ghaNuM ja duSTa zAka Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zani 190 hatA ane vrata ramavAmAM kapaTa karavAmAM ekko hatA. eNe ghata ramIne pAMDavAnI badhI sa`patti durgaMdhanane jItI ApI pAMDavAne vanamAM kADhayA hatA. bhAratanA yuddhamAM e durgaMdhana pAse hatA. enuM maraNu saha. devane hAthe thayuM hatuM / bhA zakya a0 27- 600 ene ulUka nAme putra hatA jene sahadeve bhAratayuddhamAM mAryA hatA. vRSaka, bRhadbaLa, acaLa, zarabha, subhama, vibhu, bhAnu, datta, gaja, gavAkSa, ca vAna, Aya ane zuSka vagere enA bhAIo hatA. / bhAra. A0 201, droNu0 300-158, bhI-9-30. zani (5) savizeSa | bhA. A0 54-16. zani (6) skande utpanna karelA grahe| paikI eka ska graha / bhA0 10 230-26, zakurAmA kakkunA nAgaputrAmAMne eka. za'kRziprA nRtrAsuranA anuyAyI eka asura. zazirA kazyapa ane nunA putra, indra ane vRtranA yuddhamAM A hatA. / 6-6-30; -10-19, zaMkuzirAdhara danaputra dAnavAmAMnA eka zakti trIjA vasiSTha RSine mATeA putra, visaSTha kuLamAM A eka maMtradraSTA hatA. mASapAda rAjA vasiSThanA se| putra khAI gayA temAM A paNa maraNu pAmyA hatA. enI strI adRzyaMtI enA maraNakALa garbhiNI hatI tene pAchaLathI parAzara nAme putra prasavyA. A parAzara te cAlu manva Mtarane chavvIsame vyAsa ja ema kahevAya nahi, kAraNu rAma cAvIsamI cekaDImAM thayA ane kalmASapAda rAjra rAmane pUrvagAmI hAi maraNa pAmyA hatA. tene putra chavvIsamI cAMDImAM heAya e asaMbhivata che, zakti (2) cAlu manvantaramAMnA chavvIsame vyAsa. (vyAsa zabda jue.) e aMgirAkuLamAM janmyA hatA. zaMkhacUDa zajita rAvaNuputra indrajitanuM nAmAntara, zakradeva kaliMga dezAdhipati bhAnumaMta rAjAnA putra, bhAratanA yuddhamAM bhImasenane hAthe maraNu pAmyA hatA / bhAra0 bhau0 54-34. zakraprastha indraprasthanuM nAmAntara. zaMkha uttama nAmanA trIjA manvaMtara mAMhyalA saptaRSiemAMnA eka. likhita RSinA bhAI zaMkha te A nahi. te judA che. zaMkha (ra) nuputra dAnaveAmAMnA eka. za`kha (3) varuNalAka mAMhyalA eka asura. zaMkha (4) kuberanA nava nidhimAM eka. zaMkha (5) likhita RSine bhAI ( za Mkha likhita zabda jue.) za`kha (6) merunI taLeTIe AvelA pa tAmAMne eka pata. zaka indranuM eka nAma. zakra (2) bAra AdityAmAMnA hAlanA pUM digdhALa -Aditya te / bhAga0 6, ka'0 0 18; bhAra0 A 66-15, zaMkha (7) pUrva matsyAdhipati virATa rAjanA khe putrAmAMnA mATA putra /bhAra0 0 171-15, Adi. 201-8, sa0 7-11-69, virA0 21-18, virA0 34-24, bho0 82-230 e bhAratanA yuddhamAM pAMDavanA pakSamAM hatA ane droNAcArya ne hAthe maraNa pAmyA hatA. za`kha (8) eka savizeSa / bhAra. A0 35-8, 30 13-12. zakhacUDa rAmanI senAne eka vAnara/ vA0 250 uttara. sa0 40, zakhacUDa (2) vipracitti dAnavane pautra ane dabhAsuranA putra, eNe aigISavya RSinI pAsethI viSNunA maMtra laine puSkaratIrthamAM anuSThAna karyuM" hatu. e anuSThAna pUruM thatAM brahmadevanI AjJAthI badarIvanamAM tapa karanArI tulasI pAse gayA. A tulasI dharmadhvaja rAjyanI tenI bhAryA mAdhavIne peTe janmelI putrI hatI. viSNunI prApti sAru e tapa karatI hatI. zaMkhacUDa tyAM gayA eTale e bannemAM prema thatAM tulasI ene ja varI, AmaLa jatAM peAtAnA tapane prabhAve karIne zaMkhacUDe saghaLAMne adhikAra laI pAte rAjya karyuM, peAtAnA Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaMkhacUDa 191 zaTha adhikAra naSTa thavAthI devoe enI sAthe yuddha hatAM. banne bhAI maLIne, besIne kAMi vAtacIta karyuM. e yuddhamAM zaMkhacUDane parAbhava nathI thatA tevuM karatA hatA. tevAmAM zaMkhanI daSTi likhite teDI joIne viSaNu zaMkhacUDanuM rUpa dhAraNa karIne tulasI ANelAM phaLa upara paDI. eNe likhitane pUchayuM ke pAse gayA. huM saghaLA devAno parAbhava karIne A kaLa te kayAMthI AgyAM ? liti Avyo, kahIne emaNe tulasInI sAthe gamana karyuM. tamArA bAgamAMthI. e sAMbhaLIne zaMkhaRSie kahyuM enuM pativrata naSTa thavAthI raNabhUmi para zaMkha- ke mane pUchayA vagara teM A phaLa lIdhAM mATe e cUDanuM tatkALa maraNa thayuM. A kharI hakIkata tulasIne corI thaI. mATe tuM sudyumna rAjA pAse ja ane jaNAtAM je ke pitAne viSNu para prIti hatI te paNa A aparAdhanI sajA tane pitAne karAvI le. tethI temane zApa dIdho ke tame paththara35 thaze. gaMDakI likhita "bhale' ema kahIne rAjA pAse gaye. te nadImAM thatA kALA goLa paththara rUpe viSagu pUjAya. je karyuM hatuM te rAjane nivedana karyuM ane mane che, e prasiddha che. te devI bhAga aM aH zikSA kare ema vinaMtI karI. rAjAe kahyuM ke 17-25.. tame tamAro aparAdha svamukhe mArI pAse AvIne zaMkhacUDa (3) kuberane eka anucara, zApe karIne jAhera karyo mATe tame doSarahita che. paraMtu likhita rAkSasoni pAmela che. A vRMdAvanamAM gayo hate. RSi A vAta sAMbhaLe ja nahi. e te sajAnI keTalIka gepIeAnuM haraNa karIne jatAM kRSNane hAthe ja mAgaNI kare. e uparathI rAjAe sajA tarIke maraNa pAmyA hatA | bhAga 10 ska, a0 34. enAM bane kAMDAM kapAvyAM. likhita RSi tyAMthI zaMkhacUDa(4)pAtALane nAgavizeSa/bhAga pa-24-31. pAdharA pitAnA bhAI pAse AvyA; ane pitAnAM zaMkhatIrtha bhAratavaSaya tIrthavizeSa / bhAra0 kAMDAM batAvIne kahyuM ke huM sajA pAmI Avyo, te za0 38-18. batAvavA Avyo chuM. zaMkhe saMtuSTa thaIne kahyuM ke zakhapada bIjA svArociSa manune putra bhAra0 zAM bahu sAruM karyuM. have jAo, bAhudAmAM snAna karIne 357-37. ene svAciSa manue pite vidyA ahIM vahelA Avo. likhita RSi nadImAM nahAvA bhaNAvI hatI. bhUmi upara je manuSyajAtIya cAra paDayo. nahAtI vakhate tarpaNa karavuM paDe che enuM digdhALa che temAM A dakSiNa dipALa che. smaraNa thatAM pitAnA hAtha tarapha jovA lAgyA te zaMkhapAla kahunA peTe janmelA nAgamAMne eka kapAyelAM kAMDAne badale hAtha pUrvavata thaI gayelA ! zaMkhapaNa eka sapavizeSa | bhAra A0 35-13. A vAtanI sudyumna rAjAne khabara paDatAM tene paNa zaMkhamukha eka sapavizeSa / bhAra A0 35-11. ghaNe AnaMda thayo. kAMDAM kapAvyA pachI brAhmaNane zakhamekhala eka brahmarSi | bhAra0 A0 82-4. AvI sajA karyA badala ene ghaNo kheda thatA hatA. zakhalikhita zaMkha ane likhita e be RSio zaMkhaRSine paNa AnaMda thayo. pachI bhAInI AjJA paraspara bhAI thatA hatA. e banne jaNa bAhudA laI likhita pitAne Azrame gayA. tyArathI A nadIne kinAre judA judA Azrama karIne rahetA hatA. nadInuM nAma bAhudA paDayuM | bhAra0 zAM0 a0 23, A nadInuM nAma dhaLavA agara dhameLa hatuM. hAla zalkhanItIthI bhAratavaSIya eka tIrtha | bhAra ene bardI kahe che. ayodhyA prAntamAM AvelI rAtI vana0 81-51. nadIne phAMTo che. eka vakhata likhita RSi potAnA zokAra dvArakAnI pAse AveluM e nAmanuM tIrthamoTA bhAI zaMkhane maLavA AvyA. bAgamAM thaIne vizeSa. enA rahevAnA gharamAM gaye. cAlatAM cAlatAM eNe zacI cAlu mavaMtaranA IMdra-puraMdaranI strI. bAgamAMthI pAkAM phaLa teDayAM hatAM, te enA hAthamAM zaTha danunA putradAnamAMne eka, Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaka zaTha (ra) rAvaNunA rAkSasa anucarAmAMnA eka. za' (3) e nAmanA eka yAdava jaimi. azva a0 10. za'DAma zaDa ane amaka nAme be bhAIe. ee vAruNi kavinA pautra ane uzanA RSinA putra hatA. hiraNyakazipunA samayamAM ekadA emane pitA tapa karavA gaye hatA, tyAre A banne bhAIo enuM hiraNyakaPage #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatapa zatAna pUrva janmamAM e mahAbhISa nAme rAjA hatA. enA laya para gayA hatA. e tyAM hatA te samaye dhRtarASTra pitA pratIpa rAjAnA maraNa pachI ene moTA bhAI gAMdhArI sahita tyAM gayuM hatuM ane ghaNuM divasa devApi rAjya karavA lAgyA. paraMtu te keDhiye enA sahavAsamAM rahyo hato te bhAra Azrama, hovAthI prajAe ene gAdI parathI uThADI mUkI zataratha sUryavaMzI ivAku kulotpana mUlakara saMtanune rAjaya ApyuM. (1. devApi zabda jue) pautra ane dazarathane putra. ene ilavila kivA saMtanuM rAjya karatA hatA tyAre ekadA e vanamAM IDaviDa kahetA hatA. enA putrone alavila kiMvA magavA sAra gaye hato. tyAM eNe eka suMdara kanyA eDaviDa kahyA che. | bhAra0 dro a0 61. dIThI. e gaMgA hatI. e kanyA ene varI. ene zatarudrA bhAratavarSIya nadIvizeSa peTe ene eka pachI eka ema sAta putro thayA. zatarUpa svAyaMbhU manunuM nAma. te teNe pANImAM DubADI dIdhA. AThamA putra zatarUpA svAyaMbhU manunI strI. e brahmAdevanA DAbA bhISmane eNe DubADavA dIdhuM nahi, tethI paraNatI aMgamAMthI utpanna thaI hatI. enuM bIjuM nAma vakhate pote karelI bolI te pramANe risAIne gaMgA sarasvatI paNa hatuM. e putra sahita aMtardhAna thaI gaI. kAMIka kALa zatavaza kumuda parvata para AveluM vaTavRkSavizeSa. pachI bhISmane sarva vidyAmAM nipuNa karIne gaMgAe e kalpakSa jevuM gaNAya che / bhAga 5-16-14. saMtanu pAse Aye ane tene zaMtanane soMpI, zattacaMne eka brahmarSi. pote svargamAM cAlI gaI. enA gayA pachI zatazIrSA vAsuki nAganI strI. zaMtanue bIjI strI karI. e satyavatIne peTe ene zataga zAlmalI hIpanI aMdarano parvatavizeSa. citrAMgada ane vicitravIrya ema be putra thayA. tyAra zatazaMga (2) pAMDavanuM janmasthAna himAlayanuM pachI thoDe ja kALe zaMtanuM svarge gaye. saMtanu bahu zikharavizeSa. sArA guNothI bharelo hato. enAmAM varNavavA je zalleca eka tIrthavizeSa bhAra vana 81-21 eka guNa e hato ke e jenA zarIrane hAtha aDADe zatahuda danUthI utpanna thayelA dAnavo paikI eka dAnava, te nIrogI thaI jAya / bhAra A0 63-49; 101-50. zAhudA java nAmanA rAkSasanI strI ane virodha zatapa zukrAcAryanI strI | bhAra u0 117-13 nAmanA rAkSasanI mAtA. zatabala vAnarone eka adhipati, rAmanI senAne tajita semavaMzI yaduputra dRSTAnA vaMzanA vAnaravizeSa | vA0 rA. kiSki. sa. 9-20 sAtvatanA putra bhajamAna rAjAne bAghakAne peTe thayelA traNa putromAMne moTo putra. zatabalA bhAratavarSIya nadIvizeSa. zatAjit zatAjana te ja bhAga9-24-8. zatabalI zatabala vAnara te ja, zatAnaMda ekanI aMka saMjJAvALA gautama RSine zatabAhu hiraNyakazipune anuyAyI asuravizeSa | ahalyAne peTe thayelo patra, e videhavaMzanA janakabhAga 7-2-4. rAjAone purohita ha / vA. rA. bA. sa. zatabhISA zatatArakA nakSatra te ja/bhAga 5-23-. 51dAdarathi rAmanA vivAha vakhate A zatAnaMda zatamukha bhAratavaSIya nadIvizeSa. sIravaja janakane purohita hatA | bhAra0 anu zatayAta bhAratavarSIya nadIvizeSa. 45-8. zatayapa zayadezane rAja vRddha thatAM potAnA putrane zatAnaMda (2) viMdhyAzva nAmanA pAMcALa rAjAne rAjya ApI pote vAnapraratha dharma pALavA himA- kanyA ahalyAne chanI aMka saMjJAvALA gautamathI 25 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatAnaMda zatrudana thayelA be putromAMne meTa ane cirakArI RSine rAjA. e kone putra che e hakIkata jaNAtI nathI. bhAI, ene satyadhati nAmane putra hato. A satya- zatruna (2) sUryavaMzI ikSavAku kuletpanna ajaputra dhRti kRpAcAryane mULa puruSa hatA / bhAganavamo dazaratha rAjAne sumitrAne peTe thayelA be putromAM ra40 21, kaniSTha. lakSmaNane nAne bhAI. e nAnapaNathI zatAnaMda (3) sAvaNi mavaMtaramAM thanArA sapta bharatanI taraphanA valaNane hate. janakapuramAM jyAre RSiomAMne eka rAmacandranuM lagna thayuM tyAre AnuM lagna paNa thayuM zatAnIka pUrva masyAdhipati virATa rAjAne bhAI | hatuM. sIradhvaja janakanA nAnA bhAI kuzadhvaja bhAra virATa a0 31 0 e bhAratanA yuddhamAM janakanI dIkarI zrutakIrti zatrunane paraNAvI hatI. droNAcAryane hAthe maraNa pAmyA hatA | bhAra to vivAha pachI ene mAmo sudhAjita je lagnaprasaMge a0 21 bhISmane hAthe maravAnuM paNa kahyuM che | AvyuM hatuM tenI joDe e pitAne mosALa kekaya bhA, bhI. 118-27. dezamAM gaye hatA. kejya dezathI e pAchA AvyA zatAnIka (2) draupadIne nakulathI thayelo putra. pitAnA tyAre te dazaratha rAjAnI rva daihika zrAddha dika kuLamAM thaI gayelA rAjarSi zatAnIka jevo kIrti. kriyA thaI gayA pachI bhArata naMdIgrAmamAM rahetA hatA. vardhaka hevAthI enuM nAma nakule zatAnIka pADyuM AthI rAmane nAme cauda varSa paryanta zatrudane ja hatuM | bhAra A0 2470 e taMbumAM sUte hato ayodhyAmAM sArI rIte rAjya calAvyuM hatuM. tyAM aDhAramA divasanI rAtre azvatthAmAne hAthe cauda varSa vanavAsa bhogavI, rAvaNane mArI sItAne maraNa pAme. laI rAmacandra pAchA AvyA ane rAjya karavA zatAnIka (3) keI eka e nAmane somavaMzI lAgyA. saghaLAne tyAra pachIne ghare samaya rAjarSi | bhAra A0 247-80. AnaMdamAM gayo. e kALamAM zatrunane subAhu zatAnIka (4) somavaMzI purukuLanA pAMDavanA vaMzanA ane zatrughAtI ema be putra thayA hatA. janmejaya rAjAne vapuSTamAne peTe thayele putra. enA eka samaye yamunA taTanA keTalAka RSio rAmaputranuM nAma sahastrAnIka hatuM. caMdra pAse AvIne lavaNAsure ApelA trAsanuM zatAnA, (5) pAMDava vaMzane sudAsa rAjAne putra varNana karatA hatA, te sAMbhaLIne zatruddha pote enuM bIju nAma somaka hatuM. ene durdamana nAmane lavaNAsurane mAravA taiyAra thaye. rAmacaMdranA vanavAsa putra hatA. kALe bharata ane lakSmaNa e bannee ghaNuM kaSTa zatAyu semavaMzanA pururavAne putra, eka kSatri | bhagavyuM hatuM. mATe rAmacandranA mukhamAMthI lavaNAbhA0 A0 6928, surane vadhu sAru AjJA nIkaLatAM ja zatrune mane zivAhA bhAratavarSIya eka nadI. mokalo karIne Agraha karyo. rAmacaMdrano AjJA thatAM zatANI durgAnuM eka nAma. ja pote nIkaLIne trIje divase vAlmIki RSine zatrughAtI sUryavaMzanA IvAku kuletpanna ajaputra Azrame AvI pahayo. Azrama AgaLa bhasmanA dazaratha rAjAno pautra. zatrudanane zrutakIrtine peTa meTA DhagalA joIne eNe RSine e viSaye pUchatAM thayelA be putremAno mATe putra. ene yupaketu eNe mitrasaha rAjAnA yajJa saMbaMdhI samagra hakIkata paNa kahetA. e vaidiza nAmanI nagarImAM rahe. kahI / vArAuttasa0 65 bhAgavatamAM ene zrutasena paNa kahyo che / bhAga 8 je divase zatruna vAlmIkinA Azrame AvI ska, a0 11 gle, 13, pahoMcyo hato te ja divase sItAne lava ane kuza - zatrudana sUryavaMzane e nAmane eka paNe prAcIna e be putra prasavyA hatA. zatrudana tyAMthI bIje Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatruna divase vidAya thaI sAtame divase yamunA tIre kAMcana athavA cyavana RSinA AzramamAM AvyuM. tyAM pAse ja eNe senAnA paDAva karyA / vA0 rA0 utta. sa0 6. 195 lavaNAsuranA sAmarthya' saba'dhI eNe prazna karavAthI cyavanabhAve ene mAMdhAtA rAjAno itihAsa kahI sabhaLAvyA. (1, mAMdhAtA zabda jue.) pachI khIje divase eNe lavaNAsurane mAryo. lavaNAsuranA mRtyuthI e deza nirbhaya thavA joie. dave ane RSioe zatrughnane kAMI vara mAgavAnI AjJA karI. zatrughne mAgyuM ke A dezamAM cAre vanI prajA raheA ane ahInI senA zUratvavALI thAe. temaNe tathAstu kahIne varapradAna karavAthI eNe e dezanuM nAma zUrasena' pADayuM; ane tyAM madhupurI nAmanI nagarI hatI tenuM nAma pheravIne 'mathurA' pADI tyAM rAjadhAnI karI, rAmacadrane e vamAna nivedana karyA. rAmacaMdre ene e rAjyane abhiSeka karyo / vA0 rA. utta0 40-70. te zUrasena dezamAM bAra varSa rahyo. eka vakhata enA manamAM rAmacaMdrane maLavA icchA thaI. e tyAMthI nIkaLI, vAlmIkinA AzramamAM eka rAta rahI aye jyA AvI rAmacaMdrane bheTayo. rAmacaMdra, bharata vagerenI sAthe keTalAka divasa AnaMdamAM vyatIta karI rAmacaMdranI AjJAthI e pAchA mathurA Avyo/ vA rA utta. sa0 71-72, zina zatruMjaya dhRtarASTranA seA putrAmAM eka. ene bhImasene mAryA hatA / bhAra. bhI0 51-8; bhAra0 dro0 137-30, zatruMjaya (2) arjunane hAthe banne bhAIe sahita maraNa pAmele kA putra | bhAra. dro. a0 62. zatruMjaya (3) abhimanyue mArelA eka ra!japutra/ bhAra. dro0 48-15. keTaleka kALa eNe sAMbhaLyu. rAmacaMdra svadhAma padhAraze. e khabara laine rAmacaMdra pAsethI dUta paNu AvyA. tethI peAtAnA meATA putra subAhune rAjyAsana para khesADI ane nAnA putra zatrudhAtIne vaidiza nagarImAM rahevAnI AjJA karIne, pote utAvaLa ayeAdhyA AvyA ane rAmacaMdranA samAgamamAM ja parama gatine pAmyA. /vA. rA0 utta. sa0 108. zatrughna (3) laMkAmAMnA rAvaNu pakSane eka rAkSasa / vA rA yuddha sa0 43, zatrughna (4) klka yAdavanA tera putramAMnA eka zatrughna (5) akrUra yAdavanA putrAmAMnA eka. zatruMjaya (4) azvatthAmAne hAthe marAyelA drupada rAjAnA putrAmAMnA eka / bhAra.o0 157-181-182. zatruMjaya (5) eka kSatri. jayadrathanA bhAI/ bhAra0 10 266-11, zatru Mjaya (!) eka sUta. ka`nA bhAI. ane arjune mAryA hatA. / bhAra. dro0 32-61. zatruMjaya (7) rAmacaMdrane besavAnA hAthI vizeSa / vA. rA. ayA. sa0 15. zatru Mjaya (8) e nAmaneA rAmanI senAmAMnA eka hAthI/ vA. rA. a. sa0 97, zatrujita sUryavaMzanA ikSvAku kuLAnpanna dhruvasaMdhi rAjAne lIlAvatIne peTe thayelA putra. (sudarzana zabda juo.) zatrujit (2) ekanI saMjJAvALA pratana rAjAnuM khIjuM nAma. zatrujita (3) zANAzva rASanA putrAmAMnA eka. zatrutapana nuputra dAnaveAmAMne eka zatrutApana zatrutapana te ja, zatruntapa karyuM ne nAneA bhAI pAlaka pitAne putra. uttara geAgrahaNa vakhate arjunane hAthe mAryA gaye hatA/bhAra vi0 58-18. zatrusaha seAmavaMzI dhRtarASTrane seAmAMne eka putra. bhImane hAthe maraNa pAmyA hatA/bhAra. dro 137-30. zatasUdana dAzaritha rAmanA sutta nAmanA maMtrInA daza putrAmAMnA eka. zani vivasvAna Adityane chAyAne peTe thayelA khe putrAmAM nAnA putra. sAva je AgaLa jatAM AThamA manu thanAra che tenA saheAdara bhAI, vaivasvata Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zanaizcara 196 zaMbhu evuM enuM bIjuM nAma heI e hAlanA zani- zabarI eka bhIlaDI. e paMpA sarovarane pazcima maMDaLane adhipati che. ene zanizcara paNa kahe che. kAThe rahenArA mataMga RSinI dAsI hatI. rAmacaMdra zanaizcara maMgaLathI be lAkha jana UMce ane citrakUTa parvata para hatA tevAmAM mataMga RSi sUryamALAmAM Avela guranI pelI mera Avela praha, devalokamAM gayA. maratAM maratAM zabarIne kahetA gayA e maMdagati hoIne azubha manAya che / bhAga hatA ke thoDA ja samayamAM rAmacaMdra ahIM Avaze. 5-22-16. * tArAonA tejanI tulanA karIne emanuM Atithya karyA bAda tuM svargamAM Avaje, za vaga pADayA che. cheka jhAkhe te pahelI e AjJAnusAra A bAI rAmacandranI vATa jotI pratine zani. e pahelI pratimA tArA karatAM AzramamAM rahetI hatI. tevAmAM lakSamaNa sahita saheja moTo ane raMge AsamAnI jevo che. rAmacandra AzramamAM AvyA. zabarIe emanuM pUjana pitAnI kakSAmAM e sUryanI pradakSiNA kare che. ene karI emane AzramanAM vanaphaLa khAvA ApyAM temaja pradakSiNAkALa-varSa sumAre sADIogaNatrIsa varSane mataMganA vanamAM sahasAgAdi tIrthonI hakIkata che. eka rAzimAMthI bIjImAM jatAM ene aDhI varSa kahIne je je jovA jevuM hatuM te badhuM batAvyuM, lAge che. e vakI thAya che. sababa eka ja ThekANe pachI rAmane jagyamUka parvata para sugrIva raheto ghaNe vakhata thayo hoya ema jaNAya che. e hate tene maLavAnuM kahIne eNe agni pradIpta karI pitAnA akSa upara dasa kalAka ane coda miniTamAM temAM praveza karIne dehatyAga karyo ane svarga karI rahe che. eTale ene dahADo eTalI laMbAIne gaI. vAha rA0 arazya sa0 74 0 lokokti che. e tadana capaTa dekhAya che. ene ATha upagraha- pramANe rAmacana upara ghaNe bhAva lAvI pote cAkhI cano che. ene pharatAM traNa tejasvI cakro che, cAkhIne rAmacaMdra sAru svAdiSTa phaLa temane khavaDAvyAM zanaizcara (2) vivasvapna Aditya ane chAyAne hatAM. Ama enI prItine vaza thaI rAmacandra putra / bhAga -6-41. bhagavAne ajaThAM phaLa khAdhAM hatAM. ghaNuM gujarAtI zananuM samavaMzI pratIpane putra. enI mAnuM nAma ane hiMdI kavioe A banAvane varNavyo che. sunandI ane be bhAIonAM nAma devApi ane "zabarIke bera, sudAmA ke tAMdula ruci ruci bhoga bAhika che / bhAra A0 63-47, lagAya.', "eThAM phaLa zabarInAM khAdhAM' ityAdi. zapAka hastinApuramAM rahenAra eka daridrI brAhmaNa. zabala prAcetasa dakSane pharIthI thayelA dasa hajAra putro ene lAbha thAya te harSa thatuM nahi ane lAbha pikI pramukha. (rakSa. zabda juo.) na thAya te kheda paNa thatuM nahi. bhISmane enA zabela (2) kAzyapa RSine kaTTane peTe thayelA sarveupara vizeSa bhakti hatI. e bhISmane cittane mAMnI eka jAtivizeSa / bhAra0 A0 a0 35. zAMta rAkhavAne aMge ghaNI vAta kaheto bhAra zabelAza RSivizeSa zAMti. 15. zabesAkSa eka RSi. zabara timidavaja rAjAnuM nAma. zabalAdha samavaMzI avikSitane putra, eka kSatri | zabara (2) zaMbarAsura zabda juo. bhAra0 A0 102-40. zabarAsura danuputra dAnavamAMne eka. kRSNanA putra zabalAzva (2) prAcetasa dakSa ane asikanI emane pradyune ene mAryo hato. (2. pradyumna zabda juo.) haryazvanAmane putra thayA pachI thayela putra. ene nArada zabarAsara (2) I mArele eka asura / bhAra0 sauptika0 11 upadeza karIne virakta karyo hato | bhAga 6-5-24. zabara devavizeSa / bhAra0 bhI 50-53, do. zaMbasAdana kesarI vAnare mAre eka rAkSasa, 178-53, zaMbhu zivanuM eka nAma. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabhu zaMbhu (2) sUva zanA nabhaga vaMzanA aMbarISa rAjAnA traNa putrAmAM nAte putra. zaMbhu (3) jer3e kuzadhvaja rAjyane mAryA hatA te asura (vedavatI zabda jue.) zaMbhu (4) zukrAcArya te pIbarIne peTe thayelA pAMca putrAmAMne trIjo putra. za`bhu (5) brahmasANi manvaMtaramAM have pachI thanArA dasamA indra 197 zama svAyaMbhuva manvaMtaramAM dhaRSinA putra. A nAma dharmIRSinA cauda putrA paikI kayAnu che te jaNAtuM nathI. zama (2) dhama prajApatinA putra, enI strInuM nAma prApti ane e bhAIenAM nAma harSI ane kAma hatAM bhA. A 67-32. zama (3) ahara nAmanA vasunA putra. enA bhAIAnAM nAma jyAti, zAnta ane muni / bhA. A. 67-23. zama (4) purukuLatpanna ajamIDhavaMzIya kuruputra sudhanunA vaMzanA jarAsa dhakuLamAM janmelA dharmoMsUya rAjAneA putra. ene ghumattena nAme putra hatA. zamaTha gazira pa`ta para rahenAra eka RSipa ta paranA brahmasara nAmanA sarovaranI pAse e rahetA hatA. lemaza RSinI sAthe tIrthaM yAtrA karatAM karatAM pAMDavA ane Azrame AvI caDayA hatA tyAre e paryaMtanuM gazira nAma jenA uparathI paDelu te gayarAjAnuM vRttAMta enee badhAMne saMbhaLAvyuM hatuM. eNe pAMDavAnuM Atithya karIne emane tyAMthI vidAya karyA hatA / bhAravana0 a0 83-19. zamana dharma-yamanuM nAmAMtara. zamI kurukulAtpanna zANAzva rAjAnuM nAma, A rAjAnuM nAma vaMzAvaLImAM nathI. zamI (2) seAmavaMzI anukuleAtpanna uzInara rAjAnA cAra putrAmAMne trIjo. zamI (3) virATanagaranI pAsenA smazAnamAM Avelu zamInuM jhADa jenA upara virATa nagara jatAM pUrve^ pAMDavAe peAtAnAM zastrastra mUkAM hatAM te. / zamIka bhAra. virA. a0 7-17. zamIka seAmavaMzI yadukulApanna sAtvatavaMzanA zUra rAjAne mArIyAne peTe thayelA dasa putrA paikI AThame putra. enI sudAminI nAme strIne peTa sumitra ane arjunapALa vagere putrA thayA hatA. A zamIka ghaNA parAkramI hatA. zIka (2) AMgirasa kuleAtpanna eka RSi. ene enI gau nAmanI strInI kUkhe zRMgI nAmanA putra thayA hatA. zamIka strIputra sahita araNyamAM rahI tapa karatA hatA tevAmAM ekadA rAjA parIkSita mRgayA sAru nIkaLelA hatA. tene krAi mRga jaDayo nahi; bhUkha ane tarasathI thAkIne beThA hatA tevAmAM enI najare eka mRga paDayo. rAjAe enA para bANa pheMkayu. parantu dhAyala thayelA mRga nAsI gaye. rAnta enI pUThe paDayo paNa tene mRga jaDayo nahi. eTalAmAM ekAeka A zamIkanA Azrama rAjAnI dRSTie paDayo. rAkhane ghaNI tarasa lAgI hatI. sababa eNe Azrama bahAra UbhA rahI ghAMTA pADIne pUchyuM ke AzramamAM krANu che ? zamInI strI AzramamAM naheAtI ane enA putra samidha da levA vanamAM gayA hatA. zamIka RSi pAte samAdhi caDhAvI dhyAnastha hatA. Ama heAvAthI rAjAe pUchyuM paNa javAba ApanAra koI maLe nahi. parIkSita thADe Te AzramamAM peDhA ane jue che te zamIka RSi AMkhA mIcIne kheThA che. dudaivane laIne rAjAnA manamAM AvyuM ke e mArI joDe gane lIdhe khelatA nathI. Ama ciDhAIne tyAM pAse ja eka mUelA sApa paDayo hatA te potAnA dhanuSya upADI RSinA gaLAmAM vIMTALyA ane pate tyAMthI cAlI nIkaLyA. rAjA hastinApura gayo, ahIM zRMgI AzramamAM AvI jue che teA peAtAnA pitAnA gaLAmAM sApa vIMTaLAyelA che. kAIe jANI joine A marelA sApa vIMTALyA che e vAta dhyAnamAM AvatAM ja eNe zApa dIdhA ke jeNe mArA pitAnA gaLAmAM Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zamItIrtha 198 zarabhaMga A mUele sarpa vIMTALe che tene sAtame divasa enA putra kapAcAryane tema ja bIja vaMzajone sarpadaMza thaze ane ethI mRtyu pAmaze. thoDI vAre sAmAnyataH zAradvata ane gautama kahetA. zamI RSi samAdhimAMthI jAgrata thayA. jue che zaradvAna (2) aMgirA kutpanna eka RSi. te zRMgI Utarele cahere pAse beTho che. eNe putrane zaradvAna (3) aMgirA kulatpanna bIjo eka RSei. pUchayuM ke Ama kema beThA che ? zRMgIe ApanA zarabha rAmanI senAmAne eka prakhyAta vAnara. / gaLAmAM keIe mUele sApa vIMTALyo hato ane vA0 20 yuddha0 30. e vIMTALanArane ma Ave zApa Ape ema zarabha (2) zAhaya parvata para rahenAra eka bI je kahyuM. e sAMbhaLIne zamIne kahyuM ke e te sAruM karyuM: vAnara, vA0 rA0 yuddha sa0 26. nahi. kemake ema sarSa vIMTALanAra parIkSita rAja zarabha (3) danuputra eka dAnava, ghaNo dharmAtmA che ane enA vaDe ja A araNyamAM zarabha (4) zakuninA bhAIo paikI eka. ene rAtri nizcaMta rahI zakIe chIe. have thayuM te thaM. yuddhamAM bhImasene mAryo hato. te bhAra0 droNa A zApanI hakIkata rAjAne satvara nivedana karavI a7 158. joIe ema dhArAne zamI ke pitAnA gAramakha zarabha (5) zizupAlanA putrAmAM eka. jyAre nAmanA ziSyane mokalIne zApanI hakIkata rAjAne pAMDavonA azvamedhane joDe ene dezamAM game tyAre jaNAvI. | bhAra0 A0 a0 40-41.: | bhAga 1 eNe enuM pUjana karI, sainikone satkAra karIne sakaM0 18 a0. karabhAra ApyuM hatuM. bhAra0 azva a0 83. zamItAtha tIrtha vizeSa. | bhA20 va0 a0 80 zarabha (6) eka rAjarSi. zaSNuka dazarathi rame mAre eka zUdra tApasa. / zarabha (7) atharvavedanuM eka upaniSata. bhA20 zA0 15ra-67 ane vAha rAka 7-78. zarabha (8) sapavizeSa bhAra A0 57-11, , zabhala jyAM kalki avatAra thavAnuM che te gAma- zarabha () tAryA ane yAminIne putra. (zakaro) / vizeSa. saMbhala te ja. / bhAga12-2-18. bhAga 6-6-21, zabhalagrAma sabhulagrAma zabda juo, zarabha (10) pAMDava pakSane rAjavizeSa. ene kahuM zamyAprAsa sarasvatIne tIre AveluM eka Azrama / mAryo hateA. | bhA20 karNa, bhAga 1-7-2. zarabhaMga gautamakutpanna eka RSi. e daMDakAraNyamAM saMyu tArAne bRhaspatithI thayela putra, cha putromAM tapa karato hato tyAre virAdhanA kahevAthI sItA A mukhya ane enI gaNanA agnimAM thAya che. ane lakSamaNa sahavartamAna rAma ene Azrame ene enI satyA nAmanI strIthI bharata ane AvyA hatA. te vakhate svarga mAMthI Indra paNa tyAM bhAradvAja ema be putra ane traNa kanyA thaI hatI. Avyo hato. rAma AvyA pachI e gayA. zarabhaM zaraguma rAmanI senAmAM eka vAnara. | vA0 ra0 rAmane pitAnA AzramamAM ANune emanuM ghaNuM kiSki sa0 41. sArI rIte Atithya karyuM. rAme ene pUchayuM ke zarajanmA A nAma kavacata kArtikeyane lagADeluM A hamaNAM gayuM te keNa? ane e kema AvyA che, zaranA bhAthAmAM janma thavAne lIdhe. hatA ? zaraNaMge kahyuM ke Indra hato ane mane zaradaMDA kurujaMgala dezamAMnI eka nadI. divyalokamAM cAle ema kahevA Avyo hato. paNa zaradvAna gautama RSine prapautra, zatAnaMdane pautra tame mArA AzramamAM AvanAra hatA, sababa huM ane satyadhatIno putra. e dhanurvidyAmAM ghaNe ja gaye nAha, huM bahu divasathI tamArI vATa jou nipuNa hatA, tethI enuM A nAma pADayuM hatuM. chuM. Aje tamArA AvavAthI huM kRtArtha thaye, Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 199 zacU Ama vAta karyA pachI eNe agnimAM praveza karyAM ane divya deha dhAraNa karI divyalayamAM cAlye| gayeA. / vA0 20 20 sa0 5.; bhAra vana 278-46-47, 83-4ra. zayU vIra nAmanA agninI strI, zayU (ra) ayeSTA najIka vahetI saraju nadI te ja. zaravaNa himAlaya upara AveluM ziva-pArvatInu krIDAvana. ahI' je puruSa Ave te strI thaI jaze evA pAMtIne zApa hatA. tethI ja cAlu manvaM taranA AraMbhamAM Ila rAja A vanamAM praveza karatAM ja strItva pAmyA hatA. (Ila zabda jue. / matsya a0 11. zaravA mahedra parvatamAMthI nIkaLelI nadIvizeSa. zAri mAruti vagerenI joDe sItAnI zeAdha sAru dakSiNamAM gayelA vAnarA paikI eka. vA0 rA0 kriSTi sa0 41. ' zarAvatI bhAratavarSIya nIvizeSa. zaru eka gadhavizeSa. za rAvatI bhAratavI ya nadIvizeSa. zarAkSI tagaDAnI sattAvALA bhRgu RSinA kuLamAM thayelA eka RSi. zaka iMdraprasthanI pUrve AvelA dezavizeSa. zakra (ra) zarmAMka dezanA rAjA. / bhAra. sabhA. a0 21. zamiSThA vRSaparvA dAnavanI dIkaro, dAsIpaNuM svIkArI e devayAnInI joDe ene sAsare gaI hatI. (yayaHti zabda juo.) bhAga0 9, skaM a0 18; matsya 27-32. zaryAti vaivasvata manunA dasa putramAM trIjo putra, e zUra hatA ane eTale vedavedAMga pAraMgata hatA ke aMgirA RSinA satramAM khIjA divasanu` badhuM ka ma eNe ekalAe karyuM hatuM. ene uttAnahiM, Ana, bhUriSeNu e traNa ane haihaya ane tAlaja gha nAmanA bIjA be maLIne pAMca putrA hatA. ane sukanyA nAme dIkarI hatI je cyavana bhAvane paraNAvI hata!. (1. cyavana zabda jue.) zakSa zaryAti (ra) akrUraputra eka yAdava. zaryAti (3) sAmavaMzI prAcInavata rAjAne putra enI mAnuM nAma AzmAkI, e triza'kunI dIkarIne paraNyA hatA. enAthI ene ahu yAti nAme putra thayA hatA. / bhA0 0 63-12. za mahAdeva. zala ikSvAku kuLanA parIkSita nAmanAM rAjAnA traNa putrAmAM meTA putra, A parIkSita kayA ane kAnA putra e jaNAtuM nathI. Ayu nAmanA maMDukAdhIpanI dIkarI suze|bhanA enI strI thAya. e strIthI ane traNa putrA thayA hatA. enA bhAIonAM nAma dala ane bala evAM hatAM. A zala enA bApanI pachI gAdI upara beThA hatA. eka divasa e mRgayA sAru araNyamAM gayA hatA. araNyamAM cAlatAM cAlatAM enA gheADA eTalA thAkI gayA ke barAbara cAle nahi. zala sArathine vAre vAre kahe ke gheADAne utAvaLA calAva, AthI kaMTALIne sArathie kahyuM ke gheADA thAkI gayA che ane cAlatA nathI, ane huM zuM karuM? teA paNa vAre vAre kahyA kare. chevaTe thAkIne sArathie kahyuM ke A dheADA kAMI vAmadevya azva nathI. keAI divasa thAke ja nahi ane sadAdita vAyu vege cAle! e uparathI zale pUchyuM ke vAmadevya azva vaLI kevADhAya ? mane kahe. paNa sArathi kAMI khele nahi. tethI zale sArathine mAravA lIdheA, tyAre eNe kahyuM ke A araNyamAM vAmadeva nAmanA RSi rahe che. emanI pAsenA ave kAI divasa thAke ja nahi evA che, mATe meM Apane vAmadevya azva na heAya ema kahyuM. sArathinI vANI sAMbhaLIne rAjAe kahyuM ke ema hAya te| tuM mane vAmadevane Azrame laI jA. ThIka ema kahIne sArathi rAjAne vAmadevanA Azrame laI gayA. zala rAjAe tyAM jaIne RSine va Mdana karyuM. RSie rAjAnu svAgata karyuM. ane Aja A taraph kema ane kyAMthI padhAryA pUchatAM, rAjAe kahyuM ke mArA azve thAkI gayA che ane ApanI pAse azvo che ema meM sAMbhaLyuM che mATe huM AvyA chuM. Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zala. 200 zatha RSie kahyuM ke bahu sAruM. mArA azvo laI jAo maraNa pAme. RSinuM vacana nIkaLatAM ja yenajita paNu mane te eka mahinAnI aMdara pAchA mokalajo. maraNa pAmyA. te paNa dale bIju bANa maMgAvyuM. rAja tathAsta kahI. rathe RSinA azva joDI tyAMthI e uparathI vAmadeva rAjAnA AkhA zarIranuM nIkaLI ayodhyA AvI pahoMce. bAda ama ghaNI staMbhana karI dIdhuM. A joIne enI strIrAjaUMcI jAtanA che jANI lebhavaza thaI RSine tyAM patnI zaraNa AvI ane aparAdhanI kSamA mAgI. pAchA na mokalatAM pote ja rAkhI lIdhA. eNe ao RSine svAdhIna karI dIdhA. e uparathI eka mAsa thaI gayo ane zala rAjAe azva vAmadeve penajitane sajIvana karyo ane rAjAne pAchA mokalyA nahi e joIne vAmadeva RSie pUrvavata sAjo karI ghaDAne laI pitAne Azrame pitAnA Atreya nAmanA ziSyane zala rAjAne tyAM cAlyA gaye / bhAra0 va0 a. 19ra. gheDA mAgavA sAru mokalyA. eNe zala rAjAne tyAM zala (2) sAmavaMzI purukulatpanna kuruputra januvaMzIya jaI rAjAnI pAse beDA mAgyA. duSTa zala rAjAe bATika putra somadattanA cAra putramAMne trIjo javAba Apyo ke brAhmaNane tyAM AvA gheDA zuM putra. e duryodhanano parama mitra hatA. sababa ene karavA hevA joIe ? tuM tArA gurune jaIne kahe pakSe bhAratanA yuddhamAM AvyuM ane mArA hatA. ke huM azvo ApatA nathI. Atreye pAchA AvIne ene bhUri ane bhUrizravA nAme be bhAI hatA. vAmadeva RSine A vAta kahI eTale e pote zala (3) kaMsanI sabhAne eka mahala. dhanuryAganI rAjA pAse gayA. eNe gheDA mAgyA paNa rAjA vakhate ene kRSNa mAryo hate / bhAga dazama Ape nahi. rAjA kahe ke tAre cAra baLada ane eka a0 44. gadheDuM joIe te laI jA; paNa gheDa te nahi zala (4) suyajJa pradhAnanA putromAM eka. (kuzIlava maLe. tethI vAmadevane krodha Avyo chatAM rAjAne zabda juo.) ghaNA prakAre nItine bodha karyo. ATaluM karatAMye zala (5) samavaMzI dhRtarASTra rAjAne eka putra / bhAra0 rAjA sAMbhaLatA ja nathI, e joIne vAmadeve cAra A0 131-4, karNa0 46-8. rAkSasa utapanna karyA ane rAjAne zikSA karavA preryA, zala (6) eka saVvizeSa / bhAra0 A0 57-5, ane pite pitAne Azrame gaye. ahIM rAkSasoe zalakara sapavizeSa | bhAra A0 57-8. rAjAne pakaDayo ane gheDA Ape che ke mArIe zalakatana zilA nadInA tIra para AveluM nagara kahetAM e ghaNe mUrkha rAjA meTA moTA ghAMTA pADI vizeSa / vArA bAra0. kahevA lAgyo ke IvAkakaLAtmane sAMbhaLo, nAza zalata zakirtana te ja thAya te bhale paNa gheDA pAchA na Apazo, A zalabha eka dAnava. rAkSasoe rAjAne ThAra mArI nAkhe. pachI rAkSase zalabha (2) cedI dezane pAMDava pakSane eka rAjA. aMtardhAna thayA, ene kaNe mAryo hate bhAra0 karNa0 a0 56. zalanA maraNa pachI ene nA bhAI dala gAdI zalya madradezAdhipati tAyanane putra. enI bahena para AvyuM. eNe paNa azva pAchA mokalyA nahi. mAdrI pAMDunI bIjI strI hatI. sahadeva ane nakuLane e joI vAmadeva enI pAse Avyo ane azva e sage mAmo thAya. pitAnA maraNa pachI e mAgavA lAgyuM. dale krodhe bharAIne sevakane AjJA gAdI para AvyA hatA. enI rAjadhAnInuM nAma karI ke mAruM dhanuSya ane jherI bANe lAvo ke huM zAkaLa hatuM. A RSine satvare mArI nAkhyuM. vAmadeve e ajJAtavAsa pUro bhogavI pAMDavo chatA thayA ane sAMbhaLIne kahyuM ke e bANathI tAre putra spenajita pAra na paDelI viSTi pachI yuddhane nizcaya thaye Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakya tyAre yudhiSThire zalyane peAtAnA pakSa taraphathI laDavA khelAvyA hatA. e peAtAnA dezathI nIkaLI pAMDave pAse AvatA hatA. paNa duryodhane e peAtAnA pakSamAM Ave e hetuthI enA AvavAnAM mAmAM peAtAnA kurudezanI TheTha madradeza sudhI mukAme mukAme enA AtithyanI evI sArI vyavasthA karAvI hatI ke ene kazI vAtanI nyUna na paDatAM je je icche te maLI Ave. A geAThavaNuthI zalya tema ja enA sainyane musApharI sukharUpa thaI paDI. zalya ema ja samajatA hatA ke A badhI gAThavaNu pAMDavAe ja karI che. eNe sarabharA karanArA amaladArAne pUchyuM ke tamAre je icchA haiAya te mAgeA. A uparathI emaNe prArthanA karI ke Apa tvarAthI durgaMdhana pAse padhAre. mukAme mukAme jyAM jyAM zalyane paDAva thatA tyAM tyAM durgaMdhana gupta veze hAjara ja rahetA. zaye amaladArone icchita mAgavAnu kahetAM ja, durgaMdhane chatA thaI zalyane prArthInA karI ke Apa mArA pakSamAM Ave. zalya A mAgaNIthI dharmAMsa kaTamAM paDayo, paNa pAte zrImukhe vacana ApyuM hatu. tethI kahyuM ke bhale, jhuM rakSetra para jaI yudhiSThirane maLI satvara tamArI pAse AvIza. pachI pAte chaDI savArIe yudhiSThira pAse gayeA. 201 pAMDavA upaplavyamAM rahetA hatA tyAM jaI zakya yudhiSThirane maLyo. yuiidhaSThare enA ghaNA satkAra karyAM, zalye kahyuM, yudhiSThira ! huM tamArA pakSamAM AvavA nIkaLyA hatA paNa duryodhane mane peca karIne peAtAnA pakSamAM lIdhA che. huM A vAta tamane jaNAvavAne AvyA chuM. yudhiSThire kahyuM; Ape durgaMdhanane pakSa lIdheA tethI mane sa MtASa na thayA. Ape ane vacana Apyu che. sababa te pramANe Apa khelAzaka enA pakSamAM jAo, paNu mAru' kahevuM mAtra eTaluM ja che ke ApanuM aMtaHkaraNa mArA pakSamAM ja rAkho, zalya kahe: tamAre e kahevAnI jarUra ja nathI. durgAne tamArA prati karelA apakArA, ane tethI tamane badhAMne thayelu 26 zalya du:kha mAro jANumAM ja che. paNa nizcaya mAnajo ke tamArAM duHkha have thADA kALamAM nAza pAmI tamane asIma sukha prApta thaze evA mArA AzIrvAda che. tame veThelAM du:kha sabhArI saMbhArI du:khI thaze nahi. indra sarakhAnaiye aneka duHkhA veThavAM paDe che, teA ApaNe manuSyAne zASavAM paDe temAM zuM AzcaryuM ? e saMbadhe zaye yudhiSThirane vRtrAsuranu AkhyAna kahI saMbhaLAvyuM. eNe nahuSa rAjAnuM caritra paNa ghuM. pachI badhAne mIThA zabdathI AnaMda ApI, peAtAnA bhAIo nakuLa ane sahadevanA mananuM samAdhAna karI, ane badhAne haLI maLI zalya duryodhana pAse pAchA AvyA. pAMDava ane kauravA pAtapeAtAnAM sanyA sahita kSetra para AvatAM yuddhanA AraMbha thayA. e yuddhamAM prathama dasa divasa bhISma ane pAMca divasa krANu senApati thayA hatA, e bannenA maraNa pachI kaNu senApati nimAyeA. kahyuM e divasane sAru nirmANa thayA. eka divasa yuddha cAlyA pachI kahyuM duryodhanane kahyuM ke AvatI kAle zakya mArA sArathi thAya ema bane teA ThIka, te uparathI durgaMdhane zalyane prArthanA karI ke AvatI-kAlanA yuddhamAM karNanA rathanA Apa sArathi thaI mane upakRta karI. AthI zalyane krAdha caDhayo ane e risAI peAtAne svadeza pAchA javA taiyAra thayA. paNa durgaMdhane aneka prakAre ghaNI ja namratAthI satttana karatAM eNe sArathipaNuM karavAnI hA kahI. bIje divase yuddhamAM zalya sArathi tarIke nA rathamAM ArUDha thayA. sArathipaNuM karatAM kanu teja haraNu karavAnA * hetuthI karyuM ane zalya vacce ghaNI TapATapI thaI hatI jethI karyuM uddigna thaI gayA hatA. (ka zabda jue.) karNInA maraNa pachI durgaMdhane azvatthAmAnI sUcanA uparathI aDhAramA divasa sAru zalyane senApati nImyA. zalye prAtaHkALathI te madhyAhna pata yuddha karyuM; temAM e yudhiSThirane hAthe maraNu Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zalyakartana 202 zAkadvIpa pA. yudhiSThire enA bhAIne paNa mArI nAkhyA. zazAMka ca. A nAma candrabibamAM sasalA jevA tene rukamaratha, rukamAMgada Adi se putro hatA. e badhAya cilDrana hovAnA sababe paDayuM che. enA maraNa pahelAM yuddhamAM yudhiSThirane hAthe mAryA zazAda sUryavaMzanA IvAku rAjAnA putromAMnA moTA gayA hatA / bhAra0 zalya a0 16. vikukSinuM A bIjuM nAma che. e nAma paDavAnuM zalyana zIlA nadIne tIre AveluM eka nagara | kAraNa e che ke eka vakhata enA pitA IphavAkue vA. rA0 a. sa. 71. ene kahyuM ke Aje aSTaka nAmanuM zrAddha karavuM che zalyakarSaNa zalyakartana nagaranuM bIjuM nAma. mATe vanamAM jaIne mRga laI Ava. mRga mArIne zazaka bhAratavarSIya dezavizeSa. zazika deza te ja, ghera AvavA nIkaLyo, paraMtu thAkI gayo hato tethI zazabindu eka rAjarSi. ene daza hajAra strIo pite mArelAM mRgamAM sasalAM hatAM temAMthI eka ane dareka strIne eka eka hajAra putro ema maLIne sasaluM eNe khAdhuM. ghera AvIne bAkI rahelAM daza lAkha putro hatA. | bhAra0 zA0 a0 208. mRga pitAne ApyAM. A vAta IkavAkune mAlUma zazabindu (2) vRSNivaMzanA citrastha rAjAno putra. paDavAthI e keTalAka kALa sudhI rAjyamAMthI kADhI ene eka lAkha strIo hatI ane ekakekI strIne mUkyA hatA | bhAga 9 &0 a0 6. hajAra hajAra putra hatA. e badhA kumAre parAkramI, zazika bhAratavaSaya dezavizeSa. | bhAra0 bhISma eka lAkha yajJa karanAra tathA vedapAraMgata hatA. eo a0 9. suvarNa kavaca paheratA, moTAM moTAM dhanuSya dhAraNa zazikalA kAsInA rAjA subAhunI kanyA. e sUrya karatA ane badhA azvamedha yajJa karI cUkyA hatA. vaMzanA sudarzana rAjAne paraNI hatI. (8. sudarzana zazabindue potAnA badhA putrone brAhmaNone dAnamAM zabda juo.) ApI dIdhA hatA. eka eka putranI pAchaLa se se zazapi tragaDAnI saMjJAvALA aMgirA RSinA kuLamAM . rathe dAnamAM ApelA cAlatA hatA, temanI pAchaLa thayelo bIjo eka RSi. . suvarNa alaMkArothI zaNagArAyelI se so kanyAo zAkaTAyana tragaDAnI saMjJAvALA aMgirA RSinA cAlatI. te kanyAonI pAchaLa se so hAthI, kuLamAM thayele eka RSi. akeka hAthInI pAchaLa se so ratha, akeka rathanI zAkaTAni tragaDAnI saMjJAvALA bhRgukuletpanna RSipAchaLa suvarNanI mALAvALA baLavAna ghoDAo, vizeSa. akeka ghoDAnI pAchaLa eka eka hajAra gAye ane zAkaTAkSa tragaDAnI saMjJAvALA bhagukulotpanna RSiakeka gAyanI pAchaLa pacAsa gheTA. azvamedha yajJamAM vizeSa. zazabindue brAhmaNane ATaATaluM dAna ApyuM zAkaDhIpa pRthivIne sAta mahAdvIpe pikI chaThTho. e hatuM. enA yajJamaMDapamAM jeTalA vRkSanA staMbhe kSIra samudranI bahAranI bAjue valayAkAra Avele hatA, teTalA ja suvarNanA staMbhe hatA. eka keza che. e batrIsa lAkha yojana pahoLo hAI eTalI jeTalA cA anapAnanA DhagalA hatA. enI putrI ja pahoLAIne dadhimaDoda samudra enI AjubAju bindumatI mAndhAtAnI mAM thAya. | bhA20 dro valayAkAra Avelo che. tyAM priyavrata rAjarSinA putra a0 65 bhA. 9 ska, a0 6, vAyu a0 88, medhAtithinuM rAjya hatuM. eNe pitAnA dezane sAta zazabi6 (3) eka rAjarSi. e kayA vaMzane sarakhA dezamAM vaheMcI pitAnA sAta putronAM nAma ane kayAMne te jaNAtuM nathI | bhAra dro a0 65. thI anukrame sAte dezanAM nAma pADyAM hatAM. dareka zazayAnatIya tIrtha vizeSa, ne bhAra vana a0 80. putrane tenA nAmane deza vArasAmAM Apyo hato. zazalomA eka rAjarSi. | bhAra Azrama a. 2. (medhAtithi zabda juo.) A dvIpamAM IzAna, Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAkadhi 206 zAMDilI uru zaMga, balabhadra, zatakesara, sahasrasrota, devapAla zAkalpa (3) pANininI pUrve thayela eka ane mahAnasa e sAta mahAparvata AvelA che. vyAkaraNakAra. tema ja anA, AyurdI, ubhayapRSTI, aparAjitA, zAkAyana eka brahmarSi. (3. vasiSTha zabda juo.) paMcapadI, sahasrazrutI ane nivRtI e nAmanI zAkAhAthe eka brahmarSi. (vasiSTha zabda juo .) sAta mahAnadIo che / bhAga - paMcama a0 20: zAkuMtaleya duSyata rAjAthI zakuntalAne thayela putra. devI bhAga 8 & 9 a0 13. bharata te ja. zAkadhi tragaDAnI saMjJAvALA vasiSTha RSinA kuLane zAkaneya zakuni nAmanA asuranA putra. eka RSi. zAkaneya (2) duryodhananA mAmA zakunine putra. zAkaMbharI 1. durgA zabda temaja devI zabda juo, zAkoSa parAzara RSinuM nAmAntara / bhAra0 A0 zAMkara zaMkare nirmANa kareluM bhAratavaSaya tIrtha- 188. vizeSa zAkya sUryavaMzI ikSavAkukuLamAM thayela aMtarikSa vaMzanA zAMkarava trIjA bhakulotpanna RSivizeSa. saMjaya rAjAne putra. enA putranuM nAma zuddhoda. zAkala eka brahmarSi. zAkrayANa eka brahmarSi. (2. kazyapa zabda juo.) zAkala (2) caMdradezanI rAjadhAnI. | bhAra0 sa0 zAkha anala nAmanA vasunA putromAM eka a0 35. bhA20 ka40 37. . zalyanI nagarI. zAkha (2) skanda zarajUthamAMthI prakaTa thaI zaMkara, zAkala (3) caMdrabhAgA ane irAvatInI vaccene pArvatI, gaMgA ane agni e cAre beThAM hatAM. sAMprata pradeza. tyAM jatAM eka kumArane joI cArenA manamAM eka ja zAkala (4) A nAmane dezavizeSa. mULamAM ene vakhate evo vicAra AvyuM ke A kumAra konuM mAna dvIpa kahyo che te bhUla che. indraprasthathI e ghaNe jALavIne kenI pAse prathama jaIne namana karaze. A ja dUra uttare AveluM hatuM ane pAMDavonA samayamAM abhiprAya kumAra pote yogabaLe jANI gayA ane tyAM prativiMdhya rAjA rAja karatA hatA. prativiSe temaNe tatkALa pitAnAM ja bIjAM traNa svarUpa utpanna sahastrArjunanA rAjasUya yajJa vakhate digvijayamAM karyA. te svarUpanAM nAmaH zAkha, vizALa ane yuddha karyuM hatuM. te bhAra0 0 0 27-14. nigameya. pachI agni samAna tejasvI skanda kumAra zAkalAyani bagaDAnI saMjJAvALA atrinA kuLamAM pite jyAM zaMkara beThA hatA temanI pAse gayA. thayele RSivizeSa. bIju svarUpa vizALa pArvatI pAse, trIju zIkha zAkaya eka brahmarSi. eNe navaso varSa sudhI agni tarapha ane gaMgA tarapha nigameya svarUpa gayuM. / zivanuM ArAdhana karyuM hatuM, tethI e moTo graMthakAra bhAra0 za0 a0 44. ane sUtrakAra jevo thA. / bhAra- anu. a0 14.0 zAkhaMbharI devInuM sthAnavizeSa. | bhAra0 va0 vidagdhAkhya nAmanI RkazAkhAne pravartaka Aja a0 82. ke bIjo ene nizcaya karAtuM nathI. zAkhA pravartaka zA viSNu bhagavAnanuM dhanuSya, game te hoya paNa Ane yAjJavalakayanI joDe jabare zA (2) zrI kRSNanuM dhanuSyavizeSa | bhAga vAda thayo hato. vAdamAM ANe yAjJavalayanI ghaNI 10-50-23, ja niMdA karI hatI. ene lIdhe e yAjJavalkayanA zAyAna vizvAmitra kutpanna RSi. kapAgnithI baLIne maraNa pAmyo hato. zAAni (2) yajurvedanuM upaniSada. zAkalya(2) saubhari RSine putra. eNe potAnI sahitA zAMDilI zAMDilya RSinI kanyA. e pUrva samudrane pAMca ziSyone bhaNAvI hatI. / bhAga 12-7-57. tAre RSabhaparvata para rahetI hatI. e mahA Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMDilya tapasvinI hatI. eka samaye gAlava RSine laIne garuDa tyAM AvyA hatA tyAre eNe e bannenuM uttama prakAre Atithya karI temane bhAjana vagere ApyuM hatuM. rAtre nidrA karIne khIje divase prAtaH kALe UThIne jue che tA garuDanAM badhAM pIchAM ane pAMkha kharI paDayAM hatAM, gAlave garuDane pUchyu ke Ama kema thayuM, garuDa kahe ke mArA manamAM ema AvyuM ke A bAI ziva viSNu vagere rahe che, te sthAnamAM na rahetAM, aho... kema rahI haze, Ama manamAM zaMkA utpanna thavAthI A pariNAma Avyu hAya tA krANu jAvuM. pachI garuDa ane gAlava banne zAMDilIne zaraNu gayA ane enI prArthanA karI. ethI karIne garuDane pharIthI prathama jevAM ja pIMchAM anepAMkhA phUTaSAM. / bhAra udyo0 20 114, 7 kaeNya dezanA rAjAnI kanyA sumanAnI sAthe zAMDilIne pativratA mahAtmya sabadhe saMvAda thayA hatA. / bhAra. anu sa 122; skaMda yu. nAgarakhaMDa sa. 81-82. 204 zAMDilya bagaDAnI sattAvALA marIcinA putra kazyapanA kuLanA eka RSi. enA kuLamAM eka RSi, devatAnuM pada pAmIne vaizvAnara nAmanA agni banyA che. tethI agninuM geAtra zAMDilya kahevAya che. zAMDilya (2) athavaCNu vedanu eka upaniSada, zAMDilya (3) agni khata eka RSi, / bhAra0 anu0 13. zAMta priyavrataputra, imajivanA sAta putrAmAMne ceAtheA putra, enA dezanuM paNu zAMta evuM nAma prasiddha che. zAMta (2) plakSadrIpamAM AvelA sAta dezamAMnA ceAthA deza. zAMta (3) Apa nAmanA vasunA putrAmAMne eka. / bhA. A 67-21. zAMta (4) aha nAmanA vasuneA putra, /bhA. A 67 23. zAtakAmbhI meru paryaMta para AvelI brahmadevanI nagarI, e dasa hajAra yeAjana samacatuSkALu che. e zAkhatI taddana suvanI che. / bhAga0 5-16-28. zAMtanava za MtanunA putro, vizeSe karIne bhISmane A nAma lagADAya che. / bhA. A0 108-9. zAMtanu za Mtanu zabda jue. zAMtatha seAmava thI Ayu putra ane nAnA vaMzanA dha sArathi rAjAnA putra. zAntA somavaMzI yaputra kroSTAnA kuLanA aMgarAja romapAdanI putrI ane RSyazRMganI srI/ bhA. 60 114-11. - keTalIka jagyAe ene dazarathanI putrI ane leAmapAde dattaka lIdhelI ema varNavyuM che / bhAga0 9H ska'0 23 sa0. 7 harivaMzamAM leAmapAdanuM khIjuM nAma dazaratha kahyuM che. (RSyazRMga zabda juo) / harivaM0 1 a0 31 zlo. zAMti tuSita nAmanA devAmAMnA eka zAMti (2) dakSa prajApatine dharma RSine ApelI tera nyAomAMnI eka. enA putranuM nAma sukha. zAMti (3) ka`ma prajApatine devadUtIne peTe thayelI nava nyAmAMnI sauthI nAnI kanyA. e athava Nu RSinI strI hatI. zAMti (4) vAruNui agirA RSinA ATha putramAMnA ceAtheA putra. / bhA. anu0 32-4ra. zAMti (5) pUrve thaI gayelA eka IMdra e pAMDune putra thaIne janmyA hatA. zAMti (6) seAmavaMzI purukuLanA ajamIDhanA putra nAlanA putra, enA putra te suzAMti. zAMti (7) kAli'dIne peTe kRSNathI utpanna thayelA daza putromAMnA eka. zAMtidevA vasudevanI strIomAMnI eka. ene zrama, pratizruta vagere putrA hatA. zAMkalAyana traNanI saMjJAvALA vasiSTha kuLamAM thayelA eka RSi. zAMnaya zAntaratha te ja. zAMba Apa nAmanA vasunA putrAmAMnA eka zAkhasta zrAvasta zabda jue. zAmitra yajJavizeSa / bhAga0 5-16-7. zAkhastI zrAvastI zabda jue, Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAradaDAyani 205 zAmaladvIpa zAradaNDAyani eka kSatriya. keyI enI strInuM nAma zAli traNanI saMjJAvALA aMgirAkuLane eka RSi zretasenA, durjaya vagere enA putro. | bhA0 A0 zAligrAma bhAratavaSaya kSetra ane tIrthavizeSa. 126-37. zAlipiccha eka sapa. / bhAve A0 35-14, zAradA sarasvatI. zAlivAhana eka zakartA rAja. dakSiNamAM ene zAradA (2) bhAratavarSIya nadIvizeSa. zaka cAle che. zAraddhata gautamAMgirasamAMnuM eka phaLa. (3. aMgirA zAlizirA munIne thayelA devagaMdharva pikI eka | bhA0 A0 66-44. zabda juo.) zAlicUka mauryavaMzI aMgatane putra. ene putra zArata (2) zaratane putra, kRpAcArya te. zAradvatika traNanI saMjJAvALA bhagukuLamAM utpanna somazarmA. / bhAga- 12-1-14. thayelA eka RSi. zAligrUpa eka tIrtha. | bhAve vana 81-107. zArahatI kRpAcAryanI bahena kRpI, droNanI strI. # zAlihotra RSinA AzramanuM nAma. zAradvatI (2) e nAmanI eka apsarA ' bhA. zAlihotra kapila RSine putra. e azvazAstrane praNetA hatA. zAlihotra RSie racelA azvazAstranA A0 132-46, zArIraka yajurvedanuM mukhya upaniSada. graMthane zAlyahAtra kahe che / bhAra vana sa0 27. zAlihebasara kSetravizeSa. tyAM pAMDava gayA hatA / zArAkSi traNa saMsAvALA bhegukuLane eka RSi, bhAra A0 sa. 168-2. zarkarAkSa RSine putra. zAlakinI tIrthavizeSa | bhAra vana. sa. 81-13. zArava eka RSi. janmejayanA sarpa satramAM e zAlakinI (2) bhAratavarSIya nadIvizeSa brahmA nAme Rtvija hatA. / bhA. A0 pa3-6. zAmali somavaMzI avikSitano putra, eka kSatri | zAla rAvaNanA pakSano eka rAkSasa. e rAvaNane bhAra A0 sa0 101-40. gupta dUta hato. vA0 rA yuddha sa0 20. zAmali (2) vRkSavizeSa / bhAra0 zAM. sa. 153- zAlI krodhAnI dIkarIomAMnI eka. siMha, vAgha, 155-4. vagere ena thI utpanna thayA che. / bhAva A ka7 zAlmalidIpa pRthivInA sasa mahAdvIpamAM trIjo 61-65, dvIpa. IznarasAda (zeraDInA rasanA samudra)nI bahAranI zoryAta zaryAtivaMzanA haihayenuM kuLa. bajue hoI cAra lAkha yeAjana pahoLA che. eTalI zAla vRka yAdavane durvAkSIne peTe thayelA putromAM eka ja pahoLAIne surA samudra enI AjubAju zAlakAyana vizvAmitranA vaMzane eka RSi. vIMTaLAyelo che. ahIM priyavratane putra yajJabAhu zAlaMkAyana (2) zAlaMkAyananuM kuLa. rAjaya karato hato. eNe AnA bhAga pADIne sAta deza zAlaMkAni traNanI saMjJAvALA aMgirAkuLane banAvyA. pachI eNe pitAnA sAta putromAM akeke eka RSi. deza vaheMcI Ape. dareka dezanuM nAma je putrane zA kAyani (2) vizvAmitranA kuLane RSi Ape tenA nAma uparathI pADavuM. (yajJabAhu zabda juo.) A dvIpamAM svarasa, zataraMga, vAmadeva, kuMda, zAlagrAma gaMDakI nadInA mULa pAse AveluM eka mukuMda, puSpavarSa, sahasazruti e sAta mahAparvate kSetravizeSa | bhA0 vana0 82-124 AvelA che; tema ja emAM anumatI, sinIvAlI, zAlAyani traNanI saMjJAvALA bhRgu kuLane eka sarasvatI, ka, rAjanI, naMdA ane varAkA e nAmanI sAta mahAnadIo che | bhAga 5 &0 zAlAlaya benI saMjJAvALA kazyapa kuLane eka RSi. a0 20; devI bhA0 8 40 40 12. zAlakI eka yakSa RSi. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAmalI 206 zikhaMDinI zAlmalI bhAratavaSaya kekathadezanI eka nadI te vAva upara ghaNuM ja amravRSTi karI. pradyumnanuM kazuM vaLatuM rA0 ayo. sa. 68. nahetuM. evAmAM zAvanA pradhAna pradyumnane ghumane, zAlyakSetra azvazAstranee nAmane graMtha. mUccha pamADI. pradyumna mUchamAMthI satvara sAvadha thaI zAhava zAlvadezane eka rAjA. e asurAze jo pharI yuddha karavA lAgyo. pradyumna zAlvanA kSemakRddhi hato. jyAre kAzIrAjAnI traNa putrIone svayaMvara nAmanA pradhAnane harAvyuM. A pramANe sattAvIsa thaye tyAre e tyAM gayA hatA. te vakhate ene divasa yuddha cAlyuM. kRSNane A banAvanI khabara bhISmanI sAthe yuddha thayuM hatuM. temAM hAra khAIne paDatAM ja teozrI IndraprasthathI AvyA ane zAvae pitAne deza gayA hatA. traNe rAjaputrInuM nI sAthe ghaNuM ja yuddha karyuM. zAhava aMtarikSamAM haraNa karIne temane bhIme hastinApura ANI hatI. kAzI hovA chatAM kaNe ene evo jajara karI nAkhyo rAjaputrI aMbAe ene manathI pasaMda karyo hato. ke te thAkIne keTalAka kALa aMtardhAna thaI gaye. aMbAe bhImane A vAta kahIne enI rajAthI aMtardhAna thaIne zAha kaNanA dUtanA jevo ja e zAlvane tyAM gaI hatI. paraMtu bhome enuM eka mAyAvI dUta utpanna karI tene kRSNa pAse haraNa karyuM hatuM. sababa zAve ene aMgIkAra mokalI kahevaDAvyuM ke zAlava vasudevanuM baMdha karIne karyo nahi. oNcha sainya laIne zAzva bhAratanA laI gayo che mATe devakIe mane e khabara kahevA yuddhamAM e sAtyaki hAthe mAryo gaye ho | bhA20 mokalyo che. dUta kRSNane A vAta kahetA hatA za00 a0 20, eTalAmAM zAzva mULa vasudeva je ja kRtrima zAha (2) A zAva paNa zAvedezane ja hato. vasudevane laIne kRSNa pAse Avyo. eNe kRSNano e rUkamiNInA vivAha vakhate kaMDinapura Avyo ghaNuM niMdA ane upahAsa karIne pote ANelA hatA. tyAM yAdo joDe enuM yuddha thatAM temanAthI kRtrima vAsudevane ziraccheda karyo. e joIne kRSNane parAbhava pAmyA hatA. AthI te yAdavone bahu dveSa ghaNe zeka thaye. kRSNanA jotAM jotAM ja dUta zAtva karate hate. kRSNa jarAsaMdha ane zizupALane mAryA ane kRtrima vasudeva aMtardhAna thaI gayA. A badhI te uparathI te e ghare ja kakaLI UTha hato. asuranI mAyA heI zAvanA kapaTanI kRSNane jANa eNe bhUmi ayAdavI karavA sAru ghera tapa karIne thaI. aMte zAvane suMdara vimAnamAM beThelA joIne rudrane prasanna karyA hatA. deva, asara ane manuSyothI tenA para pitAnI gadA pheMkI. vimAnanA cUrecUrA bhedAya nahi evA vimAnanI eNe rudra pAse mAgaNI thaI gayA ane sAva nirAdhAra bhoMya para paDayo. bhUmi karI hatI. huM suranuM banAveluM AvuM vimAna para kRSNa sAthe tumula yuddhamAM sainya sahita ene ene ApyuM. pachI A vimAnamAM besIne aMtarikSa nAza thayo. A zAstrane anuzAlva nAme bhAI hate. rahI eNe dvArakA upara vRkSa, zilAo vagerenI vRSTi (anuzAlva zabda juo.) / bhAga10 kaM0 a0 karavA mAMDI. A joIne badhA yAdavo sajaja thaIne 76-77; bhA20 vana a0 14-22; yuddha karavA AvyA paNa zAlava aMtarikSamAM hovAthI zAlava (3) bhImasene mArele e nAmane eka rAja. temanuM kAMI cAlyuM nahi. zAkava kSaNamAM bhUmi para, zAlava (4) bhAratavarSIya eka deza. e hastinAkSaNamAM aMtarikSamAM, kSaNamAM pUrvamAM ane kSaNamAM puranI pUrvamAM hato ema lAge che | bhAre para bhI 'bIjI dizAmAM ja rahetA. vaLI kSaNamAM adazya a 9. thaI jAya ane kSaNamAM dekhA de. ema thavAthI yAdavo zAtrasena bhAratavaSIya dezavizeSa / bhAra0 bhI nirUpAya thaI gayA. A yuddha vakhate balarAma dvArakAmAM a0 9, nahotA tema ja kRSNa paNa Idraprastha gayA hatA. zAvarsa zrAvasta zabda juo. chevaTe pradyumna AgaLa thayo ane eNe zAdava zikhaMDinI uttAnapAda vaMzanA vijitA rAjAnI Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikhaMDinI 207 zikhaMDI strI. ene pAvaka, pavamAna ane zaci ema traNa putro hatA. zikhaMDinI (2) dupada rAjAnI kanyA. pUrva janma e kAzIrAjanI kanyA aMbA rUpe hatI. e ja puruSatva pAmI zikhaMDI kahevAI hatI (zikhaMDI zabda juo.) zikhaMDI dupada rAjA putra meLavavAne rudranuM ArAdhana karato hato. rudra ene varadAna ApyuM ke tane eka putrI thaze ane te kAlAnusAra puruSatva pAmIne bhISmane yuddhamAM mAraze. saMtoSa pAmIne drupada rAjA pitAne nagara Avyo. pachI thoDe kALe enI strI e garbha dhAraNa karyo ane ene kanyA prasavI paraMtu kanyA thaI che e khabara na paDavA detAM drupade ema ja kahyuM ke putra prasavyo che tema ja saghaLAMne putra prasavanI ja vAta karIne kanyAne putranI peThe ja jAtakarma vagere saMskAra karyA. AgaLa jatAM ene upanayana saMskAra karIne dhanurvidyA vageremAM pravINa banAvI. jayAre kanyA meTI thaI ane vivAha karavA jevaDI thaI tyAre drupada bahu ciMtAmAM paDyo paNa enI strIe ene dhIraja ApI kahyuM ke varadAna sarvathA vRthA jAya ja nahi mATe Apa ekAdI rAjakanyA zodhI vivAha karo. emAM AghuMpAchuM joze nahi. drupada AthI dhIraja rAkhI pite putrane vivAha karavA dhAre che ema badhAne pragaTa karyuM. A uparathI pazcima dizArNa dezanA rAjA hiraNyavarmAe potAnI ghaNuM ja svarUpavAna kanyA A katrima zikhaMDIne vivAhavidhithI ApI. keTaleka kALe hiraNyavarmAnI kanyA moTI thaI. ene RtukALa prApta thayo eTale e pati pAse ekAMtamAM gaI. jue che to e puruSa nahetAM strI hatI. kazuM bolyA vagara e bAI bahAra AvI. A vAtane ATha-daza divasa javA daI kaMI bahAne sasarAnI AjJA laI potAne piyara gaI. tyAM jaIne eNe A samAcAra potAnA pitAne jaNAvyA. A vAta jANIne hiraNyavarmAne ghaNe kedha caDha ane sainya laIne dupadanI joDe yuddha karavA nIkaLe. jatAM jatAM enA manamAM AvyuM ke kevaLa kanyAnA kahevAthI Ama javuM ThIka nathI. prathama jAte kAMI tapAsa karavI joIe ke zikhaMDI te kharekhara strI ja che ke kema. pachI eNe drupadane dUtanI sAthe kahAvyuM ke mUkha, duSTa, te A zuM karyuM ? strIne vivAha strI joDe kema karyo? khera, A aparAdhanuM zAsana ApavuM ja joIe. mATe huM tAre tyAM AvuM chuM. tuM yuddha karavAne taiyAra thaje. | hiraNyavarmAne saMdezo sAMbhaLIne kupadanuM nUra UDI gayuM ane have zuM karavuM enA vicAramAM paDayo. kAMIka bhaya, ane kAMIka dhIraja manamAM ANI eNe datanI sAthe goLa goLa saMdezA kahAvI tene pAcho ravAnA karyo. A vAtanI khabara zikhaMDIne paDatAM te tarata ja nagaramAMthI nAsIne ghora araNyamAM gayo. tyAM jaIne e upavAsa karIne tapano AraMbha karyo. tyAM eka camatkAra banyo. e vana bhUlakaNuM nAmanA eka yakSanuM hatuM. te eka divasa pharatA pharatA tyAM AvI caDha: eNe zikhaMDIne AgrahapUrvaka anuThAna karato dIThA. yakSe enI pAse AvIne pUchyuM ke tuM koNa che ane ahIM zA hetuthI anuSThAna kare che ? zikhaMDIe pitAnI badhI hakIkata kahIne puruSatvanI mAgaNI karI. pariNAme sthUNAkarNane enI bahu dayA AvI. eNe kahyuM ke mAruM puruSatva tane ApIne tAruM strItva huM lauM chuM. mAtra eTaluM ja ke tuM puraSatva saMpAdana karIne tArA nagaramAM jA ane tAre kAma hoya te pate eTale mAruM puruSatva mane pAchuM Apaje. tArA AvatAM sudhI huM A vanamAM ja rahIza, ema kahIne eNe pitAnuM puruSatva zikhaMDIne ApI pote strI thayo. zikhaMDIne puraSatva maLatAM e tyAMthI nIkaLyo. te AvIne pitAnA pitA drupadane ghaNuM harSathI bheTa. eNe potAne puruSatva prApta thavAnI khabara pitAne karI | bhAra0 udyoga a0 165-127. zikhaMDI puruSatva prApta karIne Avye jANIne drupadane khUba ja harSa thayo. eTalAmAM hiraNyavarmA pitAnA sainya sahita drapadapuramAM AvI paho . ene Avyo jANIne dupaTTe dUta sAthe kahAvI mokalyuM ke meM ApanA dUtanI sAthe saMdeze kahA Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikhaMDI 208 zikhavAhana hato; chatAM Apa yuddha sAru sainya laIne pAchA rahIza. enA maraNa pachI tuM pUrvavata puruSa thaIza. AvyA. bhale, sAruM karyuM. mArI taraphathI yuddhanI ne Ama kahIne kubera tyAMthI gayA pachI pUNakarNa nathI. huM taiyAra ja chuM paNa kevaLa tamArI kanyAnA vanamAM raheto hato, tevAmAM zikhaMDI tyAM Avyo. ja vacana para vizvAsa rAkhIne vartana na karatAM, pahelAM eNe yakSanI prArthanA karIne AbhAra mAne kahyuM Ape bIjI strI mAraphata tamArA jamAInI sthiti ke mAruM kAma saryuM. have tAruM puruSatva pAchuM viSe khAtarI karI lIdhI heta to sAruM ema ApavA huM Avyo chuM. zikhaMDInI vANI sAMbhaLI karavAthI ane pakSane ThIka paDaze. A uparathI yakSe badhI banelI hakIkata ene kaDI. pitAne thayelA hiraNyavarmAe keTalIka svarUpavAna taruNIo pAse kuberanA zApanI vAta karIne kahyuM ke have tuM tArA zikhaMDInA puruSatvane aMge parIkSA karAvI. pelI nagaramAM jA ane svastha rahe. mane vacana ApyA strIoe parIkSA karIne zikhaMDI joIe evo pramANe tuM mAruM puruSatva pAchuM ApavA Avyo puruSa che evo nirNaya karIne hiraNyavarmAne jAhera tethI mane saMtoSa thayo che. ATaluM sAMbhaLatAM ja zikhaMDI AnaMda pAmyo. eNe pitAne nagara AvIne karyuM. hiraNyavarmA A jANune ghaNe lAja pAme. A vAta drupadane karI ane pote AnaMda karavA pitAnI kanyA para gusse thaIne eNe vinayapUrvaka lAge / bhAra udyoga a. 188-192. nagaramAM AvIne drupadanI kSamA mAgI. pitAnA DA rAjyakAryamAM bahu samaju hoI jamAIne vastra, alaMkAra, hAthI, gheDA, ratha ityAdi zastrAstramAM paNa nipuNa hato. ene tuMbara nAmanA yakSe aneka vastuo ApI saMtoSa pamADe. pachI ApelI gheDAnI joDI e rathe joDo. dupadanI drupadanI AjJA laI pitAne svadeza gaye. ahIM sAthe ja pAMDavonA pakSa taraphathI e bhArata yuddhamAM zikhaMDI potAnI strInI joDe uttama prakAre sukhane sAmela thayA hatA. enA bANathI ja bhIma upabhega karavA lAgyuM. thoDA samayamAM ene kSatradeva, paDyA hatA. kSadeva vagere putra paNa thayA. bhAratanA yuddhanA chellA eTale aDhArame divase pitAnI aNI sacavAyA pachI pUNAkarNane e taMbumAM nidrA leto hato. azvatthAmAe taMbumAM ApelA vacana mujaba tenuM puruSatva tene pAchuM jaIne aneka vIrone sUtelA ja kApI nAkhyA temAM ApavA zikhaMDI vanamAM gayo. paraMtu tyAM to kAMI ziMkhaDI paNa marA. zikhaMDInuM mRtyu thatAM ja ora ja banAva banyo hato. banyuM evuM ke potAnuM paraSatva zikhaMDone ApI pite strI banIne dhUNa- zikhAjhIvI tragaDAnI saMjJAvALA aMgirA kuLane sthaNAkarNa pUrvavat puruSa thaye bhAva saupta sa0 8. karNa pitAnA vanamAM gupta raheto hato. eka vakhata eka RSi. kubera pite e vanamAM akasmAta AvI caDhayA. zikhAvata tragaDAnI saMjJAvALA bhagu kuLane eka pate strI banI gayo hato sababa pUNakaNuM kuberanI RSi. hajuramAM gaye nahi. e uparathI kubere ene zikhAvata eka gaMdharva. zodhavAne dUta mokalyA. temaNe ene kheLI kADhI, zikhAvata (2) eka yakSa / bhAra0 0 10-18 AvIne saghaLI savistara hakIkta kuberane vidita zikhAvAna e nAmane eka RSi / bhAra0 sa. ao karI. kubere thaNAkarNane potAnI pAse teDAvIne 14-20. ene zA ke tuM A strI ne strI ja raheje. zikhavaja e nAmane eka rAja. cuDAlAne pati. eNe vinaMtI karI ke meM kevaLa paropakAra mATe A zikhidhvaja (2) mayUradhvajane paNa A nAmathI rUpa kabUlyuM hatuM, mATe mane ATalI sajA ghaTatI nathI. kahe che. e sAMbhaLIne kubere anugraha karyo ke jA, jyAM sudhI zikhivAhana zikhieTale moranuM vAhana hovAnA zikhaMDI A pRthvI para haze tyAM sudhI tuM strI sababathI kArtikasvAmInuM eka nAma, Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zi zikhaMDI 209 zini zita vizvAmitra RSinA putromAMne eka. ene ozInara paNa kahyo che. e ghare parAkramI zitikaTha nIlakaMTha-mahAdevanuM eka nAma.. hato, e yayAtine dohitra hato / bhAra u0 zini semavaMzI purukuLanA duSyatana vaMzanA manyunA 118-20, bhAre... sa. 8-10, bhAra0 10 201putra garga rAjAne putra. A tapa karIne brAhmaNatva 2, bhAra0 vi0 pa3-14, bhAra0 zAM. 28-38. saMpAdana karyuM hatuM. e gAgya kahevAtA. 6) somavaMzanA anukuLamAM thayelA mahAmanA zini (2) somavaMzI yadukuLanA sAtvata nAmanA peTA- rAjAnA putra uzInaranA cAra putrAmAM moTo putra. kuLanA sAtvatanA vRSNine putra, yudhAjitanA be ene vRSAdarbha, suvIra, bhadra, keka ane bahagarbha putrAmAM moTo. e nAmanA pAMca putro hatA. A rAja moTo zini (3) somavaMzI yadukuLane upara kahelA yudhA- dharmAtmA ha / bhAre dro0 sa58. jitanA anamitra nAmanA bIja dIkarAnA traNa A rAjAnA sattvanI parIkSA karavA deva pote putromAMne vacale putra | bhAga 2, 40 a0 24 eka divasa brAhmaNanuM rUpa laIne AvyA hatA. * ene satyaka nAmane putra hatuM. A zini moTo emaNe AvIne enI pAse khAvA sAru enA zUravIra hato. vasudeva devakInA vivAhaDALe ghaNA putranuM mAMsa mAMgyuM. rAjAe potAnA bRhadagarbha rAjAe vidhdha karavA AvyA hatA te saghaLAne nAmanA putrane mArIne enuM mAMsa 2dhAvyuM. paNa eNe parAbhava karyo hato. temAM somadatta nAmanA eTalAmAM brAhmaNa tyAMthI kayAM khasI gayo. sababa rAjAne to ThAra mAratA hatA paNa dayA AvavAthI rAMdhelA mAMsanuM pAtra mAthA para mUkIne brAhmaNanI choDI dIdho hato / bhAra0 dro a0-144, zodha karavA nIkaLe, te brAhmaNane azvazALA, zini (4) somavaMzI yadukuLanA sAtvata nAmanA kezAgAra vagerene saLagAvIne mukhya rAjyamaMdirane peTAkuLanA anamitranA vRSNinA kuLamAM janmelA lAhya lagAData dIThe. A jotAM paNa enA manamAM sUra putra bhajamAnane putra. ene svayaMbhe ja nAme kAMI vikalpa ja nahi ane prArthanA karIne putra hato. kahyuM ke A meM tamAre sAru mAMsa rAMdhIne AvuM zini (5) merunA karNikAparvatamAM eka bhAga che, te svIkAre. brAhmaNe kahyuM, huM te khAto nathI 5-16-26 paNa tuM ja khA. A parathI rAjA jevo te khAvA ziAnapravIra eka kSatri- sAtyaki | bhAra za0 19-26 jaya che ke brahmadeva svata: prakaTa thayA. ene hAtha zinivAsa merunI taLeTInA parvatamAMne eka. zipiviSTa mahAdeva. pakaDo ane kahyuM ke tuM khare dAtA che. pachI enA putrane sajIvana karI tema ja azvAgAra vagere jagAzipiviSTa (2) zrIviSNunuM nAmAntara / bhAga4-13-35. ene pUrvavat karIne te aMtardhAna pAmyA | zibi pUrve thaI gayelA indro paikI eka. pAMca bhAra vana a0 194-19188 pAMDamAM eka Ane avatAra hato. zibi (7) ge pati nAmanA rAjAne pitA. zibi (2) cazna manane naDavalAnI kukhe thayelA zibi (8) bhAratanA yuddhamAM pAMDavanA pakSane eka putromAM eka rAjA. ene droNAcArye rAtriyuddhamAM mAryo hato zibi (3) hiraNyakazipunA putromAM eka | bhAra bhA20 dro a0 155. A0 66-18. zibi (9) bhAratavarSIya deza. A deza pazcimazibi (4) prahalAdanA putromAMno eka. dakSiNa dezanI pazcime hoIne pAMDavonA samayamAM zibi (5) bhojapura nagarInA uzInara rAjAne tyAM suratha nAmane rAja rAja karatA hatA. tyAMnA mAdhavIne peTe thayele putra (3. gAlava zabda juo.) rAjAo sAmAnya rIte zrakhya kahevAtA / bhAra0 27 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zini 210 ziva sa0 a0 3ra. varapradAna karanAra, mukhya svagIya vaidya, manuSya, zirISa eka brahmarSi. (2. atri zabda juo.) gAya, azva, gheTAM vagerenI puSkaLatA ApanAra zirISaka eka sa | bhAra0 u0 102-14. deva tarIke enuM varNana che. ene varNa rakta ane zirISI vizvAmitra RSinA putramAM eka. kaMThe nIla che. ene hajAra hAtha che, hajAra netra che, zilavatti eka RSi. ene gaMgAnA mahAmyane hajAra bhAthAthI sajaja thayela che. vaLI kaI aMge sihonI sAthe saMvAda thayuM hatuM. | bhAra0 maMtramAM ene cuMbaka eTale trinayana ane pazuone anu0 65-19. pALaka kahyo che. atharvavedamAM pazuone pALaka zilAyuSa vizvAmitranA putramAMne eka. chatAM ene ugra paNa kahyo che. eka stavanamAM ene zilArdani bagaDAnI saMjJAvALA atrinA kuLane vInavyo che ke manuSyomAM kSaya, jhera ane agni eka RSi. na phelAvatAM Apa bIje padhAre. zilAsthali tragaDAnI saMjJAvALA aMgirA kuLane brAhmaNa graMthamAM kahyuM che ke jyAre rudra ja, eka RSi. tyAre e raDyo. saMskRtamAM 2 dhAtu ravAnA zilIna jitvA RSine pitA. arthamAM vaparAya che. raDavAnA sababathI prajApatie ziva (harihara zabda juo.) ziva evuM nAma enuM nAma rudra pADyuM. eNe potAnA pitAne vedamAM jaNAtuM nathI, paNa temAM e devane pitAnuM nAma pADavAne ATha vAra vinaMtI karI rudra kahyo che. tyAM rUdra zabda ekavacanamAM temaja ethI bhava, sarva, pazupati, ugradeva, mahAdeva, rudra, bahavacanamAM vAparyo che. eTale ke radra eka tema zAna ane asanI evAM enAM ATha nAma pADyAM ja ekathI vadhAre manAtA haze. mahAna deva ziva che. e graMthomAM devonI yAcanA uparathI e bhAvanAmAMthI udabhavyA che. azvedamAM ani- prajApati je pitAnI putro sAthe naThAro saMbaMdha devane rudra kahyo che ane maratone enA putra rAkhato hato, ene rudra vIMdhI nAkhyo hato ema tarIke varNavyA che. e vedamAM evA maMtra che. ke je uparathI jaNAya che ke agni e jane upaniSadomAM vaLI runuM svarUpa juduM ja kalpAyuM deva manAte hoya. ene gIta-gAnane ane yajJane che tathA devonA pUchavAthI e kahyuM ke huM sarva adhipati, rogazAmaka, sUrya samAna tejasvI, vastuonI pUrva hato, huM hAla paNa chuM ane sundaramAM sundara ane varapradAna karanArA deva tarIke have pachI bhaviSyamAM paNa hoIza. mArI pachI kahyo che. pazu, gAya ane rIone e deva kAI nahi hAya, huM zAzvata chuM, tema huM azAzvata sukhane dAtA, sarva vyAdhivinAzaka, prANImAtrano chuM, huM ya chuM ane huM aya chuM; huM pALaka, jagatamAM roganAzaka tavano phelAvo karanAra brahma chuM ane huM brahma nathI." vaLI eka jagAe ane pApane prajALI nAkhanAra gaNe che. e kahyuM che ke "e ja rudra che, e ja IzAna, e ja baLavAna hoI vaja pheMkI zake che; dhanuSya vAparI svagAya, e ja mahAdeva ane e ja mahezvara' zake che; rathArUDha thAya che ane je kALe saMhAraka che. rudra eka ja che. bIje hoI zake ja nahi. devanuM rUpa dhAraNa kare che, tyAre ugra hiMsaka e A cakSuka jagatane niyamamAM rAkhe che ane prANIonA jevo ja bhayaMkara ane hiMsaka upAdaka che. jIvavAna bhUta mAtra enAmAM ane varNavyA che. enI sAthe ja rahe che. e rakSaNakartA che. pralayayajurvedamAM zatarudriIya nAme e devanuM lAMbu kALe e saghaLI vastumAtrane nAza kare che... "ene stavana che. e stavanamAM enAM ghaNAM nAmo Adi, madhya ke anta nathI. e eka sarvavyApta gaNAvyAM che. tyAM bhayaMkara nahi, paNa dayAvAna deva, vismaya pamADe e, divya, sukhada, saumya umA Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziva 211 ziva pati che. zreSThadeva, trilocana, mahAna ane baDhAvIne tene ja sauthI moTo varNavyo hoya che. svayaMprakAzita, zAMta ane nIlakaMTha che. e ja brahmA che. jema ke gaNezapurANamAM gaNeza, vAyupurANamAM vAyu e ja ziva che. e ja Indra che. e anAzavaMta, vagere vagere. mahAna ane pitAnA teja vaDe ja prakAzita che. kALe karIne vedamAMnA rudradeve mahAna ane zaktie ja viSNu che; e ja prANa che; e ja zvAsa mAna zivanuM rUpa karyuM che ane ene trimUrtimAM che. je je anAzavaMta hatuM, che ane haze te badhu pada prApta thayuM che. Akhare e saMhAra karanAra enuM ja rUpa che. ene jA eTale mRtyu jItyuM. deva manAya che. enI zaktio ghaNuM vistRta banI gaI mokSano bIjo koI rasto e vagara che ja nahi." che. saMhAra pachI sarjana hoya che ja; eTale rAmAyaNamAM zivane moTo deva kahyo che, paNa ziva zaMkara rUpe pAchuM punaH sarjana paNa kare che. te vyakti tarIke. e viSNunI sAthe kaI vakhata A pramANe ziva saMhAraka ane sarjanahAra deva laDhe che ane brahmA, viSNu ane IndranI sAthe Izvara kahevAvA mAMDayA ane ene mahAdeva -sauthI pUjAya che ema kahyuM che. chatAM e rAmanuM prabhutva zreSTha deva e upAdhi - prApta thaI. ane aMzAvatArI paNuM svIkAre che. e viSNuthI ghaNAkharA dharmomAM hoya che ema sarjanahAra UtaratI padavIne deva heya nahi, evuM enuM tarIke utpAdaka zaktinA cihna tarIke e liMgarUpe varNana che. pUjAya che. e rUpe ja agara utpAdaka zaktinA bIjA * mahAbhAratamAM paNa samagra rIte viSNuzrIkRSNane strI-zaktinA rUpa tarIke yoninA cihna tarIke enI badhAMnA karatAM vizeSa mAna maLe che; chatAM keTalIka pUjA sarvatra thAya che. prajotpatti e gUDha khyAlamAM jagAe zivane moTo kahyo che ane viSNue na Ave evI bAbata heI, jayAM jayAM sarjana ane kRSNa enI pUjA karI che. emAM kahyuM che ke saMbaMdhI vAta Ave tyAM tyAM enAM ja rUpaka mahAdeva e sarvavyApaka chatAM agocara che. e apAyAM che. pUjA karanAranA jJAnanI bhUmine laIne ja jagatanA sarjanahAra che ane ene brahmA, jadI judI bhAvanAone sthAna maLyAM che. vastutaH viSNu, Indra vagere saghaLA deva, brahmAthI mAMDIne liMga ane ni evo khyAla dharAdharI upAsakane pizAca dharAdharI pUje che. Ama chatAM paNa A Avato nathI. pustakamAM ziva ane viSNu spardhA karatA hoya zivanuM trIju svarUpa mahAyogI tarIke che. yogI e bhAsa thAya che. enI zaktio saMbaMdhe je rUpe e sadA dhyAnamagna ja rahe che. sadA ugra tapa IzArA ahIM karyA che te AgaLa jatAM purANamAM karanAra mahAtapasvI che. emanA camatkAra ane vyakta thAya che. ziva ane kRSNa emAM nAnuM moTuM koI zaktie agAdha heI, zuddha brahmajJAna prApta karI nathI ane bane eka ja rUpa che ema batAvavAne eo brahma svarUpa ja banyA che. A svarUpe e yatna dekhAI Ave che. chevaTe harivaMzamAM digaMbara che. dhUrjarI che. emanI saMhAraka zaktine kahyuM che ke viSNu zivarUpa che ane ziva viSNu aMge e bherava che. bhUta pizAca vagere rUpa che, temAM taphAvata ja nathI. nionA adhyakSa tarIke e bhUtapati kahevAya che. puramAM to je deva saMbaMdhI amuka purANa emane vAsa bahudhA smazAnamAM hoya che. sarve hoya te devanI ja mahattA dekhADavAne prayatna thayo e emanAM AbhUSaNe che. e phaMDamALA dhAraNuM che. janI AkhyAyikAo ane saMta uparathI kare che. bhUtaga emanI hajUramAM hameza rahe che. aneka kalpita vAta upajAvI kADhI, je deva keTalIka vakhata bhAMga, dhaMtura, AMkaDo vagere mAdaka saMbaMdhI e khAsa purANuM heya tenI ja mahattA padArthothI unmatta banI potAnI devI-zaktinI Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziva 212 ziva sAthe nRtya kare che. emanuM nRtya lAsya na hetAM bhUtanAtha, bhagavata, madanAMtaka, mahAdeva, virUpAkSa, tAMDava che. emanAM vAgho paNa saMgI, Damaru, raNaziMguM vizvanAtha, vizvezvara, vRSabhadhvaja, vyAghAMbaradhArI, vagere che. piThi naMdI e emanuM vAhana che. ziva, sapabhUSaNa, vyomakeza, zaMkara, zaMbhu, thalapANi, trizaLa, zaLa, dhanuSya e emanAM Ayudho che. smarahara, sadAziva, sthANahara vagere vagere. emanA dhanuSyanuM nAma pinAka che. ziva sarvAge ziva (2) vitasatyano putra eka brAhmaNa, ene suMdara ane eka rUpe ghaNuM ja sAmya che. sarvAge putra zravA. / bhAra0 anu0 8-3ra. suMdara hoI e vaNe karagaura che. svabhAve bahu ziva (3) priyavratanA putra. Idmaji havanA sAta putro bheLA ane dayALu che. emanA bhAlamAM bhramaranI ' pekI moTA putra. ene deza ene nAme ja vacce trIjuM nayana che. emAMthI nIkaLate agni prasiddha che. ghaNo pracaMDa che. pitAnA jaTAjUtha upara aI. ziva (4) plakSadvIpamAne chaThTho deza. caMdra dhAraNa kare che. pote dhyAnastha hatA te vakhate ziva (5) uttama savaMtaramAMnA saptarSiomAMne eka devonuM hita karavAnA hetuthI kAmadeve emanA manamAM ziva (6) keIpaNu rudranuM sAmAnya nAma. * pravezI vyathA karI pArvatI saMbhArAvyAM. A ziva (7) traNanI saMjJAvALA aMgirA kuLane uparathI krodha karI kAmadeva-madanane emaNe potAnA eka RSi. trIjA nayananA agni vaDe ja bALIne bhasmIbhUta ziva (8) nityamukta zivanI saghaLa vibhUtionuM karyo hato. emane pUjavAmAM ghaNI sAmagrIone mUrtionuM sAmAnya nAma. khapa paDatuM nathI; paNuM, caMdana ane bIlIpatra zivakaNa traNanI saMjJAvALA vasiSTha kuLane eka eTalAthI ja e prasanna thAya che. sahaja prArthanAthI RSi. paNa rAjI rAjI thaI jAya evA sahajateSI che. A zivakAriNI akAda kSetramAMnI satInI mUrti uparatho emanuM nAma AzuteSa paDayuM che. eTalA vibhUti. bhoLA che ke varapradAna karavAmAM AghuMpAchuM jotA ziva bhAratavarSIya tIrthavizeSa. ja nathI. zivati pArvatInI eka zakti. lAyakALe paNa e ja trIjA nayanamAMthI zivadhArA bhAratavarSIya tIrthavize nIkaLato agni ja devothI mAMDIne sarvabhUta mAtrane zivasatI traNanI saMjJAvALA aMgirA kuLanA nAza karaze. pave brahmAne pAMca mukha hatAM. zivanI eka RSi. sAthe amaryAdita saMbhASaNa karavAne lIdhe emaNe zivaliMga bhAratavarSIya dezavizeSa enuM eka mastaka kApI nAkhyuM hatuM. tyArathI brahmA caturmukha ja che. kAzImAM vivevara nAmanI zivaliMga (2) bhUmi upara zivanI vibhUtimUrti. emanI vibhUti ghaNI ja pavitra ane pUjanIya zivaloka nityamukta ziva jyAM sAkAra rahe che te manAya che. emane ciravAsa himAlayanA kelAsa loka. kailAsa zabda A arthamAM keTalAka vApare che zikhara upara che. paNa te barAbara nathI. svarUpa, parAkrama ane Tava vagerene laIne ziva- zivasjada kaliyugamAM thayelA bahusaMjJaka rAjAo nAM ghaNuM nAma che. ara, AzutoSa, Izvara, paikI eka. | bhAga 12-127, girIza, girijAdhara, girijApati, gaMgAdhara, jaTA- zivasvAti kaliyugamAM thayelA bahusaMjJaka rAjAo dhara, jalamUrti, trilocana, trinayana, yaMbaka, trizalI, papaikI eka | bhAga 12-1-26. trapurAri, dhuja TI, naMdIza, naMdIzvara, naMdIvAhana, zivA zivanI zakti. nIlakaMTha, paMcAnana,pinAkI, basu, bhairava, bhUtapati, zivA (2) anava vasunI strI. / bhAra A06jhapa. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zivA zivA (3) bhAratavarSIya eka nadI, / bhAra0 bhIru 9025. zivA (4) a'girasa RSinI bhAryA. / bhAra. vana0 213 227-1. zivAe e nAmanA vaidapAraga siddha brAhmA, jee dakSiNa dizAmAM rahetA ane paramapadane pAmyA hatA te. / bhAra. udyo. 109-18. ziveAbheda bhAratavarSIyatA vizeSa, zizira meru parvatanI taLeTI AgaLanA patAmAMnA eka. zizira (2) dhara nAmanA vasunA putrAmAMnA eka. zizira (3) vizvAmitra kuLamAM thayelA eka RSi, zizigiri himAlaya paryaMtanuM nAma, / bhAra0 dro a0 22. zizu kauzika RSinA ziSyavizeSa, zizunti kaliyugamAM kilakilA nagarImAM thayelo eka rAjA. | bhAga0 12-1-33, zizunAga kaliyugamAM thayelA zizunAga vaMzIya rAjAAmAM pahelA rAjA. / bhAga0 12-1-5. zizupAla seAmavazanA yaduputra kroTTAnA jyAmanA putra virAjAnA trIjA, sauthI nAnA putra rAmapAnA kuLamAM janmelA kramaghASa rAjAnA putra. vasudevanI bhaginI zrutazravA enI mA thAya. cedirAjAnA va"zaja hAvAthI ane vaidya nAme paNa kahyo che. e hiraNyakazipunA aMze janmyA hatA, ene janmakALe traNa AMkhA ane cAra hAtha hatAM. eNe janmatAM ja gabhanA jevA sUra kADhayA hatA. e sAMbhaLI cedirAjane ane enI mAne bahu duHkha thayu' hatuM. emaNe evA virUpa ane asvAbhAvika avayayavALA ane bhUranAra putra nakAmA jANI ene pheMkI devaDAvavAnuM dhAryuM pheMkI devAnI taiyArI hatI eTalAmAM AkAzavANI thaI ke ene tyAga karazA nahi. e putra zrImAna ane baLavAna thaze ! e sAMbhaLIne rAjArANIe AkAzavANI tarapha namaskAra karyA ane pUchyuM ke enuM mRtyu kAnA vaDe thaze e kRpA karIne kahe.. tethI AkAzavANI ( ziziragiri karI thaI ke jenA kheALAmAM Ane besADatAM enA be hAtha ane trIjuM netra kharI paDe e Ane zatru samajavA ane tene hAthe enuM mRtyu che.' TrakAmAM, cedirAjane AvA camatkArI putra thayA che e hakIkata sAMbhaLIne dezadezanA rAjAe damadheASa rAjAne maLavA AvatA; ane je je Ave tenA kheALAmAM zizupAlane ApatA. A banAvanI dvArakAmAM kRSNabalarAmane jANu thaI. zizupALanI mA, vAsudevanI bahena eTale kRSNabaLadevanI phAI thAya. tethI phAIe maLavAnA ane chekarAne jovAnA irAdAthI kRSNabaLarAma zuktimatI nagarImAM AvyA. e rAjAne ane peAtAnI phAIne maLyA. te vakhate phAIne potAnA putrane pahele baLarAma ane pachI kRSNanA kheALAmAM ApyA. jevA ane kRSNanA kheALAmAM mUkayA ke enI trIjI AMkha ane be hAtha kharI paDayAM ! zrutazravA A joIne bhayabhIta thaIne kRSNane kahevA lAgI ke devavANI pramANe A putranuM mRtyu tAre hAthe che. mATe tuM mane vacana Apa ke huM ane mArIza nahi. kRSNe kahyuM ke daivanI AkAzavANI khATI paDe nahi paNa phAI, tamArA mAnanI khAtara huM enA seA aparAdha kSamA karIza. phAIne AthI zAtA thaI. eNe kRSNabaLadevane keTalAka divase sudhI parANA rAkhyA. chevaTe phAInI AjJA laI banne bhAIe dvArakA gayA. zizupALa divase divase meTA thayA tema tema parAkramI paNa thayA. e joIne vidarbhanA bhISmaka (bhImaka) rAjAnA meTA putra rumie peAtAnI bahena rukimaNIe ene paraNAvavAnA nizcaya karyAM. damadheASa rAja saparivAra kuDinapura AvyA. lagna agAu karavAnAM badhAM karyAM karyAM, paraMtu A vivAha saraitAre thayA nahi, peAtAnI rukimaNInI icchA kRSNane varavAnI hAvAthI, tethaeN muddAma mANusa meAlI kRSNane kaDAvyuM, kRSNe tarata ja enI vahAre dhAyA. emaNe rukimaNInuM haraNa karyuM, ane apamAna pAmI zizupALane pAchuM zuktimatI javuM paDayuM. Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zizupAla 214 zizupAla heya te bhale kahe, paraMtu mArA manathI te tuM mULe rAjA ja nathI. je bhUkha tArI pUjA karavAnuM kahe che tene jo, hamaNAM ja huM mArI nAkhuM chuM. ene zuM vadhAre kahuM ? tArI marajI hoya te tuM paNa mArI sAmo vaDhavA AvI jA; joke huM tAro vadha karuM chuM ke nahi ? A pramANe jarAsaMdhane vadha vagere aneka vAta kADhI kADhIne eNe kRSNanI pAra vinAnI niMdA karI. atyAra sudhInA banAva banatAM kRSNa chAnAmAnA besI rahyA. paNa jyAre upara kahelAM vAkaye kahIne zizupALa chAne rahyo eTale kRSNa maMda ane mRdu tyAra pachI keTaleka kALe IdraprasthamAM yudhiSThire rAjasUya yajJa AraMbha karyo. e samAraMbhamAM dezadezanA rAjAo ekaThA thayA hatA. zizupAla paNa tyAM Avyo hato. te samaye badhAmAMthI agrasthAne prathama pUjA kenI karavI yogya che, e saMbaMdhe UhApoha thayo. bhIme mata Apyo ke agrapUjA kRSNane ghaTe che. A uparathI yudhiSThira kRSNane gaMdha samavA UThayA. zizupAlathI A dIThuM khamAyuM nahi. e bhomanI ane kRSNanI niMdA karavA mAMDI. paNa koIe enA bolavA upara lakSa ja ApyuM nahi. e joIne e e te gusse thaye ke sabhAmAM UbhA thaIne ghAMTo pADIne kahevA lAgyuM ke are, ahIM moTA moTA devarSio, brahmarSio ane rAjarSio vidyamAna chatAM, eka govALanA putranI pUjA thAya che, e sAruM dekhAtuM nathI ? Ama kahIne eNe bhISmane aneka apazabado saMbhaLAvyA. e sAMbhaLIne bhImanA pakSanA rAjAo laDavAne tatpara thaI UbhA thaI gayA. A laIne bhImane ghaNe dedha Avyo ane zizupALa para dhA. paNu droNAcArye ene pakaDIne besADo. bhISma bhImane zAMta pADaze, emaNe zizupALanA janmakALanI hakIkata saMbhaLAvIne kahyuM ke tAre e zuM bole che te tarapha dhyAna ja ApavuM nahi. eno maraNa samaya pAse Avyo che. mATe ja e AvI baDakaMDa kare che. e sAMbhaLIne bhIma zAMta thaIne beThA bhImane zAMta thaIne mUgo beThelo joIne zizune pALane vadhAre Aveza AvyuM. eNe bhImane kahyuM : are, tame bhImane vAra che. zuM karavA ? ene mArA para dhasI AvavA te gho ! pachI juo ke enA prANa laI lauM chuM ke nahi ? punaH bhISmane saMbaMdhIne kahyuM he mUrkha, DekarA, napuMsaka bhISma. A sabhAmAM aneka mahAna mahAna vyaktie ane rAja chatAM tuM A govALiyAnA putranI pUjA ane stuti karIne bIjAonuM apamAna kare che ? tArI A karaNI badala zuM kahIe ? pachI kRSNane aneka durbhASaNathI vadhAvI laI kahevA lAgyuM ke are, tuM te kevaLa nIca dAsa che. tane je rAjA kahetuM teo bolyA : aho saghaLA RSi che ane rAjAo! A zizupAla mArI pheIne putra che. e amArA sAtvata kuLa upara lAvIne amane ghaNA prakAre pIDA karI che. eNe mArI dvArakApurIne Aga lagADI, bhojarAjA raivataka parvata para kIDA sAru gayA hatA tyAre emane ekalA joIne bAMdhIne laI gaye. mArA pitA vasudeva yajJa karatA hatA tyAre yajJanA azvane mArIne eNe yajJamAM vidana karyuM, bebhu nAmanA yAdavanI strInuM tema ja bharAnuM anItibharyuM haraNa karyuM. | bhAra0 sa68-18.0 A sivAya paNa eNe mArI pUMTha pAchaLa mArA ghaNu aparAdha karyA; mArI phoIne meM vacana ApyuM hataM. tadanusAra enAM kanya sAmuM ne joto ene kSamA karI che. hAla paNa tamArA badhAnI sAMnidhya bhImAdi zreSTha puranuM tema ja mAruM apamAna karyuM che. enA aparAdhe upara thaI gayA che. have mATe enA aparAdha huM sahana nahi karuM. Ama bolIne emaNe potAnuM divya cakra zizupAla tarapha pheMkyuM ! cakra vaDe enuM mastaka dhaDathI chUTuM paDI e sabhAmAM ja tatkALa maraNa pAmyA | bhAra0 sa0 a0 45; bhAga- 10 40 a0 74. zizupALane dhRSTaketu, suketu, karakaSa, zarabha vagere putro ane reNumatI nAme eka kanyA hatI. zizupAlanA maraNa bAda dhRSTaketu rAjyagAdI para beThe. eNe reNumatI yudhiSThiranA bhAI nakuLane varAvI. enA Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zizumAra putrA suketu ane dhRSTaketu droNAcAryane hAthe mAryA gayA hatA/ bhAra0 40 3-32, droNu0 125-39; A0 63-18, upara kahelI zizupAle haraNa karelI bharA enI eramAna mAnA bhAInI eTale peAtAnA ramAna mAmAnI dIkarI hatI. e vizAlapurInA rAjAnI kanyA hAI enA pitAe ene karuSa dezAdhipatinA putrane ApI hatI. chatAM zizupAla enA patinuM rUpa dhAraNa karIne ene chala karIne harI gayA hatA. zizumAra svAyaMbhU manva Mtara eka prajApati. eNe peAtAnI kanyA bhramI dhruvane paraNAvI hatI. zizumAra (2) AkAzamAM tArAothI bharelA bhagavAnanA dakSiNa kuMDaLAkAra deha | bhAga0 5-23-4. zizumAra (3) doSa nAmanA vasu ane zarInA bhagavadazathI thayelA putra/ bhAga0 6-6-14. zizurAmA eka savizeSa / bhAra A0 57-10. -ziSTa uttAnapAda putra dhruvane enI khIjI strI dhanyAne peTe thayelA putra, enI srInuM nAma succhayA hatu. ene ripuMjaya, vRtta, kRpa ane vRSTa nAmanA cAra putrA hatA / matsya0 0 4. zikSa RSabhaparvata para rahenArA gAMdharvo mAMhenA eka. zIghra sUOvaMzI ikSvAku kuLanA dhruvasa Mdhi rAjanA putra sudarzananA pautra, ane agniva rAkhatA putra. marurAjA ene putra thAya. zIdhraga sa MpAtinA putrA paikI eka. zIdhrA bhAratavaSIya nadIvizeSa / bhAra0 bhI0 9-29, zItatAyA putrArthe varuNanI strI banelI, bhUmi uparanI e ja nAmanI nadInI mUrtimAna devatA. enA putranuM nAma zrutayudha. e bhArata yuddhamAM maraNu pAmyA hatA / (zrutAyudha zabda juo) zItaaAyavahA bhAratavaSa yu nadIvizeSa | bhAra0 vana0 88-25. zItapUtanA skanda mAtRgaNumAMnI eka / bhAra0 vana sa0 230-28, zItavana eka kSetravizeSa / bhAra vana0 81959. zItavrutta eka brahmaSi (3. vasiSTha zabda jue.) zIlA vidhyAcaLamAMthI nIkaLanArI eka nadI. zizumAra 215 zuka RSabhapata uparanA eka gaMdhavo. zukra (2) kRSNadvaipAyana vyAsanA putra, dhRtAcI nAmanI apsarA zukI (peApaTI)nu rUpa laIne bhUmi para pharatI hatI. te drivya rUpa dhAraNa karelI eka vakhata vyAsanI daSTie paDI. ene joIne vyAsanuM vIya` paDayu. temAMthI thayelA putranuM nAma zuSka paDayuM. vyAsane A putra zivanA prasAdathI thayA hatA. e janmathI ja jJAnI hatA, paraMtu enAmAM peAtAnA jJAnanuM saheja dhamaMDa hatuM. tethI vyAse ane AjJA karI ke tuM prathama janaka rAjA pAse jaIne pachI tAre javu haiAya tyAM jaje. te parathI e bahulAkSa janakanI pAse gayA. tyAM jatAM ene peAtAnA jJAnanuM ghamaMDa UtarI jaI e abhimAna rahita thaye / bhAra0 zAMti a 324-32 5; devIbhAga01 skra a0 14. kRSNadvaipAyane kRSNacaritra vaSa~navALuM bhAgavata racyuM hatuM, te Ane bhaNAvyuM hatuM. A ja bhAgavata evuM AgaLa upara parIkSita rAjAne saMbhaLAvyuM hatuM. /bhAga0 1, ska N0 0 19. zuddha hiMOda nAmanA pitaranI kanyA pIvarI athavA vIriNIne paraNyA hatA. ane kRSNa, gauraprabha, zaMbhu, bhUrivruta ane jaya nAme pAMca putra ane kRtnI athavA kIti`mabhi nAme eka kanyA hatI. A kanyA somavaMzI purukuLanA pAra athavA vibhAja rAjAnA putra nIpa kivA aNuha rAjAne varAvI hatI. bhAga. 9 skrU a 11; devIbhAga0 1 ska0 a0 19; matsya0 a0 15; harivaMza a0 1. zukra (3) irAvAne mArelA. zakuninA bhAIomAM eka. | bhAra. bhI. a0 90 zuka (4) rAvaNu pakSanA eka rAkSasa, e rAvaNanA dUta hatA. zuka (5) rAvaNupakSanA eka rAkSasa, e rAvaNanA amAtya hatA. / bhAra0 vana0 284 zuka (6) e nAmanA eka yAdava, zuka (7) eka pakSI, ene sahendranI sAthe saMvAda thayA hatA / bhAra. anu. 11. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56. zizumAra 216 zukti matI zukanAbha rAvaNa pakSane eka rAkSasa | vA0 rA0 jayaMtI nAmanI kanyA ene buddhipUrvaka paraNAvI suMda0 0 6. hatI. ene peTe ene prasiddha devayAnA nAme kanyA zukala bhagavAnanuM nAmAMtara | bhAga 3-24-4. hatI. / maya a0 47. * priyavratanI putrI zukala (2) uttAnapAda vaMzanA havirdhAna rAjAne havi urja svatI paNa enI strI hatI ane ene peTe paNa ghanInI kukhe thayelA cha putra mAne trIjo putra. ene devayAnI nAme putrI hatI. | bhAga 5. ska zukala (3) bhAratanA yuddhamAM koNe mArele pAMDava a. 10 enI devI nAme putrI varuNanI bhAryA hatI. | pekSane e nAmane eka rAja | bhAra0 kaa0 bhAra0 A0 67-52, asure devone pIDA karIne nAsIne bhagunA stronA aMtaHpuramAM bharAI zukala (4) krauMcApane eka parvata. besatA. e bAInA tapobaLe keIthI tyAM javAnuM zukalA krAMca dvopanI eka nadI, nahotuM. tethI asuronuM AzrayasthAna nAza karavAnA zukarahasya yajurvedanuM mukhya upaniSada. hetuthI enI mAne viSNue mArI nAkhI hatI. zakI kazyapa vaDe tAmrAne thayelI kanyAmAMnI eka. | vAyu 97; devI bhAga 4-11; maspa0 a0 bhUmi para zuka pakSIonI mAtA/bhAra0A0 6-59. 47zaka jabaro yoga jANanAro hato. pitAnA zukA (2) ekanI aMkasaMjJAvALA anAnI kanyA. yogabaLe ene kaberanA zarIramAM praveza karIne kuberanuM zaktimatI RSyamAna parvatamAMthI nIkaLelI nadI- ghaNuM dravya laI lIdhu| bhAra0 zAM. 285-9.0 vizeSa zuktimatI (2) suktimAna parvatamAMthI nIkaLelI AthI kubera zaMkara bhagavAnane zaraNe gaye. zukra kuberanA zarIramAMthI nIkaLI zaMkara bhagavAnanI sAme e nAmanI eka nadI. | bhAra A0 64-48, AvI UbhA ane manamAM vicAra karyo ke mAre te bhAra0 bhI 9-35. ahIM UbhA rahevuM, bIje nAsI chUTavuM ke zaMkarane zuktimatI (3) zaktimatIne tIre AvelI cedi dezanI rAjadhAnI dhRSTaketunI nagarI / bhAra vana zaraNe javuM. zaMkare ene mAravAne trizULa lIdhuM eTale zukra trizuLanI aNI para besI gaye, zaMkare 2-57. * enA kolAhala nAmanA parvata parathI trizaLane vALI enuM dhanuSya banAvI dIdhuM. ema uparicara vasunI bhAryA girikAnI utpatti thaI vALI dIdhelA dhanuSyanuM nAma pinAka paDyuM. zukra hatI. | bhAra0 A0 64-51 zaMkara bhagavAnanA hAtha upara besI gayA. chevaTe zaktimAna ujajaina pAse AvelA vidhyagirimALA zaMkare ene pakaDIne emAM mUkI dIdhuM. tyAM gayA ne pazcima bhAga, eka upaparvata e bhalATa chatAM paNa mUo nahi. AthI zaMkare dehanAM badhAM dezanI pUve Avela che. emAMthI kAzikA, sukumArI, dvAra baMdha karI dIdhAM jethI e jaTharAgnimAM baLavA maMdagA, maMdavAhinI, kRpA ane pAzinI nAme lAgyo. eNe peTamAM rahyuM rahe zaMkaranI ghaNI stuti nadIo nIkaLe che. | bhAra0 sa. 31-5, bhAra0 karI. zaMkare kahyuM ke mArA liMgane raste nIkaLa. paNa bhIra bhI 9-11, e evo gabharAI gayuM hatuM ke ene liMganuM dvAra zuka uttama manunA putramAMne eka, samajAya nahi. paNa Akhare e raste bahAra zuka (2) vANibhagunA pulemAne peTe thayelA sAta paze. ane pArvatIne prArthanA karI huM Apane putramAMne pAMcame putra. enA bhAInuM nAma cyavana, putra chuM. zaMkara bhagavAna ene mAravA ukta thayA ene zatapa nAmanI strI hatI. / bhAra u eTale pArvatI vacce paDayAM ane kahyuM ke e jevI 117-13.0 enI kukhe tvaSTAdhara, atri, raudra ane rIte bahAra AvyA te parathI e mAro putra thaye. kamI ema cAra putro thayA hatA. e asurone. ene marAya nahi, A raste peTamAMthI bahAra purohita hatA tethI prastuta puraMdara indra pitAnI AvavAne lIdhe enuM zukra nAma paDayuM. | bhAra0 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuka 217 zucismitA zAM 25-32.0ghaNA graMthamAM A zukane bhArgava zuci (4) agnine svAhAne peTe thayelA cAra putrakahyo che. mAMno trIjo putra. sUryane uddezIne karavAne havana zuka (3) zaryAtine putra. eNe pAMDavone dhanuvidhAne A agnimAM thAya che te uparathI ene saura paNa upadeza Apyo hateA. | bhAra A0 133-51. kahyo che. A agni vAnaprasthAne pUjya che. zukra (4) e nAmane eka pAMcAla kSatri. e zuci (5) uttAnapAda vaMzanA vijitAzvarAjanA pAMDavanA pakSane hatuM ane ene kaNe mAryo hato. traNa putromAMne kaniSTha putra. e pUrva agniputra hatA. bhA20 ka0 51-46-47, zuci (6) uttama manunA putromAM eka zaka (5) vaizravaNane eka dhanAdhyakSa. zuci (7) vAruNibhagunA sAta putromAne eka zukra (6) vANi kavinA ATha putromAMnA cethA trIjo putra che. uzanAnuM bIjuM nAma, zuci (8) bAra bhArgava devAmAM bhArgavadeva. zukra (7) varSanA kAmamAM trIjo mahine. enI zaci (9) vizvAmitra RSinA putromA eka. pUrNimA jayeSThA nakSatramAM Ave (10) videha vaMzanA zataghumna janakane putra ceSTha-jeTha mahine kahe che. e mahinAmAM mitra enA putranuM nAma sanadhAjanaka hatuM. nAmane Aditya sUrya-maMDaLane adhipati hei, zaci (11) somavaMzI Aluputra ane nAne pautra enI sAthe atri RSi, menakA apsarA, hAhA ane zuddha rAjAne putra. enA putranuM nAma trikata gAMdharva, takSaka nAga, rathasvana zakSaka ane pauruSya zuci (12) purukuLanA ajamaDhavaMzanA kuruputra sudhanurAkSasa e saMcAra kare che. te bhAra0 12 40 nA jarAsaMdha vaMzanA vipra nAmanA rAjane putra. 11 a0. kSemarAjA ane putra thAya. zuka (8) viSNupada parvata para besIne dharmaratha rAjanI (13) sAmavaMzI yadukuLanA sAtvatanA putra 1 yajJa sabavA sAmapAna karanAra A nAmanA eka aMdhakanA cAra putromAMne trIjo putra. rAjA / matsya a0 48. zuci (14) InDasAva imavaMtaramAM svargamAM zaka (9) have pachI thanArA sAvarNi manunA putra- thanAra Indra, mAMne eka, zuci (15) inkasAva imavaMtaramAM thanArA saptazaka (10) e nAmane eka nAga. e aSADha RSiomAMne eka. mAsanA AdityanA samAgamamAM saMcAra kare che. che. zuci (16) mahinAonA anukramamAM cotho mahine (13mA zuci zabda juo.) / bhAga12 skao varSa pramANe). e mahinAnI pUrNimA pUrvASADhA a0 11, nakSatramAM hovAthI enuM nAma aSADha paDayuM che. A zukrAcArya bagaDAnI saMjJAvALA zukra te ja. mahinAmAM sUryamaMDaLane adhipati varuNa nAmane zuga bharadvAjAMgirasa kulamAM thayele eka RSi. Aditya hoya che ane vasiSTha RSi, sahajanyI zuci prAyazcittane sAru karele agni. | bhAra vana apsarA, hUhU gaMdhava, sahajanya yakSa, citrasvana 223-24. rAkSasa ane zukra nAga e badhAM AdityanI sAthe zuci (2) vizvAmitra RSine putra. | bhAra anu saMcAra karanAra hoya che. bhA. 1ra ske a011 7-54. zucikI eka asaro. | bhAra0 A 0 13-14 zuci (3) subAhu nAmanA cedirAjane eka vepArI zucizravA zrImannArAyaNa, bhAra0 za0 25-26 vaNajhArane nAyaka | bhAra0 va0 4. zucismitA prAdhAnI kanyAo asarAmAMnI eka | ra/ Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zucI bhAra sa010-11, zucI tAmra ne peTe kasyapathI thayelI kanyAomAMnI eka. zu Dika kahyuM potAnA digvijayamAM jItele dezavizeSa/ bhAra0 10 0 254 0 A deza kaI bAjue ane kayAM hatA te upalabdha nathI. zuddha seAmavaMzI Ayuputra anenA rAjane putra. zuci nAmanA rAjA eneA putra thAya. zuddha (2) indrasAvaNi saptarSi AmAMne eka. mantra taramAM 118 thanArA 81-77. zuddhAspada tIrthavizeSa. / bhAra0 10 zuddhoda puSkaradvIpanI AsapAsaneA mIThA pANIne mahAsamudra. e ceAsaTha lAkha yAjana paheALA DhAI enI AjubAju dasa karADa yAjana paheALI sva - maya bhUmi AvelI che. zuddhoda (2) sUryavaMzI ikSvAku kuLanA aMtirakSa vaMzanA zAya rAjAnA putra. enA putranuM nAma lAMgala athavA pula rAjA hatuM. zunaka dhRtAcI ane cyavananA putra pramatinA putra rurunA putra, menakAne peTe vizvAvasuthI utpanna thayelI pramadrarA enI strI thAya. pramadarAne menakAe nadI tIre nAkhI dIdhI hatI, tyAMthI dayALu sthUlakeza RSie pALIne mATI karI A nAma pADayuM. sthUlakezanA AzramamAM ekadA ruru AvyA hatA. e pramadarAne joI meAhita thayA ane RSie e kanyA ene ApI, ruru ane pramadrarAnA putra te A zunaka zAnakanA pitA. / bhA. bAdeg 8; bhAra. sa0 4; bhAra. anu. 8. zunaka (2) semava thI Ayuputra kSetravRddhanA gRtsamada nAmanA putrane putra. ene putra te zaunaka rAjA. / bhAra A 8-38. zunaHropa zunaHpuccha bhagukule 5tna ajIgata nAmanA brAhmaNune! putra. traNa bhAIomAM A jyeSTha hatA. zuna:ropa bhagukulAtpanna ajIga nAmanA brAhmaNune vaceTa dIkarA, enA sabaMdho hakIkata maLe che ke sUOvaMzI prasiddha harizcandra rAjAne bahu kALa parva'ta sati nahe|tI. AthI e vasiSThane prArthanA karI ke mAre sa Mtati thAya evuM kare. visaSThe ene varuNanuM ArAdhana karavAnuM sUcavyuM. harizcandre lAgaluM ja ArAdhana karavAnuM zarU karyuM. keTalAka kALa enI bhakti vaDe varuNa prasanna thayA ane varadAna ApyuM ke tane putra thaze, paNa te thAya eTale tu mane ene bhega Apaze. A khelI harizcandrane bahu duSkara teA lAgI paNa eNe kabUla karyuM.. varuNa tathAstu kahIne svasthAna gayA pachI keTaleka kALe harizcandrane tyAM putra prasavyA. eNe enuM nAma rAhita pADayuM, harizcandrane tyAM putra thatAM ja varuNe AvIne ene kahyuM: rAjA, tane putra thayA. have e putrane tuM mate yajJa karIne bhAga Apa. rAjA kahe : haju ene dasa divasa tA thayA nathI. ene dasa divasaneA thavA gho, dasa divasa pachI varuNunI mAgaNInA javAbamAM eNe mahinAnI mahetala mAgI. pachI vaLI kahyuM ke ene dAMta AvyA pachI ApIza. A pramANe cUDAkarma (hajAmata karAvIne zikhA rAkhavAnA saskAra), upanayana sa`skAra, samAvana vagere thayA pachI ApIza, ema bahAnAM kADhayAM. Ama eNe varuNanI mAgaNI pAchI ThelyA karI. A vAtanI rahitane khabara paDavAthI enA manamAM AvyuM ke jarUra pitA mArA bhega varuNune Apaze, mATe ahIM*thI nAsI chUTayA rha|Ie tA ThIka. ema dhArI e araNyamAM cAlye gayA. thunaka (3) videhava'zI Rta sattAvALA janakanA putra, vItihavya janaka te AnA putra thAya. zunaka (4) ripuMjaya rAjAnA duSTa amAtya. eNe ripu jaya rAjAne mArIne peAtAnA putra pradyotane gAdIe besADayA hatA. (3, ripu`jaya zabda jue.) varuNu Ama ghaNIvAra AzAbhaMga thaye| hatA paNu jyAre rAhita jatA rahyo tyAre teA. e kApAyamAta thayA, ane harizcandrane jaladaranA vyAdhi thaye. rahite araNyamAM A vAta jANI eTale enA manamAM AvyuM ke pitAne vyAdhimukta karavA joIe. Ama dhArIne e ghera AvavA nIkaLyA. paNa Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zunazepa 219 zubhanizuMbha prANa kone vahAlA na hoya ? javuM ke na javuM evI uparathI enuM devarAta evuM nAma paDyuM. manamAM ghaDabhAMja karatA hatA, tevAmAM agataM varuNanA gayA pachI zunaze vicAra karyo ke nAmane atizaya dravyabhI brAhmaNa ene maLyo. dave mAre AvA nirdaya pitAne tyAM javuM ucita te sahaja ja pUchayuM ke tAre keTalA putra nathI; paNa sabhAsado kahe tema kare. Avo vicAra che ? pitAne traNa putra che evuM ajagate kahetAM karI eNe badhAne pUchyuM ke huM have ApanAmAMthI rohite pUchayuM ke tuM dravya laIne tAre ekAda putra ke putra kahevAuM te kRpA karIne kahe. sabhAmAM varuNane bhoga ApavA ApIza ? lebhI agate AthI UhApoha thaIne vasiSTha kahyuM ke vizvAmitranA lebhanA mAryA tarata ja hA kahI. rohite ene maMtropadezathI e Ugaryo che. sababa e vizvApitAnI sAthe nagaramAM Aryo ane enI IcchAmAM mitrano putra thaI cUkayo. A sAMbhaLatAM ja e Ave eTaluM dravya ApyuM. agate ApelA vizvAmitranI sAthe cAlyA gaye. pite bhagu vaceTa putrane harizcana pAse laI jaIne rohite gotrane hatuM te badalIne kauzikagetrI thayo. badhI hakIkta kahI. kahyuM ke A brAhmaNaputrane bhega vizvAmitre ene pitAnA putramAM jayeSThatva ApI ApIne Apa vyAdhimukta thAo, mukhya Theravyo. vizvAmitra kuLamAM e prakhyAta pachI harizcandra lAgalI ja yajJanI taiyArI karI. maMtradraSTA thaI gayo che. | bhAra- anu. a0 3; RtvijonI nimaNuka karI. eNe vizvAmitrane devI bhAgasaptama aM0 a0 14-17. hetA nAmanA Rtvija TharAvyA. jamadagnine zussakha tridaraDI saMnyAsInuM rUpa dhAraNa karelo adhvaryuM ane ayAsya RSine udgAtA TharAvyA, indra. | bhAra- anu. 14ra-45. tema ja vasiSThane brahmAne pade sthApIne yajJane zunI RSyamAna parvatamAMthI nIkaLatI eka nadI. AraMbha karyo. ane prasanna thaIne harizcanane suvarNa zalAMgula ajagatanA traNa putramAMne kaniSTha putra, ne ratha Apyo. TUMkamAM zunazepane pazu kalpIne zubha svAyaMbhU mavaMtaramAMnA dharmaRSine bahAne yajJamAM bhega ApavAnA pazune bAMdhe che te yajJa- peTe thayelA putromAM eka. staMbhanI sAthe bAMdhe. yajJanuM kArya cAlyuM ane zubhA subaLa nAmanA gAMdhAra rAjanI putrI. | bhAra pazune vadha karavAno samaya AvI pahoMce, e A0 119-10. joIne zunaze moTethI raDavA mAMDayuM. A zubhA (2) bRhaspatinI be strIomAMnI eka. joIne zAmitra karma karanAra - yajJamAM pazune mAranAra zubhAMgara draupadInA svayaMvaramAM Avela koI upaRtvija - zAmitAe ene vadha karavAnI nA kSatri. / bhAra0 A0 201-22. kahI. lemiyo ajagata yajJa jovAne tyAM ja zubhAMgI somavaMzI kurarAjanI strI. enA putranuM rahyo hato. eNe AgaLa AvIne kahyuM ke huM vadha nAma viduratha hatuM / bhAra A0 63-4ra. karavAne taiyAra chuM. badhAMe ene vAryo. A joIne zubhAnana kaputra nAgamane eka. vizvAmitrane zukazepanI ghaNuM dayA AvI. vizvA- zubha nizuMbhane mATe bhAI. (zuMbha-nizuMbha zabda mitre ene varuNane maMtra ApIne enI pAse juo.) ene japa karAvyuM. japa karatAM ja varuNa tyAM zubha (2) tArakAsurane senApati. / matsya a0 pratyakSa thayA ane harizcandrane kahyuM ke tAre bali- 151. bhoga mane pahoMcI cUke. Ama kahIne harizcaMdrane zubha (3) rAmanI senAne eka vAnara | vA. ra0 vyAdhimukta karI, yajJa samApta karAvI, pote uttara0 sa0 40. aMtardhAna thayA. zanaHzepane deve bacAvyo te zubhanizuMbha zuMbha ane nizuMbha A be asura Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhanizuMbha 220 bhAIo thatA hatA. emaNe puSkara tIrthamAM amRta uparathI temaNe dhUmralocanane zaktine potAnI pAse varSa tapa karIne brahmadevane prasanna karyA hatA. pakaDI lAvavA mokalyA. eNe zakitanI joDe bahu ema vara mAgyuM ke ame amara thaIe. paNa zaMgArarasabharyuM bhASaNa karI kahyuM : beu bhrAIobrahmadeve te kabUla na rAkhatAM bIje kaI vara mAMthI tArI IcchAmAM Ave tene tuM paraNuM. A mAMgavAnuM kahyuM. eTale emaNe mAgyuM ke ame sAMbhaLI devIe ene dhikkArI kADhayo ane pariNAme puruSa vyaktithI marIe nahi. brahmadeva tathAstu enI sAthe yuddha karyuM, jemAM dhUmralocana zaktine kahIne aMtardhAna thayA, eTale emaNe trilekane hAthe maraNa pAme. tyAra pachI caMDa ane muMDa pIDA karavAne AraMbha karyo. caMDa, muMDa, raktabIja, AvyA, emanI paNa e ja vale thaI. | devI dhUmalecana vagere aneka asure emane AvI maLyA. bhAga 5 ska, a0 24-26. 0 pachI zaktine pachI e badhAe maLIne zuMbhane rAja banAvyo raktabIjanI sAthe yuddha thayuM ane enA maraNa ane pote enI AjJAnusAra vartavA lAgyA. thoDA pAmyA uparathI zuMbha ane nizuMbha jAte AvyA. ja samayamAM zuMbhe bhUmi mAtra jItI laI Indra- (raktabIja zabda juo. pariNAme nizuMbha ane lekamAM javA mAMDayuM. IndranuM pada khUMcavI laI zuMbha bane maraNa pAmyA / devI bhAga aM0 5 lokapAlane adhikAra paNa laI lIdhe. AthI devo a0 30-31. nAsIne parvatanI kaMdarAomAM rahevA lAgyA. / zubhAnana kaputra nAgamAM eka devI bhAga 40 5 a0 21. zubhra raivata mavaMtaranA viSNunA avatArane pitA A pramANe zuMbhanA trAsane laIne deve ghaNu zastra udaka RSine pitA. kALa sudhI araNyamAM rahyA. pachI bRhaspatinI thambarevatI eka devatAvizeSa, ( 1. adhaka zabda salAhathI himAlaya parvata para lAMbA kALa paryata juo.). devInuM stavana karyuM. devIe prasanna thaIne devane zUnyabaMdhu suryavaMzI dikutpanna tRNabiMdu abhaya ApyuM. devIe tarata ja kAlarAtri athavA rAjarSine madhyama putra, kAli nAme zakti utpana karI. e zaktine siMhArUDha zara magadha dezane prAcIna rAjA. sUryavaMzI dazaratha karIne zuMbha-nizuMbhanA nagara tarapha mokalI. zaktie rAjAnI strI sumitrAne pitA, ane lakSamaNane emanA nagaranI samIpa jaI prathama te madhura ane Aje. susvarathI gAyana karavAno AraMbha karyo tema ja eNe pitAnuM rUpa paNa evuM te manahara banAvyuM zUra (2) samavaMzI yadukulempa kArtavIrya rAjAnA ke asuro ene jotAMveMta meha vaDe AMdhaLA bhIMta putremAM eka. enuM bIjuM nAma zurasena paNa hatuM. ja banI jAya. eTalAmAM e zakti caMDa muMDanI zura (3) caMdravaMzI yadukuLanA sAtvatanA putra vRSNinA daSTie paDI. emaNe tarata ja jaIne zuMbhanizuMbhane vaMzanA bIjA vRSNinA pautra vidUrathanA putra A vartamAna sthA. te uparathI e pitAnI daSTie citrarathane putra. enA putranuM nAma bhajamAna. sugrIva nAmanA dUtane pitAnI pAse zaktine laI sUra (4) semavaMzI yadukuLanA sAtvata anvayamAM AvavA sAru mokalyA. sugrIva zaktinI sAthe janmelA anamitra rAjAnA vRSNi nAmanA putranA kAMI vAtacIta karIne pAchA gaye. eNe jaIne vaMzanA hadikanA putra devamIDha rAjAne putra. e zubhanizuMbhane kahyuM : e strI ghaNuM uttama che, Aryaka nAganI kanyA bhojane paracyo hato. bhojAnuM paNa kahe che ke je mane yuddhamAM jItaze tene huM bIjuM nAma pAriSA hatuM. bhejAne peTe ene vasudeva varIza / devI bhAga 5 40 40 22-23, te athavA AnakaduMdubhi, devabhAga, devazravasa, Anaka Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 221 zUra zUrpaNakhA saMjaya, zyAmaka, kaMka, zamaka, vatsaka, 9 ema zUrasenA (2) somavaMzI purunA putra pravIranI bhAryA. daza putra ane pRthA, zrIdevA, zrutakIrti, zrutazravA ene putra te manasya. ane rAjAdhidevI ema pAMca kanyA hatI. AmAMthI zUparNakhA vizravA RSine kesIne peTa thayelI pRthAne dUtibhoje dattaka lIdhI hatI ane pAMDa putrI. dazagrIva, kuMbhakarNa ane vibhISaNa e traNenI rAjAne paraNAvI dIdhI hatI. mRtadevAne kasUSa dezanA bahena. e paraNavA jevaDI thaI eTale rAvaNe ene hazarmAne, zrutakIrti keya dezanA dhRSTaketane, zrutazravAra kAlakeya asuronA adhipati vidyujijavane paraNAvI cedidezanA damaSa rAjAne ane rAjAdhidevI hatI, paraMtu A vidyujijava eka yuddha prasaMge avaMtInA rAjA jayasenane dIdhI hatI. A zura rAvaNane hAthe ja maraNa pAmavAthI ene saMtoSavA rAjAnA kuLamAM kRSNane laIne yAdavo zauri saMjJA rAvaNe ene daMDakAraNyanuM rAja ApyuM hatuM tema vaDe prasiddha thayA hatA. | bhAra0 0 68-129. ja cauda hajAra rAkSasonI senA sahita khara rAkSasane zUra (5) jayadrathane mitra eka rAjA. (3. jayadratha enI sahAyatA sAru Apyo hato. vA. rA. zabda juo.) sa0-23-14. * vizravA RSine bharadvAjanI kanyA zura (6) vasudevane madirA nAmanI strIthI thayelA devavarNanI, kasI, puSpaTA, rAka ane baLAkA putromAMne eka. ema pAMca strIo hatI. devavarNine peTa vaizravaNa; zura (7) kRSNane bhadrAne peTa thayelA putromAM eka kaikasIne peTe rAvaNa, kuMbhakarNa, zUrpaNakhA ane zUratara eka rAjA. A rAja ghare baLavAna hAI vibhISaNa; rAkAne peTe khara ane baLAkAne peTa eNe paTacara nAmanA rAkSasane mAryo hato. e trizirA, dUSaNa ane vijijachava e pramANe pitAnA rathane lIlA raMganA azvo joDAva. saMtAna hatAM. (vijhavA zabda juo.) bhAratanA yuddhamAM pAMDava pakSe laDyA hatA. / bhAra - daMDakAraNyanuM rAjya maLyA pachI zurpaNakhA tyAM ko a0 23. rahevA lAgI ane teNe RSione aneka prakAranA zurabhi ugrasenanI kanyA. vasudevanA bhAI zyAmakanI upadrava AraMbhyA. keTalIka vakhata RSione khAI patnI zUrabhunuM nAmAntara | bhAga- 8-24-25. paNa jatI. A pramANe ghaNuM kALa paryata duHkha zUrabhU ugrasena rAjAnI dIkarIomAMnI eka. e bhogavatA hatA tevAmAM sItA ane lakSamaNa sahita vasudevanA bhAI zyAmakanI strI hatI. rAma tyAM AvyA. temaNe godAvarI gaMgAnA uttara zUrabhUmi zarabhUnuM bIjuM nAma. tIre paMcavaTImAM nivAsa karyo hato. eka samaye zarasena dezavizeSa. dakSiNa ane pazcima e be zUrpaNakhAe rAmane dIThA. rAmanuM apratima sauMdarya dizAe AvavAne sababe ene be bhAga thAya che. nihALIne e rAma upara mehita thaI gaI. tethI vadhAre hakIkata sAra e akSaronA kramamAM yogya pite suMdara rUpa dhAraNa karIne rAma samIpa AvI sthaLa jovuM. ane rAmane pUchayuM ke tuM koNa che ane strI zUrasena (2) kArtavIrya rAjAnA putra zaranuM sahavartamAna tApasarveza dhAraNa karIne araNyamAM nAmAntara. kema rahe che? rAme saMkSepamAM uttara daIne pUchayuM zurasena (3) pAMDava pakSane pAMcAlane kSatriya- ke tuM keNa che ? huM rAvaNanI bahena chuM vagere vizeSa. bhAratanA yuddhamAM ene kaNe mAryo hato. / kahIne eNe rAmane prArthanA karI ke mane mAryA bhAra0 karNa0 a0 43-15. tarIke svIkAro, kAraNa ke tamAruM svarUpa-saudarya zUrasenA A dezanI rAjadhAnI mathurAmAM hatI. | joIne huM ghaNu mohita thaI chuM. | vA0 ra0 bhAra0 bhI 9-39. araNya sa0 17, Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zUpa NakhA 2 zUpaNukhAnuM kahevuM sAMbhaLAne rAme kahyuM ke huM tA bhAryAvALA chuM, mATe tuM nirarthaka duHkhI thaIza. mArA nAnA bhAI lakSmaNa paNuM svarUpavAna che, ane vaLI enI strI ahIM nathI, mATe tuM ene paraNu. A sAMbhaLIne e lakSmaNa pAse gaI ane peAtAne e paraNe evI prArthanA karI. lakSamaNe kahyuM, huM teA rAmane dAsa chuM, mATe tuM dAsI thaine du:khI thAya e vAstavika nathI, sAruM tA e ja che ke tuM rAmane ja paraNu. Avu' sAMbhaLIne zUpa NakhA pAchI rAma pAse AvI ane phahevA lAgA ke A tArI strI rUpALo nathI, mATe lAva huM ene khAI ja jAuM. pachI tuM mane paraNe tA ThIka paDe, A uparathI rAme lakSamaNune sAna karatAM eNe khaDga kADhIne enAM nAkakAna kApI nAkhI ene virUpa karI. enI vedanAthI vyAkuLa banIne e kharanI pAse gaI ane peAtAnuM virUpa batAvIne khUba rudana karyuM'' / vA0 rA0 a. sa0 18 zUpaNukhAnA vItakanI vAta sAMbhaLIne khara rAkSase peAtAnuM cauda hajAra rAkSaseAnuM sainya rAmane mAravA mAdhyuM. parantu rAme A cauda hArane maraNu pamADayAthI khara pAte peAtAnA amAtyAne laine rAmapara caDhayA ane nAryo gayeA. (khara zabda juo.) khara mU eTale zUpa NukhA janasthAnamAMthI nIkaLIne laMkA gaI. eNe jaIne rAvaNune peAtAnA vale kevI thaI te batAvIne rAvaNune bahu dhikkAryo tArA jevA balAya vIra bhAI chatAM mArI A vale ? AvuM AvuM kahI eNe rAvaNane uzkeryA. vaLI eNe rAmanI srI sItA ghaNI ja svarUpavAna che mATe enuM haraNu kara evaye proAdha karyA. rAvaNe zUpa NakhAne mukhethI badhI hakIkata sAMbhaLI laIne enuM sAMtvana karyuM. zUpaNukhA pachI lakA mAM rahI. / vA0 rA0 a. sa0 34 zUpaNakhI sItAnA saMrakSaNu sAru rAkhelI rAkSasIAmAMnI eka. / vA0 rA0 suMdara0 sa024 zUraka bhAratavaSIya dezavizeSa, A deza iMdraprathathA dUra dakSiNamAM AvelA vidarbha dezanI zUrpAka pazcime DhAvA joIe. azvamedha vakhate sahadeve karelA digvijayamAM A dezanuM nAma che, paraMtu e deza kayAM AvelA e nizcita thatuM nathI, jamadagninA putra parazurAme bhUmine nakSatrI karIne syapane dAnamAM ApI hatI. chatAM parazurAme pate tyAM rahIne phalANI jagAe kSatri che ema sAMbhaLe eTale tyAM jaIne enA vadha kare, eve vyavahAra rAkhyA hatA. Ama hAvAthI kazyape parazurAmane kahyuM ke mane dAnamAM ApelA dezeAmAM rahevu. amane UcaMta nathI tema ja mArA dezamAM kSatriyane mAravA e paNa cegya nathI, mATe tame mArA dezanI bahAra raheA. parazurAmanI khIje rahevAnI icchA thatAM samudre A deza uparathI khasI jaI temane sAru khullA karI ApyA. pachI parazurAma pete AvIne A dezamAM rahyA. bhAratamAM kAMkaNunuM nAma che, paraMtu Ane khAsa kAMkaNu kahyuM nathI; chatAM A deza te khAsa krAMkaNu ja haze. muMbaI IlAkAnA bijApura jillAmAM jAmakha'DInI pAsenuM zUrpAraka DhAvAnA saMbhava che. paraMtu 'impiriyala gejheTa oNpha inDiyA'nA trevIsamA pustakamAM hakIkata ApI che ke 'muMbAI IlAkAnA thANA jillAmAM vasAI tAlukAmAM 19deg-25' uttara akSAMza ane pUrva rekhAMza 7deg248' upara vasAI rADathI vAyavya dizAe ane muMbAI, khareDA ane madhya hiMdusthAna relavenA virAra sTezanathI pazcime seApArA nAmanuM gAma AveluM che. cheka I. sa. pUrve 500thI te I. sa. 1300 sudho A gAma kAMkaNunI rAjadhAnI hatu. mahAbhAratamAM ane zUrpAraka nAme varNavyuM che ane prabhAsa jatAM pAMce pAMDavA tyAM rahyA hatA. bauddha dharmAMnA gra MthAmAM kahyuM che ke peAtAnA eka pUOjanmamAM gautama mAdhisattva pote seApArAmAM janmyA hatA. sAlAmane kaheluM che ke ek te A ja, jainagraMthAmAM paNa ghaNI jagAe ene nirdeza karyAM che. I. sa. pUrve seApAraka seApAraya, seApAraga eve nAme jUnA zilAlekhAmAM Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zUlapANi e gAmatA nirdeza che. I. sa. pUrve trIja sakAmAM periplase lakhyuM che ke ek bharuca ane kalyANInI vacamAM samudrakinAre Avelu vepAranuM mathaka che. zUlapANi zula dhAraNa karavAnA sababe mahAdevanu nAma. zUlapANezvara haraNakALa ane meAkhaDIghATa mUkIne na`dAnA upalANamAM nAMdAdanA rAjyamAM AvelI mahAdevanI vibhUti. zUlapANezrvara (2) zUlapANezvara mahAdeva AgaLanu narmadAkinArAnuM tI ivazeSa, zUlAAta eka narakavizeSa. 213 zaikhya zake evA zApa ApyuM. nArade paNa patane zApyA ke vivAhasiddhinAM lakSaNlRA manAya che te thayA pUrve tArI strI haju thaI gaNAya nahi, chatAM te zApa ApyA, mATe tuM paNa mArI peThe ja svargamAM jaI zakIza nahi. ( 2. zaikhya zabda jue. ) zajaya (2) parikSaka rAjAne zApa dIdhA hatA te (2. zamIka zabda jue ). zeSa kahune peTe kazyapathI janmelA nAgeAmAMnA pramukha nAga. ane anaMta evuM nAma paNa che. ene sahasraNA che. e niraMtara pAtALamAM rahe che ane enI eka kalA - eka rUpa-kSorasAgaramAM DhAI viSNu bhagavAna pAte paNa eka kalArUpa avatArathI enA upara sarvAMdA zayana ja karI rahyA che. nAga mAtrane peAtAnI icchAmAM Ave te rUpa dhAraNa karavAnI zakti haiAya che tema AnAmAM paNa svAbhAvika e zakti che. enI phaNA upara e pRthvIne dhAraNa karI rahyo che. / bhAra. A0 a0 35-3-66. roSazAyI zeSanAga upara zayana karelA viSNu bhagavAna. bhAga 3-84-10, zaMgayAna kuru athavA arAvata varSanI uttare AvelA eka pata. e banne cheDe pUrva-pazcima samudrane lAgIne rahyo che. zRMgavAna (2) e nAmanA khIjo eka pati, jenI taLeTIe zaileAda nAmanuM sarAvara Avelu che. za'gavAna (3) gAlava RSine putra. enI bhAryAnuM nAma bRhakanyA hatuM. | bhAra. zaya0 a0 53-15. zuM gavera eka sa`vizeSa. / bhAra. A0 57-13, za gaverapura bhAgIrathI gaMga'ne tIre AveluM guha nAmanA niSAdAdhipatinuM zahera/ bhAra0 10 83-65. zRMgI AMgirasa kuLamAM utpanna thayelA zamIka RSine gAyane peTe janmele putra. zUjaya zaikhya rAjAnA putra. nArada ane parvata RSi banne eka samaye A rAjAne tyAM gayA hatA. rAjAnuM Atithya letAM kheThA hatA tevAmAM rAjAnI kanyA tyAM AvI. A rUpavAna kanyAne joI paryaMta-zaikya RSi mAhita thai gayA. nAradanA manamAM paNa evA bhAva utpanna thayA. emaNe rAjAne pUchtAM e peAtAnI kanyA che ane paraNAvavA ceAgya thaI che ema kahetAM, nAra mAgaNI karI ane rAjAe hA kahI, te sAMbhaLI parva te krodhe bharAI peAte ane manathI paraNI cUkayA che evuM nAradane ThThuM ane mArI strInu' teM mAguM karyuM. mATe tuM svargImAM nahi jaI zaikhAvatya bhISma ane zAva khemAMthI koIe saMdharI nahi tethI pAchI AvatAM AMbAe je RSinA AzramamAM rahI tapa karyuM hatuM te RSi / bhAra0 0 175-39-46. zaiteya zini rAjAnA pautra ane satyakanA putra sAMnei bahudhA A nAma lagADAya che. zaikhya zibi dezanA rAjAe. zauya (2) zibira dezanA rahevAsIone A nAma lagADAya che. (3) zaikhya rAjAne putra zRjaya. za`jaya zabdajuA.) | bhAra. dro0 0 55. zaiya (4) vRSNuiva zane eka e nAmanA kSatri yudhiSThiranI sabhAmAM hatA. /bhAra0 sa0 4-31. zaya (5) zibi dezanA gAvAsana nAmanA eka kSatri, mahAbhAratanA yuddhamAM hatA / bhAradro0 95-39. zaikhya (6) zrIkRSNanA cAra azvo paikI e azvonAM nAma. / bhAra010 20-13, azva0 118-56, Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6-6-11, 224 zANitAkSa zaikhya (7) pAMDavo vanavAsamAM hatA tyAre eka parvata upara rahetA hatA. samaye dropadI AzramamAM ekalI ja hatI. te vakhate zailUSa (2) kuberanI sabhAmAM eka gaMdharva. | jayadratha kAI svayaMvaramAM jatA hatA teNe dIThI; bhAre... sa. 80 ane mohAMdha thaIne e koNa che vagere khabara kADhavA zalAda zaMgavAna parvatanI taLeTImAM AveluM sarovara. jene mokalyo hato te, kaTikAzya. / bhAra0 va zalAkA nadIvizeSa. e zaileda sarovaramAMthI nIkaLe 268-2. che. | bhAra0 sa0 29-4ra. ziSya (8) vRSAbhi nAmane rAjaputra. ene lAdA upara kahelI zailedakA nadInuM bIju nAma. saptarSi e sAthe saMvAda thayA hatA. / bhAra0 anu zaivala daMDakaranI dakSiNa sImArupa parvata. | vA0 141-12. rA0 uttara0 sa0 75. zakhya (9) kRSNa harAvela eka kSatri | bhAra0 10 zavala (2) dezavizeSa. / bhAra0 thI 9-54. 12-31. zazira eka bahArSi. (3, aMgirA zabda jue.) zikhyA zibi dezanA rAjAonI kanyAonuM sAmAnya zazira (2) eka brahmarSi (2. kazyapa zabda juo.) nAma, zaizira (3) eka brahmarSi. (1. vizvAmitra zabda juo). zaukhyA (2) pratIpanI bhAryA sanandI, devApi vagerenI zapAlI zizupAlanI nagarI, zaktimatI nAmanI mA. / bhAra0 A0 63-44. te ja / bhA20 va0 254-16.. zakhyA (3) zrIkRSNanI bhAryA mitravidA. / bhAra zAka droNu varu ane abhimatIne eka putra / bhAga mau0 8-74. zeNu pralayamemAne sAtamo meSa. zekhyAM (4) sUryavaMzI sagara rAjAnI patnI sumati zaNa (2) eka brahmarSi. (2. atri zabda juo.) asamajujhAonI mA./ bhAra0 10 105-10 zaNa (3) bhAratavaSaya meTo nada. enuM hiraNyazakhyA (5) ghumasena rAjAnI bhAryA. satyavAnanI vAha evuM bIjuM nAma paNa che. mA. / bhAra0 10 299-2. zeNasaMgama zAnada je sthaLe samudrane maLe che te zabdA (6) harizcandranI strI tArAmatI. sthAna, zakhyA (7) jyAdha rAjAnI strI ane vidarbha zeNA bhAratavaSaya nadIvizeSa. A nadI ayodhyAthI rAjAnI mAtA. | bhAga 10 ska, a0 83, mithilA jatAM rastAmAM Ave che. hAlanI zANu zIkhyA (8) bhAratavaSaya nadIvizeSa. / bhAra0 bhI nadI te ja, e magadhanI pazcima sImA hatI. | 9-24, bhAra0 thI 9-29. zarISaka nakuLa je dezamAM digvijaya karavA gayele zAzva kakaLamAM utpanna thayele eka rAjA. teo paikI e nAmane eka dezavizeSa. | bhAra0 enuM nAma vaMzAvaLImAM nathI. sa0 0 32, zeNu% (2) eka yAdavavizeSa zailAbha sanAtana vizvadevAomAMne eka. (vizva devA zeNAzva (3) droNAcArya te ja. | bhAra0 vi0 zabda juo.). 56-6; lo0 125-2. zailAlaya eka brahmarSi. (3. vasiSTha zabda juo.) zeNitapura bANAsuranI nagarI. e kayAM hatI ane zailAlaya (2) bhagadatta rAjAne pitAmaha, eka kSatrita kayA dezanI rAjadhAnI hatI e jaNAtuM nathI. | bhAra0 Azrama a0 21-10 bhAga 1, aM0 a0 62. zailina zilina RSine putra, jitvA RSi te. zeNitAkSa rAvaNa pakSane e nAmane eka rAkSasa. / zailuSa vibhISaNanI strI saramAne pitA. e RSabha- vA0 rA0 suMdara sa0 ka. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeNika - 225 2thenI zANitAda eka gaMdharva. zyAmaka sevaMzI yadukuLatpana sAtvata vaMzanA zeNitAda (2) eka yakSa / bhAra0 sa0 10-18, zara rAjAnA dasa putra pikI eka. enI strInuM nAma zAkalAyani vedadaze RSine atharvaveda bhaNele zarabhu athavA zarabhUmi hatuM. ene peTa hiraNAkSa ziSyavizeSa / bhAga 12-7-2. ane harikeza nAme be putra hatA. zakratu eka brahmarSi. (2. atri zabda juo.) zyAmaparAzara vasiSTha kuLanA parAzara RSinA zIMga bharadvAjAMgirasa kuLanA zaMga RSine putra vaMzo ane tenuM kuLa. e kuLamAM pATika, nAdari, ane vizvAmitra kulanA saizira RSie pitAne taMba, krodhanayana ane kSemi e prasiddha kaSio putra karI lIdhela hovAthI e kAmuLyAyaNa eTale thaI gayA che. digaMtrI hatA. zyAmaparAzara (2) vasiSTha kuLanA parAzaranuM kuLa. zaunaka bhRguvaMzIya sapta RSine pautra ane zunaka zyAmavaya trAjA vasiSTha kuLamAM thayela e nAmane RSine putra. naimiSAraNyavAsI eka kulapati eka RSi. pitAnA bAra varSanA satramAM bhUtakALanA loma- zyAmA merunI nava kanyAomAMnI chaThThI. e agni harSaNanA putra, sauti upanAma ugrazravAne mukhe rAjAnA putra hiraNayamayanI strI thaI hatI. bhArata, ItihAsa vagere sAMbhaLanAra / bhAra A0 zyAmA (2) pArvatInuM bIju nAma. 1-5, 4-1. zAM 348-91. ene bahAca eTale zyAmAyana vizvAmitra RSine eka putra. | bhAra AzvalAyana kahyo che. | bhAga 1 ska, a 5 anuo a0 7-55. zaunaka (2) Idrota nAmane zaunaka kuLano sama zyAmAyani trIjA aMgirA kuletpanna eka RSi. brAhmaNa. jeNe purunA putra janmejayane thayelI zyAme dara bIjA kazyapa kuLamAM thayelA eka RSi. brahmahatyAne aMga upadeza karyo hato. jene lIdhe thAvA dvitIya kazyapa kuLamAM thayelA eka RSi. enI brahmahatyA chUTI hatI te. / bhAra zAM. a yIvAsya upara kahele zyAvAzva te ja. 151, yena e nAmane eka RSi. e kayA kuLane zanika (3) yudhiSThiranI sAthe vanamAM rahela eka hatuM te jaNAtuM nathI. brAhmaNa, | bhAra0 10 2-14, 26-23, * nagAmi khara rAkSasanA bAra amAtya pakI eka. zAnaka (4) semavaMzI Ayuputra zratrahanA mRtsamada nacitra eka kSatriya. | bhAra- anua. 177- nAmanA putrane pautra ane zunaka rAjAne putra. zaunakAyana eka brahmarSi. (3. bhagu zabda juo.) yenajita IvAkukuLanA parIkSitanA putra dala rAjAne putra (1. zala zabda juo.) | bhAra0 10 zauri zarakuLamAM utpanna thayAnA sababe kRSNanuM nAma. keTalAka viSNune A nAma lagADe che te a0 195-63. enajita (2) saryavaMzanA prasanna rAjAnuM bIju ayathArtha che. nAma, mazAnavRkSa virATa rAjAne tyAM jatAM pAMDavoe penajita (3) pAMDava pakSane eka kSatriya. | bhAra0 smazAnanA je jhADa para pitAnAM Ayudha bAMdhIne u0 a0 141-27, mUkyAM hatAM te. | bhAra0 vi0 a0 7, nI kazyapanI strI tAkAnI putrIomAMnI praka. zyAkAra eka brahmarSi (3. kazyapa zabda juo.) e vinatAnA putra aruNanI strI hoI ene zyAma e nAmane parvata. / bhAra0 bhIru a0 saMpAti ane jaTAyu nAme be putra hatA. / bhAra0 11-19, A0 a0 67-57. 70, 29. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yenI zrIpati eka. yenI (2) RSyamAna parvatamAMthI nIkaLelI nadI. zrAvastI zrAvasta rAjAe vasAvelI nagarI. e vizeSa. IzAna kosala dezanI rAjadhAnI hatI. dazarathi zraddhA svAyaMbhuva mavaMtaranA dakSanI sALa kanyAmAMnI rAma svadhAma gayA pachI temane nAne putra lava pahelI. e dharma RSinI tera strIo paikI eka hatI. e nagarImAM rAja karatA hatA. vA0 rA0 utta, ene zubha nAme putra hatA. / bhAra A0 a0 sa. 107. 67-14. zrAvaNa dazarathe hAthI dhArIne rAtre mArelo vaizya zraddhA (2) svAyaMbhuva manavaMtaramAMnA kama prajA- jAtine tapasvI. vAlmIki rAmAyaNamAM AnuM patinI nava kanyAomAMnI trIjI. e devadUtIne nAma nathI. peTe janmI hatI ane e mavaMtaranA aMgirA zrI mahAlakSamI pite ja, zrImannArAyaNano bhAryA. RSinA strI hatI. enI utpatti kSIrasAgaramAMthI thaI hatI. eNe zraddhA (3) vaivasvata manunI strI. pite bhagu RSine tyAM avatAra lIdhe hatA. / zraddhA (4) sUryanI putrI. | bhAra0 zAM- a. bhA20 A0 18-19; bhAga 8 40 40 8. 270-8, zrI (2) svAyaMbhuva mavaMtaramAMne bhagu RSinI zraddhAdevI vasudevanI strIo pakI eka, khyAti nAmanI bhAryAne peTe janmelI kanyA. ene zraddhAlu haMsavaja rAjAnA pradhAnomAMne eka dhAtA ane vidhAtA nAme be bahena hatI. zrIne zrama vasudevane zAMtidevAnI kukhe thayelA putra mAne janmakALathI ja bhague viSNune ApI hatI (1. bhRgu zabda juo.) | bhAra A0 67-51; zramaNa vratastha. / bhAga 11-6-47; 12-3-19. bhAga 40 a0 1. zramadAgeyi trIjA bhagu kutpanna RSi. zrI (3) pArvatInuM eka nAma. zramika aphara yAdavanA putromAM eka zrI (4) sarasvatI. zravaNa akura yAdavanA putra paikI eka. zrIkaMTha mahAdeva. zravaNa (2) emanI sattAvIsa strIomAMnI eka. zrIkuMja bhAratavarSIya tIrthavizeSa. / bhAra0 varu zravaNa (3) e nAmanuM eka nakSatra. 81-108, zravaNa (4) mUra daityanA sAta putra mAne eka. ene zrIdAmA balarAma ane kRSNanA gepa jAtinA kRSNa mAryo hato. gokulanA sakhA. / bhAga. skaM0 10 a0 15. Avasa trIjA vasiSTha kuLamAM thayela eka RSi. zrIdevA vAsudevanI strIo paikI eka. zravA ziva nAmanA brAhmaNane putra, ene arSi ane zrItIrtha eka tIrthavizeSa | bhAra0 va0 81-46 tama e nAmanA be putro hatA / bhAraanu. a0 zrInagara devInuM sthAnavizeSa / devI bhAgasaptama 8-3. 40 a0 38.0A nagara te prastuta mAravADamAM zrAddhadeva vivasvAna AdityanA putra vaivasvata che te, kiMvA bIju te kahevAtuM nathI. manunuM bIjuM nAma. zrInivAsa viSaNunuM eka nAma. | bhAga 9-4-60. zrAvasta sUryavaMzI ikSavAku kuLanA IMdu rAjAne zrIparvata zrI zaila parvatanuM ja bIjuM nAma. kRSNA pautra ane yuvanAzva rAjAne putra. eNe zrAvastI jillAmAM kRSNa nadIne tIre Avela che. tenA nagarI vasAvI hatI. ene vatsaka athavA vaMzaka upara mallikArjuna nAme zivanA tiliMganuM ane vRhada ema be putra hatA. | bhAra0 va0 a0 sthAna che. bhAra0 va0 83-18, 205-4; bhAga- 8 aM0 a 6. zrIpata viSaNa Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrApI zrIpaNI" bhAratavaSIrSIya nadIvizeSa. zrIbhAnu satyabhAmAnI kUkhe thayelA kRSNanA putra. zrImatI abarISa rAjAnI kanyA. nArada ane paryaMta banne ene paraNavAne utsuka hatA, paraMtu e bannene mUkIne viSNune ja paraNI. A viSNu te vaikuThavAsI viSNu samajavA nahi, zrImAn A nAmanA vasune putra. zrImAna (2) seAmavaMzI purukuLanA nIpa athavA aNuha rAjAnI bIjI srIthI thayelA se| putrA paikI mATeA putra. zrImAn (3) dattatreyanA putra nimi RSine putra/ bhAra. anu0 138-1 zrIraMga bhAratavaSIya tIvizeSa. zrIvatsa viSNu ane kRSNanA vakSasthaLa uparanuM vALanA gucchA jevuM agara lAkhA jevuM cihna. zrIvahu savizeSa. / bhAra. A0 35-13. prAgaila zrI patanuM khIju nAma. pUrve zizupAlanI zuktimatI nagarI A sthAnanI samIpa ja haze. zruta pAMcAlanA drupada rAjAne eka putra. e bhAratanA yuddhamAM rAtriyuddhamAM azvatthAmAne hAthe maraNa pAmyA hatA. / bhAradro. a0 156-182. zruta (2) sUrya vazIya ivAku kuLanA bhagIratha rAjAnA be putrAmAMnA eka. zruta (3) videhavaMzIya subhASaNu nAmanA janakane putra, nAmA nAmanA janakanA pitA, zruta (4) kRSNanA kAliMdIne peTe janmelA putrAmAM eka. zrutakamAM dhRtarASTranA se| putromAMnA eka. zrutakamAM (2) pAMDuputra sahadevanA, draupadInI khe janmelA putra. e mahArathI hatA. enuM khIju nAma zrutasena hatuM. / bhAra. bhI0 45-66, droNu 23-32. zrutakarmA (3) pAMDuputra arjunaneA draupadInI kUkhe thayelA putra. enuM bIju nAma zrutakIrti. / bhAra0 A0 247-75, 0 evuM sudakSiNa nAmanA grAmmAja mrutadeva rAjAnI sAthe | yuddha karyuM hatuM. / bhAra. bhI0 45-66 0 rAtre te taMbumAM UMdhatA hatA te vakhate azvatthAmAe ene mAryA hatA. / bhAra. sau -66. zrutakIti videhavaMzIya kuzadhvaja rAjAnI kanyA, dazarathanA putra zatrughnanI strI. / 10 rA khA 227 sa0 73. zrutakIti (2) yadukuLanA zUrarAjAnI kanyA, vasudevanI bahena, kRSNanI phAI ane kekaya rAjA dhRSTaketunI strI. zrutakIti (3) pAMDuputra arjunane draupadIne peTa thayelA putra. (zrutakamAM zabda jue.) enuM khIjuM nAma zrutakarmA hatuM. / bhAra A0 63-74, 64165, 247-75, droNu0 23-33. zalke ene harAvyA hatA. / bhAra0 40 a0 13. zrutajaya seAmavaMzI pururavA rAjAnA putra satyAyu tA putra. zruta jaya (2) trigane kSatriya. ene arjune mAryA hatA. / bhAra0 40 18-11zrutadeva mithilA nagarImAM bahulAzva janaka rAjya karatA hatA te samayamAM A zrutadeva tyAM rahetA hatA. e jabarA jite driya, sadguNasa'panna ane parama samAdhAnI hatA. paraMtu potAnI nagarImAM Ave! guNI puruSa rahe che evI bahulAzvane khabara ja nahe!tI. eka samaye kRSNanA manamAM icchA thai ke ApaNe e brAhmaNanA darzane jaIe, kema ke zrutadeva meTA brahmaniSTha hatA, e kRSNane khabara hatI. peAte dvArakAthI mithilA nagarImAM AvI zrutadevane tyAM gayA. eNe kRSNanuM bahu uttama prakAre Atithya karyuM ane keTalAka divasa mahemAna tarIke rAkhyA. A vAtanI bahulArzvane khabara paDatAM ja e peAte zrutadevane tyAM AvyA ane ene jANu thai ke peAtAnI nagarImAM AvA mahAna brahmavettA rahe che. atyAra sudhI AvA brAhmaNanI ene khabara ja na paDI ethI ene ghaNA kheda thayeA. paNa kRSNe enA mananuM samAdhAna karyuM. pachI bahulAve zrutadeva sahita pAtAne tyAM padhAravAne vinatI karI. kRSNe potAnA yeAgabaLe peAtAnuM khIju` Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mRtadeva 228 mRtasena svarUpa karIne e RSi sahita bahulAja rAjAne AMkaDA bata vyA hatA. pachI agatyane joDe tyAM padhAryA ane rAjAe bannene keTalAka divasa teDIne branazva rAjA pAse yAcanA karavA gayA hatA. pitAne ghera rAkhI temanuM Atithya karyuM. bhAra0 vana a0 98. ahIM bahulAzvanA rAjamaMdiramAM kRSNa, zrutadeva matavidA kuzadvIpanI eka nadI. ane bahulA traNe sukhe vAtacIta vageremAM kALa zratazravA garuDe mAre eka asura vyatIta karatA hatA. te ja vakhate zrutadevane tyAM mRtazravA (2) zararAjAnI kanyA ane vasudevano paNa kRSNa ane mRtadeva dharmacarcAmAM sukhe kALa bhaginI. e cedirAja damaSane paraNI hatI. kramaNa karatA hatA. kaNe kahyuM ke mane brAhmaNo kRSNanI phaI ane zizapAlanI mAtA. priya che, chatAM brAhmaNomAM je tapa, vidyA ane dhutazravA (3) somavaMzI purukuLanA ajamaDhanA saMtoSavALA hoya te vadhAre priya che. temAMye je vaMzanA kurunA putra sudhanunA vaMzanA jarAsaMdha vaMzanA AtmajJAna saMpana hoya te to adhikAdhika priya mArjari nAmanA rAjAne patra, enA putranuM che. matalaba ke mRtadeva e ja tapasvI, vidvAna nAma ayutAyu. ane saMtoSI hovAthI ja pate cheka dvArakAthI zrazravA (4) janmejayanA sapasatrane eka sadasya. enA darzane AvyA che. e brAhmaNanI evA saNiIne peTe utapanna thayelA somazrAne pitA. / prakAre stuti karI, bahulAzvanI AjJA laI, pite bhAra A0 3-13. dvArakA pAchA padhAryA. / bhAga 10 40 50 86. zratazravA (5) eka kSatriya. | bhAra0 sa0 8-9. mRtadeva (2) kRSaNanA pautromAMne eka. zratazrI garuDe mArelo eka asura mRtadevA zararAjAnI kanyA ane vasudevanI bahena. zratasena zatrughAtI rAjAnuM bIjuM nAma. e kuruSadezanA vRddhazarmA nAmanA rAjAne paraNI hatI. zratasena (2) bhAratanA yuddhamAM duryodhana pakSe Avela mRtadevI zrutadevA te ja. eka rAjA. | bhAra0 ka7 a0 27. zratadhvaja virATa masyarAjane bhAI. | bhAra0 0 matasena (3) pAMDuputra bhImasenathI draupadIne thayela 159-40. putra. e mahArathI hatA. bhAra0 dro a0 23.0 zratavarmA bhAratanA yuddhamAM Avela duryodhana pakSane ene karNanI sAthe ekadA jabaruM yuddha thayuM hatuM. ! eka rAjA | bhAra0 0 a0 4-18. bhA20 bhI- a. 45. * rAtre taMbumAM sUtela mRtavarmA (2) dhArtarASTronAM nAmanI sAthe AnuM hatuM tyAre azvatthAmAne hAthe enuM maraNa thayuM nAma bhAra0 0 0 4 nA bleka 18mAmAM hatuM. enuM bIjuM nAma sUtasIma evuM hatuM. gaNaveluM che. sababa A vakhate dhRtarASTrane eka zretasena (4) somavaMzIya pAMDava kuLanA parIkSita putra paNa heya paraMtu dhRtarASTra putranAM nAme rAjAnA cAra putramAMne bIjo putra. e janmejayane ApyAM che temAM A nAma nathI, nAne bhAI. zratarvA dhRtarASTra-putra, bhArata yuddhamAM marAya hate. | zratasena (5) semavaMzI sahadevane draupadIne peTe bhAre za0 25-4. thayela putra, bhAre A0 63-74, 64-16.0 atarvA (2) koI eka kSatriya. e kayA kuLane evuM A nAma pADavAnA kAraNa sAru juo | bhAra0 hatA ane kyAM rahetA hatA e saMbaMdhI kazI A0 247-81. hakIkata upalabdha nathI, paNa e ekadA agatya satasena (6) takSakane putra, eka sa.bhAra RSi pAse dravyanI yAcanA karavA gayA hatA te A03-141.0 enA bhAInuM nAma azvasena hatuM.' vakhate agasa ene potAnAM Upaja- kharcanA bhAra a0 40 57-12. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvatI zAsenA 229 zratasenA zAradaraDAyanInI bhAryA. / bhAra A0 pAchI vaLI ane e ja mRtyu pAmyA. | bhA20 126-37. dro a0 92. thatAnI virATa rAjAnA nAnA bhAIomAne zrAvatI badarapAcana nAme tIrthamAM bhAradvAjanI eka. / bhAra0 dro a0 158. zrutAvatI nAmanI putrI rahetI hatI. e apratima zratAna semavaMzIya dhRtarASTrane eka putra. Ane rUpavAna heI brahmacaryAdi niyama dhAraNa karIne bhIme mAryo hate. | bhA20 za0 25-0. tathA "devarAja indra mAro svAmI thAya" Avo zatAyu somavaMzI pururavA rAjAnA cha putromAMne manamAM nizcaya karIne ugra tapa karatI hatI. strIothI bIjo putra. enA putranuM nAma vasumAne rAjA. pALI na zakAya evA aneka nivamo e pALatI, zretAyu (2) sUryavaMzI ikSavAku kuLanA kuzavaMzanA Ama tapazcaryA karatAM ghaNAM varSo vItI gayAM tyAre sahastrAva rAjAnA kuLanA caMdrarAjAne putra. bhagavAna Indra enuM tapa, sadAcAra ane parama zretAyu (3) videhavaMzI ariSTanemi janakane putra. ananya bhaktithI prasanna thaI brahmarSi mahAtmA ene putra te supAzvaka janaka vasiSThanuM rUpa laIne enA AzramamAM AvyA. zretAyu (4) arjune mArele duryodhana pakSane eka emane joIne kRtAvatIe munie darzAvelA AcAre rAjA | bhAra0 dro a0 93, pramANe emanI pUjA karI ane kahyuM: he bhagavana! thatA, (5) somavaMzI dhRtarASTrane eka putra / bhAra0 he mahAmuni! he prabhu! bele zI AjJA che ? kasa0 46-7-11. he pavitra vratadhArI muni ! Apa je kAMI mAgazo zretAyu (6) draupadInA svayaMvaramAM Avela eka te sarve huM mArI zakti pramANe Apane ApavA kSatriya. | bhAra0 A0 201-21, sa0 4-34. tauyAra chuM. mAtra Indra para mArI bhakti hovAthI huM zatAyu (7) kaliMga dezane eka kSatriya. enA mAro hAtha koI paNa prakAre Apane ApIza nahi. bhAInuM nAma azrutAyu. | bhAra0 ka7 76-14. he tapAdhana ! mAro nizcaya che ke vrata karIne, niyama ene bhImanI sAthe yuddha thayuM hatuM. / bhAra0 bhI. pALIne ane tapa tapIne paNa tribhuvananA Izvara 54. ene arjune mAryo hate. | bhAra0 dro 93- Indrane mAre prasanna karavA. vasiSTharUpadhArI meM 24.0 ene dIrdhAyu ane niyutAyu nAme be putro malakAvIne ene kahyuM ke he zubhAnane ! devatAonAM hatA. eo bhAratanA yuddhamAM marAyA hatA. | bhAra0 divya sthAne tapathI ja prApta thAya che; ane ko0 93-27-29. 'jagatamAM tapa e ja sarvasukhamUlaka che. tArA tapane zretAyudha dvitIya varuNa vaDe zItatAyI nAmanI prabhAve IchA phaLIbhUta thaze ja, paNa tuM mAruM nadInI mUrtimAna devatAne peTe thayelo eka kSatriya. eka vacana sAMbhaLa. he suMdara vratavALI zrutAvatI ! vara ene eka abhimaMtrita gadA ApI hatI. mArI pAse A pAMca bora che te tuM rAMdhI Apa. varuNe kahyuM hatuM ke A gadA vaDe tuM marachamAM Ama zratAvatIne pAMca bera ApIne te vizrAma Ave ene chatIza. paraMtu je puruSa yuddha karate levAne bahAne AzramathI thoDe dUra gayA ane japa na hoya tenA upara tAre ene prahAra kara nahi, karavA beThA. Idra japa karavA beThA hatA te sthAna je yuddha na karanAranA upara pheMkI to tuM ja marIza. pavitra tIrtha rUpa manAya che. potAnI pAsenAM hatAM jyAre mahAbhAratanuM yuddha thayuM tyAre A zretAyudha eTalAM badhAM lAkaDAM baLI jatAM paNa bAra raMdhAya e yuddhamAM duryodhana pakSe laDavA gaye, enI mAtA nahi eTale zrutAvatIe pitAnA paga cUlAmAM pRthvI uparanI nadI hovAthI e ahIM ja raheto nAkhyA. jema jema paga baLe tema tema paga hate. yuddhamAM e kRSNa upara gadA pheMkavAthI gadA AgaLa AgaLa saMkoratI jAya. ema karatAM karatAM Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mRtadeva 230 dhaha agnie enA badhA paga bALI nAkhyA. IdanA zranA zrAvaNa mAsanA sUryanA samAgamamAM AvanAra japane prabhAve ja bora raMdhAtAM nahotAM. Ama paga yakSa. (5. nabha zabda juo.) baLI gayA chatAM paNa mAtra bera rAMdhavAmAM ja zrotA zrAvaNa mahinAnA indra nAmanA sUryanA cittavRttivALI zrAvatI AnaMdathI e kArya mAM samAgamamAM AvanAra pakSavizeSa. / bhAga macI rahI hatI. ene pitAnA baLatA paganI lAgaNI 11-37. ja thatI nahatI. mAtra muninI AjJAnuM pAlana zleSmAtaka vizravA RSinuM narmadA tIre AveluM karavAmAM ja nimagna hatI. sUryAsta thaye paNa bora tapavana, ahIM dazagrIva kAMI kALa paryata rahetA raMdhAyAM nahi. enuM A vartana joI indra enA hatA. ahIMthI jaIne laMkAmAM rahyo hato. huM vAve para bahu prasanna thayo ane ene sAkSAta darzana rA0 uttara0 sa. 10. ApIne kahyuM ke he suMdarI ! tArA upara huM prasanna zvaphalaka anamitra nAmanA yAdavone pautra, vRSNane thaye chuM ane tuM A tAro manuSyadeha paDayA putra ane citrarathane bhAI. eka samaye kAzIkSetramAM pachI svarga mAM AvI mArI strI thaI ghaNuM kALa avarSaNane laIne duSkALa hate. zvaphalka sahaja tyAM gaye parvata svarga sukha bhogavIza. dehatyAga pachI zrutA- hate. keIe kAzIrAjane kahyuM ke A zvaphalaka mahA vatI hAlanA iMdra puraMdaranI zacI nAmano strI thaI puNyavAna hAI e jyAM hoya tyAM avarSaNa, duSkALa, che. | bhAra0 zalya a0 48. roga vagere rahe ja nahi ema che. mATe tuM enI mRtadeva zrIkRSNane anuyAyI eka yAdava. | bhAga pUjA kara. tethI rAjAe ene bolAvI enuM pUjana 1-14-32, karyuM. rAjAe potAnI gAMdinI nAme kanyA ene zratadeva (2) viSNune pArSada vizeSa. | bhAga - paraNAvI. enA vegathI tyAM vRSTi thaI ane durbhikSa 21-17, TaLIne sukALa thayo. ' bhA.10 40 50 57. * zratadhara zAlmalI dvIpamAMnA kavizeSa, / bhAga zvaphalakane gAMdinIne peTe akara, AsaMga, sArameya, 5-2 0-11. madura, maduvitagiri, dharmavRddha, sukarmA, kSatrapekSa, zranAhya pAMDava pakSane eka kSatriya. e azvatthAmAne arimardana, zatruna, gaMdhamAdana, pratibAhu ema tera hAthe marAyo hato. | bhAra0 dro 15-82. putra ane sucirA nAme putrI eTalAM saMtAna thayAM zrota eka brahmarSi. (2. kazyapa zabda juo.) hatAM. zruti (2) sAMga vedane brahmadevane mukhe zravaNa karyA. dhavRtti sevAvRtti. | bhAga- 7-11-8. thI temanA mAnasaputrone zravaNane laIne thayelA jJAnanuM zvasana amRtarakSaka eka deva, garuDanI sAthe ene yuddha nAma. thayuM hatuM. te bhAra0 A0 32-19. zreNimata kSatri. | bhAra0 sa0 78. zvasana (2) sarpavizeSa. | bhAra A0 pa-17, zraNamAna geiMga nAmanA parvata zikharavAsI rAjA. zvasRpa tera sahike paikI eka bhAratayuddhamAM e pAMDavonA pakSamAM hatA. / bhAra0 zvahapa tera sahikomAMne sAtame. droNa0 a0 23.0 ane e yuddhamAM ja kaurava pakSanA zvA eka kUtaro je RSinI sevAmAM ja rahetuM hatuM vIrene hAthe marAyo. ane jene RSie dIpaDo, vAdha, hAthI, siMha zreNimAna (2) bhImasene digvijaya samaye harAvela ane zarabha banAvyA hatA. paNa e RSine ja kumAradezane rAjA. / bhArasa 0 80 30. mAravAnI icchA enA manamAM thavAthI RSie ene zizupAla te ja, | bhAra0 va0 15-2, punaH kutaro banAvI dIdho hato te. | bhAra0 zA zrutabavAne putra hevAthI paheluM nAma. a0 116-117. Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zvAnalApAmaha 31 chetaki zvAnalopAmaha bhAratavaSaya eka tIrthavizeSa. zvAvilemapayana tIrtha te ja. | bhA20 va0 83. dhAkRtika zvaphalakanA sarva pu. paraMtu vizeSe apUrane e nAma lagADAya che. te bhAga 11 skao a0 12, dhAhi somavaMzI yaduputra phochAnA pautra ane vRji nivAna rAjAne putra. enA putranuM nAma zekurajA. dhAsA zvasananI mAtA. | bhAra0 A010-19, dhAvilemapayana zvAna pAmaha zabda juo. kata virATanA masvarAjane enI pahelI strI sarathAne peTe janmele putra. | bhAra0 vi0 21-18. *e uttarakumArano bhAI | bhAra0 bha0 47-44. * ane zaMkhane sahedara bhAI hato. ene bhISmAcAryo mAryo hateA. / bhA bhI 48-11; bhAra0 vi0 21-18, uttarane zalve mArI nAkhyo hateA mATe enI joDe yuddha karato hato, - veta (2) eka RSi. enuM kuLa agara vizeSa vRttAMta maLatuM nathI. ta (3) vipracitti dAnavane putra. | matsya a0 10-176 zrAM0 7. zveta (4) prAcIna kALamAM vidarbha dezamAM sudeva nAma rAjA hatA. A zveta ene putra thatA. pitAnA maraNa pachI e rAjyane adhikArI thayA hatA. pachI eNe pitAnA bhAI surathane yuvarAja banAvyo ane bahu sArI rIte rAja calAvyuM. pachI araNyamAM jaI traNa hajAra varSa tapa karI dehatyAga karyo. enA sudharmAcaraNa vaDe ene uttama lekanI prApti thaI. e manuSyadehamAM hato tyAre ene mAre annadAna ApavuM joIe e sUjhayuM nahotuM. sababa ene sudhA ghaNI ja pIDavA lAgI. brahmalokamAM Ama bhUkhanI pIDA zI, ane teno zAnti zI rIte thAya, e eNe brahmAdevane pUchyuM. emaNe kahyuM ke te tapa ja karyuM che, dAna nahi. pitAnA zarIrane ja paDyuM che. mATe bhUloka para jaI tArA pitAnA zarIranuM ja bhajana kara. pachI bhUleka- mAM pitAnuM mRta zarIra paDyuM hatuM tenuM bhajana karavA lAge. khAtA khUTe nahi ane sudhA zAMta thAya nahi. pachI tyAM agamya RSi AvI caDhayA. temane vinaMtI karI pitAnAM alaMkAro vagerenuM dAna karyuM. ene uddhAra karavA RSie dAnane aMgikAra karyo ane veta punaH brahmalokamAM jaI vasyo. | vA0 rAuttara0 sa0 78. veta (5) rAmane sahAya karanAra eka vAnara | vA0 rA yuddhasa30 zveta (6) eka RSi je gograhaNa vakhate thatuM yuddha jevA AkAzamAM deva AvyA hatA tyAre indranA vimAnamAM joDe AvyuM hatuM te / bhAra0 vi. sa. 53 zveta (7) eka parvatavizeSa. / bhAve vana 227- 11; bha0 6-4, rAjasUya yajJa vakhate digvijaya yAtrAmAM arjuna tyAM gayA hatA. / bhA0 sa0 28 zveta (8) krodhavazanI putrI zvetAne putra. eka diggaja. / bhAra A0 67-66 takalpa brahmadevanA cAlu mAsamAM thaI gayelo prathama divasa. (4. kalpa zabda juo.) taki eka rAjA. e kayA vaMzanA hatA e jaNAtuM nathI. paNa e niraMtara ya karyA karate. eNe eTalA te aparimita yajJo karyA hatA ke jethI brAhmaNane talamAtra phurasada maLe nahi. vaLI yajJanA dhumADAthI enAM netra paNa ghaNuM ja trAsI gayAM hatAM. Ama chatAM paNa e brAhmaNe pAse gayo ane emane vInavavA lAgyo ke mArI zakasaMvatsara yajJa karavAnI IcchA che, mATe Apa kRpA karIne ene AraMbha karo. e jyAM jyAM game tyAM tyAMthI brAhmAe kahyuM ke ame te thAkI thayA chIe. paNa brAhmaNoe ene sUcavyuM ke tuM rudranuM ArAdhana kara, eTale teo pote tArA yajJanuM Rtvija paNuM svIkAraze. bhale, ema kahIne e pAcho AvyA ane cha mAsa paryanta ArAdhanA karIne rudrane prasanna karyA. paNa ruke kahyuM ke jA, tuM bAra varSa sudhI agnimAM satata vRtadhArA kara ane e pUruM thAya eTale mArI pAse Avaje. rudranI AjJA Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ki 32 tIpa pramANe bAra varSa paryata agnimAM satata dhRtadhArA nIti uddAlake ene saMbhaLAvI. koNa jANe kema paNa ryA bAda e pAcho radra pAse gaye. A uparathI zvetaketunA manamAM e bedha ThasI gaye. A uparathI Azcarya pAmIne rUdra ene kahyuM: rAjA, mArA kahyA uddAlake ene upanayana saMskAra karyo. pachI e gurane pramANe te anuSThAna karavAthI huM prasanna ane tyAM jaIne rahyo. tyAM veda-vedAMgamAM niSNAta thaI saMtuSTa thayo chuM. paraMtu mArI gaNanA devomAM thatI pAcho Avyo, paraMtu vidyA AvavAthI enA manamAM hevAthI mane RtvijanuM kAma karavAno adhikAra ghamaMDa Avyo ke huM jabaro vidvAna chuM. ene nathI. mATe tuM ema kara ke mArA aMzathA bhUmi Ama ghamaMDamAM ne ghamaMDamAM besI rahe te joIne eka para janmelA durvAsA RSi che temanI pAse jA divasa uddAlake pUchayuM ke eka vijJAna vaDe saghaLI ane vinaMtI kara. e tArA Rtvija banI tAro bAbatanuM vijJAna Upaje evuM tane kaI tArA zatasaMvatsarAtmaka yajJa siddha karaze. takinA gurue zIkhavyuM che? pitAne prazna e samaye aparimita thasene pariNAme agnidevane bahu jhADA nahi. enuM abhimAna UtarI gayuM ane e pitAne thaI mAMdA thaI javAthI tene aneka prakAranI zaraNe AvyA. uddAlake ene brahmavidyAne upadeza auSadhiothI bharapUra khAMDavavana bALo khAvuM paDayuM. karyo. AthI e jabarI brahmaniSTha ane galita agnine khAMDavavana bALI khAvAne yoga karI gavI banI kRtArtha thayA. / chAgya upaniSada. ApavAthI anideva arjuna para prasanna thaye taketu moTo thayo te samaya sudhI strI puruSe hatA. (1. agni ane 3. arjuna zabda juo.) pazu pramANe mathanAsakta hatAM. eka vakhata ema zvetaketu gautama kuletpanna aruNi RSine pautra banyuM ke enI mA ane uddAlakanI sAthe e beThe hatA. tevAmAM eka brAhmaNa Avyo ane eNe ane uddAlaka RSine putra. ene AruNi paNa enA bApane prArthanA karI ke eka putra utpanna kahetA. ene naciketA nAme bhAI ane sujAtA karavA sAru tArI strI mane Apa. eNe vetaketunI nAme bahena hatI. sujAtA kaheDa RSine paraNI mAne hAtha jhAlyo ane "cAla ApaNe jaIe", hatI, devala nAmanA brAhmaNanI putrI suvarcalAnI sAthe ene saMvAda thaye hate. | bhAra0 zAM0 224 ema kahI ene laI javA lAge. totuthI A * pachI A suvarcalAnI sAthe ja enuM lagna thayuM sahana thayuM nahi ane e pelA brAhmaNanI sAthe hatuM. e aSTAvakane mAmo thAya. | bhA. 10 takarAra karavA lAgyo. A joIne uddAlake kahyuM ke 134-12, 9 aSTAvakanI sAthe e janakarAjanA tuM gusse na thA. e sanAtana dharma che. potAnI yajJamAM gayo hato. te bhAra0 va0 135-21-22 marachamAM Ave tene ratisukha ApavAne strIo svataMtra che. paraMtu zvetaketunuM mana mAnyuM nahi uddAlaka RSinA be putramAM e moTo hate. ane eNe e pazao jevA AcAranI viruddha nAnapaNamAM e umArga vatI hovAthI ene bAra maryAdA bAMdhI, je adyApi cAle che, varSanI ummara sudhI upanayana saMskAra karyo nahote. zvetaketunA samayamAM vastusthiti kevI hatI dharmazAstra pramANe e vAtyu thayuM hatuM. Ama hovAthI ane zA uparathI vetaketue navI ane kevI vyavasthA uddAlaka RSine enI rAtadivasa ciMtA thatI. karI e mahAbhAratanA AdiparvanA 128 mA eka divasa e zAMta thaIne pitAnA pitAnI adhyAyamAM jaNAya che. pADurAjAe pitAnI strI pAse beTho hato. enA unmArga vartanathI thatI kuMtIne e jUne itihAsa saMbhaLAvyA hatA. niMdAne lIdhe kheda pAmIne uddAlakane ene ekavAra tAtu (2) janmejayanA sarpasatramAM eka sadasya upadeza karavAnI icchA thaI. AtmapurANamAM kahelI zvetadvIpa kSIra samudramAM Avela dvIpa jemAM Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taparAzara 23 zrImannArAyaNa pitAnA kalArUpa avatArathI zeSanAga tya zaikhya rAjaputra saMjayanuM bIju nAma. / upara niraMtara zayana kare che. bhAra0 zAM. a0 bhAra0 droNa0 55-57. 343, tyAM rahelA zrImannArAyaNanA varNana ane stuti sAru tema ja nArada tyAM gayA hatA. taparAzara parAzara vaMzanuM eka kuLa, e kuLamAM AviSkAyana, vAleya, svAdiSTa ane ISikahasta e paTha eka brahmarSi. (3. vasiSTha zabda juo. ) RSio prasiddha hatA. SaDAnana cha mAM hovAne lIdhe paDeluM kArtikanuM nAma. taparvata ramyaka ane hiraNyamaya varSanI vacce pachI aMdanI patnI devasenAnuM bIjuM nAma / devI Avele moTA parvata. e pUrva-pazcima samudrane bhA. 9 ska, a0 46. lAge che. pachI (2) mAtRgaNamAMnI eka. taparvata (2) himAlayanuM eka zikharavizaSa. pachI (2) durgAnA kAtyAyanI rUpanuM nAma, tabhadra eka yakSa. SaSTI (4) bALakanA janma pachI chaThThI rAtre tenuM zvetavarAha hiraNyAkSa daityane mAravA sAru viSNue bhaviSya ityAdi ane karmanA AMka lakhanArI devI. dhareluM rUpa. e dhoLA varAha rUpe prakaTa thayA hatA. ene lakhavA sAru kAgaLa, sapheda lUgaDuM, kaMku je kapamAM A avatAra thaye have te kalpane palALIne bharelI vATakI, kalama vagere pATalA para "vArAha kapa" kahevAmAM Ave che. ' mUkI AkhI rAta dovo rAkhavAmAM Ave che. vidhAtrI vetavarSa ramyadezanuM bIjuM nAma.. rAtre AvI lekha-chaThThInA lekha-lakhI jAya che zvetavArAha je kalpamAM viNa bhagavAne varAhanuM te devI. rUpa dhAraNa karyuM hatuM te ka5. sAMprata A ka95 SaSThIbhAga zivanuM eka nAma, cAlu che. saMkalpa karavAmAM "tavArAhakalpa' karIne SaSTIpriya skaMdhanuM ja eka nAma / bhAra vana kahevAya che te jANItuM ja che. 233-6. zvetavAhana arjunanAM dasa nAme paikI eka. enA rathane e zveta a joDAvate te uparathI A pavamAtura cha kRtiothI janmela hevAthI skandanuM eka nAma. nAma paDayuM che. zvetA krodhAvazAnI putrI. ene pitA kazyapa: veta vaguNeza paramAtmA pAMca Indri ane mana ene nAmanA diggajanI mAtA. | bhAra0 A0 67-61. svAmI. | bhAga 1-3-36, zvetAraNa kAverIne tIre Avela vanavizeSa. zrI guNA saMdhi, vigraha, yAna, Asana, kaidhIbhAva. zaMkara bhagavAne A sthaLe mArkaDane yama pAsethI ane samAya e guNaSaTaka. saMdhi eTale samAdhAna, choDAvyo hato. A ja arazyamAM zrI zaMkara vigraha uhAi, thAna - caDAI, Asana- ghero ghAlIne bhagavAne aMdhakAsurane bhasmIbhUta karyo hato. te paDI rahI zatrane anAdi bahArathI AvatAM- vA0 20 ara0 0 30, maLatAM aTakAvavA te, haidhIbhAva - zatranI sAthe vetAzvatara eka RSi jemaNe svaMyabhU pAsethI laDAI thatAM tenAthI baLavAna tenA zatrune joI brahmavidyA saMpAdana karI hatI. maiitrI karavI te ane bannenI AgaLa laTI jaI zvetAzvatara (2) yajurvedanuM mukhya upaniSada, mAtra vANI vaDe ja AtmasamarpaNa karavuM, kamathI zvetAgraha dhUmaketunuM sAmAnya nAma. | bhAra udyo nahi. samAzraya - zatrathI pIDAtAM samartha kilAne 37-43, athavA rAjAne Azraya le che. nAradanA guNonA Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pADavargika ra34 sagara vartanamAM A Sa gaNAvyuM che. te bhAra0 sa0 sakhya navavidhA bhakti paikI eka. udAharaNa arjunano a0 11. bhakti e prakAranA hatI. | bhAga 75-23. pADavagika paMceniAM viSaya ane vAsanA. saga (utpatti) mahApurANanAM dasa lakSaNe paikI pADasakala agiyAra Indriyo ane paMcamahAbhUta eka | bhAga 2-10-1. emaNe utpanna kareluM svarUpa. | bhAga 1-3-1. sagevAkSi e nAmane eka brahmarSi (3. bhagu zabda DizI brahmadevanA pUrva mukhamAMthI utpanna thayela juo.) yajJavizeSa. | bhAga0 3-12-40. sagara sUryavaMzIya IhavAku kuLanA harizcandranA vaMzamAMnA bharuka athavA sucaka rAjAne prapautra, vRka rAjAne pautra ane bAhuka rAjAne putra. (sagara nAma paDavAnA kAraNu sAru pahele bAhuka zabda saMkaTa cAlu manvatAnA dharmaRSithI, kakubha nAmanI juo.) sagarane vidarbha rAjA yadunI kanyA sumati strIne thayela putra. enA putranuM nAma kITa. | uphe prabhA, ane zibi dezanA rAjAnI kezinI bhAga 6 ska, a0 6. uphe bhAnumatI ema be strIo hatI. pahelIne saMka9pa cAlu manavaMtaranA dhama RSine saMkalpa sagara nAmanA sATha hajAra ane bIjIne asamaMja nAmanI strIne peTe thayelA patrAnuM sAmAnya nAma. nAme eka putra hato. bane patnIo sahita teNe saMka9pA saMkalpa nAmanA putronI mAtA ane dharma tapa karyuM hatuM. tenA prabhAvathI rudranI kRpA vaDe RSinI strI. A putra thayA hatA. sumatinA garbhamAMthI eka saMkarSaNa somavaMzI yadukalatpana sAtvatanvayamAM kALuM nIkaLyuM hatuM. te keLAmAMthI A sAThe janmelA vasudevathI rahiNIne thayele putrae hAra putre nIkaLyA hatA. A tamAma putro ghaNuM prathama devakInA garbhamAM hato. mAyAe ene tyAMthI parAkramI thayA. asamaMja te, e rUpe kevaLa kaI kADhI laI rahiNInA garbhamAM mUkayo hato, e yogabhraSTa puruSa ja jamyo hato. (1. asamaMjA devakIne sAtame garbha hate. garbhane AkaSI zabda juo.) lIdhelo hovAthI emanuM mULa nAma saMkarSaNa hatuM. - sagara rAjA moTe parAkramI hato. eNe haihaya, baLarAma nAma pachIthI paDyuM che. bhA0 10 skao tAlabaMdha ItyAdi rAjAone jItI pitAnuM rAja a0 2, pitAnA hAthamAM saMpAdana karyuM hatuM. yavane saMkila vaizya jAtine eka mannadraSTA./ matya0 vagere avaidika rAjAo judA jude ja veSa dhAraNa 'a0 14pa. kare. ema karIne vedadhamI rAjAothI tarata nokhA saMkati eka brahmarSi. (trIjo aMgirA zabda juo.) paDIne dekhAI Ave ema karyuM hatuM. sagara rAjAe saMkati (2) semavaMzI Aluputra kSatravRddhanA pautra aneka yajJo karyA hatA. eNe azvamedha paNa se - kuzanA vaMzanA jayasena rAjAne putra. eno putra karyA hatA. enA eka azvamedhane zyAmakarNa (AkhuM jaya nAme hato. zarIra sapheda ane mAtra kAna kALA hoya e, saMskRti (3) somavaMzI nahuSa kuLanA pururAjAnA azvamedha vakhate chUTo mukAte ghoDe) InDe corI vaMza raudrAzvanA putra Rteya kuLanA manyu rAjAne jaI kapilanA AzramamAM bAMdhyo. sa yana karanArane pautra ane nava rAjAne putra. ene gurujI ane Indrapada prApta thAya che. mATe indra haMmeza evA raMtideva nAme be putro hatA. yajJamAM vidata nAkhI so yajJa thavA detA nathI, sarkavAkSi bhagukuLane brahmarSivizeSa. sagarane gheDe cArA heI enA zodha karavAne enA Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sagata sATha hajAra putrA nIkaLI paDayA. paNa keAI patto lAgyA nahi. emaNe samudra khAdI nAkhyA paNa tyAMthI zyAmaka jaDayA nahi. te bhUmi para pharatAM pharatAM kapila muninA AzramamAM AvI caDhayA. ghADe! tyAM bAMdhele dIThAthI temaNe dhAryuM ke amAre zyAmakaNuM, cerI janAra A ja che. kapila RSi samAdhistha hatA, sAgare e RSine mAravA mAMDayA. samAdhimAMthI RSi jAgI UThayA ane temaNe emanI tarapha jotAM ja badhA sagA baLIne bhasmIbhUta banyA. ahIM saghaLA putra mUA; paNe sagara rAjA yajJadIkSA laIne kheThA hatA, asama aa hAjara hAya paNa e teA prathamathI ja araNyamAM jatA rahyo hatA. AvI vastusthitimAM yajJa samApti zI rIte thAya ? paraMtu asama Ane putra aMzumAna vicAravAna ane parAkramI hatA. e azva levA gayA ane ghaNI yuktithI kapilane prasanna karI dhADA pAchA ANI, e vaDe peAtAnA pitAmahane yajJa yathAsAMga pUruM karAvyA. (aMzumAna zabda jue.) | bhAra. zAM0 28-130-3; bhAga0 9 syuM a 8; hira va0 1-14-15; brahma0 a0 8; vAyu a0 88; vA0 20 bA a0 38; viSNu a0 4-3; bhAra0 10 105-8,106-11. saMgata mauva'zIya suyazanA putra. aneA putra zAlizU* / bhAga12-1-14. sagava duryodhanane rasAIyA. / bhAra0 10 a 240-2. sagrAmajita pAMDavAne mitra eka rAjA. samrAjita (2) bhadrAnI kUkhe janmelA, kRSNanA putrAmAMnA eka. sagrAmajita (3) yAvavizeSa. / bhAga0 11 30-16. sa*jaya saura dezaneA rAjA, vidulAnA putra. (vidulA zabda jue.) saMjaya (2) sU`va'zI IkSvAku kuLanA aMtarikSa rAjanA vaMzamAM janmelA raNuMjaya rAjAnA putra. 135 sajaya zAkaya rAjA ene putra thatA hatA. sajaya (3) seAmava`zI Ayuputra kSetravRddha rAjAnA putra suhetranA putrane prapautra, kuza rAjAne pautra ane prati nAmanA rAjAneA putra ane putra te jayarAjA. sajaya (4) seAmavaMzI purukuLanA ajamIDhanA putra nIlarAjAnA vaMzanA bharyAzva rAjAnA pAMca putra paikI pAMcamA putra. sajaya (5) eka rAjaputra, jayadrathane mitra, jayadratha kAI svayaMvaramAM jatA hatA ane rastAmAM pAMDavAnA nivAsasthAnamAM draupadIne joIne kAmAta thaIne enu` haraNa karI gayA te vakhate jayadrathanA saMgAthamAM hatA te, (jayadratha zabda juo.) saMjaya (6) gavalgaNu nAmanA jItane putra. e dhRtarASTra rAjAne sArathi hatA. e dhaNA ja satyavaktA ane niHspRhI hatA, ema hovAthI dhRtarASTrane medha karavAmAM AghuMpAchuM zvetA ja nahi. vyAsanA prasAdathI ene ghera bheThe beThe bhAratanA yuddhanI atha- dhRti saghaLI hakIkata jaNAya ane e dhRtarASTrane kahe, evI zakti saMpAdana thaI hatI. (gAvagaNi zabda juo.) eka samaye eNe dhRtarASTranI maryAdA mUThThIne enI sAthe sabhASaNa karyuM hatuM. jyAre dhRtarASTre pUchyuM ke saMjaya! mArA putrAnuM yuddhamAM zu thayuM. te mane kahe; ane lAbhane anusaranArA, duSTapruddhi, krAdhathI vikRta svarUpavALe, rAjyanI lAlasAvALA, tathA rAgathI vivekarahita thayelA duryodhana, e yuddhamAM anItithI varto hatA te paNa tuM mane kahe. te vakhate saMjaye kahyuM hatuM ke he dhRtarASTra rAjA ! meM badhuM pratyakSa dIThuM che, mATe hu tamane kahu chuM te dhyAnathI sAMbhaLA, kharuM jotAM pAMDavAnA saMbaMdhamAM tamArI meATI anIti thayelI che. huM bharatazreSTha rAja! pANI vahI gayA pachI pALa bAMdhavI e jema vRthA che, tema tamArA A pralApa paNa mithyA ja che, e niSphaLa che mATe zAka na kare...jo tame prathamathI ja kuMtAputra yudhiSThirane tathA tamArA putrAne jugAra ramatAM aTakAvyA Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 satI heta te A samaye tamane saMkaTa Avata nahi. are, Aje te ghaTatuM nathI. nakAmuM che, niSphaLa che. have jyAre yuddha karavAno samaya AvI pahoMce hatA tyAre kSAtradharma mAM lIna thayelA pAMDavo ane kauravo paNa krodhAyamAna thayelA pAMDava-kauravo banene jo jeTaluM karI zakAya teTaluM karI rahyA che. pAMDavonI tame aTakAvyA hatA te A samaye A saMkaTa na sAthe kauravonuM yuddha je prakAre thaI rahyuM che te AvatA ! are ! tamArI AjJAmAM nahi rahenArA huM tamane yathArtha kahuM chuM, mATe sAMbhaLo | bhAra0 duryodhanane keda pakaDe, e pramANa je kauravone tame dro a0 86. prathama ja AjJA ApI hota, to A vakhate A saMjayaMtipurA kerala dezanA dakSiNa bhAgamAM AvelI saMkaTa ne Avata; ane ema karavAthI pAMDavo. eka nagarI. | bhAra0 sabhA a0 31. pAMcAle, yAdava ke bIjA koI rAjAone tamArI sajIvanamaNi je maNi vaDe ulUpIe ajanane buddhinI viSamatAne anubhava na thAta. are, - sajIvana karyo hato te. | bhAra0 azva0 81-12, eka pitAne chAje tevuM kartavya karIne je tamArA sajAtAba eka brahmarSi. (2, kazyapa zabda juo.) putrane tame samAge doryo hato ane tame dharmapUrvaka sachavi eka brahmaSi . (3. aMgirA zabda juo.) varyA heta te A saMkaTa na Avata. paNa tame saMdeza bhAratavarSIya eka deza. / bhAra0 bhI- a0 9. lokamAM atizaya buddhimAna thaIne paNa sanAtana satkarmA somavaMzI anu kuLanA aMga vaMzanA dharmane tyAga karyo ane duryodhana, karNa ane zakunine pRthulAkSanA putra bRhadrathanA anvayamAM thayelA dhRtavrata anusaryA, he rAjA! pAMDava pratinA tamArA badhA rAjAne putra. vivAha vidhithI paraNelI brAhmaNIthI pralApa meM sAMbhaLyA che. tame AMtarika daSTie ene adhirathI nAme putra thayo hato. A patra te dhanalebI ja hatA, jethI tamArAM vacano sUtapaNuM karatA hatA. viSamizrita madha jevAM hatAM. he rAjA jyAre saMskRti saMkRti rAjanI strI ane raMtidevanI mAtA. tamArA putro pAMDavone na kahevAya evAM vacana saMta satyaRSine putra yuvARSine pitA. (vAtahavyA kahetA tyAre tame emanI upekSA karI che ane zabda juo.) tamArA putrone e pramANe bolavA ja dIdhA che. saMtati sAmavaMzI A yuputra kSatravRddhane kAzya nAmanA enuM A pariNAma AvI pahocyuM che. mATe potranA vaMzanA alarTa rAjane putra, ene putra te hAthanAM karyA haiye vAgyAM che. have zoka na kare, sUnItha rAjA. prathama ja je tame e pramANe anIti na karI saMtadyu somavaMzI purukulatpanna raudrAzva rAjAnA heta te pAMDavoe jItelI samagra pRthvI tamAre dasa putro paikI chaThThI putra. svAdhIna thAta. pAMDu rAjAe rAjaya jItyuM hatuM saMtAIna kekaya dezAdhipati dhRSTaketune vasudevanI bahena ane tethI ja kauravanI kIrti thaI hatI. pAchaLa- zrutakItine peTa thayela putra. thI dharmAcArI pAMDavoe pharI te kIrtimAM ghaNe saMtAna bhAratavarSIya kSetravizeSa. vadhAro karyo hato. paNa aphasa ! e bicArA saMtAnaka sAmAnya parvatavizeSa, bhAra0 udyo0 pAMDavonuM tevuM karma paNa tamArI AgaLa niSphaLa a0 111. gayuM che, kAraNa AkhuM rAjaya pacAvI pADavAnI satI brahnA mAnasaputra. dakSa prajApatinI soLa kanyAoIcchAthI tame teone pitAnA pitAnA rAjyathI mAMnI nAnI. ene bhava-zivane paraNAvI hatI. paNa bhraSTa karyA che. A vakhate jyAre kaTokaTIne eNe potAnA pitA dakSa prajApatinA yajJamAM pitAne samaya AvI paDayo che, tyAre have tame tamArA putronI deha prajALI dIdho hato. bIje janme himAlayane niMdA kare che ane temanA de kahe che. paNa tyAM pArvatI rUpe avatarI. | bhAga 4-1-65; Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satInara 37 satyatapI 4-4-17 (1. dakSa zabda juo.) ene bhAratanA yuddhamAM drANAcAryo mAryo hato. te satInara dezavizeSa | bhAra0 sa0 78-88. bhAra0 udyo0 171; bhAra0 0 17-45, 21-21. saMtoSa bAra tuSitadevomAMne eka. (tuSita zabda satyajita (2) cethA tAmasa manvatara mahene juo.) svagana the Indra, teSa (2) svAyaMbhU manvantaramAMnA dharmaRSinA satyajita (3) sUryanA samAgamamAM AvanAre eka putra harSanuM bIju nAma. yakSa. (3. urja zabda juo.) satya satyaloka zabda juo. satyajita (4) semavaMzI purukuLatpanna jarAsaMdha satya (2) satyayuga te ja. (kRtayuga zabda juo.) vaMzanA sunItha rAjAne putra. ene putra te satya (3) uttAnapAdavaMzIya havirdhAna rAjAnA vizvajita. putramAne pAMcamo putra. satyajita (5) semavaMzI yadukulotpanna sAtvata satya (4) dasa vivedamAMne tho. vaMzanA vasudevanA bhAI Anaka rAjAne moTo putra. satya (5) vitatya RSine putra. ene putra te saMta ta satyatapA eka brahmarSi. enuM mULa nAma utathya hatuM. RSi. (vAtahavya zabda juo.) devadatta nAmanA brAhmaNane e putra hato. upanayasatya (6) aMgirasade mAMne eka nAdi saMskAra pachI ene kazuM bhaNatAM AvaDyuM satya (7) bhImasene mArelA kaliMga rAjAnA be ja nahi ane mUrkha rahyo. ThekANe ThekANe leke karakSakamAMne eka enI niMdA karavA lAgyA. satya (8) brahmasAva imavaMtaramAM have pachI thanAro A utathya vedanA adhyayanane, japane, devatAonA sapta RSiomAMne eka dhyAnane ke ArAdhanane jANa nahota; Asana, satya (8) zrImannArAyaNa / bhA20 u0 60-12, prANAyAma, bhUtazuddhi, manna, kelaka, jAya, gAyatrI, satya (10) UMchavRtti karanAra eka brAhmaNa. enI zauca, snAnavidhi, balidAna, atithine satkAra strInuM nAma puSpamAlinI | bhAra0 zAM0 278-1. kazuM jANato na hato. savAramAM UThI game tevuM satyaka somavaMzI yadukuLanA anamitranA pautra zinine dAtaNa karI laI gaMgAmAM maMtrarahita DabakuM mArI putra. ene putra te sAtyaki nAmane yuyudhAna. leto. madhyAhane yarachAthI vanamAM phaLa lAvato temAM satyaka (2) bhadrAnI kukhe thayele kRSNanA putromAM paNa bhayA bhayane viveka ja na hatA. keInuM hitaeka, ahita karyA vagara game tyAM paDI rahetA. niraMtara e satyaka (3) sAvarNimavaMtaramAM have pachI thanAra ja vicAra karyA karato ke mAruM mRtyu kyAre thaze. huM eka devavizeSa. duHkhathI jIvuM chuM. mUkhanA jIvanane dhikkAra che. satyarmA satkarmA rAjAnuM bIjuM nAma. mane deve mUkha kema rAkhe ? mUrkhAIne laIne mAre satyakarmA (2) duryodhana pakSanA trigarta rAjAomAM uttama kuLamAM thayele avatAra vRthA gayo. huM devanI eka. ene arjune mAryo hato. bhAra0 za00 niMdA zuM kAma karuM ? mAruM ja karma evuM haze ! a0 27. AvA tarka-vitarka karatA A utathya gaMgA satyakAma jAbAli RSinuM bIju nAma. kinAre jhUMpaDI bAMdhI eka AzramamAM rahyo ane satyaketa somavaMzI Ayuputra kSAtravRhanA kAzya nAmanA pitAne paNa potAnI mUrkhAI sAru lAja AvavA pautranA vaMzanA dharmaketu rAjAne putra. ene putra mAMDI; eTale eNe eka niyama grahaNa karyo ke game te dhRSTaketu. te thAya te paNa asatya bolavuM nahi. A uparathI satyajita pada rAjAne putra. e atirathi hatA. enuM nAma "satyatapA' paDyuM. gaMgAkinAre rahetAM Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satyadeva 238 satyabhAmAM cauda varSa thaI gayAM. eka divase e potAnA daza putra paikI eka bAraNu pAse Ubho hato. te vakhate zikArIe satyavRti semavaMzI purukulotpanna hastirAjAnA putra ghAyala kareluM eka pazu - sUvara enI AgaLa thaIne devamIDha athavA dimIDhanA vaMzanA kRtimAna athavA enA AzramamAM saMtAI gayuM. tAjA ghAmAMthI dhRtimAna rAjAne putra. ene putra te daDhanemi rAjA, lehI nIkaLatuM dekhIne dayA hadaye enA moMmAMthI satyavRti (2) draupadInA svayaMvaramAM AveluM eka e-e' evo uccAra anAyAse nIkaLyo. "e--e ' rAjA. / bhAra0 A0 201-10, e devIne bIjamaMtra hevAthI enA jApathI enAM satyavRti (3) pAMDava pakSane eka kSatri. e sUcitahRdayacakSu khUlI gayAM ane vAlmIkinI peThe ne putra hovAthI sauciti kahevAto. ene kaNe e kavi thaI gayo. thoDI vAra pachI ene ghAyala mAryo hate. | bhAra0 ka. 3-31, bhAra u0 karanAra zikArI sUvaranI zodha karato Avyo. eNe 171-18: u. 196-28. RSine tyAM UbhelA joIne namaskAra karIne pUchyuM satyavRti (4) cirakArI RSinA bhAI gautama putra ke ahIM thaIne ghAyala thayeluM kaI pazu jatuM dIThuM ? zatAnaMdane putra ane zaradvAna RSine pitA. satya ja bhASaNa karanArane saMkaDAmaNa AvI paDI. satyavruti (5) pAMcALa kuLanA drupada rAjAne putra. je hA kahe te bicAruM pazu marI jAya che; jo ene droNAcAryo mAryo hato bhAra do. sa0 23nA kahe te asatya bolAya che. mATe RSie kaI satyanAmAM ayodhyA nagarImAM dazaratha rAjAnuM maMdira javAba ja dIdho nahi; eTale vyAdhe bIjI vAra je sthaLe hatuM te sthaLa. pUchyuM. ema pharI pharI pUchatAM RSie ene kahyuM: satyaMbharA plekSIpanI nadIvizeSa. yA varAti na sAM sUte yA mUte sA na vayati satyabhAmA zrIkRSNanI aSTa paTarANIomAMnI maho yA svArthI Ei pRSThari punaHpunaH | eka. e satrAjitanI putrI hatI. ene draupadInI A zlokanA be artha karAya che: (1) je caitanya joDe patine vazavatI karavA saMbaMdhe saMvAda thayo . zakti che te sAkSIpaNAne laIne dekhe che, paNa te hate. bhaumAsurane mAravA gayA tyAre paNa e bolatI nathI. bolavuM e ene nahi, paNa buddhine kRSNanI joDe gaI hatI dharma che. paNa bolanAra buddhi pate jaDa hevAthI eka samaye kRSNa divya zayanane viSe sUtA hatA dekhatI nathI. dekhanAra te caitanya che. (2) AMkha je te vakhate emane hasavuM AvyuM. satyabhAmAe A dekhe che te bolatI nathI, kemake bolavuM e ene niSkAraNuM hAsya kema karyuM te jANavA kRSNane tenuM dharma nathI ane je bele che te jIbha pitAne kAraNa pUchatAM emaNe tenuM kAraNa samajAvyuM hatuM. jovAne dharma na hovAne lIdhe, joI zakatI nathI. zrIkRSNanI sAthe e inkalekamAM gaI hatI. | A pramANe utathya - satyatAne sahasA skUraNa bhAra0 sa0 56-40; bhAga 40 10 sa0 59; thaIne belAI gayele laeNka sAMbhaLIne ahIMthI harivaM* satra 2; viSNu5-30 tema ja kRSNa kAMI samAcAra nahi maLe jANIne vyAdha tyAMthI pAMDavone maLavA kAyakavanamAM gayA tyAre paNa ene cAlyo gayo. | devI bhAga0 kaMdha0 3. sa11. joDe laI gayA hatA. | bhA20 20 185-70 e satyadeva bhImasene mArelA kaliMga rAjanA be caka- meLApa vakhate eNe pativazIkaraNa saMbaMdhe draupadIne rakSakomAM eka | bhAra0 bhI 54-76. prazna pUchavAthI draupadIe ene rahasya samajAvyuM satyadeva (2) arjune mArelA trigarta rAjaputra. | hatuM. / bhAra0 va0 bhAga 10 kaMi pada sa; bhAra0 ka. 18-21. harivaM-1-38; viSNu4-13. 234-4 enA satyadharmA have pachI thanAra dharma sAvarNi manunA kRSNa sAthenA vivAdanI hakIkata sAru juo: Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satyayuga 28 jean bhAga 10 skaM0 a0 pada svalakana gamana sAru satyavatI (4) uparicara vasUnI kanyA. e enA e tapovanamAM gaI hatI. | bhAra0 mI. a0 8. virya vaDe matsyanA udaramAM pedA thaI hatI. | satyayuga kRtayuga te ja, bhAra0 A0 60-20 gandhavatI, kAlI, matsyagaMdhA satyaratha duryodhananA pakSanA pAMca trigarta rAjaputra ane janagadhA evAM enAM bIjAM nAmo che. je saMzaptaka hatA temAM eka Taka. | bhAra udyo0 vyAsa, citrAMgada ane vicitravIryanI mAtA. e sa. 166 amuka amuka ddhAne huM mArIza ja pUrva janmamAM bahiSad pitRnI kanyA achAdA nAme evI pratijJA laIne yuddhamAM janAra "saMzaptaka' hato ane zApane laIne bhUmi para avatarI hatI | kahevAte. A ane enA cAre bhAIoe arjuna- bhAra0 sA 64-9ra0 e jayAre kuMvArI hatI tyAre ne mAravAnI pratijJA lIdhI hatI. e saghaLAone para zara RSi vaDe ene peTe vyAsano janma thayo arjune yuddhamAM mAryA hatA. | bhAre za0 0 27 hate. pachI e zakhsanu rAjAne paraNI hatI, jenAthI satyaratha (2) IkavAka kuLanA nibaMdhana rAjane putra. ene citrAMgada ane vicitravIrya nAme putro thayAM enuM nAma trizaMku paNa hatuM. harizcandra te hatA. e pitAnA dIkarAnI vahuo ane vyAsa sAthe ene putra, tapavanamAM gaI hatI. | bhAra0 sA137-12 satyaratha (3) videhavaMzI samarathajanakane ! satyavatI (5) bhAratavaSIya nadIvizeSa. enA putranuM nAma upaguptajanaka hatuM. satyavarmA pAMca trigarta baMdhuomAMne eka satyaleAka je sthAnamAM brahmadeva rahe che te loka. satyavAka eka brahmarSi. bhUlekathI je sAta leka rahyA che temAM sahuthI upara satyavAku (2) munIne thayelA soLa gaMdharva putro che te. purANomAM che ke vaikuMTha, kailAsa vagere A paikI eka. enuM yugapa evuM bIjuM nAma paNa hatuM / lekanI upara AvelAM che. paNa e zrati viraha bhAra0 A0 6-43. heIne e A lekamAM ja che ema mAnavuM joIe. satyavA (3) cakSumanuthI navalAne thayelA agiyAra bhUlaiMka, bhUvaleka, svarloka, mahaka, janaka, putrAmone eka. enuM bIju nAma satyavAna hatuM. tapaleka ane satyaloka ema sAta loka gaNAvyA satyavAna traNanI saMjJAvALA satyavAku te ja. che. temAM pahelA traNa kalpAnta nAza pAme che. satyavAna (2) duryodhanane senApati. e mahArathi chellA traNa brahmAnAM so varSa nAza pAme che. hatA. / bhAra0 udyo0 167-30, satyavAna (3) zAuvadezAdhipati ghumasenane putra. leka nAza pAmato nathI. paNa pahelA traNa lokanA baLavAthI e the loka keIthI tyAM vasAya ja ene nAnapaNamAMthI ja ao para bahu prIti hatI. nahi evI sthitimAM Ave che. e mATInA ao banAvIne tenI sAthe ramata. satyavatI agamya RSinI bhAryA lopAmudrAnuM bIju bhI te para azvonAM ja citro kADhe. A uparathI nAma / bhAra0 va0 84-29. leke ene citrA kahetA. / bhAra0 va0 2940 satyavatI (2) sUryavaMzI trizaMkunI bhAryA. e keka azvapati rAjAnI kanyA sAvitrIne paraNyo hato. vaMzanI kumArI hatI. ene putra harizcaMdra | bhAra0 pote apAyu hato paNa sAvitrInA yoge te sa0 12-12, dIrdhAyu thayuM hatuM. (sAvitrI zabda juo.) e satyavatI (3) gAdhI rAjaputrI, Rcika RSinI lAkaDAM levA gayo hato tyAM maraNa pAmyo hate. patnI, vizvAmitranI bahena ane jamadagninI mAtA sAvitrInI prArthanA uparathI ene levA AvelA thAya.| bhAra0 zAM. 48-16; 10 116-39; anu. yame ene jivADaze hato. bhAra0 20 298. 7-7. vAha rA. bA. sa. 34; bhAga- 9, & 0 satyavrata trigata ane duryodhana pakSane eka kSatriya a0 15. bhAra0 bhI0 72-17. Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satyavrata 240 satyavrata (2) pUrvakalpamAMtArA. (matsyAvatAra zabda jIA.) nityapa thAya tyAre kevI sthiti haze e jovAnI ene ghaNI IcchA thaI hatI. satyavrata rAjA eka vakhata sadhyAva Mdana karatA hatA, te vakhate enA hAthamAM pANInI aMjali lIdhI temAM eka nAnuM mAllR AvyuM. enu rakSaNa karavA sAru rAjAe ene pANInA pavAlAmAM mUkayuM paNa eTalAmAM teA te eTalu' meATu thaI gayu* ke temAM samAya nahi. pachI rAjAe meATA vAsaNamAM, nadImAM ema mUktAM mUkatAM chevaTe samudramAM mUkyuM. badhA samudra enAthI bharAI jAya evu lAgyuM. rAjAe ane kAI deva samajIne prArthInA karI, matsye prasanna thaIne kahyuM ke thADA samaya pachI pralaya thaI traNe leAkanA nAza thaI javAnA che. pachI matsye ane eka vahANu banAvavAnuM kahyuM ane levAya teTalAM prANIone laIne emAM besavAnuM sUcavyuM hatuM. te pramANe eNe badhI taiyArI karI hatI. nitya pralayamAM bhUlerloka, bhUvaka ane svaka ema traNa lAka DUbI gayA. cAra leAka mAtra rahyA hatA. rAjA sAthe lIdhelAM prANI sahita vahANumAM hatA, ane rAjAnuM vahANu pralayAdadhimAM pharatuM hatuM. teTalAmAM pelA matsya vacana ApyA pramANe enI pAse AvyA. pachI sApanI rajuthI peAtAnA vahANane matsyanA zRMga sAthe bAMdhyuM ane matsya ene dArone pralayajaLamAM pheravavA lAgyA. e matsya ane rAjA vacce itihAsa saMbadhI aneka vAtA thaI. A hakIkatane graMtha te matsyapurANu, hayagrIva nAmanA asura vedanuM haraNa karI gayA hatA tenA matsyarUpI bhagavAne vadha karIne veda pAchA ANyA bAda, pralayajaLa UtarI gayA pachI punaH UThelA brahmAne svAdhIna karyA. matsye pachI rAjAne AzIrvAdapUrvaka kahyuM ke tuM cAlu 45mAM sAtamA manu thaIza. Ama vara pradAna karIne matsya aMtardhAna thayA. satyavrata (3) sUryavaMzI ikSvAku kuLApanna rAjAnA pautra ane niba"dhana rAjAnA be putrAmAMnA meTA satyA putra, enuM khIju nAma trizaMku hatuM. satyavrata (4) dhRtarASTranA so putrAmAMnA eka. enuM nAma satyasaMdha evuM hatuM. satyavrata (5) e nAmanA brAhmaNu, enuM nAma utathya hatuM. nirakSara heAvAthI bahu ni MdAtA, pazu enDru satya ja kheAlavuM evuM vrata lIdhuM hatuM. ene satyatapA paNa kahetA hatA. (satyatapA zabda juo.) satyavrata (6) zAskrIpamAMnA lAtivazeSa / bhAga0 5-20-27 satyavrata (7) satyasena avatArane eka anucara / bhAga0 8-1-25 satyamavA sUryavaMzI nariSyaMta kuLanA vItiDhutra rAjAnA putra. ene putra te uruzravA rAja. satyazravA (2) somavaMzI uparicara vasunA putra pratyagnanuM bIjuM nAma. satyazravA (3) e nAmanA eka brahmaSi satyazravA (4) abhimanyue mArelA durgaMdhana pakSane e nAmanA eka rAja | bhAra. dro sa0 45 satyamagha ceAgaDAnI saMjJAvALA satyavratanuM khIjuM nAma / bhAra. A Ta satyasahA rudrasANi` manvaMtaramAM thanArA viSNunA avatAranA pitA. satyasena uttama manvaMtaramAM thaI gayelA viSNune avatAra. satyasena (2) arjune mArelo duryodhana pakSane e nAmanA kSatriya. / bhAra0 40 a0 27 satyasena (3) nakuLa mArelA kA~nA putrAmAMnA eka / bhAra. za. a0 70 satyasenA gAMdhArInI bahena ane dhRtarASTranI bhAryA. / bhAra. A0 119-23 sahita somavaMzI purukuLanA uparicara vasunA pautra ane bRhadratha rAjAnA putra kuzAgrahanA RSabha nAmanA putrane putra. ene puSpavAna nAme putra hatA. satyA RSabhadeva vaMzanA vAravrata rAjAnA be putrAmAMnA meATA putra mathu rAjanI srI ane bhAvana rAnI mAtA. Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satyA satyA (2) zayu nAmanA agninI strI, satyA (3) somavaMzI purukuLanA uparicara rAjAnA meATA putra bahudrathanI khe strIomAMnI eka. ene phrADiyAM rUpe jarAsaMdha nAme putra thayA hatA. satyA (4) nagnajita rAjAnI putrI nAgnajitInu bIjuM nAma, ane kRSNa paraNyA hatA. (4. kRSNa zabda juo.) satyA (5) kRSNanI paTarANI satyabhAmAne paNa kavacit satyA kahI che. 7-11-18 satyA (6) ayeAdhyA nagarInA madhyabhAganuM nAma. satyAMga plakSadvIpamAMnA leAvizeSa/bhAga0 5-2 0-4. satyAnRta vANijaya vRtti / bhAga0 satyAyu somavaMzI pururavAnA chamAMthI trIjo putra, enA putranuM nAma zruta jaya. satyASADha eka brahmaSi. samaiyu somava''zanA purukuLanA raudrAkSa rAjAnA dasa putrA paikI AThamA putra, enI mAnuM nAma mitradezo / bhAra A0 88-10 satyeyu (2) duryodhana pakSanA pAMca sazakSakatrigata rAjaputrAmAMnA eka, ane arjune mAryo hateA. / bhAra za. 2-39 satyeSu sa'saptaka trigata bavadhu paikI eka. satra yajJavizeSa, 141 sA satrAyaNa bRhadbhAnu zabda jue./bhAga0 8-13-15. samAyaNa indra sAva imanvaMtaramAMnA viSNunA avatAra pitA. sattva raivata manunA dasa putrAmAM thaI gayelA eka putra. sattva (2) sAmava'zI dhRtarASTranA se putrAmAMne eka / bhAra A0 131-40. sattvavatI bhAratavaSIya nadIvizeSa. sada AMgirasa devAmAMnA eka sada (2) semavaMzanA dhRtarASTranA seA putrAmAMnA eka. / bhAra A0 131-4, sadRza jyAM seAnuM vagere kImatI dhAtu ceranAranA zarIramAMthI tapAvIne lAlaceLa karelI sANasIA vaDe mAMsa teADI levAmAM Ave che te naraka, sandhu eka brahmaSi . sadagdha (2) yamanI sabhAnA eka kSatriya,/bhAra sa0 8-11. sadasya RtvijavizeSa/ bhAga0 10-75-22. sadasyavAna eka brahmarSi', (3, a`girA zabda jue.) saddasyA| yamanI sabhAnA eka kSatriya. bhAra0 sa0 8-12. sadAkAntA bhAratavaSIya nadIvizeSa. sadAnIza bhAratavarSIya nadIvizeSa. aAdhyA prAMtanA rakapura ane dinAjapura jillAomAM vahetI karatAyA nadI te ja. sadAnIzama nadIvizeSa / bhAra0 bhI0 8-33, saMghakalpa brahmadevanA cAlu mAsamAM thaI gayelA navamA divasa te. (5 zabda jue.) sadyojAta zivanu eka nAma athavA avatAra, sadAziva za'kara bhagavAnanuM nAmAntara. / bhAga. 8- 7-19 satrAjita seAmavaMzI yadukuLAtpanna sAtvatava'zanA anamitra rAjAnA nimra nAmanA putranA bemAMnA mATA putra. eNe peAtAnI kanyA satyabhAmA kRSNane paraNAvI hatI. ane AgaLa jatAM zatadhanvAe mAryA hatA. (sya takamaNi zabda jue.) zrIkRSNa yAdava vaMzanA ane satrAjita paNa yAdava vazanA, temAM vivAha-saMbadha kema thAya evI zaMkA sahaja thAya. parantu kSatriyAnA kuLanA purA-sadhi hita judA thayA eTale temanAM geAtra paNa judAM thayAM gaNAya che. AvA pure hitanA dhAraNathI peAtAnAM geAtra judAM gaNI paraspara vivAha thAya che. gAtranA temAM 31 sUryavaMzI ikuMvAkukuLApanna dhruvasaMdhi vaMzanA prazruta rAjAnA putra. ene putra te amaNu rAjA. sadhyA bhAratavarSIya nadIvizeSa / bhAra0 sa0 9--27, saMdhyA (2) eka strI, vidyunkeza rAkSasanI sAsu, sAkSa kaTakaTAnI mAtA. Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMdhyA sadhyA (3) pulastya RSinI bhAryA. / bhAra. u 117-11 saMdhyA (4) sandhyAvaMdana te ja. sanaka badhA maharSi enI pUrve brahmadeve utpanna karelA cAra mAnasaputrAmAMnA eka. e ane enA traNe bhAIo meTA brahmaniSTha hatA. sanakAdi brahmadevanA cAra mAnasaputrA : sanaka, sananda, sanAtana ane sanatkumAra. / bhAga0 3-12-4-48-1, 7 e hameza pAMcacha varSanA bALaka jevA ja dekhAya che. teo ekadA vaikuMTha gayA hatA tyAre dvArapALe emane rAkI aMdara javA dIdhA nahi tethI temaNe ane zApyA hatA. / bhAga0 7-1-35 sanatkRmAra sanakanA bhAI, brahmadeve badhA maharSi A nI pahelAM utpanna karelA cAra mAnasaputrAmAM eka. / bhAra0 sa0 11-13. sanatsujAta sanaka ane sanatkumArane bhAI, eka brahmamAnasa putra. badhA mahaSi enI pUve utpanna karelA. ane dhRtarASTrane dharmopadeza karyAM hatA. / bhAra u. 41 sanandana brahmadevanA cAra mAnasaputra paikI bhAga0 3-12-4 eka. / sanavana sanaka, sanatkumAra ane sanatsujAtaneA bhAI, ceAthA brahmamAnasa putra, sanadrAja videha vaMzanA zuci nAmanA janakane putra, enA putranuM nAma Urdhva ketujanaka hatuM. sanAtana sanatsujAtanuM khIjuM nAmAntara. sanAtana (2) yudhiSThiranI sabhAnA eka RSi / bhAra. sa0 4-22 meTA saniveza tvaSTA prajApatinA be putrAmAM putra. vizvarUpano bhAI. sarnApadeza bhAratavaSIya dezavizeSa. / bhAra. bhI sa0 9 sanna.tamAna somavaMzI purukuLApana hastirAjAnA putra devamIDha athavA miIDhanA vaMzanA sumatirAjAnA putra. kRti nAmaneA rAjA eneA putra thatA hatA. sannatI nIpa rAjAnA putra brahmadatta rAjAnI srI. saMpAti gau ane sarasvatI evAM enAM khInna e nAma hatAM. ( pitRvarti zabda jue. ) sannateyu somavaMzI purunA putra raudrAzvane mitrakezIne peTe janmelA putra. / bhAra. A0 88-10 satana kayadezAdhipati dhRSTaketu ane zrutakIrtine putra | bhAga0 9-24-38 santAna bhAratavaSIya kSetravizeSa santAnaka eka parva vizeSa. / bhAra. u sannAdana rAmanI senAmAMnA eka prakhyAta vAnara / vA rA yuddha sa0 27 sAnnahuti bhAratavaSIya tIrthavizeSa sanyAsa sAmavede paniSat saMnyAsa (2) ceAthe| Azrama. brahmacaryAM, gRhastha, vAnaprastha e traNu, ane ceAthe saMnyAsa e prasiddha che. sapAti vinatAnI kUkhe thayelA kazyapaputra aruNane meATe pakSIputra. jaTAyu enA nAnA bhAI thAya, e maha!parAkramI hatA. eka samaye enI ane enA bhAI jaTAyunI vacce zarata thaI ke ApaNA khemAM sUrya maMDaLamAM pahelA kANu cheka jai paheAMce. `khe bhAIe sUrya maMDaLamAM javA UDayA. jatAM jatAM sUryanAM kiraNA vaDe banne bhAIne pIDA thavA mAMDI. saMpAti UMce UDatA hatA. te peAtAnA nAnA bhAIne zrama na paDe mATe pAtAnI pAMkhA jaTAyu upara prasArIne ene tApa na lAge evI rIte eNe UDavA mAMDayuM. A pramANe UDayA jatA hatA tevAmAM te sUrya maDaLanI bahu ja pAse paheAMcyA ane have sU ma`DaLamAM jaI paDeAMcaze e sadhimAM sa MpAtinI pAMkhA ekAeka baLI gaI; ane e bicArA bhUmi upara mahendra parvata para paDayA. jaTAyunI pAMkha dAjhI naheAtI gaI. te kAraNe pAchA UDIne bhUmi para AvyA. A pramANe banne bhAIonA viyeAga thayA. ahIM saMpAti ghaNA kALa pachI mUrchAmAMthI sAvadha thatAM jue che tA peAtAnA bhAI pAse nathI ane pe|te dakSiNa samudramAM paDace! che. pAMkhA gaI eTale uDAya nahi, sababa eka 242 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpati 243 samaMga divasa potAnI bhUkhatarasa chipAvavAne kheDagate AvelA te phaLIbhUta na thavAthI maravA sAru dhAnakudI kudIne jAte hato. te vakhate e ja parvata pANInI AkhaDI laIne beThA hatA. emane ane para vAsa karanArA caMdramAM nAmanA muni ene saMpAtine meLApa thayo. vAnarone moDhe pitAnA maLyA. koNa che ema pUchatAM eNe munine pote nAnA bhAI jaTAyunA mRtyunuM vRttAMta jANI saMpAtine keNu che te kahyuM. sAMbhaLIne munie kahyuM ke are bahu kheda thaye. vAnarone saMpAtie sItAnI bhALa saMpAti, tuM te bahu baLavAna chatAM tArI A ApI ane tame leke samudra u9laMghananI paravI dazA kema ? saMpatie badhI athaIti kahI ane karo evI sUcanA ApI. pachI pAMkha vagere ataHpara huM zI rIte mArI sudhAnuM nivAraNa karuM kUTIne punaH pUrvavat banela saMpAti tyAMthI cAlI ema pUchyuM. nIkaLyA. saMpAtinI ummara keTalo haze tene ullekha A viparathI manie ene bodha karyo ke kSadhA kayAMya jatuM nathI. mAtra eTaluM mAluma paDe che. ane tRSA e prANunA dharma heI, AtmA e ke e jaTAyuthI moTo hato. ene supArzva, balya, prANane dRSTA - sAkSI che. dazyanA dharma dRSTAne zIghaga ityAdi aneka putra hatA ( adhyAtma kadI bAdhaka thatA nathI. evI rIte AraMbha karIne ra0 kiSThi0 sa. 8; bhAra A0 67-75: 10 munie ene adhyAtma vidyAno bAdha karyo. AthI 280-1; 10 283-38. saMpAtinA mananuM samAdhAna thayuM. enA samAdhAnanI saMpAti (2) kiSThidhAmAM rahenAra eka vAnara. / sAthe sAthe enI sudhA paNa nivRtta thatI gaI. vA. rA0 kiSki a0 33. A pramANe saMpAti ane muni ghaNA kALa saMpAti (3) vibhISaNanA cAra amAmAne eka | parvata joDe rahyA. eka samaye caMdramA muninI IcchA vA0 rA0 sua0 30. A leka tajIne paralokamAM javAnI thaI. munie saMpAti (4) laMkAmAM rahenAra e nAmano rAvaNa saMpAtine kahyuM ke thoDA ja kALa pachI IvAkunA pakSanA rAkSasa. | vA0 rA. saM. a0 6. vaMzamAM rAma utpanna thaze. e rAma pitAnI AjJA saMpAti (5) bhAratanA yuddhamAM duryodhana pakSane pAlana karavA sAru pitAnA bhAI ane strI sahita eka rAjA. *La vAta esI sIna saptaRSi pratyeka mavaMtaranAM dharmopadaSTA tarIke sAta haraNa karI laMkA laI jaze, rAmane sugrIvAdi sAthe sAta RSio thAya che. teo pUve thaI gayelA mitrI thaze. sugrIva rAmanI strInI zodha sAru mavaMtaromAM utpanna thayelA. cAlu manvantaramAM che. dakSiNamAM vAnara mokalaze. e lokone bhALa nahi teo ane have pachI thanArA mavaMtaramAM thaze te. maLavAnA sababe eo samudra kinAre prApraveza e kaNa kaNa che e jovAne kAzamAM dareka manva( maravAne mATe annapANI tajI daIne) karIne taranAM nAma jevAM. besaze. te kALe tArA ane e vAnarone bheTa saptarSi (2) bhUgoLanA uttaradhruva tarapha AveluM thaI tuM emane sItAnI bhALa barobara ApIza. sAta tArAonuM jhUmakhuM. enI pUchaDInA bIjA ema karatAM ja tArI pAMkha vagere pUrvavata banI tArA pAse ja eka jhINe tAre che jene arundhatI jaze ane tuM sukhI thaIza, e mAruM vara pradAna kahe che. pUMchaDInA chellA tArAnI pAse ja yuvane che. ema kahIne muni A leka tacha divyalekamAM tAre AveluM che. e jhUmakhuM uttaradhruvanI pradakSiNA gayA ane tyAM ja rahyA. karatuM jaNAya che. AgaLa jatAM caMdramA muninA kahevA pramANe ja saptarSikaMDa tIrthavizeSa. / bhAra0 va0 81-7ra. aMgadanI AgevAnI nIce vAnara zodha karavA satasaMga tIrthavizeSa | bhAra0 10 32-29. Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptAdAvara 244 satasaMga saptagodAvara rAjamahendrInI pAse AveluM kSetra- (zeraDInA rasanA jevA mIThA pANIne), surA samudra vizeSa. | bhAra0 va0 83-44, (madhya pramANe ja jenA pANInI ruci ane guNa saptagodAvarI sAta mukhe sAta judA judA pravAha evo), ghatAda (ghInA jevI ja ruci ane guNa vaDe karIne samudrane maLatI hovAthI godAvarI nadInuM jevA pANIna), kSIreda (dUdhanA jevI ja ruci paDeluM nAma, ane guNavALuM jenuM pANI che evA), dadhisaptacaru bhAratavarSIya tIrthavizeSa. e tIrthamAM maMDeda athavA dadhi samudra (dahIMnA jevAM ruci ane deva, RSi ane munio vageree caru arpaNa karyo guNavALA pANIne) ane zuddhoda (mIThA pANIne) hate, mATe tyAM sAMje snAna karI carune hema evA je sAta moTA samudro che te. dareka mahAdvIpakaravAnI prathA che. te bhAra0 va0 80-90. nI AjubAju mahAsamudra Avela che. jema mahAsaptajanAzrama pampA sarovara ane kikiMdhA nagarI dvIpanI paheLAI ekaekathI bamaNuM che temaja e benI vacce pUrve koI sAta RSie tapa karatA A mahAsAgaranI paheLAI paNa ekaekathI hatA. te uparathI e sthAnanuM paheluM nAma. | vA0 bamaNI che. ra0 kiSki sa0 13. saptamAkA brAhmI, mAhezvarI, kaumAro, vaiSNavI, saptajita dununA putra dAnamAMne eka. vArAhI, IdrANuM ane cAmuMDA. saptajitva sAta jihuvA hevAthI paDeluM agni- saptarAva garuDaputra. / bhAra0 u0 101-11. nuM nAma. saptavatI bhAratavaSaya nadIvizeSa | bhAga - saptapAtAla atala, vitala, satala, talAtala, mahA- 19-18, tala, rasAtala ane pAtAla e nAmanAM bhUminI saptazRMga sahyAdri parvata para AveluM devInuM sthAnanIcenA bhAgamAM je sAta bilasvarga AvelAM che te vizeSa saptapAla yudhiSThiranI sabhAmAM eka RSi. | saptasapti jenA rathane sAta ghoDA joDelA che bhAra0 sa0 4-20, evA sUryanuM nAma, saptapurI ayodhyA, mathurA, mAyA, kAzI, kAMcI, saptasAgara tIrtha mataMga RSinA Azrama pAsenuM avaMti ane dvArakA athavA dvArAvatI. tIrthavizeSa. saptamahAdvIpa jaMbudvIpa, plekSadIpa, zAlmalidvIpa, sapta sArasvata tIrthavizeSa, enAM aMgenAM nAmaH kuzadvIpa, kaucadvIpa, zApa ane puSkaradvIpa, suprabhA, kAMcanAkSI, vizAlA, manoramA, oghavatI, e nAmanA pRthvI para je mahAdvIpa che te. jhareNa ane vimaledakA che. sarasvatI nadInA A AmanAM nAma judA judA graMthomAM eka ja kramavAra sAte pravAha je sthaLe AvelA che te tIrthamaLe che. dareka mahAdvIpanI AjubAju akakeka samudra vizeSa. pUrve ahIM maMkaNuka nAmanA RSine Avela che. Azrama hato. bhAra0 za0 a0 47, saptamahAdvIpAdhipati priyavrata rAjAnA daza putro- saptasrota tIrtha saptarSinA aMteSa mATe alaka mAMthI traNa virakta thaIne arayamAM cAlyA javAthI naMdA nadI banyAM sAta pravAha vahI che te sthaLa. rahelA agnIdha, Imejitva, yajJabAhu, hirayatA, (svadhunI zabda juo.) taySTa, meghAmithi ane vIti hetra nAmanA pu. saptasaga bhUleka (mRtyuloka), bhuvaka (aMtarikSa pahele pahelAne, bIje bIjAne ema kamazaH leka), svargaloka (inkaleka), maharloka (bhUgvAdi sAte mahAdvIpanA adhipatio hatA. maharSione loka), janaka (sanakAdine leka), saptamahAsAgara kSAra samudra (khAre), IkSarasada tapaloka mahAtapasvIo ane (siddhone loka), Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAptAma 245 samudrapAna ane satyalAka (brahmadevane leka). A badhA leAka sa'ma`na yaduva'zIya vasudeva ane devakInA eka putra / bhAra0 9-24-54, pRthvIthI UcenA samajavA, saptAthai sU. saptAzva (ra) raivata manvaMtaramAM thaI gayelA saptarSi emAMnA eka. sA~bhala eka grAmavizeSa jyAM rahenArA viSNuyazA nAmanA brAhmaNane tyAM viSNu bhagavAnane kalki avatAra thanAra che te. sabhAnara seAmavaMzI anurAjAnA putra, enA putranuM nAma kAlAnala athavA kALanara hatuM. sabhApati bhUtakamAM evA khIjA nAmane bhAratanA yuddhamAM duryodhana pakSanA eka rAjA, ene nakuLanA putra zatAnIke mAryA hatA. / bhAra. dro0 0 25, saMbhUti cAkSuSa manvaMtaramAMnA ajita nAme viSNunA avatAranI mAtA. saMbhUti (2) ikSvAku kuLApanna purukutsa rAjAnA e putrAmAMnA khIjA putra, vasu rAjAne putra. ene tridhanvA nAme putra hatA. saMbhUti (3) sAmavaMzI anu kuLanA jayadratha rAjAnI strI ane vijaya rAjAnI mAtA. sabheda si MdhusAgara saMgama pAsenuM tIrthaM vizeSa sabhya parvamAna nAmanA agninA, sazatInI kUkhe thayelA be putrAmAMnA pahelA. sama dhRtarASTranA se| putrAmAMnA eka / bhAra. A 68-96; bhI0 64-28, 40 46-7, sama (2) 'sadhvaja rAjAnA putra. samaga eka RiSa, vAMkAM aMge sIdhAM thayA paDelu. aSTAvakra RSinuM nAma. / bhAra. zAM. a pachI 28. sama`ga (ra) bhAratavaSIya dezavizeSa, / bhAra bhI 9-60. sama`ga (3) duryodhananA raseAIyA. / bhAra0 10. samagA eka nadIvizeSa, emAM snAna karyAthI aSTA vakra RSinAM aMga sIdhAM thaI gayAM hatAM te. / bhAra0 10 136-39. sama`tara bhAratavaSIya dezavizeSa. / bhAra0 bhI0 sa0 9 samantapaMcaka parazurAme nirmita karela dezavizeSa. / bhAra A01-18, 2-1; za0 38-44, 7 parazurAme tyAM pAMca hardU nirmANa karyAM hatAM. tyAM vRdghakSatre tapa karyuM hatuM. / bhAra 10 118-9; dro0 148-10, samathadeza bhAratavIya dezavizeSa, / bhAra0 bhI0 9. samaratha videhavazI kSemadhI janakane putra; satyatha janakanA pitA. sama'Ina seAmavaMzI yadukuLanA ATha putrAmAM pAMcamA samasaurabha janmejayanA sapa`satranA eka sadasyaRSi. samAdhi eka vaizya, (9. suratha zabda jue. ) samAna zarIranI aMdaranA pacapraNAmAMne nAbhi sthAnanA prANa, samAnakalpa brahmadevanA cAlu mAsamAM thaI gayelA sattaramA divasa, ( 40 kapa zabda jue.) samiti"jaya bhAratanA yuddhamAM duryodhana pakSane eka rAja. samIka eka rAja samIka (2) draupadInA svayaMvaramAM AvelA eka kSatriya. / bhAra A0 201-19; 20 7-16. samIcI eka apsarA, zApane laIne magarIthaI hatI te. aju ne ene zApa vimeAcana karI cheDAvI hatI. / bhAra. A0 236-20, sa0 10-13, samudra sAgara devatAnuM nAma. enI strI te dUnavI. / bhAra u.117-10; A 19-9 10 109-18. samudrapAna agatsya RSie samudranuM pAna karyuM hatuM./ bhAra0 10 104-3 0 tema ja utathya pazu / bhAra anu0 0 154, 7 A utathya AMgirasa gautrI ane bahu svarUpavAna hatA. caMdre peAtAnI rUpavAna kanyA bhadrA ene paraNAvI hatI. utathyanA Azrama yamunAnA taTa uparanA vanapradezamAM hatA. varuNu deva bhadrAne paraNavAne prathamathI ja utsuka hAI utathyanI gerahAjarImAM enA AzramamAM AvI Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samudrapUraNa 24 saMyokaMTaka bhadrAne laI gayA. ene pAchI Ape ja nahi. ukaLA hatuM ane ene peTe ene marIci nAme utathya nArada sAthe kaheNa mahAvyuM ke tuM lekapAla thaI putra hato. lokavinAzanuM kAma kema kare che? mArI pariNItA samRddha savizeSa. / bhAra A0pa7-18. strIne kema laI gaye ? nAradanI zikhAmaNa varuNe sapriyA eka mAgadhI, somavaMzI kurarAja putra sAMbhaLI nahi ane kahyuM ke e mArI strI che eTale vidarathanI bhAryA. / bhAra A0 63-43. huM ene ApI zakatA nathI. AsamAcAra nArade samabhAvya eka bahuvRca brAhmaNa. jyAre dhRtarASTra utathyane kahyA. utaye gusse thaIne pitAnA tapobaLa araNyamAM javAnI dIkSA lIdhI te pUrve pitAnI vaDe jagatanuM saghaLuM jaLa thaMbhAvyuM ane pIvA saghaLI prajAne bolAvIne temanI AjJA mAgI hatI. mAMDyuM; chatAM varuNe bhadrA ApI nahi. utathya te kALe AkhI prajAne rAjA prati bahu prIti krodhAyamAna thaI pRthvIne kahyuM ke he bhadra ! pANInA UbharAI AvI. thanArA viyegane na sahana karanArI cha lAkha dharAvALuM varuNanuM nivAsasthAna ane te prajAnA dareka mANase uttarIya vaDe agara kara vaDe batAva, pachI e sthaLa uparathI samudra khasI gaye moM DhAMkIne rudana karavA mAMDayuM. pachI badhAe maLI ane kSAra jamIna prakaTa thaI. utaze sarasvatI eka bahu yA jANanAra sAruM bolI zake evA nadIne kahyuM he bhIru ! tuM ahIMthI adazya thaI brAhmaNa mArata pitAne abhiprAya jaNAvyo. e maru nAmanA deza cAlI ja. te tyajelo deza brAhmaNa te A saMbhAvya. bhale apavitra thaI jAo. A rIte sarva pradezane saMyama sUryavaMzI diSTakuLanA dhUmrAkSa athavA dhUmrA utathya zuSka karI nAkhyo, eTale jaLane pati rAjAne putra. enuM bIju nAma saMjaya paNa maLI varuNadeva temanI strI bhadrAne laIne temane zaraNa Ave che. ene sahadeva nAme putra hate. gayo. | bhAra- anu. a0 154, A saMyamana duryodhana pakSanA zala rAjanuM bIjuM nAma. samudrapUraNa svargamAMthI utArelAM gaMgAne pitAnA enA putrane sAyaMmani kahyo che. pUrva je jyAM baLIne khAkha thayA hatA te pradezamAM saMyamana (2) mAnasettara parvata para dakSiNa tarapha thiIne vahevaDAvavA sAra bhagIratha rAja AgaLa AvelI yamanI saMyamanI nagarI te ja, | bhAga thaya ane gaMgA pAchaLa pAchaLa vahyAM. e cheka 5-227 * sAMdIpaninA mRtaputrane levA zrIkRSNa temane samudra sudhI laI gaye ane gaMgAne pitAnI ahI gayA hatA. | bhAga 10-45-4ra. putrI kalpI tene samudra sAthe saMgama karAvya-paraNAvyAM. saMyaminI mAnasottara parvata parane dakSiNa dipAlabadhe samudra gaMgAnA pANIthI pUrNa karI dIdho. | yama - tenI nagarI. A nagarInA yAttaravRtta upara bhAra0 va0 a0 100. surya AvatAM tyAM madhyAhna devadhAnImAM sUryAsta, samudramaMthana enA varNana sAru juo | bhAra mUSA athavA nicinImAM sUryodaya ane vibhAA0 18-13; bhAga- aSTama skaa0 7-8; varImAM madhyarAtra thAya che. (1. sUrya zabda juo.) / skandapura0 kedarakhaMDa a0 9-12 bhAra0 va0 sa. 163, samudrasena bhAratanA yuddhamAM pAMDava pakSane eka rAja. saMthAti eka brahmarSi. (2. kazyapa zabda juo.) bhAra0 udyo. a0 40ene putra candrasena. e saMyAti (2) samavaMzI nahuSarAjAnA cha putremAM paNa A yuddhamAM pAMDavonA pakSamAM ja hatuM. candra- trIje. ene kaMI saMtati nahatI. senane azvatthAmAe mAryo hato. | bhAra do23. saMthAti (3) semavaMzI parukuLane bahugava rAjane samrATa RSabhadeva vaMzanA citraratha rAjAne UNuM putra. enA putranuM nAma ahaMyAti. nAmanI strIne peTe thayela putra. enI strInuM nAma saMyodhakaTaka eka yakSavizeSa. e vaizravaNano anucara Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saraka 247 sarasvatI hatA. / vA0 rA0 uttama sa0 14. gaMgAne maLe che. ayodhyA nagarI ene kAMThe AvelI saraka bhAratavaSaya tIrthavizeSa. che. hAlanI ghogharA athavA saraja nadI te ja. | saghA RSabhadevanA bindumAna rAjAnI strI, madhu bhAra0 sa9-26; 20-28; bhI 9-19. rAjanI mAtA. sarayU sarayu zabda juo | vA0 rA. bA. sa. 24 saradUbhavi eka brahmarSi. (3. aMgirA zabda juo.) sarala vIravarmAne putra. saramA rAvaNanA bhAI vibhISaNanI strI. sItA sarala (2) vRkSavizeSa. saru / bhAga 4-6-14 jyAre azokavATikAmAM rahetAM hatAM tyAre sarasvatI brahmadevanI jJAnazakti. A saramA emane vakhatovakhata rAmacandranA kuzaLa sarasvatI (2) brahmadevanI strI. enAM sAvitrI ane samAcAra ApatI ane temanA mananuM samAdhAna gAyatrI evAM bIjuM nAma che. e vANInI karatI. | vA0 2.0 yuddha sa0 33 e paNa adhiSThAtrI che. gaMdharvanI kanyA hatI. enI mA mAnasarovara sarasvatI (3) svAyaMbhu manunI strI, zatarUpA te pAse hatI tevAmAM ene prasava thaI A janmI ja. e brahmadevanA vAmAMgamAMthI utpanna thaI hatI. hatI. varSAkALa hevAthI mAnasarovaranuM pANI ene daMDanItizAstranI katrI kahI che. / bhAra eTaluM phelAyuM ke A bALakI hatI tyAM sudhI zAM0 122 AvI pahoMcyuM. A uparathI enI mAe "bho sara sarasvatI (4) saptaRSione sAru bhAgIrathIe. mA vadhuM sva" (he sarovara, AgaLa vadhIza nahi) pitAne sAta pravAha karyA ane pote sAta judA ema karuNa svare kahevAthI saravara vadhatuM aTakyuM judA pravAharUpe vahI temAM eka pravAha. ane chokarInuM saMrakSaNa thayuM. A banAva uparathI sarasvatI (5) bagaDAnI saMjJAvALA himAlayamAMthI enuM nAma saramA paDayuM. / vArA uttasa12. nIkaLelI nadIvizeSa. kaI kaI graMthamAM ene saramA (2) eka skandagraha. | bhAra0 va0 230-34. bhagavatI paNa kahI che. (enA sAta pravAhanAM saramA (3) divya kUtarI / bhAra0 A0 3-1; nAmane mATe saptasArasvata zabda juo.) sarasvatI sa0 11-400RvedamAM ene IndranI katarI tarIke sIramUranI TekarIomAMthI nIkaLe che ane thANezvara kahI che. enA ja nAma parathI sArameya nAme AgaLathI pazcimano vAMka laIne vinAzana tIrthamAM oLakhAtA be kUtarAnI mAtA. e kutarA-sAramene lepa thaI jAya che. vizvAmitra RSie A nadIne cAra cAra AMkho hatI ane e yamadevanA ceki- enuM "pANuM lohI jevuM thaI jAo' evo zApa yAta tarIke rahetA. paNa gAye laI jatuM hatuM A hatA. sthaLabhedathI enAM judAM judAM nAma tenI pAchaLa paDIne saramAe gAya pAchI ANa paDyAM che, jevAM ke suprabhA, kAMcanAkSI, vizALA, hatI ema kahevAya che. A kalpanAmAM uSAne saramA maneramA, oghavatI, sureNu ane vimalodaka | kahI hoya ema lAge che. bhA20 za0 39; bhAra0 za0 43-38; bhAra0 saramA (4) dakSanI putrIomAMnI eka ane ghAta sa0 9-23; 50 88-3; bhI0 9-10 prANIonI janetA. / bhAga 6 40 adra 6 sarasvatI (6) gaMgA ane yamunAnA saMgama sthAnamAM saramANa siMhikApumAMne eka joDe gupta vahenArI nadIvizeSa.. sarayu bhAratavaSaya bharatakhaMDanI eka nadI. e sarasvatI (7) zAlmalidIpanI eka mahAnadI, himAlaya uparanA sarovaramAMthI nIkaLI che. enuM sarasvatI (8) mukhya yajurvedepaniSada. sabaLa evuM nAma paDayuM che. Ane kezala sarasvatI (9) nadIvizeSa. somavaMzI ajyanAranI ane aMgadezamAM thaIne vahIne A nadI bhAgIrathI bhAryA. atyAre bAra varSane satra sarasvatIne Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarasvatI 248 sarpAna kinAre karyo hato. enI pUrNAhutine divase uddagAtA, sAraMgarava brahmA, piMgala adhvaryuM ane sarasvatI matimAna AvIne ene varyA hatA. ziSya ane putra sahita vyAsa sadastha thayA hatA. anyanArane sarasvatIne peTe trasna nAme putra thaye e sivAya vaLI uddAlaka, pramataka, zvetaketu, piMgaLa, hatA. bhAra0 A0 63-26 asita, devala, nArada, parvata, Atreya, kuMDa, jaThara, sarasvatI (10) somavaMzI purukuletpanna brahmAdA kAlATa RSi, vAsya, japa, svAdhyAya, ane rAjAnI strI ane vizvakasena rAjanI mAtA. enuM zIlavALA vRddha zratazravA, kehala, devazarmA, maudagaya. bIjuM nAma sannati hatuM. ane samasaurabha e badhA sabhAsada thayA hatA. sarasvatI (11) sAvarNi mavaMtaramAM thanArA e satramAM vAsukikuLanA nAga: kATiza, mAnasa, sArvabhauma nAmanA viSNunA avatAranI mAtA. pUrNa, zala, pAla, halImaka, pichala, kauNapa, cakra, sarasvatI (12) sAtyakinI bhAryA. / bhAra mau0 kALavega, prakAlana, hiraNyabAhu, zaraNa, ThakSaka ane 8-72. kAlataka. takSaka kuLanA puchAMDaka, maMDalaka, sarasvatI sAgara saMgama tIrthavizeSa. / bhAra0 10 piMDasekatA, bheNuka, urikha, zarabha, bhaMga, 80-63. bilvatejA, virehaNa, zili, zakara, mUka, sukumAra, sarasvatI aruNasaMgama tIrthavizeSa / bhAra vaha pravepana, mudagara, zizumA, suramA ane mahAhanu. 81-151. *enA mahimA sAru juo bhAra0 arAvatakuLanA nAge? pArAvata, pAriyAta, pAMDara, za0 44-41. hariNa, kRza, vihaMga, zarabha, meda, ameda ane sarupA bhUta nAmanA RSinI patnI./bhAga --17 saMhatApana. koravya kuLanA nAga: eraka, kuMDala, veNI, saridvIpa garuDane putra. | bhAra uva 101-11. veNu skaMdha, kumAraka, bAhaka, iMgara, dhurtaka, socana gamatI pAse Avela nAne parvata- prAtara ane Ataka. dhRtarASTranA kuLanAH zaMkukarNa, vizeSa7 vA0 ra0 yu0 sa 26 piMDaraka, kuThAra, mukhasecaka, pUtAda, pUrNa mukha, sapa agiyAra rudromAMne eka ru. | bhAra0 A0 prahAsa, zakuni, dari, amAhaTha, kAmaThaka, suSeNa, 6 -2 mAnasa, avyaya, bharava, muMDavedAMga, pizaMga, udrapAraka, sapa (2) kaThaputra nAga | bhAra0 a0 5-10 sUryanA RSabha, vegavAna, piMDAraka, mahAhanuM, raktAMga, azvanA pUchaDAne vaLagIne te kALuM jaNAya ema sarva sAraMga, samRddha, paTavAsaka, varAhaka, varaNuka, karavAne kahue pitAnA putra sapane AjJA karI sUcitra, citravetrika, parAzarA, taruNaka, maNi, hatI, kemake pitAnI bahena vinatAnI joDe ene aMdha ane AruNi - A badhA temanA putraputrAdi. evI zarata thaI hatI ke je sUryanA azvanuM pUMchaDuM sahavartamAna agnimAM hemAIne khAkha thaI gayA. dhaLuM hoya to huM tArI, ane kALuM hoya te tuM hatA. | bhAra0 A0 57 mArI dAsI thAya. mAtAnI A AjJA je sapTee - takSaka nAsIne indrane zaraNe jaIne siMhAsanane mAnI nahi, temane kahue zApa dIdhuM hatuM ke tame vaLagI rahyo hato. tene siMhAsana sahita AvAyana janamejayanA sarSa satramAM baLI maraze. | bhAra0 karyuM tethI e paDavAnI taiyArImAM hatA teTalAmAM a.0 15-1; 20-8; ane anu. 23 Astika RSi tyAM AvyA. janmejaya pUjA sarpadavI* tIrthavizeSa | bhAra0 va0 81-14 karIne mAgavAnuM kahetAM emaNe yajJa baMdha karavAnuM sarpasatra pAMDavaputra janmejaye sarponA nAza sAru mAgavAthI sarpasatra adhUro rahyo ane bAkI karelo yAga, e satramAM yavanavaMzane zreSTha davettA rahelAM nAgakaLA UgaryA. / bhAra0 A0 57-58-9caDabhArgava hatA, vRddha ane vidvAna kautsajaimini sarpAna garuDane putra. / bhAra u0 101-12. Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pi mamAMlI pi`rmAlI eka RSi. / bhAra0 sa04-16, sakamAM Rtupa" rAjAnA putra naLanuM khIjuM nAma. ene sudAsa ane anaraNya nAme putra hatA. parazurAmanA tra.sathI kSatriyANIe khIjI varNamAM chAnI rahI hatI. ghaNA kSatriye! halakI atimAM bheLAI jaI UcharatA hatA e samaye saudAseAnuM rakSaNa parAzare karyuM hatu. ane pALyA hatA. / bhAra. zAM. 49. 0 ApadkALamAM e zuddhanAM AcaraNa paNu karatA; sababa sakamAM evuM nAma paDayu. hatuM.. ene sakAma paNa kahetA. sakAma uparane sakamAM zabda jI. sakAmadudhA kAmadhenunI dIkarI | bhAra. u0 102 19 -10 sarvAMga kAlI nAmanI strIne bhImasena pAMDavathI thayelA putra. sagata sarvAMga te ja. saMvatejA uttAnapAda vaMzanA vyuSTa rAjAnA puSka riNI thI thayelA putra, ene Akruti nAmanI bhAryAnI kUkhe cakSu nAme putra thayA hatA. e putra vamAna kalpamAM chaThTho manu thaI gayA. satAbhadra (2)krauMca mahAdvIpamAMnA saptamahAparvAMta paikI eka. satAbhadra supArzva paryaMta uparanA bhAvizeSa. sadgamana zakuntalA ane duSyaMtanA putra bharatanuM nAmAntara. sama`galA pArvatInuM eka nAma, sasAra yajuve+danuM eka mukhya upaniSada, saOsAgara eka savizeSa. / bhAra A0 57-18 sava hRda bhAratavarSIya eka tovizeSa, sau Sadhi himAlayanA kailAsa zikharanI Agneya dizA taraph AveluM eka zikharavizeSa, salaka ekDAnI saMjJAvALA vizvAmitra kulAtpanna eka RSi. savana priyavrata rAjAnA dasamAMnA virakta thaIne jatA rahelA traNa putrAmAMnA eka. / bhAga0 5 sara savyasAcI sa a 1 savana (2) varuNi bhagunA sAta putrAmAMne eka saMvaraNa somava'zI purukuletpanna ajamIDha putra RkSanA putra. enI strInuM nAma tapatI hatuM ane ene peTe kuru nAme putra hatA. savarNA dasa pracetAnI mAtA zatadbhUtinuM bIjuM nAma savarNI (2) cAlu manvaMtaramAM thaI gayelA vyAsa vizeSa. saMvata. pralayamedha mAMDele eka megha sava' (ra) svAyaMbhu manvaMtaramAMnA brahmamAnasa putra a'girA RSinA traNa putrAmAM trIjo. evu jyAM tapa karyuM hatuM. te sthAnanuM nAma saMvata vApI paDayu che. saMvata (3) cAlu manvaMtaramAMnA aMgira RSinA ATha putrAmAM sAtameA putra. nAradanA kahevAthI maruta rAjAe Ate purAhita tarIke varIne meATA yajJa karyAM hatA. savaka agnivizeSa. savApI bhAratavI ya tIrtha. ahI sava RSie tapa karyuM hatuM, te uparathI A nAma paDayuM che. savatsara pAMca sAMvatsara paikI bhedavazeSa, saMvatsara, parivatsara, iDAvatsara, anuvatsara, ane vatsara / bhAga- 5-22-7 savaraNa somavaMzIya ajamIDhaputra RkSanA putra. enI patnInuM nAma tapatI ane putranuM nAma kuru / bhAga 6-6-41; 92203 savitA dvAdaza AdityeAmAMne eka (dvAdaza Aditya zabda juo.) | bhAra. A0 66-15 savitA (ra) cAlu manvaMtaramAM thai gayele pAMcamA rkAvatA (3) sUrya ( su^ zabda jue ) | bhAra. vyAsa (vyAsa zabda jue.) A0 1-55 savedha bhAratavarSIya tItha vizeSa. savyasAcI banne hAthe dhanuSya para caDhAvIne bANu sAvedhasa eka brahmarSi' (3. bhagu zabda jue.) mAravAnI kuzaLatAne laIne paDeluM arjunanuM nAma/ Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMti bhAra. vi0 43-11. sazAti pavamAna agninI strI, sabhya ane AvasathyanI mAtA. 250 sa zaptaka jeNe yuddhamAM 'huM phalANA yAhAne mArIza ja; na mAru' tA paMcapAtakInI gati te mArI gati" evuM paNa karyuM"" heAya te manuSya, mahAbhAratanA yuddhamAM duryodhana taraphathI arjunanI joDe yuddha karavAne be sazaptaka hatA. trigata rAjAnA suzarmA, suratha, sudhanuM, subAhu ane sudhanvA nAmanA pAMce putrA e eka satyavarmA, satyaratha, satyavrata, satyeSu ane satyakarmA e pAMce judA judA rAjAe. emaNe paNa arjunane eka pachI eka ema laDavAne khAlAvyA hatA. A bIna sa`zaptaka, ' yuddhamAM arjune e saghaLAete mArI nAkhyA hatA. / bhAra. dro. a0-10 sa'zaptaka (2) daityavizeSa, vanavAsanA samayamAM Ane saMskRti eka brahmarSiM. (3. aMgirA zabda jue.) sa MskRti sauMsAra / bhAga0 1-3-22 sasmit uttama manva MtaramAM thaI gayelA saptaSi mAMnA eka. sahu somavaMzI kSatriya. dhRtarASTranA se| putramAMne eka. /bhAra0 A0 131-2, 7 ene bhImasene mAryA hatA. / bhA. 40 46-16 sahu (ra) uttama manunA putrAmAMnA eka putra, sahu (3) lakSmaNAnI kUkhe kRSNathI thayelA putra. sahu (4) mAsanA kramamAM varasane navamA mahine ( caitrI varSAM pramANe ). e mahinAnI pUrNimAmAM mRga nakSatra hAya che tethI. ene mAzI kahe che. mAgasara mahinA te ja. A mahinAmAM aMzumAna nAmanA Aditya sUrya maDaLAdhipati haiAya che ane enA samAgamamAM kasyapa RSi, uCzo apsarA, sahRdaya vighutru rAkSasa, mahAza Mkha nAga, tA yakSa ane Rtasena gadhava' eTalA haiAya che. bhAga0 12 skru a 11 arjune mAryA hatA. / bhAra0 10 a0 239. sa'zruta eka brahmarSi' (1. vizvAmitra zabda jue.) sahudeva (2) sUOvaMzI driSTakuLanA vizALava`zanA sayama athavA saMjaya rAjA putra. kRzAzrvatA pitA thAya. samrutya eka brahmarSi (1. vizvAmitra zabda jue.) sahu deva (3) somava'thI Ayuputra kSetravRddhanA pautra sasArameAcana eka bhAratavaSIya tI. kuza rAjAnA vazamAM janmelA havana rAjanA putra. ahIna rAjA te ja, sahadeva (4) somavaMzI purukulAtpanna jarAsa dha rAjAnA putra. somApi, mAri ane medhasaMdhi e nAmanA ane traNu dIkarA hatA. AnA rathanA gheADAnA raMga kAbarA hatA. bhAratanA mahAyuddhamAM e pAMDavanA pakSamAM hateA / bhAra0 dro0 230 * durgaMdhana pakSanA bahuvIrAnI sAthe ane yuddha thayuM hatuM. e aMte droNAcAryane hAthe mAryA gayA hatA./ bhAra. dro0 125 sahujanya aSADha mAsanA sUryanA samAgamamAM AvatA yakSa (13. zuci zabda jue.) sahujanyA prAdhAnI kUkhe thayelI apsarA kanyAemAMnI eka. e aSADha mAsamAM sUryanA samAgamamAM Ave che. / bhAra A0 132-46, 20 10-12 saMhatAdha sUryavaMzI ivAkukuletpanna niku Mbha rAjAte putra. ene kRtAzva athavA kRSNAzva ane raNAkSa athavA bahuNA e nAmanA be putrA hatA. sahadeva sUryavaMzI ivAkukuletpanna dhruvasaMdhi vaMzanA divAkU athavA vinAkara rAjAne putra, enA putranuM nAma bhAnumAna athavA kuvAzva rAkhta hatuM. A abhimanyue mArelA bRhadbala rAjAnI pahelAMnA vaMzanA rAna hatA. sahudeva (5) e nAmanA eka brahmaSi; paNa kAne, krANu vagere saMbaMdhI kazI hakIkata maLatI nathI. sahadeva (6) somavaMzI purukuletpanna haritaputra ajamIDhanA nIla nAmanA putranA puTTugala pAMcALa kuLamAM thayelA mitrAyuputra cyavana rAjAne pautra, ane bRhadratha athavA sudAsa rAjAne putra, semaka Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAhadeva 2jA aneA putra thAya. hudeva (7) tAmranI kukhe vasudevane thayelA putra. sahadeva (8) somavaMzI purukulepana pAMDu rAjAno khIjI strI mAdrInA be putrAmAM nAne. nakulaneA nAnA bhAI, eNe dhanurvidya ne abhyAsa droNAcA pAse karyo hatA ane meATA yeho hate, parantu enI viziSTa khyAti te khaDga yuddhamAM enI niputA. te aMge hatI, draupadI uparAMta, kayadezIya rAjAnI kanyA vijayA e enI bIjI strI thAya. dropadIne enAthI zrutakamAM ane vijayAne saheAtra ema be putra hatA. yudhiSThira indraprasthamAM AvI rahyA tyArathI sahadeva paNa indraprasthamAM AvyA hatA. AgaLa jatAM jyAre yudhiSThire rAjasUya yajJa karyA tyAre ene dakSiNu dizA jItIne tyAMthI dravya lAvavAnI AjJA karI hatI. A uparathI e dakSiNa taraph vijayayAtrAe gayA hatA. yudhiSThiranI AjJA laIne IndraprasthathI nIkaLI sahadeva pahelAM kurudezanI dakSiI AvelA zUrasena (jenuM nAma dakSiNu zUrasena che te) dezamAM gayA, e deza chatI tyAMthI yajJa sAru khaMDaNI laIne e khI yAne dakSiNa matsya dezamAM gayA ane e dezane jItyeA. tyAMthI AgaLa vadhIne dakSiNamAM adhirAjya nAmanA dezamAM jaIne eNe tyAMnA datavatra rAjane jItyA. tyAMthI e Agneya dizA tarapha eTalA phraMTAyA 4 bhImasene pUrvI dizAnA vijaya karatAM jItelA puliMda nagaranA sukumAra ane sumitra nAmanA je khe rAjAone jItyA hatA te maLI gayA. emanI pAse thI eNe khaMDaNI na lIdhI. tyAMthI dakSiNa dizA tarapha pharyo. te aparamatsya dezamAM gayA; khaTacara dezanA leAkeA sahita e deza jItyA. niSAda bhUmi jItI tyAMthI gAzRMga paryaMta para AvelA zreNimAna rAjAne jItyA. tyAMthI pachI er3e nararASTra jItIne kuMtIrASTranA rAjA kuMtIbheAja taraph prayANa karyu. A rAjAe kuMtIne dattaka lIdhI hatI eTale e kuMtInA pitA ja kahevAya. eNe sahadevane prItipUrvIka yajJa sAru khaMDaNI ApI. 51 sahela tyAMthI AgaLa javA nIkaLI sahadeva ca vatIne kinAre AvI paheAMcyA. jabhaka nAnA asuranA putra tyAM rahetA hatA. enI sAthe kRSNane vera DhAvAthI eNe sahadeva sAthe yuddha ", sahadeve saMgrAma karIne ene harAvyA ane yajJa sAru khaMDaNI lIdhI tyAMthI paNa pAchA dakSiNamAM ja gayeA. raste AvelA seka ane aparaseka e e deza jItIne tyAMnA rAjA pAsethI aneka prakAranAM ratna lIdhAM. e rAjAne joDe laIne nadAnI tarapha phaMTAtA phaTA e avaMtI nagarImAM AvyA, te samaye e nagarImAM viMda ane anuviMda nAme e bhAI rAjya karatA hatA. temanI pAse meATu' sainya hatuM. sahadeve emanI sAthe sagrAma karIne temane jItyA. emanI pAsethI paNu yajJanI khaMDaNI rUpe ghaNAM ratnA lIdhAM. tyAMthI bheAjakTa nAmanA eka khInna nagara upara gayA. tyAMnA bhISmaka nAmanA rAjA sAthe ene be divasa paryaMnta yuddha thayuM. e rAjA chevaTe hAryo, sahadeve pachI kAsalAdhipati dakSiNu kausalanA)ne jItIne veNuA nadInI tIre AvelA rAjyanA rAjAne pazu tyeA. tyAMthI kAMtAraka, prakreTaka, nATakeya, heraMbaka tema ja mArudha ane ramya grAmavAsI ane durbhAga^vAsI leAkeA, nAcIna, aka vagerene jItI vAtAdhIpa rAjAne paNa yeA. puliMda ane pAMDava dezanA rAjA sAgaradhvajane jItI sahadeva kiSkiMdhAmAM AvyA. kiSkiMdhAmAM sahadevane sAta divasa sudhI tyAMnA maida ane dvividanI sAthe yuddha thayuM. A yuddhamAM ee parAbhava pAmyA naheAtA chatAM te sattudeva upara saMtuSTa thaI gayA. yudhiSThirane yajJa nirvighna saMpUrNa thAya e hetuthI emaNe sahadevane yajJa nimitte kara ApI vidAya karyo. tyAMtho nIkaLI sahadeva pachI mAhiSmatI nagarInA nIla rAjAne tyAM AvyA. nIla rAnanI joDe ene mahAbhayaMkara yuddha thayuM. sahadevane lAgyuM ke enI hAra thaze; kAraNu enI senA ekAeka baLuM baLuM thavA lAgI, sahadeve dhAryuM ke A kAma agninu haze ethI eNe pavitra thaI agninI stuti karavA mAMDI. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahadeva 252 sava agninI stuti karatAM eNe kahyuM ke he agni! kaliMgadezavAsI, uSTrakaNika (UMTa jevA kAnavALA yudhiSThirane A rAjasUya yajJa kevaLa tArA prItyarthe manuSyane deza), aTavI purI temaja yavanenI e vAta dhyAnamAM laI je ghaTe te kara. ja nagarIo vagerene chatI. tyAMnA rahevAsIo sahadevanI AvI vinaMtIthI saMtuSTa thavAthI sahadevanI pAsethI kara lI. tyAMthI pachI sahadeva karapradezamAM senAne thato dAha maTayo. agnie nIla rAja gayA. karacha eTale jaLa samIpane pradeza. ahI thI pAse kara apAvI sahadevane vidAya karyo. eNe laMkAmAM vibhISaNa pAse dUta mokalavA sAru { AvA pariNAmathI AnaMdita thatAM thatAM sahadeva sahadeve ghaTenkicanuM samaraNa karyuM. smaraNa karatAMnI tyAMthI nIkaLI tripuranA putra TIpura pAse gaye. sAthe ghaTotkaca tyAM AvIne hAjara thaye. Ama eNe paurava rAjA ane gAruDI vidyAmAM niSNAta laMkAmAM jaIne vibhISaNane maLIne eNe yudhiSThirane kAzikAcAryane mahAmahenate chatyA; ane tyAMthI sAru ghare mUlyavAna karabhAra Apyo hato. sahadeve nIkaLI surASTra sUrata pradezamAM gaye. mULane kharo A pramANe badhI dakSiNa dizAne jItIne ANele surata deza te A. sahadeve tyAMnA rAjAne vaza karabhAra yudhiSThiranA caraNamAM rajU karyo./ bhAra0 karI lIdho ane ahIMthI vidarbhanA bhISmaka rAjAne huM Avyo chuM. evo saMdeza mokalyo. bhImaka sa0 0 31-340 laMkAmAMthI ANelAM ratna vagere jeIne yudhiSThira rAjAne bahu harSa thayo. vidarbhanI nagarI kuMdanapuramAM na rahetAM 2kamIe vasAvelA bheja kaTa nagaramAM rahetA hatA. saMdezo rAjasUya yajJa samApta thayA pachI keTaleka kALe sAMbhaLIne kRSNanA para ghaNI prItivALA bhISmake daryodhane pAMDavonI saghaLI saMpatti jugaTu ramavAmAM sahadevane aneka ratna sahita kara mokalI Ape. ThagAI karI jItI lIdhI. eNe pAMDavone vanavAsamAM karabhAga laIne sahadeva pazcima samudra tIre AvelA kAvyA. te vakhate sahadeva paNa vanamAM gayA hatA. zarmAraka (sepArA) dezamAM, tyAMthI dakSiNamAM tAlA araNyavAsa pUro karIne pAMDavo ajJAtavAsa sAru kaTamAM ane tyAMthI daMDaka pradezamAM gayo. tyAMthI kara virATa rAjAne tyAM gayA hatA. te vakhate paNa laI samudra mAhenA beTamAM rahenArA oNcha, niSAda, sahadeva bhege hato. sahadeve tyAM "tatipALa' evuM puruSAda (manuSyabhakSaNa karanArA), kaNajhAvaraNa (jemanA nAma dhAraNa karyuM hatuM ane rAjAnI azvazALAnA kAna eTalA moTA thatA ke e pitAnA kAna uparI tarIke rahyo hate. sahadeva azvavidyAmAM vaDe ja pitAnAM aMga DhAMtA), kAlAmukha bahu niSNAta hatA. te bhAra0 virA0 a0 100 (eTale mAtra kahevAtA manuSya, paNa rAkSasethI utapanna ajJAtavAsa pUro thayA pachI pAMDava kauravonuM yuddha thayelA) e badhAnI pAsethI mAtra saMdeza kahAvI thayuM. sahadeve yuddhamAM paNa sAro bhAga lIdhe kahAvIne kara lIdhe. hatA. e pitAnA rathane tetaranA raMganA ghoDA sahadeva ahIMthI pUrva tarapha vaLe hevo joIe. joDAva ane enA dhvaja upara haMsanuM cihna eNe kolagiri, surabhIpattana, tAmrapa, rAmakaparvata, rahetuM/bhAra0 dro a0 23.0 raNasaMgrAmamAM vagADa timiMgaLa rAjA vagere pitAne tAbe karIne pote eka- vAnA enA prasiddha zaMkhanuM nAma maNipuSpaka hatuM. pAdapuruSa (jemane eka ja paga heya ane upastha sahadeve draupadInA svayaMvara kALe duzAsanane bilakula heya nahi evA manuSyo), keralavAsI jane, parAjaya karyo hate. | bhAra A0 205-43; saMjayaMtI nagarI, pAkhaMDakapura ane karahATakanA jane bhAra0 ka. 140 draupadIne peTe ene zrutasena vagerene pitAnA dUta dvArA vaza karIne temanI pAsethI nAme putra thayA hatA. | bhAra0 A0 64.0 karI lIdhuM. tyAra pachI dakSiNane ja bIje pAMDathadeza, madradezanA zalya rAjAnI putrI vijayA enI bIjI draviDadeza, ukerala, AMdhra (tailaMgaNa), tAlavanavAsI, strI hoI ene peTa suhetra nAme putra hatA. / bhAra0 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 253 rUdeva sahAnIka A0 600 bhAnunI putrI bhAnumatI enI trIjI eka putra. strI hatI | hari. 20-200 sahadevanuM chAnuM nAma sahastrati vivasvatanA putra sUryanuM eka nAma. jayabala hatuM. bhAra0 vi0 7. eNe zakunine sahamapAta eka brahmarSi. eNe pitAnA mitra yuddhamAM mAryo hato. te bhAra0 za0 27-60.0 yuddhamAM khagama nAmanA RSine, e hema karatA hatA tyAre kaurava nAme nAza pAmyA ane yudhiSThira rAjayAsana darbhane sApa karIne bivarAvyuM hatuM. khagame krodha para beThA. emaNe chatrIsa varSa rAjaya karyuM. pachI , karIne ene zApa dIdho hato ke ja, te jevA jyAre pAMDavo himAlaya para dehatsarga sAru gayA sApa vaDe mane bivaDAvavAne vatna karyo evo ja tyAre paNa sahadeva joDe jato hato, te kALe mArga- sarSa tuM thaI jaIza. pachI kSamA mAgavAthI anugraha mAM ja paDI e svarge gaye. karyo hato ke ja, 12 nAmane RSi Avaze tenI sahadeva (8) magadha dezAdhipati jarAsaMdhane putra; joDe saMvAda karavAthI tuM tArI pUrvani prApta eka kSatriya. e rAjyasana para Avyo hato ane karIza. (22 zabda juo.)/ bhAra A0 a0 10, bhAratanA yuddhamAM eNe pAMDavapakSe bhAga lIdho hato. e sahajapAta (2) daitavanamAM pAMDavenA samAgamamAM pitAnA rathane kabUtaranA raMganA a joDAvatA. | keTaleka kALa rahela eka RSi. bhAra0 Do0 230 mahAbhAratanA yuddhamAM e sahasramukha hajAra mAM hovAne lIdhe zeSanAganuM droNAcAryane hAthe marAyo hato. | bhAra, dro 125. paheluM nAma, sahadevA devakarAjAnI kanyA. vasudevanI strIomAMnI sahasamukharAvaNa puSkara dvIpamAM rahenAra hajAra meMeka. ene puru, vikRta vagere cAra putra hatA. vALA eka rAkSasa, / vA0 rA0 abhuta sa0 17. saharakSaka pAvaka nAmanA agnine putra. enA putranuM sahasavA; somavaMzI dhRtarASTranA somAne eka putra. nAma kravyAda. sahasrazruti zAkIpamAM AveluM eka mahAparvata. sahasa mArgazIrSa mAsavizeSa bhAga12-11-41 sahastrakRti zAdIpanI eka mahA nadI. sahastracyAta zAkakIpamAne eka mahAparvata. sahasya caitrI varSamAM mAsanA anukramamAM dasame sahasAjita somavaMzI AyukuLatpanna yadurAjAnA mahine. enI pUrNimA puSya nakSatramAM Ave che, mATe cAra putramAMne moTA putra. enA putranuM nAma ene poSa mAsa kahe che. e mahinAmAM bhaga nAmane zatajita. Aditya sUryamaMDaLane adhipati hoya che. e mAsamAM sahastrAjita (2) sAmavaMzI yaduputra ke chAnA kuLanA krata athavA Ayu nAmane RSi, ariSTanemi sAtvatanA putra bhajamAnane bIjI strIthI thayelA nAmane gaMdharva, UrNa nAmane yakSa, karkoTaka nAmane traNa putro paikI bIjo putra. nAga. ne nAmane rAkSasa ane pUrvacitti sahasAnIka somavaMzI purukuLanA pAMDavavaMzanA nAmanI apsarA, e badhAM bhaga AdityanI joDa parIkSita rAjAne prapautra, janmejayane patra ane saMcAra kare che. | bhAga 12 kaM0 a0 11. zatAnIkane putra. azvamedha rAjA te Ane putra thAya. sAhasacitya zatacUSa nAmanA keka rAjAne pitAmaha, sahasAna samavaMzI yadukuLanA kRtavIrya rAjAnA bhAra0 Azra0 21-60 eNe brAhmaNe mATe putra kArtavIryanuM hajAra hAtha hovAthI paheluM nAma. prANanuM paNa dAna karyuM hatuM... | bhAradeg sahasrAbdha sUryavaMzI ikSavAku kuLanA kuza anvayamAM anu0 a0 93. janmelA ahInara rAjane putra. ene putra te sahaajita eka rAjarSi | bhAra zAM0 a0 235, caMdrAvaleka rAjA sahastrajita (2) jAMbuvatIne peTe thayele kRSNane sahAnIka bhAratanA yuddhamAM pAMDava pakSane eka rAjA | Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMhAra , sAgara 254 bhAradro a0 25. sAMskRti nara rAjAne saMskRtI strIne peTa thayelA putra saMhAra ATha bhairavemAMne eka bharava. ratidevanuM bIjuM nAma, sahiSNu svAyaMbhU manvatara mAMthalA brahmaputra - pulaha- sAMkRtya (2) agnivaMzambhava eka brAhmaNa. / bhara0 RSinA traNamAMne eka putra. za0 240-22. sahiSNu (2) cAkSuSa mavaMtaramAM je saptarSi thaI sAMkRtyA eka brahmarSi. (bhagu zabda juo.). gayA temane eka. upara kahela sahiSNu te ja sAMkhya kapilakRta pacIsa tatvanA vicAravALuM zAstra A ke bIje te jaNAtuM nathI. darzana vizeSa | bhAga 1-3-30. sahya eka kula parvata (sahyAdri zabda juo.) / bhAra0 sAMkhyAyana eka brahmarSi. A gAyatrI maMtranI bhI. 8-11. adhiSThAtrI devatAne upAdaka hovAthI gAyatrInA sahyAdri parvatamAMnA sAta vargomAMno eka bhArata- getranuM nAma sAMkhyayana paDayuM che. varSamAM bharatakhaMDamAM AvelA kula parvata. A sAMkhyAyana (2) eka brahmarSi (3. vasiSTha zabda parvatarAjamAMthI godAvarI, bhImarathI, kaSNavelI, juo.) A paramahaMsa dhamane pravartaka hAI vezyA, kRSNa, maMjulA, tuMgabhadrA, suprayogA, sanakAdine ziSya hato. | bhAra0 3 &0 a0 8. brAhmA, kAverI ItyAdi nadIo nIkaLe che. sAMga uttAnapAda vaMzanA havirdhAna rAjAnA putra gaya saMhAra kyAdhUne peTe thayelA hiraNyakazipunA putro rAjAnuM ja bIjuM nAma. paikI eka. Ane kRti nAmanI strI hatI. ene sAMgni pitarone bhedavizeSa. | bhAga 4-1-63. peTe paMcajana nAme putra thayo hato. sAgara sUryavaMzI ikSavAku kuLane sagara rAjAne saMDAdi eka rAkSasavizeSa. vaidabhIne peTe thayelA 60,000 putra. teo emanA saMjJA kazyapaputra vivasvAna AdityanI strI. e na AdityanA srI. e pitA sagara rAjAnA amedhane gheDo bAvAI gayo tvaSTA prajApatinI kanyA hatI, tethI graMthAmAM enuM hate te zodhavA A badhA gayA hatA, azva nAma -AchI evuM ApyuM che ke e sAdhyadeva baLavAne emaNe samudramAM bahu bedANa karyuM jethI athavA vevasvata manu, yama ane yamunAnI mA thatI. samudranI sImAM ghaNuM vadhI. AthI khuza thaI (vizeSa hakIkta sAra 1, vivasvAn zabda juo.) samake temane nAme pitAnuM nAma sAgara rAkhyuM. sAkarSaNa pralayakALe bhISaNarUpa dhAraNa karanAra rudra A nAma adyApi cAle che. sagara putroe ghaNuM vizeSa. | bhAga 5-23-3, khodANa karyA chatAM paNa azva dekhAyo nahIM, sAkAya yamasabhAvAsI eka rAjarSi | bhAra0 sa. eTale emaNe samudranA IzAna koNamAM cheka pAtALa -10. sudhI dANa karyuM. tyAM temaNe azvane pharato dITho sAkAzya (2) IkSamatI nadIne tIre AvelI IMdra dezanI tema ja agninI javALA jevA dedIpyamAna mahAtmA rAjadhAnI, dazarathanA samayamAM ahIM sudhanvA nAme kapilamunine paNa joyA. rAja hato. sudhanvAe sIradhvaja janakane kahAvyuM ghaDAne jotAM ja sAgare harSathI romAMcita hatuM ke tArI pAse che te zaMkaradhanuSya ane tArI thaI gayA ane mahAtmA kapilano paNa anAdara suMdara kumArI sItA mane ApI de, nIkara yuddha karIne gheDo pakaDavAnI IcchAthI deDaDyA. tethI kapila karavA taiyAra thA. A uparathI yuddha thatAM temAM mahAtmAne krodha caDhayo. mahAtejasvI kapila sIradhvaja janake sudhanvAne mArI nAMkhI tenI sAMkA- munie potAnI AMkha pheravIne sAgare upara pitAnuM zyAnI gAdI para potAnA bhAI kuzadhvaja janakane teja phekayuM ane te tene pratApe badhA maMdabhAgya besADayo hato. | vA0 ra0 bA0 sa. 70-71, sAgare baLIne khAkha thaI gayAM. A vRttAMta nArada Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAgara 255 sAdhya sagarane jaNAvavAthI e ghaNA udAsa thaI gaye. sAMsAMpati bhaktone saMrakSaka. pachI pitAnA pautra ane asamaMjasanA putra sAMdIpani kAzya nAmanA RSine putra; e avaMtI aMzumAnane teDAvI saghaLI hakIkata kahI azva levA nagarImAM rahetA hatA. | bhAra0 0 54-1; bhAga javAnI AjJA karI. aMzumAna dariyAmAM gayo. dazama skaM. sa. 31. kRSNa ane balarAma upanayana eve azvane tema ja kapila mahAtmAne joyA. saMska2 thayA pachI Ane tyAM vedAdhyayana karavA bhoMya para paDIne munine sASTAMga praNAma karIne sAru rahyA hatA. tyAM AgaLa eka brAhmaNa paNa pitAnuM kAma jaNAvyuM. enA vinayathI prasanna abhyAsa karatA hatA. ene paheravAne sArAM lUgaDAMye thaI kapila bo9yA ke he aMzumAna ! tArAmAM vinaya, nahAtAM maLatAM mATe e brAhmaNane kucala kahetA. dharma ane kSamA che, tethI tuM mAge che te huM tane vedavedAMga ane saMpUrNa cesaTha kalAo zIkhI ApuM chuM. tuM suputra che. tArA vaDe ja sagara rahyA pachI baMne bhAIoe brahmavidyAne abhyAsa putravAna che. jA, tArA pautra vaDe A nAza pAmelA paNa karyo. A badhAmAM kula kRSNa baLarAmane sAgarane gaMgA AvavAthI uddhAra thaze. pachI sahAdhyAyI hatA. bhaNI rahyA pachI "guru dakSiNuM aMzumAna azva laIne Avyo ane sagarane yajJa mAMge" kahetAM sAMdIpanie pitAne mRta putra saMpUrNa thayA. / bhAra0 10 30 117. mAgyA. kahe e putra ANI ApI pachI pote sAgara (2) sagaranA putronuM sAgara uparathI paDeluM ane baLarAme ghera AvIne samAvartana karyuM /bhAga samudranuM nAma, 10 rUM. a0 45. | viSNu pa-21,0A kula sAgaradevaja pAMDacadezAdhipati bhAratanA yuddhamAM e te ja sudAmA. zrImad bhAgavatamAM sudAma nAma nathI. pAMDavonA pakSamAM hatA. bhAra0 dro a0 23 * sAdhi eka brahmarSi. (1. vizvAmitra zabda juo.) enA bApa ane bhAIne kRSNa mArelA hovAthI e sAdhya cAlu manavaMtaramAMnA dharma RSi ane sAdhyAdvArakA upara caDhI jato hato paNa enAM sagAMvahAlAM utA paNa enI sagAvahAlA ne putra. e sAta prakAranA devo pikI eka che. | ane mitroe tene vArIne naheAte javA dIdhe. bhAga-6-7. * emanAM nAma mana, urmanu, prANu, sAtyaka sAvaMta kuLanA zinIne putra - ene putra nara, uSAna, vIryavAna, cittahArya, ayana, haMsa, yuyudhAna | bhAga 9-24-13, nArAyaNa, viSNu ane prabhu. | matsya. sAtyaki somavaMzI yadukuLanA zinInA putra satyaka sAdhya (2) cAkSuSa manune putra. | bhAga -4-15 putra yuyudhAna te ja. / bhAra0 A0239-11, 0 sAdhya 3) tAmasa manvataramAMnA devavizeSa. enI strInuM nAma sarasvatI ane putranuM nAma dazaka sAdhyagaNa rudranA coryAsI jAtanA gaNavizeSa. hatuM. (vadhAre vIgata sAru yuyudhAna zabda juo.) emane traNa ane hatI | masya0 sa0 4 sAtyAyani eka brahmarSi. (3. bhagu zabda juo.) sAdhyadeva tAmasa mavaMtaramAMnA devavizeSa. sAvAjitI satrAjita rAjAnI kanyA. satyabhAmAnuM sAdhyadeva (2) cAlu manvataramAMnA sAta jAtanA bIju nAma, demAMnI eka jAtinA devavizeSa. A ja sAtvata caMdravaMzI yaduputra kepTAnA jayAmagha kuLanA savaMtaramAM eo dharmaRSithI sAdhyA nAmanI kathavaMzanA janmelA Ayu rAjAne putra. ene strInI kukhe utpanna thayA hatA. mana, urmanu, prANa, bhamAna, bhaji, divya, vRSNi, devAdha, aMdhaka nara, uSAna, vIryavAna, cittahArya, ayana, haMsa, ane mahAbheja ema sAta putra hatA. nArAyaNa, viSNu ane prabhu e emanAM bArenAM nAma spAvata (2) kRtavarmA. che. | matsya putra aha 204 sAtvata (3) zrIkRSNanuM bIju nAma. sAdhyA prAcetasa dakSanI kanyA. dharmaRSi prajApatinI Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastha 256 sAravata ": cha dasa strIomAMnI eka ane bagaDAnI saMjJAvALA sAyAhana sAyaMkALa. sAvAnI mAtA. sAraMgAdha yuyudhAnanuM bIju nAma. / bhAra0 sAnaprastha rAmanI senAne eka vAnara | vArA 23-4. yuddha sa0 47 sAraNa semavaMzI yAdavavaMzanA kRSNane bhAI. | saba jaganmAtA - jethI aMbA kahevAya che te bhAre A0 238-10; sa0 4-36. sAraNa (2) rAvaNane maMtrI. | vA0 ra0 yuha0 pArvatI sahita mahAdeva zaMkara bhagavAne. sa-25; bhAra0 10 284-5ra, sAba (2) eka bahavRca RSi! bhAraA zra0 sa0 10 sAraNa (3) laMkAno e nAmane eka rAkSasavizeSa | sAMba (3) jAMbuvatIne peTe somavaMzI yAdavakuLanA vA0 rA0 suMda0 0 6, zrIkRSNane putra. e mahArathI hatA. duryodhananI putrI sAraNa (4) eka yAdavavizeSa bhAga- 10 ske0 lakSamaNuM enI strI thAya. / bhAra A0 201, a0 76. 17-39-9, sa0 4-41; bhAga10 40 sAraNa (5) vasudevane rohiNInI kukhe thayelA sAta a0 68. putra pakI eka. sAMba (4) vRSNi kuLane eka yAdava, ene strIne sArameya zvaphalaka yAdavanA gAMdinIne peTa thayelA tera veza paherAvIne yAdavonA kumAree piMDAraka kSetramAM putramAMne eka eka RSinI majAka karavA pUchyuM hatuM ke A sArameyana sAtaso ane vIsa dAMtavALA zvAnane strIne zuM avataraze 1 mahAbhAratamAM jaMbuvatIne samudAya jayAM janArane karaDI khAya che evuM eka putra kahyo che paNa e cUka che, kemake te veLAe narakavizeSa. rAhadArIne lUMTanArAo A narakamAM e sAMba kumArAvasthAmAM ja na hatuM. | bhAra0 1 naMkhAI yAtanA bhogave che. mau. ra-5.0 e yAdavAsthaLImAM maraNa pAme sAravAha agatyanA gotrane eka RSi. hatA. | bhAra0 mo. naM. 4-45 sAravAha (2) sAravAha RSinuM kuLa. sAbavAha agatya gotranuM eka kuLa. sArasa jaTAyunA putromAMne eka.. sAmaveda cAra vedomAMne trIjo. e temaja ene sArasa (2) garaputra-pakSI. / bhAra0 ugha0 101-11, vipada gAMdharvaveda brahmadevanA pazcima mukhamAMthI sArasvata alaMbruSA nAmanI asarAne joIne, nIkaLyA hatA. (1. veda zabda juo.) atharvaNa RSinA putra dadhIcInA khalita thaI sAmaga sAmavedanuM gAna karanArA brAhmaNa. sarasvatI nadImAM paDelA vIryamAMthI utpanna thayela sAmamikI eka brahmarSi. (3. aMgirA zabda juo.) putra. | bhAra0 za0 para e cAlu mavaMtaramAM sAyakAyani eka brahmarSi ( aMgirA zabda juo.) navamI cokaDI paryata vyAsa hevo joIe, kAraNa sAya sAyaMkALa | bhAga 1-3-28 ke tyAM sudhI vedAcAryapaNuM eNe karyuM hoya ema sAyaM (2) uttAnapAdavaMzIya puSyANa ane prabhA jaNAya che. emane putra, | bhAga 4-13-3. eka vakhata bAra varSa sudhI lAgalagATa varasAda sAyaM (3) dhAtA nAmanA sAtamA Aditya ane Avyo nahi. cAra vedanuM adhyayana karanArA kukUne putra | bhAga -18-3. brAhmaNe nAza pAmyA; paraMtu A sArasvatane sAyaMkALa uttAnapAda vaMzanA puSpAne putra. sarasvatI nadIe mAchalAM vagerene AhAra ApIne sAyaMmani duryodhana pakSane zavarAjA jenuM bIju jivADaze. e pitAnI pAse vedAdhyayana sAru nAma saMyamana hatuM tene putra, ene dhRSTadyune mAryo AvelA ATha hajAra brAhmaNone rivAja mujaba hatuM. bhAra0 bhISma za0 61. pitAnA ziSya banAvI cAre veda bhaNAvyA hatA. ! Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArasvata bhAra zakya sa0 51. sArasvata (2) eka brahmaSi kanyA sarasvatIne vAsaMbhava putra. / bhAra. zAM0 359-38. 7 e svAyaMbhuva manvaMtaramAM vedAcAryAM hatA. apAMtaratama ane prAcInaga evAM enAM khIjAM nAma che. sArasvata (3) kAI eka atri RSine putra, sArasvata (4) eka brahmaSi (3. bhagu zabda jue.) sArasvata (pa) kauzika RSinA sAta ziSyAmAMnA eka ziSya. / vA0 rA. adbhuteAttara0 sa0 7. sArasvata (6) bhAratavaSIya bharatakhaMDanA deza. A deza IndraprasthanI pazcime, pazcima matsya deza ane marubhUmi deza enI vacce sarasvatI nadIne tIre hatA ema jaNAya che. prathama kahelA saptasArasvata deza ane A eka ja haze. (saptasArasvata zabda juo ) sArasvata (7) e nAmanuM eka bhAratavaSIya tIrtha - vizeSa, thaI sArasvatakalpa brahmadevanA cAlu mahinAmAM gayelA bAramA divasa. (4. kalpa zabda jue.) sArasvatapura vIravarmA rAjAnuM nagara, sArika yudhiSThiranI sabhAnA eka RSi / bhAra0 sa0 4-19. sArimejaya vRSNui kuLanA eka yAdava. / bhAra. A 201-19. sAva mAnuM nAma bhAnumatI, strInuM nAma sundarA ane putranuM nAma jayasena hatuM. sundarAnu bIju nAma sunandA hatuM. ekeya rAjaputrI hAI sAbhaume enuM haraNa karyuM. hatuM. /bhAra. A 63-15 257 sArvabhauma (2) devaguhyu ane sarasvatIne peTe thayelA sAva manvaMtaramAM avatAravazeSa. / bhAga0 8-13-17, sA`bhauma (3) kuru kuLamAMnA vidurane putra. ene putra te jayasena / bhAga0 9-22-10. sAla kaTa kaTI vidyutkeza rAkSasanI strI ane saMdhyA nAmanI strInI kanyA, sAlakaTa"kaTI hiDimbA te ja. / bhAra0 sA0 167-17. sAla kAyana vizvAmitra RSinA putra. / bhAra0 anu. 7-para. sADi eka brahmarSiM. (3, aMgirA zabda juo.) sAlIya aMgirA kuLane RSivizeSa. sAliDe te ja sAlva brahmadatta; kAzIrAja putrIonA svayaMvara kALe A gayA hatA. bhISme ene harAvI kanyAe nu haraNa karyuM hatu. bhISme haraNu karelI traNa rAjaputrIAmAMthI ambAe ema kahyuM ke huM teM manathI sAlvane varI cUkI chuM, tyAre bhISme ene javA dIdhI. acchA sAvane tyAM gaI tyAre sAve tane bIjAe haraNa karI mATe mAre na joIe kahI, rAkhI nahi, sAlvane kRSNanI sAthe yuddha thayuM hatuM. / bhAra010 14-22; bhAga0 100 sa0 76, sAlva (2) sAva dezanA kSatriya, mlecchagaNune adhipati. ene sAtyakrie mAryAM hatA. / bhAra0 sAddha nami eka brahmarSi' (3. aMgirA zabda juo.) sAddha sugrIva eka brahmaSi (3, aMgirA zabda juo.) sAriska zAka pakSI-mantrapALa RSine putra. zAhUgI jaritA enI mA thAya. jyAre khAMDava vana bALyuM tyAre enI prArthanA uparathI agnie emane bALyAM nahetAM. / bhAra. A0 258-3, sApi` eka brahmarSi'. (3. bhRgu zabda jue.) sArvabhauma sAmavazI purukuLAtpanna ajamIDhasA vaMzanA kuruputra jahanu rAjAnA vidUratha nAmanA pautranA putra. enA pitAnuM nAma ahayAti, 33 sa0 19 sAva (3) e nAmanA dezavizeSa / bhA.bhI0 9-39, sAlveya patavizeSa. / vA0 rA0 suMdara0 sa0 26, sAva eka RSi / bhAra. sa0 4-21. kRtayugamAM mahAdevane prasanna karavA sAru sATha hajAra varSI tapa karanAra eka RSi. / bhAra0 anu0 45-87; sa0 7-12. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAva sAva` (2) cAlu manva Mtara pUrA thayA pachI thanArA cauda manue mAMne AThameA manu. e cAkSuSa manva taramAM suratha nAmanA kAI upAsaka rAjA hatA. (1. suratha zabda jue.) ene janma vivasvAna Aditya vaDe chAyAne peTe thaze; ene dhRti, varIyAn yavasa, suva, rijju, IMDaya, sumati, vasu, zukra ane nirmAka ema dasa putrA thaze. sutapasa, viraja ane amRtaprabhA ee sva madhye daiva thaze; ane virAyana putra bali temaneA svAmI indra thaze; galava, dIptimAna, jamadagnarAma, droNuputra azvatthAmA, zAradvata (kRpAcA`), RSyazRMga ane hAlanA ApaNA vyAsa kRSNadvaipAyana e sAta e manvaMtaramAM saptarSi thaze tema ja sarasvatI nAme RSipatnInA udaramAM sArvabhauma nAme viSNunA avatAra thaze; e bali nAmanA indranI sahAya karaze; e manvaMtara sAva imanvaMtara kahevAze. / bhAga 8 40 sa0 13. sAyaNika eka brahmarSi (3. bhRgu zabda jue.) sAvaNya vivasvAna Aditye mRmayI strIne viSe utpanna karele rASi / bhAra anu0 53-25. sAvaka prAyamegha mAMghalA eka. sAvitra eka rudra. bhAratamAM kahelA rudromAMthI A nAma kenuM te jaNAtu nathI, sAvitra (2) eka vasa. ATha vastuomAM kayAnuM A nAma te jaNAtuM nathI. mAtra jyAre rAvaNu devAnI sAthe yuddha karatA hatA tyAre rAvaNunA mAtAmaha sumAlI rAkSasane AchuM mAryA hatA. / vArA uttara sa0 27. sAvitra (3) kAI kAI jagyAe kane A nAme kahyo jaNAya che. / bhAra0 A0 146-8. sAvitrI eka devI. / bhAra0 20 294-9-10. sAvitrI (2) brahmadevanI strI. sAvitrI (3) plakSadvIpanI eka mahA nadI, sAvitrI (4) sAmavede paniSat sAvitrI (5) madra dezanA adhipati azvapati nAmanA rAjAnI kanyA, dhaNA kALa sudhI azva sAvitrI patine kazI sati nahe|tI. AthI eNe aDhAra varSa sudhI sAvitrI devInuM ArAdhana karyuM.. 258 ArAdhananI samApti vakhate havanamAMthI sAkSAt sAvitrI devIe prakaTa thaI rAjAne vara mAgavAnuM kahyuM. rAjAe putranI yAcanA karI, paNa devIe kahyuM ke jA, tane putrI thaze. Ama kahIne daivI aMtardhAna thaI. pachI rAjAnI meATI rANIne garbha rahyo. gabha paripUrNa vadhIne yogya samaye rANIne divya kuMvarI avatarI. A anupama kanyAratnane joIne rAjA AnaMda pAmyA. eNe kanyAnu jAtaka ityAdi karyuM. sAvitrI devIe ApelI hAvAthI kanyAnuM nAma sAvitrI pADayuM, divasAnudivasa vadhIne kanyA paraNavA yAgya ummaranI thaI. azvapati enA lagnanI ciMtAmAM paDayA. aneka rAjaputrAnI dRSTie e kanyA vare evA saMyoga eNe karyA. paraMtu je je rAjaputrA ane jue te enA alaukika tejathI chakka thaIne pAchA jAya ane paraNavAnI himmata na kare. eka vakhata azvapatie sAvitrIne kahyuM ke tuM meATI thAya che ane kAI rAjaputra tane paraNavA tatpara thatA nathI, mATe tuM ja dezamAM pharIne tane yAgya varane pasaMda karIza tene hu` kanyAdAna ApIza. bhale, ema kahIne eka vRddha maMtrIne joDe laIne sAvitrI pravAse nIkaLI, eNe pravAsamAM pharatAM krUratAM aneka nagarA ane tapAvane joyAM. eNe eka ghumatsena rAjAnA kuMvara satyavAnane pasaMda karyA. pachI e pAchI peAtAnA pitA pAse AvI. bhAra10 0 293. pravAsamAMthI pAchAM AvIne tezA nizcaya karyA e peAtAnA pitAne kahevAne sAvitrI gaI. paNa azvapati te vakhate nArada RSinI joDe kazIka vAta karavAmAM rAkAyelA hatA tethI bannene namaskAra karIne khAlyA cAlyA vagara eka bAjue UbhI rahI, nArade pUchyuM ke rAnta, A tArI kanyA kayAM gaI hatI ? enA vivAha haju sudhI kema karyo nathI ? rAjAe kahyuM : meM ene vara pasaMda karavA meAkalI hatI tyAMthI Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAvitrI 259 sAvitrI hamaNAM ja AvI che. have ene ze vicAra che te joIe. nArade kanyAne pUchyuM ke tuM kayA vara pasaMda karIne AvI che te kahe. sAvitrInI sAthenA vRha maMtrIe kahyuM ke sA2vadezanA ghumaksena rAjA cakSuhIna hovAthI enA vArasoe ene kADhI makayo che tethI te araNyavAsa karIne rahyo che. e rAjane satyavAne nAme kumAra svarUpavAna ane guNavAna che, tene sAvitrIe pasaMda karyo che. nArada e sAMbhaLIne satyavAnanAM vakhANa karIne bolyA ke e kharuM che. e rAjaputra ghaNe uttama che, paNa e vAtamAM eka aDacaNa che. mAre bolavuM to jarUranuM nathI paNa sAvitrInA hitanI khAtara mAre kahevuM ja joIe. azvapatie kahyuM ke mahArAja! zI aDacaNa che te kahevAnI kapA kare. nArade kahyuM ke e mArA saMvatsayu che, eTale e mAtra eka ja varSa jIvaze. A sAMbhaLIne azvapatie bhaya pAmIne sAvitrIne kahyuM, A nArada RSi kahe che te tuM sAMbhaLe che ? mane te lAge che ke tuM bIjAne pasaMda kare te ThIka. e sAMbhaLIne sAvitrIe kahyuM ke have te meM pasaMda karyo te karyo. e game tevo haze te paNa huM bIjA koIne paraNanAra nathI. nArada bolyA ke rAjA, je sAvitrIne evo nizcaya ja che te bhale e vare. Ama kahIne nArada RSi tyAMthI cAlI nIkaLyA. / bhAra0 10 a0 294. azvapatie vivAhanI sAmagrIo taiyAra karAvaDAvI ane sAvitrIne sAthe laIne pote ghumasena rAja jyAM hatA tyAM tapavanamAM gayo. eNe ghumasenane kahyuM ke tArA putrane mArI kanyA ApavA sAru huM Avyo chuM. ghumasena kahe huM rAjapATa vagarane thaIne A araNyamAM AvI naThArI sthitimAM rahuM chuM, evI hAlatamAM A vivAha kema thAya? azvapatie kahyuM ke huM saghaLI paristhitine vicAra karIne ja Avyo chuM eTale have tamAre kazo vicAra karavAnuM rahetuM ja nathI. ghumasene A sAMbhaLIne kahyuM : bhale, tamArI IcchA pramANe thAo. pachI azvapatie potAnI kanyA sAvitrIne satyavAnane paraNAvI. cAra divasa sudhI AnaMde samAraMbha karI, sAvitrIne tyAM mUkI pote pitAne nagara pA Avyo. rAjAnA vidAya thayA pachI sAvitrIe potAnA aMdha zvazuranI, sAsunI ane patinI, jANe deva heya tema sevA karavA mAMDI. zvasurapakSane sAvitrIthI parama saMtoSa thaye ane pote paNa sukhI thaI. mAtra patinA AvaradAnI vAtanuM jyAre jyAre maraNa thAya tyAre ene ghaNuM duHkha thatuM. tathApi e keInIye AgaLa e bAbatamAM UnI varALe kADhI nahi. | bhAra0 va0 a0 295 Ama potAnA patinA AyuSyamAMthI keTaluM rahyuM e roja gaNatAM gaNatAM ene jaNAyuM ke have mAtra traNa ja divasa jIvataranA rahyA divasa pate anazanavrata karyuM. cothe divase ema banyuM ke AzramamAM lAkaDAno kuhADo laI lakaDAM kApavA sAra e araNyamAM javA nIkaLyo. sAvitrIe potAnAM sAsu-sasarAne vinaMtI karI ke mane vanazrI nIrakhavAnI AkAMkSA che te sAru mane satyavAna sAthe araNyamAM javA gho. ApanI AjJA heya te huM jAuM, paNa satyavAnanA maraNanI hakIkta eNe koIne bilakula jANavA dIdhI nahi. ghumasenane sAvitrI upara ghaNI ja prIti hatI. eNe AjJA ApavAthI sAvitrI satyavAnanI sAthe arazyamAM gaI bhA20 va0 a0 206, araNyamAM jaIne satyavAne lAkaDAM kApyAM. phaLa, mULa vagere ekaThAM karyA ane ghera javAnI taiyArI karato hato tevAmAM enA mastakamAM zULa AvavA jevuM thavAthI te tyAM ja eka jhADa nIce beThA, mArA mAthAmAM zULa Ave che evuM sAvitrIne eNe kahetAM ja sAvitrIe enuM mastaka pitAnA meLAmAM lIdhuM. mAthuM kheLAmAM letAM ja satyavAnane nidrA AvI gaI. Aje ja enuM mRtyu thavAnuM hatuM. sAvitrI patinuM mastaka pitAnA meLAmAM Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAvitrI sAvitrI 11 I 1 laIne beThI che tevAmAM sAkSAta yama enI daSTie ghaNI stuti karI. yame khuzI thaIne kahyuM ke tArA paDayo. sAvitrIe ene aDasa oLakhIne pitAnA patinA prANa sivAya bIju je IcchA hoya te patinuM mAthuM khoLAmAMthI laI vastra upara mUkyuM mAga, sAvitrIe potAnA aMdha zvazuranAM netra ane yamane namaskAra karI pUchayuM ke Apa koNa sArAM thAo kahetAM thame tathAstu kahyuM ane cAlavA cho ? ahIM kema padhAryA che ? sAvitrInI komaLa mAMDayuM. paNa sAvitrI te pAchaLanI pAchaLa. yame mRdu vANI sAMbhaLIne yame kahyuM ke jene yama kahe UbhA rahIne kahyuM ke tuM mArI pAchaLa pAchaLa zu? che te huM pote chuM, ane tArA patinuM AvaradA karavA Ave che ? tane mAtra zrama ja thaze mATe pUruM thavAthI ene laI javA huM AvyuM . pAchI ja. jA, tane pAchAM jatAM zrama nahi lAge sAvitrI kahe: prANImAtrane levA sAru ApanA e mAre AzIrvAda che. sAvitrIe kahyuM ke patinI dUte jAya che ema meM sAMbhaLyuM che, ane Aje joDe gamana karanArIne zrama mULe thAya nahi. te Apa svataH kema padhAryA che ? vaLI pati ane Apa jevA sAdhune samAgama, yame kahyuM ke je maranAra dharmaparAyaNa hoya che emAM zrama heya ja nahi. A pramANe sAvitrInuM tene levA mArA dUtane na mokalatAM huM ja jAte mIThuM ane caturAIbharyuM. bhASaNa sAMbhaLIne yame jAuM chuM, mATe Aje huM pote A be chuM. prasanna thaIne kahyuM ke tuM bIjo vara mAga. sAvitrIe Ama bolIne yame satyavAnanA liMgadehanuM (vAsanA- mAgyuM ke mArA zvasuranuM rAjya punaH prApta thAo, rUpa sUkama dehanuM AkarSaNa karI pote dakSiNa tathAstu kahIne yame cAlavA mAMDayuM. paNa dizAne raste lIdhe. pitAnA svAmIne maraNa jue che te sAvitrI pUMThe pUThe Ave che; tethI pAmelo joIne sAvitrIe enA mRtadehane vastra UbhA rahIne pUchatAM sAvitrIe potAnA pitAne vaDe DhAMkI pate yamanI pAchaLa pAchaLa gaI. e putra thAo evuM mAgIne puna so putra thAo evuM mAgIne punaH pitAnA patinI yame ene AvatI joIne pUchayuM ke tuM mArI mAgaNI karI. e sAMbhaLIne yame tathAstu kahyuM pAchaLa pAchaLa zuM kAma Ave che ? pachI jA, ane kahyuM ke jo tArA patine choDI dIdho. ATaluM ane patinuM rvadehika kama (maraNa vakhate kahone yama aMtardhAna thayo. karavAmAM Avate saMskAra vagere kriyAo) karIne tyAMthI pAchI pharIne sAvitrI potAnA patinA svastha rahe. devI bhAgavatamAM che ke A vakhate yama mRta zarIra pAse AvI. eNe pitAnA patinuM 'tuM have jaIne bIjo pati kara,' evA arthanuM mastaka pUrvavata pitAnA meLAmAM lIdhuM. thoDI kAMIka veNa bole. te parathI sAvitrIe kahyuM: vAre satyavAnane cetana AvyuM ane sAvadha thaye. pativratA jaikapatau dvitIye kulaTA smRtA / beThAM thaIne eNe kahyuM Aje mane ghaNuM UMdha tRtIye gharSaNI jJeyA caturthe puzcalI syapi // AvI gaI. koI mANasa mane pakaDIne laI jate vezyA ca paMcame SaSThe pugI ca saptame'STame / heya nahi ema UghamAM lAgyuM. eNe mane choDI tata Urdhva mahAvezyA sA'spRzyA sarva jAtiSu // dIdho ke mArI AMkha UghaDI gaI. | devI bhAga skave che. a0 28-30. pachI sAvitrIe badhuM vRttAMta satyavAnane kahyuM. Ama belIna sAvitrI yamanI 5 chaLa ja e sAMbhaLI potAnI strInA pativratyane lIdhe ene gaI. pitAnI pAchaLa pAchaLa sAvitrIne AvatI ghaNe AnaMda thaye ane belyo ke cAla, ApaNe joIne yama Ubho rahyo ane belyo ke he pativratA, Azrame jaIe. pitA mArI vATa jotA haze. tuM pAchI ja. sAvitrI kahe che jyAM mAre pati pachI sAvitrI patinI sAthe Azrame javAne tyAM huM. huM pAchI kayAM jAuM ? eNe yamanI nIkaLI. | bhAra0 10 a0 297 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siMdhu sAvitrIka95 261 tyAM AzramamAM yamanA varadAnane laIne ghumasenanAM siddhapada eka kSetra jyAM devahutIne siddhi maLI hatI netra pUrvavat thatAM ene badhuM dekhAvA lAgyuM. te. | bhAga 3-33-31. ene sAnaMdAzcarya thatuM hatuM ke Aja Ama kema siddhapura-siddhidA devahutI nadIrUpa thaI te vakhate thAya che. rAtri paDavA AvI paNa sAvitrI ane enuM paheluM nAma. | bhAga 3-33-3ra. satyavAna banane pAchAM kema na AvyAM dhArI siddhapura bhAratavarSIya kSetravizeSa.. ciMtA karatA hatA teTalAmAM banene AvatAM joyAM. siddhAraNya siddhadeza saMbaMdhI araNya. vilaMbanuM kAraNa pUchatAM athadhati badhI hakIkta siddhArtha bhAratanA yuddhamAM duryodhana pakSane eka rAjA. kahI. te sAMbhaLI ghumasena ghaNe harSa pAme. traNa siddhAzrama malada ane karuya e dezone madhyadivasanA upavAsa pachI bIje divase sAvitrIne bhAge arayamAM Avelo eka Azrama. A jagAe pAraNAM karAvyAM. pariNAme azvapatine se putra kazyapa ane aditie kAMI kALa paryanta rahIne thayA, ghumasenane pitAnuM rAjya pAchuM maLyuM. tapa karyuM hatuM. cAlu manvataranI sAtamI cokaDImAM agAu jatAM ghumasene satyavAnane gAdI para sthA. A AzramamAM vAnAvatAra thayA hatA. vizvAsAvitrIne satyavAnathI so putra thayA. pati mitra RSie A jagAe rahIne yajJa karyo hato. sahita cAra varSa rAjya bhogavyuM. | bhAra0 vana emanA yajJamAM vikSepa karanAra tATakA rAkSasI ane a0 288-29. enA be putrane RSie rAma ane lakSamaNane sAvitrInuM A AkhyAna matsyapurANamAM paNa ANIne temane hAthe marAvI pitAne yajJa saMpUrNa bhAratanA jevuM ja manohara vANImAM adhyAya karyo hato. te vA. rAtre bA. sa0 26. 207 thI 213 sudhImAM varNavyuM che. siddhi vAra nAmanA agnine sarayU nAmanI bhAryAne sAvitrIka divasanA kramamAM brahmadevanA cAlu peTe thayele putra. mahinAne thaI gayele vIsa divasa eTale siddhi (2) manuSya jAtinA sAmarthyanI para, IcchA ka95. (4. kalpa zabda juo.) pramANe karavAnI zakti. e siddhio ATha che: sArvenasa gRtsamadane putra. eka RSi. | bhAra aNimA, mahimA, girinatA, ladhimA, prApti, anu. 8-1 prAkAma, vazIkaraNa ane IzitA. sAtha eka rAjarSi. siddhi (3) vizvarUpanI dIkarI. e ane enI bahena sAsIsa bagaDAnI saMjJAvALA kazyapakuLane eka buddhi gaNapati-gaNezanI strIe. siMdhu saptarSionA saMtoSa sAru bhAgIrathI gaMgAe sAhaTavI sahadevane putra. karelA potAnA sapta pravAhamAM eka pravAha. sAhadevI (2) puruvaMzI pAMcALa kuLane sahadevaputra siMdhu (2) bharatakhaMDanI eka nadIvizeSa. | bhA. somaka rAjA e nAme vizeSa prasiddha che. sa. 9-23, sAhari tagaDAnI saMjJAvALA aMgirA kuLamAM thayela siMdhu (3) pArivAtra parvatamAMthI nIkaLanArI eka eka RSi. nadIvizeSa. sAhula ekasaMjJAvALA vizvAmitra kuLane eka RSi. siMdhu (4) bhAratavaSaya deza. graMthe parathI jaNAya sitAkSa siMdhu deza saMbaMdhI siMdhavAraNyamAMnuM tIrtha che ke A deza indraprasthanI pazcima dizAmAM vizeSa. mabhUmi athavA marudhanva dezanI pazcime Avelo siddha prAdhAnA gAMdharva putromAMno eka. hato ane sauvIradeza AnI bahu ja pAse Avele siddhadaza bhAratavarSIya deza | bhI20 bhI0 . hato. pAMDavonA vakhatamAM ahIM vRkSatraputra jayadratha Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ si'hikA siMha (2) kRSNane lakSmaNAnI kUkhe thayelA putra. sihu (3) rAmanA sujJa nAmanA maMtrInA dasa putramAMnA eka. (kuzalava zabda jue.) siMhuketu eka rAkSasa, saMkrUtu (2) pAMDava pakSanA cedirAja putra. ane yuddhamAM kahyuM mAryA hatA. / bhAra. ka. a0 56, bhagIrathasi'hcandra bhAratanA yuddhamAM pAMDavapakSane eka rAjA. / bhAra. dro a. 158. sihapura citrAyudha rAjAnuM nagara / bhAra. sabhA. siddhIpa rAjA rAjya karatA hatA. A jayadratha dhRtarASTranA jamAI thatA. sahadevanI digvijaya yAtrAmAM A dezanuM nAma nahAvAthI lAge che ke e deza sauvIranI uttare haze. hAlanI sidhu ane jelama nadInI vacce Avela deza te ja. / bhAra. bhI0 262 940. siddIpa sUva"zI ikSvAku kuletpanna rAjAnA pautra, ambarISa rAjAneA putra ane putra te ayutAyu. siddhIpa (2) sUryavaMzI Rtupa nA pitAmaha. / hira. 1-15; bhAga0 9-9. siddhIpa (3) seAmavazI jatu rAjAne putra jo ke janme kSatriya hatA paNu tapa vaDe brAhmaNa thayA hatA. ane balAkAzva nAmanA putra hatA. / bhAra0 20 41-10, anu. 7-4. sirAja jayadratha te ja. |bhAra0 A0 218-64. sindhusAgarasa gama bhAratavaSIya tItha vizeSa, sisauvIra siMdhu dezanI pAse ja Avele heAvAthI sauvIra dezanu paDeluM nAma. sidhrUttamatItha` bhAratavI ya tIrthaM vizeSa. / bhAra0 60 80-80, sinIvAka eka RSi. | bhAra. sa04-ra0. sinIvAlI kama prApatinI strI devahutInuM khIjuM nAma. / matsya a0 23. sinIvAlI (2) svAyaMbhuva manvaMtaramAM aMgirA RSine zraddhAne peTe thayelI kanyA. sinIvAlI (3) cAlu manvaMtaramAM zubhA nAmanI bhAryAnI kUkhe bRhaspatine thayelI sAta kanyAe!mAMnI eka. sinIvAlI (4) bAra AdityeAmAMnA dhAtA nAmanA AdityanI . sinIvAlI (5) zAlidvIpa mAMhenI eka mahAnadI. sihu siMhanI jati. krodhavazAnI putrI zAlAne peTa A hiMsaka prANInI utpatti sAru jue bhAra A067-65. 0 27. sihula jabudvIpanI AjubAjunA ATha dvIpAmAMnA dakSiNa samudramAM AvelA e bheTamAMnA pahelA. khIo upadmApa te laMkA. bhUgeALavettAo si'haladvIpane laMkA kahe che, paNu e cUka che. dazaratha rAjAnA samayamAM si MhaladvIpamAM caMdrasena nAme rAA hatA. laMkAmAM rAvaNu hatA. mithilAmAM sIradhvaja janaka, indradezamAM sudhanvA ane madradezamAM cArudeSNu rAjAnA pitA rAA hatA. bhAratamAM si'hala nAmanA eka dezanuM nAma Ave che. paNa e A siMhaladrIpathI judA che evI kazI sAbitI maLatI nathI. siMhusena gepati nAmanA pAMcAlane putra. bhArata yuddhamAM e pAMDavAnA pakSamAM hatA. e peAtAnA rathane zveta ane rakta evA mizra raganA gheADA joDAvatA. yuddhamAM e droNAcAya ne hAthe maraNu pAmyA hatA. / bhAra. dro0 158. si'husena (2) bhAratayuddhamAM kahyuM mArele e nAmanA pAMDava pakSanA khIjo eka rAjA. / bhAra0 ka0 A0 56. si`hikA syapa RSinI tera emAMnI eka ekanI sattAvALA cAra saMhikrayanI mAtA. sihikA (2) syapane ditinI kUkhe thayelI kanyA, e hiraNyakazipunI bahena hatI ane vipracitti nAmanA dAnavane paraNI hatI. bagaDAnI saMjJAvALA sakriyAnI e mAtA thAya. jyAre hanumAna sItAnI zodha karavAne samudra Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sItavana 263 sItA kudI jatA hatA te vakhate eNe samudranA jaLa upara tyAM huM ema kahIne sItA pote paNa vanavAsa gaI | hanumAnane paDachAye paDele dIThe. e paDachAyAnuM vA0 rA0 a sa 26-30. AkarSaNa karIne eNe hanumAnanI gatine rokI hatI. arayamAM jyAM jyAM gayAM tyAM tyAM rAmanI enA AkarSavAthI mAruti kheMcAI AvIne AnI sAthe mAnapAna pAmatI, rAmacaMdranA khAtAM vadhelAM moMmAM paDyo hato. paNa pote balADhaya hovAthI phaLa, mULa ane mRgamAMsa ja mAtra khAtI ane Ane mArI nAkhIne eNe pUrvavat gamana karyuM pitAnA mRdu zabdo vaDe rAmacaMdanA manane vanavAsanuM hatuM. / va0 rA0 sU0 sa0 1. duHkha na thavA detAM hameza AzvAsana ApatI. AgaLa sItavana bhAratavarSIya vanavizeSa. jatAM rAme gha kALa vanamAM vyatIta karIne paMcasItA svadhunInA cAra pravAho paikI pUrva dizA vaTImAM rahevA mAMDayuM. tevAmAM eka samaye rAvaNane taraphane pravAha te. e gaMdhamAdana parvata parathI prerele mArIca rAkSasa suvarNa mRganuM rUpa dhAraNa bhadrAzva dezamAM thaIne kSAra samudrane maLe che. karIne Avyo. ene joIne sItAnI IcchA thaI sItA (2) saptarSionA saMteSa sAru bhAgIrathIe ke AvA cAmaDAnI cALI sivaDAvI hoya te uttama, pitAnA sAta pravAha karyA temAM eka pravAha. eNe rAmacaMdrane kahetAM e dhanuSyabANa laI e A sapta pravAha te alakanaMdA nAmanI svadhunIne mRgane mAravA araNyamAM gayA. mRgane mAryo paNa je pravAha ApaNe rahIe chIe te tarapha vahe che A mAyAvI mRge maratAM maratAM beTI bUma pADI tenA samajavA. | bhA0 thI 6-48. ke lakSmaNa dhAje. rAmacaMdra bhayamAM che dhArI sItAe sItA (3) atharvavedanuM e nAmanuM upaniSada, lakSamaNane sahAya karavA mATe parANe parANe mokalyA. sItA (4) pUrva turkastAnanuM vArakaMda zahera jenA Ama sItA ekalI paDI eTale rAvaNane taka maLI. kinArA para AveluM che te yAkha nadI. eNe kapaDIne veza karIne sItAnuM haraNa karyuM sItA (5) videhavaMzIya sIradhvaja janakanI pAlita ane ene laMkA laI jaI potAnI azokavATikAkanyAsIradhvaja janakane A kanyA haLa vaDe cAsa pADatAM mAM rAkhI. khetaramAMthI maLI hatI. AgaLa jatAM ene vivAha azokavATikAmAM sItAnA rakSaNa sAru tema ja dazarathaputra rAmacaMdra joDe the hatA. nAnapaNamAM ja sItAne samajAvI, phesalAvI agara dhamakAvIne sItAne baLavAna dekhI sIradhvaje paNa karyuM hatuM pitAne vaza varte ema kare tene sAru rAvaNe ghaNuM ke enI pitAnI pAsenuM zaMkara bhagavAnanuM dhanuSya rAkSasIo rAkhI hatI. e rAkSasIo sItAne ghaNe toDI zake evAnI sAthe A kanyAne paraNAvavI. prakAre phosalAvatI, lAlaca ApatI, bivaDAvatI vinakartA rAkSasone mArI, vizvAmitrane yajJa ane dhamakAvatI, paNa sItA ekanI be na thatAM saMpUrNa karI, e RSinI sAthe rAma ane lakSamaNa potAnA pativratane vaLagI ja rahI hatI. sItA sIradhvaja janake sItAne svayaMvara AraMbhyo hatA badhAMnI avagaNanA karatI hatI. tyAM gayA hatA. tyAM AvelA rAjAothI dhanuSyabhaMga viditAtmA rAma, je mArA priya che temaNe mane na thaI zakatAM rAme sahajamAM ja enI paNacha tANIne tajI che, tyAre rAvaNane vaza paDelI huM, mArA kaTakA karI nAkhyA hatA. AthI sItAnuM rAmacaMdra prANane have tyAga karIza e ja rUDuM ! e ja sAthe lagna thayuM. lagna thayA pachI sItA adhyA sukhanuM mULa ane duHkhane aMta ANanAruM che !" AvI. paNa tyArabAda thaDe samaya pachI pitAnI jyAre sItAe rAkSasIo pratye A pramANe AjJAnusAra rAma vanamAM gayA. te vakhate sItAne kahyuM, tyAre keTalIka rAkSasIo atizaya krodhita thaI ayodhyAmAM rahevA rAme ghaNuM kahyuM, paNa jyAM Apa ane durAtmA rAvaNane te vAta vidita karavA deDI Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sItA 264 gaI. bhayaMkara dekhAvavALI A rAkSasIe rAvaNanI pAse jaI AvIne pAchI sItA pAse AvIne punaH ene naThAra ane kaThAra vacane kahevA lAgo, u anAye ! pApa nizcayavALI sIte! Aja ame sa` rAkSasIe hamaNAM ja tAruM mAMsa sukhethI khAIzuM.' A pramANe anArya rAkSasIe sItAne atizaya bivaDAvatI hatI tevAmAM trijaTA nAmanI eka vRddhA ane DAhI rAkSasI UMdhamAMthI AciMtI jAgI te khAlI : 'A cAMDAlaNIe ! tame tamArA ja zarIranuM bhakSaNa kare. paNa A janakarAyanI putrI ane dazaratharAyanI kuLavadhU sItAne qhAvAne tame sama nathI. Aje rAtre mane rAkSaseAneA nAza thAya ane AnA svAmInA udaya thAya evuM viparIta svapna AvyuM che.' A pramANe trijaTAe jyAre krodhAyamAna thayelI rAkSasIne kahyuM tyAre, te sarve` ghaNuM bhaya pAmI tharathara kaMpavA lAgI. pachI trijaTAne pUchyu': 'tame Aje rAtre kevuM svapna AvyuM te kahe.' rAkSasIonuM AvuM kahevu. sAMbhaLI trijaTA, rAtrIne aMte AvelA peAtAnA svapna saMbaMdhI vRttAnta kahevA lAgI : 'Aje jANe hAthIdAMtanA banAvelA ane sahasra dhADAothI joDelA vimAnamAM besIne rAma, peAtAnA bhAI lakSmaNa sAthe ahI AvyA. temaNe dhALAM puSpa ane vastra dhAraNa karyAM. hatAM. A sItAne zveta vastra dhAraNa karIne me sAgarathI vIMTaLAyelA himagiri jevA paryaMta para kheDelI dIThI ane jema tejasUmAM maLI jAya tema sItA rAmamAM maLI gaI. vaLI paryaMtanA jevA prauDha dehavALA tathA cAra dAMtavALA hAthI para, lakSmaNa sAthe rAmane beThelA meM dIThA. pachI sUnA sarakhA prakAzavALA ane peAtAnA tejathI jhaLahaLatA rAma ane lakSmaNu sItAnI pAse AvIne beThA. pachI jANe paryaMtanA agrabhAga AgaLa, AkAzamAM UbhelA tathA rAme pakaDI rAkhelA hAthInA skaMdha pradeza upara beThelI ane svAmInA kheALAmAMthI UThIne, caMdra--sUnuM hAtha vaDe mAna karatI haiAya tevI sItA sItAne meM joI hatI. pachI kumAra rAma ane lakSamaNu tathA vizAlAkSI sItA, je hAthI para beThAM hatAM te hastirAja cAlatA cAlatA laMkA para dhasI AvyA. teTalAmAM svapna badalAyuM ane keLA raMganA ATha baLado joDelA rathamAM mesI, dheALAM vastra tathA mALAe dhAraNa karI, rAma lakSmaNa sahita ahIM AvyAM, te pachI e satya parAkramavALA tathA naTavara rAmane, sItA tathA lakSmaNanI sAthe, sUnA sarakhA tejavALA divya puSpaka vimAnamAM besI uttara dizA bhaNI jatAM meM joyA. pachI jANe svapnamAM ja Aje meM rAvaNurAyane joyA, tenuM mAthuM kheADakuM hatuM, zarIre tela copaDeluM hatuM. rAtAM vastra tathA madyapAna karI te pramatta thayelA hatA. te jANe puSpaka vimAnamAMthI nIce paDatA hoya tevA jaNAyA. me tene joyA tyAre jANe kAI srIo tene ghasaDe che te tenu mAthu. maDeluM che, kALAM vastra paherelAM che te vaLI ra.tAM puSpa tathA zarIre rAtuM lepana karI, gadheDAthI joDelA rathamAM te beThelA che tevA lAgatA hatA, te khaDakhaDATa hasatA hatA, nAcatA hatA tathA tela pIteA hatA. evA Akula indriyAvALA ane khasI gayelA kALAvALA rAvaNane meM gadheDAnA rathamAM besI dakSiNa dizA bhaNI jatA hAya tema joyA che. vaLI punaH bhayathI meAhita thayelA rAvaNu rAjyane meM gadheDA parathI mAthA vagaranA ja nIce paDatA joyA. tyAMthI te mavihavaLa thayelA tathA sabhrAMta cittavALA thaI, bhayanA mAryAM gaDhaye ane nagna avasthAmAM game tema baste-lavatA, dudhavALA, dhAra ane naraka sarakhA kAdavanA khADAmAM paDayo ane temAM ja te DUkhI gayA. tyAMthI te dakSiNa dizA bhaNI gayA ane jaLa tathA kama trinAnA eka taLAvamAM peThe, te vakhate jANe, rAtAM vajra paherelI, kALI krAyalA jevI ane kradivathI kharaDAI gayelAM aMgavALI koI strI tene gaLe doraDu bAMdhI dakSiNa dizA bhaNI ghasaDI jatI hAya tema jaNAtuM hatu. mahAbaLavAna bhajju ne paNa AvI ja sthitimAM meM tyAM joyA hatA, rAvaNunA Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sItA sItA saghaLA putrone paNa maMDelA mAthAvALA ane tenA paDelA meM dIThA hatA. vaLI rAvaNane varAha para besIne, Idrajitane suvara para besIne ane kuMbhakarNane UMTa para besIne dakSiNa dizA prati jatA joyA hatA. mAtra ekalA vibhISaNane ja sapheda chatra oDhI cAra maMtrIonI sAthe AkAzamAM gamana karato joyo hato. tenI pAchaLa rAtAM vastra paherIne rAkSasone moTo samAja cAlatA hatA ane AgaLa vAjA vAgI rahyAM hatAM. vaLI haya, ratha, gaja sahita A laMkAne, meM bhAMgI gayelAM tAraNa sAthe samudramAM DUbatI joI che. vaLI tela pIne pramatta thayelI ane khaDakhaDATa hasatI rAkSasa rAjAnI save rANIone meM bhasma thaI gayelI laMkAmAM moTe svare, hAya nAtha, hAya nAtha ! ema pikAra zrAddha karatI sAMbhaLI ane kuMbhakarNAdi rAkSasa sudhdhAMne ratAM vastra paherI gomayanA khADAmAM paDatA joyA hatA. he rAkSasIo! tame have dUra khaso ane juo ke, rAma sItAne maLe che ke nahIM. jo tame ene paDaze te, parama parAkramI rAma, tamane ane saghaLA rAkSasone mArI nAkhaze, kAraNa ke pitAnI pyArI ane mAnItI, vaLI vanamAM sAthe AvelI sItAne tame A pramANe tiraskAra karo cho tathA pIDe che te, te sAMkhI raheze nahi. mATe tame have phUra vacana kahevAM mUkI gho ane enuM sAMtvana kare. mAruM kahevuM mAne to ApaNe badhA vaidehInI prArthanA karIe ke, te ApaNe badhAM pApa kSamA kare. A dukhita thayelI sItAnA saMbaMdhamAM mane AvuM svapna AMdhyuM tethI huM mAnuM chuM ke, e aneka duHkhathI mukta thaze ane uttama sukhane pAmaze. he rAkSasIo! tame A sItAne pIDI che, chatAM ene prArthanA kare ane ene kaThora vacane kahevAM mUkI de, kAraNa ke rAmanI taraphathI have rAkSasone dAruNa bhaya AvI paDayuM che, ema nakkI mAnajo. he rAkSasIo! tame page paDI, janakAtmajAne prasanna karaze te te AvA bhayathI ApaNuM rakSaNa karavAne 34 mATe samartha che. vaLI A vizAlAkSI sItAnAM aMgomAM virUpatAnuM eka sUkSma cihna paNa mane dekhAtuM nathI. hAlanI sthitimAM snAnAdi rahita hovAthI ja tenI kAntimAM A ja rAtamAM phera thayela che - e rUpI tene duHkha che, bIjuM nathI. duHkha khamavAne mATe agya A sItAne meM aMtarikSamAM beThelI joI, tethI mane ema lAge che ke, have enI arthasiddhi pAse che; ane rAkSasarAja rAvaNane nAza ane rAmane jaya e paNa pAse ja Avela che. A sItAnuM have priya thayeluM ApaNe thoDA kALamAM sAMbhaLIzuM; tenAM mane zukana thAya che. juo te kharI, enuM kamaLapatra jevuM vizALa vAma netra pharake che ane A catura strIne pulakita thayelo DAbo hAtha paNa jarA jarA pharake che. vaLI hastinI sUMDha jevI enI vAma jadhA pharake che, te dekhADe che ke rAma have samIpamAM ja AvyA che. vaLI A zAkhAomAM beThelAM pakSI, vAraMvAra sAMtvanA kare evA zabda kare che ane tenI zubha sUcavatI vANI tathA harSa ApaNane preraNuM karatAM hoya ke sItAne pIDo nahi ema lAge che.' trijaTAnA Ama bolavAthI svAmIne vijaya thaze ema jANI, harSa pAmelI tathA jarA lajavAtI sItA mRdu svare bolI ke je e vAta sAcI haze te huM tame sarvanuM rakSaNa karIza." badhI rAkSasIonI uparI trijaTA rAkSasI sItAnI saMbhALa letI, dhIraja ApatI ane vakhatovakhata rAmanA samAcAra paNa kahetI. rAkSasIo sItAne eTaluM satAvatI ke sItAe eka vakhata e dukhe pate gaLe phAMso khAI marI javAne prayatna karyo hateA. subhAge te ja vakhate sItAnI zodhane arthe gayele hanumAna ene patto meLavIne azokavATikAmAM Avela te jhADa upara saMtAIne badhuM jote hato. teNe sItAne AtmahatyA karatAM dekhIne pitAnI pAsenI rAmacaMdranI vIMTI tenI AgaLa nAkhI. sItAe vIMTI oLakhI ane Azcaryacakita thaI Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sItA 26 sItA jotI hatI tevAmAM hanumAna mAnapurasara enI AgaLa chatA thayA. eNe rAmanA sukhazAtAnA samAcAra kahIne sotAne dhaNuM AzvAsana ApyuM. huM pAchA paheAMcyA ke senA laIne rAmacaMdra ahI AvI duSTa rAvaNane mArI tamane pAchA apeAdhyA laI jaIzuM, evAM evAM vacaneAthI sAMtvana pAmI sItAe prANatyAga karavAne vicAra tajI dIdheA, ja thayA haze. temAM mAtra vidhine ja doSa che, mAre nathI, ane temAM mArI leza paNu icchA hatI tema mAtA mA. paNa mAruM hRdaya, je mAre svAdhIna che, te teA niraMtara tamAru ja raTaNa karatu hatuM; paraMtu mAruM. aMga je mAre svAdhIna nahi, tene mATe huM anAtha, jene nAtha svAmI pAse nahi evI, zuM karI zakuM' ? huM mAnada ! ApaNA parasparane anurAga eka ja samayathI vRddhi pAmele che ane mAre ATalA dI sahavAsa thayA chatAM, teTalAthI paNa jo tame mArI parIkSA karI na heAya te tamArA AvA avizvAsane lIdhe hu* mUelI ja chuM. mArutinA bhALa laIne gayA pachI rAma vAnarasenA laine laMkA para caDhA. samudra para emaNe setu bASyA ane vAnarasenA laMkAnA saveLAcaLa parvata para caDIne UtarI rAvaNanI sAthe yuddha thatAM saripAra rAvaNu haNAyA. rAmacaMdranI AjJAthI sItAne abhyaMgasnAna karAvI pAlakhImAM besADI senAmAM ANo. sItAne jovAne TALA vaLelA vAnarAdine dUra kADhI mUkatAM vibhISaNane joIne rAme AjJA karI ke sItAne paDadA DrAya nahi. A badhAM mArAM svajana che, temanI AgaLa khullAM AvatAM sItAne bAdha nathI ane badhA bhale sItAne nihALe. rAmanI AvI AjJa. thatAM ja svAmInI AjJAne anusaranArI sItA lAjane lIdhe sakreca pAmatI satI pAlakhImAMthI nIce UtarI rAmanI AgaLa AvI, rAme sItA prati niSThura vacane kahyAM ane badhAMnA dekhatAM enA tyAga karyAM. sItAne AthI pArAvAra zAka thayA ane aneka vAtA karIne kahyuM ke huM zUra! koI sAmAnya manuSya paNa peAtAnI strIne na kahe tevAM, zrAtrane vyathA upannave tevAM vacana tame mane zA mATe saMbhaLAvA che? huM ApanA seAgana khAIne kahuM chu ke he nAtha, tame mane jevI dhArA che tevI huM nathI ja. tame mArAM sata caritrathA vicAra karI jue ane mArA upara vizvAsa rAkheA. tame sAmAnya strInA caritra uparathI AkhI srIjAtane mATe zaMkA kema lAve che ? tame jo mArI kharekharI parIkSA karI ja heAya to mArA prahinI za'kAno tyAga karo. he prabhu ! mane rAvaNunA 'he zUra ! tame jyAre hanumAnane sa MdezA kahevA mekaklyA tyAre huM tArA svIkAra karavAnA nathI" evu" kema mhAvyu. nahi ? kahAvyu` heAta tA te sAMbhaLI tAyelI evI hu` tarata ja mArA prANa kADhI nAkhata. ema thAta teA tamArA jIvitane saMzayamAM nAkhI yuddha karavAnA vRthA parizramamAM tamAre na paDavu paData, tamArAM A badhAM svajanate ane sahunAne yuddhanA niSphaLa kaleza veThavA paDayA te na veThavA paData. huM naravyAghra ! tame mAtra krodhane vaza thaIne, prAkRta manuSya peThe, sAmAnya strIne a`ge je vicAra bAMdhA tevA vicAra mAre mATe bAMdhyA che; paNu sAdhAraNa strIonA jevI mane gaNavI e Apane yeAgya nathI. mAruM 'vaidehI' nAma huM janakanI putrI chuM mATe paDayuM nathI. huM yajJabhUmimAMthI utpanna thaI chuM tene lIdhe paDayuM che. he vratatta ! tame A pramANe mArA tyAga karatAM mAna ApavA yogya mArA pAtivratane paNa lekhavyuM nathI, e vismayakAraka che! tame bAlyAvasthAmAM mAruM pANigrahaNa karyuM. tene paNa tame pramANa karyuM" nathI ! mArI ApanA pratyenI bhakti ane mAruM zIla e saghaLAMne mAthe Ape Aja pANI pheravyuM che. hAva !' sItAne Ama kalpAMta karatI joIne zatruonA vIrene haNanAra lakSamaNu krodhayukta thaI rAmanA sAmu joI rahyA. pachI rAmanI AkRti parathI rAmane aMgane sparza thayA haze te te mAru na cAlatAM Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sItA sIravaja aMtargata vicAra samajAya. ethI tarata ja eNe suvarNanA alaMkAravALI, raktavasana vibhUSitA, suMdara rAmanI AjJAthI eka citA khaDakI. A prasaMge kezakalApavALI, agnimAM praveza karyA chatAM paNa pralayakALanA yama sarakhA rAmane samajAvavA ke temane jenAM AbharaNu, alaMkAra ane pupe plAna be vacana kahevAnI koI paNa AptajananI chAtI thayAM nathI evI, pUrve hatuM tevA ja rUpavALI, cAlI nahi. citA taiyAra thaI. pachI sItAe sarvAMgasuMdara ane stuti karavA yugya sItAne nIce mukha karI beThelA rAmanI pradakSiNA karI ane pitAne svahaste rAmane ApI ane kahyuM: "rAdhava! citAnI pAse jaIne UbhI rahI. sarva deva ane huM AjJA karuM chuM ke 5.parahita, zuddhabhAvavALI brAhmaNane praNAma karyA bAda eve hAtha joDIne ane Adivata zuddha janakaputrIne svIkAra kare.' agninI prArthanA karI : "agnideva ! mahArAjA ! the DIvAra stabdha rahIne rAme kahyuM ke agnideva! ke huM zuddha caritravALI chuM, chatAM rAma mane A zubha lakSaNavatI sItA bahu kALa parvata dUSita lekhave che. he deva, je mAruM caritra zuddha rAvaNanA aMtaHpuramAM rahelI hovAthI leke tenI heya te mane kiMcita paNa pIDA thaya vagara zuddhine mATe zaMkA lAve tethI ja A pramANe Apa mAruM sarvathA rakSaNa karajo. he deva ! mAruM karavAnI meM AjJA ApI che. je A pramANe zuddhi hRdaya sarvadA rAmanAmAM ja rahyuM che ane raheze, na karI hatI te prajAjana ema kaheta ke A dazakadApi temano tyAga karaze nahi. e vAta jo satya rathane putra rAma, kAmI ane mUrkha che. bAkI huM heya te he sarva sAkSI agnideva ! Apa mAruM te jANuM ja chuM ke e janakaputrI ananya hadayarakSaNa karajo.' vALI ane mArAmAM ja anurakta che. mane sItAne A pramANe kahI agninI pradakSiNA karI leza grahaNa karavAnI tamArI AjJA huM mAnasahita mAthe mAtra paNa zaMkA vagara sItAe bedhaDaka temAM praveza caDhAvuM chuM. pachI rAme sItAne aMgIkAra karyo. karyo. AbAla vRddha tamAmanI tyAM ThaTha bharAI hatI. - tyAra pachI sItA sahavartamAna rAma ayodhyAmAM temaNe saghaLAMe maithilIne, dIptimAna agnimAM padhAryA. ayodhyAmAM sukhe rAjya karatA hatA tevAmAM praveza karatI joI. jyAre sItAe agnimAM praveza ghaNuM saikA bAda sItAe garbha dhAraNa karyo. karyo tyAre vAnare ane rAkSasomAM hAhAkAra thaI e ayodhyAnA keI dhobIe sItA saMbaMdhe niMdA rahyo. emane kelAhala daze dizAmAM vyAptamAna karI. A vAta rAmacaMdrane kAne AvatAM rAme sItAthaye. cAre bAjuthI rAmane mATe sarva yAtadhA ne tyAga karI ene vanamAM ekalI dIdhI. bolatA hatA. AgaLa jatAM sItA vA9mIki RSinA AzramamAM A badhuM joI ane pitAne mATe belAtAM rahetI hatI tyAM ene lava ane kuza nAme be vacana sAMbhaLI rAmane kheda thayuM. temanAM nayano putra nuM yugala prasavuM. vAlmIkie hajAro lekenI azru pUrNa thaI gayAM. pachI kubera, pitRo sahita sannidha divya karIne sItAnAM zuddhAcaraNa ane yama, indra, varuNa, zrI zaMkara bhagavAna ane brahmAdi pativrata sAbita karI ane putra sahita rAmane devo divya vimAnamAM besIne tyAM AvatA jaNAyA. svAdhIna karI, RSi pate potAne Azrame pAchA rAme UbhA thaI temane hAtha joDyA, sakaLa devoe gayA. ahIM sItA ekAeka bhU mamAM samAI rAmanI sItA pavitra che ema kahyuM. pitAmahanAM AvAsananAM vacane rAma sAMbhaLI rahyA nathI, eTalAmAM sIravaja videhavaMzIya hRsvaromA nAmanA janaka sAkSAta agnideva sItAne khoLAmAM laIne bahAra rAjAnA be putromAM moTA putra. enA nAnA bhAInuM AvyA. UgatA sUryanA samAna kAMtivALI, zuddha nAma kuzadhvaja hatuM. sIradhvajane sumedhA nAmanI Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siravaja 268 sukamAra >> hatI. e pote mithilAmAM ane kuzadhvaja vizvAmitranuM AvuM bhASaNa sAMbhaLI rAjAe sAMkAsyAmAM rAja karatA hatA. (3. sudhanvA zabda kahyuM ke, je rAmacaMdra mAhezacApano bhaMga karaze te juo.) eka samaye enA rAjavamAM jamIna kheDatAM huM mArI sItA ene paraNAvIza. seMkaDo sevakane eka kheDUtanA haLamAM eka peTI bharAI. eNe e AjJA karIne zrI zaMkara dhanuSyane sabhAmAM maMgAvyuM. peTI jaIne rAjAne ApI. e peTI ughADIne jotAM ANIne rAmanI AgaLa mUkayuM. rAme ramata mAtramAM soradhvajane emAM eka kanyA jaNAI. haLathI paDelA dhanuSya UMcakaryuM, caDAvI ane te kheMcIne tene cAsane saMskRtamAM "sItA' kahe che. e sItA uparathI bhaMga karyo. e kanyAnuM nAma sItA pADayuM. kemake e sItAmAMthI dhanuSyabhaMga thatAM ja janake patra lakhIne ayodhyAthI maLI AvI hatI. sIravajane putra saMtati mULa dazarathane vivAha sAru teDAvyA. | vA0 rAtre ja nahotI. mAtra eka aurasa kanyA milA bA0 sa0 670 janakane patra vAMcIne dazarathane nAme hatI. dha ja harSa thayuM. pachI tarata ja potAnI saghaLI thoDAM ja varSamAM sItA kanyA umaralAyaka raNue, bharata, zatruna, vasiSThAdi brAhmaNone thaI. sIradhvaje pratijJA karI ke mArA gharamAM zrI laIne senA sahavartamAna keTalAka maMtrIo sAthe laIne tenA sahavatta mAne keTalAka ma? zaMkara bhagavAnanuM dhanuSya che. tene bhaMga karanArane mithilA AvyA. soradhvaja janaka temane sAmaiye ja huM A kanyA ApIza. Ama pratijJA karIne gaye ane ghaNA ja sanmAna sAthe temane nagaramAM eNe dezadezAvara patre lakhAvI svayaMvaranI taiyArI lAvIne utAryA. | vA0 ra0 A0 sa. 68-69 karI. saghaLA rAjAo ane sanmAnita brahmarSio sukanyA sUryavaMzIya zaryAti rAjAnI kanyA ane tyAM ekaThA thayA. dazaratha rAjAne paNa nimaMtraNa cyavana bhArgavanI strI. ene pragati nAme putra hato ! gayuM hatuM paNa e pote AvyA nahotA, kAraNa bhAra0 A0 8-1, rAma ane lakSamaNa bane kumArone vizvAmitra RSi sukanyA (2) maMkaNuka RSinI mAtA yajJarakSA sAru laI gayA hatA, tethI emanuM mana sukarmA samavaMzI yadukuLatpanna zvaphalaka rAjAne putra. svastha nahatuM. vizvAmitra mithilA gayA hatA. surmA (2) devasAvarNi mavaMtaramAM thanArA temanI joDe rAma ane lakSamaNa mithilA gayA. bIjA devomAMnA eka prakAranA deva. RSienI peThe janaka vizvAmitrane sAthe gaye. sukarmA (3) yudhiSThiranI sabhAne eka kSatriya. | temane nagaramAM ANI pUjA karyA bAda eNe RSine bhAra0 0 4-33. pUchyuM ke A bALake kenA putra che? vizvAmitre sukAlI pitagaNunI eka jAtino pitara. e kahyuM ke e dazaratha rAjAnA putra che ane huM rAja vasiSTha aSine patra hoI zUdra jatine pitara che. pAsethI mArA yajJanA rakSaNa sAru emane mAgI sakuMDaLa dhRtarASTrane se putromAM eka | bhA20 gayo hato. emaNe tATakA rAkSasane mArI, subAhune A0 68-98. paNa vadha karyo ane mAre saMpUrNa karAvyuM. amAra sapavizeSa. | bhA20 0 57-8. pachI huM emane ayodhyA pahoMcADavAnI peravImAM hato sukumAra (2) pulinda nagarane rAja. rAjasUya teTalAmAM tAre patra AvyuM. zrI zaMkara bhagavAnanuM digvijaya yAtrAmAM bhImasene ene harAvyuM hatuM. | dhanuSya kevuMka che e jANavAnI emane jijJAsA che, bhAra0 sa. 3ra-4. e jANuM emane huM mArI sAthe laI Avyo chuM. sukumAra (2) matsyadezanI pAse rahenAre koI eka rastAmAM AvatAM emaNe ahalyAne uddhAra karyo. kSatriya. rAjasUya digvijayamAM sahadeve ene jItyo vA0 rA0 bA0 0 51-65. hatA. | bhA20 sa0 30-10. Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sugrIva sukumAra 26 sukumAra (4) semavaMzI Ayu rAjAnA putra kSatra- sukha svAyaMbhuva manvataramAMnA dharmaRSine tenI zAMti vRdhanA kAzya nAmanA pautranA vaMzanA dhRSTaketu nAmanI strIne peTa thayela putra. rAjAne putra. ene putra te vIti hetra. sukhInaLa somavaMzI purukutpana pAMDava vaMzanA sukumArI zaktimAna parvatamAMthI nIkaLelI bhAratavarSIya nRcakSu rAjAne putra ane putra te pariplava rAjA. nadIvizeSa. sukhIbaLa sukhInaLa rAjAne purANamAM A nAme sukumArI (2) samavaMzI parIkSita putra bhImasenanI kahyo che. bhAryA. ene parizravA, yamAhu, pratApa vagere putro sugata buddha ane tenA matAnuyAyIo. hatA. | bhA20 A0 63-46. sugati RSabhadeva vaMzanA gaya rAjAne putra. sukumArI (3) sAMjayanI putrI ane nAradanI strI sugati (2) haMsavaja rAjAne pradhAna. bhAra0 zAM28-40. sugandra eka yAdavavizeSa. | bhAga 10-82-6. sukata cAkSuSa manvataramAMno eka prajApati. sugaMdhA apsarAvizeSa, bhAra0 Adi13ra-45 sakata (2) uttAnapAda vaMzanA pRthu rAjAne sugrIva zaMbha ane nizuMbha nAmanA asUrone dUta. vijitAzvAdika pAMca putro hatA temAMnA ekanuM ene asurarAje pitAne varavAnuM kaheNa laIne devI bIju nAma. pAse mokalyA hatA. | devI bhAga 40 5-8023. sukata (3) brahmasAvarNi mavaMtaramAM thanArA saptarSi sugrIva (2) zrIkRSNanA rathanA cAra a naukI emAMne eka kaSi. ekanuM nAma. | bhAra0 10 20-13; azva saketana somavaMzI Ayuputra kSatravRhanA kAzya nAmanA 118-56. pautranA vaMzamAMnA sanatha rAjAne putra. ene putra sugrIva () akSarAjA nAmanA vAnaranA be putrate dharma ketu . mAMne nAne putra. e pite vAli nAmanA enA suketu videhavaMzIya naMdivardhana janakane putra. ene bhAIthI nA hatA. e sUryanA vIryathI jo putra te devarAta janaka. hatA. e pate eka parAkramI hatA, paNa enA suketu (2) tATakA rAkSasIne pitA. e yakSa hatA. bhAI vAli jeTalo nahi. ghaNu kALa sudhI banne suketu (3) rAmanA pradhAna sujJanA putra mAne eka bhAIomAM saMpa ane heta rahyuM hatuM. eka mAyAvI (kazyapa zabda juo.) rAkSasanI sAthenA yuddha prasaMgane aMge bane suketu (4) bhAratanA yuddhamAM pAMDava pakSanA citraketu "bhAIomAM ghaNe ja vikhavAda thaI paDaze. eTale rAjane putra. ene kRpAcAryo mAryo hato. te bhAra sudhI ke vAlie sugrIvane kiSkidhAmAMthI dezavaTo karNa0 a0 54; Adi 201-9. daI dIdhe. sugrIve pitAnA hanumAnAdi saciva suketu (5) pAMDavapakSanA zizupAlanA putromAMne eka. vagere sahita RSyamUka parvata upara rahevA mAMDayuM. ene droNAcAryo mAryo hato. | bhAra0 ka. 3-32, sukeza vighukeza rAkSasane sAla kaTakaTAne peTe thayela eka samaye RSyamUka parvata para pate rahete putra. e rudragaNu thayA hatA./vArA uttara0 sa0 4. hatA tyAM rAma ane lakSamaNane AvatA dIThA. A sukezI apsarAvizeSa./ bhAraanu. 50-48. bane dhanurdhara koNa haze, vAlinA mokalyA te sukezI (2) gAndhArarAjanI kanyA ane zrIkRSNanI nahi AvyA hoya, e vahema paDavAthI eNe bhAryA. | bhAra saha pa7-26. mArutine emanI pAse mokalyA. mAruti emanI sukSatra kesaladezAdhipatine putra, kSatriya. | bhAra pAse gayo ane emanI sAthe mIThAM vacano vaDe do23-58. saMvAda karIne temane sugrIvanI pAse teDI lAvyA. mAMnA nAma Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sugrIva 272. sugrIva sugrIva ane rAme agninI sanidha paraspara sakhya laDavA bolAva, eTale huM ene mArIza. A karavAnA kevA karyA. (hanumAna zabda juo.) mitrI uparathI sugrIva pharI yuddha karavA gaye. eNe moTI thayA pachI sugrIve rAvaNa haraNa karI ja hatA gajana karIne vAline laDavA teDa. | vA0 ra0 tyAre sItAe vAnaramAM pheMkelAM vastrAbhUSaNa kikiM. sa. 12, rAmane batAvyAM ne sItAnAM vastro ja che ema sugrIvanI garjanA sAMbhaLI vAli tatkAla nagarI 'rAmane khAtarI thaI. pachI rAme sugrIvane pUchayuM ke bahAra laDhavA cAle. e joIne enI strI tArAtArA bhAI vAlinI sAthe vaimanasya thavAnuM kAraNa e kahyuM ke Aje tame yuddha karavA jaze nahi. zuM ? A uparathI sUjhave bane bhAIonI mane lAge che ke sugrIva koInI sahAya laIne takarAra ane yuddhanI saghaLI hakIkata kahI. / vA0 Avyo che. cheka gaI kAle te kacaraghANa thaI ra0 kiSThi0 sa. 8. * sugrIve vAlinuM parAkrama javAthI nAsI gayo hato, chatAM Aje ja laDavA kevuM che e jaNAvavA duMdubhi rAkSasanI sAthe tene Ave che, te kaI baLavAnanA Azraya vagara hoya thayelA yuddhanuM varNana karyuM. / vA0 rA. kikiM. nahi. have tame sugrIvane bolAvIne pahelAMnI peThe sa0 11.0 chevaTe vAtacItamAM sugrIvane khAtarI ene yuvarAjapade sthApe, ane svastha raho. vAlithaI ke rAma vAlinA karatAM adhika parapakramI che. e kahyuM ke Aje to have e mane yuddha karavA rAmanI salAhathI pachI sugrIva vAli sAthe yuddha belAve che, eTale mAre gayA vagara cAle ja nahi. karavA gaye ane ene kikiMdhAnI bahAra laDavA tuM strI-svabhAva pramANe amathI bIe che. phikara bolAvyo. banne bhAIonuM ghora yuddha thayuM. karIza nahi. ene harAvIne huM A Avyo. pitAnI rAme vAline mAryo nahi, eTale sugrIve khUba mArA strI prati Ama kaDI vAli vAnara sugrIva sAthe khAdhe. enuM zarIra jarjarita thaI javAthI e saMgrAma sAru nagarI bahAra Avyo. yuddha thatAM nAsI RSyamUka parvata para Avato rahyo. vAli rAmanAM bANuthI vAli marAya. (2. vAlI zabda pitAnA nagaramAM pAcho gayo. juo.) sugrIve rAmane kahyuM ke huM kevaLa tArA ja vAli marAye; enI audava daihika kriyA thaI Azraya para jhajhUmI vAlinI joDe yuddha karavA gayo gaI; pachI rAme lakSamaNane hAthe sugrIvane gAdI chatAM, mane vacana ApyA pramANe te vAline upara besADayo, aMgadane yuvarAja nImyo. pachI mA kema nahi? je tArA manamAM vAline hAthe pite comAsuM pUruM thAya tyAM sudhI lakSmaNanI sAthe mane marAvavAnuM hoya te tuM ja pote mane kema prasavaNa nAsnA parvata para rahyA. sugrIvane gAdI mArI nAkhato nathI ? sugrIvanI AvI dInavANI maLatAM ja eNe te cAra mahinA yatheccha viSayasukha sAMbhaLI rAme kahyuM ke, "he sugrIva! tuM tArA manamAM bhogavavAmAM gALyA. eka vakhata mArutie ene AvA vicAra lAvIza nahi. vAta ema hatI ke saMbhAyuM ke rAme potAnI pratijJA pramANe tArI jyAre tame be bhAI yuddha karatA hatA te vakhate gAdI ane tArI strI tane meLavI pI, paNa tuM tuM ane vAli mane eka sarakhA ja jaNAyA. mArA tArA vacana ApyA pramANe sItAnI zodhane mATe manamAM zaMkA pedA thaI ke jo vAli dhArIne kahyuM karatA nathI e zuM ? ethI vinAza thaze. bANa mAruM ane bhUlathI sugrIvane ja mArI besAya hanumAnanAM A vacana sAMbhaLI sugrIvanI sUdha ThekANe te ! ema dhArI meM bANa mAryuM nahi. have huM tArA AvI ane eNe mArutine kahyuM ke mane te yAda zarIra para kaMIka nizAnI karuM chuM, jethI vAline karAvyuM te ThIka thayuM. have pRthvI paranA saghaLA badale tane mArI besAya nahi. ane have tuMja vAline vAnare eka pakhavADiyAmAM kikiMdhAmAM ekaThA thAya Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sugrIvI 27 surachIyA kanyA. ema badhe patra lakha. je nahi Ave ke zikSAne sugrIva aMgadane kiSkidhAnI gAdI para besADI pAtra thaze ema jaNAvaje. mArutie sugrIvanI AjJA pate rAmacaMdranI sAthe ja svadhAma gayo. (3. rAma mujaba badhA vAnarone patra lakhyAthI paMdara divasanI zabda juo). aMdara te keTayAvadhi vAnara kikiMdhAmAM ekaThA sugrIvI tAmrAne kazyapa vaDe thayelI kanyAmAMnI eka thaI gayA. | vAha rA0 kakiSkisa. 29 kiSkidhAmAM vastusthiti AvI hatI. ahIM suSa mAdrI putra nakuLa pAMDavanA zaMkhanuM nAma. / prasavaNa parvata upara rAmacandra cAra mahinA rahyA. bhAra0 bho 0 25-16 e samaya daramyAna sugrIva temane ekeya vAra maLavA sucandra prAdhAne peTe janmelA devagAMdharvamAne eka. / dharAdharI AvyuM nahi. A uparathI sugrIva sItA. bhAra0 sA 0 6-47 nI zodha saMbaMdhI vAta bhUlI ja gayo che dhArI sUcandra (2) siMhikAnA cAra putre mane eka asara./ temaNe umaNane suprIva pAse mokalyo. | vAha bhAra0 sA0 66-31. rA. kikiM0 sa320 lakSamaNane krodhabharyo Avelo sucandra (3) sUryavaMzI diSTakuLanA hemacandra rAjAne joIne vAnare bhayabhIta thaI gayA. temaNe lakSamaNa putra. enA putranuM nAma dhUmrAkSa. AvyAnA samAcAra aMgadane tarata jaNAvyA. sucandra (4) e nAmane eka yAdavavizeSa, aMgada AgaLa thaIne tyAM Avyo. lakSmaNane sucahna bhAgIrathInA sapta pravAha pikIne eka pravAha. vaMdana karyuM. agaMda lakSamaNa sAthe vAta karato hato kaI kaI ThekANe ene jaMbu nadI kahI che ema teTalAmAM ja mArutie jAhera karyuM ke keTayAvadhi jaNAya che. vAnare temanI kAryasiddhine mATe hAjara che, sucAru somavaMzIya dhRtarASTrane eka putra | bhAra0 ema jaNAvIne tene ghaNuM sanmAnapUrvaka rAjamaMdire bhI0 79-22 laI gayo. mArutinAM vacana sAMbhaLIne lakSamaNane sucitta tAmravaja rAjanuM nAmAntara, ene sucitra kepa zame. eTalAmAM jasugrIva jAte AvyA paNa kahyo che. ane teNe lakSamaNane ghaNe satkAra karyo. pachI sucatti tagaDanI saMjJAvALI aMgirAkuLane eka sugrIva, mAruti ane keTalAka vAnarene laIne RSi. rAmanAM darzana karavA gayo. | vA0 rA0 kiSkio sucitra somavaMzIya dhRtarASTrane eka putra. | bhAra sa0 34-38. . bhI 079-22 rAmacandrane maLI AvyA pachI suprIve tarata ja sucitra (2) pAMDava pakSane eka paMcALa kSatriya. vAnarene sItAnI zodha sAru mokalyA. teomAMthI ene droNAcAryo mAryo hato. | bhAre dro0 21aMgadanI AgevAnI nIce mAruti vagere keTalAka dara enA putra citravarmAne paNa droNe ja mAryo dakSiNamAM gayA. temAMthI hanumAne sItAnI kheLa hato. bhAra0 ka. 3-27. kADhI. (hanumAna zabda juo.) sucitra (3) tAmradhvaja rAjAnuM nAmAntaramAruti sItAnI khoLa kADhIne AvyA pachI sucirA zvaphalaka yAdavane tera putronI pachI vAnarasenA sahita setu bAMdhI tenA para thaIne laMkA janmelI kanyA. gayA. yuddhamAM saparivAra rAvaNane mAryo. pachI sItA sucetA mRtsamadane putra. varcA nAmane RSi ene sahavartamAna ayodhyA padhAryA ane tyAM agiyAra putra hato. hajAra varSa paryata rAjya karIne pachI svadhAma surachatrI paMjAbamAMnI satalaja nadI. padhAryA. rAmacaMdra svadhAma jatA hatA te vakhate suchAyA thuvaputra ziSTanI strI. ene kRpa, ripaMjaya, Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sujana ra7ra sudarzana vRta ane vRka ema cAra putro hatA. sutIrtha bhAratavarSIya tIrthavizeSa. | bhAra0 10 sujana bAra bhArgava devomAMne eka. 81-54. sajanya bAra bhArgava devomAMne eka.. sutIkSaNa eka brahmarSi. e agamya RSine ziSya sujaya pAMDavonA azvamedhamAM sahAya karanAra eka hatA. rAmacandra enA AzramamAM keTalAka kALa, yAdava | jaimi0 a0 13. rahyA hatA. sujAta somavaMzI dhRtarASTrane eka putra / bhAra0 sutejana bhAratanA yuddhamAM pAMDava pakSane eka rAjA, za0 25-5 bhA20 dro0 158, sujAtavaka eka RSi. sutejA sUryavaMzI ikSavAkukuLanA harizcaMdravaMzanA sudeva sujAta jAtivizeSa. | bhAra0 sa. 78-92 rAjAnA be putromAMne nA putra. sujAtA udAlaka RSinI kanyA, kahela RSinI bhAryA sutrAmAM devasAva imavaMtaramAM devavizeSa. ane aSTAvakranI mAtA. suMda upasuMdane bhAI. (saMdepasuMda zabda juo.) sajAteya vizvAmitrakuLane eka RSi suMda (2) tATakA rAkSasIne pati. ene subAhu ane ajayeSTha morya kuLanA agnimitrane putra. | bhAga 12 mArIca nAme be putro hatA. 1-16 sudaridra pAMcALa nagarane eka brAhmaNa, dhRtimAna, sujaya mahAbhAratanA yuddhamAM duryodhana pakSane eka tattvadaza, tatsaka ane vidyAcandra e cArane rAja. | bhA20 ka30 27 pitA. (pitRvata zabda juo.). sutanuM vasudevanI strIomAMno eka suMdarI narmadA gAMdharvanI traNa kanyAmAMnI eka ane sutanuM (2) apUranI strIo pachI eka. AhakanI mAlyavAna rAkSasanI strI. putrI | bhAra0 sa14-34 suMdarikA bhAratavarSIya tIrtha. sutapasa sAvaNi mavaMtaramAM thanArA deva paikI eka. sudarzana viSNunA cakranuM nAma. sutapA eka prajApati. e ja janmAktare kRSNa - sudarzana (2) RSabhadevanA moTA putra bharata vaDe pitA vasudeva thaI jamyo hate. paMcajanIne thayelA pAMca putromAMne trIjo putra. sutapa (2) sUryavaMzI ikvAkukuLanA aMtarikSa sudazana () jaMbudvIpanuM bIju nAma. | bhAra0 rAjAnA traNa putromAMne pahelo. eno putra te bhI. sa0 5. samitrajita sudarzana (4) bhAratavaSaya eka sarevara | vA0 rA. sutaSA (3) somava zI anukutpanna hema athavA kiSki. sa40. sena rAjAno putra. ene putra te balirAjA. sudarzana (5) bhAratavarSIya eka sAmAnya parvata. | sutala sapta pAtALamAMnuM trIju pAtALa. / bhAga- vA. rA. kiSThi0 sa0 43. 5 kaM0 0 24 sudarzana (6) e nAmane eka vidyAdhara. eka vakhata sutazravA eka brahmarSi. eNe aMgirA RSinI hAMsI karI tethI RSie sutasema pAMDava bhImasenatho draupadIne thayelo putra. ene zANe, ke jA tuM sarpa thaIza. Ama zApane ' mahAbhAratanA yuddhamAM ene zakuninI sAthe saMgrAma lIdhe e aMbikAvanamAM ajagara thaIne paDyo. thayo hato. e rAtre taMbumAM sUto hato tyAM gokuLamAMthI eka vakhata naMda badhA govALo vagerene azvatthAmAne hAthe mAryo gayo hato. | bhAra laIne yAtrA karavA gayA hatA, temane A ajagare sau0 8-62. traNanI saMjJAvALA zratasena e ja. ganyA. kRSaNe ene mArI ene uddhAra karI naMdane sutAra anuzAlava rAjAno pradhAna choDAvyA hatA. / bhAga dazama skaM0 sa0 34. Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudarzana 273 sudarzana sudazana (7) candramaMDaLa; candra jene adhipati che rAjAnI daSTie paDyo. atithie rAjAnuM temAM AvelA dvIpa / bhAra0 thI 5-16. mana jevAne ene kahyuM ke he rAja! ame sudAna (8) ivAkuvaMzane duryodhanano putrI jaNAMe ghaNuM niMghakarma karyuM che. mATe tuM mane sajA sudarzanAne agnithI janmela putra. enI strInuM nAma kara. rAjA kaheH Apa evuM bolazo nahi. e oghavatI hatuM. A oghavatI nRgavaMzanA AdhavAna strI ApanI dAsI che. huM Apane AjJAdhAraka rAjanI kanyA hatI. | bhAra- anu. 2-para, sevaka chuM. mArA AvavAthI ApanI tRptimAM kazI A rAjAnI atithio uparanI mamatAnI nyUnatA AvI hoya to Apa ja mane saja kare. parAkASThA hatI. eNe pitAnI strIne kahI mUkyuM A sAMbhaLIne mRtyudeve saMtuSTa thaIne pitAnuM hatuM ke huM atithine kadI paNa vimukha thatA nathI. mULarUpa prakaTa karyuM ane kahyuM ke rAjA, te mane mATe tAre paNa evuM ja vrata pALavuM joIe. harAvyo. Ama kahIne oghavatInA ardhabhAgane mArI ema karIne mAnelI saghaLI vastuomAMthI nadI banAvI, pRthivI upara sthApI; ane bAkI atithine priya hoya te ApavuM eTaluM ja basa rahelA ardhabhAga sahita rAjAne svarge laI gaye. nathI; paNa mAre karIne mAnele A deha paNa je sudarzana (9) dhRtarASTranA se patramAM eka. / atithine joIe to te paNa Apa. strIe ThIka bhAra0 thI 77-7. * ene bhImasene yuddhanAM mAryo ema kahI patisaMgamAM rahI atithine sakAra hate. karavAno niyama ja pa LavA mAMDyo. eka samaya sudarzana (10) duryodhana pakSane eka kSatriya. | bhAra rAjA mRgayA sAru gaye hatuM, e lAga sAdhIne sa0 4-34. ene sAtyakie mAryo hate. | bhAra0 bAInuM satya jevAne brAhmaNane vaza karIne svataH drArA 118. madeva ja ene tyAM AvyuM. sudarzana (11) jambudvIpamAM A vatuM keturUpa epavatIe AgaLa paDIne ene satkAra karyo jAMbuDAnuM vRkSa. / bhAra0 bhI. 7-19. ane vinaMtI karI ke mAre pati gayA sAru gaye sudarzana (12) haMsadhvaja rAjanA putra mAne eka. che. ApanI je IchA hoya te nivedana kare ke suMdarI"na (13) sUrya vaMzanA IvAku kuLanA kuza huM te pUrNa karyuM. brAhmaNe kahyuM ke mArI icchA anvayamAM janmelA yuvasaMdhi rAnane tenI tuM pUrNa karIza? eNe hA kahyAthI brAhmaNe kahyuM manoramA nAmanI moTI strInI kukhe thayele putra. e ke mAre tArA zarIrane upabhega karavAnI icchA che. mATe thaye eTale bhAradvAja RSae ene upanayana dhaNuM sAruM, ema belI e ghavatI brAhmaNane saMskAra karIne vedavedAMganuM tema ja dhanurvidyAnuM ekAMtamAM zamyA karIne tyAM laI gaI. brAhma paNa zikSaNa ApyuM, kema ke ayodhyAnA puSpa AghavatI joDe saMga karyo. A be jaNAM ratimAM rAjAnA pauSya athavA dhruvasaMdhi rAjAne maneramA rokAyAM hatAM, tevAmAM sudarzana mRgayA karIne pAcho ane lIlAvatI ema be strIo hatI. maneramAne Ave. e pitAnI strIne hAka mArato hato; sudarzana ane lIlAvatIne zatrujita nAme putra paNuM eAdhavatI brAhmaNanI IchA tRpta karAvavAmAM hatA. ekadA dhruvasaMdhi araNyamAM mRgayA sAru gayo gUMthAyelI hevAthI, eNe ene uttara na Ave; hatuM, tyAM tene siMhe mArI nAkhyo. ayodhyAmAM tema bAraNAM paNa ughADayAM nahi. brAhmaNane tRti A vAtanI jANa thatAM rAjAnI aurvadehika kriyA karavAmAM AvI. pachI vasiSTha RSi ane maMtrIoe thatAM eNe AvIne bAraNuM ughADyAM. pele atithi maLIne vicAra karIne sradarzanane gAdIe besADavAno 35 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudarzana - sudarzana nizcaya karyo, kema ke e moTI paTTarANIne putra hatA. e daramyAna maneramAnA pitA kaliMga dezAdhipati vIrasena ane lIlAvatInA pitA avaMti dezA- dhipati yudhojita ema bane rAjAo ayodhyAmAM AvI pahoMcyA. yudhAjita rAjA sudarzanane rAjayobhiSeka karavA de nahi. e kaheto hato ke sudarzananA karatAM zatrujita ummare moTo che. mATe ene hakka che. vIrasena kaheto hato ke zatrujita moTo hoya temAM zuM ? paTarANIne putra hovAthI sudarzanane ja haka che. e patra nAnA hoya tadapi mATe manAya che e vasiSThAdine nirNaya khare che. vIrasenanuM kahevuM yudhAjita mAnya karatA nahotA. A uparathI bane rAjAo vacce yuddha thatAM temAM manoramAne pitA vIrasena marA. yudhAjita pitAnA dehitrane gAdI para besADyo ane manoramAM ane sudarzanane keda karuM agara mArI naMkhAvuM ema dhArI temane baLatuM hatuM. vidalla nAmanA pradhAnane enI A dhAraNAnA cetA prathamathI ja pahoMcyA hatA, tethI teNe maneramAne ane sudarzanane ayodhyAmAMthI nasADI, badhI hakIkata jaNAvI temane bhAradvAja RSinA AzramamAM soMpyAM. | devI bhAga 3 kiM. a0 14-15. yudhojite mane ramA ane sudarzanane khoLavA badhI ayodhyA taLe-upara karI paraMtu temane tene patto lAgyo nahi. pachI ene rAjyanI uttama vyavasthA karI ane pitAne deza gaye. thoDA ja kALamAM ene bAtamI maLI ke manoramA ane sudarzana bhAradvAja RSine tyAM che. ethI pote tyAM jaIne kahevA lAgyuM ke e bannene mAre svAdhIna karI gho. RSie kahyuM ke e bannee mAro Azraya lIdhe che, mATe huM tamane nahi ApuM. yudhAjita kahe ke mArA zatruone tamAre Azraya Apa ja joIto nahoto. e chatAM Azraya Ape to bhale, paNa have temane mAre svAdhIna karI dyo. nahitara mAre baLAtkAre laI javA paDaze. bhAradvAje kahyuM : bahu sAruM, tArAmAM baLa hoya te laI jA; mArI nA nathI. / devI bhA0 3 & a0 16. bhAradvAjanuM vacana sAMbhaLI yudhAjitanuM mana saheja DagaDayuM. eNe potAnA pradhAnane pUchayuM ke have zuM karaDyuM. pradhAne kahyuM: bhAradvAje tane kahyuM ke baLa hoya te laI jA, eno artha eTale ja dekhAya che ke emanuM rakSaNa karavAne pote samartha che. Ama chatAM paNa je tuM Agraha ja karIne baLAtkAra karIza to vizvAmitranI peThe parAbhava pAmIza. rAjAe vizvAmitra keNa, kenAthI ane kevI rIte parAbhava pAmyo hato e pUchatAM pradhAne vasiSThanI gAya baLAtkAre vizvAmitre lIdhA ane pariNAme hAra pAmavAne badhe ItihAsa kahI saMbhaLAvyo. e sAMbhaLIne yudhAjite pitAne vicAra pheravyo. eNe RSine vaMdana karI potAne svadeza javAnI bhAradvAja pAse AjJA mAMgI. te pachI yulAjita avaMtI gayo. Ama bhAradvAjanA AzrayamAM ane emanA AzramamAM hovAthI upara kahI gayA tema tene upanayana saMskAra bhAradvAje karyo hato. | devI bhA0 3 40 a0 17. nAnapaNamAMthI ja sudarzananA manamAM Adizakti upara saMpUrNa bhaktibhAva hato. e joIne bhAradvAje AdizaktinI pUjA saMbaMdhI sarva vidhi uttama prakAre ene zIkhavI hatI. RSinI preraNA pramANe e upAsanA karato hato. AdizaktinI enA upara eTalI prasannatA thaI hatI ke, tevAmAM kAzInA subAhu nAme rAjAnI kanyA zazikalAne svapnamAM jaIne ene sudarzanane paraNAnI AjJA karI. svapna joIne zazikalA jAgI gaI ane saghaLI bInA pitAnI mAtAne jaNAvI. eNe potAnA pati ne A vAta kahetAM eNe kahyuM ke e te ThIka; paNa e rAjyabhraSTa thayelAne huM mArI kanyA zI rIte paraNAvuM? pachI pitAnI kanyA paraNavA yogya thaI dhArI eNe ene svayaMvara karavAnuM TharAvyuM. eNe aneka rAjAone teDAvyA. zazikalAe joyuM ke potAno bApa pitAnI IcchAnusAra vatI te nathI, tethI teNe potAno nizcaya ora daDha karyo. | devIbhA0 3 sarkaa0 18. Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suna svayaMvaranI taiyArI thatI hatI, aneka rAja paNa AvavA mAMDayA hatA. eTale zazikalAe eka brAhmaNane guptapaNe sadana pAse meAkayeA. bhAradvAja te kALe citrakUTa parvata para rahetA hatA tyAM A brAhmaNu gayA. eNe sudarzanane zazikalAnA svapranI vAta karI ane kahyuM ke tamane zazikalAe svayaMvaramAM teDayA che. sudarzane vidalla pradhAna mAraphata zaMgaveranA kirAtAdhIpane tyAMthI eka ratha mAgI aNAvyA ane temAM AvelA brAhmaNa sahita te subAhunA nagaramAM AvyuM. bIjA rAjAonA satkAra bhegA ene paNa satkAra thayA ane utArA vagerenA badAbasta thaye, / a0 19. svayaMvarane rdivase badhA rAA maMDapamAM maLyA che. temAM avaMtI, dezAdhipati yudhAjita pazu peAtAnA dAhitra zatrujitane ayAkhyAthI laIne AvyA hatA, te AvIne maMDapamAM beThA, suda'na paNa AvIne maMDapamAM beThA, rAjA ane sudarzana vacce kAMI sa'vAda thayA. pachI subAhu a`taHpuramAM gayA ane zazikalAne kahe ke svayaMvara maMDapamAM cAla. paNa zazikalAe pitAne cokhkhuM kahI dIdhuM ke huM kAMI maMDapamAM AvatI nathI. rAjA kahe H tuM maMDapamAM teA cAla; tAre paraNavuM heAya tene paraNuje emAM mArI nA nathI. paraMtu zazikalAe kazuM sAMbhaLyuM ja nahi. / a 20. 7 have subAhu meATI saMkaDAmaNumAM AvI paDayA. ekaThA thayelA rAjAne kahevu zu ? pachI dhairyAM rAkhIne pete maMDapamAM AvI badhAne vinayapUrNAMka kahyuM ke mArA para kRpA karIne Aje badhA pAchA jAe, kemake mArI kanyA Aje maMDapamAM AvatI nathI. kahe che ke kAle AvIza. A sAMbhaLIne badhA rAjAe potapAtAne utAre pAchA gayA. rAjAe gayA eTale subAhu peAtAnI kanyA zazikalA pAse AvIne kahevA lAgyA ke tuM Ama karIza ema huM naheAtA jANatA. ema jANutA haiAta tA badhA rAjAone khAdyAvata nahiM, ane meM na khAlAvyA haiAta tA ja sAruM. have tuM zu' karavA dhAre che e kharekharu' kahe. zazikalA kahe : sudarzana meM Apane prathamathI ja kahyuM che ke huM sudarzanane ja paraNIza. Ama chatAM Ape Agraha karIne badhAne kheAlAvyA temAM huM zuM karuM? huM kAle paNa maMDapamAM AvIza ema Apa dhAraze nahi. have mArI vinatI eTalI ja che ke Aje rAtre sudarzona joDe chAnI mAnI paraNAveA. pachInI vAta pachI. Apa phikara karazeA nahi, kemake joke sudarzana ahIM ekalA AvyA che paNa e evA baLavAna che ke e sadhaLA rAjAonA parAbhava karaze ane Apane kAMI paNa IjA thavA deze nahi. A mAro dRDha nizcaya che ema mAno. A uparathI subAhue peAtAnI kanyA zazikaLAnuM lagna rAtArAta suda na sa the karyuM. / devI bhA0 3 ska'0 0 21-22. khIje divase savAre saghaLA rAjAe e jANyu ke subAhue peAtAnI kanyAnuM lagna saMdarzana sAthe karyuM. saghaLA rAjAo krodhathI dhU ApU MA thaI gayA. temAMye yudhAjita te dhaNA ja krodhAyamAna thaye. zatrujitane mAkhare karIne sadhaLA rAjaA yuddha karavA taiyAra thayA. temaNe subAhune kahAvyu` ke je tAre Ama ja karavuM hatu te te amane ahIM' melAvyA zuM karavA huM Ama dekhate DALe amAru apamAna karyA badala tane sA ja karavI ghaTe che. subAhu paNa sadarzInane mAkharuM karIne yuddha karavA sAme AvyA. 175 zaktinuM smaraNa karIne sudarzane yuddhanA AraMbha karyA. thayuM ema ke zaktie anerUpe tyAM pragaTa thaine eka kSaNamAM badhA rAjAone parAbhava pamADayA, yudhAjita ane enA dohitra zatrujitane tA ThAra ja mAryA. / devI. bhA. karUM a0 23. 0 zatrujita ane yudhAtinA bharAvAthI sadhaLA rAjA sudanane zaraNe AvyA ane vinaMtI karI ke tuM mahAzaktine pAchI vALI enuM amane savistara vana kara, sune zaktinI prAthanA karavAthI zakti tyAMthI aMtardhAna pAmI, sudane rAjaAne zaktinuM mAhAtmya varNavIne kahyuM./a0 24. 1 rAjAe sa MtASa pAmIne temaNe zazikalA ane sudarzananA Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudarzana 37 pragaTa vivAhanA samAraMbhamAM bhAga lIdhe. subAhue badhA rAjAone thAyeAgya satkAra karI temane pAta peAtAne deza vaLAvyA. sudarzanane rAjAe apAra dravya, dAsa, dAsI, azva, gaja, ratha, vastrAbhUSaNu, alaMkAra ItyAdi ApI tenI mahattA vadhArI; tene zilA sAthe vidAya karyA. sudana tyAMthI bhAradvAjane Azrame gayA. RSine maLI temanA AzIrvAda laI pote aye dhyA gayeA. matrIee ene rAjyAbhiSeka karyo. rAjya prApta thayA pachI sudarzane peAtAnI AramAna mAtA lIlAvatInuM peAtAnI sagI mAnA jevu N ja sanmAna ane rakSaNa karyuM. lIlAvatIne ethI ghaNuM! sataiSa thayA. zazikalAne peTe sadanane agnivarNI na me putra thayA hatA / devI bhAga0 3 skaM0 0 25. surthAMnA sUryava zI durgAdhana rAjAnI kanyA ane AThanI a'saMjJAvALA sudarzana rAkhanI mAtA thAya. e agninI bhAryA thatI. / bhAra. anu. muddaSTra rAmanI senAnA eka baLavAna vAnara / vA0 rA. utta. a0 36 2-19 sudakSiNa pAMDavAnA samayamAM krAMkheAja dezAdhipati hatA te. bhAratanA yuddhamAM A duryodhananA pakSamAM gayA hatA ane arjunane hAthe maraNa pAmyuM hateA / bhAra. ko. a0 9ra; sa0 a0 27. sudakSiNa (2) pauMDUka vAsudevanA mitra kAzInA rAjyanA putra. zrIkRSNe enA bApane mAryA hatA mATe zrIkRSNane mAravAne eNe rudranuM tIvra tapa AdaryuM. hatuM. rudra enA para prasanna thayA ane ene abhiprAya jANIne ene kahyu ke tu abhicAra prayAga vaDe dakSiNa agninuM sevana kara, eTale e abrAhmaNute satvara nAza karaze. rudra A pramANe kahIne aMtardhAna thayA pachI eNe jAdu prayAgathI agninuM sevana karyuM. agni AthI tatkALa dvArakA para gayA. paraMtu kRSNa te brahmaNya-brAhmaNNAne mAranArA DhAvAthI tyAMthI pAchA pharyAM ane AvIne sadAkSaNa upara ja paDayo, jethI e maraNa pAmyA. mULamAM ema che ke sudAsa kRSNe cakra mUkayuM. paNa rudranA varadAnamAM ja kRSNane bAdhA thAya ema kazuM na heAvAne lIdhe kRSNane cakra mUkavAnu prayeAjana ja nahetu / bhAga0 10 ska0 a. mudakSiNA ekanI sattAvALA dilIpa rAjAnI strI. sudAmA dazA` dezane rAjA. A rAjA cedi dezanA rAjA vIrabAhu ane vidarbha dezanA adhipati bhIma athavA bhImaDha - damayaMtInA pitA - emanA sasarA thatA hatA. cedinA subAhune ane damayaMtIne mAtAmaha / bhAra10 6-14. - sudAmA (2) meAdApuraneA adhipati eka rAjA | bhAra sa0 28-11 sudAmA (3) ka`nA putra. vRSasenAnI pachI janmele. draupadInA svayaMvara ka.Le ene yuddhamAM arjune mAryo hateA. / bhAra. A0 218-32, sudAmA (4) bhAratavaSI'ya dezavizeSa; enI rAjadhAnI mAdApura. / bhAra. bhI. aTha 9, sudAmA (5) cAranI a'kasattAvALA dezanA rAja, e vAmadeva rAjane bhAI hatA. bhAratanA yuddhamAM e pAMDave nA pakSamAM hatA. / bhAra. dro. a0 23. sudAmA (6) bhAratavIrSIya sAmAnya paryaMta. sudAmA (7) sIradhvaja janakane maMtrI, sudAmA (8) gelekamAM zrIkRSNanA sakhA. sudAmAna dezivazeSa. / bhAra. bhI a0 9-55, muddAminI vasudevanA bhAI zamIkanI strI ane sumitra ane arjunanI mAtA, sudAsa sUryavaMzI purukuLanA sakAma athavA sarvAMkarmAnA putra. sakAmane vakhate naLa nAme paNu varNavyA che. mitrasaha rAjA aneA putra thAya. muddAsa (2) sAmavaMzI purukuLanA ajamIDhanA putra nILa rAjAnA vaMzanA mudgala pAMcALa vaMzanA cyavana rAjAnA putra. enuM bIjuM nAma bRhadratha hatuM. sahadeva nAmanA ene eka putra hatA. sudAsa (3) somavaMzI purukuLanA pAMDava vaMzanA timi rAjAnA putra bRhadrathane putra. ene zatAnIka nAme putra hatA. Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudAsa 277 sudApaNuM sudAsa (4) eka yavana jAtine rAja. e jAte rAjA. ene zveta ane suratha nAme be putro hatA. | ghaNe avinayI hovAthI nAza pAmyo hato. vA0 0 uttara0 sa. 78 pUve venarAjA tema ja nahaSa rAja paNa jAte sudevI nAbhi rAjAnI patnI. uddhata ane avinayI hovAthI nAza pAmelA che. sudevI (2) marudevInuM nAmAntara / bhAga 7-10 e rAjAonA nAmanI sAthe utemAM A sadAsanuM suNa bhAratavarSIya dezavizeSa. | bhAra0 bhIru a0 9 nAma paNa gaNAvyuM che, te uparathI A rAjA suSNa (2) zrIkRSNane rukimaNIne peTa thayele putra. ghaNe purAtana heya ema jaNAya che. | manusmR0 suSmA somavaMzI anukuLatpanna balirAjAnI strI. a0 7 dIrdhatamasa RSi pAse eNe patinI AjJAthI, aMga, sudAsa (5) sarasvatInA pAtramAM AveluM tIrthavizeSa. | vaga, kaliMga, puDu ane suhma ema pAMca putra bhAga 3-1-22 utpanna karAvyA hatA. | bhAra A0 113-51; sudina bhAratavarSIya tIrthavizeSa. | bhAra0 va0 bhAga- 9 &0 23; harivaM0 1-31 81-100 suSmA (2) pUrvamasya dezAdhipati virATa rAjAnI divA eka RSi. | bhAra0 za0 250-16 strI. kIcakanI mAsInI dIkarI. kekya rathakAranI suSTa dezavizeSa. | bhAra bhI 9-51 bIjI strI mAlavyAnI putrI. kIcake enI bIjI sudeva damayantInA bhAIne mitra, eka brAhmaNa. strInA putro hatA. | bhAra0 vi0 20-16. uttara | bhAra0 va0 65-33, 68-ra3 kumAra ene putra thAya. enI putrI uttarA abhimanyusudeva (2) kAza nA rAjA haryazvane putra. ene ne paraNAvI hatI. | bhAra0 vi0 ra1-10 vAtahavye harAvyuM hatuM. ene putra te divodAsa | sudeNuM (3) gAndhArarAja subalanI putrI, gAndhArInI bhAra- anu. 8-14 bahena ane zakaya, ane dhRtarASTranI eka strI. | sudeva (3) abarISane senApati. | bhAra0 zAM. bhAra0 A0 114-23 98-5. ambarISa marIne svarge gaye, tyAM potAnI suMda nikuMbhane putra ane upasuMdane bhAI. pahelAM maraNa pAmelA senApati sudevane uttama (sudepasaMda zabda juo.) prakAranA bhoga bhogavata dIThe. eNe indrane pUchayuM suMdarA sArvabhauma rAjAnI strI kekayI jayatrenanI ke ANe yajJa karyo nathI ane kayA puNya karIne mAtA | bhAra0 A0 13-15 A leka pAme che? inke kahyuM ke e yuddharUpI sudapasuMda hiraNyakazipunA vaMzanA nikuMbha nAmanA yajJamAM nyAyapurassara varte che, e puSya. | bhAra0 datyanA putra. e bannee viMdhyAcaLa parvata upara zAM a0 98 tapa karyuM hatuM. tapane yoge brahmadevanI pAsethI sudeva (4) eka devavizeSa. (taSita zabda juo.) varadAna maLyuM hatuM ke tame baMne ekabIjAne sudeva (5) somavaMzI yadukuLanA sAtvata anvayamAM mArazo nahi tyAM sudhI amara raheze. saMte janmelA devaka rAjAne cAra putromAMne trIjo putra, pAmIne bane bhAIoe pRthvI para bhamIne yajJasudeva (6) yauvanAzva rAjAne bhAI (yauvanAzva yAgane bhaMga karavA mAMDayA. emanuM AvuM tephAna zabda juo.) bahu ja thayuM tyAre indrane kAne vAta gaI. sudeva (7) sUryavaMzI ikvAka kuLanA harita ApasamAM ekabIjAnA mAryA vagara mare nahi, ema athavA vRka rAjAne pautra, caMpa rAjAne putra. hevAthI indra be bhAIomAM tUTa pADavAne vicAra vijaya ane tenA nAme ene be putro hatA. karyo. eNe vizvakarmA pAse eka ghaNuM ja lAvaNyasudeva (8) dazarathi rAmanA samayamAM vidarbha dezane mayI strI utpanna karAvI. tala tala jevaDA ratananI Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sughana 278 sudharmA banelI sauMdaryanI mUrti hatI mATe enuM nAma janakanI pAse sItAnuM mAthuM karyuM hatuM. sIravaje tilottamA pADayuM hatuM. IndranI AjJAthI A asarA emane ema ene sItA paraNAvavAnI nA kahI tilottamA suda pasaMdanI najare paDI. bane jaNa hatI. kahyuM hatuM ke A mAruM zaMkaradhanuSya che tene enA para mohita thaI ene varavAne sAru mAhamAMhya bhaMga kara eTale huM tane sItA paraNavuM. e e laTI paDayA ane ApasamAM ekabIjAne mArI bolI kabUla na kare ane janaka ene sItA nAkhyA. | bhAra0 A0 a0 200-212. A paraNAve nahi. pachI e moTI senA laIne mithilA apsarA tilottamA pUrvajanme brAhmaNI hatI ane upara caDhI Avyo ane sIradhvajane tema ja anucita kALe tIrthamAM nahAvAne lIdhe zApane lIdhe enI prajAne ghaNe trAsa Apyo. AthI krodhe asara thaI hatI. bharAI janake evI daDhatAthI yuddha karyuM ke eNe sugha somavaMzI purukuLanA cArupada rAjAne putra. e yuddhamAM sudhanvAne ThAra mArI enI rAjadhAnI bahugava rAjAne pitA thAya. * sAMkaspAnagarI paDAvI laI tyAM potAnA bhAI sughagna cakSunune naDavalAne peTe thayelA agiyAra kuzavajane gAdIe besADaze. A sudhanvAne kaMbuputramAM eka. koI kaI ThekANe ene pradyumna grIva nAme putra hatA. te vA0 rA0 bALa0 0 71 nAme paNa kahyo che. zaMkha RSinA bhAI likhita sudhanvA (4) duryodhana pakSane saMzataka rAjAomAMne RSinI pAse AvIne, cerInI sajA je hAtha kApavA, te sajA mane kara kahI hAtha kapAvanAra sudhanvA (5) ekanI aMkasaMjJAvALA sudhanunuM te A ja rAja. (zaMkhalikhita zabda juo.) bIju nAma. sughagna (2) vaivasvata manunA putra IlarAjAnuM bIjuM sudhanvA (6) bhAratanA yuddhamAM pAMDavapakSane eka rAjAnAma. pAMcAlya. ene yuddhamAM droNAcAryo mAryo hato. / sudhana somavaMzI purukuLanA ajamIDha vaMzanA kuru bhAra0 dro0 23-56; do. 122-43-48. rAjAnA cAra putre mAMne bIjo putra. ene keAI sudhanvA (7) haMsadhvaja rAjAnA putramAMne eka. kaI jagAe sudhanvA e nAme kahyo che. ene sudharmA pRthu rAjAnA samayamAM manuSyajAtine pUrva suhetra nAme putra hato. dipALa / matsya a0 8. sudhana (2) e nAmane saMzakSakamAM hatA te eka sudharmA (2) IndranA sArathi mAtalinI strI. enI rAjA. putrInuM nAma guNukeza | bhAra0 u0 97-19. sudhanvA bagaDAnI saMjJAvALA aMgirA RSinA putra sudharmA (3) pUrva dazArNa dezane rAjA. rAjasUya papaikI eka. e eka samaye kezinI nAme rAjakanyAne digvijayamAM enA parAkramathI khuza thaI bhImasene ghera gayA hatA. tyAM pralAda putra virecana Avyo ane senApati banAvyA hatA. | bhAra0 sa0 30hatA. enI ane virocananI vacce brAhmaNa ane 5-6. kSatriyano zreSThatAne laIne vAdavivAda thaye hate sudharmA (4) akaranA putra paikI eka. jemAM eNe virocanane harAvyA hatA. | bhA0 sudharmA (5) duryodhana pakSane saMzaptakamAMne eka anu. 3ra-43; sa0 90-67; u0 35 2Aja, sudhanvA (2) dazarathi rAma ane emanA bhAI- sudharmA (6) duryodhanane purahita (upAdhyAya) brAhmaNa one dhanurvidyA zIkhavanAra eka brAhmaNa. / vA bhAra za0 39-5, 43-14.. rA0 a0 sa0 100. sudharmA (7) pAMDava pakSane eka kSatriya / bhAra saha sudhanvA (3) Indra dezane rAjA. eNe soradhvaja 4-34; u0 151-65; strI 26-24. Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudhA 279 sunIthA sukA sudhA kAla nAmanA rudranI strI / bhAga 3-12-13. puSkara nAmane putra hato. sudhAmA priyavrataputra dhRtarASTranA sAta putro paikI sunakSatra (2) semavaMzI purukuletpanna jarAsaMdha cethI putra vaMzanA nimitra rAjAne putra. ene putra te sudhAmA (2) upara kahelA sudhAmAno deza. bahusena. sudhAmA (3) koMcIpamAne the deza. sanAbha viSNunA cakranuM nAma sudhAmA (4) cAkSuSa mavaMtara mAMhyalA saptarSi. sunAbha (2) laMkAmAM Avelo eka nAno parvata / vA0 emAMne eka. rA0 suMdara0 sa0 56. sudhAmika kerala dezanA adhipati caMdrahAsa rAjAne sunAbha (3) eka kSatriya, kaTadezAdhipati. ene pitA. rAjasUya digvijayamAM arjune jItyA hatA. / bhAra0 sudhArmika (2) videhavaMzIya mahAvIryane putra. ene sa0 27-12. putra dhRSTaketu / bhAga- 9-13-15. sunAbha (4) kSatriya samavaMzI dhRtarASTrane putra. ene suti sUryavaMzI diSTakuLanA rAjyavardhana rAjAne bhomasene yuddhamAM mAryo hato. bhAra0 A0131-5; putra. nara nAmane rAjA ane putra thAya. bhAra bhI 88-10, sudhRti (2) videhavaMzI mahAvIrya janakane putra. sunAbha (5) eka parvatavizeSa, je kuberanI sevAmAM e dhRSTaketu janakane pitA thAya. che te / bhA20 sa0 10-33. sunaMda kRSNanA-viSNunA pArSadagaNamAMne eka sunAmA kaMsane bhAI, ene balarAme mAryo hate. | sunandana Alba rAjAo kI eka/bhAga 12-1-25. bhAra0 sa. 14-35; 54-25. , bhAratavarSIya tIrthavizeSa. sunAmAM (2) garuDane putra / bhAra0 u0 101-2. sundarI narmadA gaMdhavanI traNamAMnI eka kanyA. sunAmA (3) suketune putra, eka kSatriya, ene suvarcA mAlyavAna rAkSasanI strI. nAme bhAI hatA. | bhAra0 A0 201-9. sunaMdA cedi dezanA rAjA vIrabAhunI kanyA. sunIti uttAnapAda rAjAnI be rANIomAMnI moTI. sunaMdA (2) nIladhvaja rAjanI strI / jemi, azva, enuM bIjuM nAma sutA hoya ema jaNAya che. a0 6. ene dhruva ane kIrtimAna e nAme be putra hatA. sunaMdA (3) eka mAgadhI. somavaMzI puruputra sunItha zizupAlanuM bIjuM nAma / bhAra0 sa. 8-11; janmejayanI bhAryA. prAcIntAnanI mAtA / bhAra . 4ra-6 A0 63-10. sunItha (2) eka rAjarSi. sunaMdA (4) cedirAja subAhunI bahena. naLane sunItha (3) somavaMzI Ayuputra kSatravRddhanA kAzya tyAga karIne jatA rahyA bAda damayaMtI ghaNI jagAethI nAmanA pautranA vaMzanA saMtati rAjAne putra. enA hADamAra ane herAna thaIne A sunaMdAne tyAM peTa putranuM nAma suketana. sATe rahI hatI | bhAra0 va0 62-76. sunItha (4) nahuSa kuLane pururAja vaMzamAMnA sunaMdA (5) bhAratanI bhAryA, bhA20 A0 63. jarAsaMdha vaMzamAM janmelA subaLa rAjAne putra sunaya somavaMzI purukuletpanna pAMDava vaMzanA ene putra te satyajitapariplava rAjAne putra. eno putra te medhAvI rAjA sunItha (5) purukuLanA pAMDava vaMzanA suSeNa rAjAne sunasA bhAratavarSIya nadI / bhAra0 bhIru a0 9. putra. nRcakSu rAjA ene putra thAya. sunakSatra sUryavaMzI ikSavAkukulatpanna bRhadUbaLa sunIthA mRtyudevanI kanyA ane aMgarAjAnI strI. vaMzanA marudeva rAjAne putra. ene kinnarAdha athavA venarAjA ane putra thAya. Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sunetra 8e suprabhA sunetra garuDane putra / bhA20 u0 101-2. tene nirNaya karAto nathI. sundhAna jeminiputra sumantane putra. ene jaiminie supAzva (2) merunA AdhArabhUta parvatamAne eka / sAmavedanI eka saMhitA zIkhavI hatI. / bhAga bhAga 5 kaM0 0 16. 12-6-75.. supAzva (3) purukuLanA hasti rAjAnA putra mIDha supaNa prAdhAne udare thayelA devagaMdhamAne eka athavA dimaDhanA vaMzane daDhanemi rAjAne putra. bhA0 A0 66-47, ene sumati nAme putra hatA. supaNu (2) eka RSi / bhAra0 zAM0 358-20. supArzva (4) bhAratanA yuddhamAM duryodhana pakSe bhale suSaNa (3) garuDanuM eka nAma. garuDanI mAtA eka rAjA. vinatA kaphanI dAsI thaIne rahI hatI. ene hADA- supAzva (5) rAvaNanA sacimAMne eka. vavAne garuDe svarga mAMthI amRta ANI ApavAnuM supArdha (6) e nAmano eka prakhyAta kSatri | bhAra mAthe lIdhuM hatuM. e amRta levA svarga mAM gayo A0 68-29. ane indrane vInavyo ke mane amRta kaLaza Apo. supAka videhavaMzI zrutAya janakane putra. ene i- nA kahevAthI tenI sAthe yuddha karyuM. yuddhamAM putra te citraratha janaka. ine lAgyuM ke A ApaNAthI jitAya evo supArzvaka ara yAdavane eka putra. nathI. eTale enA upara pitAnuM vaja pheMkayuM. suSita sUryavaMzI subhava rAjAne putra. vaMzAvaLImAM A vaja dadhIca RSinA asthinuM banAveluM hatuM. AnuM nAma nathI. pAMDavonA samayamAM e kuliMda e garuDa jANatA hatA tethI RSinA mAnanI khAtara dezAdhipati hate. eNe potAnuM eka para-pIMchuM devalekamAM kheravyuM. suptadana rAvaNa pakSane eka rAkSasa | vA0 rA0 "amRta kaLaza tarata ja pAcho lAvuM chuM' kahIne, yuda0 sa0 9. amRta kaLaza laIne tyAMthI nIkaLI AvyA. supratIka sUryavaMzI ikSavAkukuLAtpana kuza vaMzanA garuDe kheravelA pIMchAnuM sauMdarya joIne devo cakita pratIkAzva rAjane putra. ene putra te marudeva. keI thaI gayA ane emaNe garuDanuM saMpUrNa evuM nAma kaI ThekANe Ane supratIpa paNa kahyo che. pADayuM. sumatIka (2) eka RSi. e potAnA bhAI vibhAsupaNuM (4) munIne paTe thayelA devagaMdharvo paikI eka, vasu RSinA zApane laIne gajani pAmyo hato. supaNuM (5) plakSadvIpane eka parvata. (3. subhadra zabda juo.) e hasti rUpe hato tyAre suparNavraja viSNunuM nAma | bhAga 10-50-rara tene garuDa khAI gayuM hatuM. | bhAra A0 29-17 supaNuMlAka garuDaleka, e dezamAM Indrane sArathi supratIka (3) bhagadattane hasti | bhA20 bhomAtali gayo hato / bhAra u0 101-1. 95-24supaNuM tADhya nAmanA kazyapanI patnI / bhAgasupratIka (4) eka diggaja | bhAra0 bhI. 12-24. 6-6-22, supratIpa ekaDAnI aMkasaMjJAvALA supratIkanuM supardhA ruciparvA nAmanA duryodhana pakSanA eka rAjAne nAmAntara, mAranAra pAMDava pakSane eka rAjA / bhAra0 drau suprabha agnithI utpanna thayele eka RSi. 26-pa3, suprabhA vadhAnyanI putrI ane aSTAvakranI strI | bhAra supAla rAmanI senAne e nAmanuM eka nAmAMkita anu. 50-12. vAnara | vA0 rA0 kiSThi0 sa0 33. suprabhA (2) sarasvatI nadInA sapta pravAhamAMne sapAzva e nAmane eka parvata hatuM ke deza hato eka | bhAra0 za0 39-4. Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suprabhA suprabhA (3) svarjAnu dAnavanI kanyA ane namuci nAmanA asuranI strI. 181 suprabhA (4) kRzASa prajApatinI e kanyAmAMnI eka. e kAntivAna hatI. e pAtAnI bahena jayAnI zAya thatI hatI / vA0 rA0 khA0 sa0 21. suprabhAtA plakSadvIpamAMnI eka nadI, supracAtA sahyAdri parvatamAMthI nIkaLelI eka nadI / bhAra0 bhI 9-21. supravRddha sauvIra dezane eka sAmAnya kSatri. tyAMnA rAja jayadrathanA bhAI. priyA eka apsarA; ariSTAnI putrI /bhA. 66-51. A sukhaLa gAndhAra dezanA adhipati, zakuni ane gAndhArInA pitA. ene tRSak, bRhadbaLa ityAdi ghaNAye putrA hatA. sukhaLa (2) seAmavaMzI purukuLAtpanna jarAsaMdha vaMzanA sumati rAjAne putra, enA putra te sunIca rAja. sukhaLa (3) gAkuLamAMne gAvizeSa sukhaLa (4) haMsadhvaja rAjAnA putrAmAMnA eka mumAlaka brahmadatta rAjyanA be maMtrIputrAmAMnA eka. (pitRvatI' zabda jue.) sukhAhu raivata manvaMtaramAM thaI gayelA saptarSio mAMnA eka subAhu (2) eka apsarA /bhAra. A0 6-50, subAhu (3) nalarAjAnA samayamAM cedi dezanA rAjA. ane ghera damayantI dAsI thaIne gupta rahI hatI, e vIrabAhune putra thatA hatA/ bhAra0 10 dura-45, 66-15. subAhu (4) kSvAku kuLanA zatrughnanA be putrAmAM meATA, zatrughnanI pachI madhurA athavA mathurAne adhipati e ja thayA hatA/ vA0 rA0 uttara sa0 108. sukhAhu (5) kAzInA rAjA, dhruvasaMdhi rAjAnA putra sudarzanane ANe peAtAnI kanyA zazikalA paraNAvI 36 subhadra hatI. (13. sudarzana zabda jue.) subAhu (6) dhRtarASTranA seA putrAmAMnA eka ane bhImasene mAryA hatA. / bhAra. A0 68-94; bhI 0 26-27; 40 46-8. subAhu (7) akrUra yAdavanA putrAmAMnA eka. subAhu (8) bhAratanA yuddhamAM durgaMdhana pakSanA rAjA, yuddhamAM yuyutsue AnA hAtha kApI nAkhyA hatA. subAhu (9) durgaMdhana pakSanI sahAyAthe saMzaptaka rAjAmAMnA eka. subAhu (10) himAlayanA taLeTInA pradezanA eka kirAtAdhipati, gaMdhamAdana paryaMta para jatAM AvatAM ehuM yudhiSThiranuM uttama prakAre Atithya hatuM. / bhAra. 10 20 140. sukhAhu (11) tATakA rAkSasInA be putramAM eka. mArIcatA mATA bhAI. sukhAhu (12) kRSNanA kAliMdIne peTe janmelA putrAmAMnA eka, sukhAhu (13) rAmanI senAnA eka vAnara, suSmAhu (14) kulindAdhipati kSatriya / bhAra0 10 109-11. sukhAhu (15) savizeSa / bhAra A0 35-14, subhaga subaLa rAjyanA eka putra, mahAbhAratanA yuddhamAM rAtriyuddhamAM ene bhIme mAryohatA. / bhAra o, subhaga (2) gAMdhArarAja subaLane eka putra ane zaninA bhAI. ene rAtriyuddhamAM bhImasene mAryo hatA. / bhAra. dro. a 157, subrahmaNya skaMdanuM eka nAma. (skaMda zabda juo.) muthuddhi babhruvAhananA matrI, subhagA prAdhAnI putrI, eka apsarA, / bhAra. A0 }}-46. subhadra priyavratanA putra imajivanA sAta putramAMthI trIjo putra. subhadra (2) upara kahelA subhadrAnA deza. subhadra (3) plakSadrIpamAMnA trIjo deza. subhadra (4) dakSiNa samudranI tIre pUrve hatuM e Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhadra 282 subhadra ghaNuM vizALa vaDanuM jhADa. supratIka ane vibhAvasu eTale ApaNuM kArya phateha ! A maMtra karIne nAmanA be bhAIo paraspara zApa daIne kAcabA zrIkRSNa dvArakAmAM AvyA. ane gajanI ni pAmyA hatA, temane khAvAne zrIkRSNanA dvArakAmAM jatAM ja arjune dvArakAmAM mATe akeka hAthamAM akekane laIne garuDa A vRkSa jaIne nAsAgradaSTi karIne eka jagAe sthAnaka upara beTho hato. vA0 20 ara0 0 35. jamAvyuM. mahAvairAgyazIla saMnyAsI gAmamAM subhadra (5) somavaMzI vasudevane pauravInI kukhe padhArela che e vAta phelAtI phelAtI baLarAma sudhI thayelA patramAM eka. pahoMcI. baLarAma pote saMnyAsInuM darzana karavA subhadra (6) bhadrAne peTe zrIkRSNane thayelA putromAMne eka. gayA ane saMnyAsInAM lakSaNe joI AnaMda pAmatAM, subhadraka rudragaNavizeSa. tene potAne ghera laI AvyA. nAnAM chokarAM ane subhadrA devakIne udare vasudevane thayelI putrI, zrIkRSNanI nAnImoTI strIe saghaLAMe AvI saMnyAsInAM nAnI bahena. emanA janma pachI ghaNe varSe darzana karyA. subhadrA te saMnyAsInI sevAmAM ja ene janma thayo hato. e jyAre lAyaka ummaranI rahevA mAMDI. revata parvatanI yAtrAne divasa AvI thaI tyAre ene duryodhanane paraNAvavI evI baLa- pahoMce. balarAme saMnyAsI mahArAjane eka rAmanI IcchA thaI. rathamAM besADayA. niraMtara mahArAjanI sevA karanArI daramyAna ema banyuM ke, pAMDavo drupada rAjAnA subhadrA paNa e ja rathamAM beThI. A pramANe dhArelI nagarathI AvIne IndraprasthamAM rahetA hatA tevAmAM na indraprasthamAM rahetA hatA tevAmAM goThavaNa thatAM zrIkRSNa saMnyAsI mahArAjane sAne arjunane tIrthe javuM paDe e prasaMga bane. karatAM temaNe ratha hAMkIne indraprasthane paMtha pakaDayo. Ama tIrthayAtrA karate karate ajuna dvArakA A samAcAra jANatAM ja balarAmane ke Avyo. kacchanI ane enI nagara bahAra ekAMtamAM vyApta thaI gayo ane bannene pakaDIne pAchAM ghera mulAkAta thaI. te vakhate kRSNa arjunane kahyuM ke lAvavA keTalAka yAdavone mokalyA. paNa arjune temane subhadrA paraNavA yogya - upavara - thaI che, te tane saMbhALapUrvaka- mAryA jAya nahi ema - harAvI paraNAvavI evI mArI icchA che. paNa e bAbate pAchA kADhayA ane temane kahyuM ke balarAmane nivedana baLarAmanI marajI judI ja che. Ama hovAthI huM karajo ke subhadrAne arjuna harI gaye. saMnyAsI tArA AvyAnI vATa ja joto hato. have tuM ema mahArAja to ajuna che jANI subhadrAne AnaMda kara ke thoDA divasamAM badhA yAdavo revatAcaLa thaye ane yAdavo paNa pAchA vaLyA. saMnyAsI parvata para yAtrAe janAra che te vakhate tuM AvIne te arjuna hatA, ema sAMbhaLatAM ja balarAmane subhadrAne harI ja. paNa e te AgaLa jatAM vizeSa krodha thaye, kemake eNe kapaTa karIne subhadrAnuM vicAravAnuM che. hAla te vairAgyazIla banI jA. tuM haraNa karyuM hatuM. pachI pite enA para caDhI saMnyAsIne veze dvArakAmAM AvIne rahe. huM ja ! jaIne ene pakaDIne pAchA ANavAnI vRtti baLarAmanI AgaLa tArI prazaMsA karI e tAruM jaNAvatAM, kRNe kahyuM ke ema karavAthI phaLa zuM ? darzana karavA Ave evI goThavaNa karIza. baLarAmanI Ama karIzuM te ApaNe ApaNI phaInI sagAI tArA para AsthA besaze ane e tane pitAne na rAkhI evuM jaNAze. AvI AvI vAta karI ghera lAvaze. pachI evI yukti karIza ke baLarAma baLarAmane zAMta pADayA. arjunane sanmAnapUrvaka ja pate subhadrAne tArI sevAmAM rAkhe. tAre mAtra pAchA aDDA. emaNe uttama samAraMbha karIne nAsAgradaSTi rAkhIne sthira ane zAMta rahevuM. subhadrAnuM arjuna sAthe lagna karyuM. arjuna strIo tarapha to najareya nAkhavI nahi. Ama karyuM dvArakAmAM varSathI vadhAre samaya rahyo ane pachI Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhadrA banne jaNAM Indraprastha gayAM. subhadrAne abhimanyu nAme putra hatA. / bhAra0 A0 20 221. = subhadrA (2) kAmadhenunI putrI. / bhAra0 60 102-9, subhava supuSpita rAjAne pitA. subhAnu kRSNane satyabhAmAnI kUkhe janmelA putra. subhALa vIravarmAnA putrAmAMnA eka. subhASaNa videhavazIya yuyudhA nAmanA janakane putra. enA putra te zrutajanaka, subhIma pAMcajanya athavA tapa nAmanA agnie yajJamAM nAza karanArA paMdara dhruve - asurAne utpanna karyA temAMne eka. temAMnA subhIma, anibhIma, bhIma, bhImabaLa ane baLa e pAMca yanuMsa karanArA asurane pahelAM utpanna karyA hatA. te pachI tapa agnie sumitra, mitravAna, mitrayajJa, mitravana ane mitradharmA emane utpanna karyA ane te pachI surapravIra, vIra, sureza, suvarcasa, ane sura ema A pa dara devA (asurA) pAMca pAMcane jaththa traNa maMDaLamAM -- utpanna thayA hatA. te yajJamAM aneka tarehanA vikSepa nAkhe che. temane vedInI bahArathI bhAga apAya che. ema DhAvAthI e atavedI jyAM agninuM sthApana karyuM hoya tyAM jatA nathI. | bhAra0 10 222 - 183 10-16. subhUmikA sarasvatI tIre AveluM tIrthaM vizeSa, apsarAone rahevAnI bhUmi /bhAra. za0 38-7. subhrAja kArtikasvAmI devAnA senAnIpade sthApita thatI vakhate temane sUrya peAtAnA e anucarI najhara karyA hatA temAMnA eka. bIjA anucaranuM nAma bhAvara hatuM. / bhAra. za0 46-31. subhrATa vaivasvata manunA putra. / bhAra0 A0 1-56. subhra rAhiNInI kUkhe thayelA vasudevanA putrAmAMtho ekanuM nAmAntara. sumaMgaLa bagaDAnI saMjJAvALA atri kuletpanna eka RSi. sumagaLa (ra) suma gaLaRSinuM kuLa, suma`DaLa bhAratavI ya dezavizeSa, arjune digvijaya * sumati vakhate A deza jItyA hatA, sumati varuNulokamAMne eka asuvizeSa. sumati (2) sUva'zI nRgarAjAno putra. ene bhUtajyAti nAmanA putra hatA. / bhAra. sa0 a0 9. sumati (3) priyavratavaMzanA RSabhadevanA putra bharatane pAMcajanI strIthI thayelA pAMca putra paikI meTA putra, enA bApa RSabhadevanI peThe ja A paNa nagna rahetA hatA. A uparathI nAstika leke ene daiva kahetA. ene vRddhasenA nAmanI strI hatI. ane peTa devatAjita nAme putra thayA hatA. / bhAga0 5, 40 0 15. sumati (4) sUOvazI STikuletpanna vizAlavazanA se|madatta rAjAnA putra. enA putra te janmejaya. A sumati dAthi rAmana! samayamAM dazaratha chatAM vizAlA nagarImAM rAjya karatA hatA. mumati (5) sAmava'zI purukuLanA gaiAzvanA putra Rteyune pautra ane atibhAra rAnnane putra raibhya nAmanA rAjA ene putra thAya, sumAta (6) purukuletpanna hasti rAjAnA putra devamIDha athavA miIDhanA va`zanA supArzva' rAkhanA putra. ene putra te sannatimAna rAjA, sumati (7) sAmavaMzI purukuletpanna ajamIDhavaMzanA puru rAjyanA putra sununA anvayamAMnA jarAsaMdha vaMzanA ghumatsena rAjAne! putra. ane subaLa nAme putra hatA. sumati (8) *vaMzI sagara rAjAnI strI vaidabhI te ja. sagaranA sATha hajAra putrAnI mAtA, enuM khInuM nAma prabhA hatuM ema jaNAya che. sumati (9) dArathi rAmanA putra lavanI e strIe! mAMnI meATI. mumati (10) yudhiSThiranA rAjasUya yajJamAMnA eka RSi. / bhAga0 10 skrU'0 a0 14. sumati (11) huMsadhvaja rAjAnA mukhya pradhAna. sumati (12) arjunaputra babhruvAhanane senApati, sumati (13) have pachI thanArA AThamA sAvi manunA thanArA putrAmAMnA eka putra, Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ susaMtu 284 sumitrA sumaMtu cAlu mavaMtaranA AraMbhamAM je pahele rAjAnA traNa putromAMno nAno. enA putranuM nAma svayaMbhu nAme vyAsa thayo hato tenA cAra ziSyo- bahata athavA bahadrAja. mAne atharvaveda jANanAre ziSya bhA0 A0 sumitra (2) sUrya vaMzanA ikvAku kuLanA suratha 64-79-80) bhAra0 0 4-17. rAjAne putra. A sumitrane saMtati na hovAthI sumaMta (2) cAlu cekaDImAM dvAparane aMte kRSNa dvaipAyana e vaMzane chelle rAjA hatA. vyAsane e nAmane ziSya. sumitra (3) sAmavaMzI yadukulotpanna sAtvata putra. sumadhyamA madirAzva rAjAnI kanyA - hiraNyahasta vRSNuinA be putromAM moTA putra. RSinI patnI. sumitra (4) somavaMzI vasudevanA bhAI samIkane sumana saVvizeSa.) bhAra. A0 35-8. sudAminInI kukhe thayelA be putromAMne meTe. sumanasa cakSurmanuvaMzIya utsuka ane puSkariNIne sumitra (5) haihayavaMzI eka rAjA. A haihayakuLa eka putra. | bhAga 4-13-17, te sUryavaMzIya ke candravaMzIya e saMbaMdhe nirNaya sumanasa (2) devanuM sAmAnya nAma, thatuM nathI. A rAjAne RSabhanI sAthe "AzA' sumatra dazarathanA aSTapradhAne paikI eka. e e viSaya para saMvAda thayo hato / bhA0 zAMa0 rAmacandranA vanavAsa vakhate temane bhAgIrathI parvata 125-9, vaLAvavA gayo hato. sumitra (6) zrIkRSNane jAMbuvatInI kukhe thayele sumanA kekya dezanI eka strI. jene pativrata mAhAsya eka putra. saMbaMdhe zAMDilyanI joDe saMvAda thayo hato. bhAra0 sumitra (7) puliMda nagaranA adhipati je be anu. 185. bhAIo hatA temAMne nAno. rAjaya digvijayamAM sumanA (2) varuNu lokamAMne asuravizeSa | bhAra0 bhImasene jItelo./ bhAra0 sa0 30-10. sa0 9-17, sumitra (8) pAMDenA divijayamAM arjune jItela sumanA (3) traNanI sattAvALA vasiSTha kuLamAM sauvIra rAjA / bhAra A0 151-40. thayela eka rAjarSi / bhAra0 sa. 8-12. mitra (8) bhArgava vaMzane phenapA upanAmavALA sumanA (8) kirAtarAja | bhAra0 sa0 4-31. eka RSi. vAcharaDAM dhAvyA pachI tenA mane sumanA (5) kekaya dezanA rAjanI kanyA. cUMTeluM dUdhanuM phINa ja pote khAIne rahe te mATe samanasA RSabhadeva vaMzanA bharata rAjAnA kule- ena A nAma pADayuM hatuM. gAyanA mahimAne aMge ane madha rAjanI strI. vIravrata rAjAnI mAtA. enI kathA che. / bhAra0 sa0 4: anu. A0 120. sumana zAMDilya RSine ziSya eka rAjA / bhAra0 sumitra (10) abhimanyune sArathi | bhAra0 8. anu. a0 137, 35-32, sumalika dezavizeSa / bhAra0 mI. 9-55. sumitra (11) kupada rAjAne putra. ene saumitra sumAgadha dazarathi rAmanI sabhAmAM eka mazkare. paNa kahetA. ene jayadrathe mAryo hato | bhAra sumAlya naMdakuLane bIjo rAjA. A0 218-30, sumAli vRtrAsurane anuyAyI eka asara. sumitra (12) agnivizeSa / bhAra010 222-12 sumAli (2) rAvaNane mAtAmaha eka rAkSasa. ene sumitra (13) yudhiSThiranI sabhAne sabhAsada eka strI te ketumatI. enI dIkarInuM nAma kekasI. RSi / bhAra0 sa0 a0 4. (mAlyavAna zabda juo.) | dazaratha rAjAnI traNa mukhya rANIomAM sumitra sUryavaMzanA IkSavAkukulana aMtarikSa bIjI. magadhaNAdhipati zrI rAjanI putrI ane Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sumI 285 suratha lakSamaNa ane zatrudananI mAtA | bhAra010 275-8. suyodhana duryodhananuM bIjuM nAma. yudhiSThira duryodhanane amITa samavaMzI sahetrano putra. ajamIDha ane A nAme bolAvatA. | bhAra0 0 111-7. purumaDhane bhAI / bhAra0 A0 101-18. suyodhana (2) sUryavaMzIya IkSavAku kuLanA vikRkSi samukha nAradanI sobatamAM maye racelI pAMDavonI rAjanA anenA nAmanA putranuM bIjuM nAma. sabhA jovA idraprastha Avelo eka RSi. sarakata vizvAmitra RSinA putramAM eka bhAra0 samukha (2) rAmanI senAne eka vAnara, anu0 7-57. sumukha (3) supaNuM, garuDane putra / bhAra u.101- sarajA prAdhAnI apsarA kanyAomAMnI eka bhAra 12; bhI 6-14, A0 66-50. sumukha (4) pitAnA avinayane laIne nAza pAmele suratA prAdhAnI apsarA kanyAomAMnI eka che bhAra0 eka prAcIna rAjA (4. sudAsa zabda juo.) A0 6-50. samakha (5) sapavizeSa. idanA sArathi mAtalinI aratha svAciSa mavaMtaramAM eka rAjA. e guNukezI nAmanI kanyAne vivAha AnI joDe thayo uttama guNAlaMkata hAI prajApAlanamAM sadA tatpara hato. bhAra0 A0 35-14; bhAra0 u0 104-29. hato. paNa oNcho sAthe ene ghare virodha paDI sumukhI eka asarA | bhAra, anu. 50-48. javAthI teoe enI sAthe jabaro yuhaprasaMga sumedhasa agatya kuLane eka RSi. ene sumedhA pADaze. yuhamAM hAravAthI e yukti karIne azvArUDha thaI paNa kahyo che. nAThe. te eka ghara araNyamAM gayo. jatAM jatAM sumedhA sumedhasanuM nAmAntara. rAjadhAnIthI traNa yojana dUra jatAM e sumadhA sumedhA (2) eka brahmarSi. (1 suratha zabda juo.) nAmanA RSine ramya Azrama dIThe. e ghaDA sudhA (3) sIradhvaja janakanI strI. uparathI Utaryo ane aMdara jaIne RSine vaMdana suyazA mauryavaMzIya azovardhanane putra. ene karyuM. RSie ene satkAra karI, enI saghaLI putra saMgana / bhAga 12-1-14. hakIkata sAMbhaLI ene pitAne tyAM ja rAkhe. suhya samavaMzIya anukuLatpanna bali rAjAnA che rAja tyAM raheto hato tevAmAM duHkhane mAryo eka putro paikI cothA putra. A cUdha balie pitAnI vaizya tyAM AvyuM. e vaizyanAM strI-putrae enuM sudeSNu nAmanI strIne peTa dIrghatamA RSi pAse saghaLuM dravya laI laI ene gharamAMthI kADhI mUke utpanna karAvyA hatA. ' hato. A uparathI ene saMsAranAM saMbaMdhIo sahya (2) IndraprasthanI uttara ane pUrve Avela upara vizvAsa UThI jaI vairAgya utpanna thavAthI dezavizeSa. e RSinA AzramamAM Avyo hato. suratha rAjA suyajJa trIjA vasiSTha RSine putra. A kadI kadI ane vaizya be samaduHkhI hevAthI temanI vacce dazarathi rAmanuM purohitapaNuM karato hato. sakhya thayuM. yajJa (2) dazarathi rAmanI sabhAne eka maMtrI. eka samaye suratha ane vaizya vAta karatA hatA suyajJa (3) uzInara dezane eka rAjA. A pAMDavo- temAM saMsAramAM AvAM vidane kema Ave che e nI pahelAMno haze / bhA. 7 sakaM0 a0 2. vAta nIkaLI, te uparathI bane jaNAe RSine suyA (4) ruciRSi ane Akatine peTa thayela pUchayuM. RSie kahyuM ke prANImAtra kama parataMtra bhagavAnane avatAra / bhAga- 2-7-2. che, mATe jevo jevo kamane saMcaya hoya tene suyajJA semavaMzIya mahAbhaumanI bhAryA. enA putranuM anusarIne sukha ane duHkha bhogavavAnuM che. Ama nAma ayutAnAyI / bhAra A0 73-19. kahI RSie kahyuM ke tamArA karmAnusAra mArA Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suratha 286 surabhimAna manamAM evI kalpanA thAya che ke tame be jaNa je azvamedha yajJa karyo te samaye arjuna potAnA nagara AdyazaktinuM ArAdhana karo to tamAruM ArAdhana upara caDhI Ave che evuM sAMbhaLatAM veMta ja sakAma agara niSkAma jevuM haze. tadanusAra tamane bIkane lIdhe enA prANa nIkaLI gayA hatA. paraMtu phaLa maLaze. bane jaNAe e vAta "bhale" ema kuNe ene sajIva karI tenI mAtA duzalAnI sAthe kahIne kabUla karI. pachI RSie temane devInA hastinApura Aryo hato bhAra0 azva78arcana vidhine upadeza karyo. RSinA upadeza 23-29; jemiti, azva, a0 61. pramANe ja banee Adyazaktine upAsI, ane bhakti suratha (9) jayadrathane mitra eka zibi dezane rAjA. purassara pitAnuM AcaraNa evuM rAkhyuM ke thoDA ja suratha (10) bhAratanA yuddhamAM duryodhanapakSane eka rAjA, samayamAM temane devIne sAkSAtkAra thayo. tamArI zI suratha (11) hasAvaja rAjAne putra. irachA che ema devIe pUchatAM vaizya svarga prAptinI suratha (12) kRpAcAryane cakkarakSaka / bhAra0 vi0 IcchA batAvI. suratha rAjAe A lokanA abhyartha. 61-17, nI vAMchanA karI. devIe vaizyane svarge mokalyA suratha (13) yamasabhAvAsI eka rAjarSi | bhAra0 ane rAjAne kahyuM ke jA, tAruM rAjaya tane pAchuM sa. 8-11. maLaze. tuM bIje janma vivasvAna Adityane suratha (14) zibi vaMzane eka kSatriya. keTisAva inAme putra thaIza. e avatAramAM mAruM kAzyane pitA / bhAra0 10 26-4. pharIthI arcana karIza jenA prabhAve karIne tuM surathA anukuLatpanna uzIra rAjAnI strI ane vaivasvata manvatara pUrI thayA pachI sAvaNi zibi rAjAnI mAtA. nAmane manu thaIza. Ama varapradAna karI Adya- surathA (2) virATa rAjAnI pahelI vAranI strI. zakti aMtardhAna pAmI. | devI bhA. 5 &0 a0 ene zveta ane zaMkha ema be putro hatA / bhAra 32-35. vi0 21-17. saratha (2) jyAre dazarathi rAme azvamedha karyo surapravIra agnivizeSa bhAra va0 222-13. tyAre A suratha rAjA cedi dezanI rAjadhAnI surabha vIravarmAnA putramAMne eka. zuddhimatImAM rAjya karato hato. rAmanA surabhartA agnivizeSa bhAra va0 rarara-13. azvamedhane gheDe eNe bAMdhyo. eNe mAruti vagerene surabhi kazyapa rAjanI tera kanyAomAMnI eka. bAMdhI keda karyA. pachI rAma svataH tyAM gayA ane surabhi (2) kazyapa RSinI strI krodhAnI kanyAsarathane jItIne emaNe mAruti vagerene choDAvI emAMnI eka. ene rohiNI ane gaMdhavI karIne azva pAcho A jemi, azva, a. 2. be putrIo hatI. suratha (3) sUryavaMzIya IvAku kuLanA aMtarikSa surabhi (3) vaMzaikasArA nadIne tIre AveluM eka vaMzanA raNuka rAjAne putra. ene putra te sumitra. vanavizeSa. suratha (4) somavaMzI purukuLanA ajamIDha vaMzanA surabhi (4) dakSa prajApatinI kanyA ane kazyapanI kuruputra janurAjAne putra. ene putra vidUratha. bhAryA. nandinI nAme vasiSThanI dhenunI mAtA | suratha (5) vidarbha dezAdhipati deva rAjAne putra. bhAra0 A0 67-47; sa. 11-40; u0 102; saratha (6) azvatthAmAe mArele drapada rAjAne anu0 143-41. putra / bhAra0 ko0 157-180 surabhipatana sahadeve pitAnI digvijayayAtrAmAM. sarathe (7) duryodhana pakSanA saMzataka rAjAomAMne eka. chateluM dakSiNa dizAmAM AveluM nagaravizeSa. suratha (8) siMdhu dezAdhipati jayadrathane putra. yudhiSThire surabhimAna agnivizeSa. | bhAra0 va0 223-28 Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 287 suraci surabhI surabhI surabhi zabda juo. e surAnI abhimAnI hovAthI prathama devoe surabhIpatana surabhipatana te ja. / bhAra0 sa0 amRta jaNane ene sparza karyo tethI enuM A 32-70. nAma paDayuM. | masya0 sa0 248. surasana svarga saMbaMdhI je devonAM vrata che temAMnuM susaji rAmanI sabhAno eka mazkara-hAsyakAra, eka. surApItha vizvarUpanAM traNa mastaka paikI eka. | sarasA kazyapa RSinI tera strIomAMnI eka. dakSa bhAga6-9-1. prajApatinI kanyA. enA putro te badhA nAga. | sUrAyana traNanI saMjJAvALA vasiSTha kaLAtpanna eka bhAra0 A0 67-75; 10 11-39; u0 103-4. RSi.. surasA (2) kazyapanI strI kAlAnI nava putrIo- surAri bhAratanA yuddhamAM pAMDavapakSane eka rAjA. / mAMnI eka. bhAra0 u. sa. 4-15. surasA (3) bhAratavaSaya nadI. / bhAra0 mI. 8. surASTra bhAratavarSIya deza. A deza digvijaya karatAM surasA (4) mAruti samudra oLaMgIne laMkAmAM jate sahadeve ja hatuM. enI naiRtya dizAmAM hatuM te vakhate enA baLa ane cAturyanI zaparaka deza Avela che. | bhA0 sa0 a0 31 0 parIkSA karavA kAje devoe mokalelI strI. e A dezanA leke varNasaMkara che ema mahAbhAratamAM rAkSasInuM rUpa dhAraNa karIne mArutinI ADI AvIne kahyuM che. te bhAi ka a0 38. 'UbhI rahI. eNe mArutine kahyuM ke mArA moMmAM suraka garuDane putra. | bhA. u0 101-3. praveza kara. mArutie kahyuM ke huM rAmanA kAma suci uttAnapAda rAjAnI kaniSTha strI. ene putra mATe jAuM chuM te pUruM karI, sItAnI zodha karI te uttama. enA samAcAra rAmacaMdrane jaNAvI pachI tArA raci (2) mahA mahinAnA sUryanA samAgamamAM AvamukhamAM praveza karIza. paraMtu eNe e vAta na nAre yakSa. (tapA zabda juo.) gaNakAratAM pitAnuM meM dasa yojana paheLuM karyuM. surUpa kAmadhenu / bhAra0 u0 102-8, e joIne mAruti bamaNe moTo thaI gayo. eTale supA (2) cAlu mavaMtaranA marIci RSinI ka1 surasAe pitAnuM moM bIjA dasa yojana pahoLuM ane vAruNi aMgirA RSinI strI. (3. aMgirA - karyuM. pharI mArutie pitAnuM svarUpa bamaNuM moTuM zabda juo.) karyuM. Ama vadhAratAM vadhAratAM enuM moM ghaNuM ja sureNu sarasvatI nadInA sapta pravAhomAM eka | meTuM thayuM eTale mArutie pitAnuM svarUpa ekAeka bhAra0 sa0 39-26. nAnuM aMgUThA jevaDuM karI dIdhuM ane surasAnA sureza agnivizeSa. | bhAra0 10 222-13, moMmAM praveza karIne pAcho nIkaLI AvyuM. surasAne saSi traNanI saMjJAvALA aMgirA RSinA kuLane vaMdana karIne kahyuM ke meM tArA mukhamAM praveza karyo. eka RSi. have huM jAuM chuM. A uparathI surasAe kahyuM ke surecana priyavrataputra yajJabAhunA sAta putromAM tuM balavAna ane catura bane che mATe jA, tuM moTo putra. rAmanuM kArya karIza. jA, tane jaya maLaze ema surecana (2) upara kahelA surocananA dezanuM nAma. AzIrvAda ApIne pote svargamAM cAlI gaI. | surAcana (3) zAlmali dvIpanA sAta dezamAM vArAsaM. sa0 1. pahele deza. surA varuNane ceSThAnI kukhe thayelI kanyA. suci svAyaMbha mavaMtaramAMnA vasiSTha RSinA surA (2) samudramaMthana kALe temAMthI nIkaLelI devI. sAta putremane bIjo putra. Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sureda 288 sulabha suda sAta mahAsAgaramAMne trIjo mahAsAgara. e karI dIdhAM; ane prazna pUchyA pahelAM ja rAjAne zAhmali dvIpane vITaLAyelo che ane enI bIjI yoganAM baMdhanathI bAMdhI dIdhe. rAja janakane paNa bAjue kaMkaNAkAra kuzadIpa AveluM che. e cAra pitAnA yogabaLanA saMbaMdhamAM ghare garva hato. lAkha jana pahALA che. eve sulabhAnA abhiprAyane tarata ja jANI lIdhe. suremA sapavizeSa | bhAra0 A0 57-10. pachI bAhya rAjacihnothI rahita rAjAne tridaMDa sulabhA pradhAna nAmanA rAjarSinI kanyA. e ghaNuM vagere saMnyAsanAM bAhya cine rahita sulabhA ja jJAnavAna ane brahmaniSTha heIne paramahaMsa dIkSA sAthe mAtra sUkama dehamAM saMvAda tha. laIne saMnyAsarUpe pRthvImAM pharatI hatI. tyAM rAjAe kahyuM : "he bhagavatI ! te AvI saMnyAsa sulabhAe saMnyAsIonA mukhethI sAMbhaLyuM ke dharmane ayogya dIkSA mAM prahaNa karI che ? tuM have mithilezvara janakarAjA mokSazAstramAM ghaNe kuzaLa che." kayAM javA dhAre che ? tuM kAnI strI che ? hareka enA manamAM saMzaya thayo ke A vAta satya haze manuSyanuM zAstrAdhyayana, vaya, jAti vagere jANavAmAM ke nahi. pachI pote manamAM saMkalpa karyo ke janaka. AvyuM na hoya tyAM sudhI enI tarapha pUjyabhAva rAjAne avazya maLavuM. saMkalpa thatAM ja pite yoga baMdhAto nathI. mATe huM tArA adhyayana, vaya ane baLa vaDe potAnA pUrvarUpane tyAga karIne ghaNuM jAtinA saMbaMdhamAM prazna pUchuM chuM. mArI sAthe ja suMdara rUpa dhAraNa karyuM. ati manohara bhramara tAre samAgama thaye tethI tAre mane e badhuM vALI ane kamaLa samAna ramaNIya netravALI A jaNAvavuM joIe.' pachI rAjAe potAnA guru bhikSu strIe jema tIra keke tema zIdhra gati vaDe mithilA paMcazikhanuM varNana karyuM. rAjAe mekSa e kevaLa tara, gamana kaya" ane nimeSamAtrAmAM mithilA jJAna dvArA ja thAya che e kahyuM. karma kAMDa, upAsanAjaI pahoMcI. vastIvALI ane suMdara mithilA kAMDa ane jJAnakAMDa enuM varNana karI rAjAe e nagarImAM sulabhAe bhikSA nimitta praveza karyo ane paNa kahyuM : "huM vAsanArahita thayo chuM. bhagavAna e ja bahAne janaka pAse gaI. janakane maLI paMcazikhe mArI buddhine kevaLa nibIja karI dIdhI tyAre janaka enuM sukumAra zarIra jeI parama che jethI enI pravRtti viSaya tarapha thatI ja nathI. Azcarya pAmyo ane vicAra karavA lAgyo ke A mArA mitra gaNAte kaI mArA jamaNA hAthane keNu haze, kenI strI haze, kayAMthI ane zA kAraNe caMdanathI ace ane mAro zatru gaNAtA koI mArA AvI haze. rAjAe ene uttama Asana para besADI DAbA hAthane vAMsalAthI chole paNa mArA manamAM enuM svAgata karyuM. adhapAgha vagerethI eno pUjA bane tarapha samAna bhAva ja rahe che. huM Asaktine karI uttama anna vaDe ene tRpta karI, bhejana tyAga karIne siMhAsana para besuM chuM.' karI prasanna thaI sarva bhASya jANanArA brAhmaNanI bIjI ghaNI vAta karIne rAjAe kahyuM ke kevacamAM maMtrIothI vIMTaLAyelA rAjAne sulabhA paNa gharamAM rahevA chatAM paNa yamaniyamAdimAM rata mokSa saMbaMdhe aneka prazno pUchavA lAgI. rahe te tenI yogyatA saMnyAsI jevI ja che. sulabhAnA manamAM prathamathI ja saMzaya hato ke keI paNa saMnyAsI saMnyAsa grahaNa karyA chatAM rAjA janaka mokSazAstramAM kuzaLa haze ke nahi, mukta- rAga, dveSa, parigraha, mAna, daMbha tathA snehAdinuM nAM lakSaNavALa haze ke nahi. AvA saMzayathI e sevana kare che te saMnyAsI chatAMye gRhastha jevo. gaviduSIe pitAnA buddhisatva dvArA rAjAnA ja che. saMnyAsIne paNa tridaMDAdi bAhya cihna vagara buddhisavamAM praveza karyo. pitAnAM bane netranAM paNa kevaLa jJAnathI ja mokSaprApti thAya che. chatrakiraNe vaDe rAjAnAM banne netranAM kiraNene stabdha cAmarAdi chatAM paNa Asakti vagaranA mane mekSa Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sulabhA A prApti na thAya evuM kAMI ja nahi. huM pramANe mekSa pAmI mukta thayA chuM chatAM tArA ceAganA prabhAvathI mane tArA tarapha AdarabhAva thayA che. paraMtu huM tane kahu chu' te sAMbhaLa; tAruM A svarUpa kevaLa traNa guNAthI utpanna thayelu. hAIne yeAgAnuSThAnane mATe taddana ayAgya ja che. tArAmAM AvI sukumAratA che, tAruM zarIra AvuM rUpALuM che ane tAruM' vaya paNa taruNu che.Ama tArAmAM yeAgaviruddha samagra sAdhanA rahyAM che, chatAM yAga paNa rahyo che e joI mane sazaya thAya che. vaLI tArI A ceSTA yAginInA vezane mATe atyaMta aghaTita che, kAraNa ke huM mukta chu" ke nahi tenI parIkSA karavAne mATe te' balAtkAre mArA zarIramAM praveza karyAM che. tuM dI hIza ke mArA upara anugraha karavAne teM mArA zarIramAM praveza karyo che te te paNa ayeAgya ja che, kemake bIjAne nigraha ane anugraha karavA rUpa kAmavAsanAvALA ceAgIne sa'nyAsanuM phaLa kadIye maLatuM nathI. mArA zarIranA saMga karIne teM tArA AzracihnanuM paNu rakSaNu karyuM." nathI, tattvajJAna saMpAdana karIne mukta thayelA manuSye pazu vyabhicAra vagere akAryAthI peAtAnI avazya rakSA karavI joie. mArA zarIramAM cAgabaLa vaDe praveza karIne te zu zu karyuM che te sAMbhaLa. teM tArA cittathI mArA zarIranA Azraya karyo jethI tane vyabhicAranA doSa prApta thayA che. are, vyabhicAriNI paNa prathamathI samruta karyA pachI ja bIjAnA nagara agara gharamAM praveza kare che, te te krAnI sAthe saMketa karIne mArA deza ane rASTramAM praveza karyo che ? krAnA sa'ketane anusarIne te... mArA hRdayamAM praveza karyo che? tuM savamAM zreSTha evI brAhmaNI che ane huM kSatri chuM. e bannene eka sa`baMdha kadI paNa na thavA joIe. AvI vaNu - saMkaratA tAre karavI na joIe. vaLI tuM saMnyastAzramamAM rahelI ane huM gRhasthAzramamAM rahelA chuM. chatAM mArA zarIramAM praveza karavAthI te' Atmasa'kara 37 189 sulabhA dASa karyAM che. vaLI tuM tAru' gAtra jANutA nathI. Ama gAtra jANyA vagara mArA zarIramAM praveza karavAthI te. geAtrasa'kara doSa vaheArI lIdhA che. vaLI tArA svAmI jIvatA haze agara paradeza gayA haze. e te niHsa deha che ke tuM parastrI che, jethI mAre agamya che. AthI vaLI te' dha gurudeSa karyA che. Ama te` kevaLa akAryA ja karyA che. ema karIne zuM siddha karavAnI tArI icchA che? vaLI tuM duSTa strI che e kahevAnuM eka kAraNu e che ke teM mArA para vijaya meLavavAnI icchA batAvI che. ema karIne ApaNA bannenA cittanI ekatAnA bhaMga karyA che.' A pramANe rAjAnu' khelavu` sAMbhaLIne sulabhAe uttara ApyA : 'he rAjA ! je vAkaya vANInA nava dASAthI rahita haiAya, buddhinA nava dASAthI mukta DhAya ane vANI tathA buddhinA aDhAra guNNAthI yukta haiAya te vAkya ja yogya avALuM gaNAya che. je vAkyamAM saumya, sAMkhya, krama niya ane prayAjana A pAMce guNa samAyelA DhAya te vAkya ja pramANabhUta gaNAya che. he rAjana ! vakatA, zrAtA ane vAkaya e traNlR, sapU guNAthI yukta hAya ane siddhAMtane virAdhona Ave tema, kathAni yamAM praveza karatAM hrAya tA ja kahevAnA atha prakAze che, spaSTa rIte samAya che. jyAre kAI vaktA kAI kahevAnA viSayamAM zrotAnuM apamAna kare che ane potAnA pakSanu ja kathana kare che tyAre tenuM vAkya utkRSTa artha vALuM thaI zrotAnA hRdayamAM cAMTatuM nathI. vaLI keI vaktA peAtAnA pakSaneA Agraha tajIne mAtra zrotAne anukULa lAge tevA viSayanuM ja pratipAdana kare che. tenuM vAkaya paNu dekhavALuM gaNAya che; kemake tenA vAkayamAM madhyastha rahelA aneka manuSyAne zaMkA thAya che. paraMtu he rAjA ! je vaktA svapakSI ane parapakSI bannene anukULa heAya evu bhASaNa kare te ja kharA vaktA mAruM vAkya je arthayukta che te tuM ekAgra citte kahevAya che, bIjA nahiM, mATe huM je kahuM chuM te sAMbhaLa. Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sulabhA 'he rAjan ! tuM prazna kare che ke 'tu kANu che ?' tene uttara huM dauM chu* : zabda, sparzI, rUpa, rasa, gaMdha ane pAMce iMdriyA vAstavika rIte AtmAthI bhinna che te| paNa AtmAne vaLagI rahyAM che. mArAmAM rahelAM pAMcamahAbhutane athavA iMdriyAne tuM prazna karatA hrAya tA te yAgya ja nathI, kemake temanuM svarUpa jaDa hAvAthI temane koI jAtanuM jJAna nathI ane jJAnahIna jaDa padArthane prazna thaI zake ja nahi, tema ja huM ke je cetana chuM tene paNa tArAthI prazna thaI zake nahi, kemake tuM ane huM kAMI bhinna nathI. Ama hAvAthI 'tuM kANuM che' evA prakAranA tArA prazna kevaLa ayeAgya ja che. zarIramAM rahelI pratyeka iMdriyane peAtAnuM tathA pArakAnuM jJAna bilakula che ja nahi, vaLI indriyA vyabhicAra karIne kadI vI zakatI nathI, eTale ke cakSunuM kAma zrotrandriya karI zakatI nathI, tema zrotre driyanu kAma cakSu Indriya karatI nathI - karI zakatI nathI. vaLI indriyA anyonyanA svarUpane paNa jANI zakatI nathI, ghaTa vagere dekhAya che te sAru cakSuIMdriya bIjA khAdya guNAnI apekSA rAkhe che. ghaTatu darzana thavAmAM rUpa, cakSu ane prakAza e traNe padArtho sahakArI gaNAya che. darzananA saMba dhamAM tema ja bInna sarva jJAna ane jJeyanA saMbaMdhamAM paNa tevA traNa traNa hetuo ja heAya che. paraMtu sa jJAna tathA jJeyanA madhyamAM mana nAmanA eka bIjo guNa paNa rahelA che, kAraNa manane lIdhe ja manuSya sArAnarasAnA nirNaya karavAne saMkalpa vikalpa kare che. vaLI buddhi nAmaneA eka bAramA guNa che, jenA vaDe manuSya mananA saMzaya viSayIbhUta padArthomAM 'amuka padA AvA prakArane che' Aveza nizcaya kare che. A sivAya bIjA paNu maLIne vIsa guNA che. vaLI bIjA dasa guNNA paNa che. A trIse guNA ekI sAthe jemAM rahyA hrAya te zarIra kahevAya che. A trIse gunneAnI utpattine aMge judA juda! mata che. nirIzvaravAdI sAMkhyA kahe che ke avyakta athavA prakRti ja A guNe.nuM upAdAna sulabhA sthUladazI" kaNAda vagere naiyAyikA paramANu, avyakta, adRSTa ane Izvara trIsa guNenAM upAdAna che ema jaNAve che. kapilamatAnuyAyI, sezvara sAMkhya vaLI kahe che ke trIse guNAnuM upAdAna kAraNe prakRti ane puruSa che. kevaLa paramANue ja upAdAna kAraNa che ema cAkamatavALA kahe che. keTalAka vidvAnA kahe che ke vyakta (paramANu ) ane avyakta (mAyA) e banne A trIse guNeAnuM upAdAna kAraNa che, tyAre bIjA kahe che ke Izvara, mAyA, jIva ane avidyA e cAra taravA pUvekti trIsa guNAnAM upAdAna kAraNeA che, paNa adhyAtmazAstranuM ciMtvana karanArA vedAMtI AcAryA tA ema ja kahe che ke prANImAtranu urAdAna kAraNu kevaLa prakRti ja che. prakRtinuM mULa svarUpa avyakta che, eTale indriyAthI agrAhya che, chatAM trIsa guNNAne utpanna karIne te vyakta thaI che. huM rAjana! huM, tuM ane bIjAM sarva prANImAtra kevaLa prakRtimAMthI ja utpanna thayela che, teA pachI 'tu kANu che' e prakAranA tArA prazna ajJAnatA bharele che.' garbha rahyAnA kALathI saMbhAgathI mAMDIne te vRddhAvasthA sudhInI sthiti ane pheraphAra gaNAvI sulabhAe kahyuM : 'trIse guNA-kaLAe kSaNe kSaNe badalAya che. garbhamAM jatAM, gabharUpa thatAM, vadhatAM, janmatAM, kumArAvasthAmAM, yuvAvasthAmAM temaja vRddhAvasthAmAM pratikSaI nira Mtara pheraphAra thayA ja karatA haiAvAthI, 'tuM kANu che' e prazna nirarthaka che. matalaba ke prazna karyo te samaye mArI tu hatA, te bIjI ja kSaNe pheraphAravALA thAya che, eTale e te e rahetA nathI. huM uttara ApuM te kALe ene e deha na heAvAthI zI rIte uttara ApuM ke huM kANu chuM, keAno chuM. Ama he rAjana ! tArA prazna ajJAnamUlaka ja che. sulabhAe pachI rAjAne rAjadhama du:khada che, ane chatracAmara pada para tArA meDa krama rahyo che? vagere ghaNI ghaNI bAbate kathA pachI te khAlI ke he rAjA, tuM je kharA brahmaniSTha che te! Azrame ane varNAnuM AtmasvarUpathI bhinnapaNa... tane khabara ja haze. jema hAthamAM eka kUMDuM, 290 Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sulabhA - 291 suvarcA kaDAmAM dUdha ane dUdhamAM mAkhI paDI hoya tyAre Aje rahIne AvatI kAle ahIMthI cAlI jaIza." traNe padArtho vAstavika rIte eka ja padArthane A pramANe sulabhAnAM yukti ane arthavachada Aya karIne rahyA chatAM, te te padArtho potAnI vAta sAMbhaLyA pachI rAjA janaka kaMI bolyA ja meLe ja anyathI bhinna ja che. kuMDAmAM dUdhane nahi; kemake e vAkyane prati-uttara Apavo te guNa nathI, dUdhamAM kuMDAne nathI ane mAkhImAM yogya ja nahatuM. | bhAra0 zAMa0 325. bIjA bemAMnA keIne nathI. A pramANe paraspara sulabhAmaitreyI kuNiganI kanyA ja hevI joIe. bhinnatAnuM tane bhAna hovA chatAM tene varNasaMkaratA (kuNirga" zabda juo.) kema jaNAI ? sucana dhRtarASTranA se putra mAne eka. ene 'laukika dRSTie paNa varNasaMkaratAne deSa bhImasene yuddhamAM mAryo hato. | bhAra0 A0 68saMbhavata nathI. brAhmaNa nahi, paNa tArI peThe 84; bhI0 64-47. ja kSatriya varNanI chuM. pradhAna nAmanA rAjarSinuM nAma subhAganA indrajitanI strI te sAMbhaLyuM ja haze. tenA kuLamAM avatarelI huM suvarcalA RSabhadevavaMzIya devaghumnanA putra sulabhA chuM. mane samAna pati na maLavAthI parameSTInI strI, guruoe mane mokSadharmanuM jJAna ApyuM tyArathI suvarcalA (2) parameSTi rAjAnA pratIha nAmanA putranI strI, AraMbhI Ajadina sudhI huM naiSThika brahmacarya vrata . suvarcalA (3) AdityanI patanI. | bhAra- anu pALatI satI munivRta AcaruM chuM. huM veSadhAriNI 11 a0 146, kapaTI saMnyAsinI nathI. huM paradravyanuM haraNa suvarcalA (4) eka devakanyA. devalanI putrI. e karatI nathI tema ja vratadhAraNapUrvaka svadharmamAM brahmavidyAsaMpanna hatI. uddAlaka RSinA putra sthira rahIne dharmamAM saMkaratA karatI nathI. mArI zvetaketunI sAthe ene brahmavidyA saMbaMdhe saMvAda pratijJAnA pAlanamAM huM daDha rahuM chuM. vicAra karyA thaye hato. temAM vetaketue enA praznonA taddana vagara huM bolatI nathI. vicAra karyA vinA huM tArI yathAsthita uttara ApavAthI enA upara khuzI pAse AvI nathI. meM sAMbhaLyuM hatuM ke tArI buddhi thaIne kavetaketane paraNI hatI | bhAra0 zAM0 224-4; mokSadharmamAM atyaMta Asakta rahenAro che jethI 224-30; 228-29. tAruM kuzaLa IchI tAre mokSadharma jANavAnI IcchI- suvarcA eka brahmarSi. | bhA2010 a0-298-10. thI huM ahIM AvI chuM. tane huM je je kahuM suvarcA (2) sUryavaMzIya dikuletpana karaMbha chuM te svapakSanI sthApanA agara parapakSanA hatuthI rAjAnA putra khaninetrane putra. enuM mULa nAma kahetI nathI. mAtra tAruM hita IrachIne kahuM chuM karaMdhama evuM hatuM. bhAra0 atha0 4-9. te tAre AdarapUrvaka sAMbhaLavuM ghaTe che. je puruSa savarcA (2) garaDane putra / bhAra0u0 101-2, pitAno vijaya thAya te mATe mAnI peThe vAda- savarcA (4) agnivizeSa. | bhAra0 va0 222-13, vivAda karavA UtarI paDatuM nathI ane kevaLa brahmamAM suvarcA (5) draupadI svayaMvaramAM Avela keI eka ja lIna rahe che te ja mukta kahevAya che. kSatriya. suketune putra ane sunAmAne bhAI. | bhAra jema eka saMnyAsI zUnyagRhamAM rAtrine nivAsa A0 201-9. kare che tema huM paNa AjanI ja rAtri tArA suvarcA (6) semavaMzIya dhRtarASTranA so putrazarIramAM nivAsa karIza. he mathila! tArAM mAna- mAne eka. ene bhImasene yuddhamAM mAryo hato. dAnathI tathA vANIpUrvaka atithisatkArathI bhAra0 A0 68-102; 131-3; 2013; ka0 pUjAyelI huM prasanna thaIne tArA zarIrarUpI gharamAM 46; 88-19. Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSi. suvarcA surata suvarcA (7) duryodhana pakSane eka kSatriya. ene putrane putra. / bhAra0 zAM. a0 348. abhimanyue yuddhamAM mAryo hato. / bhA20 dro, suvarNAkSa kAzImAMnuM eka sthaLavizeSa. 48-15. suvarmA trigata nA suzamaNa nAmanA rAjAno bhAI. suvarcA (8) rAmanA sujJa pradhAnanA putromAMne eka eka kSatriya. / bhAra0 vi0 25-9, suvarNa eka RSi. ene manunI sAthe dhUpadIpAdi suvarmA (2) dhRtarASTranA se putramAMne eka putra viSaye saMvAda thaye hatA te. | bhAra- anu. 115. suvaMza vasudevane zrI devInI kukhe thayelA putromAM suvarNa (2) eka tapasvI. suvarNa (3) eka gaMdharva vizeSa. suvA bhAratavarSIya nadI. | bhAra0 bhI 9-25. suvarNa (4) have pachI thanArA sAvarNimanunA suvAk somavaMzIya dhRtarASTrane se putro mAne eka putramAM eka putra. | bhAra0 A0 131-9, suvarNacaMDa garuDaputra. / bhAra0 u0 101-9. suvA (2) pAMDavonI sAthe daitavanamAM rahele eka suvarNaretasa vizvAmitra vaMzanuM eka kuLa. suvaNaretasa (2) vizvAmitravaMzIya suvarNaretasa bhuvAjI IvaLa nAmanA asuranA rathanA ghoDAnuM kuLane eka RSi. nAma. | bhAra0 va0 07-22, suvarNavarmA kAzidezAdhIpa kSatriya. enI putrI suvAmA eka nadIvizeSa, | bhAra0 bhI 9-28 vapuSTamAM, te pAMDavanA prapautra janmejayane varI suvAsana brahmasANi mavaMtaramAMnA devavizeSa hatI. | bhAra A0 44-8. suvIra sUryavaMzI ikSavAkuputra dazAzvanA kuLanA suvarNa zirA eka muni, varuNu lokamAM vedagAna kare dyutimAna rAjAne putra ane durjaya rAjAne pitA. | che te. | bhAra0 10 110-12. bhAra- anua0 2. suvarNa zirA suvarNazIrSa te ja. varuNalokamAM suvIra (2) somavaMzIya purukulatpanna hastirAjAnA gAyakavizeSa. putra devamIDhanA vaMzanA kSetrya rAjAne putra ane suvarNakTIvI ziSyaputra saMjaya rAjAno putra. enI ripaMjaya rAjAne pitA. bahena damayaMtI. te nAradanI strI hatI. enA suvIra (3) sAmavaMzI anukutpanna zibira zarIramAMthI senuM bahu nIkaLatuM. enAM maLamUtrAdi rAjAnA pAMca putramAMne bIjo putra. paNa sonAnAM ja thatAM. Ama sonuM prApta thatuM suvIra (4) vasudevanA bhAI devazavAne kaMsAvatIne hevAthI saMjaye pitAnI prajAne ghaNI dhanADhaya peTa thaelA be putromAMne moTo putra. karI dIdhI hatI. eka vakhata e araNyamAM gaye suvega yauvanAzva rAjAne putra. hatuM tyAM sonAne lebhe coree ene mArI nAkhyo. sula himAlayanA kalAsa zikharanI IzAnamAM rAjA ethI zokasAgaramAM DUbI gayA hatA. tevAmAM AveluM himAlayanuM eka zikharavizeSa. nArada RSi tyAM AvyA. emaNe e putrane pUrvavata suvelAcala laMkAmAM eka parvatavizeSa. jIvate karI pitAnA sasarAne AnaMda upajAvyA. / suveSA semavaMzIya parIkSitanI bhAryA. enuM bIju bhI20 dro0 55-37-38; bhAra0 zAM. 28-30; nAma bAhuka hatuM. ene bhImasena nAme putra hato. | devI bhA. 6 sakaM. a27. bhAra0 A0 63-45. suvarNAtIrtha viSNu RSie jayAM tapa karyuM suvrata semavaMzIya purUkuletpana ajamaDhanA vaMzanA hatuM te sthaLa, eka tIrtha. kuruputra sudhanunA vaMzamAMnA jarAsaMdha kuLamAM thayelA suvarNAbha svaraciSa manunA zaMkhapada nAmanA kSemarAjane putra. ene putra te dharmasUtra. Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suzarmA suzarmA ne hAthe maraNa pAmelA pAMDava pakSane eka pAMcAla rAjA. / bhAra0 40 51-46. suzarmA (2) durgaMdhana pakSanA sazakSaka rAjA; trigata dezAdhipati. ene durgaMdhane dakSiNa dizAnI gAyA vALavAne virATamAM meAyeA hatA. virATanAM Dhera vALatAM thatA yuddhamAM evuM virATane paDayA hatA ane mArI nAkhata, paNa ene baddala nAmadhArI bhImasene cheADAvyA, bhAratanA yuddhamAM ardhuM bhAga lIdhe hatA ane e yuddhamAM arjunane hAthe marAyA hatA. / bhAra. A0 291-9; vi0 32-34-35-62 25-55; za0 26-44. suzarmA (3) kaOnA putra, e bhAratanA yuddhamAM nakulane hAthe maraNa pAmyA hatA. /bhAra. 20 9-51. suzAMti sAmava`zI purukuletpanna hastiputra ajamIDhanA nIla nAmanA putrane pautra. enA putranu nAma puruja suroAbhanA Asu nAmanA ma ukAdhipatinI kanyA ane ikSvAkukuLanA parIkSita rAjAnI strI. A parIkSitanuM nAma vaMzAvaLImAM maLatuM nathI. ane zala vagere traNa putrA hatA. / bhAra0 va0 195-32. suzravA semavazIya jayatsenanI bhAryA ane parA cInanI mAtA. / bhara0 A0 63-16. suzravA (2) seAmavazI dhRtarASTranI strI ane gAMdhArInI bahena. / bhAra A0 119-23. suzravA (3) eka RSivizeSa. suzruta vizvAmitranA putra!mAMnA eka. / bhAra0 anu 7-15. suSeNa jamadagnine reNukAne peTa thayelA putrAmAMnA eka. / bhAra0 10 117-11. suSeNa (2) eka vAnara ene meM ane dvivida nAme me putra hatA; ane tArA nAme eka kanyA hatI. tArAne eNe vAline paraNAvI hatI. / vA rA yu. sa0 76; bhAra. 10 284-2. suSeNu A nAmane rAmasenAne eka bIjo vAnara. suSeNa (4) sUryavaMzI ikSvAkukulA5na aMtarikSa 193 suhU rAjAnA traNa putrAmAM bIje. suSeNa (5) mahA mahinAnA sUryaMnI sAthe saMcAra karanAra gaMdha. (tapA zabda juo.) suSeNa (!) somavaMzI purukuletpanna pAMDava vaMzanA vRSTimAna rAjAnA putra. enA putra te sunAtha. suSeNa (7) vasudevane devakInI kUkhe thayelA cAra putramAMnA eka. suSeNa (8) sAmavaMzI dhRtarASTranA seA putrAmAM eka. | bhAra. A0 68-97; bhI0 64-34; dro0 127-42 suSeNa (9) kanA putra. bhArata yuddhamAM suSeNune nakule mAryo hatA. te / bhAra0 30 a 48; za. zatru 10 suSeNa (10) uttamaurjAe bhArata yuddhamAM mArelA A nAmanA durgaMdhana pakSanA eka rAjA / bhAra. za. 10; 40 75 suSeNa (11) sapa`vizeSa / bhAra. A0 57-1 suSeNa (12) bhArata yuddhamAM durgaMdhana pakSanA e nAmane eka kSatriya. / bhAra. 20 5-3 suSAmA bhAratavaSIya nadIvizeSa, susa'vrutta bhArata yuddhamAM durgaMdhana pakSanA eka rAjA. / bhAra. u. a 19 susAmA yudhiSThiranA rAjasUya yajJamAM urdUgAtA banele eka RSi, e dhanajaya getranA hatA. / bhAra0 sa0 36-34 susvadhA Ajyapa nAmanA pitAnuM nAmAntara, e kAmadudha leAkamAM rahe che. susvara garuDaputra. / bhAra. 60 101-14 muha varuNu lAkamAMne eka asuravizeSa / bhAra0 sa09-17 suhasta somavaMzI dhRtarASTranA se| putrAmAMnA eka putra, ane yuddhamAM bhImase mAryAM hatA. / bhAra0 dro0 158-17-19 sUhU ugrasenanA nava putrAmAMnA eka, kasanA nA bhAI. Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUhAtra 294 sUtra pAMDavanA samAgamamAM tavanamAM rahelo eka narakamAM paDe che te naraka. RSi. sUta vizvAmitrane putra, eka RSi. bhAra0 anu hetra (2) eka rAjarSi. e parama dAtA hatA. 7-57. enA rAjyamAM indra prativarSa suvarNane varasAda sUta (2) romaharSaNa nAmano eka paurANika - purANa varasAvato. suvarNanI ja nadIo vahetI. temAM masya kahenAra-vAMcanAra. / bhAra A0 1-5.0e sauti vagere prANIo paNa suvarNanAM ja hatAM. jhADapAna athavA ugrazravyane pitA thAya. saghaLuM suvarNanuM ja hatuM. / bhAra0 dra0 pa3; zAM. sUta (3) ratha hAMkanAranuM sAmAnya nAma. 28-25. sUta (4) bhAratamAM kIcakane A nAme kahyo che. | sahetra (3) rAmanI senAmAM eka vAra. bhAra0 vi0 15-49. sUtra (4) semavaMzIya purakatpanna ajamIDha- sUtanandana karNanuM nAmAntara. / bhAra A0 221-23. vaMzIya kuru rAjAnA putra sudhanuno putra. cyavana rAjA sUtaputra ugrazravyane A nAma lagADavAnI rUDhi che. ene putra. sUtaputra (2) adhiratha sUte pALIne moTA karelA sUkSetra (5) semavaMzI AyurAjanA putra kSatraddha kane A nAma lagADAya che. rAjAne putra. ene kAzya, kuza ane mRtsamada ema sUtaputra (3) vizvAmitra RSinA putra mAne eka traNa putra hatA. sanRtA uttAnapAda rAjAnI strI sunItinuM nAmAntara, sUtra (6) pAMDuputra sahadevane putra. enI mAnuM nAma vijayA. | bhAra0 A0 63-79, sanRtA (2) uttama nAmanA mavaMtaramAMnA viSNunA avatAranA mAtA. bagaDAnI saMjJAvALA dharmaRSinI sUtra (7) sAmavaMzI bhUmanyuno putra. enI strInuM nAma jayantI ane putranuM nAma ajamIDha hatuM | sunRtA (3) satyasahA RSinA strI. rukasAvarNi bhAra0 A0 63-35; 101-12; va0 197-1, mavaMtaramAM thanAra viSNunA avatAranI mAtA. suhma zibirAjanA putra balinI strInI kukhe balinI vinaMtIthI dIrdhatamasa RSie upana karela eka sUmI ane hAda nAmanA daityanI strI. putra. / bhAra0 A0 113-53. sUrya sUryamaMDaLane abhimAnI deva. sAmAnya rIte sabhA sidhu nadInA pradezamAMne eka deza. | bhAra te A nAma bAra Adityane lagADAya che. sUrya sa. 28-21; 31-26. kazyapa ane aditine putra savitA te ja, tvaSTAnI sUkSatra bhArata yuddhamAM Avele pAMDava pakSane eka putrI saMjJA enI strI thAya. | bhAra0 A0 66rAja. / bhA20 dro a0 23. 27; 67-35 0 yama, manu ane yamunA e enAM sujJa dazaratha rAjAne eka maMtrI (kuzIla zabda apatya. rUpAntare chAyAne thayela sAvaNi ane juo.) zanizcara. sUryanuM teja na khAvAthI chAyA ghoDInuM sUkaramukha daMDa devA megya, sajA karavAne lAyaka nahi rU5 laIne nAThI hatI. sUryane khabara paDavAthI pote evA mANasane sajA karanAra adhikArI je narakamAM gheDAnuM rUpa laIne gayA ane enAthI azvine paDe che te naraka, jema kelamAM zeraDI pilAya che te nAme be putro thayA, je devanA vaidya banyA. azvina pramANe tyAM AvA adhikArI pilAIne yAtanA bahu ja svarUpavAna hatA, (azvina, chAyA, saMjJA bhagave che. vagere zabdo juo.) | bhAga 6 &0 a0 6, sacimukhe je mANasa potAnA dhanane garva dharI, 8-13; hari. 1-9; viSNu 3-2; varAha0 20; madAMdha banI tene sadupayoga karato nathI te je bra0 6; vAyu0 84; padma 5-8 ane matsya0 11. strI, Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrya 25 sUrya sUrya vaDe kutIne peTe karNa utpanna thayo hato. / reNukAe kahyuM: "he tapodhana ! sUryanA tApane bhAra A0 120-128. * rAhunA pitAne lIdhe mAruM mastaka atyaMta tapI gayuM hatuM ane prasavAthI sUryane ghare kodha caDhIne te lokamAtrane mArAM caraNa paNa atyaMta dAjhI gayAM hatAM, tethI bALI nAkhavA taiyAra thayo hato. enA krodhane vRkSanI chAyAne Azraya letI letI huM AvI tethI zAMta karavAne devatAoe aruNane sUryane sArathi mane vAra thaI, e lakSamAM laI he tapAdhana! mArA banAvyuM ke te sUryanA tejanI ADA AvI tene para krodha na karazo.' ochuM kare. karNa pitAne putra hovAthI mAgavA jamadagnie kahyuM: reNukA ! A pradIpta kiraNaAvanAra kapaTI brAhmaNane divya kuMDaLe na ApavAnuM vALA sUrya tane Ama kaSTa ApyuM che mATe huM kahevAne tenA svapnamAM Avyo hato. sUryathI ja mArAM arUpa agninA tejathI tene bANe dvArA sugrIva vAnara janmyA hatA. (sugrIva zabda juo.) nIce paTakI pADIza." Ama bolIne temaNe potAnA sUryanI gatine saMbaMdhe jamadagni RSi ane sUryanI dhanuSyane TaMkAra karyo, ane saMkhyAbaMdha bANe vacce thayelA saMvAdane ramUjI ItihAsa che. ekadA laIne sUryanI javAnI dizA tarapha pharI sUrya sAmuM jamadagni RSi hAthamAM dhanuSya laIne krIDA karI rahyA mukha karI UbhA rahyA. Ama potAne nIce pADavA hatA. bhakuLatu pote bANa saMdhAna karIne laya jamadagni tatpara thayA che e joIne sUrya tarapha pheMke ane temanAM patnI reNuka bANa pAchAM brAhmaNane veza laIne emanI pAse AvI Ama lAvI lAvIne RSine Ape. A rIte jamadagni bolyoH "sUryo, tamAre zuM aparAdha karyo che?' dhanuSanI paNachanI ane bANAnI garjanAthI khuza sUrya AkAzamAM rahI potAnAM kiraNe dvArA badhethI thaI atyaMta harSa mAM AvI jaI uparAchAparI bANa rasa laI grahaNa karelA rasane varSARtumAM tenI vRSTi pheka. reNukA tevI ja tvarAthI bANa pAchAM ANu kare che. sUrya vRSTi kare che tethI manuSyane sukha Ape. A vakhate madhyAhanane samaya thayo hato. ApanAruM anna utpanna thAya che. vedamAM paNa sUryanArAyaNa pote jayeSThA nakSatranA mUlamAM ArUDha kahyuM che ke "mana' prA: IauSadhio, latAe, thayA hatA, tethI prakhara tapI rahyA hatA. te paNa puSpa, pAMdaDAM vageremAMthI utpanna thayeluM anna varSAkALa jamadagnie bANe pheMkavAnuM cAlu rAkhI reNukAne pachI taiyAra thAya che. he bhaguvaMzI ! jAtakarma Adi kahyuM, he zubhra ! vizALa netravALI ! jA, sarva chUTelAM sarva saMskAre, vrata, upanayana saMsakAre, gadAne, bANane laI Ava, huM pharI phekuM.' patinI AjJA , vivAha, puSkaLa yajJo, zAstro, dAne, sarva vyavahAra thatAM ja reNukA cAlI nIkaLI, paNa mArgamAM vRkSanI ane dravyane saMgraha sarva kevaLa annane lIdhe ja chAyAne Azraya karIne UbhI rahetI gaI, kemake thaI zake che, ema tame jANe che. jeTalAM ramaNIya sUryanA tApathI enuM mAthuM ane tapI gayelI kAmo ane jeTalA ramaNIya AraMbhe che te sarva bheyane lIdhe enA caraNa tapI jatAM hatAM. badhAM kevaLa anathI ja thAya che." ema badhuM kahIne bANa vINI lAvIne reNukA pAchI AvI tyAre brAhmaNarUpe AvelA sUrya pharI kahyuM ke "sUryane ati khinna thaI gaI hatI. e suMdara aMgavALI pADavAthI tamane zuM phaLa maLaze ?' yazasvinI strI mahAdu;khe pagalAM mUkatI ane vAra Ama prArthanA karyA chatAM paNa jamadagni zAMta thayAne lIdhe svAmInA bhayathI dhrujatI dhrujatI thayA nahi. pelA brAhmaNe pharI hAtha joDI kahyuM ke, pitAnA svAmI samIpa AvI pahoMcI. RSie "he brahmarSi ! sUrya sadAkALa gati karyA kare che. krodhathI pUchayuM: reNukA ! tuM ATalI meDI kema tethI e sUryarUpI lakSaya caMcaLa che, chatAM tame ene AvI ?' kevI rIte vIMdhI zakazo ?', Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sU jamadagnie kahyuM ke 'tuM sthiralakSya hA ke caLalakSya heA, paNu mArI jJAnadaSTithI meM tane oLakhI lIdhA che. Aje mAre tArAmAM vinaya dAkhala karavA che. he sUrya, madhyAhna eka animiSa jeTalA samaya sudhI tuM sthira rahe che; mATe te samaye huM tane vIdhIza, emAM kAMI vicAra karavAnA nathI,' 196 sUryAM kahe : ' dhanurdhArIAmAM zreSTha brahmarSi ! tame mane avazya vIMdhI nAkhaze! ane huM Apane aparAdhI paNa chuM. hu' Apane zaratolR AvyA chuM ema Apa jANe.' A sAMbhaLIne jamadagni khaDakhaDa hasI paDayA. temaNe sUte kahyuM : he sUryAM ! tuM bhaya na pAmIza, kemake tuM mAre zaraNe AvyA che. brAhmaNAmAM je saraLatA che, pRthvImAM je sthiratA che, candramAM je saumyatA che, varuNumAM je gaMbhIratA che, agnimAM je kAnti che, merumAM je prabhA che, ane sUmAM je pratApa rahelo che te sarvanuM je puruSa ulladhana kare che te ja zaraNe AvelAne vadha kare che. je zaraNe AvelAnA vadha kare che tene guruta5gAmInuM, brahmahatyAnuM ane madirApAnanu pAtaka lAge che. mATe huM tAta, teM je avinaya karyo che tene dUra karavA mATe krAI yAgya upAya tu khALI kADha, jethI tArAM kiraNAthI tapta thayelA mAmAM pratyeka manuSya sukhethI gamana karI zake !' jamadagni RSie Ama kahetAM ja temane chatra ane upAnaha banne ApyAM. te samayathI AraMbhI traNe lokamAM chatra tathA upAnahanuM dAna puNyadAyI tarIke prasiddha thayu` che. sUrya (2) nuputra eka asura. / bhAra. A0 66-27. sUkSmatI tIrthavizeSa / bhAra0 vana0 81-48, sUryadatta virATa rAjAne eka bhAI. ane droNe bhArata yuddhamAM mAryA hatA. / bhAra0 60 175-15; vi0 33-21; dro0 159-40, sUryadhvaja draupadI svayaMvaramAM AvelA eka rAjA./ bhAra. A a 186, netra garuDane eka putra. / bhAra0 60 101-13. mujaya sUryabhAnu rAmanI senAnA eka vAnara. sUrya bhAsa abhimanyue mArelA duryodhana pakSanA eka rAjA. / bhAra. dro0 0 48, sUrya varcA kazyapanI sunI nAmanI bhAryAne peTe thayelA devagartamAMnA eka. / bhAra. A0 66-4ra. sUvamAMM triga`rAja, eka kSatriya | bhAra azva 74-11. sUryavaMza sUnA rAjavaMza te ja. kayA kayA rAjA sUva'zanA che te rAjAnA nAma pramANe anukrame kAzamAM jovA. sUvAna eka pativazeSa. sUryazatru laMkAnA eka rAkSasa, sUryAtma athavenu eka upaniSada, sUryanana rAmanI senAnA eka vAnara, sUryAkSa rAmanI senAnA eka vAnara, sUryAkSa (2) kSatriyavizeSa. / bhAra. A0 68-57, sUSA pazcima digdALa varuNanI nimlAci nAmanI nagarInuM khIju nAma. sUkSma nuputra dAnavamAMnA eka. suMgAla eka rAjA. / bhAra. zAM0 0 4. saMjaya uttama nAmanA trAjA manunA putrAmAMnA eka suMjaya (2) sUryavaMzIya STikalAtpanna dhUmrAkSa rAjAnA putra saMyamanuM khIjuM nAma. saMjaya (3) sAmavaMzIya anurAjAnA pautra kAlanaranA putra. ene putra janmejaya. sujaya (4) seAmavazI yadukulAtpanna sAtvata anvayamAM thayelA zUra rAjAnA dasa putrAmAM pAMcamA putra. kaMsanI bahena rASTrapAlI te AnI A thAya, ene vRSa ane du'MNu nAme khe putra hatA. sajaya (5) pAMcALa kahevAtA pAMca bhAiomAMnA saMjaya rAjAnuM nAmAtara. saMjaya (6) abA, abikA ane abAlikA e traNa kanyAnA mAtAmaha - heAtravAhane rAnanuM nAmAtara. saMjaya (7) zibi dezanA rAjA. enI strInuM nAma Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sujaya 297 keyI hatuM. nArada ane parvata e banne RSio mAne jaNAvyuM ke mAre vivAha nArada joDe karo, AnA mitro hatA. eka samaye e bane RSio enI mAtAe rAjAne A vAta karI. rAjA kahe : AnI pAse AvI kahevA lAgyA ke amArA AvA vAMdarA jevA moMvALAne huM mArI kanyA banenI IrachA keTalAka kALaparvata tArA gharamAM zI rIte ApuM ? leke mane cUMTI khAya mATe rahevAnI che. rAjAe kahyuM: "bhale.' rAjAe emane mArAthI nahi thAya. A jANI damayaMtI nirupAya mATe rahevAnI ekAnta sthaLe soI karIne pitAnI thaI chatAM potAnA manamAM varavAnI bhAvanA kanyA damayaMtIne temanI sevA karavA rAkhI. damayaMtIne rAkhIne nAradanI sevA cAlu rAkhI, joIne nArade pUchyuM: "rAjA, A koNa che ?' rAjAe A vAtane ghaNe samaya vItatAM, pharatAM kahyuM : "e mArI kanyA che ane vArthinI eTale pharatAM pharI parvataRSi tyAM AvI caDhayA. vara varavAnI icchAvALI che; matalaba ke te kuMvArI parvate nAradane ane nArade parvatane zApamukta che.' A uparathI nAradanA manamAM AvyuM ke e karyA. A pramANe nAradanuM mukha vAnara jevuM thayuM mane paraNe te ThIka. nArada ane parvata vacce hatuM te maTIne pUrvavata thayuM. A joIne prathamathI e karAra hato ke ekabIjae pita- pachI rAjAe potAnI kanyAnA manoratha pramANe pitAnA manamAM je saMkalpa thAya te ekabIjAne tenuM lagna nAradanI joDe karyuM. bhAra0 zAM. a kahevuM. ema hovA chatAM nArade pitAne A kanyA 30; dro0 55-11; devI bhA0 6 ho 40 paraNavAnI icchA thayAnI vAta parvata RSine a0 27. jenA zarIramAMthI sonuM nIkaLatuM hatuM kahI nahi; tethI parvata RSie nAradane zApa evo suvarNaSTivI nAmane putra te A ja rAjAne. Apyo ke, "jA, tAruM meM vAnara jevuM thaze." parvata (suvarNaSTivI zabda juo.). SinA manamAM paNa A kanyA paraNavAnI IcchA saMjayA saMjaya rAjanI kanyA ane sAtvataputra thaI hatI. e lAjane lIdhe nAradane A vAta bhajamAna rAjAnI moTI grI. kahI nahotI. sababa nArade ene zA ke, "AjathI sunaMjaya purukuletpanna jarAsaMdha vaMzanA karmajita tArAthI devalokamAM javAze nahi.' Ama eka- rAjAne putra. viprarAja Ane putra thAya. bIjAne zApa ApI teo keTalAka kALa sudhI sRSTi ugrasena rAjanA nava putro papaikI AThamo putra. tyAM rahyA pachI parvata RSi pRthvI para pharavA sugALa karavIrapurane rAja sugALa vAsudeva te ja, nIkaLI paDyA ane vAnaranA mukha che kaliMgadezanA rAjA citrAMgade pitAnI kanyAne thayuM hatuM mATe nArada tyAM ja rahyA. svayaMvara ro hatA ane jyAMthI karNanI parvata RSinA gayA pachI damayaMtIe vicAra sahAyatAthI duryodhana e kanyAnuM haraNa karI gaye karyo ke, "nArade mArA pitAne A koNa, pUchatAM hatA te svayaMvaramAM A rAjA paNa gayA hatA. / huM kuMvArI chuM vagere javAba devA uparathI mAre bhAra0 zAM4-7; hari 10 2-44. enI strI thavuM joIe. vaLI nAradanuM moM vikRta sugALa (2) ziyALanuM rUpa dhAraNa karIne Avelo thaI gayuM che tenuM kAraNa paNa e ja hevuM Ina. e rUpavALA Indra joDe kAzyapane saMvAda joIe. mATe mAre jarUra Ane ja paraNavuM.' thayuM hatuM, te bhAra0 zAM. 178, AvuM manamAM ANune eNe RSinI ghaNuM utkRSTa agAla (3) eka bIjuM saMgIla jeNe vAnaranI rIte sevA karavA mAMDI. devoe paNa enuM satya sAthe saMvAda karyo hato. te bhAra, anu. 30. jevAne prayatna karyo, temAM paNa e jarA mAtra eka bhAratavarSIya deza. e camahayavatI nadInI DagI nahi. ghaNe kALa gayA pachI e pitAnI dakSiNe ane avaMtInI uttare Avela che. bhAratamAM Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ secaka 298 soma kahyuM che ke aparaseka karIne ene eka vibhAga saidhava siMdhudezanA badhA rAjAonuM sAmAnya nAma. hatA. | bhAra0 0 32-9 A nAma bahudhA jayadrathane lagADAya che. te bhAra0 secaka eka sapavizeSa, | bhAra A0 57-15. A0 1-216. setu somavaMzIya dhuputra babhurAjAne putra. ene dhavAyana vizvAmitra RSinA putromAM eka | putra te Arabdha rAja. bhAraanu7-51. setu (2) laMkAmAM javAne nala vAnaranI pAse rAme saidhavAraNya siMdhudaMzastha araya te. karAvela pASANumaya mAge te ja. e dasa sainya traNanI saMjJAvALA aMgirARSinA kuLamAM yojana pahoLA ane so yojana lAMbo hato. e utapanna thayelA eka RSi. cheka samudrane taLiyethI pANInI sapATI sudhI aidhi bagaDAnI saMjJAvALA kazyapa kutpanna eka paththara nAkhI pUrAne karavAmAM nahi Avya, RSi. paNa taratA paththarone banAvyo hato. sababa saidhI ajJAtavAsanA samayamAM je nAma dhAraNa samudramAM hAla tenI nizAnI avazeSa rahI nathI. karIne draupadI virATane tyAM rahI hatI te. (kIcaka seduka vRSadarbhane bhAI eka rAjA. (1. vRSadarbha zabda zabda juo.) juo.) sirazrI (2) kaMsanI dAsI kunnA te ja | bhAga sendranA bhAratavaSIya tIrthavizeSa. 10-ra-2. sena somavaMzanA hemarAjAnuM nAmAMtara. sevaka traNanI saMjJAvALA vasiSThakulotpanna eka senajita somavaMzI purukuletpanna ajamIDhaputra bahadiSanA vizada rAjAne putra. ene rucirAkSa, 'hikeya kazyapa RSine siMhikAne peTe thayelA rAhu, daDhahanu, kAmya ane vatsa ema cAra putro hatA. sucaMdra, caMdraha ane caMdramardana nAme cAra putro te. senajita (2) phAgaNa mahinAnA AdityanA samA saihikeya (2) kazyapanI kanyA ane hiraNyakazipunI gamamAM AvanArI asarA. (1. tapasya zabda juo.) bahena siMhikAne vikacitti dAnavathI utpanna senajita . (3) ivAkuvaMzIya kuzAzvane putra. ene thayelA vyasa, ka95, nala, vAtApi, Ikvila, namuci, putra yuvanAzva. / bhAga -6-25. zvasTapa, ajana, naraka, kAnAbha, saramANa, kAlavIya senAni kArtikeyanuM nAma. ane vikhyAta e tera putro te. senAnI samavaMzI dhRtarASTranA so putromAM eka | siridhA dezavizeSa, | bhAra0 bhI. 9-57. bhAra0 A0 131-9. sama vaizravaNanuM mULa nAma. senApati somavaMzI dhRtarASTranA so putromAM soma (2) svAyaMbhu mavaMtaramAMnA atrine putra. eka. ene yuddhamAM bhImasene mAryo hato. / bhAre cAlu mavaMtaramAMnI pahelAMnA somamaMDaLane A A0 68-97: bhI64-72. adhipati hatuM ema samajavAnuM che. senAbindu bhAratanA yuddhamAM pAMDava pakSane eka sema (3) cAlu mavaMtaramAMnA dharmaRSine tenI rAja. ene kaNe mAryo hato. / bhAra0 dro a0 vasu nAmanI bhAryAne peTa thayelA ATha putra, je vasu 23; ka a0 48. * e pAMcALa hato. nAmanA deva thayA hatA temAMne eka. A cAlu senAbi6 (2) arjune digvijaya kALe telo mavaMtaramAM somamaMDaLane adhipati che. | liMga devaprastha nagarIne rAja. | bhAra0 sabhA a0 27, a0 61. seyana vizvAmitra RSinA putromAM eka. sema (4) cAlu mavaMtaramAMnA atri RSine putra. satavAhinI bAhudA nadInuM bIjuM nAma. enAthI semavazI rAjAonI utpatti thaI che. Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ soma 299 samaka candra te ja. enI mAnuM nAma manasvinI. ene putra che ane RSio pItA. e e mAdaka hatuM ke varcA. bhAra0 A0 a0 66-67. * ahI vicA- brAhmaNa sivAya bIjA ene jIravI zakatA nahi. ravAnuM e che ke jo A atriputra heIsemavaMzane sema (9) kuberanuM nAmAntara; e uparathI uttara sthApanAra heya te budha e Ane ja putra; ane dizAnuM nAma saumya paDayuM che. je budha ane putra hoya te e rohiNInI kUkhe sameka somavaMzI purukuletpanna pAMcALa vaMzanA thayele e paNa spaSTa che. rohiNuM prAcetasa dakSanI sahadeva rAjAne putra. ene je strIo hatI. paNa sattAvIsa kanyAmAMnI eka che. tyAre A sattAvIse putra mAtra eka ja tuM nAma hatuM. eka vakhata kanyAno pati hevo joIe, kemake prAcetasa dakSe A putrane kIDI karaDI tethI ene ghaNI vyathA rohiNI sahita badhI kanyA ekane ja paraNAvI thaIne maravA jevo thaI gaye. A uparathI rAjAne hatI. A badhA uparathI somamaMDaLAdhipati A ja gho zoka thaye ane manamAM AvyuM ke A eka hevo joIe. liMgapurANa pramANe te dharma RSine putra te vAMjhiyA jevuM che. AMdhaLAnI eka putra sema semamaMDaLAdhipati hatA ema jaNAya che. AMkha kahevAya. evAmAM tyAM eka brAhmaNa hatA. A zI rIte bane ? ema jaNAya che ke jema cAlu teNe rAjAne kahyuM ke, jo tAre bahu putro hevAnI manvetaramAM pratyeka judA judA Aditya sUrya- IcchA hoya te tuM A putrane pazu che ema kalpI maMDaLAdhipati hoya che tema samamaMDaLanA uttara huM tane kahuM e pramANe ene agnimAM homa. ane dakSiNa ayanamAM somamaMDaLanA anukrame judA - pachI emAMthI je dhumADo nIkaLe te tArI soe judA adhipatio hoya- eka uttarAyanano ane eka strIonA nAkamAM javA de. ethI e badhIone dakSiNAyana - ane liMgapurANamAM mAtra eka garbha rahI temane darekane akakeke putra thaze. e vivasvAna AdityanuM ekalAnuM ja nAma ApyuM uparathI rAjAe brAhmaNane kahevA pramANe karyuM che tema aSTavasuomAM paNa eka vasu pradhAna kahyo e ja tuM pRSata nAme prasiddha hatuM ane ene heya, ema hovuM saMbhAvya che. A semane bhadrA ane putra te drupada rAjA hatA. snA nAme be kanyAo hatI. bhadrA e utathya keTalIka kALa pachI A brAhmaNa ane rAjA thoDI RSine ane tranA e varuNaputra puSkarane mudatane aMtare maraNa pAmyA. rAjA svargamAM gaye paraNI hatI. ane brAhmaNe narakamAM paDe. svargamAM gayA pachI sAma (5) samadramathana kALe temAMthI nIkaLele candra ke rAjAne A vAtanI khabara paDI. e tarata ja A candrane zaMkara bhagavAna bhUSaNarUpe pitAne yamanI pAse gayo ane tene vInavIne kahyuM ke A jaTAjuTa upara rAkhe che. brAhmaNane AvI dazA prApta thavAnuM mULa kAraNa sama (6) pArvatI sahita zaMkara bhagavAnanuM e huM pote chuM, mATe ene svargamAM mokale. enI yuganuM nAma. tathI naraka yAtanA huM bhogavIza. paNa yame kahyuM soma (7) e nAmane eka velo. yajJa vakhate ke, "jenuM tenuM pApa teNe pite ja bhogavavuM joIe enA rasanI jarUra paDe che. | bhAra0 zAM0 163-5 paNuM tuM tAre moDhe kahe che ke ene sAMsargika * N, O. Asclepideacoe Asclepias acida, pApI huM chuM, te e pApane keTaleka hisso saMda avatAne hema'. kharasANInA kuTuMbanI tAre paNa bhogavavo joIe." A uparathI pite vanaspati.. svargamAM na jatAM rAjA tyAM ja rahyo. eNe soma (8) sAta aMkasaMjJAvALA somamAMthI banAvavAmAM brAhANunuM aDadhuM pApa ene bhogavavA daI. AvatuM peyavizeSa. samarasa yajJamAM devone arpatA bAkInuM aDadhuM pote bhogavyuM. tyArabAda samaka Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaka 300 sahaji brAhmaNane joDe laIne svargamAM gaye. | bhAra0 10 somadA UrmilA nAmanI gaMdhavInI kanyA. e pote a0 127-128; bhA0 9 40 a0 22; hari0. cUlinA putra brahmadattanI mAtA thatI hatI. vaM0 1-2, somadheya bhAratavaSama dezavizeSa. pUrva dizAnA maka (2) bhAratanA yuddhamAM pAMDava pakSane eka divijayamAM bhImasene A deza jI hatA. / rAjasamudAya. bhAra0 sabhA a0 30 somaka (3) kRSNane kAliMdIne peTe thayelA putrAmAM somanAtha dvAdaza jyotirliMgamAMnuM eka. jUnAgaDha eka. saMsthAnamAM samudratIre AveluM tIrthavizeSa maka (4) purukuletpanna pAMDavavaMzIya sudAsa rAjAnA emanA devaLanI pachavADe bhATakuMDa karIne tIrtha putra zatAnIkanuM bIjuM nAma. AveluM che. zrIkRSNa A sthaLa AgaLatho nijaseka95 brahmadevanA cAlu mAsamAM thaI gayele dhAma padhAryA kahevAya che. ogaNIsame divasa-kalpa te. (4. ka5 zabda juo.) somanyUSAthaNa cAlu mavaMtaramAM thaI gayela trevIsasamakAti somavaMzI dhRtarASTranA se putromAM eka | bhAra0 A0 68-89 semapa mAnasa lokamAM rahenAra pitara. enI mAnasasamagiri bhAratavarSane eka sAmAnya parvata. kanyA narmadA brAhmaNane pUjya che. somatavi traNanI saMjJAvALA aMgirA kuLamAM thayelo somapatha candralokamAM javAnA rastAmAM pradeza, eka RSi. somapada eka puNyakSetravizeSa. / bhAra0 va0 82-118 somadatta sUryavaMzI diSTakuLanA kRtA rAjAne putra. semapAna eka tIrthavizeSa ene putra te sumati. samabhejana garuDane eka putra. | bhAra u0 101-12 somadatta (2) sUryavaMzanA purukuLanA ajamIDha vaMzanA somarAja gautamAMgirasonuM eka kuLa. (3. aMgirA kuputra janarAjanA anvayamAM thayelA pratApa ' zabda juo.) rAjAnA putra bAhyIka rAjAne putra. Ane bhUri- semavaMza candravaMzI rAjAono veza. e vaMzanA zravA, bhUci, sala ane cUpaketa ema cAra putra rAjaonAM nAma vanakrame kezamAM ApyAM che. hatA. teomAM bharizravAnI utpatti saMbaMdhe evI somavAha agamya kalpanana RSivizeSa. vAta che ke pUve vasudeva ane devakI e baMnenuM samavIta eka rAjA. lagna thayuM te vakhate zini nAmanA yAdava sAthe somazravA nAgiNu nAmanI strInI kukhe mRtakavA AnuM kAMI kAraNasara yuddha thayuM hatuM. temAM zini- RSine thayela putra. e pAMDavonA prapautra janmae vALa pakaDI Ane bheMya para pADIne lAta mArI. jayane purohita hatA. | bhAra A0 3-13 AthI khinna thaIne rUdranuM ArAdhana karI ane emAM eka apsarA, zininI evI ja avasthA karI zake evA putranI samApi somavaMzI purukuletpanna jarAsaMdha putra yAcanA karI. rudra tathAstu kahyuM ane tyAM bhUrizravA- sahadevanA traNa putromAM eka ne janma thayo. zini te marI gayo hato paNa sometrAyani traNanI saMjJAvALA aMgirA kuLamAM bhAratanA yuddhamAM zininA pautra sAtyakine harAvIne thayele eka RSi. bhUrijhavAe enA vALa pakaDI bheya pADIne lAta somAbhavA sAma pitaranI kanyA narmadAnuM mArI hatI. | bhAra dro a0 144. AgaLa jatAM nAmAntara. bhAratanA yuddhamAM somadatta marAya hate. | bhAra0 sehaMji somavaMzI yadukulotpanna haihayavaMzanA kuMti dro a0 162 rAjAne putra. ene putra te mahiSmAna. Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakSama saugAdhika 301 saudhika kelAsa zikharanI IzAna dizAmAM AveluM bhImanuM parAkrama, baLa, vidyAbaLa tema ja bAhubaLa himAlayanuM eka zikharavizeSa.. joIne, Ane ApaNAthI pahoMcI vaLAze nahi, saugaMdhaka (2) saugaMdhika zikhara upara AveluM dhArI tyAMthI nAThA. bhIme pitAnI IcchA pramANe kuberanuM vanavizeSa | bhAra0 va0 82-4 kamaLa lIdhAM. saugadhika (3) vanavAsakALamAM pAMDava gaMdhamAdana bhImathI parAjaya pAmI rAkSaso dhaneza pAse parvata para gayA tyAM ekadA vAyumAM UDIne AvIne phariyAda karavA gayA. kubere badhI vAta sAMbhaLIne paDeluM sahastradaLa kamaLa draupadIe dITha. divya sugaMdha- hasIne kahyuM ke dropadInI IcchA pramANe bhImasena bhale vALuM, sahastra daLavALuM ane suMdara AkAranuM kamaLa laI jAya, huM e vAta prathamathI jANuM chuM." A kamaLa joI dropadIe e lIdhuM ane bhImasena- bhImasena kamaLA laI svajane tarapha pAchA AvyA. ne kahyuM ke A kamaLa te huM yudhiSThirane ApIza, | bhAra0 va0 148-155 paNa tame mane AvAM bIjAM kamaLa ANI Apo. saucaki traNanI aMka saMjJAvALA bhagukuLanA eka mane e bahu ja priya lAge che.. A uparathI bhImasena je dizAmAMthI vAyu saucitti bhAratanA yuddhamAM pAMDavapakSanA eka rAjA Avate hatA te dizAmAM kamaLa levA gaye. rastAmAM satyavRtinuM nAmAktara. e yuddhamAM e karNane hAthe emane hanumAna maLyA hatA. (hanumAna zabda juo.) marAyA hatA. sucittane putra hovAthI ene saucitti saudhika sarovara jaI pahecI bhIme kamaLa levAnuM kahetA. | bhAra0 u0 28, 171-18; 196-28; AdaratAM tyAMnA rakSaka rAkSasoe A te kuberanI ka0 3-31 taLAvaDI ane kamaLe che; te manuSyane maLe nahi. sau jAmi RSivizeSa. mATe tuM dhanapatinI AjJA meLavIne AmAMthI pANI sauti romaharSaNano putra ugrazravA te ja. eNe pI ane kamaLe che. paraMtu te sivAya tuM kamaLa nimiSAraNyamAM rahetA zaunakAdine mahAbhArata purANa tarapha daSTiye karI zakIza nahi. saMbhaLAvyuM hatuM. ene zaunakA sAthe saMvAda thayo bImasene kahyuM ke huM kuberane ATalAmAM dekhate hate. | bhAra0 A0 1-5, 4; bhA. 10-78 nathI; ane dekhuM te paNa huM enI pAse yAcanA sautrAmaNi drupadanI bhAryA kosavI te ja. | bhAra0 karavA icchatA nathI. huM rAjaputra chuM ane rAjAo A0 148-49 koInI yAcanA karatA nathI, e sanAtana dharma che. saudAminI kazyapathI vinatAnI kukhe thayelI kanyA. huM mAre kSatriya dharma choDI devA Icchato nathI. saudAsa sUryavaMzanA RtuparNa rAjAnA putra sudAsane vaLI A sarovara parvatanAM jharaNAMonuM banyuM che patra, | bhAra A0 128-400 enuM bIju nAma ane kuberanA bhavananI pAse paNa nathI. mATe A kalmASapAda che. | bhAra0 A0 193-2. enuM sarovara para kuberanA jeTale ja sarva prANuone bIjuM nAma vaLI mitrasaha paNa hatuM. / hari va hakka che. AvA prakAramAM keNa kenI yAcanA kare ? 1-15. * vasiSThanA putra zakti RSie ene zApa Ama kahIne bhIma sarovaramAM peThe. badhA rAkSaso dIdhuM hatuM ke tuM rAkSasa thA. e rAkSasa thayo ane ene pakaDe, bAMdhe, mAre, rAMdhIne khAI jaIe, zakti RSine ja mArI khAdhA./bhAve A0 192-40. ityAdi bolatAM bhImasena upara tUTI paDyA. zastrA- pachI vasiSTha A rAjAne zApamukta karyo. zApamukta eNne enA upara varasAda varasAvyuM. bhImasena pahelAM ekadA kalyANapAda vanamAM bhaTakta hatA, tyAM pitAnI gadA laIne rAkSaso upara kepa karIne dhA. mathunakAryamAM rokAyelAM eka brAhmaNanA yugmane eNe AgevAna so rAkSasone mArI nAkhyA. rAkSase joyuM. e banne rAjAthI bIne mithuna adhUruM mUkIne Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sauDhava nAsatAM hatAM. rAnae brAhmaNane pakaDI pADayo. brAhmaNIe ghaNI ghaNI AjIjI karI te na lekhavatAM brAhmaNune mArIne khAI gayA. A pramANe peAtAnA dhaNInuM mRtyu thatAM brAhmaNIe sahagamana karyuM. eNe baLatAM pUrve rAjAne zApa dIdhA ke tuM maithuna karatAM ja mRtyu pAmIza. / bhAra. A0 198-21, 0 pachI jyAre rAjA zApamukta thayA tyAre ayeAdhyAmAM jaIne sArI rIte peAtAnuM rAjya calAvavA lAgyA. eka vakhata enI strI RtukALamAM hatI tyAre vasiSTha RSi ene tyAM AvyA. rAjAe .tevAmAM peAtAnI strI sAthe sabhAga karavAne ghavA yatna karyo kemake kAmAMdhatAne laIne brahmaNInA zApanI vAta rAjA bhUlI gayA hatA. paNu enI rANI madhyantIne e vAtanI smRti hatI. eNe rAjAne e vAtanI yAda ApIne vArI rAkhyA. eTale rAjAe vasiSTha RSine prArthanA karIne madhyantIne putra utpanna karAvyA. madayantIne garbha rahyo eTale vasiSTha pAte tyAMthI cAlI nIkaLyA. 302 risau saudhRteya dhRtInA putra nara rAnanuM khIjuM nAma. A nara rAjA te sUOvaMzanA diSTa kulAtpanna nara rAjA samajave. saupura traNanI saMjJAvALA aMgirA kuLamAM thayelA eka RSi. saupuSpi bagaDAnI aMka sattAvALA atri kuLAtpanna eka RSi. saumaLa gandhAranA sabaLa rAjAne jyeSTha putra zakuni te ja. / bhAra. A0 1-180. saukhalI gAndhAranA sabaLa rAjAnI putrI ane seAmava'zI dhRtarASTranI patnI gAndhArI te ja. saubuddhi traNanI saMjJAvALA agarA kuLamAM thayelA eka RSi. saubha sAlva rAjAnuM vimAnanA AkAranu` svecchApUrvaka game tyAM pheravAya ke laI javAya evuM nagara. / bhAra0 10 14-2-15; 15 3. saubhaga vAmanaputra bRhuccha leAkanA putra. / bhAga jyAre saudAsa zApagrasta hateA tyAre uttaka RSi enI pAse maNimaya divyakuMDaLAnI yAcanA karavA AvyA hatA. A kuMDaLA enI pAse gurupatnI gautamanI strI ahalyAe gurudakSiNAmAM mAgyAM hatAM. saudAse A "DaLA tA mArI rANInAM che mATe enI pAse mAga ema kahetAM uttake mAgavAthI saudAsanI rANI madayantIe e kuMDaLA ene ApyAM hatAM. / bhAra azva0 13-30; rA0 60 sa0 65; viSNu0 4-4; bhAga -9. saudhruva sudeva rAjAnA putra diveAdAsanuM nAmAntara. saumni yuvanAzva zabda jue. yuvanAzvanuM nAmAntara. A uparathI jaNAya che ke e keAI sudyumna rAjAnA putra haze. / bhAra. 10 127-10, saumni (2) vaivasvata manunA putra ila rAjyanu nAma sudyumna hatuM. ene putra te saughugni saudhika traNanI aMka saMjJAvALA bhRgukuleAtpanna eka RSi. 6-18-8, saubhadra subhadrAnA putra abhimanyu te ja. / bhAra0 A0 1-214. saubhadra (2) ratharAjInI kUkhe vasudevane thayelA traNa putrAmAMnA jyeSDa. saubhadra (3) tI vizeSa. (nArItI' zabda jue.) saubhrapati sAlva rAjA. saubhara agnivizeSa ane saurabha paNa kahyo che. / bhAra0 10 232-9, saubhari eka brahmaSi. A RSine ekadA evI icchA thaI ke mAre lagna karavuM. tethI te mAMdhAtA rAjA pAse gayA ane enI kanyAnI yAcanA karI. paraMtu sauri vRddha hAvAthI rAjAe kahyuM ke tame mArA aMtaHpuramAM jAo, tyAM mArI kanyAe che. temAMthI tamane paraNavAnI kAnI icchA che te juo. A uparathI saubhara ra.AnA aMtaHpuramAM gaye ane peAtAnA tapeAbaLa vaDe divya ane taruNu deha dhAraNa karyo. kanyAe pAse jaIne eNe pUchyu ke tamArAmAMthI ne mane varavAnI icchA che ? Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 na saubhari RSine divya ane taruNa svarUpanA dekhIne badhI sauratha bhAratavarSIya dezavizeSa. / bhAra0 bhIru a0 9. kanyAo AnaMda pAmI, huM paraNuM-huM paraNuM ema sauratha (2) surathanA vaMzajonuM sAmAnya nAma. bolI UThI. A khabara rAjAne thatAM te Azcarya saurabha agnivizeSa. / bhAra010 232-9. ene pAme. pachI eNe badhI kanyAone vivAhavidhi saubhara paNa kahyo che. vaDe RSine paraNAvI. pitAnI badhI strIone saurabhethI zApane laIne magarI thayelI apsarA. laIne saubhari pitAne Azrame Avyo. | bhAga (nArItIrtha zabda juo.) arjune ene mokSa 9, &0 a0 60ene Azrama narmadAnA tIra karyo hato. upara hato. yudhiSThira rAjAe azvamedha karyo te saurASTra kAThiyAvADa ane tyAMnAM rAjA / bhAga vakhata adhurakSA sAru pharate pharate arjuna ene 3-1-24; 12-2 38. Azrame AvyA hatA. te vakhata e saubharine sauri sUryaputra hovAthI zaninuM paheluM nAma. maLyuM hatuM. saubharie ene uddAlaka RSi ane sauri (2) traNanI saMjJAvALA bhUgukuLatpanna eka enI strI caMDInI vAta karI hatI. zabda juo.) savarNa bhAratavaSaya tIrthavizeSa saubhari (2) RSivizeSa, jeNe garuDane zApa daIne sauvIra yavanone adhipati eka rAjA. e pite yamunAnA prahamAM AvavAnI manA karI hatI te | yavana nahe. e ekadA traNa saMvatsara cAle bhAga 10-17-10. evo yajJa karyo hato. arjunanI sAthe ene kAMI saubhAgya RvedanuM eka upaniSata. kAraNasara yuddha thatAM emAM enuM mRtyu thayuM hatuM. sImadatti somadattanA putra bhUrijhavAne bahudhA A sauvIra (2) siMdhu dezane lagate Avele deza. | nAme kahyo che. | bhAra0 dro a0 105-22, bhAga 1 40 a0 10. hAlanI jelama ane somadeya somadA gaMdhavInA putra brahmadattanuM nAmAntara siMdhu e be nadIo vacce Avela deza te ja. saumanasa parvatavizeSa.. | bhAratavarSIya deza bhAra0 bhI. A0 9. saumanasya priyavrataputra yagbAhunA sAta putromAM sauthati ane mArela duryodhana pakSane eka trigarta bIje. rAjA / bhAra0 ka. 40 18-3. somanasya (2) saumanasyanA dezanuM nAma. sosuka vizvAmitra kuLatpanna eka RSi, saumanasya (3) zAmalikopamAMnA bIjA dezanuM nAma. sauhasokti traNanI aMkasaMjJAvALA bhUkuLamAM saumitra agiyArame sumitra zabda juo. thayele eka RSi. saumitri sumitrAnA ane putre. paraMtu vizeSe kaMda kArtikeya, subrahmaya te ja. pUrve devadAnanuM karIne lakSamaNane A nAma lagADAya che. ghora yuddha thatuM hatuM temAM dAna devAne sarvadA saumya eka prakAranA pitaro. parAjaya karatA hatA. temaNe devasenAmAM bhaMgANa saumya (2) temanA putra budhanuM nAmAntara. pADyuM. te joIne Indra senApati meLavavAne ciMtA saumya (3) mayadAnave kareluM sabhAgRha jevA yudhi- karavA lAgyo ke pitAnA parAkrama vaDe devasenAnuM rakSaNa SThira pAse Avela eka RSi. kare evo puruSa mAre khALI kADhavo joIe. eTalAmAM saura zuci nAmanA agninuM nAmAntara teNe kaI strIne bhayaMkara ArtanAda sAMbhaLyuM saura (2) traNanI aMkasaMjJAvALA bhRgukuLatpanna ke, "deDe, doDe, koI puruSa AvIne mAruM rakSaNa RSivizeSa. karA." mane egya pati meLavI Apo ke ) sUrya saMbaMdhI sUkta, mArA pati thAo.' A sAMbhaLIne je te Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 strIne kahyuM ke, "bIza nahi. tAre bIvAnuM kAraNa nathI." eTalAmAM te teNe kezIdaityane e kanyAnI AgaLa Ubhelo joye. eNe mukuTa paheryo hatA ane hAthamAM gadA laIne parvatanI peThe aDaga Ubhe hato. InDe kahyuM : "he nIca! tuM A kanyAnuM haraNa karavAnI IcchA kare che ke, jANuM ke vajadhArI Indra mATe tuM ene pIDA karavAnuM choDI de.' kezIe kahyuM ke, A kanyA meLavavAnI meM IcchA karI che, mATe tuM ja ene choDI de. tema karavAthI ja tuM tArA nagaramAM jIvato jaI zakIza." pachI indra upara eNe parvatanuM zikhara pheMkayuM, je indra pitAnA vajathI vidAyuM, eTale bIne kezI tyAMthI nAsI chUTyo. pachI InDe e kanyAne ene ItihAsa pUcho. kanyAe kahyuM ke, huM devasenA nAmanI prajA- patinI kanyA che. huM ane mArI bahena daityasenA - jene pUrva kezIdaitya harI gayA hatA teame bane sakhIo sAthe mAnasa parvata upara prajApatinI AjJA laIne nitya ramavA AvIe chIe. roja A daitya amane amAruM haraNa karavAnI IrachA darzAve che. mArI bahena ene cahAya che. ene A kesI harI gayo ane mane harI javAnuM dhAre che. paNa huM ene IcachatI nathI. huM tamArA sAmarthya vaDe AnAthI chUTI tamArA dekhADelA durjaya patinI IcchA rAkhuM chuM.' inDe kahyuM ke, "aditi mArI mAtA hovAthI tuM mArI mAsInI putrI che. have tAruM potAnuM baLa keTaluM che te kahe' kanyAe kahyuM ke, "he mahAbAhu! huM pote te abaLA chuM, paNa mArA pitAnA varadAnathI mane baLavAna pati maLaze ane devo ane dene te namaze.' pachI Ina A kanyAne laIne brahmadeva pAse ga. ene baLavAna pati maLaze evuM brahmadevathI narNane pAchAM AvatAM indrane mahAra saMgrAma thate jovAmAM Avyo ane ducihna dekhAyAM. e udayakALanA saryane ane sUryamAM pravezatA caMdrane joyA. surya candra banne varSanI chellI amAvAsyAmAM hovAthI pApasthAnamAM hatA, eTalAmAM agnine sUryamAM pravezate je. brahmadevanI pAsethI pachI indra e kanyAne laIne jyAM vasiSTha vagere samartha RSie beThA hatA tyAM gaye. mahAtmA RSioe ISTi karIne hutadravya levA agninuM AvAhana karyuM. eTale agni tyAM vidhipUrvaka Avyo ane AvAhanIya agnimAM praveza karI e hutadravya laIne devatAone arpaNa karyuM. pachI tyAMthI jatI vakhate evuM mahAtmA RSionI panIone potapotAnA Asana para besI sukharUpa UMghatI dIThI. teo suvarNanI vedI jevI nirmaLa, agninI jvALA jevI tejasvI ane tArAnA jevI camakatI hatI. AvI RSipatnIone joIne agni temanAmAM Asakta thaI ga; ane enI indri vyAkuLa thaI gaI. te kAmane vaza thaI gaye, paNa vicAravA lAgyuM ke huM A pramANe kSobha pAmyo te yogya nathI. A DijendronI patnIo sadAcaraNI ane kAmanA vinAnI che. huM kAMI nimitta vagara teone jevAne ane sparzavAne paNa samartha nathI. tethI huM gArDa patya agnimAM praveza karuM ane emane vAraMvAra jouM. pachI gAha patya agnimAM pravezelo agni pitAnI javALAothI RSipatnIone sparza karatA ane joIne AnaMda pAmate ghaNA kALa paryata tyAM rahyo. Ama A strIomAM mana joDIne ghaNuM kALa sudhI rahyA chatAM, ene A brAhmaNanI strIone lAbha thayo nahi. tyAre kAma vaDe saMtApa pAmela te dehatyAgane nizcaya karI tyAMthI vanamAM cAlI gaye. - dakSaputrI svAhA prathamathI ja A aninI kAmanA karyA karatI hatI. A premALa strIne paNa samayathI agnine maLavAne saMdhi maLatA na hatA. vAhAe jyAre jANyuM ke kAmathI saMtApa pAmI agni zA kAraNe vanamAM cAlI nI che, tyAre A suMdarIe vicAra karyo ke, huM saptarSionI Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 305 patnInAM rUpa dhAraNa karIne te strIonA rUpathI A lokaniMdA sAMbhaLIne vizvAmitra sivAya mohita thayelA agninI pAse jaIne tene upabhaga cha RSioe pita karuM. AthI huM je kAmAtura chuM tevA mArI kAmati vizvAmitra te ISTi karyA pachI je vakhate kAmathI thaze ane agninI paNa prIti mArA upara thaze." saMtApa pAmI agni jatA hatA te vakhate enI pachI svAhAe aMgirAnA zIla, rUpa ane pAchaLa pAchaLa gayA hatA. tethI saghaLe vRttAMta guNasaMpanna zivA nAmanI bhAryAnuM rUpa lIdhuM; temane khabara hatA. emaNe kahyuM ke, "ApaNI ane agni pAse jaIne kahyuM ke, "he agnideva, strIono kazo vAMka che ja nahi. chatAM kApahuM kAmathI tapI gaI chuM mATe tame mAro svIkAra vAdanA bhayathI cha RSioe AvuM karyuM hatuM.' karavA yogya che. nahi kare te huM maraNa pAmIza. devoe aMdakumAranuM mahAparAkrama sAMbhaLyuM mane RSipatnIoe vicAra karIne mokalI che.' tyAre ekaThA maLIne Indra pAse gayA ane asahya keTalIka vAtacIta thayA pachI agnie ene baLavALA A skaMdane "tame nAza kare' ema svIkAra karyo. agninuM vIrya svAhAe hAthamAM kahyuM. jo tame nAza nahi kare to e traNa lekane, laI lIdhuM. ema, eka pachI eka cha RSipatnI- amane ane tamane tAbe karaze. inDe kahyuM ke, "e enAM rUpa ane nAma dhAraNa karIne svAhAe bALaka mahAbaLavAna che, tethI e yuddhamAM parAkrama, agnine bhogavya; paNa e sAtamI arundhatInI karIne lokaSTa vidhAtAne paNa nAza karaze; paNa patisevA ane tapane prabhAve karIne tenA divya huM e bALakane nAza karavAne nathI.' A sAMbhaLI svarUpane dhAraNa karI zakI nahi. araNyamAMthI tArAmAM sAmarthya nathI mATe tuM evuM bele che. nIkaLatAM mane keI jeze te bicArI brAhmaNa astu, Aje sarva lekamAtRkAe jAo ane patnIe nAhaka phajeta thaze ema dhArI, svAhAe e e yatheSTa parAkramavALI devIe e bALakane nAza rUpa badalI garuDInuM svarUpa dhAraNa karI tyAMthI nIkaLI, kare,' evuM dee kahyuM. "ThIka' ema kahI badhI hAthamAM laI lIdheluM agninuM vIrya svAhAe e mAtRkAe gaI. paNa aMdanI AgaLa jatAM ja te vakhata eka suvarNakuMDamAM nAkhyuM. baLavALA bALakane dekhIne temanAM mAM khina thaI A pramANe svAhAe judI judI RSipatnI- gayAM. Ano vadha karavo azakya che ema dhArI o nAM rUpa dhAraNa karI agnine bhogavI chae temaNe skaMdane kahyuM ke, "he mahAbaLasaMpanna, ame vakhatanuM vIrya je suvarNakuMDamAM nAkhyuM hatuM tArI mAtAo thavA icchIe chIe.' skade temanuM temAMthI eka putra utpanna thayo. A kumArane cha stanapAna karI temane abhinaMdana ApyAM. eTalAmAM mastaka, bAra kAna, bAra netra, bAra hasta, eka agni tyAM AvyA. bALake mAtAgaNanI sAthe kaMTha ane eka udara hatuM. janmathI ja e mahA- enuM paNa pUjana karyuM. agni bALakanuM rakSaNa baLavAna hatA. te kALe ghaNu utpAta thatA hatA karavA lAgyo. tethI enA baLathI bIne leke niMdA karavA lAgyA vizvAmitra RSi kharI hakIkata jANatA hevAthI ke, "agnie A brAhmaNIo joDe samAgama karIne temaNe bALakane vivAha pUrvanA jAtakarmAdi amArA upara A moTo anartha karyo che." vaLI saMskAra karyo. tene kukaDo, zakti, devI tathA pArSada jeNe garuDIne arayamAMthI jatI joyelI teo vagere sAdhano meLavI ApyAM. garuDIne kahevA lAgyA ke, "te ja amArA upara pachI upagrahanI sAthe grahe, RSio, mAtRkAo, A saMkaTa AryuM che.' agni, madenmatta pArSade vagere aMdanI AsapAsa 39 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sjada 306 sthANu vIMTaLAI UbhAM rahyAM. sakaMdane jItavAne indra badhA mAMnA pahelA prativartAnI strI. aja ane bhUmA devonI sAthe AvatAM tenI sAthe yuddhamAM parAjaya e be putranI mAtA. pAmyo. stutioNma vedanI trAcAne gAyana rUpe gAvI te. | pachI badhA devoe skaMdane Indrapada levAnI bhAga 3-12-37. prArthanA karI paNa skaMda Indrane kahyuM ke, tame ja stutyavrata priyavrataputra hiraNyatAnA sAta putromAM indrapada para rahe ane trilekanuM pAlana karo, mane pAMcamo putra. indrapada grahaNa karavAnI IcchA nathI. chevaTe badhAnI stutyavrata (2) stutyavratane deza. mAgaNI uparathI aMde devanA senApati thavAnuM stutyavrata (3) kuzadIpamAne pAMcamo deza. kabUlyuM. senApatipade aMdane abhiSeka thayA stoma zrIkRSNane mitra eka gapavizeSa. | bhAga pachI inDe pelI choDAvelI kanyA devasenAne bolAvI 10-15-20. ane tene zaNagArI kaMdane kahyuM ke, "tamArA janma sIrAjya deza bhAratavaSaya dezabhAra0 bhI0 "brahmAe tamArI bhAryA tarIke nirmANa karI che, 9, pAMDavonA samayamAM A dezamAM pramIlA nAme mATe tame vidhi ane maMtrapUrvaka ene aMgIkAra rANInuM rAjya hatuM. pramIlAe pAMDavonA azvane karo." devasenA kaMdanI paTarANI banI. / bhAra010 bAMdhyA hatA. (pramIlA zabda juo.) 22-18-40, 230-6-233, za0 46-56- sthapati janma jayasUta lohitAkSa nAmane sthala115, 47-1-43, 47-73, 47-84; zAM0 45; mApanAdi zAstra jANanAra. / bhAra0 A0 51-15, anu0 133, 197. 58-12, skaMda (2) mukhya yajuve paniSata. sthaSThile, samavaMzIya purukulotpanna raudra rAjAne skaMda (3) aDhAra mahApurANe pikI eka. enA ghAcI apsarAne peTe thayelA dasa putromAM zlekanuM pUra ekayAsI hajAra ane ekaso che. | trIje. | bhAra A0 88-9, bhAga 12-13-7. sthala sUryavaMzIya IvAku kuLanA kuzAnvayanA bala skaMdasa traNanI saMjJAvALA aMgirA kutpanna RSi. rAjAne putra. ene putra te vaja athavA vajanAbha. stanakuMDa gaurIzikhara upara AveluM tIrthavizeSa sthalapiMDa traNanI saMjJAvALA bhakaLane eka RSi. bhAra0 va0 82-151, sthANu brahmamAnasaputra eka prajApati. eNe jarAstanayitna vidyotane putra. maraNa rahita prajA nirmANa karI hatI, jethI suSTi stanapASikA dezavizeSa bhAra0 bhI 9-68. upara vastI bahu ja vadhI. brahmadevane lAgyuM ke stanabALA dezavizeSa bhAra bhI 9-63. AgaLa jatAM pRthvI para rahevAnI jagA maLaze ke svanita traNanI saMjJAvALA bhagukuLatpanna RSi. nahi maLe. A uparathI brahmadeve Ane evI sRSTi staMbha svAciSa mavaMtaranA saptarSi papaikI eka. utpanna karI tyAM rahevA devAnuM kahyuM. bahmadevanuM A staba zyAmaparAzara kaLAtpanna RSivizeSa. vacana sAMbhaLIne A stabdha thaI gaye, e uparathI stambamitra jaritA nAmanI sAraMgIne peTe maMdapALa enuM sthANu evuM nAma paDayuM che. te bhAra0 zAM RSine thayelA traNa putromAMne eka. maMdapALa 263. RSinI prArthanA uparathI khAMDava vana bhakSaNa karatAM sthANuM (2) agiyAra rudromAM eka | bhAra A0 agnie e putrone bacAvyA hatA. | bhAra A0 67-3. 258-12. sthANuM (3) jene calana ja nathI evA paramAtmA svati RSabhadeva vaMzane pratIha rAjAnA traNa putra- zaMkara bhagavAna. Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthANumatI 307 sthamatakamANa sthANumatI bhAratavarSIya nadIvizeSa. smRti svAyaMbhu mavaMtaramAM dharma RSine medhAnI sthANuvatra tIrtha vizeSa. / bhAra0 va0 81-178. kukhe thayele putra, sthAna mahApurANanAM daza lakSaNa paikI eka saMrakSaNa smRti (2) cAlu mavaMtaramAM aMgirA kuLAtpanna te. | bhAga 2-10-1. eka RSi. sthAnezvara tIrtha ane kSetravizeSa smRti (3) bhagavatI zrutinuM smaraNa karIne manu sthApatya atharvaNa vadane eka upaveda. emAM vageree lakhelA granthavize vistRta arthamAM | zilpazAstra viSaya che. vedAMga, sutro, rAmAyaNa, mahAbhArata, purANa ane pUrNa vizvAmitra kuLane eka RSi. | bhAra A 0 dharmazAstronI gaNanA smRtimAM thAya che. 7-51. skRtikAra manu, yAjJavalkaya, zaMkha, likhita, parAzara sthaNa (2) pUNuka zabda jue. e yakSa vagere dharmazAstranA lakhanArA RSio, kuberane eka anucara hato. | bhAra0 u0 101- svedikA bhAratavaSaya nadIvizeSa. 20-22, tyaMdinI gamatIne maLanAra nadIvizeSa. dhUNakarNa vanavAsanA samayamAM pAMDavonI sAthe svataMtakamaNi yadukuLatpanna satrAjita rAjAne keTalAka kALa daitavanamAM rahela eka RSi. sUryanA prasAdathI maLela je maNi te. e maNimAM pUNAkarNa zikhaMDIne jeNe tenuM strItva laIne evo guNa hatuM ke jyAM e heya te sthaLamAM kadI pitAnuM puruSatva ApyuM hatuM te yakSa. kuberane dukALa paDe nahi, roga thAya nahi. emAMthI dararoja eka anucara, (zikhaMDI zabda juo.). ATha bhAra senuM nIkaLatuM. ATha hajAra telAne sthUlakeza pramadharA nAmanI kanyAnuM pAlana karanAra eka bhAra e hisAbe satrAjita yAdavane dararoja eka RSi. | bhAra A0 8-10. cesaTha hajAra tolA suvarNa prApta thatuM hatuM. te sthalagirA eka RSi. bhAdazama skaM0 a0 56-11. sthalazirA vizvAvasu gaMdharvane jeNe "jA, tuM ekadA A maNi kaMThamAM dhAraNa karIne satrAjita kabaMdha nAmane rAkSasa thaIza' evo zApa dIdhe yAdava dvArakAmAM AvatA hatA, tyAre A maNina: hatA te RSi. | bhAra0 va0 a0 135; vA0 teja joIne badhA yAdavo chakka thaI jaIne kRSNane : rA0 ara0 sa0 71; sa0 4-17. A keNu che vagere pUchavA lAgyA. kRSNe enA sthUlAkSa eka RSi. uttaramAM e satrAjita 2Aja che eTaluM kahyuM sthUlAkSa (2) dUSaNa rAkSasanA cAra amAtya paikI eTalAmAM te satrAjita tyAM AvI pahoMce. kAve eka. | vA0 rA0 ara0 0 23, tenI AgatAsvAgatA karIne besADIne pachI A snAta5 bagaDAnI saMjJAvALA kazyapa kuLane eka maNi saMbaMdhI hakIkata pUchI. satrAjite saghaLI RSi. hakIkata kahI. eNe prayatna karIne meLavelA maNine kuMja eka rAkSasa. (sahaya zabda juo.) aMge keIe kazuM kahevuM joItuM nahotuM, chatAM smatha vasiSThanA prajApati putramAMne eka. kaze sahaja kahyuM ke, "A maNi ugrasena pAse hoya spara madana-kAmadeva te ja. ene nAza karanAra te vAjabI che. e ugrasenane tyAM ja zobhe; kAraNa zaMkara bhagavAnanAM, ene mAravA uparathI smarahara, ugrasena sarva yAdanA pramukha che. kRSNanuM A kAmAntaka evAM aneka nAma paDayAM che. kahevuM satrAjitane ThIka na lAgyuM ane e khoTuM smara (2) marIci RSine UNune peTe thayelA cha lagADI sabhAmAMthI UThI pitAne ghera gaye. pAM moTA putra. (1. UNu zabda juo.). A vAtane ghaNA divasa vItyA bAda eka Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gayo. syamaMtakamaNi 308 sthamatakamaNi vakhata satrAjitane bhAI prasena yAdava A maNi eo e pagere pagere AgaLa gayA. AgaLa jatAM kaMThamAM dhAraNa karI, mRgayA karavA gaye. eka e pagalAM eka guphAmAM peThAM. pachI jeDe gayelA siMhanI pAchaLa paDI prasena cheka enI beDa badhA yAdavane guphAne bAra besADI pite ekalAe sudhI gaye. eTalAmAM te siMha ekAe pAcho ja e guphAmAM praveza karyo. e guphA aMdarathI ghaNI pharyo ane eNe prasenane jIvathI mArI nAkhe. lAMbI hoIne temAM ghare Aghe gayA pachI eka prasenane mArIne siMha bho hato, eTalAmAM sakSa- vistIrNa mahela jovAmAM AvyuM. kRSNae maMdiramAM rAja jAMbuvAna tyAM Avyo. eNe maNinuM apUrva bedhaDaka pesIne jovA lAgyA te temane e maMdira ane apAra teja joI siMhane tatkALa mArI eka RkSarAjanuM hovAnuM jaNAyuM. maMdiramAM eka nAkhe ane maNi laIne pite pitAnI guphAmAM RkSanA baccAnA pAraNuM upara laTakAvele maNi emanA jovAmAM Avyo. TUMkAmAM kRSNa tyAM gayA ahIM prasena ghera Avyo nahi sababa satrAjitane eTale koNa AvyuM, keNa AvyuM, evI garabaDa ghaNI ciMtA thaI. eNe pitAnA bhAI prasenanI thatAM maMdiramAMthI jAMbuvAna Avyo. ene ghare zodha sAru mera dUtane mokalyA. paNa e zikAra vayovRddha dekhIne kule ene kahyuM ke A amAre karatAM ghare ja Aghe jaIne maraNa pAmela hovAthI maNi tamAre tyAM AvyA che te amAre amane ene patto lAgyuM nahi. badhA dUta pAchA AvyA pAcho Ape. paraMtu kRSNanuM kahevuM jAMbuvAna lekha eTale satrAjitanA manamAM vahema AvyuM ke kRSNa nahi. pariNAme jAMbuvAnanI sAthe kRSNane aThThAvIsa ja mArA bhAIne hata-na hatA karI nAkhIne maNi divasa sudhI bAhuyuddha thayuM. chevaTe jAMbuvAna laI lIdhe. thAka ane kahyuM ke, "have yuddha basa. A mArI eka satrAjitanA A vahemanI vAta phelAtI phelAtI kanyA jAMbuvatI che te tene bhAryA tarIke ApuM chuM. svata: kRSNanA kAna sudhI pahoMcI. kRSNane AthI tene ane A maNine laIne tuM tAre ghera jA." dhaNuM khoTuM lAgyuM. emanA manamAM AvyuM ke kRSNa tathAstu kahIne jAMbuvatInI sAthe vivAha ApaNA para Avela khoTa ALa khusI nAkhavuM vidhithI lagna karI. pote ene ane maNine laIne joIe. pachI zuM karavuM tene vicAra karatAM tyAMthI nIkaLI guphAne ThAre pote yAdone besADayA eozrAne sUjhayuM ke prasena araNyamAM jaIne guma hatA tyAM AvyA. A jaMbuvAna rAmAvatAranA hatA. thayo che. mATe enI zodha karavA araNyamAM ja ahIM guphAnA dvAra para besADelA yAda kacchanI javuM joIe. vATa jotA jotA bAra divasa sudhI tyAM besI - pachI kRSNa keTalAka yAdavone saMgAthamAM laIne rahyA. chevaTe e AvavAnuM haze tyAre Avaze, prasenanI khoLa karavA araNyamAM gayA. ghare ghara ApaNe keTalA divasa besI rahIzuM ema dhArI tyAMthI jatAM jatAM eka gheDAnI ane prasenanI lAza dIThAmAM UThI dvArakAmAM gayA. kRSNa AvI jue che te AvI. paNa prasenanA aMga para maNi nahe. yAda maLe nahi eTale pote tvarAthI dvArakAmAM pachI prasenane ke mAryo haze e vicAratAM padhAryA. dvArakAmAM AvI ke sabhA belAvI ane vicAratAM AjubAju jotAM eka siMha maraNa satrAjitane kahAvyuM ke manamAM kazI paNa zaMkA pAmIne paDe che. tyAM paNa maNino patto ANyA vagara dvArakAmAM AvI jaje. tethI satrAjita lAge nahi, paNa tyAM koI bIjAnAM pagalAM paDelAM sabhAmAM Avyo. sabhAmAM kRSNa prasenanI ane dIThAM. emaNe tarka karyo ke prasenane siMha ane maNinI saghaLI hakIkata athaiti vidita karI. temaNe siMhane keI bIjAe mAryo hovo joIe. mATe Avela maNi satrAjitane svAdhIna karyo. satrA Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ syama takramaNi jitane pAte kRSNa upara ALa mUkayuM hatuM. tethI lAja tA ghaNI AvI. paNa maNi peAtAne ghera laI gaye. prasenanI maraNakriyA vagere saskArI pUrA thayA pachI satrAjite vicAra karyo ke potAnI kanyA satyabhAmA kRSNane paraNAvIne maNui temane ja ApI temanI sAthe maitrI karavI. tarata ja ene peAtAnA abhidyASanI siddhi karIne satyabhAmA paraNAvIne maNi kRSNane ApyA. satrAjita yAdava hatA; kRSNa paN yAva hatA, chatAM kSatriyAmAM eka gAtrI hAvA chatAM paNa jo pure hita judA judA hAya tA temanAM lagna viSaye zakAne sthAna nathI. kRSNe A maNi satyabhAmAnI pAse ja rahevA dIdhe| hatA. evAmAM hastinApurathI samAcAra AvyA ke saMta sahavartImAna pAMDavA lAkSAgRhamAM baLI mUA, e sAMbhaLI satyabhAmAne satrAjitane tyAM mekalI pote baLarAmanI sAthe ghaNI tvarAthI hastinApura gayA. ahIM dvArakAmAM akrUra ane kRtavarmA banne jaNA kAI eka zatadhanvA nAmanA yAdava pAse AvyA. A zatadhanvA te kRtavarmAnA bhAI zatadhanvA nahi paNa khIjo ja. akrUra ane kRtavarmAe zatadhanvAne kahyuM ke, tuM satrAjita pAsethI maNi zA mATe lai leteA nathI ? jeNe ratna jevI kanyA ApaNane hA kahIne pachI na ApatAM kRSNane ApI e satrAjita peAtAnA bhAI prasenanI pAse kAM na jAya ?' Ama buddhi pheravatAM jenuM meAta pAse AvyuM hatuM tevA pApI zatadhanvAe satrAjitane sUtA mAryo. strIo anAthanI peThe cIsa pADatAM ane rAtAM--kaLatAM chatAM kasAI pazune mAre ema satrAjitane mArI zatadhanvA maNi laI gayA. peAtAnA pitAne mArI nAkhele joI zAkathI vyApta thayelAM satyabhAmA hai bApa ! he bApa ! huM marI gaI' ema vilApa karatAM mUrcchata thaI bhAMya upara DhaLI paDayAM. pachI mUelA bApane telanI kreAThImAM nAkhI satyabhAmA pAte hastinApura gaI. tyAM jaIne bhagavAna je te vAta NutA ja hatA 309 syama takramaNi temane peAtAnA pitAnA vadhanI vAta karI. A vAta sAMbhaLI Izvara chatAM manuSyAvatArane anusarI banne bhAIe AMkhamAM AMsu lAvIne aDe|, amane meATI vipatti AvI' ema vilApa karavA lAgyA, pachI balabhadra ane zatadhanvAne mArIne maNi pAche levAnI peravI karavA lAgyA. A geThavaNunI khabara paDavAthI bhayagrasta zatadhanvAe kRtavarmAnI sahAyatA sAruM prArthanA karI. kRtavarmAe kahyuM ke, kRSNa ane baLarAma jevA meATA samA aparAdha huM nahi karuM. eone aparAdha karavAthI kANu sukhI thAya? teonA doSa karavAthI potAnA anucare sahita kaMsa rAjyalakSmIthI bhraSTa thaI maraNune zaraNa thayA ane jarAsadha pazu sattara vAra saMgrAmamAM hAra khAIne jatA rahyo.' Ama kRtavarmAe nA pADatAM zatadhavAe akrUrajInI peAtAne paDakhe rahevA prArthanA karI. emaNe paNa kahyuM ke, 'kRSNa ane baLabhadra IzvararUpa che. emanA baLane jANanArA kayA puruSa emanI sAme virodha kare? je bhagavAna peAte A jagatane peAtAnI lIlAthI sarje che, pALe che ane nAza kare che; jenI gatine mAyAthI meha pAmelA brahmAdika paNu jANatA nathI; ane jeNe sAta varSanI bAlyAvasthAmAM bALaka jema bilADInA TApane ukhADI le tema lIlA mAtramAM parvatane ukhADIne eka hAthathI dhAraNa karavA jevuM adbhuta karyuM karanAra, anaMta, sarvanA kAraNu avinAzI, ane paramAtmAnA evA kRSNa bhagavAnane huM praNAma karuM chuM.' akrUrajIe Ama kahyuM eTale pAte AvelA miNa akrUrajIne thApaNa tarIke seAMpI zatadhanvA sA cejana cAle evA azvArUDha thaI tyAMthI jatA rahyo. pachI garuDanI dhvajAvALA ane mahAvegavAna azva joDelA rathamAM besIne baLabhadra ane kRSNa satrAjitane mAranAra zatadhavAnI pAchaLa gayA, mithilA nagarInA upavanamAM dhADA thAkathI paDI javAthI zatadhavA pagapALA nATho. bhagavAna paNu krodhathI enI pAchaLa doDayA. kRSNa bhagavAne zatadhavAnuM mAthu tIkSNa Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AmatakamaNi 310. sthamatAmaNi dhAravALA cakra vaDe uDADI daI, maNine sAru enAM lUgaDAM vagere banyAM. paNa maNi maLe nahi. emaNe AvIne baLabhadrane A vAta kahetAM emanA manamAM AvyuM ke "maNi pitAnI strIne ApavA sAru chAne rAkhI kRSNa mane Thage che. paNa A vAta manamAM rAkhIne temaNe kahyuM ke, "zatadhanvAe vakhate kaI bIjAne tyAM mUkayo haze. mATe dvArakAmAM jAo ane tenI zodha kare. huM te videha rAjA je mane bahu vahAle che tenI pAse jAuM chuM. baLabhadra mithilAmAM janakane tyAM gayA ane kRSNa dvArakA AvyA. balabhadra tyAM rahyo che e sAMbhaLI e saMdhine lAbha levA duryodhana tyAM Avyo ane eNe balabhadra pAse gadAyuhane abhyAsa karyo. emaNe satyabhAmAne zatadhanvAne mAravAnI ane maNi na maLavAnI vAta karI. satyabhAmAnA manamAM paNa AvyuM ke kRSNa maNi pitAnA moTAbhAIne ApI mithilA moka9yA che ane mAre moDhe khoTuM kahe che. zatadhanvAne caDAvanAra kRtavarmA ane apUrane mAravAnI UDatI vAta sAMbhaLI bIkanA mAryA teo dvArakAmAMthI jatA rahyA. akarachanA dvArakA choDIne javAne aMge lokomAM aneka tarehanI aphavAo UDI. keI kAMI kahe ane keI kAMI kahe. arajI kAzI gayA ane tyAM suvarNadI karI yajJo karavA lAgyA. leke e kahevA mAMDayuM ke akrUrajIne kRSNa ja kAzI mokalyA che. Ama vividha beTI ga zAMta pADavA kRSNa arajIne kAzIthI vyA. kaba ane potAnI pAse teDAvI, besADI mIThI mIThI vAto karI kahyuM : "he dAnapati 1 zatadhanvAe svamatakamaNi prathamathI ja tamAre tyAM mUke che e amane khabara che. joke satrA- jitane putra na hovAthI enI badhI milakata levA enA dIkarInA dIkarAone adhikAra che; paNa e maNi tamArA sivAya bIjA keIthI rAkhI zakAya ema na hevAthI, tamArI pAse ja rahevA daIzuM. tame sArA niyama pALanArA che mATe e ja uttama che. paraMtu maNi saMbaMdhe maTAbhAI (balabhadra) mAre saMpUrNa vizvAsa karatA nathI. mATe e maNi dekhADe ane baMdhuomAM paraspara mana dukhAyAM che tenI zAMti kare. maNinA viSayamAM tamArAthI nA paDAya ema che ja nahi. kemake hamaNAM sudhI sonAnI dIvALA tamArA yajJo cAlyA kare che." A badhuM sAMbhaLI arajIe maNi hAthamAM laI lUgaDe DhAMkI bhagavAnane Apyo. e maNi badhAM sagAMvahAlAMone batAvI patA uparane abhizApa TALIne bhagavAne maNi akrurajIne pAcho Apo. jeke svataMtakamaNi akrurajIne pAchA Apyo. paNa temAMthI utpanana thanAruM suvarNa te anAyAse ja kRSNane prApta thavA lAgyuM. | bhAga dazama skao a0 56-57; hari0 naM0 ska, a0 38. syamaMtapaMcaka parazurAme kSatriyane mArIne temanA lehIthI pAMca kuMDa bharyA hatA te. emanAM rAmada nAma prasiddha che. RcikAdi pitaronA AzIrvAdane laIne te jaLarUpa banI gayA che. ahIMthI thoDe ja che. kauravapAMDavonuM yuddha thayuM hatuM. (samaMtapaMcaka zabada juo.) / bhAra0 vana a0 83-2, sthAne dUra karale dezamAM AveluM antazayana kSetra. arjuna tyAM yAtrA sAru gayA hatA. / bhAra A0 ghUmarazmi kapilanA prasAdathI brahmatatva saMpanna thayele eka RSi. ekadA nahuSa rAjAne tyAM tvaSTA deva atithi thaI AvyA hatA. temanuM Atithya karavAne madhuparkamAM kApavA sAru eka gAyane ANuM. e gAyane joIne udAra aMtaHkaraNavALA, savaguNamAM sthiti karanArAM, saMyama upara prIti rAkhanArA, jJAnamAM niSThAvALA, niyamapUrvaka AhAra karanArA ane sarva taraphathI nirbhaya, zreSTha, daDha, satya tathA uttama niSThAvALI buddhine prApta thayelA kapila muni, vadha karavA mATe UbhI rAkhelI gAyane joIne eka vAra A pramANe bolI UThayA ke, "are, e veda !' A pramANe kapila munie vedane AkSepa karyo, eTale A sUmarazmi - je jJAnasaMpana RSi hatA. Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sA te - peAtAne yogabaLe karIne gAyanA zarIramAM praveza karIne kapila pratye A pramANe meklyAH ahA ! vedane A pramANe jo niMdya mAnavAmAM Ave che, tA pachI vedamAM kahelA bIna hisArahita dharmAne kevI rIte pramANu gaNavAmAM Avaze ? mATe vedokta vijJAnazAstrarUpa daSTivALA dhIra tapasvIe ema ja mAne che ke vedamAM je kaI kahevAmAM AvyuM che, te sa` nitya jJAnasa"panna paramAtmAnAM ja vacanA che. zruti kahe che ke aNya mahateA bhUtasya ni:zrasitametaya dakheaA yanuM T: sAmaveraH / A pramANe A syUmarazmi ane kapila muninI vacce saMvAda thayA hatA, je kapilagItA nAme prasiddha che. / bhAra. zAM. a0268-69 311 sraSTA brahmadeva te ja, svakSa dezavizeSa / bhAra. bhI0 0 9 svadhA svAyaMbhu manvaMtaramAMnA dakSa prajApatinI sALa kanyAmAMnI eka. e kanyA kSe pitarane ApI hatI. pitarane enI mAraphrete anna vagere aNu karAya che. aNu kareluM anna vagere - vya e e pataranI pAse laI jaIne Ape che. svadhAne vayunA ane riNI nAme be kanyA hatI. svadhA (2) prAcetasa dakSanI kanyA ane aMgirA RSinI patnI, eNe pitara ane atharvAMgirasa vedane putra mAnyA hatA / bhAga0 6-6-19, svadhAmA rudrasA`i manvaMtaramAM thanArA viSNune avatAra. svana nizrRti nAmanA agninA putra, eka agnivizeSa. / bhAra010 221-23. svayaM prabhA hemA nAmanI apsarAnI sakhI. hemAne mayAsure eka mahela banAvIne tyAM rAkhI tenI joDe cena karatA hatA. agAu jatAM mayAsurane Indra tyAMthI kADhI mUkayA ane hemA svargamAM gaI. jatI vakhate peAtAne mATe nirmANa kareluM sthaLa svaya'prabhAne ApatI gaI. e A sthaLamAM ghaNA kALathI rahetI hatI. aMgada vagere vAnarA sItAnI meLa karavA laMkA jatA hatA te vakhate svayaM prabhAne svaga maLavAthI eNe enI ghaNI AgatAsvAgatA karI hatI. pachI tame AMkha mIce' ema kahIne temaNe AMkhA mIcI ke tarata temane samudratIre paheAMcADI dIdhA. peAte pazu rAmanAM darzana karIne pachI svagaeN gaI. / vArA kiSkiM sa 50-52. svayaMbhU joke brahmA, viSNu ane ziva e traNene svayaMbhU kahevAya che, paNa bahudhA brahmadevane A nAma lagADAya che. svayaMbhU (2) cAlu manvaMtaranI pahelI ceDImAM thayelA vyAsa. (vyAsa zabda jue.) enDru paila, vaiza'pAyana, jaimini ane suma Mtune anukrame vedanA RgAdiSTa cAra bheda zIkhavyA hatA. yAjJavalkaya pAsethI yajurvedanI zAkhA pAchI laIne tittirI RSine ApI, e khaTapaTa vyAsa ziSya vaizapAyananA samayamAM thaI hatI. svayabhAja sAmavaMzI yadukuLApanna sAtvata vaMzanA zininA pautra vRSNuinA anvayamAM thayelA zini rAjAne putra, ene hardika nAme putra hatA. svara a, I, u, R, la, i, I svarI te ja. ee brahmadevanA deha svarUpa che. svara (2) gAyanamAM SaDaja, RSabha, gAMdhAra, madhyama, paoNMcama, dauvata, niSAta evA sAta bheda, sapta sUra te. / bhAga0 3-11-46-47, svarasa zAmati dvIpamAM AvelA eka parvatavizeSa. svarASTra deza bhAratavaSIya dezavazeSa. / bhAra0 bhI a0 9-48. svarUpa varuNalAkamAM rahetA eka asuravizeSa. / 1 bhAra. sa09-18, svarga puNyazALI mANusAne dehatyAga pachI divyadehe sukha bhogavavAnuM sthAna. / bhAra0 10 262 128. svaMga (2) pRthvInI upara UMce je sAta leAka AvelA che temAMnA trIjo leAka, svaga^ (3) cAlu manvaMtaramAM dharma' nAmanA RSine yAmI nAmanI bhAryAnI kUkhe thayelA putra. ane putra te nadI. Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarNa 12 svayaMbhUmanuM svarNa suvarNa zabda juo. ene puSpArNa vagere cha putro hatA. svarNa prastha jaMbudvIpanI AjubAju AvelA ATha svazrava traNanI saMjJAvALA aMgirA kuLane eka upadvIpamAne eka. RSi. svaramA videhavaMzIya mahAramAM nAmanA janakane svasRpa kauzika RSinA sAta putromAM eka | putra. enA putranuM nAma hasvaramAjanaka hatuM. (pitavati zabda juo.) svatinara aMgirAkuLane RSivizeSa. svasti eka RSivizeSa. svadhunI AkAzamAMthI meru parvata para paDelI nadI svastikara traNanI aMka saMjJAvALA vasiSThakuLane alakanaMdA, sItA, bhadrA ane cakSu e cAra pravAha eka RSi. rUpe cAre dizAmAM vahe che. saptarSionA saMtoSAthe svatipura sthAnavizeSa | bhAra0 va. 81-174. sapta pravAha rUpe thaI che. e sAta pravAhonAM svAtreya atrivaMzaja eka RSi. vasvIkasArA, nalinI, sarasvatI, sItA, pAvanI, svasthalI traNanI saMjJAvALA vasiSTha kuLane eka sucakSu athavA jaDabu nadI, gaMgA ane siMdhu evAM RSi. nAma che. AgaLa jatAM gaMgAnAM ja bhAgIrathI, svAti somanI sattAvIsa strIo paikI eka. jAhanavI vagere nAmo paDyAM che. purANomAM ane svAti (ra) e nAmanuM eka nakSatravizeSa. mahAbhAratamAM A nAmo saMbaMdhe jabare goTALA svAdUdaka sapta mahAsAgaromAMne sAtamo mahAsAgara ? che. paNa bahumatane AdhAre A nAmanA nirNaya (1. zuddhoda zabda juo.) karyA che. | bhAra0 thI 6. svAMbhasetu eka agni. A agni udaka utpanna svahu tuSita mAne eka (tuSita zabda juo.) karanAra che. yajJamAM je sama hemAya che te A svaryAnavI semavaMzI pururavAnA putra AyuSanI agni ja grahaNa kare che. bhAryA. tene putra te nahuSa | bhAra A0 69-29, svayaMbhamanuM brahamadeva svayaMbhUnA jamaNuM aMgamAthI svarbhAna danuputra dAnavomAMne eka. ene koI koI nirmANa thayela puruSa. cauda manuomAM A pahele graMthamAM rAhu paNa kahyo che. samudramaMthana kALe jyAre manuM hoI, brahmadevanA ja DAbA aMgamAMthI utpanna viSNu mohinIsvarUpa dhAraNa karIne amRta vaheMcatA thayelI zatarUpA nAmanI kanyAne pati hatA. A hatA te vakhate A devanuM rUpa dhAraNa karIne sUrya zatarUpAne koI kaI graMthamAM sarasvatI agara anaMtI ane candranI vacce besI gayA hatA. viSNue AnuM e nAme paNa varNavI che. A manune priyavrata A kapaTa jANyuM ane pitAnA tejadAra cakra vaDe ane uttAnapAda, e be putra ane AkRti, devahUtI, AnuM mAthuM uDADI dIdhuM. paraMtu enA peTamAM amRta ane prasUti evAM nAme traNa kanyA hatI. eNe AkRti gayuM hatuM tethI e maraNa na pAmatAM zira ane rUci RSine, devadUtI kardama prajApatine ane kabaMdha be rUpe rahyo. ziranuM nAma rAhu ane kabaMdha- prasUti dakSa prajApatine ApI hatI. temAM AkRtidhaDanuM nAma ketu paDayuM, ane emanI gaNanA grahamAM rUci RSine trika dharmathI ApI hatI. mATe enAM thaI. A banAva cAkSuSa mavaMtaramAM banyuM. chatAM saMtAna yajJa ane dakSiNa RSi pAsethI laI, yAne grahamaMDaLamAM rAhu ane ketu anAdi siddha che. sababa pitAne putra karyo hato ane dakSiNAne kanyAdAna anAdithI grahaNa AmanAthI thAya che e mAnavAmAM vidhithI laI yAnI strI karI hatI. bAdha nathI ! A manunA sattAkALane svayaMbhU manvatara kahe svaryA (2) kRSNathI kAliMdIne thayele putra che. enA mavaMtaramAM brahmamAnasa putra marIci, svavIthI uttAnapAda vaMzanA yuvaputra vatsaranI strI, atri, aMgirA, pularatya, pulaha, Rtu ane bhaga Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAhA e dharmopadeSTA saptaSi hatA. putrikAdharma pramANe ruci RSi pAsethI lIdhelA yajJa svargamAM indrasthAne hatA. enI srI dakSiNA ke indrANI hatI. yajJane dakSiNAthI thayelA tASa, pratASa vagere bAra tuSita sattAvALA putra thayA hatA te svargImAM daiva rUpe hatA / bhAga0 8 kaM0 a0 13; matsya0 a0 9. 0 A manvaMtaramAM indrane sahAya karanArA kAI khAsa viSNunA avatAra thayA na hate. svAyaSTa zvetaparAzara kulatpanna RSivizeSa. svaraciSamanu svAyaMbhu manunA sattAkALa eTale svAyaMbhu manva Mtara pUrA thayA pachI khIje manu te A cakSuSa. agnine svAhAnI kUkhe thayelA cAra putrAmAM A nAnA hatA. ene nabha, nabhasya, prasUti ane bhAnu ema cAra putra thayA hatA. zrutimAna, suSeNu, rAciSmAna vagere e putrAnAM khIjAM nAma hatAM. enA eTale cAkSuSa manvaMtaramAM datta, nizcavana staMbhaka, prANu, kazyapa, auva ane bRhaspati e dharmopadeSTA saptarSi hAIne havI, saskRta, mUrti, Apa, jyoti, aya ane smaya e sAta vasiSThaputra prajApati hatA. pahelAMnA manvaMtaramAMnA duSita nAmanA daiva hatA ane rAcana nAmanA indra mAtra temanA svAmI hatA. vedazirA RSithI tuSitA strIne thayelA vibhu nAmanA viSNunA avatAra indrane sahAya karanAra thayA hatA. / bhAga0 8 skuM a 13; matsya0 0 9. svAhA svAya manvaMtaramAMnA dakSa prajApatino sALa kanyAomAM caudamI, e kanyA eNe pradhAna nAmanA agnine ApI hatI. devatAone vilTaMga paheAMcADanAra hAIne ene pAva, pavamAna, ci ane svArAcit ema cAra putra hatA. emAM pahelA traNanI gaNanA agnivaMzamAM che; ane ceAthe putra bIjo manu thayA hatA. peAtAnA patine saptarSi enI srIAnI mAhinI ane jhakhanA lAgelI hAvAthI A svAhAe arundhatI sivAya khIjI RSipatnIonAM rUpa dhAraNa karIne ene satA 40 313 hanumAna hatA (skaMda zabda jue.) / bhAra0 10 226-393 -227-1-16; 231-31-33. svAhA (2) cAlu manvaMtaramAMnA bRhaspatithI tArAnI kUkhe thayelI kanyA. e vaizvadeva saMbadhI vaizvAnara nAmanA agninI zrI heAya ema jaNAya che. ene kA, ameAdha ane utha ema traNa agnivizeSa putra hatA. /bhAra0 10 221-31-33, 7 eneA putra te skaMda | bhAra0 10 231-1. 0 ene skrU de varadAna ApyuM hatuM. / bhAra0 20 231-5. svAsDeya skaMda te ja, sviSTakRta bRhaspatine tArAno kukhe thayelA cha putromAMnA eka prAyazcitAgnivizeSa / bhAra0 10 221-29. hanuma`ta hanumAna te ja, hanumAna eka baLavAna vAnara, hanumAna saMbaMdhI itihAsa mahAmuni agastya rAmacaMdrane vistArapUrvaka kahyo che. sUnA varadAnathI suvarNanA banelA meru nAmanA parvata upara kesarI nAme eka vAnara tathA jagavikhyAta ane tene atyaMta priya a`janI nAme suMdarAMgI strI rahetI hatI. eka vakhata vihAra karatI karatI te paryaMtanA eka vibhAga para AvI paheAcI, tenuM svarUpa ane saundarya joI vAyune kAma vyApyA ane eNe peAtAnuM vIrya ajanInA kaNu dvArA mUkayuM. ethI aMjanIne vAyuthI garbha rahI A hanumAnane janma thayA. zAlInA agra jevA tejasvI hanumAnane janma ApyA pachI tarata aMjanI mULa levAne mATe gahana vanamAM cAlI gaI hatI. mAtAnA viyAgathI ane kSudhAthI pIDAyelA te veLAe, sarakraTanA vanamAM jema krAtiya raDatA hatA tema, raDavA mAMDayuM. / bhA. vana0 14927, bhA. vana0 148-149-152. eTalAmAM jAsUdanA puSpanA rAzi jevA uddaya pAmatA prabhAtanA sUte hanumAne joyA. ene mULa Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hetumAna dhArI e phaLane levAne hanumAna kUdyo. udaya pAmatA sUryAMnI sAme ja jANe bIjo sU hAya. eve hanumAna kUdIne AkAzamAM gayA. bALaka chatAM jyAre teNe AkAzamAM kUdavA mAMDayuM. tyAre deva, dAnava ane yakSA bahu Azcarya pAmyA. vAyune putra jevI AkAzamAM chaThThuM ga mAratA gati karatA hatA tevI te vAyu, garuDa ke mana paNa gati karavAne sama nathI. tyAre devae vicAra karyo ke A hUnumAna Aje bALaka chatAM ATalI badhI gatithI kUde che, tA yuvAvasthA prApta karaze tyAre te| kANu navuM zuM e karaze! ane kANu jANe zuM e vega dhAraNa karaze! je veLAe pAtAnA putra sUryane pakaDavAne mATe AkAzamArge, sUryaMnI sAme jatA hatA tyAre, tenA tApathI te baLI jaze evA bhayathI vAyu, hima jevA ThaMDA thaI enI pAchaLa doDatA hatA. e pramANe aneka yeAjana sudhI AkAzamArge gati karI, vAyuputra petAnA pitAnA baLathI ane vAyunA vAtsalyathI, TheTha sUryaMnI pAse jaI paheAMcyA. sunArAyaNe paNa tene bALaka jANI tathA tene hAthe bhaviSyamAM adbhuta kAryo thavAnAM che ema jANIne jhADayo nahi; paNa te samaye eka adbhuta bInA anI. je veLAe vAyuputra sUrya ne grahaNa karavA jatA hatA te divase sUrya grahaNa hatuM; ane rAhu paNa sUryAM te grahaNu karavA jatA hatA. paraMtu sUrya ane candrane trAsa ApanAra e rAhu hanumAnanI haDakTamAM AvavAthI trAsa pAmIne dUra nAsI gayA. pachI siMhikAputra rAhu krodhe bharAIne indranI pAse gayA; ane devagaNavI vI...TAyelA indrane bhrakuTi caDhAvIne kahevA lAgyA ke, hu indra ! tame mane candra ane sUrya - bheAjanAthe parApUrvathI ApelA che, te| have te bIjAne kema Ape! che ? Aja paryaMte divase huM sUne khAvA jatA hatA tyAre kAI bIna rAhue AvIne tene grahaNa karyo e zu' ?' rAhunAM vacana sAMbhaLIne suvarNanI mALA dhAraNa karanAra indra, pAta.nA Asana uparathI UbhA thayA, ane kailAsaparyaMta jevA dheALA 314 hanumAna cAra daMtuzaLavALA, madajhara ane suva dhaTAethI aTTahAsya karatA peAtAnA uttama hastI upara ArUDha thayuM. rAhu AgaLa ane hAthI upara beThelA indra 5.chaLa pAchaLa jatA hatA. banne jaNu jyAM hanumAna sahita sUryAM hatA tyAM gayA. rAhune tAlAvelI lAgI hatI tethI te indrane pAchaLa mUkI pete sUryanI pAse gayA. paNa tene hanumAne paryaMtanA zikharanI peThe AvatA joyA eTale e si`hikAputra paNa kaI phaLa ja che dhArI, sUryane mUkI daI, hanumAna ene paDavAne pUchyo. sUryaMne cheADIne peAtAne pakaDavA AvatA hanumAnane joIne rAhu avaLe mukhe nAsavA lAgyA. peAtAnA rakSaNu sAru vAravAra indranI prArthanA karatA rAhue brUme| pADI ke he indra, mAruM rakSaNu kara ! rakSaNu kara !' tene bhayabhIta thayelA joI, A rAhu tuM bhaya cheADa, hu. enA nAza karuM chuM,' ema kahIne indre dau ApyuM', paNa eTalAmAM te hanumAna arAvatane joIne A vaLI bIjI jAtanuM phaLa AvyuM che. dhArI, tene levA doDayo ane arAvatane grahaNa karavAnI icchAthI sAme AvatA hanumAnanA prakAza joIne indrane paNa kiMcit bhaya utpanna thayA. pachI zacIpati indra jarA krodhe bharAI hAthanA agra vaDe tene vajrane prahAra karyAM. te vajraprahArathI hanumAna phaTAka karatA eka patanA upara paDayo ane enI haDapacI - hanu - bhAMgI gaI. vajraprahArathI peAtAnA bALakane nIce paDele joIne vAyurAja Indra upara krodhe bharAyA ane teNe prajAmAtranuM anahita karavA dhAryuM. sanI pravRttinA kartA tathA dehamAtramAM vyApI rahelA vAyudhruve, peAtAnA putrane tyAMthI upADI lIdhA, ane prANIone hitAvaha evA peAtAnA pracArane vahevAne laIne eka zukAmAM bharAI gayA. pachI indra jema medha budha kare tema vAyue paNa maLamUtrAdi sthAna baMdha karIne prANImAtrane gabharAvI mUkayAM, vAyunA kadhathI prANImAtranA zvAse zrvAsa mRdha thaI gayA. sanA sadhidha sajjaDa thaI gayA. prANIe kASThanAM pUtaLAM jevAM thaI rahyAM. vAyunA Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hanumAna kApe traNe lekamAMthI svAdhyAya, vaSaTkAra vagere kriyAe ane dharma e sarvanA lepa thayA. traNe leka narakamAM paDayA heya ema gabharAI gayA ! 315 AvA prasaMgathI deva, asura ane manuSya, ema sarve prazna du:khI thaI. te sarve sukhanI icchAthI pitAmaha prajApati pAse gayA. saunAM peTa meTAM deDakAM jevAM phUlI gayAM. badhA mahe|dara rogIe heAya evA jaNAtA hatA. pachI deve e hAtha joDI prajApatine kahyuM : 'he nAtha ! rakSaNa karA ! Ape cAra prakAranI prajA sarajIne vAyune amAruM rakSaNa karanAra sarajyA che, ene amArAM AyuSyane svAmI sthApita karyo che. paNa huM mahAzaya ! e vAyu Aje rusaNAM laI beThA che, ane jema keI strIone aMtaHpuramAM ghAlIne pIDe ema amane vAyunu rAdhana karIne pIDI rahyo che. vAyuthI haNAyelA ame tamAre zaraNu AvyA chIe. vAyurAdhanathI thayeluM du:kha nAza karavAne tame ja samartha che.' brahmadeva mAlyA : are, ema thavAnuM kazuM kAraNu che ke?' tyAre devAe vAyu je kAraNathI kApyA hatA te nRtyabhUta kahI saMbhaLAvyuM. pachI brahmA kahe : rAhunA vacanathI indre vAyunA putrane haNyA che temAM khIjA zuM kare? tame hAthe ja duHkha vahArIne khIjAne doSa kema che? e vAyuzarIrarahita che tethI te sanA zarIramAM rahIne dehIone pALe che. mATe vAyune ApaNe manAvave joIe.' ema kahIne brahmA, devA, gaMdha, bhuja...ga, gujra vagere sarva praznae jyAM AgaLa indra haLelA peAtAnA putrane laIne vAyu bharAI beThe hatA tyAM AvI, sUrya, agni ke suvarNa jevA putra jenA kheALAmAM paDayo che tevA vAyune joIne deva, gaMdharva, RSi, yakSa ane rAkSaseA sahita brahmadeve tenA upara premabharI kRpAdRSTi karI tene manAvyA. pitAmahane peAtAnI pAse AvelA joIne putranA vadhathI kheda pAmelA vAyu UbhA thayA. eNe mauktikahAra ane zAbhAyamAna kuMDalA paheryAM hatAM ane suvaNuM nAM . hanumAna AbhUSaNA dhAraNa karyAM hatAM. te pitAmahanI traNa vAra pradakSiNA karIne temane page paDayo. vejJa ane AbharaNuthI zAbhatA brahmadeve vAyune peAtAnA hAtha vaDe uThADaco ane tenA putrane premathI papALyeA. brahmadevanA sparza thatAM ja jaLathI sIcelA cheADanI mAka, hanumAna punaH jIvita pAmyA. peAtAnA putrane jIvatA thayelA joIne prasanna thayelA gaMdhavAha vAyu jeNe prANavAyunA redha karyA hatA, te sarva bhUtamAM punarapi pUrvavat vahana karavA lAgyA, vAyunA rAdhathI mukta thayelI badhI prajA AnaMda pAmavA lAgI. pachI yaza ane vI, azva ane lakSmI, jJAna ane vairAgya, e traNu, temaja sattva, raja ane tama e traNa guNavALA viSNu, brahmA ane mahezvara, ane e traNamAM paNa pradhAna, traNe lekamAM jenuM sthAna che evA devavadita brahmAe, vAyunuM mana prasanna karavA sAru tyAM AvelA sarve devene kahyuM : he mahendra ! he varuNu ! e agni ! he mahezvara ! are huM dhaneza ! tame sarve jANNA che chatAM paNa hu. kahuM te sAMbhaLe, AgaLa jatAM A bALakane hAthe tamAre me kAma karAvavAnuM che, mATe tame sa` Aja A bALakane icchAmAM Ave evAM varadAna ApI, ApaNA mitra vAyune prasanna karo.' prathama sahasrAkSa indra ja prasanna thaIne AgaLa AvyA ane evuM peAtAnI suvarNamALA hanumAnanA kaMThamAM nAkhI ane kahyuM : mArA hAthathI mArelA vajrathI tArI haDapacI bhAMgI gaI che, mATe ke vAnarAmAM vyAghrarUpa ane mahAbaLavAna, tuM hanumAna evA nAmathI pUjaze ane AjathI A bALaka mArA vajrathI paNa vIMdhAze nahi.' pachI aMdhakAranAzaka sUrya nArAyaNu kahevA lAgyA : 'huM A hanumAnane mArA tejanI seAmI kaLA ApuM chuM. e jyAre meTA thaze tyAre huM ene sazAsro abhyAsa paNa karAvIza, jethI A bALaka parama kuzaLa thaze.' pachI varur3e prasanna thaIne kahyuM : A bALakanu mArA jaLamAM daza lAkha varSoM sudhI rahetAM Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hanumAna 316 humAna s paNa mRtyu thaze nahi." yamarAjAe varadAna ApyuMH mohavaza thaI ghaNuM kALa sudhI bhUlI jaIza. jyAre A bALaka mArA daMDathI avadhya thaze ane ene kaI tArI kIrtinuM kathana tArI AgaLa karaze koI divasa koI rega pIDaze nahi. pachI eka tyAre ja tane tAruM baLa sAMbharI, tuM baLavAna netra jenuM pILuM che evA dhanapati kubere varadAna thaIza. pachI maMda paDI gayelA baLavALa vAnara ApyuM : "e saMgrAmamAM koI divasa kheda pAmaze narama thaI jaIne AzramomAM pharato hate. nahi ane A mArI gadAthI paNa enuM mRtyu thaze A samayamAM kikiMdhAmAM RkSarajasa nAmane nahi.' zaMkara bhagavAne kahyuM : "A bALaka mArAthI baLavAna vAnara rAjA rAja karato hato. te vAli ane mArAM zastrAstrathI maraze nahi." vizvakarmAe ane sugrIvano pitA hato. ghaNA kALa sudhI rAjya kahyuM : "mArAM banAvelAM divya zastrAstrathI karIne e maraNa pAmyA tyAre maMtrIoe vAline e avadhya thaze ane ciraMjIvI raheze. chelle gAdI para besADI, sugrIvane yuvarAja nIye. jema dIrgha AyuSyavALA mahAtmA brahmAe kahyuM : "A vAyune ane agnine trI heAya che, tema ja bALaka sarve brahmAstrothI paNa avadhya thaze.' hanumAnane ane sugrIvane bALapaNathI ja gADha maitrI Ama badhA devoe hanumAnane varadAna ApyA hatI. jyAre vAline ane sugrIvane vera thayuM tyAre pachI prasanna thayelA vedajJa brahmadeva prasana mukhe vAyune hanumAna zApane lIdhe pitAnA baLathI ajJAna thaI kahetA hatAH he vAyu, tAre putra mAruti zatrune gayA hatA, tethI karIne ja zAMta rahyo hato. vAline trAsa upajAvanAra ane mitrane AnaMda upajAvanAra, bhamA sugrIva paNa hanumAnanA baLathI ajJAna mahAma, baLavAna tathA vijayI ja thaze. vaLI hatA. A pramANe RSinA zApane laIne pitAnA e IcachAnusAra rUpa dhAraNa karI zakaze; e game tyAM baLathI ajJAna hovAthI ja e vAlinI sAthe gamana karI zakaze, game tyAM saMcAra karI zakaze. saMgrAma karyA vagara besI rahyo hato. bAkI parAkrama, vaLI e kudanArAomAM sarvathI uttama nIvaDaze. usAha, buddhi, pratApa, suzIlatA, madhuratA, nIti keIthI aTakAvI na zakAya evI gativALe thaze ane anItinuM jJAna, gAMbhIrya, cAturya, uttama ane mahAkAtivAna thaze." Ama kahIne devaka vIrya ane dIrya Adi guNAmAM hanumAnathI caDhiyAtuM sAthe brahmA svasthAna prati gayA. koI nahatuM. pachI putrane laIne prasannacitta vAyu aMjanIne - jyAre vAnareMdra hanumAnane vyAkaraNa zIkhavAnI ghera Avyo ane A badhAM varadAnanI vAta kahI IcchA thaI tyAre e aprameya hanumAna udayagirithI putrane mUkI pitAne sthAnake cAlyo gayo. e astAcaLa sudhI sUryanA sAmuM joI pAche pagale pramANe varadAna pAmela hanumAna baLavALe ane cAlIne gaye ane sUryanI pAsethI ja aSTAdhyAyI, pUrNa vegavALe thayelo samudra jevo moTo thaye. e tatkAlIya sUtravRtti, vAtika, pataMjalita mahAnirbhayatAthI RSionA AzramamAM pharatA ane bhASya ane vyADikRta saMgraha nAme grantho bharyo temane raMjADatA. temaNe sUkavelAM valkale phADI nAkhate, che. hanumAna vaLI bIjAM zAstro paNa bhaye che. agnihotra vikherI nAkhato. chatAM brahmAe brahmAstrathI vidattAmAM ane chaMdazAstramAM te ekko che. tapa avadhya kare che ema jANatA hovAthI RSio khamI karavAmAM te devaguru bRhaspatinI paNa spardhA kare khAtA. chevaTe bhagu ane aMgirA kuLanA RSie evo che. | vI. rAtre utta. sa. 36-37. bahu kopyA. temaNe ene zApa Apyo : "he vAnara ! jyAre sugrIva ane hanumAna RSyamUka parvata para je baLanA AzrayathI matta thaI tuM amane pIDA rahetA hatA tevAmAM sItAnI zodhane mATe nIkaLelA kare che te ja baLane amArA zApane pratApe tuM rAma ane lakSamaNa bane vIne parvata tarapha AvatA Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hanumAna 317 hanumAna joIne sugrIvane ghaNe bhaya lAgyo. ene lAgyuM ke 'huM chAcArI ane icchita gati karanAra vAyuputra A addabhuta yohAone pitAne nAza karavAne hanumAna chuM ane sugrIvane saciva chuM.' vAlie ja mokalyA che. AthI trAsa pAmI te A sAMbhaLI rAme lakSamaNa prati kahyuM: "lakSamaNu! tema ja tyAM vasanArA bIjA vAnare nAsIne maitaMga ANe kahyuM te te sAMbhaLyuM ? je te khare. enA RSinA AzramamAM bharAI gayA. pachI sugrIve bhASaNamAM eka paNa azaha zabda AvyuM nathI. hanumAnane kahyuM ke, "tuM udAsI sarakhe veza karIne vanamAM A kaI vyAkaraNazAstrasaMpanna jaNAya che. enA thaIne pharatA pharate e be puruSa pAsethI sayuktika bolavAmAM mAdhurya paNa kevuM che. je rAjAnI vacane vaDe teone temaja temanA bhAvane jANI le. pAse A saciva che tenAthI kAryasiddha thaze ja.' temane vizvAsa besADIne A vanamAM AvavAnuM pachI rAmanAM vacana uparathI, A vAnare joDe prayojana pUchaje.' A uparathI hanumAna parvata sakhya karavAne emane IrAde samajI laI, lamaNe parathI nIce kUdyo ane rAma ane lakSamaNunI hanumAnane pitAne badhe itihAsa kahyo. "sugrIvanuM AgaLa gayo. jaIne te satya parAkramIone sugrIvanA nAma ame sAMbhaLyuM che ane enI ja zodha karatAM hitArthe be kara joDIne manahara vANathI mRdu karatAM ahIM AvyA chIe' evuM kahyuM. | vArA vAkya kahevA lAge che puruSa, rAjarSi athavA kiSki sa0 3. devatA jevA tame be keNu che ? tame sthira vrata- lakSamaNanAM vacana sAMbhaLI mArutine AnaMda vAna tapasvIo ane zreSTha brahmacArIo sarakhA AnaMda vyApI rahyo. eNe pote dhAraNa kareluM lAge che, tema ja vanamAM vasanAra mRgAdi prANIo nAnuM bahu zarIra badalIne pitAnuM mULa svarUpa tathA rAkSasane trAsa upajAvo evA che ! tame A dhAraNa karI, rAma ane lakSamaNa bannene pitAne vanamAM kema AvyA che ? Apa koNa che ? pitAne khabhe besADIne paMpA sarovara AgaLathI je kudyo, svarUpa vaDe vanamAM vasanArI prajAne trAsa upajAvo te sugrIvanI pAse AvI Ubho. pachI rAma ane evA che chatAM, keI UMDA paritApamAM che ema sugrIva maLyA ane temanuM sakhya thayuM. sugrIvanuM nisAsA nAkhatAM kema dekhAo cho ?' duHkha TALavAnuM rAma ane sItAnI zodha karavAnuM hanumAnanuM vacana sAMbhaLI rAma ke lakSamaNa kaI sugrIve mAthe lIdhuM. kaMI bolyA nahi ane ekabIjAnI sAmuM joI rahyA, tarata ja hanumAne vAline tyAM jaI AmaMtraNa eTale hanumAne vaLI priya vAkya kahI kahyuM karavAthI vAli bahAra AvyA. enuM ane sugrIvanuM Ama, nirdoSapaNe pUchavA chatAM tame belatA kema yuddha thayuM. bIje divase rAme bANathI vAline mAryo. nathI? mArA sarakhA abhyAgatane pitAnAM sukhaduHkhanI sugrIvane rAjyAbhiSeka karI vAliputra aMgadane vAta kahevAthI zo lAbha ema dhAratA he, te te yuvarAja nImyA ane pite lakSamaNa sahita prasavaNa ye gya nathI; kemake mArA sarakhAo paNa mitranuM parvata para rahyA. rAjya maLyA pachI traNa-cAra hita ane zatranuM ahita karavA vakhate samartha mahinA sugrIve ezaArAmamAM kADhI nAkhyA. AthI thAya che." krodhAnvita thaI lakSamaNa kikiMdhA Thapake devA gayA. pachI rAmanI AjJAthI lamaNe hanumAnane pitAnI paNa sugrIve badhA vAnarone teDAvyA hatA. teo badhI hakIkata kahI, je sAMbhaLIne hanumAne kahyuM. te vakhate ja AvI pahoMcyA hatA. te saghaLAone 'vAnararAja sugrIva tamArI sAthe sakhya karavA Icche cotarapha sItAnI bhALa sAru ravAnA karyA. hanumAnanI che. enA bhAI vAlie ene kADhI mUke che vagere sAthe aMgadane pramukha karIne dakSiNa dizA tarapha hakIkata kahI pitAnI oLakhANa ApI eNe kahyuM: mokalyA. vA0 rA0 kiSki. sa480sItAne Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hanumAna 318 hanumAna vizvAsa upajAvavAne sAru rAme potAnI vIMTI temane jaNAyuM. enuM zarIra taptakAMcana sarakhuM hanumAnane ApI. laMkA sudhI javAnA rastAnuM nirmaLa tejasvI hatuM. uMmara ghaNI vRddha chatAM paNa varNana sAMbhaLI kapio sahavartamAna hanumAne dakSiNa teNe potAnA zarIra para mRgacarma paheryuM hatuM. dizA tarapha prayANa karyuM". musApharI karatAM karatAM enA zarIra para sAdI sobhAgya alaMkAre ja teo eka vanamAM AvI pahoMcyA. e vanamAM pUve hatA. enI mukhamudrA atyaMta zAMta ane suprasanna kaMDa RSine putra maraNa pAmavAthI maharSie e dekhAtI hatI. A badhuM joIne mAruti AgaLa vanane zApita karyuM hatuM. "A vana, mRga ane AvI hAtha joDI tApasI AgaLa jaIne Ubhe. pakSI Adi vagaranuM, mahAkaSTa AvI zakAya evuM rahyo, ane namana karIne pUchavA lAgyo : "he devI! ane koIne paNa rahevAne ayogya thAo' evo he tapasvinI ! tuM koNa che ? A bhavana, ratna e zApa hatA. vAnaro e vanamAM praveza karIne ane AkhuM bila - guphA - konuM che ?' pharatA hatA tevAmAM temane tyAM eka rAkSasane bheTe *kSabilamAM vasanArI dharmacAriNu mahAbhAga thayo. hanamAnAdi laDavA tatpara thaI gayA eTale tApasIne Ama kahIne hanumAna karI pUchalA lAgyo ? rAkSase kahyuM : "alyAo, tame to mArAthI haNAI he vRddha ! sudhA ane tRSAthI thAkI javAne lIdhe, cUkelA ja cho' kahI temanI tarapha doDavo. aMgade ahIM jaLa maLaze evI AzAthI ame A kadAca A ja rAvaNa haze' dhArI, UchaLIne eka aMdhakArathI vyApta vivaramAM sahasA ja praveza karyo. lapaDAka kheMcI kADhI. eka ja lapaDAke rAkSasa bhoMya paNa A aneka prakAranA addabhuta, upamA ApI para paDayo. ene vadhAre mAravAnI jarUra ja rahI na zakAya evA padArthone joIne to UlaTA ame nahi ane enA praNa ramI rahyA. saMbhrAMta banI gayA chIe. amArAM citta haNAI AgaLa jatAM AkhA viMdhya parvatane bALI gayAM che. mATe he tApasI ! amAre saMzaya nivRtta vaLyA. eka vakhata saghaLA tRSA thaI gayA ane karavAne mATe huM pUchuM chuM ke A taraNa sUrya pANInI zodha karatAM kaI jagAe te na maLavAthI sarakhAM prakAzita suvarNa vRkSo tathA pavitra ane vyAkuLa hatA tevAmAM eka guphA najare paDI. ahIM bhakSaNa karavA yogya phaLo, mULo vagere kAnAM jaLAzaya haze dhArI, saghaLA aMdhArI guphAmAM peThA. che? vaLI A suvarNanA vimAna ane jALiyAMghaNuM pejano gayA pachI teo eka suzobhita vALAM maNisamUhe zaNagArelAM maMdira kenAM che? ane ramaNIya vanamAM AvI pahoMcyA. bhAtabhAtanI he mAtAjI ! A phaLa tathA puSpavALAM, puNyarUpa, vanaspati, ratnajaDita rastA, Thera Thera mUlyavAna suMdara sugaMdhavALA vRkSa, tema ja nirmaLa jaLa vastuo ane vastronA DhagalA vagere jaIne te viSenAM kamaLo konA tejathI suvarNamaya thayAM che? saghaLA chakka thaI gayA. ane ahIM keNa rahetuM vaLI jaLa mAMhenAM A maste paNa suvarNanAM kema haze ema vicAratA, sItAnI zodha karatAM pharatA dekhAya che? e badhuM nahi jANanArA amane tuM hatA, tevAmAM temaNe eka Azcarya joyuM. jANe badhI vAta nivedana karavAnI kRpA kara.' bIje sUrya udaya thaye hoya, e prakAza mAratI hanumAnane A vivekabharyo prazna sAMbhaLIne eka tejapuMja mUrti teonI samIpa AvI UbhI A dharmacAriNI tApasI temane kahevA lAgI : rahI. ekAeka Avo camatkAra jotAM teo prathama mAyAvI mayadAnave potAnA upaga sAru A te vismaya pAmI comerathI pAchA haThIne UbhA rahyA; badhuM nirmANa karyuM hatuM. hemA nAmanI puraMdaranI paNa pachI dhIraja dharIne jovA lAgyA te, e apsarA upara pite Asakta thavAthI tenI sAthe tejasvI mUrti te eka mahAtApasI strI che, ema te ahIM rahetuM hatuM. indra kepIne enI sAthe Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hanumAna yuddha karI ene haNyo. hemA punaH svamAM indrane tyAM gaI ane brahmadeve A badhuM hemAne aNu karyuMae'; e badhu. tApasIe hanumAnane kahyuM. peAte mahAmuni merusAva`inI svaya'prabhA nAmanI duhitA che, hemA peAtAnI sakhI hatI te ane hemAno prArthanAthI A badhAMnuM pAte rakSaNa karatI hatI te paNa zuM. tApasIe kahyuM : tame vAnarI A vanamAM zA kAme AvyA che ? ahIM tamAre zuM kAma che ? A du.ma vanamAM zI rIte AvI zakathA ? sauthI pahelAM te tame badhA bhUkhyA che mATe levA lAyaka A aa khA, A niLa jaLa pIe, pachI svastha thaI tamArA sarva vRttAMta kaheA.' pachI vAnarAe yatheccha phaLa khAdhAM. pANI pIne svastha thayA pachI hanumAne tApasIne itthabhUta sa vRttAMta katho vRttAMta hIte hanumAne kahyuM : 'atithidha ne anusarIne teM amane khAvApIvAnuM na ApyuM hai|ta, te| ame badhA marI jAta, amAru rakSaNa karavA badala ame tAruM zuM priya karIe ?' svayaM prabhAe kahyuM: huM vAnarA ! tamArA jevA svadha vatI AnAM AvAM pratyupakAra karavA mATenAM vacane sAMbhaLIne ja mane sASa thayA che.' hanumAne kahyuM : zeAdhane mATe sugrIve amane ApelI avadhi pUrI thaI che ane tethI amArAM AyuSya paNu samApta thayAM jevAM ja che. amane AkhIlamAMthI bahAra kADha. ahI rahye rahye amArAthI amAruM kA thaI zake nahi,' svayaM prabhAe kahyuM : huM hanuma Mta, A bilamAM praveza karyA pachI jIvatAM nIkaLavuM ghaNuM duSkara che, te paNu mArA tapanA prabhAve huM tamane sa`ne ahIMthI mukta karIza. bahAra nIkaLavuM DhAya tA tame sa AMkha mIMcA; te vagara ahIthI nIkaLavAnA du ma mA` ALa gave azakaya che.' badhA vAnaroe peAtAnA maitrA sIMcyAM ane hAtha vaDe DhAMkayAM. eka kSaNamAM ja tApasIe kahyuM" : 'vAnarA ! tamArAM netra ughADe !' jue che tA badhA bilanI bahAra dvAra AgaLa beThA che! tApasI kaheH hai vAnare jue, aneka 319 hanumAna prakAranAM vRkSo ane latAvALA A zrImAna vidhyapata, pele prasavagiri ane A agAdha jaLano samudra! have tamAre jyAM javuM heAya tyAM jAe.' mAyAvI guphAmAM javAthI emane ApelI mudata pUrI thaI gaI hatI. (svaya'prabhA zabda juo). muddata pUrI thayA chatAM kArya phaLIbhUta na thayuM mATe aMgade prAyeApavezana karavAno vicAra karyo. badhA te ja sthaLe khesIne marI javu' dhArIne beThelA vAnarane sapatino samAgama thayA. sapAtie vAnarAte ghaNI hakIkate| kahIne sItAnI bhALa ApI, sa'pAtinA putre sItAnuM haraNa thatuM joyu hatuM. badhI vAta kahI rahyA pachI vAnarAne utsAha rahita jovAthI, sapAtie temane ALasa tajIne laMkA javAnA khedha karyA. teo badhA have zu karavuM e vicAramAM paDayA. samudrane ALagIne laMkAmAM zI rIte javuM, e prazna hatA. eka pachI eka badhA vAnarAe peAtAnuM kUdavAnuM sAmarthya" kahI saMbhaLAvyuM. chevaTe jAMbuvAne hanumAnane kahyuM : 'tuM ja A kAma karavAne samartha che.' pachI hanumAnanA pUchavAthI teNe hanumAna vAyuputra kema kahevAtA hatA te kathA kahI : 'puMjIsthaLA nAmano apsarAmAM zreSTha, evI eka apsarA hatI. te mahAtmA kuMjara pine tyAM janmote kesarI vAnarane paraNI hatI. enuM nAma aMjanA hatu. e tenA svarUpane mATe traNe leAkamAM vikhyAta hatI. vaLI avasthAmAM paNa e peAtAnI icchAmAM Ave e rUpa dhAraNa karI zakatI hatI. eka vakhata enA manamAM AvyuM ke Aje manuSyarUpa dhAraNa karyuM. pachI eNe manuSyarUpa dhAraNuM. rUpa tathA yuvAvasthA vaDe pUrNa lAvaNyamayI thaIne vicitra mALA, AbharaNu ane kSaumyavastra (rezamI) dhAraNa karIne varSARtunA megha sarakhA varNavALA koI zreSTha parvatanA zikhara para vicaravA lAgI. tenuM evuM svarUpa, gaurava ane te para pahereluM lAla kAra kheDAvALuM pILuM rezamI vastra, e vagerenI zAbhA meATA munivarenuM mana paNa calAyamAna kare ema Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hanumAna 320 hanumAna hatuM. e veLAe banyuM paNa ema ja, sarvatra zApa pramANe hanumAnamAM vIratva vyApI gayuM ane vyApele vAyu te zikhara para saDasaDATa vAta hatA. te samudra ullaMghana karIne sItAnI zodha sAru laMkA teNe aMjanAnA zarIra paranuM ati sUkSama rezamI javAne ughukta thayo. vastra khaseDI nAkhyuM. tethI lajita thaI teNe laMkA javA pUrve hanumAne pitAnuM svarUpa bahu vastrane ghaNuMye pakaDI rAkhavA mAMDayuM: paNa vAyunA ja vadhAryuM ane mahendra parvatanA zikhara para Ubho jene lIdhe rahyuM nahi. Ama banavAthI tenA sarva rahyo. pote kevI rIte UDaze ane pitAmAM keTaluM guhya avayavo vAyu pratyakSa joI zakaze. tenI baLa che vagere vAnarone kahIne, kaye zikharethI suDoLa tathA paraspara maLelI be uru sAthaLA, gADha kUdavuM e jovAne mahendra parvatanAM zikhare zikhare pharI ane mULa AgaLathI eka bIjAne aDakelAM be vaLe. A veLA badho parvata khaLabhaLI UThayo; stana tathA candra sarakhuM suMdara mukhAraviMda joI, e jhADa paranAM pupe kharI paDyAM; parvatamAMthI pANI vizAlazreNI, sumadhyamAM tathA savAMge suMdara evI nIkaLI AvyA tyAM rahenArA vidyAdharAdie bhayathI yazasvinI aMjanA para vAyu tatkALa manmathavaza kaMpI nAsI javA lAgyA. thayo. tenA aMgeaMgamAM kAma vyApI gayo. AthI chevaTe pote kudavAno nizcaya karI potAnA paridha atyaMta vyAkuLa thaI, vAyue tarata pitAnA jevA be bAhune parvatanA zikhara para goThavyAM adazyarUpe ja aMjanAne lAMbI bhujAo pasArI ane kammaramAMthI vAMkA vaLI pitAnA be pAchalA bAthamAM laI, chAtI sarasI khUba dAbI. tethI tenuM pagane saMkecI lIdhA. vIryavAna vAyuputre pitAnA Atmateja tatkALa aMjanAnA garbhane viSe pravezita AgalA be hAthane daDha rAkhI garadana saMkecI lIdhI; thayuM. AvI rIte keIe pitAne daDha AliMgana ane pitAnAmAM virya, teja ane baLane jusso dIdhuM ema lAgyuM paNa daSTie koI puruSa jovAmAM A. pachI pitAnA karNane saMkecI kUdako mAratI Avato nahato tethI ati Azcarya pAmI gabha- veLAe netra UMcAM rAkhI pitAne dUrane mArga rAyalI vANIe e suvratA aMjanA bolI : "re! tapAsI lIdhe. "pachI huM UDIne laMkAmAM jAuM chuM ane mArAM ekapativratane ke lAMchana lagADavuM ?' e jaIne AvAM AvAM parAkrama karIza' vagere kahI sAMbhaLI samartha vAyu tarata pratyakSa thayo, ne belyoH kapio kiMcita paNa zaMkA na rAkhatAM, tyAMthI he suNI ! tuM bhaya nA pAma. huM tArA eka- saDasaDATa UDavA mAMDayuM. hanumAnane madada karavAnA pativratapaNAne nAza nahi karuM. tAre viSe mAruM hetuthI samudra pitAnI aMdara chupAyelA manAka mana ati Asakta thaI javAthI meM tane AliMgana parvatane khule karyo. mainAka parvatanAM zikhare mAtra ApyuM che.' aMjanAnAM karyo dvArA vIrya ene thAka khAvAne mATe AvatAM hatAM. paNa hanumAne garbhamAM pravezyAnuM bhAratamAMnuM varNana agAu joI jANyuM ke koI rAkSasa mane aMtarAya karavA Ave gayA chIe. vAyue kahyuM: "mArA AliMgana mAtrathI che, tethI potAnI chAtInA dhakkA vaDe zikharane tane mArA aMzarUpa mahAsamartha putra prApta thaze ane pADI nAkhI pote AgaLa cAlyo, mainAka parvata tenAM vIrya, buddhi, satva, teja, baLa, parAkrama manuSyanuM rUpa dhAraNa karIne pitAne ane sAgarane ane ullaMghana, havana vagere sarva addabhuta zakti o he jaNAvyuM eTale temane viveka karI, thAka khAvA te sau mArA sarakhAM ja thaze." na thatAM hanumAna jatA hatA te vakhate deva, A vAta kahIne hanumAne janmatAM ja karelAM gaMdha, siddho ane RSioe maLIne sUryanA jevA parAkramanuM jAMbuvAne yathAsthita varNana karyuM. ane prakAzavALI nAganI mAtA sarasAne kahyuM : "he. hanumAnanA baLanuM paNa varNana karyuM. tethI RSinA surasA ! A hanumAna UDe che tene tuM ati ghora Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hanumAna 31 hanumAna parvata samAna rAkSasInuM rUpa dhAraNa karI, AkAza paze evuM ane pILA DoLAvALuM bhaya kara mukha paheLuM karIne kSaNavAra vidhra kara, jethI jaNAya ke enAmAM virya ane baLa kevAM che. A pramANe deva ane gaMdharvanI AjJA thatAM te satkAra pAmelI devI, vikarALa, virUpa ane bhaya upajAve tevI thaI samudranI vacamAM AvI UbhI rahI. AkAzamAM UDatA hanumAnanI sAme AvI tene kahevA lAgI : alyA hanumAna ! ThIka thayuM ke Aje te tuM ja mAruM bhakSa thayuM. huM tane khAvA IcchuM chuM, mATe tuM mArA mukhamAM praveza kara. pUrve mane brahmAe Ama karavAnuM varadAna ApyuM che.' surasAe Ama kahyuM eTale hanumAna hasIne bolyA: "he rAkSasI, dazarathaputra rAma pitAnA bhAI lakSamaNa ane pitAnI strI sItAnI sAthe daMDakAraNyamAM AvI rahyA hatA, tyAMthI temanI yazasvinI bhAryA sItAne rAvaNa harI gayo che. temaNe mane dUta tarIke sItAnI zodhane sAru mokalyo che. alI, tuM temanA pradezamAM rahenArI che, te tAre te A kAmamAM sahAya karavI joIe; ane e vAta tane gamatI na hoya te maithilIne maLI, tenI khabara laI, deSarahita rAmane e kahI, huM tArI pAse AvIza tyAre tuM mane khAje. mAruM vacana che ke huM tArA mukhamAM praveza karIza.' surasAe kahyuM: "mAruM bhakSa thayA vagara koIpaNa prANu ahIMthI jaI zake nahi, evuM parve brahmAnuM vacana che." te paNa hanumAna te saDasaDATa cAlyo ja gayo. hanumAnanuM baLa ajamAvavA surasAe pitAnuM moM paheluM karyuM. chevaTe hanumAne kahyuM: tArI IcchA ja che, to huM tArA mAMmAM praveza karuM chuM. huM samA eTaluM tAruM moM paheluM kara !' pachI hanumAne pitAnuM zarIra dasa, vIsa ane trIsa jana vistAryuM. jema jema pitAnuM zarIra vistAra tema tema surasA pitAnuM moM vadhAre ne vadhAre moTuM karatI jAya. chevaTe teNe pitAnuM meM 41 sa yojanAnA vistAravALuM karyuM. Ama thatAM ja hanumAne pitAne deha mAtra aMguSTa jevaDo nAne karI dIdhuM ane surasAnA mukhamAM praveza karIne ekadama bahAra nIkaLI gayo! pachI AkAzamAM Ubho rahIne kahyuM ke "he dAkSAyaNi! huM tArA mukhamAM pisI nIkaLyo chuM. have huM maithilI pAse jaIza kemake tAruM varadAna hatuM te satya thayuM che.' hanumAnanuM A bolavuM sAMbhaLI te bolI : "he vAnare ttama, che saumya tuM tArA dhArelA kArya sAru sukhethI ja; ane mahAtmA rAmanI sAthe maithilIne meLava. (surasA zabda juo.) | vA0 ra0 suda sa0 1. laMkA pahoMcatAM pahelAM vaLI eka siMhikA nAmanI rAkSasI maLI. eNe UDIne jatA hanumAnanI chAyAne pakaDI. sugrIve kahyuM hatuM ke chAyAne pakaDe evI eka rAkSasI samudramAM rahe che, e hanumAnane sa bharyuM. hanumAne tarata ja pitAnuM svarUpa moTuM karyuM. rAkSasIe pitAnuM mukha paNa bahu ja vistAryuM. hanumAne nAnuM svarUpa karI enA mukhamAM praveza karyo ane aMdara jaI nakha vaDe enAM marmasthAne vidArI nAkhyAM, AthI e maraNa pAmI. pachI pite mananA jevA vegathI bahAra nIkaLI Avyo. (2. siMhikA zabada juo.) TUMkAmAM AvAM AvAM parAkramo karatAM karatAM hanumAna laMkA pahoMcyo. | vA0 rA0 suMdara sa01; bhAvana a0 282. cheka saMdhyAkAle hanumAna laMkAmAM pahoMcyo. tenA gayA pachI thoDI vAre ja candrodaya thaye. sUkama rU5 dhAraNa karIne e laMkAmAM praveza karato hato eTale laMkAnA rakSaNa karanArAoe ene aTakAvyo. mArutie emane parAbhava karIne laMkAmAM praveza karyo. laMkAnI zobhA jete jete hanumAna cAlyuM. rAjamArga nAnA prakAranAM devAlayanAM siMhadvAre, aneka upavana, krIDAsthAne, kezAgAra, azvo, ratha, gaje, padAtio, zastrAstragraho ane yAnagRha vagere badhuM eNe saMpUrNa nihALyuM. eka jana Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hanumAna 32 hanumAna lAba ane ara yojana pahoLA rAvaNane pitAne mahela joyo. rAvaNane strIonI sAthe palaMga para sUtelo joI, tyAMthI cAlI nIkaLe. saMpatie kahyuM hatuM ke sItAne azokavanamAM rAkhelAM che, tethI tyAMthI azokavanano rasto lI. | vA0 20 suMdara0 sa, 2-13. azokavanamAM jatAM ja hanumAna jue che te, tyAM aneka suMdara prAsAda AvI rahyA che. aneka vADIo, phaLa kalethI lacI rahelAM lakSAvadhi jhADo DelI rahyAM che. A badhuM Azvarya joIne mULe laMkA vagere joIne hanumAna ghaNe ja vismaya pAmyo. Ama jotAM jotAM tyAM eNe eka sIsamanAM jhADa nIce pILAM vastra paridhAna karIne beThelI eka strIne dIThI. eNe rAkSasIenI peThe traNa se vALa na bAMdhatAM mAtra eka ja veNa rAkhI hatI. upavAsane laIne e kRza thaI gayelI hatI. malina, dukhita ane vicAramAM guma thaI gayelI dekhAtI hatI. enA teja vaDe, enI mukhamudrA vaDe, A divya strI ja sItA haze ema hanumAnane lAgyuM. manamAM Avo nizcaya thatAM ja hanumAnane AnaMda vyApI 2hyo. ene lAgyuM ke rAmane Ane mATe je zeka thAya che te yogya ja che, kAraNa ke e evI ja guNavatI, pativratA ane suMdaratAno mUrtirUpa dekhAya che. AvA AvA vicAra hanumAnanA manamAM ghoLAtA hatA, eTalAmAM prabhAta thavAne samaya AvI pahoMce. | vA0 20 suM0 a0 13-17. prabhAta thatAM ja rAvaNa ThATha karIne azokavATikAmAM javA nIkaLyo. enI pAchaLa seMkaDo strIo cAlatI hatI. keTalIkanA hAthamAM senAnI masAlA hatA. keTalAkanA hAthamAM cama2 hatAM, je vaDe teo rAvaNane vyajana karatI hatI. koInA hAthamAM senAnI jhArIo hatI. koInA hAthamAM DhAla ane talavAra hatI. koInA hAthamAM ratnajaDina sonAnAM pAnapAtra hatAM. kaI veta haMsanA jevuM ane candranA jevuM ujajavala chatra dharIne cAlatI hatI. rAvaNanI mAnItI rANuo pitAnA vIra patino pAchaLa cAlatI hatI. temanA hAra, keyUre vagere khasI gayAM hatAM. temanI piyeLA bhUMsAI gaI hatI. eTalAnI laTe chUTI thaI gaI hatI. zeSa rahelI maghanI asarathI temanAM netra gherAyelAM hatAM. A badhI strIo ane rANIe maMdamaMda pagale pAchaLa AvatI hatI ane sItAmAM Asakta thaI gayele maMdabuddhi rAvaNa paNa pote maMdamaMda gatie jatuM hatuM. teo jyAre azokavATikAnI cheka pAse AvI pahoMcyAM, tyAre strIonI kaTimekhalA ane nupUrane raNajhaNuTa hanumAne sAMbhaLyo. tenI tarapha daSTi pheMkatAM apratima karma, aciMtya baLa ane pauruSavALA rAvaNane azokavATikAnA dvAra pAse Avato te che. AvI rIte jatA rAvaNane joIne tene barAbara oLakhavAne mATe vRkSaghaTAmAM chupAyale hanumAna UMcanIce thavA lAgyo, / vA0 20 sU0 sa. 19, tene joyA pachI, tenI pAchaLa najara karatAM rUpayauvanasaMpanna rAvaNanI suMdarIo paNa jovAmAM AvI. te sthaLe puruSa mAtra zaMkukaNa nAmane eka rAkSasa ja hatA, bAkI badhuM striyArA dekhAtuM hatuM. zaMkukarNa madirAthI matta thayele, zveta vastro dhAraNa karIne Ubho hato. teNe rAvaNane praNAma karyA. laMkAmAM je zayanagRhamAM sUto hato te ja A, ema hanumAne ene oLakhyo. hanumAna pate tejavaLe chatAM, rAvaNanA tejathI khacakAI vRkSanAM pAMdaDAMnI ghaTAmAM saMtAIne beThe. hanumAna beThA hatA tyAM AgaLa thaIne rAvaNa zyAmakezavALI, suMdara nitaMbavALI, paraspara aDelA stanavALI, tathA rAtA khUNAvALAM netravALI sItAne maLavA utAvaLe utAvaLe AgaLa cAlyA. rUpayovanasaMpanna ane uttama bhUSaNathI vibhUSita rAkSasAdhIpa rAvaNane AvatA joI aniMditA rAjaputrI sItA, unmatta vAyuthI jema kadalI kaMpe tema tharathara kaMpavA lAgI. pitAnA banne uruthI udarane DhAMkIne tathA be hAthe svastika karI bane stanane DhAMkIne ati rudana karavA lAgI. sItA Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hanumAna 33 hanumAna dIna, alpaAhAravALI, tapa e ja dhana che ema mAnI tapa karatI, dukhiyaNa thaIne rAmathI rAvaNane parAbhava thAe, ema kuLadevIne prArthanA karatI hatI. AvI maithalIne kALane preryo rAvaNa pitAnA vadhane arthe ja phesalAvavA lAgyA. anekavA paTu vacanemAM rAvaNa kahete hataH "he maithilI, tArAM je je aMga mArA jovAmAM Ave che, te te aMgamAM ja mArI daSTi khUMpI rahe che. bIju aMga jevAnI matiye thatI nathI. tuM A mithyA gAMDAI mUkI de ane mArI paTarANu thA. meM aneka jagAthI aneka uttama strIo ANuM che; chatAM mane paraNIne tuM temAM sarvenI upara, rAjamahiSI thA. huM AkhI sRSTimAMthI baLAtkAre AvelAM saghaLAM rane ane mAruM AkhuM rAja tane ApI daIza. je aneka nagarothI zobhita pRthvI huM ja chuM te huM tArA pitA janakane "ApI daIza. tane ati sukumArane joI che, tyArathI mArI strIomAM mane jarApaNa prIti thatI nathI. mArI saghaLI strIo tArI sevA karaze. je je ratno ane dhanakuberane tyAM che te badhuM mArI sAthe rahI yatharacha bhogava. he devI ! tapa, baLa, parAkrama, dhana ke kIrtimAM kaI paNa rIte rAma mArI barAbarI karI zake evo nathI. he lalitanayane, tuM tArI icchAmAM Ave tema pAna kara, vihAra kara, bhojana kara ane bhoga bhogava. tArI icachAmAM Ave te game tene ApI de. cAla, samudratIre AvI rahelAM vanamAM senAnA hArathI zaNagArAI mArI sAthe managamate vihAra kara.' te bhayaMkara rAkSasanAM vacano sAMbhaLI dukhiyaNa sItAe dhIre svare pratyuttara Apyo. A veLAe tapasvinI, suMdara ArohavALI, pativratA sItA duHkhAta thayelI, rudana karatI, dhrujatI ane pitAnA patinuM ja ciMtana karatI hatI. rAvaNanA ane pitAnI vacamAM aMtarapaTa tarIke taNakhaluM ADuM dharI te maMdamaMda hasatAM kahevA lAgI ? he rAvaNa ! tuM mArA uparathI tAruM citta khaseDI, tArI strIo upara ja prati kara. huM pativratA chuM ane AvuM niMdita karma karanArI nathI, kAraNa ke huM pavitra kuLamAM janmelI chuM ane evA ja pavitra kuLamAM paraNelI chuM.' Ama kahIne eNe rAvaNa tarapha pitAnI pITha karIne kahyuM, "huM satI chuM ane pArakAnI strI chuM, mATe tAre upabhoga karavA yogya nathI. tuM dharmane vicAra karI sArAM AcaraNe rAkha. he nizAcara, tuM jemAM tArI strIonuM rakSaNa kare che, te ja pramANe tAre pArakI strIonuM rakSaNa karavuM joIe tuM parastrIgAmI nathI evo dAkhalo tArI strIone tAre ApavuM joIe. je mANasa potAnI strImAM asaMtuSTa rahI Indriyone caMcaLa kare che, tevA capaLa ane dhikkAravA yogya puruSone parastrIothI ja parAbhava thAya che. huM mAnuM chuM ke tArA nagaramAM koI sAdhujana vasatA ja nathI. je vase che to tenI zikhAmaNa pramANe tuM vartate nathI. tethI ja tArI buddhi A pramANe AcAravicArarahita ane viparIta thaI gaI che.' AvAM AvAM aneka vacanothI rAvaNano tiraskAra karavAthI ke rAkSasAdhIpa bolyo : jagatanI rIta ja che ke, puruSa jema jema strIne sAMtvana karato jAya che ke, puraSa jema jema tene pitAnA dabANamAM letA jAya che ane jema jema apriya vacana kahetA jAya che, tema tema aLakhAmaNe thatuM jAya che. huM tArA prati jema jema mAyA batAvuM chuM tema tema tuM mAre tiraskAra karavAmAM UNapa rAkhatI nathI. he cAruvadani, mithyAvratane DoLa ghAlanArI tuM nAza tathA apamAnane yogya ja che, chatAM mAtra sneha ane premane vaza hevAthI ja huM tAro vadha karatA nathI. bAkI he maithilI, te je je vacano kahyAM che tenA badalAmAM te tAre dAruNa vadha karavo e ja yogya che." Ama paraspara keTalIka vAta thayA pachI rAvaNa tyAMnI rAkSasIone sAma, dAma, bheda ane daMDathI ene mane bhajavAnuM samajAvo, vagere kahIne Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hanumAna tyAMthI cAlyA gayeA. / vA0 rA. suM. a0 18-22. rAvaNunA gayA pachI rAkSasIe sItAne bahu satAvatI hatI eTalAmAM trijaTA nAmanI rAkSasI AvI. teNe badhIone zAnta karI, hanumAnanA manamAM AvyuM ke 'huM A samaye sItAnuM sAMtvana nahi karuM tA e jarUra maraNu pAmaze. pazu karavu... kema ? mAyAvI jANI e mAruM mAnaze nahi.' pachI pe|te sUkSmarUpa dhAraNa karIne rAmanA guNAnuvAda gAvA mAMDayA. rAmacaMdranA athati itihAsa kahI peAtAne zeAdhane sAru mekalyA che te kahyuM, ane 'mane RSie kahyu hatuM tevI ja maithilIne me'Aje joI', ema khATyA. 314 vRkSamAMthI nIkaLatI AvI vANI sAMbhaLI sItAne dhaNA aco thayA. jhADa tarapha TIkI TIkIne jotAM koI dekhAyuM nahi, eTale sItAe kahyuM ke jeNe mane hamaNAM amRtatulya rAmacarita saMbhaLALyuM te mahAtmA muja abhAgaNIne pratyakSa thAo. ema kahetAM ja hanumAne pratyakSa thaI tene vadana karyuM; ane tenI sanmukha Ubho rahyo. tene joIne sItAe gaLe phrAMsA khAvAne pakaDelI DALI hAthamAMthI cheDI daI tenI nIce meThI. hanumAne ene kahevA mAMDayuM eTale sItAnA manamAM AvyuM ke, jema rAvaNu mArI pAse bhikSuka thaIne AvyA hatA tema A paNa kAMI mAyAvI vezatA nahi haiAya? sItAe kahyuM : mane AvI ThagAI karIne vArevAre saMtApavAthI tame ze| lAbha thAya che?" hanumAna samajyA ke sItAne vizvAsa AvatA nathI. eTale eNe ANelI rAmacandranI vIMTI sItAne ApIne ` : he devI, huM kharekhAta rAmadUta ja chuM.' sItA joDe ghaNI vArtA thayA pachI hanumAne kahyuM ke mArA khabhA para besIne rAma pAse AvavuM hAya te huM taiyAra chuM. paNa sItA kahe : 'ema nahi. mane ahI AvIne rAma laI jAya e emane kIrtivardhaka che. mATe tuM jA ane eka mahinAmAM rAmane laIne ahIM Ava.' pachI hanumAna rAmane batAvavAne peAtAnA kezapAzamAM paheravAne cUDAmaNi edhANIrUpe ApyA. te laIne hanumAna tyAMthI vidAya thayA. hanumAnanA manamAM AvyuM : 'huM ahIM AvyA teA rAvaNune maLyA vagara ane kAMI camatkAra batAvyA vagara javuM na joIe.' pachI eNe azekavATikAnA keTalAka bhAganA sadaMtara nAza karyA, tyAMnA eka hajAra stha-bhavALA mahelane jamInadAsta karyA, rakSakane mAryA. A vAta rAvaNane jaNAvatAM eNe sainya meAkalyuM. khAsa yAhvA melyA, te badhAne hanumAne ThAra mAryA. rAkSasIe sItAne pUchavA lAgI ke, 'A vAnara krANu che?' sItAe kahyuM ke tamArI rAkSasI mAyA tame khaNeA. hu" zuM kahu' ?' rAvaNane putra akSa caDhI AvyA, te paNa marAyA. putramaraNanuM vRttAMta ANIne krAdhe bharAyelA rAvaNe Indrajitane meAkayeA. eNe brahmAstra mAratAM brahmadevanA mAnanI khAtara mAruti baMdhAye. ene rAvaNunI hajUramAM laI gayA. tyAM hanumAnanA bhASaNuthI A kAI sAmAnya vAnara nathI ema badhAne lAgyuM. / adhyAtma rA. suMdara0 sa04. pachI hanumAne bahu chaTAthI rAvaNune khAdha karyo. ane mAravAnA hetuthI enu... pUchaDuM saLagAvyuM. saLagate pUMchaDe hanumAne ThekANe ThekANe laMkAmAM Aga lagADI. pachI sItAnI AjJA laI ariSTa nAmanA pata parathI phUMgho, te mahendra paryaMta para AvI UbhA rahyo. (4, ariSTa zabda juo.) hanumAnanI mukhamudrA uparatho ja vAnarAe jANyu ke e sItAnI bhALa kADhIne AvyA che. AthI saghaLAnAM mAM praphullita thaI gayAM./ vA0 rA. suMdara0 sa0 57. jAM jIvAnanA pUchavAtho hanumAne peAte javA nokaLyA hatA tyAMthI, te pA AvyA tyAM sudhIne badhA vRttAMta tho. pachI badhA sugrIva pAse gayA. tyAMthI a Mgada sahevata mAna sadhaLA vAnarAne laIne sugrIva rAma pAse gayA. / vA0 rA0 suMdara0 sa0 58-630 ja jIvAne AgaLa AvIne badhI hakIkta rAmane jaNAvI. sItAe ApelA cUDAmaNi hanumAne Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hayagrIva 35 hari rAmanA pAdAraviMdamAM mUko. rAmane ghaNe harSa eNe prANImAtrane pIDA karavAno AraMbha karyo. thaye ane laMkA javAnI taiyArI karavAnI sugrIvane ene mAravAne sAru viSNue e ja nAme avatAra AjJA karI. pachI saghaLI vAnarasenA laMkA gaI. dhAraNa karIne ene mAryo hate devI bhAga 1, tyAM ghora saMgrAmane ane rAkSasa mAtra ane kuTuMba - 40 a0 5. sahita rAvaNa marA. yuddhamAM paNa vakhatovakhata hayagrIva (4) vRtrAsurane anuyAyI eka asura | ghavAyelA vAnarone upacArArthe hanumAne RSabha parvata bhAga 6 &0 a0 10. parathI auSadhi vagere lAvIne, lakSamaNane zakti hayagrIva (5) kSAtradharma pramANe yuddha karIne vAgI te vakhate kALanemIne vadha karIne ane divya svarge gayela eka rAjarSi / bhAra0 zAM. a auSadhi lAvIne ghaNI ghaNI sevA karI. 24-23-24. rAvaNanA mRtyu pachI laMkAnI gAdIe vibhISaNa- hayagrIva (6) atharvaNa vedanuM eka upaniSada. nI sthApanA karyA pachI rAma adhyA gayA tyAre hayazirA eka asura. traNanI aMkasaMjJAvALA hayagrIva hanumAna paNa emanI joDe gayo hato. rAmane te ja | bhAra0 zAM. 347. rAjyAbhiSeka thatAM sudhI rahI bIja vAnaro pita- hayazirA (2) chanI aMkasaMjJAvALA kratu dAnavanI strI, pitAne sthAnake gayA pachI paNa hanumAna rAmanI hayazirA (3) viSNune avatAra / bhAra0 zAM pAse ja rahyo. potAnI sevAne yoge eNe rAmane 122-75, 347-60, 357. ghaNuM prasanna karyA. enA upara rAmanI mamatA eTalI hazirA (4) sUryanuM rUpavizeSa | bhAra u0 99-pa badhI hatI ke emaNe ene prANathI paNa priya evI hamedha azvamedha yajJa te ja | bhAga -13-7. brahmavidyA zIkhavI tema ja emAM ene nipuNa karIne hayazISa bhadrAzvakhaMDa mAMhIne upAsya devatA / bhAga bIjAne zIkhavavAno adhikAra dharAdharI Ape. 5-18-1. pachI jayAre rAmacaMdra nijadhAma padhAryA tyAre hara ziva. (harihara zabda juo.) hanumAna joDe javA lAgyA. tene emaNe AjJA karI hara (2) eka rudra. bhAratamAM kahelA rudromAMnA ekanuM ke tAre A kalpanA anta sudhI A bhUmi para rahevuM. nAma. vA. rA. uttara0 sa0 108. tethI kahevAya che hara (3) kazyapane danune peTa thayelA dAnavomAMne eka. ke hanumAna bahudhA gaMdhamAdana nAmanA himAlayanA ha2 (4) mAli rAkSasanA putromAM eka. e vibhISaNazikhara para rahe che; paraMtu satata tyAM vAsa karate ne amAtya hatA. nathI. koI koI vakhata tyAM ane bAkI kiparuSavarSamAM hara (5) rAmanI senAmAM eka vAnara. | vA0 rAtre rahe che. bhAgavatamAM kahyuM che ke e satata badhAne yuddha sa0 27. rAmakathA saMbhaLAve che. hanumAne eka rAmAyaNa paNa haraprIti benI aMkasaMjJAvALA atrikopana eka lakhyuM che je hanumAnanATaka nAme prasiddha che. RSi. hayagrIva pUrvakapanI rAtrimAM thayele asurane ava- hari viSNu / bhAra0 zAM0 35ra-3, tAra (masyAvatAra zabda juo.) hari (ra) kaSabhadevane jayaMtIne kukhe thayelA nava hayagrIva (2) hayagrIva nAmanA daityane haNavAne putromAM eka. lIdhe e nAmane viSNune avatAra. hari (3) tAmasa manvataramAM thayela viSNune hayagrIva (3) eka daitya - eNe ugra tapa karIne devIne avatAra. eNe gajendra ane magarane uddhAra karyo prasanna karyA ane mAgyuM ke mArA ja nAmane | hato | bhAga 8 ska, a0 1, mANasa hoya tene ja hAthe mAruM mRtyu thAya. pachI hari (4) tAmasa manvataramAMnA devomAM devavizeSa. Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hari 3ra6 harivahana hari (5) traNanI aMkasaMjJAvALA aMgirAkuLane eka haritAzva sUrya RSi. haridraka savizeSa | bhAra A0 35-12. hari (6) akaMpana rAjAne putra. (1. akaMpana zabda haribabhu eka RSi / bhAra0 sa. 4-22. juo.) / bhAra0 dro para-28; zAM. 262-8. harimitra e nAmane eka brAhmaNa hari (7) rAvaNa pakSane eka rAkSasa. haramedhA paramAtmA - zrInArAyaNa | bhAra0 zAM hari (8) pAMDava pakSane eka cedI rAja. ene yuddhamAM 357-9H bhAga 11 40 a0 29. kaNe mAryo hato. | bhAra0 kaTa a0 51-49. harimedhA (2) tAmasa manvataramAMnA viSNune pitA, hare (9) tArakAkSane putra | bhAra0 ka. 24-31 jenAthI e avatAra utpanna thaye te / bhAga hari (10) garuDa putra / bhAra0 u0 101-13. 8-1-30. hari (11) yajJa ane dakSiNanA sayama nAmanA putranuM harimedhA (3) eka brahmarSi. davajavatIne pitA te devanAM duHkhaharaNa karavAnA kAraNathI svayaMbhU bhAra u0 110-43. manue pADeluM nAma | bhAga 2-7-2. harilAmA rAmanI senAne eka vAnara / vArA hAra (12) zrIkRSNanuM nAma yuha0 sa0 73. harikeza ziva. harivaMza svargArehiNika parvanI pachInuM harivaMza harikeza (2) pUrNabhadra nAmanA yakSane putra. eNe nAmanuM mahAbhAratanuM parva. e "khIlapurANa" kahevAya zivanuM ArAdhana karIne, kAzIkSetranuM kSetrapAlapaNuM, che. anya zAkhAnuM bhaNavAnI apekSAne lIdhe anya udgama ane saMbhrama e bane ruganuM Adhipatya, zAkhAmAM bhaNavAmAM Ave tene vedamAgamAM "nIla" annadAtRtva ane sAmarthya ema traNa varadAna prApta kahevAmAM Ave che, e prasiddha che. mahAbhAratamAM karyA hatAM. | matsya a0 179. paNa apekSAne lIdhe bIjA purANanA harivaMzAdi, harikeza (3) vasudevanA bApa zyAmakanA be putra bhAga "khIla" kahevAya che. | bhAra0 A0 2-83. mAne kaniSTha putra. harivarSa priyavrataputra Agniddha rAjAne pUrvacitti harijaTA sItAnA saMrakSaNane sAru rahelI rAkSasI nAmanI apsarAne peTe thayelA nava putromAMne trIjo omAMnI eka. putra. merunI kanyA ugradaMSTrI enI strI hatI. hariNa sapavizeSa | bhAra0 A0 57-11. hariNadhA sUryavaMzane eka kSatriya / bhAra zAM. jaMbudvIpamAMnA hemakuTa ane niSadha e be parvatanI 164-79, vacce AvelA Aja nAmanA bhUbhAga para enuM hariNI tAmasa manvetaramAM thayelA vigaNanA rAjya hatuM / bhAga5 40 a02; bhAra0 bhI. avatAranI mAtA. a0 6. hariNI (2) hiraNyakazipunI putrI ane agninI harivarSa (2) jaMbudvIpanA varSa saMjJAvALA nava bharyA / bhAra vana 223-18. bhAga pakI harivarSa rAjAne deza te. A bhAga harita sUryavaMzI IvAkukulotpanna harizcandra rAjane ApaNuM uttare AvelA kiMguruSa varSanI uttare pautra ane rohitane putra, enuM bIja nAma vRka AveluM che te bhAra0 sa0 29-8; bhA0 6-8. ane enA putranuM nAma caMparAjA hatuM. harivahana indra harita (2) rudra sAvarNi mavaMtaramAM thanArA deva- harivahana (2) garuDa vizeSa. harivahana (3) sAmavaMzIya purukuletpanna uparicara harita rukasAvarNi mavaMtaramAM devavizeSa | bhAga vasunA putramAM eka. keI graMthamAM enuM "mavila 8-12-28, evuM bIjuM nAma ApyuM che. Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ harizcandra 3ra7. harizcandra harizcandra sUryavaMzIya nibaMdhana rAjAne pautra ane thaI gayo. harizcandra thAkI gayo hato. te zeDo kALa satyavrata athavA trizaMku rAjAne moTA putra. (bhAra0 vizrAMti letAM letAM vicAra karato hato ke, "ahe, sa. 7-13; va0 77-26; vi0 pa3 53-16. * huM keTaluM badhuM dUra Avyo ? have nagaramAM kaye raste enI mAtAnuM nAma satyavratA, bhAryAnuM nAma candravatI javuM ?' eTalAmAM e akasmAta eka brAhmaNane ane putranuM nAma rohita. | bhAga 9. 28 - a. dIThe. brAhmaNanI joDe eka putra ane eka putrI 7. hari naM. 1-13, trizaMku rAjAnI hayAtImAM hatAM. vastutaH vizvAmitra pite ja brAhmaNanuM rUpa ja ene ayAnuM rAjya karavAno prasaMga prApta laIne AvyA hatA. rAjAe brAhmaNane vaMdana karyuM thaye hato. (trizaMku zabda juo.) ene se strIo ane nagaramAM javAne mAga pUcho. pachI brAhmaNe hatI, temAM zibidezanI tArA e jeSThA hatI. | tuM keNu vagere prazno pUchayA. tenA uttara ANe devIbhA. 7 skao a0 14; bhAra0 sa0 a yathAsthita ApyA | devI bhA. 7 aM0 a0 18. 12 0 (tArAne rohita zI rIte utpanna thaye hatA e brAhmaNe rAjAne kahyuM ke, "tuM anAyAse ahIM sAru zunaHzepa zabda juo.) harizcandra vasiSThane moTA AvI caDhyo che, te tAre A pAsenA tIrthamAM gurubhakta ziSya hato. AthI enA upara vasiSThane snAna karyA vagara javuM tArA jevAne anucita che, ghaNo prema hato. mATe tuM nahAvA cAla. huM tane pachI tAre mArga eka samaye vasiSTha inkasabhAmAM gayA hatA, tyAM dekhADIza." "ThIka,' kahIne harizcandra tIrthamAM snAna sahaja vAta nIkaLatAM emaNe harizcandranI vartaNUkanuM karavA gayo. snAna karyA pachI devatarpaNa, RSivarNana karIne enAM bahu vakhANa karyA. vizvAmitra tarpaNa ane pitRtarpaNa karI rAjAe brAhmaNane kahyuM tyAM beThA hatA tenAthI A saMkhAyuM nahi. chevaTe ke, "dakSiNA mAge." brAhmaNe kahyuM ke, "A mArI joDe na rahevAyAthI vizvAmitre kahyuM ke, "je varuNanI mAro putra che. A kanyA keI bIjAnI che. kanyAnA sAthe ghaNI vAra ThagAI karI evA kapaTI harizcandranAM pitAnI icchA ene mArA putrA ApavAnI che. ATalAM vakhANa kevAM ?' chatAM vasiSTha enAM vakhANu paraMtu e brAhmaNa pAse kanyAdAna sAru dravya bilakula karatAM aTakyA nahi. vizvAmitra AthI kopAyamAna na hovAthI eNe A kanyA mane emane ema ApI thayA ane emaNe pratijJA karI ke harizcandranA satya ne kahyuM che ke, tuM tArI meLe enuM lagna karI leje. zIlapaNanI parIkSA karatAM zI vAra? je mArI have huM paNa dravyahIna chuM. mATe tuM je A bannenuM parIkSAmAM e satyamAM Takayo to mArA karelA tapanuM lagna karI ApIza te tane ghaNuM puNya thaze." phaLa temane prApta thAo. je na Takyo tamArA A badhI vAta kharI samajI rAjAe te bannene tapanuM phaLa mane prApta thAo. Ama pratijJA karIne vivAha karyo. pharI brAhmaNane kahyuM ke, "bIjuM kAMI vizvAmitra cAlyA gayA. tyAra pachI vasiSTha paNa mAge." brAhmaNe kahyuM ke, huM te dakSiNa pachI mAgIza svasthAne AvyA. devI. bhA0 7 ske a0 17. paNa pahelAM te vivAha karyo che e mArA putrane have harizcandrane satya cukavavAnI taka vizvA- dakSiNa Apa." rAjA kahe ke, "bahu sAruM, mAgI le." mitra joI rahyA che. evAmAM ekadA harizcandra brAhmaNe kahyuM ke, "tAruM badhuM rAjya Ane Apa mRgayA sAru araNyamAM gaye. e jANI vizvAmitre eTale thayuM.' A sAMbhaLIne rAjane matibhrama thaye eka mAyAvI varAha utpanna karyo ane enA vaDe ne e tatkALa hAthamAM aMjali lIdhI. keTalAka araNyanAM prANIone ghaNuM pIDA upajAvI. e joI granthomAM rAjAe svapnamAM dAna karyuM evuMya che.) harizcandra varAhanukaranI vAMse paDaze. paNa Dukkara game tema he, paNa rAjAe saMkalpa karIne brAhmaNanA rAjAne deDAvIne ghaNe dUra laI jaI pote adazya hAthamAM pANI mUkayuM e vAta kharI. Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ harizcandra pachI brAhmaNe rAjAnI ghaNI stuti karIne kahyuM ke, 'rAjA, tuM dAnezvarI che ema me' sAMbhaLyuM hatuM te kharuM che. paNa have mane zI dakSiNA Ape che?' rAjAe kyuM ke, 'mAgA, paNa mArI pAse hAla te zuM ApavAnuM nathI, huM nirAMte se|I paDaye ApIza.' brAhmaNe kahyuM ke, bhale tane phAve tyAre Apaje. paNa hAla turata te| tuM mArA hAthamAM aDhobhAra suvarNanA saMkalpa karIne Apa.' ema brAhmaNe kahetAM rAjAe jevuM enA hAthamAM pANI mUkayuM, tevA ja brAhmaNu adazya thayA. brAhmaNane chekarI ane varSa e paNu adRzya thaI gayAM. A uparathI vismaya thayelA rAjA azvArUDha thaI nagara tarapha gayA. keTaleka divase enA matrIe ene maLI gayA te ene nagaramAM laI gayA. paraMtu rAjAne rAjya karavuM sAru' lAge nahi; pAte rAjya * araNyamAM brAhmaNane ApyuM che e vAtanuM smaraNa thayA kare. rAjAne Ama udAsIna joIne tArAe ene pUchyuM ke, 'Apa Ama amanaska kema jaNAe che ?' paNu rAjAe ene zuM kahyuM nahi, 38 thADA divasa thayA eTale araNyavAsI eka brAhmaNu enI pAse AvyA. rAjAe ene eLakhyA ane kahyuM ke, 'brAhmaNu ! A sadhaLu` rAja tAruM che, tuM tAre sa MbhALa, have mAtra aDhIbhAra seAnuM ja bAkI rahyuM che, huM tane sagavaDa thaye ApIza.' pachI rAjAe tArAmatIne ane rAhitane kahyuM ke, 'ApaNA traNenA deha kherIja karIne badhuM rAjapATa meM A brAhmaNane dAna karI dIdhu che, mATe tame mArI joDe cAle.' rAjA nagara bahAra jatA hatA te joIne rANI enI joDe thaI. A joine nAgarikAne je zeka thayA tenuM varNana thaI zake ema nathI. / devI bhAga 7 ska a0 19. strI ane putra sahita ayeAdhyAthI nIkaLelA harizcandra kAzI gayeA. tyAM vicAra karavA lAgyA ke aDhIbhAra eTale vIsa hajAra tAlA seAnuM. A brAhmaNune zI rIte ApavuM ? enA manamAM AvyuM ke strI ane putrane vecIne temAMthI harizcandra AnuM seAnuM ApuM. pachI je bAkI rahe te huM jAte vecAIne pUruM. karuM. (a020) = Ama strI ane putra vecavAne rAja UbhA che, tyAM veza palaTIne vizvAmitra pe|te AvyA, harizcaMdra AlI ki mata ApIne emaNe bannene vecAtAM lIdhAM. tArAmatI ane cheAkarAne dhAvadhappA karIne emaNe kahyuM ke, jaladI cAle,' e gayAM. gheADIvAra thai eTale vizvAmitra brAhmaNurUpe pAchA AvyA ane 'mArI dakSiNA Apa' ema kahevA lAgyA. harizcaMdra kahe ke, A le.' brAhmaNa kahe ke, 'A dravya te" kayAMthI ANyuM? ane bAkI rahelI dakSiNA kayAre ApIza? Aja sAMja sudhImAM mAruM bAkI raheluM dravya nahi Ape teA hu' tane zApa daIza.' / matsya-a0 21-22, kAzInA bAramAM UbhA rahIne harizcaMdra mATe ghAMTe kahyuM ke, 'hu* mAgu' teTaluM mUlya Ape| ane mane peAtAne kaI vecAtA lye.' paNa eTalu' dravya ApIne vecAtA lenAra kANu maLe ? koI mAgaNI kare nahi. eTalAmAM koI eka brAhmaNa eka sadhana cAMDAlane laIne tyAM AvyA. cAMDAle kahyuM ke, 'tuM mAge te ApIne huM tane levA taiyAra chuM.' brAhmaNe kahyuM ke, 'A smazAnarakSaka cAMDALa mAge teTalA paisA ApIne levA taiyAra chatAM, tu` kema letA nathI ? divasa thoDA ja rahyo che. pachI mArI joDe krAma che. DhAM !' dIna vANIthI harizcaMdre ke, 'mahArAja ! hu` sUva'zI rAjA DhAIne cAMDAlane tyAM prema vecAu? kAI brAhmaNa ke kSatrI lenAra maLe teA mate saMtASa thAya, Apa kaheA che ke tane vecAtA lenAra kAIM UbheAye rahetA nathI. tA ema. karI ke Apa ja mate vecAtA dheA ane peAtAnA dAsa kare.' brAhmaNa kahe ke, 'ThIka, tyAre tuM mArA dAsa ane dAsa heAvAthI huM tane cAMDALane tyAM vecuM chuM; tuM tyAM ja.' chevaTe nirupAya thaI harizcaMdre cAMDALa pAsethI paisA lIdhA, brAhmaNunuM devu' patAvyuM ane cAMDALa joDe cAlavA mAMDayuM, te vakhate AkAzamAM vANI thaI ke, harizcaM< rAjA, Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ harizcandra 329 harizcandra vizvAmitranA RNamAMthI tuM mukta thaya che / devI. kara." tArAmatIe athupUrNa AMkha nIcI karIne bhA0 aM0 0 23. kahyuM ke, "mAruM daiva ja mArA para rUThayuM che. A vizvAmitranA gayA pachI, pravIra athavA vIrabAhu maraNa pAmele mAre pitAne putra hoI, huM enA nAmane cAMDALa harizcandrane pitAne tyAM laI gaye. maraNathI zokAkuLa banI rahI chuM, chatAM huM enuM tuM smazAnamAM jaIne rahe ane dareka maDaduM Ave ja bhakSa karanArI rAkSasI TharI ! putrane putra gayo ane tenAM lUgaDAM ane dravya je hoya te tAre mane ane mArA pitAnA para A maraNane prasaMga ApI javAM,' evI ajJA karI. nizAnI dAkhala A ! ApattikALamAM strInuM rakSaNa tene pati ene pitAne daMDa ene Apyo. A pramANe kare. te mArA pati te mane aMtariyALa vecIne harizcandra e durgadha bharelI jagAmAM rahIne mahAduHkhe pite cAMDALanI sevAmAM gUMthAye che. te huM ekalI bAra mahinA sudhI A cAMDALanI nokarI karI. | kAnuM smaraNa karuM ? mAro putra maraNa pAme che a0 24. ane have huM paNa marIza ja. mATe vidhAtAne bAramo mahine pUro thaye eTale eka divasa prArthanA karuM chuM ke mane janmojanma harizcandra kAlakauzika nAmanA brAhma- je vizvAmitra ja hatA sara pati, rohitanA sarakho putra, vasiSTha sarakhA rohitane darbha samidha levA meka. eNe eka sapane gura ane vizvAmitra sarakhA yAcaka maLajo.' Ama AjJA karI rohitane daMza karAvyuM. A vartamAna kahIne eNe talavArane ghA jhIlavA potAnI garadana enI joDe gayelAM bIjAM bALakonA kahevAthI tArA namAvI. tArAmatInA zabdo sAMbhaLI harizcandra zAkAkuLa thaI; eNe pitAnA chokarA pAse javAnI stabdha thaI gayuM. pachI ene mAravAne eNe AjJA mAgI. "ATaluM kAma karIne ' ema kahIne talavAra ugAmI, tArAmatInA zabdo sAMbhaLI adazya cheka madhyarAtrie ene javAnI rajA ApI. e rahelA vizvAmitranuM hRdaya taddana pIgaLI gayuM ane gaI eTale vizvAmitra, - pelo brAhmaNa enI pUThe. emaNe pratyakSa thaI, ugAmelI talavAre rAjA ghA pUMThe gaye ane nagarajanone AghethI AMgaLI karI kare te pahelAM ja, tenA hAthamAMthI laI laIne tArAmatIne batAvIne kahyuM ke, "joI, pelI chokarI bhoMya para nAkhI dIdhI. khAnArI rAkSasI ! cAle ene pakaDIe." eTalAmAM pachI vizvAmitra rohitane sajIva karI, tArAmatI divasa UgavAnI taiyArI thaI. tArAmatIne pakaDI ane harizcandrane ekaThAM karyA. badhAne adhyA laI ane enA pitAnA chokarAnuM preta ene ja mAthe jaI rAjane puna: gAdI para besADayo. pote hAryo mukAvIne virabAhu cAMDAlane tyAM mArI nakhAvavA ema kabUlIne pitAnA tapanuM phaLa pratijJA pramANe lAvyA. eNe badhI vAta sAMbhaLIne ene mArI vasiSThane ApI, harizcandranI kSamA mAgI potAne nAkhavAnI harizcandrane AjJA karI. harizca strI- Azrame gayA. hatyA bahu niMdya che vagere kahIne ghaNe prakAre vIra- harizcandra tyArapachI ghaNA kALa sudhI ayodhyAnuM bAhune samajAvyA; paNa eNe kahyuM kAne na dharatAM, rAjya nyAyapurasara calAvyuM. chevaTe rohitane harizcandrane "mArI AjJA pramANe tAre Ane vadha yuvarAja karI ayodhyAmAMthI jeTalAM AvyAM teTalAM karavo ja joIe ema kahyuM, nirapAya thaIne hari. manane jeDa laI pote svarge gaye. zrane khagra hAthamAM lIdhuM ane tArAmatIne kahyuM A pramANe zukrAcArya harizcaMdranA yaza gAyA ke, "A leka kahe che tema je tuM rAkSasI heya te che. / devI bhAga 7, kaM0 a0 24-17 * devIte mAre kazuM kahevAnuM nathI. paraMtu je manuSya bhAgavatamAM harizcandranuM AkhyAna jeke AkhuM paNa hoya to tArA je rakSaNakartA heya tenuM smaraNa asaMgata che. ahIM mArkaDeya purANAdi graMthamAMthI 42 Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ harismazra hakIkata laI vyavasthita karIne upannaDI kADhIne darzAvyu` che. kadAca nyUnaHdhika hazeya kharuM. harizcandra ane enI strIe raeNhitanI citAmAM ja baLI maravAnuM dhAratAM, peAtAnA mAlika cAMDAlanI rajA vagara peAtAne deDa pADavA harizcandra nI kahI. pachI eNe viSNunuM dhyAna dharyuM. dharmAMte AgaLa karane badhA deve| tyAM AvyA. joDe vizvAmitra paNa hatA. temaNeM harizcandra, tenI patnI ane putrA svargamAM javAnA hakka che ema TheravIne kahetAM harizcaMdra tAnA zeThanI rajA vagara javAnI nA kahI. pachI cAMDAle rajA ApatAM peMtAnI prajAne mUkIne javAnuM ene ThIka na lAgyuM. pachI mitra ane praznajana sAthe svaga mAM gayA. nAradanI preraNAthI harizcandre peAtAnAM sukRtyAnAM vakhANa karyAM. Aza karavAthI ene emAMthI kADhI mUkayA. e nIce paDatA hatA te vakhate ane potAnA kRtyA ghaNe pastAve vAthI, aeka nIce na paDatAM aMtarikSamAM AvelA eka sthaLe aTakI gayo. hari thru nRtyavizeSa. / bhAga0 7-2-18. harizrAvA bhAratavarSIya nadI, hariya IMdra haraya (2) sUryAM. harihaya (3) skaMda, harihara viSNu ane ziva banne. A bannemAM mAtra nAmabheda ja che. rUpamAM bheda na heAMI banne Izvara ja che, kAraNa ke Izvara sAttvika prakRtine aMgIkAra karI A jagatanA nimitta karaNa, ane tAmasa prakRtine aMgIkAra karI A jagatanA vivartIpAdAna kAraNu thayA, ema upaniSadbhAgarUpa brahmavidyAzAstramAM kahyuM che. mRgajaLanI utpattinuM vivartApa dAnakAraNe razmi che ane madhyAhna kALanA sUryAM nirtamattakAraNa che, chatAM banne kAraNeA tA eka ja che tema ja harihara e nAma vaDe eka Izvara evA nizcayAtmaka siddhAMta samajIne, sU jema mahAkAzAzrita che tema Izvara parabrahmAzrita che ema samajavuM. sArAMza, harihara, viSNu zivanu 30 harihara mULa rUpa, A prakAranuM hAIne izvarabhAvamAM te banne nityayukta che, bahumukta eTale brahmadevanI peThe jIvatvamAM AvIne pachI mukta thayelA evA nahi, sadAkALa mukta ja che. jIvavamAM AvIne mukta thanAra baddamukta kahevAya che; mATe brahmadevano gaNanA bahumuktamAM he I te pRthvI paranA saghaLA buddhamukta nA mukuTamaNi che. bahumuktanI khIjI saMjJA jIvanamukta che. A je haraharanAM mULarUpaTamAM, te ja harihara svakIya icchAne laIne jalakaranyAye eTale jema varasa danuM pANI karAnuM rUpa pakaDe tema, vigraha dhAraNa karIne pete peAtAnA le!ka nirmANa karIne tyAM rahe che. jagatanI utpattine aMge vivartIpAdAna heturUpa je be mukhya upAdhi, te paNa emaNe brahmadevane sAMpI dIdhI che; tethI emane srIputrAdika gauNu upAdhi nathI, e khulluM ja che. emanA lekamAM brahmadeva ane sanakAdi cAra bhAIenI ja mAtra gati che. itara bhedabuddhivALA ane matsarA bhRgvAdine gati nathI, je jIva A bannemAM bhedabuddhi na rAkhatAM nirmAMtsara buddhie atyuttama vairAgyapUrvaka emanI upAsanA kare che te emanA leAkamAM puNyatAratanmyAnurUpa sAle katha, sAmIpya, sArupsa ane sAyujaya krame krame evI mukti meLavA pariNAme akhaMDa brahmakailya pAme che. temanAmAM atara kivA brahmaniSThA saMbadhamAM bhedabuddhi vaDe anAdara thaye, te te tatkALa patana pAme che. A saMbaMdhamAM jaya-vijayanu` udAharaNa basa che. ApaNe jevI rIte jagadutpattinI zakti brahma devane ApI che, te pramANe jagatanA pAlanasaMhAraNanI zakti paNa ApI che. jo tenA pAlana arthe kadI asama thAya, tA tatkALa tyAM pAte prakaTa thaIne brahmadevane sahAya kare che. udAharaNa huMsaRSinu che. sArAMza, viSayAnmukha jIveAne svarUpeAnmukha karavA eTalI ja upAdhi emane (hariharane) che; khIjI nahiM. khIjI je bhRgvAdie lAta mArI hatI vagere vAtA kahevAya che te AmanI nahiM, paNa temanI Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ harI 31 havI vibhUtirUpa avatAranI samajavI. harSa bagaDAnI saMjJAvALA saMteSa te ja, - harihara e brahmacetanyanuM athavA paramAtmAnuM harSa (2) mitraviMdAnI kukhe kRSNane thayelA putraadritIya saMyukta svarUpa che. keTalAka Agama mato- mAMne eka. mAM temanuM ardhanArIzvara athavA sAMba rUpe varNana harSa (3) dharma prajApatine putra. enI strInuM nAma Ave che. nandA hatuM. | bhAra A0 67-31-32, harI kodhavAne peTe kazyapane thayelI nava kanya mAnI hala AdhavizeSa. | bhAga0 10-79-4, eka, gheDA, vAnare ane gelAMgulenI utpatti haladhara hathiyAra tarIke haLa rAkhatA hatA te uparathI enAthI thaI che. bhA20 A0 67-60. paDeluM balara'manuM nAma, haredrabheda bhAratavarSIya tIrthavizeSa. halamaya vizvAmitra kulapanna eka RSi. hama candra kSetrAvazeSa. halAyudha balarAma te ja. harya klAyana eka brahmarSi. halimaka savizeSa. | bhAra A0 57-5. harSavana somavaMzI Ayuputra vRhanA putra kuza nAmanA haryAna uttAnapAda vaMzanA vijitAzva rAjAne patranA vaMzamAMnA kRta rAjAne putra. ene putra sahadeva. nabhasvatInI kukhe thayela putra. ene havirdhAnI haryazva prAcetasa dakSe bIjI vAra je bIjA daza sahastra athavA dhoSaNa nAmanI strIne peTe bahiSa6 (bIje putra utpanna karyA hatA temane pramukha. prAcInabahi), gaya athavA sAMga, zukala, kRNa, satya harya% (2) kSatriya kAzIrAja. eno putra te sUdeva. ane jitavrata ema cha putra thayA hatA. divodAsa eno putra thAya. | bhAra0 anu. 8- havardhAnI havirdhana rAjAnI strI, dhISAnuM bIju 11-14, nAma, harya % (3) sUryavaMzI ikSavAkukuLatpanna kuvalAla havadha eka rAjarSi. rAjane pautra, daDhAvyuM rAjAno pautra ane pramoda- havibhuvA kardama prajApatine devadUtInI kukhe thayelI rAjAne putra. enA putranuM nAma nikuMbharA ja. nava kanya mAMnI eka. A svAyaMbhU mAvataramAMnA harya% (4) sUryavaMzI ikSavAkukuLanA ayodhyApati pulatya RSinI strI hatI. anararatha rAjAne yeSTha putra. ene mAdhavI nAmanI haviSya vizvAmitra RSinA putromAMne eka. yayAtinI kanyAnI kukhe vasumanA nAme putra thayo haripada marIcigarbha lekamAM rahenAra pitaravizeSa. hatA. (3. gAlava zabda juo.) enI mukhya e aMgarA RSine putra I kSatriyone pUjya che. vivAhita strI te daSatI. ene peTa aruNa rAjA haviSmatI bRhaspatine zubhAnI kukhe thayelI sAta janmyA hatA. madhu nAmanA daityanI putrI madhumatI kanyAmAMnI pAMcamI. enI bIjI bhAryA hatI. tene peTa yadu nAme putra haviSmatI (2) aMgirasa RSinI putrI. | bhAra thayuM hatuM. | bhA20 u. 115-18; harivaM0 2-37, 10 221-7 harya % (5) videhavaMzI dhRSTaketu janakano putra. maru haviSmAna brahmasANi mavaMtaramAMnA saptarSiomAMne janaka ane putra thAya. harya% (6) sudeva rAjAnuM bIju nAma. haviSmAna (2) aMgirasa devomAMne eka. ha%i nIlaparAzarakulotpanna RSi. haviSmAna (3) eka RSivizeSa. | bhAra0 sa. haryakSa uttAnapAda vaMzanA pRthurAjAne acIne peTe 7-13 thayelA pAMca putromAMne trIjo putra. harIdra vasiSThaputromAMne eka. e svAciSa harSAtmA uttamA nAmanA vyAsanuM bIju nAma. - mavaMtaramAM prajApati hatA. eka. Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ havyavAna ukara haMsadevaja havyavAna raivata manunA putromAM eka havyavahu dhara nAmanA vasunA putromAMne eka. havyavAha (2) pavamAna agnine putra. havyasUda yajJamAM pazumAraNa karmamAM je agni pradhAna che te. haMsa brahmadevanA mAnasaputromAMno eka virakta putra haMsa (2) eka samaye satyalokamAM brahmadevane sanakA- die adhyAtma viSaya saMbaMdhI kAMI prazna karyo. te vakhate brahmadevanI vRtti bIjA kAryamAM gUMthAyelI hovAthI sanakAdine emanAthI yathAsthita uttara apAyo nahi, evuM joIne viSNu ane zivarUpI Izvara, haMsanAM rUpa dhAraNa karIne tyAM prApta thayA, ane temaNe sanakAdinA saMzayano nAza karyo te rUpa vizeSa. | bhAga 11 aM0 a0 13 hasa (3) brahmadevanuM sAmAnya nAmAntara. haMsa (4) viSNunuM sAmAnya nAmAntara. haMsa (5) zivanuM sAmAnya nAmAntara. haMsa (6) gurunuM bIju nAma. haMsa (7) kazyapane ariSTAnI kukhe thayelA putrAmAM eka gaMdharva. / bhAra0 A0 68-83. somavaMzI dhRtarASTra te. A gaMdharvane aMzAvatAra hato. haMsa (8) bAra sAdhyadevomAMne navamo. haMsa (8) DiMbharAjAno moTo bhAI. (haMsaDi bhaka zabda juo.) Ane balarAme mAryo hato. | bhAra sa0 14-43 haMsa (10) vasudevane zrIdevAnI kukhe thayelA patramAM ekahaMsa (11) merunA kaNikAparvatemAMne eka. haMsa (12) yajurvedepaniSatahaMsakUTa kSetravizeSa | bhAra0 A0 124-51 haMsaketu haMsadhvaja zabda juo. haMsacUDa eka pakSavizeSa | bhAra0 sa. 10-18 haMsajihuvA brahmarSivizeSa (3. bhagu zabda juo.) haMsajihva (2) brahmarSivizeSa (3. aMgirA zabda juo.) haMsaDimbhaka haMsa ane Dimbhaka e bane bhAIo hAI karUSaka dezanA rAjA hatA. teo zastrathI avadhya - varadAnane lIdhe mare nahi evA - hAI parAkramI hatA. jarAsaMdha rAjanA pradhAna hatA. AvA jabarA pradhAnanA baLanI jarAsaMdhane moTI otha hatI. eka samaye jyAre kRSNane jarAsaMdhanI sAthe yuddha thatuM hatuM te veLA haMsane balarAmanA zastrAghAtathI mUracha thaI ane e bhUmi para paDyo. ghaNI vAra sudhI enI mUcha vaLI nahIM; eTale enA bhAI Dimbhakane lAgyuM ke e maraNa pAme. Atho pate jaIne yamunAmAM jhaMpalAvyuM ane prANa tyajyA. keTalIka vAre haMsane mUcchI vaLatAM ene potAnA bhAInA mRtyunI vAtanI khabara thaI eTale ene paNa yamunAmAM paDIne potAnA prANa tyajyA. Ama bane bhAIe zastra vagara maraNa pAmyA. / bhAra0 0 14-43 haMsatItha prayAgamAM bhAgIrathInA pUrva bhAgamAM AveluM tIrthavizeSa. haMsatIrtha (2) narmadA uparanuM eka tIrthavizeSa. haMsavaja caMpakAnagarIne rAja. eNe pAMDavonA azvamedhane gheDe bAMdhyo hato. ene viduratha, caMdrasena ane caMdraketu vagere bhAIo hatA. suratha, sudhanvA, sudarzana, subala ane sama ema pAMca putro hatA. sumati, sugati, tuSTa ane zraddhAluM e AnA maMtrI hatA. zaMkha likhita upAdhyAya hatA. e piteya ghaNe parAkramI hatI ane enI pAse senA paNuM puSkaLa hatI. eNe gheDa pakaDIne sane AjJA karI ke saghaLAe phalANe vakhate raNabhUmi para hAjara thavuM. mukarara karelA vakhatamAM aMtara paDatAM te mANasane UkaLatA telanI kaDhAmAM nAkhavAmAM Avaze, evI AjJA karI hatI. A uparathI saghaLA AjJA karyA pramANe Theravela vakhate samarAMgaNa para AvI hAjara thayA. Theravela vakhate haMsavaja raNakSetra para AvyA. eNe sumati Adi pitAnA maMtrIo, temanA vIraketu, tIvraratha ane zatadhanvA vagere putro, enA Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haMsapatha 333 hastipada pitAnA bhAI, tenA putra vagere joyA, paraMtu temAM hasti somavaMzIya purukuLatpanna raudrAzvaputra RteyasudhanvA nahotA. sudhanvA na Avyo joIne A nA vaMzanA bahaya rAjAne putra, ane, ajamIDha, ghaNe ja kopI UThayo. dimIDha athavA devamIDha ane purumIDha evA nAmanA ahIM sudhanvA yuddhane mATe tayAra thaIne potAnI traNa putro hatA. ghaNuM karIne hastinApura ANe ja mAtAnI AjJA levA gaye. mAnI AziSa laIne, sthApyuM che. pitAnI bahenane maLI, potAnI prabhAvatI nAmanI hastidAna eka brahmarSi. (2. kazyapa zabda juo.) strIne maLavA gayo. tyAM game te prabhAvatI te hastinApura somavaMzIya purukuLatpanna hasti rAjAe divase RtusnAta hatI. teNe RtudAna mAgyuM. eNe vasAveluM zahera. parantu grantha parathI jaNAya che ke atyAre samaya nathI. paNa prabhAvatI. ke hastinApura nAma pUrvathI cAlyuM Ave che. nI ghaNI haThane laIne e tyAM dharmazAstrAnusAra ene atriputra sema eka samaye araNyamAM vihAra karatA manoratha pUrNa karavAmAM rokAyo. Ane lIdhe ene hate, tevAmAM eNe eka pakSIne eka hAthIne vAra thaI ekAeka upADI jatAM joyuM. A uparathI Azcarya je sudhanvA samarAMgaNa para Avyo ke hasavraje pAmI eNe A sthaLe zahera vasAvyuM. A pitAnI pratijJAnusAra ene telanA DhAmAM zaheramAM pUve hasti rAjAnI pahelAMnA samavaMzI nAkhavAne hukama karyo. paNa UkaLatA telanA kaDhAmAM rAjAo rAjaya karatA hatA, tenAM ghaNAM udAharaNa paDayo chatAM, IzvarakRpAthI ene UnI AMce AvI maLe che. A uparathI ema samajAya che ke hastinahIM. haMsadhvaje ene bahAra kaDhAvyA. tela UnuM rAjAe A zaherane vistAra karyo haze. duryodhananA nahi thayuM hoya ema kahI maMtrIe kaDhAmAM nALiyera samayamAM A zaherane baLarAme ukhADI nAkhyuM nakhAvyuM. nAkhatAM ja nALiyera phATayuM ane tenI hatuM. nimicakra rAjAnA samayamAM bhAgIrathInA kAcalI maMtrInA kapALamAM vAgI. AthI e tammara balavAna pravAhamAM A zahera ekavAra taNAI gayuM khAI kaDhAmAM paDyo ane baLI mUo. hatuM. (nimicaka zabda juo.) enAM nAgapura, pachI kRSNa ane arjuna sAthe durdhara yuddha thayuM. gajapura ityAdi arthanAM ghaNuM nAma che. arjuna hAraze evo prasaMga joIne AnI sAthe A zahera kauravonI rAjadhAnI hatuM ane mahAkRSNa arjunanI mitrI karAvI | jaimi. azva me. bhAratanuM yuddha A zaheranA rAjyasana sAru thayuM a. 17-21; narma0 ka. ke. pA. 272 hatuM. keTalAka kahe che ke bharataputra hastie e zahera huM sapatha bhAratavarSIya dezavizeSa. | bhA20 bhI0 vasAvyuM hatuM. mahAbhArata ane viSNupurANamAM e a0,9 zaheranuM nAma hastI eTale hAthI uparathI paDayuM che haMsapAMDura prayAga pAsenuM eka tIrtha. ema kahyuM che. hAlanA dilhInI IzAnamAM sattAvana hasaprayattana bhAratavaSaya tIrthavizeSa. mAIla dUra gaMgAnA junA pAtramAM daTAyelA zaheranA haMsikA kAmadhenunI dIkarI. | bhAra0 u0 2 avazeSe haju paNa nIkaLe che. sthAnika laukika haMsI bhagIratha rAjAnI putrI ane kautsa RSinI vAtamAM A nAma hajuye cAle che. IMdraprastha bhAryA. / bhAra- anu. ' dilhIthI Agneya dizAmAM yamunAne kAMThe hatuM hasta somanI sattAvIsa strIomAMnI eka dakSakanyA kurukSetra, dilhInI vAyavya dizAmAM hatuM. / narma hasta (2) e nAmanuM nakSatravizeSa. ka0 ke 282, - hasta (3) racanAnI kukhe vasudevane thayelA putromAM- hastipRSThaka eka nagara / vArA asa2 71. ne meTo putra. hastipada eka sarSavizeSa | bhAra0 A0 35-2 Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hastipiMDa 334 hAlAhula hastipiDa eka sapaviSa bhAra A0 35 14. harilAyana bagaDAnI saMjJAvALA kazyapa kalpana hastabaddha eka savizeSa bhAra a0 01-13, eka RSi. hastamukha rAvaNanA pakSane laMkAne eka rAkSasa. | hArIne AMgirasa kuletpanna eka RSi. vA0 20 suMdara0 sa0 6. hArIna (2) sUryavaMzIya IkSavAku kuletpanna mAdhAtA hastisamA bhAratavarSIya nadI. bhAra0 bhIa0 9. rAjAne prapautra, aMbarISa rAjAne pautra ane vahastI samavaMzIya avakSita vaMzamAM utpanna thayelA nA rAjAne putra. janmejayanA putra dhRtarASTrane putra. | bhAra A0 hArdikaya samavaMzIya haka rAjAnA putronI saMjJA. 101-46, vizeSa karIne kRtavarmAne e nAma lagADAya che. hastI (2) somavaMzIya sutrane putra. enI mAnuM hAlAhala samudramaMthana karatAM nIkaLelAM cauda nAma jayantI, ane putranuM nAma vakuMjana hatuM. tene mAMnuM eka ghaNuM kAtila jhera. e nIkaLyuM te enI bhAryAnuM nAma yazodharA hatuM. jayantInuM vakhate devo ane asure ne bhaya ane mahI phikara suvarNa, vikajananuM vikaThana ane yazodAnuM thaI ke ene koNa leze. pachI brahmA ane viSNune yazodharA evAM e traNenAM bIjAM nAmo hatAM. e AgaLa karI badhA zivanI pAse gayA ane temanI hastinApurane nimaNu karanAra hatA. | bhAra0 A0 stuti karI. 63-37. | maMthana karavAne lIdhe jemAM mAchalAM, magara ane hATakezvara vitala nAmane pAtALamAM bhagavatI nadInA kAcabA vagere duHkhI thatAM hatAM tathA timi, tIra para Avelo zivanI vibhUti - ataLa pAtALa- jaLane hAthIo, jhUDa ane timiMgothI vyAkuLatA nI nIce AvelA vitaLa pAtALamAM potAnA thaI hatI evA samudramAMthI jene ke I upAya nahi pArSadarUpa bhUtanAM ToLAthI vIMTAyelA sAkSAt evuM haLAhaLa jhera utpanna thayuM. ugra vegavALA hATakezvara mahAdeva, brahmAnI sRSTi vadhAravAne sAru ane asahya joravALA e jherane saghaLI dizAomAM pArvatInI sAthe joDuM banIne rahyA che. e mahAdeva upara ane nIce phelAtuM joIne bhaya pAmelI ane pArvatInA vIryamAMthI nIpajelI hATakI nAmanI lekapALa sahita saghaLI prajAo bIja kaI taraphathI moTI nadI tyAM AvelI che. | bhAga 5 &0 a0 rakSaNa nahi maLatAM sadAzivane zaraNe gaI, 24; jema azva a0 39, trakanA kalyANane sAru pArvatInI sAthe hATakezvara (2) suvarNanA liMga rUpe pUjAtA, nAgaronA kelAsamAM beThelA ane munile ke e svIkAreluM tapa ISTadeva; vaDanagaramAM emanuM mULa dhAma che. te dara teone ja mokSa ApavAne mATe karyA karatA zaMkara vaSe caitra suda caudazane divase emane vaDanagaramAM bhagavAnane joIne saghaLA lekee temane praNAma sthApanAne vArSika utsava dareka jagAmAM dareka karIne A pramANe stuti karI "he devanA deva ! he jAtanA nAgare pALe che. mahAdeva ! he jagatanA AtmA he jagatanuM rakSaNa hArahuNa pAMDavonA samayamAM pazcima Anarta dezanI karanAra! A Taulekayane bALI nAkhe evA jherathI pUrve Avela dezavizeSa. ame zaraNAgatanI rakSA karo. A saghaLA jagatanA hArahUNa (2) hAraprUNa dezanA rahevAsI leka bhAra baMdha ane mekSanA svAmI tame eka ja che. sa0 35-12; va0 48-25, eTalA mATe Apane zaraNAgatanI pIDA haranAra hArakarNi traNanI sattAvALA aMgirAkulatpanna eka ane guru jANuM DAhyA puruSe pUje che." e pramANe prajAnuM duHkha joI karuNAthI bahu hArita bhAratavaSaya tIrtha. ja gherAyelA sarva prANIonA mitra sadAzive RSi. Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAlAhala - 335 hiDimba pitAnI strI pratye kahyuM: "he priya ! kSIrasamudranuM hAlAhala (2) ziva ane viSNu banee maLIne mathana karatAM upanna thayelA jherathI prajAne A mAre e nAmane eka daityavizeSa. devI bhA. duHkha AvI paDayuM che te jue. praNane bacAvane 7 &0 sa0 29-30. IrachatI A pramaone mAre abhayadAna devuM hAvirdhAnI bahiSada athavA bIjA prAcInaahiMnuM, joIe, kemake dIna le kenuM rakSaNa thAya e samartha havirdhAnIne putra hovAthI paheluM nAma. puruSa nuM prayojana che. prANIo ke jeo hAsinI eka asara:vizeSa. bhagavAnanI mAya thI meha pAmelAM che, ane verabhAva hasika bagaDAnI saMjJAvALA kazyapa kuLepanna rAkhIne ekabIjAne mArI nAkhavA dhAre che, RSivizeSa. teomAM sAdhupuruSe potAnAM kSaNabhaMgura praNane hAtinaputra hastinApura te ja. enA nAmane mATe jatA kare ne bIjA prANIo nI 2kSA kare che. he jUo bhAra A0 63-67. kauranI rAja{ prakA! je puruSa baMne jAMonI upara dayA kare che - dhAne, hAlanI dilhInI IzAne AvelI A nagarIne tenA upara sarvanA AtmA bhagavAna prasanna thAya gaMgA nadIe taddana nAza karyo hate. miratanI IzAne che; ne bhagavAna prasanna thAya tyAre rApara bAvIsa mAIla upara bijanerathI naiRtyamAM gaMgAne jaMgama sahita huM prasanna thAuM chuM. eTalI dakSiNa kinAre e nagarI hatI. kema ke A jherane huM khAI jAuM chuM. mArAthI hAhA ariSTane putra. cAlu manvataranI pUrva prajAonuM ka9 Na thAo." eka devagaMdharva. | bhAra0 a0 6651. e pramANe jagatanuM rakSaNa karanAra sadAzive hAhA (2) kazyapane prAdhAnI kukhe thayelA gaMdharva putropArvatI dI' raja laIne, te jhera khAvAnI taiyArI mAMne eka dara jeTha mahinAnA sUryanA samAgamamAM karI ane temanA prabhAvane jANanArAM pArvatIe A saMcAra kare che. (1. zukra zabda juo.) paNa te kAmamAM pitAnI saMmati ApI. pachI hiMgalA javALAmukhI devInuM sthAna, prAkRta leke prANIonuM rakSaNa karanAra sadAziva prajAnI jene hiMgaLAja mAtA kahe che te devInI jagA./ upara dayAne lIdhe te cArekera phelAyelA haLAhaLa devI bha0 7 &0 0 38. jherane potAnI hatheLImAM laIne khAI gayA. jhera hiDimba bakarAkSasa ane kima ra rAkSasano mahAdevane paNa pitAnuM jora dekhADayuM. temanA bhAI | bhAra vana- 11-32, * lAkSAgRDamAMthI kaMThamAM zyAmata vyApI rahI. pote nIlakaMTha thaI saLaMgane raste nIkaLIne bacI gayA pachI pAMDavo gayA ! e spAmatA mahAdevane deSarUpa na ha paNa pharatAM pharatAM A rAkSasanA araNyamAM AvyA. raste sAdhupaNuM jaNAvatA alaMkArarUpa che. ghaNuM karIne AvavAnA thAka ane ujAgarAne lIdhe bahu jagatanuM duHkha joIne sAdhupuruSe tape che - duHkha pAme zramita thavAthI bhImasena sivAya badhAM nidrAvaza thaI che. ane ema jagatanA duHkhe duHkhI thavuM e ja gayAM. bhImasena jAgatA pAse besI rahyo hato. tene sanA AtmArUpa bhagavAnanI paramabhakti che. devanA darathI joIne hiDimbe potAnI bahenane kahyuM ke, deva ane jagatanA manorathane pUrNa karanAra sadAzivanuM pelA AdamIne mArI pAse pakaDI lAva. huM ene A kArya joIne prajAe, satI pArvatI, brahmA khAI jAuM.' A uparathI hiDibA rAkSasI bhImasenane ane viSNu emaNe emanAM vakhANa karyA. sadAzive pakaDI javA, e beThA hatA tyAM AvI. paraMtu jheranuM pAna karatAM jheranA je chAMTA paDI gayelA tene bhImasenanA rUpa upara mohita thaI jaIne pote suMdara vIMchI, sarpa, jherI auSadhi ane bIjA jherI strInuM rUpa dhAraNa karI enI sanmukha AvI ane prANuMoe laI lIdhuM. / bhAga 8 &0 a0 7. kahyuM ke, "huM hiDimba rAkSasanI bahena chuM. eNe mane Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hiDimbA 336 himAlaya tane bolAvavA mokalI che. paNa tAruM AvuM baLavAna putra janmyo tyAre ene mAthe vALa nahetA, suMdara svarUpa joIne mArA manamAM AvyuM ke tethI kamaLapAlikAe kahyuM ke, "AnuM mAthuM beDakuM tamArA badhAno vadha karavo e ThIka nathI. mane che." A uparathI e putranuM nAma dhaTenkaca (vALa vAra thaI che mATe hiDimba ahIM Avaze ane vagaranA mAthAvALe) evuM paDayuM hatuM / bhAra A0 tamane badhAne mArI nAkhaze. mATe jA, tuM mane 63-80; 167-27, svIkAre to huM tamane badhAne kaIka bIje sthaLe himaprastha kaurava-pAMDavonI yuddhabhUmi kurukSetranI dUra laI jauM. enI vANI sAMbhaLIne bhImasene pAsenuM sthaLavizeSa. aruNuM ane sarasvatIne kahyuM ke, "tAre aMgIkAra kare ema nathI. tuM ahIMthI eghavatI nAmane pravAha tyAM AgaLa vahe che. / bhAra0 satvare cAlo jA. amAruM rakSaNa karavAne ame samartha chIe.' himAvAna himAlaya parvata. pitAnyA menA enI - A pramANe, hiDimbA pitAno aMgIkAra karavAne patnI thAya. mainAka parvata te ene putra. apaNuM, bhImasenane vInave ane bhImasena nA kahe, ema ekapaNuM ane ekapATalA e traNa enI putrIo cAlatuM hatuM eTalAmAM to hiDiba rAkSasa pate ja thAya. aparNA mahAdevanI, ekapaNuM asita RSinI, tyAM Avyo. eNe ja potAnI bahena bhImasenane ane ekapATalA jegISavya RSinI patnI thAya / vinavatI hatI te sAMbhaLyuM ane tene kahyuM : "kemare, harivaMza 1-18; matsya a. su. tAre Ane pati karavo che? meM tane ene mAre himAlaya ajanAbha athavA bharatavarSanI uttare ane khAvA sAru levA mokalI te, tuM te pati karavA haimavata athavA kiMguruSanI dakSiNe ema e be taiyAra thaI gaI! ThIka, jouM chuM tuM ene zI rIte dezanI vacce sAmArUpa Avelo parvata. paraNe che! huM hamaNAM ja tArA dekhatAM ene mArIne himAlaya (2) yudhiSThiranA rAjasUya yajJakALe bhImasena pachI tane paNa pUrI karuM chuM.' Ama belIne te pUrva dizA jItavA gaye hatA, te IzAna dizA tarapha bhImasenanA upara dhAyo. bhImane ane ene jabarI vaLyuM te vakhate himAlaya parvata Avyo hato. bathaMbathA thaI. ethI yudhiSThirAdi jAgI UThayA. hAla jene himAlaya kahIe chIe te A parvata haze eTalAmAM te bhImasene hiDimbane ThAra mAryo. | bhAra0 ema jaNAya che. tyAMthI pachI dakSiNa tarapha vaLIne A0 a. 15ra-154. pachI bhIme hiDimbAne bhImasena pUrvathI puSkaLa dUra gayA hatA. bhImasena mAravA lIdhI, paNa e kaMtIne zaraNe gaI ane zabdamAM je digvijayanI hakIkata joI, te uparathI pitAnI bhImasenane varavAnI IcchA vidita karI. te kALe baMgALAne upasAgara mULe ja nahi hoya kuMtI ane yudhiSThiranI AjJAthI bhImasene ene ema lAge che. pUrvApara samudrane lAgele na hovAthI aMgIkAra karyo. | bhAra A0 a0 155. A mukhya himAlaya nahi heya. A parvatamAMthI hiDimbA hiDimba rAkSasanI bahena. e kuMtIne nIkaLelI nadIo A pramANe che: bhAgIrathI (upara vinaMti karIne bhImasenane paraNu hatI. enI ja lakhelA prathama himAlaya parathI bhAgIrathI gaMgAne AjJA laIne hiDimbA bhImasenane ghera saMsAra mAMDavA lAvatAM te mArgamAM enA pitAne uddhAra karIne kaI sthaLe ghaNu kALa sudhI laI gaI hatI. te gupta thaI haze ane A himAlaya para prakaTa veLA ene bhImasenathI ghaTotkaca nAme putra thaye thaIne punaH vahevA mAMDI haze), siMdhu, sarasvatI hatA. e putra paNa bhAratanA yuddhamAM pAMDavapakSe (bhegAvatI), zataku, caMdrabhAgA, yamunA, sarayU, irAvaDhIne marAyo hato. hiDimbAnuM nAma kamaLapAlikA vatI (erAvatI), vitastA, vizALA, devikA, kudU, hatuM. kamaLapAlikA divyajJAnavALI hatI. ene thayela gamatI, dhUta pApA, bAhudA, dazadvatI, tRtIyA kauzikI, Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ himAdaka nizcavA, gaMDakI, ikSu (qhudA), lehitA (lehatAraNI), kRtamALA vagere. / matsya0 a0 113, himAdaka agatsyanA vaMzamAM, kuLavRddhi karanAra eka RSi. 339 hiraNmaya priyavrataputra agnimranA nava putrAmAMnA chaThTho agnidra. ja budrIpanA nava bhAga karI tene va - deza - saMjJA ApI temAMnA eka para A hiraNyane Adhipatya ApyuM hatuM... hiraNmaya (2) hiraNmaya rAjAne jenuM Adhipatya maLyuM hatuM. te deza / bhAra. bho0 8 a. 5. 0 ja jIddIpanA karelA nava bhAgamAMne chaThTho deza. enI uttara tarapha AvelA zveta nAmanA mahAparvatanI ane dakSiNa tarapha AvelA zRgavAna parvatanI vacce ane pUrva-pazcima kSArasamudra sudhI A deza hatA. hiraNyakazipu kazyapa RSithI ditine janmele eka asura. bhAgavatamAM trIjA skaMdhamAM ane hiraNyAkSa nAme bhAI hatA. ema lakhyuM che. mahAbhAratanA La va tei: putraH / e vAkaya uparathI samajAya che. meM hiraNyAkSa nAmanA e enI mAne ekalA ja hateA; eTale ene bhAI mULe ja na hatA. evu ghaNA kALa sudhI tapa karIne brahmadeve pratyakSa thaIne ene vara mAgavAnu kahetAM eNe mAgyuM hatuM ke, huM dharanI aMdara tema ja gharanI bahAra na maruM, divase na maru` tema ja rAtrie paN na maruM. nara agara pazu, zastra agara anna, temaja ajIva agara niva padAthI mAru mAta na thAya.' brahmadeva tathAstu kahIne satyalejamAM gayA eTale eNe zaileAkayane jItyA, deveza vagerene aneka tarehathI poDavA lAgyA. RSie ane rAjAonA yajJanI siddhi ja thavA de nahi. Ama dhaNA kALa paMta eNe rAjya karyuM.... / bhAga 7 30 a0 3-4; matsya0 a0 160-162. ja bhAsuranI kanyA kyAdhu AnI strI thAya. tene peTe Ane prahlAda anuAda, saMhlAda, hArda,, zikhi, ane bASThala vagere putrA hatA. cAlu manva MtaranI ceAthI cekaDImAM satyugamAM e viSNu bhagavAnanA hiraNyapura nRsiMha nAmnA avatArane hAthe maraNa pAmyA hatA. brahmadeve ApelA vacanamAM bilakula bAdha na Ave e rIte ene mAryA hatA. hiraNyakazipu (2) kazyapane dattune peTe thayela dAnavAmAMne eka. A pAte ghaNA meATA parAkramI hatA. aNu deva, asura ane manuSyanA upara eka adbhu, daza karoDa varSI, sattA calAvI rAjya karyuM hatu.. enI srInu nAma maLyuM nathI, mAtra madAra nAmanA dAnava aneA putra hatA ema jaNAya che. / bhArata anu. a0 14. hiraNyagabha` brahmadeva, manunA kahevA pramANe brahmadeva ja hiraNyagarbha che. prathama AdikAraNe banAvela ema mAtra puruSa te ja che, e sUryaprabha che. hiraNyagarbha (2) viSNu, hiraNyagarbha` (3) mahezvara hiraNyagarbha (4) kapila mahAmuninuM na ma'ntara/ bhAra. zAM0 349-65. hiraNyagarbha (5) RgvedamAM kahyuM che ke prAra'bhamAM hiraNyagarbha thayA. te ja bhUtamAtranA adhiSThAtA hatA. e ja svarga ane pRthvIne dhAraNu karI rahyA hatA. e ja jIva ane prANu dAtA che, ane samAM caitanyarUpa che. hiraNyadhanuM hiraNyadhenu zabda jue. hiraNyadhenuM niSAdAdhipati - mAchIe ane kALAene rAja ekalavya nAmanA niSAdane pitA / bhAra A0 142-40, hirahmanAbha sUryavaMzIya ikSvAkukuLatpanna vikRti nAmanA rAjAnA putra. enA putra te puSparAnta, e A kAzamAM anyatra darzAvela prathama jaiminImA ziSya hAI tenI pAse teNe sAmavedamAM keTaloka zAkhAenI saMhitAonuM adhyayana karyuM hatuM. evuM purukuLanA sannatimAna rAjAnA putra kRtirAkhane prAcyasAmanI cha sa'hitA ApI hatI hiraNyapura pauleAma kADheLayanA raheThANuvALuM pAtALamAM Avelu daityanu pura. arjuna e bhagarImAM gayA hatA. / bhAra0 10 175-13; 70 107-1, Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hiraNyabAhu 338 hiraNabAhu bena saMjJAvALA kazyapakuLane eka enI strI hatI / bhAra0 zAM. 240-35; anu. RSi. 200-4. hiraNyabAhu (2) saVvizeSa bhAra A0 57-. hiraNAkSa cAlu kalpanA AraMbhamAM thaI gayeluM eka hiraNyabiMdu prathama lakhelA himAlaya parvata para mahAbalADhaya asura. e ditino putra hatA. bhAga AveluM tIrthavizeSa. 3 ka. 14-17. * e hiraNyakazipuno bhAI heI, haraNyabiMdu (2) kAlaMjara parvata para AvelA asura hato. , bhAra0 zAM. 208-10.0 e svayaMbhU agatya RSinA AzramanuM nAma. manvataramAMnA kazyapano putra hovo joIe. hiraNyavetA brahmadevanuM nAmAMtara. pRthvIne e pAtALamAM laI gayo hato. viSNue varAha hiraNyatA (2) agni. avatAra dharIne pRthvIne potAnI dADha para 'cakIne hiraNaretA (3) priyavrata rAjAnA dasa putramAM pAtALamAMthI ANa pUrvavata sthAnake mUkI hatI. pAMcamo putra dhRte dA - dhRta samudrathI veSTita kuzadIpa | bhAga 3-19. enI strInuM nAma ruSabhAnuM adhipati hato. eNe potAnA dezanA sAta bhAga agara rUSahmAnuM hatuM. zakuni, zambara vagere enA karI tene varSa (deza) nAma ApyAM hatAM. A sAte putra hatA. | bhA. 7 &0 a0 2. eNe pita... sAta dIkarAone anukrame vahecI hiraNyAkSa (2) vizvAmitra RSinA putra mAMne eka, ApyA hatA. vasu, vasudAna, daDharucI, nabhI gupta, hiraNyAkSa (3) mayAsuranI upadAnavI nAmanI kanyAne stutyavrata, vivikta ane vAmadeva, e enA putra pati, cAlu manvetaramAMne. ane temane dezanAM nAma hatAM. hiraNyAkSa (4) somavaMzI vasudevanA bhAI zyAmakanA hiraNyaramA revata muvaMtaramAMnA saptarSimAne eka. be dIkarAmAM moTA putra te. hiraromA (2) cAra manuSyajAtIya dipALamAM hiraNyavata varSa vizeSa. / bhAra0 sa. 28-53, uttara digapALa, hiraNyavatI kurakSetra samIpa AvelI nadI. | bhAra hiraNyamA (3) rukimaNInA pitA bhImaka athavA a 0 108-12; u0 160-1; bhI 9-25; bhImanuM nAmAntara / bhAra0 u0 a0 158. anu. 271-25. hiraNyavarmA pazcima dizAmAM dezanA rAjA. eNe hiMsya kazika RSinA putromAM eka. (pitRvati pitAnI kanyA drupada rAjAnA putra zikhaMDone paraNAvI zabda juo.) hatI. (vadhAre hakIkata sAru zikhaMDI zabda juo) hoka pizAcaNavizeSa. | bhAra0 ka. 37-para. hiraNyavAha traNanI saMjJAvALe zaNu zabda juo. huta traNanI sattAvALA aMgirAkuLane eka RSi hiraNyazaga prathama kahelA himAlayanuM eka zikhara, hutabuka agninuM nAma. A arthanAM enAM ghaNAM kailAsa zikharanI uttare AvyuM che. nAma che. hiraNyazaga (2) kuberane dUtavizeSa vaMze kasAra huhu dUdU zabda jue. nadIne tIre je surabhavana hatuM tyAM raheto. ene huNa jaMgalI pleccha manuSyajAti vizeSa. sumahAna, amimaujA ane suvikrama ema traNa hUNa 2) jaMgalI plecchane dezavizeSa. | bhAra mitra hatA. bhI. 9-66. hiraNyaNIva plakSadvIpamAM AvelA parvata paikI eka lUha cAlu manvatara pUrvane ariSTane putra kaI parvatavizeSa. gaMdharva. devaLa RSinA zApane laIne ja maLe hiraNyahasta kAlakarakSanI zakutIne peTe thayele putra. magara thaye hato. gajene eNe pakaDayo hato. hari e mahALyuM hatuM. madiratha rAjAnI putrI sumadhyamAM nAmanA viSNunA avatAre gajendramokSa karI ane Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 hovAhana eka. uddhAryo hate. | bhAra0 8 kaM0 a0 4. hemane eka gaMdharva. haha (2) prAdhAne peTe kazyapane, thayelA gaMdharvomAMne hemanetra (2) eka yakSa. | bhAra0 sa. 10-18. eka. e prati aSADa mahinAnA sUryanA samAgamamAM temaNe garuDaputra. | bhAra u0 101-14. saMcAra kare che. (16 zuci zabda juo.) hemaNe (2) rAMcamAnane putra. | bhAra0 Dho. hRdaya mukhya yarjuvedaniSata 23-68. hRdIka semavaMzIya yadukuLatpana sAtvata anvayanA hemA eka apsarA. svayaM prabhAnI sakhI. (svayaM svayaMbheja nAmanA yAdavane putra. ene devabAhu, prabhA zabda juo.) zatadhanuM (yA zatadhanvA), mahAbaLa, hatavarmA ane haimAM (2) bhAratavarSIya nadI. | bhAra0 bhI 9-23. devamIDhuSa evA pAMca putra hatA. bhAra0 A0 hemAMgada vasudevane racanAne peTe thayelA putra mAne 64-147. hRSIkeza dehamAtranI IndriyonA svAmI Izvara te heramba dezavizeSa. ja. vizeSa karIne A nAma viSNune lagADAya che. herambakA heranA rahevAsIo/bhAra0 sa3ra-14 nArAyaNa. / bhAra0 zAM35ra-1, haiDio haiDimbeya zabda juo. hati prahatIne moTo bhAI. kAlanI kanyA bhaya haDimbeya hiDiMbAnA putra ghaTakacanuM nAma nara. enI strI hatI. tene peTe vighukeza nAme putra thayA haimavatavarSa dipuruSa dezanuM nAmAntara. hatuM. | vA0 ra0 utta. sa. 4, haimavatI himavAna parvatanI kanyA - pArvatI te ja. heti (2) cAlu manvataramAM rautra mAsanA sUryanA haimavatI (2) kauzika RSinI bhAryA. (4. kauzika samAgamamAM saMcAra karanAra eka yakSa. (9. madhu zabda juo.) zabda juo.). upara kahele heti ane A eka ke hemavatI (3) himAlayamAMthI nIkaLanArI nadIvizeSa. judA eno nirNaya karI zakAtuM nathI. AnuM ja nAma AgaLa jatAM zatakuM paDyuM. (3, vasiSTa heti (3) vRtrAsurane anuyAyI eka asura. zabda juo.) hama somavaMzIya anukuLAtpanna rudratha rAjAne putra. hiraNyavatI hiramaya dezamAMnI nadI./bhAra0 bhI8-bhU ane sutA rAjAne pitA sena te ja. haihaya sUryavaMzIya zaryAtikuLAtpanna eka rAjA. ene hemakUTa kiparuSa dezanI uttare ane harivarSanI dakSiNe dasa strIo ane eka putra hatA. temAM vItahavya A be dezanI sImA rUpa parvata. e pUrva-pazcima * moTA hatA. kSArasamudrane sparzale hate. enA eka kalAsa nAmanA haihaya (2) samavaMzI AyukuLatpana yadurAjAne zikhara upara kadI kadI vaizravaNa AvIne rahetA. pautra ane zatajita rAjAnA traNa putromAM moTe. enI pAchaLanA bhAga uparanA sarovaramAMthI sarasvatI ane putra te dharma, nadI nIkaLe che. A ja nadI mukhya himAlaya para haihaya (3) semavaMzIya hukuLAtpana harivarmA AvI tyAMthI benI saMjJAvALA himAlaya para rAjAne putra. pragaTa thaI haze. hotraka semavaMzIya vijayakuLA5na kAMcana rAjAne hemakUTa (2) rAmasenAne eka vAnara | vA. ra0 putra. ene putra te januM rAjA, yuddha sa0 30. hetravAhana kAzI rAjAne sasaro. enuM nAma sujaka hemaguha sapavizeSa. | bhAra A0 35-9. paNa hatuM. aMbA vagere traNe baheno e Aje hemacandra sUryavaMzIya diSTakuletpanna tRNabiMdu rAjAnA thAya. putra vizALane putra, ene putra. sucana. hetravAhana (2) kAMI kALa parvata pAMDavonI sAthe Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zupa hRdikA 3e daitavanamAM rahele eka RSi. kSatravRddha somavaMzI Ayu rAjAnA pAMca putromAMne hUdikA zaSyavAna parvatamAMthI nIkaLanArI nadIvizeSa. bIjo putra. nahuSa rAjAno nAno bhAI. enA putranuM hAdanI kAmyakavananI uttare AvelI nadIvizeSa. nAma suhetra. hRsvakarNa rAvaNapakSIya eka rAkSasa. / vA0 rA0 kSatropekSa zvaphalaka yAdavanA tera putromAM eka putra. saM0 sa0 6. kSapaNuka pAkhaMDamatane eka puruSa vizeSa hamA videhavaMzanA mahAmA rAjane pautra pAvizvakara traNanI saMjJAvALA aMgirA kuLane ane svarNaremA janakane putra. ene sIradhvaja eka RSi. ane kuzadhvaja ema be putra hatA. kSamAvaMta devala RSinA be putromAM eka pratyuSa hAda kayAdhune peTa hiraNyakazipune thayelA putromAMne nAmanA vasane putra. e. hAdinI sudAmA parvata pAsenI nadI. e ghaNuM kSArakama je mANasa potAnI vidyA, tapa, dhana, kuLa vagerene laIne bIjAne tiraskAra kare te mANasane karIne e parvatamAMthI ja nIkaLe che. te vA0 ra0i prApta thatuM narkavizeSa. . a.0 0 71. kSAda jaMbudvIpanI AjubAja valayAkAre AveluM hRI svAyaMbhU revaMtaranA dakSa prajApatie dharma RSine ApelI tera kanyAmAMnI eka. enA putranuM nAma khAro samudra, mahAsAgaramAM e pahele hoI enI prazraya pahoLAI eka lAkha jananI hatI enI pachI AjubAju plakSadIpa Avela hato. kSiprA vidhyAcaLamAMthI nIkaLanAra eka nadIvizeSa; kSatA viduranuM bIjuM nAma. ujajaina pAse vahe che te. kSatra eka yAdavavizeSa. kSAra traNanI saMjJAvALA aMgirakuLane eka RSi. kSatrajaya dhRSTadyumnanA putra mAne eka. mahAbhAratanA kSIrA bhAratavaSaya nadIvizeSa. yuddhamAM e droNAcAryane hAthe marA. / bhAra do, kSIrAvanI bhAratavarSIya nadIvizeSa. a0 10. kSIrada sakhta mahAsAgaramAM pAMcamo. A kauMcadvIpakSatradeva zikhaMDIne putra. mahAbhAratanA yuddhamAM A nI AjubAju vIMTAyA hatA ane enI pahoLAI pAMDavonA pakSamAM hato. enA rathanA ghaDA varNana soLa lAkha yojananI AsapAsa hato. enI pachI karavA jevA hatA. duryodhanane putra lamaNane hAthe thAkIpa enI AsapAsa vIMTAyelA hatA. marA. / bhA20 dro a0 10. zudraka sUryavaMzI ikSavAkukuLAtpanna aMtarikSa rAjAnA kSatradeva (2) dhRSTadyumnanA putromAMne eka, je bhISma pahelAMnA vaMzamAM thayelA prasenajita rAjAne putra. pAse zastravidyA bharyo hato ane mahAbhAratanA ene putra raNuka athavA kulaka rAja. yuddhamAM pAMDavapakSe laDI maraNa pAmyA hatA te. | zuddhabhuta svAyaMbhuva manvatara mAMhenA marIci bhAru dro0 10. RSinA cha putre pIkI eka, kRSNAvatAra veLA kSatradharmA semavaMzIya Ayuputra kSatravRhanA kuza kRSNanA temanI pUrva janmelA cha bhAIomAM eka nAmanA pautranA vaMzanA jayarAjane putra. tarIke janmI kaMsane hAthe maraNa pAmyuM hatuM. kSatradharmA (2) dhRSTadyumnanA putromAMne ekaene zudhi mitraviMdAne kRSNathI thayelA putromAM eka droNAcAryo mAryo hato. | bhAra0 koi a. 10. lUpa brahmadevanI chIMkamAMthI utpanna thayela eka HvavarmA kSetra te ja prajApati. / bhAra0 zAM. a0, 122. Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ juo.) bhulya 341 jJAnasaMya zubhya traNanI saMjJAvALA, bhagukulotpanna eka RSi. kSemadhanyA sUryavaMzI ikSavAkukuLAtpana kuzanI pahelAM surikA mukhya yajurvedapaniSata. janmelA puMDarIka rAjAne putra. Ane devanIka nAmane kSema priyavrataputra ImachavAnA sAta putromAMne putra hato. pAMcame putra. kSemadhI videhavaMzIya citraratha janakane putra. enA kSema (2) kSemarAjAnA dezanuM nAma putranuM nAma samarathajanaka.. kSema (3) lakSadvIpanA sAta dezamAM pAMcame deza. kSemadhUti mahAbhAratanA yuddhamAM pAMDavapakSane eka kSema (4) svAyaMbhU mavaMtaramAMnA dharma RSine rAjA | bhAra0 dro a0 25. titikSAnI kukhe thayele putra kSemadhUti (2) bhImasene mAre duryodhanapakSane eka kSema (5) bhAratanA yuddhamAM duryodhana pakSane eka rAjA | bhAra0 ka. 50 13. rAja. / bhAra A0 a0 67- A phodhavaza kSemamUrti dhRtarASTranA so putramAMne eka. ene nAmanA asuranA aMza vaDe ja hate. yuddhamAM bhImasene mAryo hato. kSema (6) somavaMzIya purakatpanna jarAsaMdha vaMzanA kSemavRddhi zAvarAjAne senApati (zAhava zabda zuci nAmanA rAjAne putra. ene putranuM nAma suvrata rAjA - kSemazarmA bhAratanA yuddhamAM duryodhanapakSane eka rAjA. kSemake bhAratanA yuddhamAM pAMDavapakSane rAjA. ene jemAM eka apsarA. saMbaMdhe vizeSa hakIkata maLatI nathI. kSetrya semavaMzIya nahuSakutpanna pururAjAnA vaMzanA kSemaka (2) somavaMzI purukuletpanna pAMDavavaMzIya hastI rAjAnA putra devamIDha athavA bimITanA nimi rAjAne putra. A pAMDavavaMzane chelle rAjA kuLamAM janmelA ugrAyudha rAjAno putra. ene suvIra hAI, enAthI e vaMza baMdha thayo. kAraNa enI nAme putra hatA. saMtatinuM nAma kyAMya paNa maLatuM nathI. kSaumi zyAmaparAzara kuLamAM thayelA eka RSi. kSemaMkara pazcima tigata dezane rAjA. (3 jayadratha zabda juo.) kSemadazI uttarakesala dezane rAja. enA amAtya 4 somaputra budha. A nAma kaI kaI graMthamAM bahu naThArA hatA. enAthI ene ghare trAsa thatA maLI Ave che. hato. kAlakakSIya nAmanA koI brAhmaNe yuktithI jJAti samavaMzanA anukalapanna eka rAjA, vaMzAbadhAne zAsana karI enuM rAja pAchuM meLavI vaLImAM AnuM nAma nathI. kSemadazIne sukhI karyo hato. videhavaMzI eka jJAna pAvana bhAratavaSIya tIrthavizeSa. A tIrthanA janaka rAjAnI kanyA AnI strI thatI hatI. | bhA20 sthaLa aMge koI nirNaya thaI zakato nathI, zAM a0 106. jJAnasaMya eka brahmarSi (2. kazyapa zabda juo.) Page #351 -------------------------------------------------------------------------- Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ beriMTa2 DAhyAbhAI derAsarI racaMta ja A ja paJ[0] thAkAMzA ApaNA amara paurANika pAtronI dvistRta kathAo sA~ta Azare 10,000 karatAM vadhu pAtro viSe Avazyaka paraiicayathI samRdhdha graMtha