________________
હિડિમ્બા
૩૩૬
હિમાલય તને બોલાવવા મોકલી છે. પણ તારું આવું બળવાન પુત્ર જન્મ્યો ત્યારે એને માથે વાળ નહેતા, સુંદર સ્વરૂપ જોઈને મારા મનમાં આવ્યું કે તેથી કમળપાલિકાએ કહ્યું કે, “આનું માથું બેડકું તમારા બધાનો વધ કરવો એ ઠીક નથી. મને છે.” આ ઉપરથી એ પુત્રનું નામ ધટેન્કચ (વાળ વાર થઈ છે માટે હિડિમ્બ અહીં આવશે અને વગરના માથાવાળે) એવું પડયું હતું / ભાર આ૦ તમને બધાને મારી નાખશે. માટે જા, તું મને ૬૩-૮૦; ૧૬૭–૨૭,
સ્વીકારે તો હું તમને બધાને કઈક બીજે સ્થળે હિમપ્રસ્થ કૌરવ-પાંડવોની યુદ્ધભૂમિ કુરુક્ષેત્રની દૂર લઈ જઉં. એની વાણી સાંભળીને ભીમસેને પાસેનું સ્થળવિશેષ. અરુણું અને સરસ્વતીને કહ્યું કે, “તારે અંગીકાર કરે એમ નથી. તું અહીંથી એઘવતી નામને પ્રવાહ ત્યાં આગળ વહે છે. / ભાર૦ સત્વરે ચાલો જા. અમારું રક્ષણ કરવાને અમે સમર્થ છીએ.'
હિમાવાન હિમાલય પર્વત. પિતાન્યા મેના એની - આ પ્રમાણે, હિડિમ્બા પિતાનો અંગીકાર કરવાને પત્ની થાય. મૈનાક પર્વત તે એને પુત્ર. અપણું, ભીમસેનને વીનવે અને ભીમસેન ના કહે, એમ એકપણું અને એકપાટલા એ ત્રણ એની પુત્રીઓ ચાલતું હતું એટલામાં તો હિડિબ રાક્ષસ પતે જ થાય. અપર્ણા મહાદેવની, એકપણું અસિત ઋષિની,
ત્યાં આવ્યો. એણે જ પોતાની બહેન ભીમસેનને અને એકપાટલા જેગીષવ્ય ઋષિની પત્ની થાય / વિનવતી હતી તે સાંભળ્યું અને તેને કહ્યું : “કેમરે, હરિવંશ ૧-૧૮; મત્સ્ય અ. સુ. તારે આને પતિ કરવો છે? મેં તને એને મારે હિમાલય અજનાભ અથવા ભરતવર્ષની ઉત્તરે અને ખાવા સારુ લેવા મોકલી તે, તું તે પતિ કરવા હૈમવત અથવા કિંગુરુષની દક્ષિણે એમ એ બે તૈયાર થઈ ગઈ! ઠીક, જોઉં છું તું એને શી રીતે દેશની વચ્ચે સામારૂપ આવેલો પર્વત. પરણે છે! હું હમણાં જ તારા દેખતાં એને મારીને હિમાલય (૨) યુધિષ્ઠિરના રાજસૂય યજ્ઞકાળે ભીમસેન પછી તને પણ પૂરી કરું છું.' આમ બેલીને તે પૂર્વ દિશા જીતવા ગયે હતા, તે ઈશાન દિશા તરફ ભીમસેનના ઉપર ધાયો. ભીમને અને એને જબરી વળ્યું તે વખતે હિમાલય પર્વત આવ્યો હતો. બથંબથા થઈ. એથી યુધિષ્ઠિરાદિ જાગી ઊઠયા. હાલ જેને હિમાલય કહીએ છીએ તે આ પર્વત હશે એટલામાં તે ભીમસેને હિડિમ્બને ઠાર માર્યો. | ભાર૦ એમ જણાય છે. ત્યાંથી પછી દક્ષિણ તરફ વળીને આ૦ અ. ૧૫ર–૧૫૪. પછી ભીમે હિડિમ્બાને ભીમસેન પૂર્વથી પુષ્કળ દૂર ગયા હતા. ભીમસેન મારવા લીધી, પણ એ કંતીને શરણે ગઈ અને શબ્દમાં જે દિગ્વિજયની હકીકત જોઈ, તે ઉપરથી પિતાની ભીમસેનને વરવાની ઈચ્છા વિદિત કરી. તે કાળે બંગાળાને ઉપસાગર મૂળે જ નહિ હોય કુંતી અને યુધિષ્ઠિરની આજ્ઞાથી ભીમસેને એને એમ લાગે છે. પૂર્વાપર સમુદ્રને લાગેલે ન હોવાથી
અંગીકાર કર્યો. | ભાર આ૦ અ૦ ૧૫૫. આ મુખ્ય હિમાલય નહિ હેય. આ પર્વતમાંથી હિડિમ્બા હિડિમ્બ રાક્ષસની બહેન. એ કુંતીને નીકળેલી નદીઓ આ પ્રમાણે છે: ભાગીરથી (ઉપર વિનંતિ કરીને ભીમસેનને પરણુ હતી. એની જ લખેલા પ્રથમ હિમાલય પરથી ભાગીરથી ગંગાને આજ્ઞા લઈને હિડિમ્બા ભીમસેનને ઘેર સંસાર માંડવા લાવતાં તે માર્ગમાં એના પિતાને ઉદ્ધાર કરીને કઈ સ્થળે ઘણુ કાળ સુધી લઈ ગઈ હતી. તે ગુપ્ત થઈ હશે અને આ હિમાલય પર પ્રકટ વેળા એને ભીમસેનથી ઘટોત્કચ નામે પુત્ર થયે થઈને પુનઃ વહેવા માંડી હશે), સિંધુ, સરસ્વતી હતા. એ પુત્ર પણ ભારતના યુદ્ધમાં પાંડવપક્ષે (ભેગાવતી), શતકુ, ચંદ્રભાગા, યમુના, સરયૂ, ઇરાવઢીને મરાયો હતો. હિડિમ્બાનું નામ કમળપાલિકા વતી (એરાવતી), વિતસ્તા, વિશાળા, દેવિકા, કુદૂ, હતું. કમળપાલિકા દિવ્યજ્ઞાનવાળી હતી. એને થયેલ ગમતી, ધૂત પાપા, બાહુદા, દશદ્વતી, તૃતીયા કૌશિકી,