________________
૨૨૧
શૂર
શૂર્પણખા સંજય, શ્યામક, કંક, શમક, વત્સક, 9 એમ શૂરસેના (૨) સોમવંશી પુરુના પુત્ર પ્રવીરની ભાર્યા. દશ પુત્ર અને પૃથા, શ્રીદેવા, શ્રુતકીર્તિ, શ્રુતશ્રવા એને પુત્ર તે મનસ્ય. અને રાજાધિદેવી એમ પાંચ કન્યા હતી. આમાંથી શૂપર્ણખા વિશ્રવા ઋષિને કેસીને પેટ થયેલી પૃથાને દૂતિભોજે દત્તક લીધી હતી અને પાંડ પુત્રી. દશગ્રીવ, કુંભકર્ણ અને વિભીષણ એ ત્રણેની રાજાને પરણાવી દીધી હતી. મૃતદેવાને કસૂષ દેશના બહેન. એ પરણવા જેવડી થઈ એટલે રાવણે એને હશર્માને, શ્રુતકીર્તિ કેય દેશના ધૃષ્ટકેતને, શ્રુતશ્રવાર કાલકેય અસુરોના અધિપતિ વિદ્યુજિજવને પરણાવી ચેદિદેશના દમષ રાજાને અને રાજાધિદેવી હતી, પરંતુ આ વિદ્યુજિજવ એક યુદ્ધ પ્રસંગે અવંતીના રાજા જયસેનને દીધી હતી. આ શુર રાવણને હાથે જ મરણ પામવાથી એને સંતોષવા રાજાના કુળમાં કૃષ્ણને લઈને યાદવો શૌરિ સંજ્ઞા રાવણે એને દંડકારણ્યનું રાજ આપ્યું હતું તેમ વડે પ્રસિદ્ધ થયા હતા. | ભાર૦ ૦ ૬૮-૧૨૯. જ ચૌદ હજાર રાક્ષસોની સેના સહિત ખર રાક્ષસને શૂર (૫) જયદ્રથને મિત્ર એક રાજા. (૩. જયદ્રથ એની સહાયતા સારુ આપ્યો હતો. વા. રા. શબ્દ જુઓ.)
સ૦–૨૩–૧૪. • વિશ્રવા ઋષિને ભરદ્વાજની કન્યા શુર (૬) વસુદેવને મદિરા નામની સ્ત્રીથી થયેલા દેવવર્ણની, કસી, પુષ્પટા, રાક અને બળાકા પુત્રોમાંને એક.
એમ પાંચ સ્ત્રીઓ હતી. દેવવર્ણિને પેટ વૈશ્રવણ; શુર (૭) કૃષ્ણને ભદ્રાને પેટ થયેલા પુત્રોમાં એક કૈકસીને પેટે રાવણ, કુંભકર્ણ, શૂર્પણખા અને શૂરતર એક રાજા. આ રાજ ઘરે બળવાન હાઈ વિભીષણ; રાકાને પેટે ખર અને બળાકાને પેટ એણે પટચર નામના રાક્ષસને માર્યો હતો. એ ત્રિશિરા, દૂષણ અને વિજિજછવ એ પ્રમાણે પિતાના રથને લીલા રંગના અશ્વો જોડાવ. સંતાન હતાં. (વિઝવા શબ્દ જુઓ.) ભારતના યુદ્ધમાં પાંડવ પક્ષે લડ્યા હતા. / ભાર - દંડકારણ્યનું રાજ્ય મળ્યા પછી શુર્પણખા ત્યાં કો અ૦ ૨૩.
રહેવા લાગી અને તેણે ઋષિઓને અનેક પ્રકારના શુરભિ ઉગ્રસેનની કન્યા. વસુદેવના ભાઈ શ્યામકની ઉપદ્રવ આરંભ્યા. કેટલીક વખત ઋષિઓને ખાઈ પત્ની શૂરભુનું નામાન્તર | ભાગ- ૮-૨૪–૨૫. પણ જતી. આ પ્રમાણે ઘણું કાળ પર્યત દુઃખ શૂરભૂ ઉગ્રસેન રાજાની દીકરીઓમાંની એક. એ ભોગવતા હતા તેવામાં સીતા અને લક્ષમણ સહિત વસુદેવના ભાઈ શ્યામકની સ્ત્રી હતી.
રામ ત્યાં આવ્યા. તેમણે ગોદાવરી ગંગાના ઉત્તર શૂરભૂમિ શરભૂનું બીજું નામ.
તીરે પંચવટીમાં નિવાસ કર્યો હતો. એક સમયે શરસેન દેશવિશેષ. દક્ષિણ અને પશ્ચિમ એ બે શૂર્પણખાએ રામને દીઠા. રામનું અપ્રતિમ સૌંદર્ય દિશાએ આવવાને સબબે એને બે ભાગ થાય છે. નિહાળીને એ રામ ઉપર મેહિત થઈ ગઈ. તેથી વધારે હકીકત સાર એ અક્ષરોના ક્રમમાં યોગ્ય પિતે સુંદર રૂપ ધારણ કરીને રામ સમીપ આવી સ્થળ જોવું.
અને રામને પૂછયું કે તું કોણ છે અને સ્ત્રી શૂરસેન (૨) કાર્તવીર્ય રાજાના પુત્ર શરનું સહવર્તમાન તાપસર્વેશ ધારણ કરીને અરણ્યમાં નામાન્તર.
કેમ રહે છે? રામે સંક્ષેપમાં ઉત્તર દઈને પૂછયું શુરસેન (૩) પાંડવ પક્ષને પાંચાલને ક્ષત્રિય- કે તું કેણ છે ? હું રાવણની બહેન છું વગેરે વિશેષ. ભારતના યુદ્ધમાં એને કણે માર્યો હતો. / કહીને એણે રામને પ્રાર્થના કરી કે મને માર્યા ભાર૦ કર્ણ૦ અ૦ ૪૩–૧૫.
તરીકે સ્વીકારો, કારણ કે તમારું સ્વરૂપ-સૌદર્ય શૂરસેના આ દેશની રાજધાની મથુરામાં હતી. | જોઈને હું ઘણુ મોહિત થઈ છું. | વા૦ ર૦ ભાર૦ ભી ૯-૩૯.
અરણ્ય સ૦ ૧૭,