Book Title: Dhyey Siddhi
Author(s): Gokulbhai C Shah
Publisher: Sahajatmaswarup Paramguru Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/023251/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyeya-siddhi * vIsa dohaNa zuM sAdhana bAkI rahayuM ? . 7 kSamApanA * cha padano patra durlabha evo manuSyadeha traNa maMtranI mALA pravacanakAra : bA. bra. zrI gokuLabhAI (hiMmatabhAI) sI. zAha Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cho covIsamA tIrthakara zrI mahAvIra svAmI bhagavAna Page #3 -------------------------------------------------------------------------- Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Kundkund Acharya WWW.AtmaDharma.com apramatta yogIzvara zrI kuMdakuMdAcAryadeva Page #5 -------------------------------------------------------------------------- Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parama pUjaya 108 zrI sunIlasAgarajI mahArAja Page #7 -------------------------------------------------------------------------- Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdrajI janma : kArtikI pUrNimA, vi. saM. - 1924 dehavilaya - caitra vada 5, vi. saM. - 1957 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyeya-siddhi -: pravacanakAra :bA.bra. zrI gokuLabhAI (hiMmatabhAI) sI. zAha amadAvAda -: prakAzaka : sahajatmasvarUpa paramagura TrasTa C/o. zrI narezabhAI sI. zAha (TrasTI), prakAzabhAI sI. zAha (TrasTI) 11, azvamegha sosAyaTI naM. 7, AsopAlava pArTI ploTa pAse, seTelAITa, amadAvAda - 380 015. phona : 079-267601718 mobAIlaH 0-98250 27072 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlya : AtmakalyANa AvRtti : prathama prata : 1500 prakAzana varSa : tA. 10-09-2018, bhAdaravA suda ekama, saM. 2074, mahAvIrajaMyati (paryuSaNa parva) prAptisthAna : (1) gokuLabhAI (hiMmatabhAI) sI. zAha, mo. 094275 08868 (2) narezabhAI sI. zAha, amadAvAda. mo. 98250 27072 dhAriNIbena, 982, Tolanagara nAkA, mahAvIra TAvaranI pAchaLa, pAlaDI, amadAvAda. mo. 094286 12205 zrImad rAjacaMdra jJAnamaMdira, sukhIpurA, pAlaDI, amadAvAda. phona : 079-26631396 helI zAha, amadAvAda. mo. 76229 40482 dIptibena, ghATakopara, muMbaI. phona : 022-25062071, 098218 30778 DaoN. mihirabhAI, ghATakopara, muMbaI. mo. 093240 37173 vijayabhAI, ghATakopara, muMbaI. mo. 098203 34245 hasamukhabhAI saMghavI, sAyana, muMbaI. mo. 093245 24082 jAgRtibena dIpakabhAI moTANI, pArlA, muMbaI. mo. 093200 67052 (11) amitabhAI, pArlA, muMbaI. mo. 098197 74772 (10) (12) zItalabena, kAMdIvalI, muMbaI. mo. 097570 36306 (13) henalabena, kAMdIvalI, muMbaI. mo. 98196 94126 (14) dhIrezabhAI dhuliyA, rAjakoTa. mo. 098795 87950 (15) hirenabhAI zAha, morabI. phona : 98245 15736 (16) - DaoN. maniSabhAI, jAmanagara. mo. 094262 24221 kriSnAbena, cennaI. mo. 098409 99033 (17) bha (4) & & & 66 @ @ 8 kampojhIMga enDa prinTIMga : dipakamala grAphiksa, amadAvAda. mo. 73836 92340 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaH siddhavya: dhdha-siddhi - sahaja avalokana A sagraMthamAM siddhaavasthA pragaTa karavAmAM kevA doSono nAza thaI ane kevA guNo pragaTavA joIe tenuM saMkSiptamAM paNa ati sacoTa varNana karavAmAM AvyuM che. AtmAmAM anaMtaguNo che ane te jyAM sudhI samyagadarzana thAya nahIM tyAM sudhI te guNothI viparIta evA doSo paNa ochA-vattA aMze thayA karavAnA. sauthI moTAmAM moTo doSa te mithyAtvanobhrAMtino-ajJAnano che. aDhAra pApasthAnakamAM moTAmAM moTuM pApa mithyAtvanuM che. saMkSepamAM, rAga-dveSa-mohabhAva e moTAmAM moTA doSo che ane samyagadarzana-samyakajJAna-samyaphacAritrA e moTAmAM moTA guNo che. jyAM sudhI kaSAyanI maMdatA, jJAnagarbhita vairAgya, tattvano sUkSma heya-oNya-upAdeyapUrvakano viveka, aMtarmukha upayoga dvArA, svasaMvedanatA dvArA, svasvarUpamAM abhedatA na thAya tyAM sudhI mokSamArganI paramArtha daSTipUrvakanI prApti thatI nathI ane ekeya doSano nAza thato nathI. A jIve anaMtakALamAM aneka vakhata mahAvrato pALyA, zAstrono abhyAsa karyo, tapazcaryAo karI, kaSAyonI maMdatA karI, du:khagarbhita vairAgya sevyo, dhyAna karyuM, haThasamAdhio karI, sudhArarasanA pAna karyA, sAcA deva-guru-zAsanI bAhya bhakti karI, paNa gurugama vagara ane sAcA svarUpanA lakSa vagara karelA hovAthI lakSa vagaranA bANanI jema vyartha gayA. AtmajJAnI nigraMtha gurunI AjJAnuM ArAdhana e siddhapada prAptino sarvazreSTha upAya che. nizcaya upAya svasvarUpamAM nirvikalpapaNe upayoganI sthiratA che. vyavahArase deva jina,nihacarse Apa; ehi bacanaseM samaja le, jinapravacanakI chApa. - zrImad rAjacaMdrajI have paramAtmA pAse kSamA mAMgIne potAnA doSonI bUlAta karavAnI che ke meM jinavacanono yathArtha marma samajIne lakSa karyo nathI. e yathArtha lakSa karAvanAra evA ratnatrayadhArI nigraMtha muninI AjJAno sarvaprakAre svIkAra karIne lakSa karyo nahIM. tattvono sAco heya-oNya-upAdeyapUrvaka viveka karyo nahIM. vItarAganA kahelA dayA-zAMti-kSamA, samyagadarzana-jJAna-cAritrane yathArtha zraddhA karIne oLakhyA nahIM. mithyAzraddhA-mithyAjJAna ane mithyAAcaraNa sevIne meM moTAmAM moTI bhUla karI enuM mULa kAraNa svacchaMdatA che. devamUDhatA, gurumUDhatA ane dharmamUDhatA tathA cha anAyatana - asadeva-asataguru ane asatadharma tathA temanA mAnanArAono saMga karyo, temanI prazaMsA karI, anumodanA karI, AgatA-svAgatA karI e samyakatvanA aticAronuM sevana karyuM. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have huM vItarAgI deva, vItarAgI guru ane vItarAgI dharmanuM sevana karI vItarAgabhAva pragaTa karuM e ja atyaMtara abhilASA che. jinavacananA eka akSaranI azraddhA na karuM. kema ke, te ja mithyAtvanuM mULa che. jina paramAtmAnA kahelA navatattvonI yathArtha zraddhA karuM ane huM mAtra AtmA ja chuM, anutpanna hovAne lIdhe zAzvata chuM. mATe koIpaNa prakArano zraddhAmAM, jJAnamAM ke AcaraNamAM bhaya na rAkhuM. ajJAnabhAvathI rAga-dveSa-mohamaya bhAvo dvArA huM baMdhanamAM AvIne anAdikALathI cAra gatimAM rakhaDyo chuM. have samyakajJAna pragaTa karIne huM sva-parano mAtra jJAtA-daSTA ja chuM - AvuM bhAna nitya rahe e pramANe prayatnazIla rahIza. vibhAvabhAvo mAtra Asava-baMdhanuM ja kAraNa che. svabhAvabhAva vagara koI paNa AtmAnuM kalyANa thaI na zake evI daTatA karIne, svabhAvanuM avalaMbana laIne upayoganI svarUpamAM sthiratA karuM e ja nizcayathI sAcI ane eka ja sAdhanA mokSanuM kAraNa che ane mokSamArga che. enA mATe vAraMvAra zvAsa-zvAse maMtrajApa dvArA huM paramaguru paramAtmA jevo ja sahajAnmasvarUpI AtmA chuM, soDahaM - je paramAtmA te ja huM, je huM te ja paramAtmA ema niHzaMkapaNe jANIne he sAdhakajano, savikalpatAne choDIne nirvikalpa thAo. aMtarmukhatA vagara nirvikalpatA nahIM AvI zake. zrImad rAjacaMdrajIe kahyuM che, he Aryajano ! aMtarmukha thaI, sthira thaI te AtmAmAM ja raho, to anaMta apAra AnaMda anubhavazo. eka hoya traNa kALamAM, paramArathano paMtha, prere te paramArthane, te vyavahAra samaMta. vAraMvAra savikalpa avasthAmAM huM AtmA ja chuM e prakAranI bhAvanA dvArA aMtarmukha banI nirvikalpa thavAno abhyAsa karavAno che. thAkI jaIzuM to kAma nahIM thaI zake. daTa zraddhAnuM baLa rAkhIne satya puruSArtha karavAthI kAryanI siddhi thaI zake. mATe vAraMvAra "AtamabhAvanA bhAvatAM jIva lahe kevaLajJAna re" e lakSa rahevo joIe. AtmabhAvanAnuM bhAvana e dharmadhyAna ane zukladhyAnano sAco puruSArtha che. paramAtmAno ane sadguruno yathArtha nirNaya karI vyavahArathI teo paramaguru ane nizcayathI mAro zuddha AtmA ja paramaguru che evI zraddhA karavI. svabhAvanA Azraye ja paramAtmapada prApta thaI zake. vyavahAra-nizcayano yathArtha nirNaya karI bhedamAMthI abhedatAne sAdhavI e ja daSTi kartavya che. bAkI badho cAre anuyogono vistAra che. je sAcuM samajyA te abheda daSTi dvArA svarUpamAM samAI gayA. sAcA mArga chIe ke nahIM enI khAtarI tyAre thaI zake ke paradravyo. ane parabhAvomAMthI ahaMpaNuM ane mamatvapaNAno tyAga thAya, paramAM ISTa-aniSTabuddhino Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAga thAya. kema ke, hakIkatamAM koI paradravya AtmAnuM ISTa ke aniSTa karI zake nahIM. koI eka dravya koI bIjA paradravyanuM kaMI karI zake nahIM. kema ke, dareka dravyanA svarUpakillA abheda che. koI dravyano bIjA koI dravyane sparza nathI ane ekabIjAno ekabIjAmAM. praveza nathI. mATe paramAM ISTa-aniSTanI mAnyatA chUTI jAya che. dareka dravyanuM bIjA dravyo sAthe dravya-kSetra-kALa ane bhAvathI judApaNuM hoIne koI para dvArA koI paranuM kartAbhoktApaNuM banI zake nahIM. mATe, e prakAranI mAnyatAno tyAga thavo joIe. sahajAnaMdajI varNIjIe kahyuM che, huM khudakA hI kartA bhoktA, parameM merA kucha kAma nahIM, parakA na praveza na kArya yahAM, meM sahajAnaMda svarUpI hUM. tIrthaMkara paramAtmAno bodha che ke "sarvasaMga mahAsavarUpa che." zrImad rAjacaMdrajIe kahyuM che, lokone yama aMtakALe duHkha lAge che, paNa amane to saMga mahAdu:khadAyaka lAge che. mATe prathama binajarUrI ane laukikatAyukta saMgane ghaTADavAno upayoganI jAgRtipUrvaka abhyAsa thaze to ja krame krame upayoganI asaMgatA sAdhI zakAze. A jIva jeTalA karmo bAMdhe che, pApo kare che te upayogane bahAra aneka vikalpomAM bhamAvavAthI bAMdhe che. satsaMga dvArA padArthanA nirNayane dRDha karo ane asaMgatAmAM rahIne kAryanI siddhi karo. upayoganI asaMgatA vagara sarva sAdhanA saMsAranA kAraNarUpa bane che. parathI khasa, svamAM vasa, ATaluM kara to basa. gokuLa huM paramAM nahIM, paramAM che nahIM huM, huM mAM huM ne dhyAvatAM, huM mAM huM maLI jAya. paramAM huM ne zodhatAM, paribhramaNa vadhI jAya, 'gokuLa' huM ne huM mAM dhyAvatAM, paribhramaNa TaLI jAya. OM zAMtiH zAMtiH zAMtiH AnaMda AnaMda AnaMda bA.bra. zrI gokuLabhAInA svarUpavaMdana Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa vimocanakartA parama pUjya 108 AcArya zrI sunIlasAgarajI mahArAjane tathA sarva mumukSuone sAdara samarpaNa. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pustaka vAMcatA pahelAM ATaluM avazya vAMco jJAna-vairAgya-bhakti-tyAga-paropakAra darekano jemanA jIvanamAM adbhuta samanvaya jovA maLe che evA bA.bra. pUjyazrI gokuLabhAInuM sAdhanAjIvana AtmakalyANa icchatA dareka sAdhaka mATe parama preraNArUpa che. teozrI eka nIDara ane niSNAMta vaktA che. temanuM cAritranuM baLa paNa ati sarAhanIya che. nizcaya ane vyavahAra, adhyAtma ane siddhAMta, paramakRpALudeva tathA AcAryazrI vidyAsAgarajInuM jabarajasta belensa e temanA svAdhyAyanI eka vizeSatA che. tattvanI ghaNI spaSTatA, nirbhayatA, cAritranI daDhatA, dehAdhyAsano ghaNo abhAva, sAcuM kSatriyapaNuM teozrInA jIvanamAM jovA maLe che. jema DaoNkTara sugara koTeDakaDavI davA Ape che, tema teozrI hAsyayukta nirdoSa AnaMdarUpI sugara koTezanamAM vairAgyarUpI kaDavI davA ApavAnA niSNAMta DaoNkTara che. vaLI, eTalA suMdara ghareluM dRSTAMta Ape che ke je te siddhAMta darekane phITa besI jAya. jema ke, ApaNe cAlatA hoIe ane Thesa vAgI, to paDatI vakhate evo prayatna karIe chIe ke jenAthI ochAmAM ochuM vAge; tevI ja rIte sAdhanAmAMthI pIchehaTha karAve evA amuka nimitto Ave to ochAmAM ochuM nuksAna thAya tenuM dhyAna rAkhavuM. A ane AvA aneka suMdara daSTAMto ApaNane A graMthamAM jovA maLaze. svarUpano je Azraya, ratnatrayanI abhedatA te ja sAdhanA, mAtra potAnI sAdhanA, bahAramAM kaMI paNa bane - badhuM paramAM che, koNa zuM kare che te na jovuM, jene je karavuM hoya te kare, sadguruno je svIkAra, kuguruno vinamratA sahita paNa makkamapaNe asvIkAra, caturtha-paMcama guNasthAnavartI jJAnI puruSano jema che tema svIkAra, paramakRpALudeva pratye atyaMta bhakti chatAM atizayoktithI dUra, vItarAgamArganI anAdi paripATI, A.zrI kuMdakuMdadeva tathA A.zrI vidyAsAgarajI vagere AcAryo pratye anahada premayukta bhaktibhAva vagere aneka muddA teozrInA A graMthamAM ApaNane jovA maLe che. A "dhyaya-siddhi' nAmano graMtha eDITIMga ane prUpha cekIMga daramyAna traNathI cAra vakhata vAMcavAno banyo che. je daramyAna satata meM temanI hAjarI anubhavI che. jenAthI mArA bhAvomAM atyaMta ullasita pariNati ane preraNA prApta thayA che. je koI sAdhaka-mumukSu-AtmArthI jIvone prekTIkalI sAdhanA karavI hoya ane A ja bhavamAM samyagadarzanarUpI dhyeya siddha karavA mATe khUba preraNAdAyaka che. vItarAga bhagavAna praNita mokSamArgane sAmAnya bhASAmAM utAravAnI temanI eka camatkRti che. vItarAgadarzana pratyenI temanI spaSTa samajaNa ane gajabanI AsthA vAMcanArane khyAla AvyA vagara nahIM rahe. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramakRpALudeva zrImad rAjacaMdrajIe zrI vacanAmRtajImAM Thera Thera vairAgya, upazama, cittasthiratA, satsaMga, bhakti, vItarAgatAnuM mAhAtma Ave tevA graMtho vAMcavAnI bhalAmaNa karI che. patrAMka - 382 mAM kahyuM che, je vaDe vairAgyanI vRddhi thAya te vAMcana vizeSa karIne rAkhavuM. jethI matamatAMtaranI vRddhi thAya tevuM vAMcana levuM nahIM." patrAMka - 381 mAM kahyuM che, "mAyA eTale jagata, lokanuM jemAM vadhAre varNana karyuM che evA pustako vAMcavA karatAM jemAM sapuruSanA caritro athavA vairAgyakathA vizeSa karIne rahI che, tevA pustakono bhAva rAkhajo." patrAMka - 375 mAM kahyuM che, "jinAgama che te upazamasvarUpa che." A upazamasvarUpa jinAgamamAM zuM kahyuM che? te patrAMka - 397 mAM bahu sarasa kahyuM che, "te puruSanA (jJAnIpuruSanA) guNagrAma karavA, te prasaMgamAM ujamALa thavuM ane tenI AjJAmAM saraLapariNAme parama upayogadaSTie vartavuM, e anaMtasaMsArane nAza karanAruM tIrthakara kahe che; ane te vAkya jinAgamane viSe che." A jinAgama kevI rIte vAMcavAM? keTalA premathI vAMcavAM? te patrAMka - 395 mAM kahyuM che, "te sapuruSa dvArA zravaNaprApta thayo che je dharma temAM sarva je bIjA padArtho pratye prema rahyo che tethI udAsIna thaI eka lakSapaNe, eka dhyAnapaNe, eka layapaNe, eka smaraNapaNe, eka zreNIpaNe, eka upayogapaNe, eka pariNAmapaNe sarva vRttimAM rahelo je kAmyaprema te maTADI, zratadharma karavAno upadeza karyo che." paramakRpALudeva tathA anya jJAnI bhagavaMtonA vacano jemAM garbhitapaNe AvI jAya che ane ThAMsI ThAMsIne jemAM gurugamabharI che evo A graMtha dareka jijJAsu jIvone vAMcavA-samajavA - abhyAsavA - nididhyAsavAnI vinaMtI. mArA sAdhanAjIvananA teozrI Adarza che. huM temanA pratye hRdayathI mAro ahobhAva vyakta karuM chuM. sapuruSa caraNaraja rInA zAha Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RNa svIkArI sarva prakAranA mumukSune upayogI A pustakane chapAvavAnI tamAma javAbadArI svIkArIne, sarvAga sahayoga tathA kiMmatI samaya phALavIne pustakane AMtara-bAhya sauMdarya ApavAmAM atyaMta mahattvanuM yogadAna ApanAra ku. rInAbena e. zAha tathA zrI mitezabhAI e. zAhanuM TrasTa khUba AtmIya bhAve traNa svIkAre che. pustakanuM ghaNI sUkSmatAthI prUpharIDiMga karIne pustakane suMdara AMtarika opa ApavA badala ku. rInAbena zAha tathA zrI mitezabhAI zAhano AbhAra vyakta karIe chIe. keseTanA AdhAre lakhANa lakhIne amUlya samaya phALavavA badala nIcenA mumukSu bahenono TrasTa hRdayapUrvaka AbhAra vyakta kare che - (1) zrI dhAriNIbena (amadAvAda), (2) zrI dIptibena (morabI), (3) zrI hemalabena (muMbaI), (4) DaoN. phAlganIbena (muMbaI), (5) zrI zItalabena (muMbaI), (6) zrI belAbena kApaDiyA (muMbaI), (7) zrI kuMtalabena (amadAvAda). pustakanA prakAzanamAM Arthika sahayoga ApanArA dAnavIra mahAnubhAvonA haNano ravIkAra karIe chIe. puraskanuM suMdara prinTIMga karI ApavA badala dipakamala grAphiksa, amadAvAdane sAbhAra dhanyavAda pAThavIe chIe. bhaviSyamAM paNa A ja rIte sahakAra Apazo tevI apekSA rAkhIe chIe. - nAma: zrI Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - sahajAtmasvarUpa TrasTa dvArA prakAzita thayela satuzAstro - (1) svarUpasaMbodhana (AcArya zrI akalaMkadeva) (2) darzanapAhuDa (AcArya zrI kuMdakuMdadeva) (3) maraNa mahotsava (zrI ratnakaraMDa zrAvakAcAranAM AdhAre) (4) dhyAnadIpikA (kezarasUrizvarajI ma.sA.) (5) sahajAnaMda DAyarI - 1956 (sahajAnaMda varNajI) sahajAnaMda DAyarI - 1957 (sahajAnaMda varNajI) (7) sahajAnaMda DAyarI - 1958 (sahajAnaMda varNAjI) (8) sahajAnaMda DAyarI - 1960 (sahajAnaMda varNajI) (9) jinAgamasAra (101 zAstronuM saMkalana) (10) apUrva avasaranI apUrva bhAvanA (zrImad rAjacaMdrajI) (11) dhyeya-siddhi (E) Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIcenA viSayonA svAdhyAyanI Audio tathA Video CD upalabdha che. (1) samAdhizataka (2) AnaMdaghana covIsI (3) ratnakadaMDa zrAvakAcAra (4) . samAdhibhakti (5) padmanaMdi paMcaviMzati (6) niyamasAra (0) (19) ATha dRSTinI sajjhAya (20) yogasAra (A. zrI yogIndvadeva) (21) tattvajJAnataraMgiNI (22) pAhuDa dohA (11) samayasAra (23) AtmAnuzAsana (12) yogasAra prAkRta (A. zrI amitagati) (24) mokSamArgaprakAzaka (13) AtmasiddhizAstra (14) apUrva avasara (15) samAdhimaraNa (16) samyagdarzana (17) zrImad rAjacaMdra vacanAmRta (18) dasalakSaNa dharma paramAtmaprakAza (8) kArtikeyAnuprekSA (9) aSTapAhuDa (10) paMcAstikAya noMdha H TrasTa dvArA prakAzita dareka satzAstro tathA svAdhyAyanI Audio tathA Video amArI vebasAITa para upalabdha che. Website : www.sanatanjaindharma.org Email : webmaster@sanatanjaindharma.org Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAMcakonI saraLatA mATe je mULa vacano samajAvavAmAM AvyA che, te Bold mAM che. je repharansa che te Italic mAM che. je repharansane paNa samajAvavAmAM AvyA che te Bold - Italic mAM che. je repharansa peregrAphanI aMda2 lIdhA che te avataraNacihnamAM che. punarAvartita thatAM mULa vacano paNa Bold mAM che. amuka pAribhASika zabdo - jema ke, upayoga eTale citta, para eTale anya ema samajavuM. jyAM 'paramakRpALudeva' lakhyuM hoya tyAM 'zrImad rAjacaMdrajI' samajavuM. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyeya siddhi anukramaNikA S krama viSaya 1. bhaktinA vIsa doharA gAthA - 1 gAthA - 2 gAthA - 3 gAthA - 4 gAthA - 5 20 ra gAthA - 6 36 gAthA - 7 40 47 gAthA - 8 gAthA - 9 gAthA - 10 53 61 gAthA - 11 67 gAthA - 12 gAthA - 13 gAthA - 14 gAthA - 15 gAthA - 16 gAthA - 17 5 gAthA - 18 104 gAthA - 19 111 gAthA - 20 120 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krama viSaya 2. zuM sAdhana bAkI rahyuM? (yamaniyama) gAthA - 1 1 24 ( 131 gAthA - 2 137 gAthA - 3 152 gAthA - 4 168 gAthA - 5 182 gAthA - 6 198 211 226 gAthA - 7 gAthA - 8 3. kSamApanA 4. cha padano patra 5. traNa maMtranI mALA 6. durlabha evo manuSyadeha 263 407 611 642 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sadaguru bhakti rahasya - vIsa doharA rALaja, bhAdaravA suda 8, 1947 he prabhu! he prabhu! zuM kahuM, dInAnAtha dayALa; huM to doSa anaMtanuM, bhAjana chuM karuNALa. 1 zuddha bhAva mujamAM nathI, nathI sarva tuja rUpa; nathI laghutA ke dInatA, zuM kahuM paramasvarUpa? 2 nathI AjJA gurudevanI, acaLa karI uramAMhI; Apa taNo vizvAsa daDha, ne paramAdara nAhIM. 3 joga nathI satsaMgano, nathI sasevA joga; kevaLa arpaNatA nathI, nathI Azraya anuyoga. 4 huM pAmara zuM karI zakuM?' evo nathI viveka; caraNa zaraNa dhIraja nathI, maraNa sudhInI cheka: 5 aciMtya tuja mAhAbhyano, nathI praphullita bhAva; aMza na eke snehano, na maLe parama prabhAva. 6 acaLarUpa Asakti nahi, nahIM virahano tApa; kathA alabha tuja premanI, nahi teno paritApa. 7 bhaktimArga praveza nahi, nahIM bhajana daDha bhAna; samaja nahIM nija dharmanI, nahi zubha deze sthAna. 8 kALadoSa kaLithI thayo, nahi maryAdA dharma toya nahIM vyAkuLatA, juo prabhu muja karma. 9 sevAne pratikULa che, te baMdhana nathI tyAga; deheMdriya mAne nahIM, kare bAhA para rAga. 10 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA tuja viyoga skurato nathI, vacananayanayama nahIM; nahi udAsa anabhaktathI, tema gRhAdika mAMhIM. 11 ahaMbhAvathI rahita nahi, svadharma saMcaya nAhIM, nathI nivRtti nirmaLapaNe, anya dharmanI kAMI. 12 ema anaMta prakArathI, sAdhana rahita huMya; nahIM eka saguNa paNa, mukha batAvuM zuMya? " kevaLa karuNAmUrti cho, dInabaMdhu dInAnAtha; pApI parama anAtha chuM, graho prabhujI hAtha. 14 anaMtakALathI AthaDyo, vinA bhAna bhagavAna; sevyA nahi guru saMtane, mUkyuM nahi abhimAna. 15 saMta caraNa Azraya vinA, sAdhana karyA aneka pAra na tethI pAmiyo, Ugyo na aMza viveka. 16 sahu sAdhana baMdhana thayAM, rahyo na koI upAya; satu sAdhana samajyo nahIM, tyAM baMdhana zuM jAya? 17 prabhuprabhu laya lAgI nahIM, paDyo na sadguru pAya; dIThA nahi nija doSa to, tarIe koNa upAya? 18 adhamAdhama adhiko patita, sakala jagatamAM huMya; e nizcaya AvyA vinA, sAdhana karaze zuMya? 19 paDI paDI tuja padapaMkaje, pharI pharI mAguM e ja; sadaguru saMta svarUpa tuja, e daDhatA karI de ja. 20 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA OM namaH sidhdhebhyaH zrI sadguru bhakti rahasya - vIsa doharA gAthA - 1 hai prabhu hai prabhu ! zuM kahuM, dInAnAtha dayALa; huM to doSa anaMtanuM, bhAjana chuM karuNALa. 3 bhakta bhagavAnane prArthanA kare che ke he prabhu ! Apane huM zuM vinaMtI karuM ? tame to dInanAtha cho, dayALu cho. huM to anAdi kALathI anaMta prakAranA doSonuM bhAjana chuM. mArAmAM anaMtA doSo rahyA che. to, he karuNALu prabhu ! mArA e doSono nAza thAya evI huM kharA he hRdayathI Apane prArthanA karuM chuM. kema ke, jyAM sudhI doSa hoya tyAM sudhI AtmAnuM kalyANa thaI zake nahIM. koI paNa jIvamAM je koI doSo hoya - krodha hoya, mAna hoya, mAyA hoya, lobha hoya, rAga hoya, dveSa hoya, moha hoya vagere anaMta doSo prabhunuM zaraNa levAthI, prabhuno Azraya karavAthI, prabhunI AjJA mAnavAthI vilaya thaI jAya che. dareka jIvane zAMti joIe che, AnaMda joIe che, paraMtu zAMti ane AnaMdanI prApti thatI nathI. kema ke, potAmAM rahelA jaM doSo che, e doSo teNe kADhyA nathI. doSo kADhyA vagara jIva game te prakAranI game teTalI sAdhanA kare paNa zAMti maLatI nathI. pagamAM vAgelo kAMTo jema khUMce tema jIvane doSa khUMcavA joIe. koI jANe ke na jANe athavA jIva pote paNa bhale jANe ke na jANe, mAne ke na mAne paNa jyAM sudhI potAmAM doSa che tyAM sudhI jIva potAnuM sAcuM kalyANa sAdhI zakato nathI. sauthI moTo doSa to e che ke jIva pote potAne bhUlI gayo che. paramakRpALudeve patrAMka - 108 mAM kahyuM che, tAre doSe tane baMdhana che, e saMtanI pahelI zikSA che. tAro doSa eTalo ja ke anyane potAnuM mAnavuM, pote potAne bhUlI javuM. jIve anya padArthone potAnA mAnyA che ane pote potAne zarIrarUpe mAnyo che, manuSyarUpe mAnyo che, amuka nAta ke jAtano mAnyo che - A moTo doSa che. AtmA sivAya anyamAM potApaNuM karavuM e anaMta kALanA paribhramaNanuM kAraNa che. paramakRpALudeve patrAMka - 200 mAM kahyuM che, jIva potAne bhUlI gayo che ane tethI satsukhano tene viyoga che. nijamAM nija buddhi karavAthI paribhramaNadazA TaLe che ane paramAM nijabuddhi karavAthI paribhramaNadazAnI vRddhi thAya che. nija ko nija, para ko 52 jAna, phira duHkha kA nahIM leza nidAna. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA anaMta doSamAMno mULa doSa to AtmAnI bhrAMti, mithyAtva, ajJAna te che. e doSa bhagavAnanI bhakti, sadgurunI AjJA mAnavAthI krame krame nAza pAme che. jIva ahaMkArane kAraNe prabhune mAnato nathI, prabhunI bhakti karato nathI, prabhune prArthanA karato nathI, namra banato nathI, vinayI banato nathI, AjJAMkita banato nathI; eTale tenA dareka doSo divase divase vadhatA jAya che. jene doSo khaTake che tenA doSo krame karIne aTake che. potAnA doSo kADhavA bhakta prabhune roja prArthanA kare che ke, he prabhu! he prabhu! zuM kahuM, dInAnAtha dayALa; huM to doSa anaMtanuM, bhAjana chuM karuNALa. anaMtanuM' zabdamAM be bhAva rahyA che. eka to anaMta kALathI huM doSita chuM. A jIve A bhavamAM ja doSa karyA che evuM nathI, anaMta kALathI doSa karato karato Avyo che. bIjuM AtmAmAM anaMta guNo che ane AtmAnA jeTalA guNo che, te guNothI viruddha eTalA ja doSo che. mATe AtmAmAM anaMta doSo rahyA che. jo AtmAmAM eka paNa guNa pragaTyo nathI to e guNothI viruddha badhAya doSo rahyA che. kSamA nathI to krodha che, saraLatA nathI to mAyA che, namratA nathI to mAna che ane saMtoSa nathI to lobha che. evI rIte anaMta guNanA virodhI anaMta doSo che. jIvane khyAla paNa nathI Avato ke mAsamAM keTalA doSa che. eTale ahIM anaMta zabda vAparyo che ke he prabhu! mArAmAM anaMta doSa che. prabhu pAse javAthI, khulAso karavAthI haLave haLave doSo nIkaLI jAya che. je doSane chupAve che tenA doSo vadhatA jAya che. je bhagavAnane arpaNa thaI jAya che, bhagavAnanI AjJAmAM rahe che. dararoja sAcA hRdayathI bhagavAnanI bhakti kare che tene kazuM mAMgavuM paDatuM nathI, mAgyA vagara ja badhuM maLI jAya che. paramAtmA ane AtmAnI ekatA thavI te parAbhakti che. gaMgAsatI jaNAve che, bhakti karavI hoya teNe rAMka thaIne rahevuM ne melavuM aMtara keruM mAna re; cittanI vRtti jenI sadAya nirmaLI, jene mahArAja thayA merabAna re. zIlavaMta sAdhune vAre vAre namIe, jenA badale nahIM vratamAna re. harine prApta karavA mATe bhakti e premadA che. A bhaktimArganA doharA che. temAM bhakti dvArA, prArthanA dvArA bhakta potAnA badhA doSonuM krame krame varNana kare che ane kahe che ke he Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA 5 prabhu ! huM to anaMta doSanuM bhAjana eTale pAtra chuM ane tamArI karuNAne pAtra chuM. mArA upara karuNA karo. mATe jenA upara gurunI, bhagavAnanI sAcI karuNA thAya che e jIvanA doSo vahelA ke moDA nAbUda thayA vagara rahetA nathI. dareke aMtarasaMzodhana karIne niraMtara potAnA doSone tapAsavA. teTalA pakaDAya eTalA pakaDavA ane kADhavA. zarUAtamAM thoDA nIkaLe to bAkInA paNa dhIme dhIme nIkaLI jaze. Aja dina sudhI jIve potAnA doSone chAvaryA che, poSyA che, saMtADyA che; eTale enuM patana thayuM che. ApaNuM patana bIjA koI dvArA thayuM nathI, ApaNuM patana ApaNA doSo dvArA ja thayuM che. dIThA nahi nija doSa to, tarIe koNa upAya ? jo pote potAnA doSa jue nahIM ane tene kADhavAno puruSArtha kare nahIM to e doSa kevI rIte jAya ? kevI rIte jIva bhavasAgarathI tarI zake ? mATe, bhagavAnane roja niSkAma bhAvathI, sAcA hRdayathI prArthanA karo. sAcA hRdayanI prArthanAne aMdarano bhagavAna jarUra sAMbhaLe che. joke, bahAranA bhagavAna to pUrNa vItarAga che, paNa temane jovAthI tArA aMdaramAM vItarAgatAnI vRddhi thaze, krame krame badhA doSa sahajapaNe nAbUda thaze. bhagavAnane koI doSa kADhavAnI jarUra ja paDatI nathI kAraNa ke bhagavAna saMpUrNapaNe doSothI rahita che. evA bhagavAnane bhAvapUrvaka prArthanA karavAthI doSo nAbUda thaI jAya che. da22oja bhagavAnanA darzana karavA ApaNe zA mATe jaIe chIe? kAraNa ke bhagavAnanI nirdoSatA ApaNA dhyAnamAM Ave. bhagavAnamAM koI ja doSa nathI ane ApaNAmAM keTalA doSa che ! te bhagavAnanI sAthe sarakhAmaNI karavAthI khyAla AvI jAya che. bhagavAna padmAsana, khaDgAsana ke ardha padmAsanamAM nAsAgra dRSTi rAkhI, sthirapaNe, vItarAgapaNe, svarUpasthapaNe beThA che. maunapaNAmAM paNa bhagavAnano ghaNo bodha bhaktane maLI jAya che. dRSTivALo bhakta hoya to te bhagavAnane joIne mauna thaI jAya che, zAMta thaI jAya che, aMtarmukha thaI jAya che ane svarUpamAM ekAgra thaI jAya che. svarUpamAM ekAgra thatA sarvaprakAranA doSo krame krame nAbUda thaI jAya che. paramakRpALudeve kahyuM che, zubha zItalatAmaya chAMya rahI, manavAMchita jyAM phaLapaMkti kahI; jinabhakti graho, taru kalpa aho, bhajIne bhagavaMta bhavaMta laho. nija AtmasvarUpa mudA pragaTe, manatApa utApa tamAma maTe; ati nirjaratA vaNadAma graho, bhajIne bhagavaMta bhavaMta laho. zrI mokSamALA - zikSApATha - 15 - - Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA eka paNa paiso kharcavo paDato nathI, bahAramAM koIpaNa doDadhAma karavI paDatI nathI. koInI pAse karagaravuM paDatuM nathI ke bIjA koI moTA tapa karavA paDatA nathI. basa, eka bhagavAnanI niSkAma bhakti karo. kaMI mAMgavAnI jarUra nathI. sakAma bhaktimAM mAMgaNI hoya che, niSkAma bhaktimAM kaMI mAMgaNI hotI nathI. narasiMha mahetAnI, gopIonI bhagavAna pratye niSkAma bhakti hatI. pUrve ghaNA bhakto thaI gayA te badhA sAcA bhakto hatA, bhagavAna pAse temaNe kaMI mAMgaNI karI nathI, chatAM bhagavAne emane vagara mAMgye ghaNuM ApI dIdhuM che. niSkAma bhaktinuM phaLa emane maLI gayuM che. jyAre ApaNe maMdiramAM jaIe to kaMI mAMgaNI laIne jaIe chIe. bhagavAnane prArthanA karIe to bhautika sukha ke bhautika padArtha mAMgIe chIe. to e bhagavAnanI sAcI bhakti kahevAtI nathI, e badhI sakAma bhakti che. sakAma bhaktinuM phaLa saMsAra che, niSkAma bhaktinuM phaLa paraMparAe mokSa che. bhagavAnanI bhakti kare to zuM thAya? paramakRpALudeva kahe che, samabhAvI sadA pariNAma thaze, jaDa maMda adhogati janma jaze; zubha maMgaLa A paripUrNa caho, bhajIne bhagavaMta bhavaMta lo. - zrI mokSamALA - zikSApATha - 15 bhagavAnano bhakta sadA mATe samabhAvI hoya, samatAvAna hoya, kSamAvAna hoya. jeNe jiMdagImAM samatAbhAva rAkhyo che, bIjAnI bhUlone mApha karI che, koInA pratye aMdaramAM kiMcita mAtra paNa zalya rAkhyuM nathI evA jIvanI jaDa gati eTale ekendriya gati ane maMdagati eTale beIndriya, teIndriya, caurIndriya, paMcendriya, saMjJI, asaMjJI badhI gati TaLIne, manuSyabhavamAM sAcA deva - guru - dharmanA yogamAM teno janma thAya che. evuM mahAna puNya te bhaktivALo jIva bAMdhe che. A kALamAM bhakti te sarvotkRSTa mArga che. paramakRpALudeve kahyuM che, bhaktithI ahaMkAra maTe, svaccheda TaLe ane saheje sIdhA mokSamArge cAlyA javAya evo bhaktimArga sarvotkRSTa che ane te jo sadgurunA caraNa-kamaLamAM rahIne thAya to kSaNavAramAM mokSa pamADI de evo padArtha che. jevI bhakti narasiMha mahetA, mIrAMbAInI zrIkRSNa pratye, gautamasvAmInI mahAvIra bhagavAna pratye, hanumAnanI zrIrAma pratye, laghurAjasvAmInI paramakRpALudeva pratye hatI, tevI niSkAma bhakti A kALamAM ochI jovA maLe che. A kALamAMya bhakti thAya che, nathI thatI ema nathI, paNa bahu alpa jIvone. aMdaramAM jyAM svArthavRtti chUTI jAya che ane mAtra guNagrAhI dRSTithI, svarUpa dRSTithI sarunI temaja bhagavAnanI oLakhANa thAya che tathA temanI bhakti kare che, te bhakti jIvane sarva prakAranI mokSayukta sAmagrI prApta karAve che. e jIva alpa samayamAM potAnuM kArya pUrNa karI le che. paramakRpALudeva kahe che, Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA karazo kSaya kevaLa rAga kathA, dharazo zubha tattvasvarUpa yathA; nRpacaMdra prapaMca anaMta daho, bhajIne bhagavaMta bhavaMta lo. - zrI mokSamALA - zikSApATha - 15 basa, A jagatanA padArtho pratyeno je rAga che e badhoya rAga paramAtmAmAM TrAnsaphara karo. jevo deha, strI, putromAM, jagatanA padArthomAM rAga che evo prema bhagavAnamAM karo, to tamAro saMpUrNa rAga nAza thaI tame vItarAga banazo. vItarAgI thavA bhagavAnamAM rAga karo. e bhagavAnamAM karelo rAga vItarAgatAmAM TrAnsaphara thaI jAya che ane saMsArI padArthamAM karelo rAga e ArtadhyAna, raudradhyAnamAM TrAnsaphara thAya che. paramakRpALudeve kahyuM che ke rAga karavo nahIM ane karavo to puruSamAM karavo. Ama to kyAMya karavA jevo nathI, paNa evI dazA saMsArI jIvonI nathI hotI ke rAga karyA vagara rahI zake. mATe emaNe batAvyuM ke pahelAM tame sagurumAM rAga karo, pachI e rAga vItarAgatAmAM TrAnsaphara thaI jaze. jUThAbhAIe paramakRpALudevane lakhyuM hatuM ke mane tamAruM eka kSaNa vismaraNa thatuM nathI. tamArA pratye bahu rAga rahe che. tame bahu sAMbharI Avo cho. have huM tamArAthI eka miniTa paNa aLago rahI zakuM ema nathI. tyAre paramakRpALudeve kahyuM hatuM ke tame mArA pratye rAga karo ke na karo e tamAre jovAnuM che, paNa mane tamArA pratye jarIye rAga nathI. mane koInA paNa pratye rAga karavAnI koI bhAvanA thatI nathI. have AvuM hoya? bhakta bhagavAnamAM rAga kare ane bhagavAna bhaktane kahe ke mane tamArAmAM jarAya rAga nathI. juo ! e vItarAga che ane vItarAga rahe to ja bhaktanuM kalyANa che. bhakta bhagavAnamAM rAga kare emAM tenuM kalyANa che, paNa bhagavAna vItarAga rahe emAM bhagavAnanuM to kalyANa thaI gayuM che, paNa emAM bhaktanuM paNa kalyANa samAyeluM che. to, A pramANe bhakta bhagavAnane prArthanA kare che ke he bhagavAna! huM anAdikALathI aneka prakAranA doSo karato karato A manuSyabhavamAM Avyo chuM, have mArA upara tame karuNA karo, huM karuNAnuM pAtra chuM. kema ke, huM tamArA zaraNe Avyo chuM. pAtra jIva ja zaraNe jAya che. ahaMkArI jIva bhagavAnanA zaraNe jato nathI. to A doharAmAM potAmAM doSo hovAnI vAta kahI che. have, dhIme dhIme potAnA doSonuM varNana karaze. AgaLa bIjA doharAmAM anya doSo batAve che. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 2 zuddha bhAva mujamAM nathI, nathI sarva tujarUpa; nathI laghutA ke dInatA, zuM kahuM paramasvarUpa ? bhaktinA vIsa doharA zuddha bhAva mujamAM nathI e pahelo doSa che. ajJAnI jIvonA bhAva azuddha che. azuddha bhAva eTale zubhAzubha bhAva. zuddha bhAva eTale samyak jJAna-darzana-cAritramaya zuddhopayoga. azubha upayogamAM pApamaya pariNAma hoya che, mATe pApa baMdhAya che. zubha upayogamAM puNyamaya pariNAma hoya che mATe puNya baMdhAya che. A banne upayoga parano Azraya karavAthI thAya che ane zuddha upayoga potAnA svarUpano Azraya karavAthI thAya che. bhagavAnanI, gurunI AjJA mAnI je sarva prakAranA 52dravyano Azraya choDIne mAtra potAnA svadravyano, svarUpano Azraya kare che teno upayoga zuddha thAya che. evo zudgha upayoga mArAmAM nathI ema bhakta prabhu pAse prArthanA kare che. doSa kADhavA ane teno pratipakSI guNa pragaTa karavA bhakta bhagavAnane prArthanA karIne pokAra kare che ke he bhagavAna ! mArAmAM zuddha bhAva nathI. sAdhaka jIvo covIsa kalAka aneka prakAranI sAdhanA kare che. svAdhyAya kare che, tapa kare che, bhakti kare che, tyAga kare che, jApa kare che, sAmAyika kare che, pratikramaNa kare che, dharmanI aneka kriyA kare che; paraMtu upayogane bahirmukha rAkhIne kare che. aMtarmukha upayogathI e kriyAo thatI nathI. eTale e badhAya bhAvo, sAdhano baMdhanA kAraNa thAya che, muktinA kAraNa thatA nathI. kAraNa ke, zuddhabhAva vagara mukti nathI. anAdi kALathI anaMta vAra ApaNe zubhAzubha bhAva karyA chatAM paribhramaNano aMta Avyo nahIM. paramakRpALudeve kahyuM che, vItyo kALa anaMta te, karma zubhAzubha bhAva; teha zubhAzubha chedatAM, Upaje mokSa svabhAva. * zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 90 -- zubha ane azubha banne bhAva chedavAnA che, paNa pahelAM ApaNe azubha bhAvane kADhIne zubha bhAva lAvavAno che. bhakti, satsaMga, paramAtmAnI prArthanA, svAdhyAya, tyAga, tapa, japa vagere koI paNa prakA2nI dharmanI kriyA dvArA ApaNe pahelAM azubha bhAvane kADhavAnA che. koIne paNa azubha bhAvamAMthI sIdhesIdho zuddha bhAva thato nathI. to pahelAM azubhane kADhI zubhabhAvamAM AvavuM ane aMdaramAM samajavuM ke A paNa mAro svabhAva-bhAva nathI, A paNa Asava-baMdhanuM Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA kAraNa che. bhale puNyano baMdha thAya che, tenAthI gati sArI maLe che, badhI anukULatA maLe che ane deva-guru-dharmano yoga paNa enAthI prApta thAya che. e jarUrI che, paNa mokSanuM kAraNa nathI. mokSanuM kAraNa to eka mAtra zuddha bhAva, zuddhopayoga ja che. to bhakta bhagavAnane prArthanA kare che ke he bhagavAna! mArAmAM zuddha bhAva nathI. bhakta potAnA doSonI noMdha kare che, bhagavAna pAse te pragaTa karI pote aMdaramAM jAgRta thAya che ke mArAmAM je zuddha bhAva nathI te zuddha bhAva pragaTa thayA vagara mArA AtmAnuM sAcuM kalyANa nathI. bhagavAne jevo zuddha upayoga pragaTa karIne mokSanI prApti karI evo zuddha upayoga huM pragaTa karIza tyAre ja mane mokSanI prApti thaze. bhagavAne dhyAnamAM potAnA svarUpano Azraya karIne zuddha upayoga pragaTa karyo che ane vartamAnamAM paNa akhaMDapaNe pote potAnA svarUpamAM lIna che. svarUpanA AzrayamAM ja emano upayoga akhaMDapaNe lIna rahyo che. eka samaya paNa upayoga emano bahirmukha thato nathI. paramakRpALudeve kahyuM che, kevaLa nijasvabhAvanuM, akhaMDa varte jJAna; kahIe kevaLajJAna te, deha chatAM nivaNa. -zrI AtmasiddhizAstra -gAthA - 113 deha chatAM jenI dazA, varte dehAtIta; te jJAnInA caraNamAM, ho vaMdana agaNita. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 142 AvI dehAtIta dazA eTale ja zuddhopayoga. bhaktanuM evuM lakSa hoya che ke mAre zuddha bhAva pragaTa karavo che. bhale atyAre eka aMza paNa pragaTa thayo nathI paNa mAre saMpUrNa zuddhopayoga pragaTa karavo che. A prakAranI bhAvanAthI te bhakti kare che. eTale pahelA ja doSamAM kahe che ke zuddha bhAva mujamAM nathI. eTale ke samyaka darzana-jJAna-cAritramaya bhAva mArAmAM nathI ane e bhAva vagara mokSa thato nathI. zrI umAsvAmI AcAryae kahyuM che, . samyagdarzanajJAnacAritrANimokSamArgaH / - zrI tattvArthasUtra - a.- 1 - sUtra - 1 samyagadarzana eTale AtmAnI anubhavAtmaka zraddhA, samyaphajJAna eTale AtmAnuM jJAna ane samyaphacAritra eTale AtmasvarUpamAM ramaNatA. A traNanI ekatAne zuddhopayoga kahevAya che. paramakRpALudeve kahyuM che, Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 bhaktinA vIsa doharA te traNe abheda pariNAmathI re, jayAre varte te AtmArUpa, mULa. teha mAraga jinano pAmiyo re, kivA pAmyo te nijasvarUpa. mULa. 9 - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 715 - "mULamArga rahasya zenI vAta cAle che? zuddha bhAva mujamAM nathI. bhakta bhagavAnane prArthanA, vinaMtI kare che ane potAnuM baLa vadhAravA potAne kahe che, "he jIva! have tuM zuddha upayoga pragaTa karavAno lakSa rAkhIne sAdhanA kara. A ja sAdhanA sAcI che. anAdi kALamAM anaMta vAra badhuM karyuM, paNa A zuddhopayoga pragaTa thAya tevI sAdhanA teM karI nathI. paramakRpALudeve kahyuM che, vaha sAdhana bAra anaMta kiyo, tadapi kachu hAtha haju na paryo. aba kayauna bicArata che mana meM, kachu aura rahA una sAdhana seM? bina saddaguru koya na bheda lahe, mukha Agala hai, kaha bAta kahe? - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 265 - zuM sAdhana bAkI rahyuM?" zuddha bhAva mujamAM nathI' evI koI divasa prArthanA karI che? bIjI badhIya vAto karI paNa AvI prArthanA kyAreya karI? juo, prArthanAnI paddhati paNa paramakRpALudeve ApaNane zikhavADI ke bhagavAnane AvI prArthanA karo. bhagavAna pAse jAya tyAre jIva ghaNI mAMgaNI kare che, paNa A prakAranA bhAva karavA e bahu uttama vastu che. kema ke, niSkAma bhakti che. eka bhikhArI hato. te maMdiranI bahAra pAtharaNuM pAtharIne bese ane bhIkha mAMge. je koI Ave tene potAnI pAse rahelA vADakAmAM kaMI nAMkhavAnuM kahe. te samaye eka zeTha nIkaLyA. temane kahe ke zeThajI AmAM kaMIka nAkho ne. tyAre zeThe kahyuM ke tuM roja mAMga mAMga kare che ! dararoja tane huM zuM ApuM? tAre koI bIjo dhaMdho nathI? roja beTho beTho mAMge che! tyAre bhikhArIe kahyuM ke "sAheba! tame aMdara mAMgo cho ne huM bahAra mAMguM chuM, tame moTI mAMgaNI karo cho ne huM nAnI mAMgaNI karuM chuM, tame karoDo mAMgo cho ne huM rUpiyA mAMgu chuM, ApaNe baMne bhikhArI ja chIe! eka ja kuLanA chIe !" bhIkha mAMgavAnI nathI, paNa niSkAma bhAvathI 'bhAva vyakta karavAnA che. he bhagavAna! tame mArAmAM zuddha bhAva pragaTa karI do evuM nathI kahevAnuM, paNa bhagavAnane kahevAnuM che ke A bhAva mArAmAM nathI. basa e lakSamAM rAkhIne A bhAva vadhe evI aMtaraMga sAdhanA karavAnI che. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA. nathI sarva tuja rUpa. he bhagavAna! jevuM tAruM svarUpa che evuM prANI mAtranuM svarUpa che e dRSTi hajI mArAmAM AvI nathI. to evI dRSTi lAvavAnI che. paramakRpALudeve kahyuM che, re ! Atma tAro ! Atma tAro ! zIdhra ene oLakho, sarvAtmamAM samadaSTi gho A vacanane hRdaye lakho. - zrI mokSamALA - zikSApATha - 67 sarva AtmAmAM samadaSTi hovI te sAcA bhaktanI nizAnI che. prANImAtramAM bhagavAnanA darzana karavA. sarva jIva che siddha sama. badhAya AtmA siddha bhagavAna jevA che. bhale temane e dazA pragaTa nathI thaI, paNa zaktimAM siddhapaNuM paDyuM che. divAsaLInA gaMdhakamAM agni paDyo che, bhale pragaTyo nathI, paNa che ja. ema darekamAM siddha thavAnI zakti to paDelI ja che. jo e zakti nA hoya to koI siddha thaI ja na zake. basa e zaktine vyakta karavAnI che. mATe darekamAM bhagavAnanA darzana karo. eka bhakta hato. te jaMgalamAM jato hato. tene bhUkha lAgI. eTale te jamavA beTho. tenI gharavALIe roTalo, ghInI eka DabbI ane thoDo goLa Apyo hato. jyAM teNe e roTalAmAM ghI lagADavAnI zarUAta karI tyAM ja eka kUtaro AvIne te roTalo kheMcI gayo. tyAre bhakta bolyA ke UbhA raho viThobA, UbhA raho viThobA, A koro roTalo tamane nahIM bhAve, tamane upara ghI lagADI dauM. juo! temaNe kUtarAmAM bhagavAna bhALyA. e zakti apekSAe bhagavAna che, bhale zarIra kUtarAnuM che. e to teNe evA karma bAMdhyA hatA tethI e gati maLI, paNa aMdara rahelo AtmA kaMI kUtaro thoDo che? AtmA to bhagavAna che. to, nathI sarva tuja rUpa. hajI mArAmAM evI dRSTi AvI nathI ke badhAyanI aMdaramAM tuM rahelo che te joI zakuM. jyAre badhAyamAM bhagavAna bhALazo tyAre koI pratye tamane rAga-dveSa nahIM thAya. zrI yogIndudeva AcAryae kahyuM che, koNa konI maitrI kare, konI sAthe kleza; jyAM dekhuM tyAM sarva jIva, zuddha buddha jJAneza. - zrI yogasAra huM konI joDe mitratA karuM ane konI joDe dveSa rAkhuM? jayAM dekhuM tyAM badhA jIvo zuddha, buddha, jJAna svarUpI AtmA che. eka samAna AtmA che. koInA udaya nA juo, koInI dazA nA juo, badhAya eka samAna bhagavAna jevA AtmA che. AvI vizALa dRSTithI jagatanA Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA jIvone jozo to ApaNI aMdaramAM sAco samatAbhAva Avaze. badhA jIvo pratye niSkAma prema Avaze, parama samatA Avaze ane tyAre sAcI zAMtinI prApti thaze. prayoga karo, mAtra sAMbhaLavAnuM nathI. AjathI huM koI jIvane koI paNa prakAre dubhAvIza nahIM, bhale e mane duzmana mAnato hoya, to paNa huM ene duzmana nahIM, AtmA mAnuM chuM. koI jIva anukULa varte, pratikULa varte, game tevuM vartana kare, paNa huM tene AtmA tarIke joIza. bhale e kasAI hoya paNa te AtmA to che. bhale te vartamAnamAM mahA doSa karI rahyo che, paNa che to AtmA. tenAmAM paNa mokSaprAptinI yogyatA to che. ema koI jIva game te prakAre doSI hoya to doSa nathI jovAnA. anAdikALathI doSa joIne, rAgadveSa karIne paribhramaNa to ghaNA karyA. kayA bhavamAM ApaNe rAgadveSa nathI karyA ? badhA bhavamAM karyA che, paNa A bhavamAM nahIM, koI pUche ke, 'paNa sAheba ! A mAruM lohI pI gayo che.' to jJAnI kahe che, 'bhale e lohI pI gayo hoya, tuM ene prema Apa. jagatanA dareka jIvone premathI jItI zakAya che, baLathI nahIM. baLathI jItavA jazo to nuksAna thaze. mATe darekane AtmA tarIke juo.' koI tamArA karmano udaya haze ane tame tene AdhIna thaIne vartazo to tamAruM bagaDaze. paNa tamAruM bIjA koI bagADI zake evuM vastunuM svarUpa ja nathI. koI tamane nuksAna karatuM nathI, e phakta nimitta thAya che. tamArA karmano udaya hoya tyAre koI jIva nimitta thAya eTaluM ja. have tame nimittane baTakA bharazo to kAma nahIM thAya. jema TapAlI roja tamane TapAla ApavA Avato hoya to e koIka divasa lAkha rUpiyAno DrAphTa lAve, to tamane AnaMda thAya ane kaho ke le bhAI ! A 51 rUpiyA bakSisa, paNa bIjA divase kuTuMbanuM koI gujarI gayuM teno melo laIne Avyo to tame tene kaho ke he bhAI ! tuM AvA samAcAra laIne kyAM Avyo ? to e kaheze ke tame lakhanArane kaho ! huM to posTamena chuM, mAre to mAtra DilIvarI karavAnI che. e pramANe jyAre karmonI DilIvarI thAya che tyAre e jIvo emAM nimitta bane che. tyAre ApaNe zuM enA upara gusso karavAno ? rAga dveSa karavAnA ? 12 nathI sarva tuja rUpa. dareka jIvamAM pa2mAtma tattva ekasarakhuM raheluM che. koI nAnuM paNa nathI ane koI moTuM paNa nathI. Ama, AtmadRSTithI AkhuM jagata juo. guru ApaNane A jJAnacakSu Ape che. carmacakSu upara A jJAnacakSu ApIne guru kahe che ke have tame jagatane juo. to badhA AtmA tamane tamArA jevA ja dekhAze. he bhagavAna ! mArAmAM A dRSTino vikAsa thayo nathI ke huM badhAmAM AtmadRSTi karI zakuM! Ama, potAnA doSone kADhavA mATe potAnA doSonuM varNana kare che. ApaNe paccIsa paccIsa Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 bhaktinA vIsa doharA. varSathI 20 doharA bolIe, paNa AmAMno eke doSa kADhIe nahIM ane uparathI A 36 doSamAM bIjA pa doSa umerIe to A doharA bolavAno artha zo? A bhaktino artha zuM rahyo ? e rUDhi pramANe bhakti karI gayo, ke meM nityakramanI AjJA lIdhI che eTalA mATe mAre A AjJAbhaktino krama karavAno che. paNa zenA mATe A krama karavo che? basa bolI javuM eTale bolI javuM! cha padano patra bolI gayA, Atmasiddhi bolI gayA, apUrva avasara bolI gayA, paNa zenA mATe bolavAnuM che? enuM prayojana zuM che? emAM pAramArthika hetu zuM che? dareka sAdhanA pAchaLano pAramArthika hetu ApaNe cUkI jaIe to e badhI sAdhanA rUDhigata banI jAya che. nathI laghutA ke dInatA. laghutA eTale namratA ane dInatA eTale vinayapaNuM. he prabhu! hajI huM akkaDa ane abhimAnI chuM. mArAmAM namratAno hajI sAco aMza pragaTa thayo nathI. jyAM jauM tyAM huM kAMIka chuM, I am something, ema jIva batAve che, e laghutA nathI. mATe laghu bano. giranAranI parikramAmAM ekajhINA bAvAnI maDhI che. tyAM ghora jaMgalamAM e maDhI Avela che. huM be - traNa vakhata e parikramAmAM jaI Avyo chuM ane tyAM giranAramAM pahelA huM ghaNo rahelo chuM. tyAM traNa cAra bApu hatA. e badhA calama pItA. meM eka bApune pUchayuM ke A jagyAnuM nAma jhINA bAvAnI maDhI kema paDyuM? enuM nAma jhINo hatuM ke zuM ? emaNe mane pUchyuM ke sAheba! tamane khabara nathI?' meM kIdhuM ke "nA, eTale to pUchuM chuM. eTale emaNe kahyuM ke eka vakhata be mahAtmAo vacce vivAda thayo hato. temAM eka kahe ke huM laghu chuM, bIjA kahe ke huM laghu chuM. eka mahAtmAe bIjA mahAtmAne kahyuM ke tuM keTalo laghu che te mane batAva. to e mahAtmAe kahyuM ke A calamamAM bahAra moTo bhAga hoya che temAMthI ghusIne calamanI pAchaLa rahela nAnA kANAMmAMthI huM nIkaLI zakuM eTalo laghu huM chuM. calamamAMthI nIkaLI zake tevI yogazakti temaNe pragaTa karI hatI. to bIjA mahAtmA kahe ke huM eTalo lauM chuM ke tamane dekhAIza ja nahIM. ema kahIne beThA beThA ja adRzya thaI gayA. eTale A baMne mahAtmAnA jhINApaNAnA kAraNe A maDhInuM nAma jhINA bAvAnI maDhI paDyuM che. laghutA e bhaktino eka prakAra che. bhakta haMmezAM laghu banI jAya che. navadhA bhaktimAM eka laghutA bhakti che. zravaNa, kIrtana, ciMtavana, vaMdana, sevana, dhyAna; laghutA, samatA, ekatA, navadhA bhakti pramANa. - zrI banArasIdAsajI kRta zrI samayasAra nATaka Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 bhaktinA vIsa doharA bhagavAnano bhakta haMmezAM namra hoya che. badhAne mAna Ape che. bIjAne mAna Ape e namra bane che ane bIjAnI sAme mAna rAkhe te ahaMkArI bane che. ahaMkArI jIvanuM kyAreya kalyANa na thAya. dareka jagyAe namra banatA zIkho ane bane teTaluM mauna rahetA zIkhavuM. bolavAmAM aneka prakAranA doSo AvI jAya che, asatya AvI jAya che, ahaMkAra AvI jAya che ane bahu bolanAro kyAreka na bolavAnuM bolIne pAchaLathI pastAya che. draupadI "AMdhaLAnA AMdhaLA hoya" ATaluM ja bolI gaIne? draupadI badhI rIte sArAM hatAM, paNa bolavAmAM eka vAra viveka cUkI gayA, emAM AkhI mahAbhAratanI racanA thaI. to, ahIM laghutA guNanI mAMgaNI bhakta bhagavAnanI prArthanAmAM karI che. guNo mAgyA che. doSo kADhavAnI bhAvanA karI che. jeNe A bhAvanA karI che e dhIme dhIme doSo kADhyA vagara raheto nathI. kemake, tene te doSo AMkhamAM kaNI paDI hoya ne khaTaka khaTaka thAya tema khaTake che. vinaya che e samyagadarzana, samyakajJAna, samyaphacAritra, samyaktapane kheMcIne lAve che; mokSane paNa kheMcIne lAve che. re jIva! mAna na kIjiye, mAne vinaya na Ave re; vinaya vinA vidyA nahIM, to kima samakita pAve re. re jIva mAna na kIjiye. chiyuM vrajhara jhamRgadarzana thatuM na9) bAyu atmika guNonI prAprinuM mULa kAraNa vinaya che. dareka prakAranI vidyAnI vRddhi vinaya dvArA thAya che. e guNonI jyAM sudhI ApaNAmAM kacAza che tyAM sudhI ApaNe samyapha prakAre vidyAne pragaTa na karI zakIe. zuM kahuM parama svarUpa? he prabhu! A je parama svarUpa Ape pragaTa karyuM che ane paramAtmA banyA cho tenuM varNana huM zuM karI zakuM? to A parama svarUpa pratye jyAre ApaNI daSTi thAya ke ApaNuM svarUpa kevuM parama, utkRSTa che. tyAre ApaNane khyAla Ave che ke huM jenI zodha bahAramAM karuM chuM te to aMdaramAM ja paDeluM che. je kaMI tamAre joIe chIe te badhuMya tamArA AtmAmAM ja che. tamAre zAMti, mokSa je kaMI joIe che e badhuMya tamArA svarUpamAM raheluM che. e svarUpanuM varNana vANI dvArA karI zakAtuM nathI, koIne kahI zakAtuM nathI. bhagavAna paNa kahI zake tema nathI. paramakRpALudeve "apUrva avasara' mAM kahyuM che, Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA. 15 je pada zrI sarva dIThuM jJAnamAM, kahI zakyA nahIM paNa te zrI bhagavAna jo; teha svarUpane anya vANI te zuM kahe ? anubhavagocara mAtra rahyuM te jJAna jo . apUrva. 20 - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 738 - 'apUrva avasara he prabhu! A parama svarUpanuM huM zuM varNana karuM? evuM svarUpa Ape prApta karyuM che ane mAre paNa te prApta karavuM che. A prakAranI aMtaraMga bhAvanA bhakta prArthanA dvArA bhAvI rahyo che. A paramArtha bhakti che, sAcI bhakti che. jagatanA jIvo kare che te badhI vyavahAra bhakti che. je je AtmajJAnI puruSoe bhajanonI, stavanonI, padonI racanA karI che tenI pAchaLa paramArtha hetu rahelo hoya che. jyAre jagatanA ajJAnI jIvo kAvyazakti hovAnA kAraNe bhajano to khUba race che, paraMtu temAM paramArthadaSTi hotI nathI. jJAnInA pado ane ajJAnInA padomAM A prakArano taphAvata to rahevAno. jJAnI puruSonA pado ke bhajano ochA gavAtA jovA maLe che. temAM paNa samajIne gAnArA to bahu ja thoDA jovA maLe che. jJAnI puruSonA bodha, lakhANa ke padamAM jJAnadaSTi rahelI hoya che, temaja temAM siddhAMta samAyelo hoya che. emAM ghaNAM sUkSma rahasyo vaNI lIdhelA hoya che. ajJAnI jIvonI racanAmAM e vaNATa hoto nathI. kemake, tene svarUpanuM bhAna pragaTa thayuM nathI. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16. bhaktinA vIsa doharA gAthA - 3 nathI AjJA gurudevanI, acaLa karI uramAMhIM, Apa taNo vizvAsa daDha, ne paramAdara nAhIM. A doharAmAM bahirmukhatAno tyAga karI aMtarmukha thavAnI pravRttio batAvI te samakita prApta karavAno mArga che. je je doSo jIvamAM che te kADhIne aMtarmukha thavAnI preraNA ApI che. eTale samati prApta karavAnA eka pachI eka daDha sAdhana batAvyA che. pahelA zuddha bhAva, pachI laghutA ane pachI dInatA viSe kahyuM ane have kahe che ke huM gurunI AjJAmAM rahuM, ArAdhuM evuM acaLapaNuM mArA aMtaramAM pragaTe evI prArthanA sAdhaka kare che. A doharAmAM AjJAnuM mAhAsya batAvyuM che. gurudevano satsaMga khUba karyo, sevA khUba karI, emanA sAnnidhyamAM paNa jIva khUba rahyo paNa jo emanI AjJA upara paga mUkIne cAle to e jIvanuM kalyANa thaI zake nahIM. gurudevanI AjJA zuM che? to kAyama mATe rAga-dveSa choDIne samabhAvamAM raho. jo ke, sAcI samatA AtmAnA Azraye Ave che. AjJAnuM pAlana thayA vagara koI paNa jIva sAcuM AtmakalyANa sAdhI zakato nathI. judA judA jIvone je kaMI judA judA doSo pravartI rahyA che te doSo kADhavA mATe je je AjJA ApI hoya, te te AjJA te te jIvo mATe mahattvanI che. gurudevanI nAnI ke moTI je AjJA hoya te badhI AtmakalyANa mATe che. je kaMI doSo che tene kADhavA mATe ja temanI AjJA hoya che. mukhya AjJA tamArA upayoga dvArA tamArA svarUpamAM sthira thAva, svarUpastha thAva te ja hoya che. paNa pAtratA vagara e svarUpasthapaNuM AMvatuM nathI. eTale pAtra thavA dareka jIvane judI judI AjJAo ApI hoya che. mATe e AjJA anusAra jIve rahevuM joIe. temAM acaLapaNe eTale eka kSaNa mAtra paNa pramAda karyA vagara vartAtuM nathI evuM bhakta bhagavAnane kahe che. nathI AjJA gurudevanI, acaLa karI uramAMhI; AjJAmAM evI acaLatA rahevI joIe ke game tevI paristhitimAM paNa e calAyamAna na thAya. zraddhA meru parvata jevI acaLa hovI joIe. game te thAya, game tevA saMjogo Ave, game tevA banAvo bane, to paNa jJAnIe je mArga samajAvyo che te ja mArga sAco che evI aDA Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA. zraddhA rahevI joIe. acaLapaNe AjJA ArAdhavA mATe he prabhu! tArAmAM mane je vizvAsa ane bahumAna hovA joIe te nathI. sadguru kahe che te vAta mArA AtmAne hitakArI che evuM dRDhapaNe aMtaramAM lAgavuM joIe. bApAne mAnIe ane temanI AjJA na mAnIe to e bApAne mAnyA kahevAya nahIM. tema gurudevane mAnIe ane temanI AjJA na mAnIe to e gurudevane mAnyA kahevAya nahIM. kalyANa to AjJAnA ArAdhanathI che. ANAe dhammo ANAe tavo / - zrI AcArAMga sUtra AjJAnuM ArAdhana e ja dharma ane AjJAnuM ArAdhana e ja tapa. AjJA cAhe nAnI hoya ke moTI, paNa mAhAsya AvavuM joIe. koIne eka AjJA ApI hoya, to koIne bIjI. dareka AjJA dareka jIva mATe hitakArI hoya che. sAcuM sukha sapuruSanA kahevA pramANe cAlavAmAM che. temanA vacano pravacana rUpe hoya ke lekhana rUpe hoya, tenA pratye bahumAna thavuM joIe. aMtaramAM daDha vizvAsa thavo joIe ke mAruM hita AmAM ja che. AvI daDha zraddhA Ave to AjJAnuM ArAdhana thaI zake. temanuM jJAna, temanI dazAnuM bhAna thaIne parama AdarabhAva pragaTe ane potAnAmAMthI doSo jaIne vinaya Adi guNo pragaTe. Apa taNo vizvAsa dRDha, daDha vizvAsa eTale bhagavAna ane sadgurudeva kahe che e ja mokSano mArga che ane enAthI ja mAruM kalyANa che. bIjA zuM kahe che evuM je jovA jAya che te gurunI ke bhagavAnanI AjJAnuM ArAdhana na karI zake. jIva badhe phare che paNa koInI AjJAnuM ArAdhana karato nathI. aneka saMtonA satsaMga bhale sAMbhaLe, paNa koInI AjJA na ArAdhe to e jIva AtmakalyANa na sAdhI zake. game teTaluM tapa, tyAga ke bhakti kare athavA hajAro zAstro vAMce, paNa AjJAnuM ArAdhana na kare to e paNa AtmakalyANa sAdhI zake nahIM. ne paramAdara nAhIM. parama AdarabhAva eTale bhagavAna ane sadguru pratye utkRSTa AdarabhAva. AjJA e svaccheda toDavAnuM baLavAna hathiyAra che. AjJAnuM ArAdhana nA thAya to Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 bhaktinA vIsa doharA svachaMda vadhAre puSTa thAya. potAnI kalpanA pramANe cAle ane jJAnInI AjJA pramANe na cAle e svachaMda che. AjJA e svaccheda uparano baLavAna aMkuza che. AjJAthI svacchaMdano nAza thAya che. kalyANa sAdhavA mATe AjJAnuM ArAdhana jarUrI che. jeTalA jIvoe atyAra sudhI AtmAnI sAcI ArAdhanA karIne AtmakalyANa sAdhyuM che, te badhAya AjJAnA pratApe sAdhI zakyA che. eTale traNe kALamAM, traNe lokamAM tamAma jIva mATe AjJAnuM ArAdhana e ja AtmakalyANanuM baLavAna ane parama sAdhana che. acaLa eTale jIvanaparyata na khase tevI daDha acaLatA, eka kSaNa paNa pramAda nahIM. jo koI ema kahe ke ATalI badhI AjJA to mAnIe chIe temAM eka nahIM mAnIe to zuM vAMdho? to bhagavAna kahe che ke eka paNa AjJAno anAdara thAya e samagra mokSamArgano anAdara che. meru parvata jevI aDaga zraddhA AjJAne ArAdhavAnI thavI joIe. kRpALudevane mAne paNa kRpALudevanuM na mAne te AjJAMkita na kahevAya. gurune mAne paNa gurunuM na mAne te mokSamArgamAM na cAle. gurune sAMbhaLe, sAthe rahe, sevA kare paNa gurunI AjJA upara paga mUkIne cAle to e jIva paNa AtmakalyANa na sAdhI zake. mokSamArgamAM AjJAnuM dareka jJAnIe khUba mAhAbhya gAyuM che ane te vAstavika che. ApaNAmAM AjJAMkita thavAnI pAtratA Ave evI prArthanA bhakta prabhune karI che. Apa taNo vizvAsadaDha eTale sAcA deva, guru ane dharmano daDha vizvAsa joIe. vItarAga deva, nigraMtha guru ane temanA dvArA prarUpAyelo ratnatrayI dharma, daza lakSaNa dharma, vastu svabhAvamaya dharma ke ahiMsAmaya dharmamAM daDhatA joIe. e badhAno vizvAsa rAkho to tame tamArA AtmAno sAco vizvAsa karI zakazo. ne paramAdara nAhIM. jevo Adara joIe evo utkRSTa AdarabhAva Avato nathI. te prabhu ! mArAmAM ATalI nyUnatA che. AdarabhAva Ave paNa parama AdarabhAva na Ave to paNa kAma thatuM nathI. zvAsanI ane AMkhanI paTapaTAvAnI kriyA sivAya badhI kriyA gurunI AjJA pramANe ja thavI joIe. bhagavAne sAdhune evo bodha Apyo che. A be kriyA jIvanA hAthamAM nathI, tethI te be kriyAnI chUTa ApI che. kAraNa jIva zvAsocchavAsa rokI na zake ane AMkhanI paTapaTAvAnI kriyA sahaja che. bAkI badhI kriyA dareka sAdhue gurunI AjJA pramANe karavI joIe. AjJAno ATalo badho aMkuza jIva para mUkyo che. jema hAthI aMkuza hoya to sIdhA mArge jAya che tema AjJA e aMkuzanuM kAma kare che. AjJA jIvane svacchede cAlavA detI nathI, eno Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 bhaktinA vIsa doharA. svaccheda toDI nAkhe che. hajAro zAstro na vAMco to vAMdho nahIM, paNa eka AjJAnuM ArAdhana karo to tenAthI paNa jIvanuM kAma thaI jAya che. mokSamArgamAM AjJAnuM mAhAlya samajAvyuM che. AjJAnuM pAlana e samakitanuM kAraNa thAya che. AjJAnuM pAlana e jIvane mokSamArgano sAco adhikArI banAve che. mATe AjJAnuM mAhAsya ApaNe ApaNA jIvanamAM samajavuM joIe ane tenA pratye parama AdarabhAva Avavo joIe. vItarAga deva, nigraMtha guru ane temanA dvArA prarUpAyelA dharma pramANe ane emanA lakhAyelA sanzAstro pratye parama AdarabhAva Avavo joIe. kemake, A badhA samakita prApta karavAmAM bAhya nimitto che, uttama nimitto che. to A vIsa doharAmAM eka pachI eka je guNo batAvyA che temAM jIvane bahirAtmapaNAno tyAga karI aMtarAtmA thaIne paramAtmA pratye lIna thavAno upayoga temaja samakitanI prAptino upAya varNavavAmAM Avyo che. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 bhaktinA vIsa doharA gAthA - 4 ) joga nathI satsaMgano, nathI sasevA joga; kevaLa arpaNatA nathI, nathI Azraya anuyoga. satsaMgano yoga thavo e to traNe kALamAM durlabha che. uttama jJAnIno pratyakSa satsaMga ane bodha e traNe kALamAM parama durlabha che ane e satsaMgamAM je AjJA maLI hoya tenuM ArAdhana thavuM te to tenA karatAM paNa vadhAre durlabha che. sapuruSanI kaMI sevA maLe to ullAsabhAva rahe ane tevI sevA na maLe tyAre sevA karavAnI bhAvanA thavI joIe, e paNa thatI nathI. puruSanI sevA e paNa mahAna AtmakalyANanuM eka bAhya nimitta sAdhana che, jene vaiyAvRtya kahe che. joga nathI satsaMgano, satyano raMga caDAve tenuM nAma satsaMga. jenA sAnnidhyamAM rahevAthI, jeno bodha prApta karavAthI ApaNane samyagadarzana-jJAna-cAritranI sAcI ArAdhanA prApta thAya evo satsaMgano joga maLavo durlabha che. kahevAtA satsaMga to ghaNI jagyAe ghaNA cAle che, paNa jemAM siddhAMtabodhanI yathArthatA hoya ane ApaNA AtmAne upakArI thAya evo bodha ane satsaMga maLavo e to parama durlabha che. | eka ghaDI AdhI ghaDI, AdhI meM puni Adha; tulasI saMgata sAdhu kI, kaTe koTi aparAdha. satsaMga jevuM AtmakalyANa karavAnuM bIjuM koI baLavAna sAdhana bahAramAM nathI. mATe game teTaluM dUra javAnuM hoya to paNa satsaMgano moko maLato hoya to satsaMgano lAbha laI levo. kema ke, A paDato kALa che, paMcamakALa che, dhIThuM huMDAvasarpiNI kALa che, eTale A kALamAM AtmajJAnI mahApuruSono satsaMga maLavo e to parama parama durlabha che. Atmadharma karavA mATe je puruSArtha thavo joIe te paNa karI zakato nathI. joga nathI eTale evI yogyatA paNa nathI ke evuM nimitta paNa maLatuM nathI. mahApuruSono saMparka thavo e paNa A kALamAM bahu durlabha che. maLe to jIvonI pravRtti eTalI badhI che ke te pharsTa prepharansa bAhya pravRttione Ape che. badhAya agatyanA laukika kArya patyA pachI potAnA anukULa samaye satsaMga maLe ane te paNa pAchA koI Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA 21 bahu pAchaLa paDe tyAre jIvone ema thAya ke lAva tyAre eka AMTo mArI AvuM. AvA jIva kalyANa sAdhI zakatA nathI. paramakRpALudeve mokSamALAnA zikSApATha-24 mAM satsaMgano pATha mUkyo che ane zrI vacanAmRta patrAMka - 609 mAM paNa satsaMganuM mAhAtmya khUba samajAvyuM che. vaLI, e satsaMga phaLIbhUta kema nathI thato enA cAra kAraNa batAvyA che : (1) svacchaMda (2) mithyA Agraha (3) IndriyaviSayanI lolupatA (4) pramAda - A badhA kAraNo hoya to paNa maLelo satsaMga phaLIbhUta thato nathI, lAbhadAyI thato nathI. satsaMganA bodha dvArA doSo kADhe to jIvanuM kalyANa thAya. to Avo satsaMga traNe kALamAM durlabha che. temAM A kALamAM to parama 52ma durlabha che, maLI jAya to mahAbhAgya, oLakhANa thAya to mahA mahA bhAgya ane e pramANe ArAdhana thAya to tenAthI paNa mahA mahA bhAgya. joga nathI satsaMgano. jene joIe che ene maLato nathI ane jene maLe che ene samaya nathI, AvuM che. bahu agharuM che. mahAna puNyano udaya hoya tyAre sAcA deva-guru-dharmano, satsaMgano yoga thAya ane emAM ghaNI pAtratA hoya to emAM vizvAsa ane zraddhA thAya ane enA karatAM paNa vadhAre yogyatA hoya to e satsaMganA bodha ane AjJA pramANe ApaNe cAlI zakIe, uttarottara badhuM durlabha che. prabhu ! satsaMga mAtra maLavAthI kaMI phaLato nathI. maLavAthI kaMI kAma thatuM nathI, paNa puruSArtha karavAthI satsaMga phaLe che. pUrve anaMtavAra kevaLajJAnI paramAtmA maLyA, emanA satsaMga paNa maLyA ane mahAjJAnI puruSonA paNa satsaMga maLyA, paNa ApaNI eTale ke upAdAnanI yogyatA ja na hatI. eTale e satsaMga paNa badhA niSphaLa gayA. maLavuM te uttama che, paNa mAtra maLavAthI kAryanI siddhi thaI jatI nathI. jamavA mAtrathI zarIranI puSTi na thAya, paNa khAdheluM hajama karavAnI yogyatA zarIramAM hoya to zarIra ane sAteya dhAtu puSTa thAya. mATe mAtra sAMbhaLavAthI kalyANa na thAya. sAMbhaLe che to ghaNA, paNa sAMbhaLIne temAMthI AtmakalyANa sAdhanArA eka Tako paNa nathI nIkaLatA. evI A kALamAM sthiti che. nathI satsaMvA joga; evA satpuruSonI athavA vItarAga bhagavAnanI ke emanA dharmanI sevA karavAno paNa mane lAbha maLato nathI. evo yoga ke samaya maLato nathI. koI jIvane savAre sevA-pUjA karavAnuM kahIe to te kahe ke sAheba ! savAramAM to eTalI doDadhAma hoya che ke vAta nA pUcho. nhAyo, nA nhAyo ke cA pANI pIdhA ke nA pIdhA, A chApu vAMcyuM, nA vAMcyuM ane TIvImAM A thoDA samAcAra sAMbhaLyA, nA sAMbhaLyA ane huM nIkaLI jAuM chuM. kharekhara to AmAMthI kaMI na kare to cAle evuM che, paNa jIvane paramArthamArgamAM, AtmakalyANa thavAmAM Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA agatyanuM kArya zuM che tenA pratye ruci aMdaramAM nathI temaja evI enI pAtratA ke yogyatA nathI. aDadho kalAka ene svAdhyAya karavAnuM kahIe to kahe ke sAheba ! maravAnoya samaya nathI ! bIjA badhAmAM A jIvane samaya maLe che - UMdhavA mATe 8 kalAka maLe che. kamAvA mATe 8 kalAka maLe che. saMsAranI pravRttimAM, pAMca IndriyanA viSayabhogomAM ane vikathA karavAmAM samaya maLe che. TIvInI meca jovA mATe, chApA vAMcavA mATe samaya maLe che, paNa dharma mATe jIvane samaya maLato nathI ! to tene kevo ApaNe samajavo ? hInabhAgI.' sonAnI vakhAramAM jaIne sonAnI jarUra hovA chatAM sonuM lIdhA vinA bahAra nIkaLe ane jarUra paDe tyAre 8000 nA bhAvanuM sonuM kharIdavA nIkaLe e kevuM kahevAya ? are bhAI ! tuM vakhAramAM to hato ! kharekhara to satpuruSanI AjJAmAM sarva prakAre rahevAya evI arpaNatA mArAmAM nathI. total, unconditional, surrender AvI arpaNatA nathI. 22 cittaprasaze pUjanaphala kahyuM re, pUjA akhaMDita eha; kapaTarahita thaI Atama arapaNA re, AnaMdadhana pada reha. RSabha. - zrI AnaMdaghanajI kRta RSabhajina stavana binazaratI zaraNAgati jIva karato nathI. Take and Give, Apo ane lo, lo ane Apo. evI enI aMdaramAM bhAvanA rahelI che. ghaNI vakhata koI jIva pUche ke sAheba ! huM tamane mAnuM to mane samakita thaze ? thAya to huM mAnuM ne tamArI sAthe rahuM, nA thAya to mAro samaya zuM kAma bagADuM ? AvI rIte jIva zaratathI deva-guru-dharmano saMparka rAkhe to koI lAbha thato nathI. koI paNa prakAranA phaLanI AzA vagara niSkAmabhAvathI sevA-bhakti hovI joIe. paNa A kALanA jIvomAM e maLavI bahu durlabha che. kyAMka bhaktivALA jIvo jovA maLe che, paraMtu tyAM paNa lAlaca ApelI hoya che ke tame ahIM A pramANe karazo to kAma thaze, bIje jazo to nahIM thAya. AvI lAlacanA kAraNe jIva ene vaLagI raheto hoya che, paraMtu tenAthI paramArtha sAdhya thato nathI. kAraNa ke baMne khoTA che eTale zuM phAyado thAya ? tanase, manase, dhanase sabase, gurudevakI Ana sva-Atma base; taba kAraja siddha bane apano, rasa amRta pAhi prema ghano. -- - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 265 - 'zuM sAdhana bAkI rahyuM ?' saheje saheje A guNa Ave che tyAre A prakAranI prakriyAo bane che. hanumAnajIne koI pustaka vAMcIne bodha nahoto thayo ke rAmane vaLagI rahevAthI tAruM kalyANa thaze, svayaM Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA 23 temanI yogyatA hatI. zabarIe kAMI pustako nahotA vAMcyA ke tuM rAmanI AvI bhakti karIza ane AvI rAha joIza to tAruM kAma thaze. saheje saheje ene zraddhA hatI, vizvAsa hato, arpaNatA hatI. enA mATe bhagavAna sarvasva hatA. basa, mAruM kAma eka ja ke covIsa kalAka mAre tamArI stuti karavI ane tamane maLavAnA bhAva karI, jamADavAnA bhAva karI huM mArA sthAne besuM. he prabhu! tamane jyAre mane maLavAno bhAva thAya tyAre padhArajo . nA Avo toya vAMdho nathI. gopIone zrIkRSNa virahabhaktimAM pakavyA che. ema jJAnI maLe ke nA maLe, paNa ene maLavAnI bhAvanA tamArI aMdaramAM rahe e ja emano meLApa che. tamArI aMdaramAM e bhAva rahevo joIe. odhavajI kRSNanI pAse rahevA chatAM dUra hatA ane gopIo dUra hovA chatAM kRSNa emanI pAse hatA. virahamAM paNa je smaraNamAM hoya che te pAse hoya che ane najIkamAM paNa jenuM vismaraNa hoya che te dUra hoya che. kevaLa arpaNatA nathI, kevaLa eTale saMpUrNa bhAvathI, sAcA hRdayathI arpaNatA karavI e bhaktimArganI parAkASThA che. jJAnamArgamAM akkaDatA AvI jatI hovAthI arpaNatA thaI zakatI nathI. tenA aMdaramAM to ahaMkAra hoya che ke badhuM mArA svarUpanA Azraye ja prApta thAya che, pachI arpaNatA zuM? mAre to AtmAne ja arpaNa thavAnuM che, bIjA kone thavAnuM che? are bApu! e vAta mAtra zuSka jJAna ke bAhya jJAna che. jenI pAtratA nathI e jIvone arpaNatA zuM cIja che tenuM sAcuM bhAna AvI zakatuM nathI. arpaNatA e mahAna bhakti che. arpaNatAmAM paramAtmAnuM milana che, arpaNatA e parAbhaktinuM cihna che, arpaNatA e mArA-tArAno bheda maTADanAruM che, huM ane tuM judA chIe evo bheda arpaNatAvALAmAM raheto nathI. nathI Azraya anuyoga. paramAtmA pratye ekatA thavAthI ane te AzrayabhAvano anuyoga vicAravAthI paNa zuddha svarUpane pAmI zakAya che ema ahIM kahe che. yogIzvara zrI AnaMdaghanajI zrI sumatinAtha bhagavAnanA stavanamAM kahe che ke, bahirAtama tajI aMtara AtamA rUpa thaI thira bhAva sujJAnI; paramAtamanuM ho Atama bhAvavuM, Atama arpaNa-dAva, sujJAnI. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA Atama-arpaNa vastu vicAratAM, bharama TaLe matidoSa, sujJAnI; parama padAratha saMpatti saMpaje, AnaMdadhana rasa poSa, sujJAnI. sumaticaraNakaja AtamaarapaNA, da2paNa jima avikAra, sujJAnI. AtmAnI arpaNatA e ja mokSamArgano sAco dAva che, moko che. arpaNatAmAM 'huM' paNAno tyAga che, abhimAnano tyAga che. samakitamAM 'huM' paNuM ja ADuM Ave che. arpaNatAmAM je satpuruSe kahyuM te ja kharuM che, mATe huM ene ja anusaruM. mAre mAruM, potAnuM satpuruSathI juduM kaMI karavAnuM ke kahevAnuM che ja nahIM, ema mAtra AzrayapaNe je rahe che te jIva samakita prApta kare che. 24 anuyogano bIjo artha e che ke bhagavAne cAra anuyoga kahyA che - prathamAnuyoga, karaNAnuyoga, dravyAnuyoga, caraNAnuyoga. e bhagavAne kahelA anuyogono paNa huM Azraya karatAM nathI. eka to sAkSAt bhagavAnanheM Azraya karavo te anuyoga che. gururto tathA temanA batAvelA mArgano Azraya karavo te anuyoga che ane eka anuyoga e che ke bhagavAnanA kahelA vacano cAra anuyogamAM vaheMcAyelA che teno Azraya karavAthI paNa ApaNane mArga zuM che e samajaNamAM Ave che. kema ke, puruSa sAcA che. emano kahelo mArga sAco che ane enI zraddhA karavAthI jIvane krame krame AgaLa vadhavAnI anukULatA maLe che. enI yogyatA Ave che ane pote potAnuM kArya ene anurUpa karI le che. paramakRpALudeve patrAMka - 954mAM kahyuM che, guNapramoda atizaya rahe, rahe aMtarmukha yoga; prApti zrI sadguru vaDe, jina darzana anuyoga. eka pachI eka guNonuM varNana karyuM che ane te guNonA virodhI doSo mArAmAM che, e doSone mAre kADhavAnA che. arpaNatAno guNa mArAmAM nathI, satsaMga karuM chuM paNa satsaMganI AjJA ArAdhavAnI yogyatA mArAmAM nathI. jevo joIe tevo baLavAna satsaMga paNa hajI mArAthI thato nathI. eTalo badho huM pravRttimAM pravRtta thayo chuM ke mane nivRttinuM bhAna paNa rahyuM nathI. AtmakalyANa mATenuM baLavAna sAdhana satsaMga che. paramakRpALudeve satsaMganuM mAhAtmya khUba khUba gAyuM che. dareka mahApuruSoe gAyuM che. yogyatAvALA jIvone eka ja vAra satsaMga thayo hoya ne AtmakalyANa sAdhyuM hoya evA ghaNA dAkhalAo AgamamAM che. eka ja vakhata satsaMga maLyo hoya pachI jiMdagImAM kyAreya satsaMga na maLyo hoya, paNa e satsaMgane eNe dhAraNAjJAnamAM daDha karIne ene anurUpa jIvana jIvyo hoya, puruSArtha karyo hoya ane te pramANe guNonI vRddhi karIne AtmakalyANa sAdhyAnA ghaNA dAkhalA che. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA 25 cilAtIputrano dAkhalo Ave che ke tenA hAthamAM eka manuSyanuM mAthuM che ane bIjA hAthamAM lohIthI kharaDAyelI talavAra che ane doDato doDato jaMgalamAM jato hoya che. rAjAnA sainiko tenI pAchaLa paDyA che. kemake teNe koInuM khUna karyuM che. tyAM jaMgalamAM eka sthaLe teNe eka munine joyA, je dhyAnamAM parama zAMta mudrAmAM beThA hatA. emane joI tene thayuM ke A mahAzAMta che. basa ! mAre AvI zAMti joIe che. tethI teNe mahAmunine vinaMtI karI ke prabhu ! tamArA jevI zAMti mane prApta karAvo. huM bahu azAMta chuM. munie tenA tarapha dRSTi karIne joyuM to temane badho khyAla AvI gayo ke A mANasa zuM karIne Avyo che ? kemake, lohIvALI talavAra ane manuSyanuM mAthuM to hAthamAM ja hatA. pachI munie phakta traNa zabdo ja kahyA ke upazama, saMvara, viveka. te kalyANano mukhya mArga che. upazama eTale udayamAM AvelA kaSAya, krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga, dveSa Adi bhAvone upazamAvavA, zAMta karavA. saMvara eTale je karmo AvI rahyA che tene zuddha bhAva dvArA AtmAnA svarUpanA Azraya dvArA rokavA. ane viveka eTale sva ane 52no viveka ka2vo ke huM koNa chuM ane 52 zuM che ? jagatanA anaMtA padArtho je cetana ane acetana che te 52 che ane mAruM svarUpa sva che. A viveka karIne para sAthe mAre koI nisbata nathI, levAdevA nathI, lAgatuMvaLagatuM nathI, e mAtra saMyogamAM rahelA padArtho che. basa, emAMthI upayogane khaseDI huM mArA svarUpamAM sthira karuM, A viveka che. basa ATalo dharma che ke upayogane paramAMthI khaseDI AtmAmAM lagADavAno prayatna karavo. pelAne vadhAre satsaMga sAMbhaLavAno samaya to hato nahIM. ATalo satsaMga sAMbhaLyo ane pAcho jaMgalamAM bhAgyo. enI pAchaLa rAjAnA sainiko to paDelA ja hatA. te gADha jaMgalamAM jato rahyo. pelA sainiko tene zodhI na zakyA eTale pAchA gayA. traNa divasa sudhI vicAramAM ne vicAramAM Ubho rahyo. zarIra lohIthI kharaDAyeluM hovAne kAraNe AjubAjunA kIDI-maMkoDAo enA zarIra para caDhI gayA ane zarIra pholI khAdhuM, chatAM tene teno khyAla na Avyo ane tyAM ja bhedajJAna-vivekazAna karI, AtmajJAna pragaTa karI, deha choDI te svargamAM gayo ane tyAMthI ekAda bhava karIne mokSe jaze. A eka ja vakhatano satsaMga teNe bloTIMga peparanI jema cusI lIdho. pAtra jIvone bahu vadhAre satsaMganI jarUra nathI. prayojanabhUta vAta sAMbhaLI prayogamAM lAgIne potAnuM kArya potAnI aMdaramAM potA dvArA puruSArthathI siddha karI le che. je joIe te tene maLI gayuM. game tyAM jazo to vAta to AnI A ja badhe maLavAnI che. tame satsaMgamAM jAva Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 bhaktinA vIsa doharA to navatattvanI vAta ja vistArathI maLavAnI che. AtmA ane anAtmAnI vAta, AtmA kema baMdhAyo ane kema mukta thAya - A ja vAta koIpaNa satsaMgamAM haze. khoTI vAtonA aneka prakAra haze. eka AtmAnI ja vAtane be-cA2-pAMca vAra sAMbhaLIne have prayoga karo. je sthaLa anukULa hoya tyAM jaI teno tame prayoga karo, vAraMvAra prayoga karo. anAdi kALanA ajJAnanA kusaMskAro paDelA che, tene sAMpha karatA thoDI vAra lAgaze, paNa e dhovAI jaze. sAcI vastu Ave to khoTI vastu lAMbo samaya TakI zake nahIM. hIro maLe to koI kAcane saMgrahe nahIM. bhale atyAra sudhI teNe kAcane hIro mAnIne saMgraha karyo hoya, paNa sAco hIro hAthamAM Ave ane oLakhANa thAya to te kAcane pheMkI de che. tema jene sAco satsaMga maLyo, AtmAno bodha maLyo, Asava-baMdhanA kAraNo samajamAM AvyA tene Asrava-baMdhanA kAraNathI nivartavAno puruSArtha covIsa kalAka rahevAno. game tyAM kArya to A eka ja karavAnuM che ke jenAthI Asrava ane baMdha thAya che tevA kAraNono tyAga karavo, evA saMyogano tyAga karavo ane upayogane bahArathI vALI, aMtarmukha karI, aMdaramAM sthira karavAno prayatna karavo. baLa khUTe tyAre satsaMga sAMbhaLavo ke koI satzAstranuM vAMcana karavuM. vAraMvAra puruSArtha karavAthI AtmAnuM baLa vadhatuM jAya che ane jIva krame karIne kAryane siddha karyA vagara raheto nathI. basa "jJAnasya tam virati:" jJAnanuM phaLa vItarAgatA che. upayoga dvArA svarUpamAM sthiratA thavI te che. vAraMvAra vAMcana karyuM, vicAra karyo, sAMbhaLyuM, ciMtavana karyuM, manana karyuM, daDha karyuM to have tenuM phaLa AvavuM joIe. have aMdaranI vItarAgatA vadhavI joIe. nAnI nAnI bAbatomAM je ApaNe kaTa kaTa karatA, uzkerAI jatA, AkuLavyAkuLa thaI jatA ke azAMta thaI jatA te badhuM have baMdha thaI javuM joIe. samajavuM joIe ke A badhA karmanA udaya che eTale evA nimitto maLe che ane e nimittanA kAraNe AvuM vartana thAya che. jo te samaye huM zAMti na rAkhuM to pAchA navA karma bAMdhuM chuM. mAruM kartavya che ke mArA bAMdhelA AvyA che tene mAre samatAbhAve khapAvavAnA che. je koI sAco sAdhaka hoya ene koI phariyAda ja nathI hotI ke ANe Ama karyuM mATe mAre Ama karavuM paDyuM, ANe Ama na karyuM hota to huM Ama na karata. are bhAI ! jene je karavuM hoya te kare. tAro udaya hato temAM te nimitta thayA. have tAre chUTavuM che ke pAchuM baMdhAvuM che ? chUTavuM hoya to have phariyAda baMdha kara ane tArA samatAbhAvanI vRddhi kara. bIjAnA doSo pratye dRSTi mUkIza nahIM. tArA doSa jo ane A nimitte e doSone kADhavAno tane moko maLyo che. to tArA doSo kADha. A prekTIkala sAdhanA che. Dagale ne pagale jyAM jazo tyAM badhe tamArI cakAsaNI Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA 27 ane parIkSA thavAnI. koIpaNa sthaLa bAkAta nathI. to game tyAM jAva, paNa tame prApta thayela bodhane aMda2mAM majabUtapaNe pakaDI rAkho ane e pramANe cAlo, bhale game tevA karmanA udaya hoya. mahApuruSone ApaNA karatAMya baLavAna karmo AvyA che, tene samatAbhAva rAkhIne khapAvI dIdhA che, abaMdhadazAmAM vartIne navA bAMdhyA nathI ane jUnAne samatAbhAve bhogavI lIdhA che. darekane karma to bhogavavA ja paDaze ne ! ApaNe kaI vADInA mULA ke - huM kaMI na bhogavuM. sAheba! mAre koI karmano udaya na Avavo joIe, huM ATalo dharma karuM chuM ne mAre Ave ? are bhAI ! tIrthaMkarane AvyA to tuM kaMI vADIno mULo cho ke tane na Ave ? AvavAnA ja. AvavAthI gabharAvAnuM nathI, paNa eno samatAbhAve, sAmano kevI rIte karavo e zIkhavAnuM che. je karmo Ave tene samatAbhAve kema khapAvavA, jethI navA baMdhAya nahIM ane jUnA khapI jAya, kharI jAya ane jIva karmathI mukta thAya. Avo badho bodha ApaNane kyAM maLe ? satsaMgamAM, jJAnInA vacanomAM. vAraMvAra ene vAMcavAthI ApaNane preraNA maLatI jAya ane ApaNuM baLa vadhatuM jAya. basa e prayoga karo. darekane parIkSAkendra judA judA hoya che. koIne gharamAM hoya che, to koIne bahAramAM hoya che. gharamAMya judA judA prakAre parIkSA lenAra ghaNA Avaze. tamAre naNaMda haze to e Avaze, derANI, jeThANI haze to e Avaze, sAsu haze to e Avaze, bIjA kAkA, kAkIjI, phaibA, phuAjI je koI haze e badhAya Avaze, paNa tamArI jAgRti haze to tame tamArA AtmAnuM rakSaNa karI zakazo. AtmAnuM rakSaNa karavuM e ja sAcI sAdhanA che ane AtmAnuM rakSaNa parama samatAbhAvathI ja thAya. paramakRpALudeve azaraNa bhAvanAmAM mUkyuM che ke A jIvanuM zaraNa eka mAtra vItarAgabhAva che. A jIvane bIjuM koI zaraNa che nahIM. basa A dRDha rAkhavuM ane bhUlI javAya tyAM vaLI pAchA satsaMga sAMbhaLIne, ApelA bodhane yAda rAkhIne pAchA jAgRta thaI javuM. 100 vakhata paDazo, 101 mI vakhata nahIM paDo, bAjI jItI jazo. paDavAthI gabharAvAnuM nathI. paNa have mAre UbhA thaIne paDavuM nathI evuM baLa lAvavAnuM che. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 bhaktinA vIsa doharA gAthA - 5) huM pAmara zuM karI zakuM?" evo nathI viveka caraNa zaraNa dhIraja nathI, maraNa sudhInI che. jIva nIcenI bhUmikAmAM hoya che tyAre nimittAdhIna hoya che. jIva nirbaLa che ane karma baLavAna che eTale ajJAnI jIvo karmane vaza thaIne varte che. he prabhuhuM viSaya - kaSAyane AdhIna chuM. mATe pAmara evo huM zuM karavA samartha chuM? paramakRpALudeve kahyuM ke eka taNakhalAnA be kaTakA karavAnI paNa amArI zakti nathI. to, huM to zuM karI zakuM? huM pAmara paramAM zuM karI zakuM? eka dravya bIjA dravyanuM koI paNa kArya ke kriyA karI zake nahIM. paramAM karavA huM pAmara chuM ane svamAM karavA huM samartha chuM. paNa nIcenI bhUmikAmAM jIva hoya che tyAre jIva karmAdhIna, nimittAdhIna hoya che; tyAre ene potAnuM pAmarapaNuM samajAya che ke atyAre huM pAmara chuM. kemake, hajI mArI je Atmika zaktio pragaTa thavI joIe ane AtmAnuM je baLa upaDavuM joIe, te mArI nirbaLatAne kAraNe upaDatuM nathI ane temAM nimitta tarIke karmano udaya che. siddhAMtamAM to koI para bIjA paranuM kAMI karI zake nahIM. eTale badhAya parapadArtho bIjA paramAM karavA mATe pAmara che, AvuM potAnuM pAmarapaNuM samajAya tene vyavahAra viveka kahevAya che. viveka eTale sva ane parano bheda thavo. svanI oLakhANa thavI enuM nAma viveka che. jAno ne cetanano viveka thavo - e viveka mArAmAM hajI pragaTa thayo nathI. hajI mArAmAM sAruM zuM ane khoTuM zuM e jANavAnI yogyatA AvI nathI. jJAnI puruSo te jANe che. Avo ene sAco vicAra jAge to satapuruSArtha Ave. paraMtu jIva vivekazUnya che eTale hita zuM ane ahita zuM eno viveka jagatanA ajJAnI jIvone nathI. tene 24 kalAka "huM paramAM Ama karI nAkhuM', "meM Ama karI nAkhyuM, "bIjAe paranuM Ama karyuM evuM paranuM kartutvapaNuM ajJAnatAnA kAraNe Ave che. Ama, paramAM karavA mATe jIvo pAmara che. paranI koI kriyA A AtmA karI zakato nathI. Avo viveka hajI jIvamAM Avyo nathI. eTale jIva parano kartA - bhoktA bane che. jyAre jJAnIono bodha sAMbhaLe, samaje, zraddhe tyAre tene kaMIka aMze viveka jAgRta thato jAya. joke, sAco viveka to AtmajJAna thayA pachI Ave che. hitamAM pravRtti ane ahitanI nivRtti - AvA satparuSArthanuM nAma viveka che. jemAM jIva karI zake che temAM puruSArtha nathI karato ane jemAM kaMI karI zakato nathI tyAM potAnI badhI zakti lagADe che. paranI kaMIka kriyA karavAnI ke AvuM Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA 29 pAchuM karavAno prayatna ajJAnI jIva kare che ane mAne che ke paranuM kaMIka bhaluM karyuM, meM A badhAnuM kalyANa karyuM, meM A badhAnI sevA karI, huM nA hota to A badhuM cAlata ja nahIM! dareka dravyanI kriyA, pariNamana tuM nA hoya toya thavAnuM che ane hoya toya thavAnuM che. evo viveka, sAcuM jJAna jagatanA jIvone ajJAna avasthAmAM AvI zakatuM nathI. jema jema satsaMga sAMbhaLato jAya, jJAnInA vacana vAMcato jAya, vicArato jAya tema tema tenA vivekacakSu khUlatA jAya che. pahelAM je carmacakSu dvArA jIva joto hato te have jJAnacakSu dvArA jovA lAge che. to viveka rahevo joIe ke atyAre mArI zakti nathI. je kAma potAnAthI thAya ema na hoya to temAM anyanI sahAya vyavahArathI levI paDe. mokSa potAnI meLe prApta thAya evo nathI ane temAM sadgurunI, jJAnInI, sapuruSanI sahAyanI jarUra che. saMsAramAM jIva anAdi kALathI gothA khAya che, manuSyabhavamAM Avyo che to guru ke bhagavAnanuM evuM zaraNa le ke cheka maraNa sudhI choDe nahIM. evuM pakaDI rAkhe to enuM jIvana saphaLa thAya. sAcA puruSanuM zaraNuM lIdhuM hoya to tene kazI ciMtA rahetI nathI. zaraNe rahevAthI samAdhimaraNanI bhAvanA thAya che, samAdhimaraNa thAya che. game tevI vyAdhi, karmanA udaya, saMkaTo, viparItatA, azAtAnA udaya Ave to paNa je satparuSano Azrita che te dhIrajane choDato nathI. moTA puruSanuM je zaraNuM le che te nirbaLa hoya toya baLavAna thaI jAya che. jJAnIonuM zaraNuM cheka kevaLajJAna thAya tyAM sudhI kAma Ave che. mATe jJAnIonuM zaraNuM levAnuM kahyuM che. gaNadhara bhagavaMto paNa zA mATe tIrthakara bhagavAnanA zaraNe jAya che? temane paNa kevaLajJAna levA mATe zaraNanI jarUra che. to evA mahApuruSone jo zaraNanI jarUra hoya to ApaNane kema nA hoya? Avo zaraNabhAva mArAmAM Avyo nathI. caraNa zaraNa dhIraja nathI maraNa sudhInI cheka. huM pAmara zuM karI zakuM? moko joyA vagara kAma karavA jAya to niSphaLa jAya. moko maLe tyAre kAma karavAnuM cUke nahIM. paramAM to kaMI thAya tema nathI ane svamAM to kaMI karavAnuM nathI, sva to pUrNa che. have paryAyanI je azuddhi che tene TALavAnI che. kAma to ATaluM ja karavAnuM che. dravya to zuddha ja che eTale temAM kaMI karavAnuM nathI ane paramAM kaMI karI zakato nathI. phakta paryAyanI azuddhi TALavAnI che. paryAyanI azuddhi paranuM avalaMbana levAthI, Azraya levAthI thaI che te svano Azraya karavAthI TaLe che. paramAM nijabuddhi kare to paribhramaNadazAnI vRddhi thAya che ane nijamAM nijabuddhi thAya to paribhramaNadazA TaLe che. to dareka kArya vivekapUrvaka karavuM joIe. dhIraja nathI jIvane, utAvaLa karavA jAya che. paNa utAvaLathI koI kAma thatuM nathI, kAma kAmanI rIte thAya che, dhIraja rAkhavAthI thAya che. dhIraja Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA eTale puruSArtha moLo pADavo ema nahIM, paNa puruSArtha pUrNa karavA chatAMya kArya na thAya to temAM dhIraja rAkhavI. dhIraja e pramAda nathI, dhIraja e avasa2no moko jovA mATenI yogyatA che mATe dhIraja rAkhIne karavuM joIe. utAvaLa rAkhavAthI kAma kaMI vaheluM thaI jAya evuM nathI. dhIraja rAkhavAthI moDuM thAya evuM paNa nathI. bhagavAna ane gurunA caraNa ane zaraNa dhIrajapUrvaka pakaDI rAkhavAnA che. caraNa zaraNa dhIraja nathI, maraNa sudhInI cheka. kyAM sudhI dhIraja rAkhavAnI che ? cheka maraNa thAya tyAM sudhI. tyAM sudhI bhagavAnanA ane sadgurunA caraNa ane zaraNa pakaDI rAkhavAnA che. Avo viveka Avavo joIe. Avo dRDha yathArtha nirNaya thavo joIe ke ApaNuM baLa cAlatuM nathI, to sahAyanI jarUra che. mokSamArganA utkRSTa bhomiyA jJAnI che. to temanA caraNe rahevAthI, emanA zaraNe javAthI ApaNane paNa sAcA mokSamArgano khyAla Ave che, enI zraddhA ane enuM sAcuM jJAna thAya che temaja AjJA pramANe e bAjuno sAco puruSArtha cAle che. 30 AtmA to anaMta zaktivALo che. AtmA kaMI pAmara nathI, paNa vartamAnamAM yogyatA ochI che. zakti to paDelI che paNa vartamAnamAM e vyakta na thaI hovAthI nirbaLatA che. thaI zake evI che, krame krame thAya evI che. kyAre ? to ke dhIraja rAkhe to ane caraNanuM zaraNa rAkhe to. kyAM sudhI ? maraNa sudhInI cheka. maraNa sudhI bhagavAnanA caraNanuM zaraNa choDe nahIM to enuM samAdhimaraNa thAya. eka vA2 jo samAdhimaraNa thAya to anaMtakALanA anaMtavAranA asamAdhimaraNa TaLI jAya. sAcA puruSanuM, bhagavAnanuM, vItarAganuM zaraNa che tene ciMtA zenI ? bhagavAnanuM zaraNa laIne samAdhimaraNanI bhAvanA karavAnI che. karmonA udaya che to vyAdhio paNa Avaze, saMkaTo paNa Avaze, paNa jo dhIraja rAkhe to badhAya saMkaTamAMthI pAra thaI zake tema che. dhIraja rAkhavI paDe, utAvaLe AMbA pAke nahIM. utAvaLA so bahAvarA, dhIrA so gaMbhIra. to, bhagavAnanuM zaraNuM kyAM sudhI levAnuM ? kevaLajJAna thAya tyAM sudhI. zaraNuM eTale bhaktimArga. AtmAnuM zuddha svarUpa ane paramAtmAnuM zuddha svarUpa A banne samAna che - A prakAranA bhAva aMda2mAM pragaTe, e be vacceno bheda maTI jAya e parAbhakti che. AtmAnA zuddha bhAvano ane paramAtmAnA zuddha svabhAvano - e be vacceno bheda maTI jAya e parAbhakti che. 1 huM pAmara zuM karI zakuM ? evo nathI viveka. Avo viveka Avavo joIe ke huM paramAM kAMI karI zakartA nathI. rtA paranuM kartRtvapaNuM, bhakitRtvabuddhi chADuM. paranA kaI kriyA hu kara zaku chuM, parane jIvADI zakuM chuM, parane mArI zakuM chuM, parane sukhI karI zakuM chuM, parane huM duHkhI karI zakuM chuM athavA parathI huM sukhI thAuM chuM ke parathI huM duHkhI thAuM chuM, parathI huM jIvuM chuM, 52 mane mAre Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA 31 che - A badhI ajJAnatA kADhI nAkhavI tenuM nAma viveka. AvA vivekapUrvaka je jIvo jIvana jIve che tene zAMti rahe che. AThe pahora AnaMda re. game tevI uthalapAthalo thaI jAya to paNa vicalita thatA nathI. gharamAM, dehamAM, kuTuMbamAM ke duniyAmAM Avo viveka jene jAgRta che tene zAMti che. jIvamAM azAMti dekhAya che te batAve che ke A jIva kyAMka tattvadaSTi cUkyo che. jyAre paNa ApaNane azAMti thAya che tyAre te bIjAnA kAraNe nathI thaI. koIpaNa banAvanI tattvathI khatavaNI ka2vAmAM ApaNe cUkyA chIe. sAcI khatavaNI karI nathI, paNa UMdhI khatavaNI karI che. eTale ApaNane azAMti AvI che. jIva kyAreya paNa potAno doSa joto nathI, potAnA doSo bIjA para nAkhIne pote aDhAra doSothI rahita nirdoSa hoya ema chUTI jAya che. azAMti AvI to prabhu tAro kaMIka doSa che ! karmano udaya Avyo to e karmano doSa nathI, bIjA koI nimitta AvyA eTale nimittano doSa nathI. tAro doSa e che ke e banAvamAM teM je tattvanI khatavaNI karI che e siddhAMtathI viparIta karI che. eTale enA vikalpa dvArA tane aMdaramAM azAMti AvI che. ane jyAM sudhI ema karIzuM tyAM sudhI azAMti Avaze. bhale tuM hajAro zAstro bhaNelo hoya ke game teTalo tapasvI, tyAgI ke kriyAkAMDI hoya ke game teTalI bhakti ke dhyAna karanAro hoya. siddhAMtathI viruddha vikalpa karyA to azAMti thavAnI ane siddhAMta samajIne khatavaNI kare to zAMti thaze. AnuM nAma viveka kahevAya. kahIe chIe ne ke bhAI ! viveka rAkhatA zIkho. kema rahetA zIkhavuM enuM nAma viveka. to mokSamArgamAM paramArthadaSTithI jotAM zIkho, enuM nAma viveka che. vyavahAra dRSTithI to AkhuM jagata jue che, paNa pa2mArtha dRSTithI badhA banAvonI khatavaNI karo, enuM nAma viveka. huM pAmara zuM karI zakuM ? praznArtha che. huM zuM karI zakuM ? ka2vAnA bhAva game teTalA hoya toya karI zake ema nathI. pamADavAnA bhAva game teTalA hoya toya koI koIne pamADI zake nahIM. e pAmavAnA hoya, enI yogyatA hoya to pAme. yogyatA nA hoya to nA paNa pAme. A jIvane to enuMya Tenzana ke huM koIne paNa pamADI nA zakyo. paNa upAdAnanI yogyatA na hoya to koIpaNa jIva pAmI na zake tevo viveka rahevo joIe. viveka eTale tattvanI sAcI khatavaNI. dareka banAvamAM tattva zuM che e samajo. paramakRpALudeve kahyuM che, tattva rUpathI e oLakhe, te jana pahoMce zAzvata sukhe; zAMtinAtha bhagavAna prasiddha, rAjacaMdra karuNAe siddha. - zrI mokSamALA - zikSApATha - 2 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 bhaktinA vIsa doharA bhagavAnane tattvarUpathI oLakho. gurune tattvarUpathI oLakho. dareka banAvanI khatavaNI tattvathI karo. to ene sAcA zAzvata sukhanI prApti thAya che. paramakRpALudeve kahyuM che, huM koNa chuM? kyAMthI thayo? zuM svarUpa che mAruM kharuM? konA saMbaMdhe vaLagaNA che ? rAkhuM ke e paraharuM? enA vicAra vivekapUrvaka zAMta bhAve jo karyA to sarva Atmika jJAnanAM siddhAMtatattva anubhavyAM. - zrI mokSamALA - zikSApATha - 67 huM pAmara zuM karI zakuM? kAMI nA karI zakuM. nirbaLatAmAM paNa nA karI zakuM ane paramArthathI paNa nA karI zakuM. vyavahArathI bhale ema kahevAya ke ANe A karyuM, paNa nirbaLa mANasa vyavahArathI paNa bahAramAM kAMI karI zakato nathI. kemake e karmane AdhIna che. eTale jevA kevA karma Ave tene AdhIna thaI tevA tevA bhAve pariNamI jAya che. jagata jIva beMkadhInA, acarija kachuA na lInA. Apa svabhAva meM re, abadhU sadA magana meM rahenA. . jagatanA jIvo karmane AdhIna thaIne cAle che. temAM acarajanI vAta nathI. ajJAnI jIvo AtmAne AdhIna thaIne varte e AzcaryanI vAta kahevAya. jagatanA jIvonI koIpaNa vAtanuM AzcaryanA karavuM, paNa potAnA svabhAvamAM magna, sthira thaIne rahevuM - jo zAMti joItI hoya to. bIjAone joIne anukaMpA Ave ane potAnI zAMti haNI nAkhe e mUrkhA. A jIva bIjA mATe ema vicAre che ke A jIva ATalA varSothI sAdhanA kare che paNa ene samakitanI prApti na thaI. paNa bhagavAna kahe che ke tuM tArI ciMtA kara ne bApu! bIjAnA vikalpa zuM karavA kare che? tArA vikalpa karavAthI bIjAne thoDuM AtmajJAna thaI javAnuM che? UMgha nA Ave ! ghaNI vakhata rAtanA sUtA sUtA bIjAnA eTalA badhA vikalpo kare ke UMghanI goLI khAvA chatAMya UMghe nahIM, evA TenzanamAM hoya. are ! paNa tAre zuM Tenzana che? mUkane, tane kyAM javAbadArI soMpI che? have ene ema che ke A gharanI ne bIjAnI badhI javAbadArI mArA mAthe ja che. eTale mAre to Tenzana laIne pharavuM joIe ! jIva potAnuM Tenzana zuM che e jANato nathI ane bIjAnA TenzanamAM aDadho thaI jAya che. ghaNA mane kahetA hoya che ke bahu ja vikalpa AvyA, UMdha ja na Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 bhaktinA vIsa doharA AvI, ghaDIkamAM AmanA AvyA, ne ghaDIkamAM pelAnA AvyA. oho ! A vikalponI pAchaLa zAMtithI khAya nahIM, pIve nahIM, bole nahIM, cAle nahIM, UMdhe nahIM! kAjI kayuM dubale? to kahe sAre gAMva kI phikara ! viveka nathI. mejIsTreTa hoya che emane cukAdo ApI dIdhA pachI kAMI vikalpa ja nahIM. "Ane phAMsI ApI do. basa patI gayuM. pachI ene kaMI nathI ke Ane phAMsI ApazuM to zuM thaze ne e bicAro kaI rIte bhogavaze? enA gharavALAnuM zuM thaze? saba saba kI samhAlo, meM merI phoDatA huM. sAmevALA jIvane enI kaMI phikara nathI ne Ane enI phikara thAya! dhIrajapUrvaka bhagavAnanA caraNanuM zaraNa, rAkho. tamAruM kArya avazya thaze. jeNe jeNe bhagavAnanuM zaraNuM lIdhuM che ne dhIraja rAkhI che te badhAyanA kArya thayA che, thAya che ane thaze. caraNa eTale AjJA. caraNa eTale cAritra. zaraNa eTale Unconditional Surrender pachI dhIraja rAkho. kUkara gesa upara mUkI dIdhuM, badhuM barAbara che, DhAMkaNuM paNa barAbara baMdha karyuM che, vastu paNa barAbara che, pANI paNa barAbara che, gesa paNa cAle che, have dhIraja rAkho, sITI vAgaze. have be be miniTe dhIraja toDe ke hajI sITI na vAgI, hajI na vAgI ! are, paNa eno samaya thaze tyAre e vAgaze, eka sekanDa vahelI paNa nahIM vAge ke eka sekanDa moDI paNa nahIM vAge. e enA samaye ja vAgaze.' caraNa zaraNa dhIraja nathI maraNa sudhInI che. bhagavAnanA caraNanA zaraNamAM rahIne marIe tyAM sudhI dhIraja rAkhavAnI che. to samAdhimaraNa thaze, manuSyabhava saphaLa thaze. sAcI zraddhA rAkho, aMdhazraddhA nahIM. sAcA puruSanA zaraNe cho to avazya kalyANa thAya, thAya ne thAya ja. pArasamaNi lokhaMDane aDe to sonuM thAya, thAya ne thAya ja. pArasamaNi aura saMtame, baDo aMtaro jAna; vo lohA kaMcana kare, vo kare Apa samAna. eka gAmamAM vALaMda raheto hato. e gAmamAM eka sapuruSa AvyA hatA. A vALaMda sevAbhAvI hovAthI dukAna baMdha karIne dararoja temanI sevA karavA jAya. temanA paga dabAve, mAliza kare ane emanA mATe phaLaphaLAdi laI jAya. e eno rojano niyama thaI gayo hato. traNa-cAra varSa sudhI eNe saMtanI niSkAma sevA karI ane koI vastu eNe emanI pAse mAMgI nahIM. eka vakhata saMtane tyAMthI javAnuM thayuM. saMtane thayuM ke A mANase khUba sevA karI che, to Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 bhaktinA vIsa doharA mArI pAse eka pArasamaNi che e ene ApI dauM. mAre kaMI kAmano nathI ne ene bicArAne kAmamAM Avaze. AthI te saMte vALaMdane bolAvIne kahyuM ke A pArasamaNi tane huM ApuM chuM. eTale have tAre tArI dukAna calAvavAnI jarUra nathI. tuM jeTalA lokhaMDane aDADIza e badhuM sonuM thaI jaze, enAthI ghaNuM sonuM bheguM karI zakIza. AkhI duniyAmAM koInI pAse nahIM hoya eTaluM sonuM tArI pAse thaze. tuM ene sAcavIne rAkhaje ane sadupayoga karaje. vALaMda to rAjI rAjI thaI gayo. tene thayuM ke bApajIe mane nyAla karI dIdho. pachI te pArasamaNi laIne ghare gayo. pachI ene ema thayuM ke A sAco haze ke khoTo? lAva tyAre akhataro to karuM. mArI pAse lokhaMDanI kAtara, astaro e badhuM to paDyuM che. ema vicArI eNe e maNi kAtarane aDADyo to kAtara sonAnI thaI gaI, astaro hato eya sonAno thaI gayo. vALa kApavAnuM mazIna paNa sonAnuM thaI gayuM. have to e vicArone cakaDoLe caDyo. game tema toya e vALaMda hato. tene thayuM ke gAmamAM ghaNA samayathI vALaMdonI harIphAI cAle che. eTale have A badhAnI dukAna baMdha karAvI dauM. eTale bIjA divase eNe dukAna upara moTuM borDa mAryuM ke jUnA bhAvamAM sonAnI khurazI upara sonAnA astarAthI ane sonAnA mazInathI vALa, dADhI karavAmAM Ave che. eTale badhI gharAkI A bAju vaLavA lAgI. badhAe sonAnA astarA joyA, kAcanI phrema paNa sonAnI, badhuMya sonAnuM thaI gayuM hatuM. dhIme dhIme bIjA badhA vALaMdanI dukAna baMdha thavA lAgI eTale A rAjI thAya, ke have ATalA varSe moko maLyo. have ekeya dukAna cAlavA na dauM ! Ama, badhAya hajAmanI dukAna baMdha thaI gaI. eTale badhAya hajAmone potAne tyAM nokarIe rAkhyA. thoDA samaya pachI pelA saMta pharIthI te gAmamAM AvyA. thoDA divasa gayA chatAM pelo hajAma dekhAyo nahIM eTale saMtane thayuM ke A pArasamaNi ApyA pachI pelo hajAma kema nA Avyo? e to kamAvAmAM paDI gayo hato. ATalI dhamAkedAra dukAna cAle, lAIna lAge pachI e kyAMthI saMta pAse jAya ! AthI saMte te hajAmane samAcAra mokalyA ke tamane saMta yAda kare che. hajAmane thayuM ke aThavADiyA pachI jaI AvIza. aThavADiyA pachI paNa e nA gayo tyAre saMte be-traNa mANasa mokalyA. tyAre tene ema thayuM ke bApajInA kAraNe to huM ATalo UMco Avyo chuM, to mAre maLavA to javuM paDe. eTale gayo. saMtane kahe ke bApajI, ApanI kRpAthI to bahu sukhI thayo chuM. virodha pakSavALA badhA maTI gayA ane harIphAIvALA hatA e badhAyane nokarIe rAkhI lIdhA che. gAma ane paragAma vALA badhA vALa kapAvavA ahIM ja Ave che! saMte kahyuM ke te zuM karyuM e Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA. 35 to kahe? hajAe kahyuM ke sAheba! astarA, mazIno ne khurazIo badhuMya sonAnuM karI nAkhyuM che ne e ja jUnA bhAvathI kApuM chuM. saMta kahe ke are ! paNa tane pArasamaNi Apyo toya hajI tuM hajAmata ja kare che? pArasamaNi to hajAmata baMdha karavA Apyo hato! have pArasamaNi ApyA pachI vALa kApavAnA hoya? e to game teTalA loDhAne aDADe to sonuM thaI jAya. have tAre dukAna calAvavAnI zI jarUra hatI? anadhikArI jIvanA hAthamAM moTI vastu jAya che to enI ene sAcI kiMmata samajAtI nathI. evI rIte anadhikArI jIvonA hAthamAM kharo dharma jAya to paNa guruno ke dharmano ke bhagavAnano lAbha uThAvI zakatA nathI. je bhagavAnanuM sAcuM zaraNuM le ane temanI AjJA pramANe jIvana jIve to tenuM samAdhimaraNa thAya ane eka vAra samAdhimaraNa thAya to anaMta kALanA asamAdhimaraNa TaLI jAya. ***** Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 gAthA - 6 aciMtya tuja mAhAtmyano, nathI praphullita bhAva; aMza na eke snehano, na maLe parama prabhAva. bhaktinA vIsa doharA bhakta kahe che ke bhale huM Avo pAmara chuM paNa he prabhu ! tamArI zakti ane prabhAva to alaukika che. traNe kALamAM durlabha evA AtmajJAnI nigraMtha gurunI prApti thaI che, teno vicAra AvatA sAdhakane ullAsa thAya che ke aho ! anAdi kALamAM jeno yoga huM zodhato hato e yoga mane vartamAnamAM prApta thaI gayo. jene satpuruSa maLyA ene saMsAra rUpI vanane pAra karavAno cokhkho dhorImArga maLyo. AthI mumukSunI badhI mUMjhavaNa TaLI jAya che ane aMdaramAM praphullitatA Ave che. koI mANasa potAnA gAma javA jaMgalamAMthI pasAra thato hoya ane aMdhAruM thaI jAya, rasto bhUlI jAya ane cAre bAju bhaTake eTale ene thAya ke have mAre bacavuM hoya to koI jhADa upara caDhI jauM, nahIM to A jaMgalamAM hiMsaka pazuo mAro nAza karI nAkhaze. ema vicArI jhADa upara caDhI jAya che. vIjaLIno jhabakAro thatA tene bahAra eka saDaka dekhAI. tene thayuM ke oho ! rasto to A ja che. have rAte mAre cAlavuM nathI, paNa rasto maLI gayo che. have mAre cAlavAnuM ja che. tema jJAnIpuruSa maLyA pachI sAdhakane rasto to maLI jAya che, basa have ene cAlavAnuM ja che. eTale tene praphullitatA Ave che. nigraMtha ratnatrayadhArI muniono yoga thayo e mahApuNyathI thayo che. enuM mAhAtmya apAra che. game te gati thAya paNa jo enuM zaraNa sAcuM che to avazya jIva mokSe pahoMcI jAya che. AvA kALamAM paramakRpALudeva jevA jJAnI maLyA e ApaNuM ahobhAgya kahevAya. have emanuM eka paNa vacana jo jIva kharA hRdayathI ArAdhe to enuM avazya kalyANa thAya. eka vacananI, eka AjJAnI paNa samyak ArAdhanA thAya to yAvat mokSa thAya ema Agamavacana che. puruSArtha joIe. pramAda kare to kArya na thAya. satpuruSa maLyA pachI jIvano puruSArtha vadhI jAya. enI laukika pravRttio ane laukika kAryo ghaNA aMze ghaTI jAya. AtmAnA lakSa sahita satpuruSa upara prema vadhato jAya. jeTalA jeTalA aMze prema vadhe teTalA teTalA aMze bodhanuM pariNamana thAya. paramakRpALudeve zrImad rAjacaMdra vacanAmRta patrAMka-200 mAM lakhyuM che ke satpuruSanI bhakti ane emanA pratyenI zraddhA dRDha thAya tyAre bodhanuM pariNamana thAya. jene jenA pratyenI zraddhA hoya eno bodha ja ene pariNamana pAme. bhale kevaLajJAnI puruSa hoya paNa enA pratye ene zraddhA nA Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 bhaktinA vIsa doharA. hoya to emanA bodhanuM pariNamana nA thAya. to, AvuM satparuSanuM mAhAbhya AvavuM joIe te AvyuM nathI. aciMtya tuja mAhAbhyano, nathI praphullita bhAva; bhagavAnanA svarUpanuM mAhAbhya, potAnA svarUpanuM mAhAbhya, sadgurunA svarUpanuM ane bodhanuM mAhAtma aciMtya che. aciMtya eTale ciMtavanamAM AvI zake tema nathI. satparuSanuM, emanI dazAnuM, emanA bodhanuM, emanA cAritranuM, emanA samagra vyaktitvanuM mAhAtma tathA temanA pratye praphullita bhAva, AnaMda Avavo joIe. jema saMsAramAM sArA samAcAra maLe to ApaNAmAM praphullitatA AvI jAya, tevI rIte puruSanA bodhathI praphullitatA AvavI joIe. evuM sapuruSanuM mAhAsya mane hajI lAgyuM nathI. tethI parama premano eka aMza paNa mArAmAM nathI. aMzana eke snehano, bhagavAna pratye ane guru pratye je niSkAma prema ane sneha Avavo joIe eno eka aMza paNa hajI mane Avyo nathI. lagnanA gIta gAya tyAre kevo ullAsa Ave! ekano eka dIkaro hoya, enA lagna thAya, ane gANA gavAtA hoya tyAre e vararAjAnI mAne gAvAno keTalo utsAha hoya! gaLuM besI jAya, koI kahe ke mAsI! rahevA do, to e kahe ke tane khabara nA paDe. mAre to A pahelo ne chello prasaMga che. Ajano lhAvo lIjiye re, kAla koNe dIThI che? AvI praphullitA, Avo utsAha paramArtha bhaktimAM, paramArthamArgamAM, sAcA devaguru-dharmamAM Avavo joIe. para prema pravAha baDhe prabhu se, saba Agamabheda suura base; vaha kevalako bIja glAni kahe, nijako anubhau batalAI diye. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 265 jaisI prIti harAma kI, aisI hara para hoya; calyo jAye vaikuMTha meM, pallo na pakaDe koI prIti anaMtI para thakI, je toDe ho te joDe eha; parama puruSathI rAgatA, ekatvatA ho dAkhI guNageha. RSabha. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA prabhujIne avalaMbatAM, nija prabhutA ho pragaTe guNarAza; devacaMdranI sevanA, Ape muja ho avicaLa sukhavAsa. RSabha. - zrI devacaMdrajI kRta RSabhajina stavana saMsAranA padArtho pratye je sneha che e palaTAIne bhagavAna pratye thaI jAya to kAma thaI jAya. taba kAraja siddha bane Apano, rasa amRta pAvahi prema ghano. jema agnino eka taNakho lAkho maNa rUne bALI nAkhe, tema eka aMza paNa sAco sneha Ave to e ghaNA karmono nAza karI nAMkhe. anAdi kALanA karmono bojo ApaNA mAthe che. ghaNuM kAma karavAnuM che. mATe satparuSa ane paramAtmA upara khUba "bhAva" Avavo joIe. eno prabhAva Avavo joIe. badhuMya baLa AmAM lagADavuM paDaze. siMhano zikAra karavA nIkaLe ane sasalAthI gabharAya to zuM kAma thAya? ema saMsAranA baMdhano toDavA baLa, hiMmata, puruSArtha joIe te nathI. na maLe parama prabhAva. eka aMza paNa sAco sneha paramAtmA pratye Ave, to anAdi kALamAM je kAma nathI thayuM te A bhavamAM muhUrta mAtramAM thaI jAya. eka aMza eTale bAkara baccA lAkha, lAkhe bicArA, siMhaNa baccuM eka, eke hajArA. bakarAnA lAkha baccA hoya to paNa siMha pAse kaMI kAma na Ave, paNa eka siMhanuM baccuM hajAra bakarAne bhagADI de. tema paramAtmA pratye jene eka aMza paNa sneha Avyo te hajAro varSonA ke aneka bhavonA karmone bALIne bhUko karI nAkhe. ATalI paramAtmAnA snehamAM zakti rahelI che. A bhaktimArga che. paramakRpALudeve lakhyuM che ke bhagavAna mukti ApavAmAM kRpaNa nathI, paNa bhakti ApavAmAM kRpaNa che. bhakti Ave to mukti Ave ja. kAraNa ke mukti e bhaktinI dAsI che. AvuM bhagavAnanuM mAhAsya AvavuM joIe athavA potAnA zuddhAtmAnuM mAhAsya AvavuM joIe. jenuM ciMtana nA thaI zake evo aciMtya ciMtAmaNi te AtmA che. AtmA ke paramAtmA ciMtavanamAM AvI zake evA nathI. e bAvana akSarathI bahAra che. e zabdAtIta che, akSarAtIta che, vikalpAtIta che, manAtIta che, sarvAtIta che. daSTi jAgavI joIe, pAtratA AvavI joIe. aMdaramAM paramAtmA pratye tIvra bhAva Avavo joIe. to jagatanA jIvo mATe je agharuM kAma che te enA mATe saheluM thAya che. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 bhaktinA vIsa doharA mUMgA vAcA pAmatA,paMgu giri caDI jAya; gurukRpAbaLa ora che, aMdha dekhatA thAya. eTale ke ajJAnI jJAnI thAya. praphullitatA AvavI joIe. saMsAranA sukhomAM praphullitatA Ave che, saMsAranI anukULatAomAM praphullitatA Ave che evI paramArthamArgamAM ane pAramArthika deva, guru, dharmamAM praphullitatA Ave to enA mATe bahu saheluM che. dhIraja paNa joIe. eka bhakta kahyuM che ke camacIthI samudra ulecavo hoya to jeTalI dhIraja joIe, eTalI dhIraja A mArgamAM joIe. vizvAsa paNa joIe ke mAruM kAma thaze ja. eka camacI to huM ochI karuM chuM. aMza na eke snehano. he paramAtmA! tamArA pratye eka aMza paNa sAco sneha nathI. je dekhAya che e badho banAvaTI che, ADaMbara che, lokone dekhADavA mATe che, paNa hRdayanA sAcA bhAvathI jo AvI jAya to kAma thaI jAya. na maLe parama prabhAva. prabhAva Avavo joIe. bhagavAna pratye prabhAva Ave to kAma thaI gayuM. "thaze ke nahIM thAya? Ama karIza to Ama thaze ke Ama?" e vikalpavALAnuM kAma nathI, ahIM to konuM kAma che? sopI meM to tArA caraNamAM, thAvAnuM hoya te thAya; vhAlA mArA haiyAmAM raheje, bhUluM tyAM tuM Tokato raheje. AtmA, paramAtmA pratye eka aMza paNa sneha Ave toya ghaNuM che. sAcA prema, snehanI jAtano eka aMza paNa hoya to paNa anaMtA karma bALIne bhasma karI nAkhe eTalI enI zakti hoya che. hiMmata joIe. saMsAranA baMdhano toDavA baLa, hiMmata ane puruSArtha joIe, e mArAmAM nathI. e baLa he prabhu! tuM mane Apa. jayAre hAthIne magara pANImAM kheMce che tyAre jue che ke meM ghaNuM baLa karyuM, paNa hajI mAruM baLa cAlatuM nathI ane mane magara kheMcI jAya che, pachI eNe bhagavAnane pokAra karyo eTale enAmAM baLa AvyuM. nirbaLa ke baLa rAma. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 bhaktinA vIsa doharA gAthA - 7 ) acaLarUpa Asakti nahi, nahIM virahano tApa; kathA alabha tuja premanI, nahi teno paritApa. AtmasvarUpane prApta karavA mATe je satata icchAo thavI joIe, bhAvanAo thavI joIe, raTaNa lAgavuM joIe evI Asakti AtmAne prApta karavAnI nathI. jagatanA padArthomAM jevI Asakti che, kSaNika sukha ane kSaNika padArthomAM jevI Asakti che evI Asakti jo paramAtmAne prApta karavAnI thAya to jIvanuM kAma thaI jAya. e mATe satata jhaMkhanA joIe. "sAheba ! tame saMbhaLAvo to sAMbhaLIe, e paNa amane samaya hoya to!" to e Asakti nathI. tana, mana, dhana, samaya badhAyano je kaMI bhoga Apavo paDe e ApIne paNa AtmAne prApta karavAnI aMdaramAM tIvra tAlAvelI joIe. tevI acaLarUpa Asakti prabhu pratye mane jAgI nathI. joke, saMsAranA sukhomAM evI Asakti che. kahyuM che, jaisI prIti harAma kI, aisI hara para hoya; calyo jAya vaikuMTha meM pallo na pakaDe koI vIsa doharAmAM ja AgaLa Ave che ke, prabhu prabhu laya lAgI nahIM, laya lAgavI joIe, dhUna lAgavI joIe. paramAtmA ane potAnA AtmA pratye je Asakti hoya evI kyAMya na hoya, enuM nAma sAco mumukSu kahevAya. "sarva prakAranI mohAsaktithI muMjhAIne eka mAtra mokSane viSe yatna karavo tene ame mumukSu kahIe chIe." juo ! sarva prakAranI mohAsaktithI jIva muMjhAyo nathI. jIve baMnemAM Asakti rAkhI che - mokSamArgamAM ane saMsAranA padArthomAM. jyAre paramakRpALudeva to kahe che ke kSaNe-kSaNe, kAryokAryo, prasaMge-prasaMge, ananya preme mokSamArgamAM pravartavuM tene ame tIvra mumukSu kahIe chIe. A tIvra mumukSutAnI nizAnI che. kSaNe-kSaNe, kAryo-kArya, prasaMge-prasaMge AtmAne prApta karavAnI tAlAvelI, AtmAnA svarUpamAM ramaNatA karavAnI tAlAvelI lAgavI joIe. AnA sivAya koI padArthanI Asakti nahIM, e Ave to paNa ThIka che ane jAya to paNa ThIka che. AvuM kare tyAre mArganI prApti thAya che. jema meLAmAM ke bhIDamAM bALaka tenI mAthI vikhUTuM paDI gayuM hoya Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA 41 to te kahe mAre mArI mA joIe, basa mArI mAne lAvo, mArI mAne bhegI karI Apo, "paNa tuM biskITa to khA." "nahIM mArI mA." "tane ramakaDA apAvuM." "nahIM mArI mA." tame je prazna karazo, je vAta karazo te badhAmAM teno eka ja javAba haze, "mArI mA." juo ! ene mA sivAya kazuM joItuM nathI, bhagavAna Apo toya nahIM ne jagatano kiMmatImAM kiMmatI padArtha Apo to paNa nahIM. evI rIte ahIM mumukSu che tene paramAtmA ane potAnA AtmA sivAya bIjuM kaMI joItuM nathI. AvI tIvra jhaMkhanA, tAlAvelI AtmAne prApta karavAnI lAge to samakitanI prApti thAya. UMghamAM paNa ene AtmA sAMbhare, sapanAmAM paNa AtmAdekhAya. saMsArI jIvone saMsAranI vyakti ke vastunA svapna Ave che. juo ! jene jenI jhaMkhanA che ene sapanA enA Ave che, enuM ciMtavana manane thAya che, enuM vismaraNa thatuM nathI. sAdhu thayA to paNa AvI Asakti ApaNane ekeya bhavamAM AvI nathI. zAstromAM Asakti AvI, bAhya sAdhanomAM paNa thoDI Asakti AvI, paNa AtmajJAna prApta karavAnI tIvra Asakti, jhaMkhanA, je AvavI joIe te nA AvI. e vagara kAma thAya evuM paNa nathI. jene jenI rUci hoya te jyAM jAya tyAM e ja vAta kare. krikeTanI rucivALo koI hoya to e jyAM haze tyAM krikeTanI ja vAto karaze. TrenamAM e beTho hoya ane bAjumAM beThelo ene oLakhato paNa na hoya to paNa kahe ke A vakhate teMdulakare nivRtti laI lIdhI. are ! krikeTaronI vAtamAM ja rasa, mecomAM ja rasa. tema philmakSetravALAne ekTaro ane eTresanuM ja mAhAbhya, enI ja vAta, sapanA paNa enA ane emanuM AkhuM jIvanacaritra vAMcI jaze. kaI kaI philmamAM kyA kayA ekTara ane eksesa hatA e badhuMya ene moDhe haze - A Asakti che. evI rIte jene paramAtmAne maLavAnI ne AtmAne prApta karavAnI tIvra jhaMkhanA che tene emAM Asakti hoya che. tethI vAraMvAra tenI ja vAto karaze, tenI ja vAto sAMbhaLaze, tenI ja vAtonuM ciMtavana karaze, manana karaze, tenI ja bhAvanA ane tenuM ja dhyAna karaze. acaLa rUpano eka artha ema paNa thAya ke AtmAnuM svarUpa calAyamAna na thAya tevuM che. traNeya kALa ekasarakhuM rahe evuM acalarUpa che, nigodamAM jAya to paNa tenuM svarUpa to acaLa ja che. siddhalokamAM jAya to paNa enuM svarUpa acaLa ja che. AvI trikALI, dhruva, jJAyaka sattA - svarUpa sattA - zuddha caitanya sattA ane prApta karavAnI Asakti, jhaMkhanA hajI jAgI nathI, dharma karavAnI jhaMkhanA bahAramAM thoDIka jAgI che te ThIka che. thoDI bhakti karI, thoDI mALAo pheravI, Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 bhaktinA vIsa doharA thoDA tapa tyAga karyA, thoDI sAmAyika pratikramaNa karyA, jApa karyA, svAdhyAya, satsaMga karyA - ghaNuMya badhuM karyuM paNa AtmAne prApta karavAnI tIvra jhaMkhanA, Asakti hajI lAgI nathI. nIcI gatimAM javuM nA paDe ane UMcI gati maLe evA DarathI A jIva dharma kare che, paNa dharma e AtmAno svabhAva che. mATe dharma te ja anukULa je svabhAvanI siddhi kare, A svabhAva pratye jIvane Asakti AvI nahIM. anAdi kALamAM eka eka yonimAM anaMtI vAra jIva janmyo ane maryo, corAzI lAkha yonimAM koI yoni evI nathI ke ekeka yonimAM jIva anaMta vAra janmyo nA hoya ne maryo nA hoya paNa eka bhavamAM ene AvA acala svarUpanI Asakti AvI nahIM. A bhavamAM paNa koIne strInI, koIne paisAnI, koIne bAhya sukhanI, koIne mAna-pUjA-kIrtinI, koIne saMsArI padArthonI Asakti che. Ama, jagatanA jIvone aneka prakAranI Asakti che kAraNa ke emanI evI ja yogyatA che. sAcuM samajyA nathI, tethI e Asakti rahevAnI. satata icchA, laganI ane raTaNa lAgavA joIe e nathI. "ThIka che sAheba, A to savAramAM tame aDadho kalAka nityakramano niyama Apyo che to karI lauM chuM, ane te paNa gagaDAvI jauM chuM! Atmasiddhi to mAre dasa-bAra miniTamAM pUrI thaI jAya. roja karuM eTale dasa-bAra miniTamAM thaI jAya !" rUDhi pramANenI sAdhanA jIva ghaNI kare che, bhAvabhAsana vagaranI sAdhanA ane kriyAo khUba kare che. zAMtipUrvaka, dhIrajapUrvaka, samajaNapUrvaka karato nathI. jemAM AtmAnuM kalyANa rahyuM che evI svarUpanI sAdhanA, bhedavijJAnanI sAdhanA, svarUpanA AzrayanI sAdhanA enA pratye hajI jevI joIe evI Asakti jAgI nathI. Asakti jAge to bIjA karoDo kAma mUkIne jemAM Asakti che e kAma karI le che. temAM koI bahAnA hotA ja nathI ke sAheba ! zuM thAya ? A chokarAonuM ne gharanuM mAre dhyAna rAkhavuM paDe che. dhaMdhAnI ane AvA bIjA ghaNA kAmonI javAbadArI mArA mAthe che. mAre karavuM to ghaNuM che, e paNa tame kaho cho ema ja, paNa A badhAmAM huM phasAyelo chuM ! are bhAI! tane koNe phasAvyo che? koIe phasAvyo nathI. tArI jAte ja phasAyo chuM. tAro upayoga acaLa rUpamAM kema nA phasAyo ne AmAM phasAyo? basa, jenI jhaMkhanA hatI temAM phasAyo, AtmAnI jhaMkhanA hota to AtmAmAM phasAta. kharekhara to jIvano potAno vAMka che, paNa te ahIM nimittono vAMka kADhe che ke jo mane A kALamAM paramakRpALudeva jevA ke kuMdakuMdAcArya jevA maLI jAya to huM kAma kADhI lauM. mahAvIrasvAmI bhagavAna jevA tIrthakaranoyoga thAya to huM kAma kADhI lauM, paNa AvA mahApuruSo Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA 43 A kALamAM kyAM che bhAI ! emanI rAha jovAmAM tAro amUlya manuSyabhava jato raheze ane jyAre bIjo manuSyabhava karoDo, abajo varSe Avaze tyAre pAchuM AvuM ne AvuM ja rahevAnuM. kAraNa ke pUrve anaMtI vA2 prabaLa nimitta maLyA toya kAma nA karyuM to atyAre tuM zuM kAma karIza? vaLI, tAruM puNya paNa evuM nathI ke tane paramakRpALudeva jevA maLI jAya. jyAM che tyAMthI AgaLa vadha eTale AgaLanI bhUmikAvALA puruSo tane maLatA jaze. paramakRpALudeva patrAMka-241 mAM jaNAve che, jene lAgI che tene ja lAgI che ane teNe ja jANI che; te ja "piyu piyu" pokAre che. e brAhmI vedanA kahI kema jAya ? ke jyAM vANIno praveza nathI. vadhAre zuM kahevuM ? lAgI che tene ja lAgI che. tenA ja caraNasaMgathI lAge che; ane lAge che tyAre ja chUTako hoya che. e vinA bIjo sugama mokSamArga che ja nahIM. tathApi koI prayatna karatuM nathI ! moha baLavAna che ! satsaMga sAMbhaLo cho, sarasa vAtAvaraNa che, ekAMta che, zAMti che, bIjA koI kAma karavAnA nathI, paNa jo peTamAM garabaDa hoya to tame badhuMya mUkIne pahelA e kAma patAvI Avazo. kema ke, lAgI che tema AtmAne prApta karavAnI jhaMkhanA lAge to badhAya kAryone sApekSapaNe gauNa karIne e potAnuM kArya karI le che. to, sAdhaka jIva A doharAmAM prabhune prArthanA kare che ke haju mane AtmAne prApta karavAnI acaLa Asakti thaI nathI. evI Asakti thAya e mATe he prabhu ! huM Apane prArthanA karuM chuM. mArAmAM evI yogyatA Ave evuM mane baLa Apo. nahIM virahano tApa; kRpALudeve prabhuzrIne lakhyuM hatuM ke virahamAM paNa kalyANa che. kemake, virahamAM satpuruSa vizeSa sAMbhare che ane emanA pratyeno prema vardhamAna thAya to ghaNo hitakArI che. evo virahAgni lAgavo joIe. jeno satata meLApa che, teno viraha nathI, tenuM smaraNa nathI, tenuM vismaraNa thAya che ane virahamAM smaraNa thAya che. to, satpuruSane ane AtmAne prApta karavAno tIvra viraha rahevo joIe. viraha vedAvo joIe. virahamAM paNa kalyANa che. gautamasvAmIne mahAvIrasvAmIno viraha paDyo to e viraha kevaLajJAnanuM kAraNa thayo. teo virahamAM ne virahamAM bolyA ke he mahAvIra ! tame mane sAthe to na lIdho, paraMtu saMbhAryoye nahIM. Ama karavuM tamane chAjatuM nahotuM. pachI upayoga tarata ja pAcho pharyo ke oho ! e to vItarAga, sarvajJa bhagavAna ! Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 bhaktinA vIsa doharA emane mArAmAM eka aMza rAga paNa kyAMthI hoya? koI jagatanA padArthamAMya rAga kyAMthI hoya! bhale huM gaNadhara chuM, paNa bhagavAnanI apekSAe to huM gaNadhara nathI, huM je chuM te chuM. Ama karatAM emano upayoga savaLo thaI gayo ke tuM bhagavAna pratye khoTo moha rAkhe che. bhagavAne tane paNa kaheluM ke jyAM sudhI mArAmAM rAga che tyAM sudhI tAruM saMpUrNa kalyANa nahIM thAya. he gautama ! rAgano A kinAro paNa tuM choDa. bhagavAnano e bodha emane yAda Avyo ane emano upayoga karyo ne svarUpa sanmukha thayo, eTale kevaLajJAna pragaTa thayuM. virahamAM paNa kalyANa thAya che. ApaNane ghaNI vakhata satparuSo maLyA che, emano bodha maLyo che. have jyAre viraha thayo tyAre emanA bodhane saMbhArIne te te guNo pragaTa karavAno puruSArtha karIe to avazya AtmAnuM kalyANa thayA vagara rahe nahIM. e viraha ja sAco che. virahamAM sapuruSa ApaNane satata sAMbhare, satata emano bodha sAMbhare, emanI AjJA sAMbhare. emanuM samagra vyaktitva ApaNI najara sAme tare ane ApaNo upayoga enAthI raMgAya to e upayoga rIbAunDa thaIne pAcho AtmA bAju vaLIne kAma karI nAMkhe che, eTale virahamAM paNa kalyANa ja che. evuM nathI ke milanamAM ja kalyANa che, paNa virahano tApa lAgavo joIe. jema varasAda paDyA pachI tApa paDe che tyAre jamInanI aMdara je bIja vAvyA che te phUTIne aMkura thaIne bahAra nIkaLe che. evo tApa lAgavo joIe. satI strIne teno pati marI jAya tyAre tenA virahamAM je tApa lAge che tenA kAraNe e paNa citAmAM baLIne marI jAya che. viraho nahIM re khamAya, rAja tAro viraho nahIM re khamAya. Ama, bhagavAnanI bhakti, prArthanA karatA sAdhaka kahe che ke hajI mane tamAro, sadguruno, sapuruSano je viyoga che eno je viraha sAlavo joIe, virahano je tApa lAgavo joIe, e hajI lAgato nathI, to mAruM kalyANa kevI rIte thAya? kathA alabhya tuja premanI, nahi teno paritApa. he prabhu! tArA premanI kathA alabhya che. sapuruSone sarva jIva pratye atyaMta karuNAbhAva hoya che. alaukika prIti hoya che, satparuSanI prIti laukika hotI nathI. ghaNA tIrthakaro ane mahApuruSo thaI gayA. temaNe sahune tAruM ane sahune pAra utAruM AvI niSkAraNa karuNAthI tIrthaMkara nAmakarma bAMdhyuM hatuM. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA 45 sarve jIva karuM zAsana rasI, aisI bhAva dayA mana ulasI. to je tIrthaMkaro thaI gayA, mahAjJAnI puruSo thaI gayA, temaNe parama premathI potAne tathA parane tAravAno khUba puruSArtha karyo che. pote taryA che ane bIjAne tAre che, tijJANe, tArayANa. je pote tare te bIjAne tAre, je pote ja tarI nathI zakato te bIjAne tAravAmAM nimitta thaI zakto nathI. jema kASTha svarUpa guru pote tare che ane bIjAne tAre che. eTale ke nimitta thAya che. niraMtara apramatta dazAmAM sAdhanA karI, puruSArtha karI, aneka prakAranA pariSaho - upasargo - kaSTone sahana karI pote mokSe gayA che ane keTalAya jIvone e mokSe javAmAM nimittabhUta thayA che, tAranAra paNa thayA che. temanI kathA paNa sAMbhaLavI, vicAravI ke maLavI A kALamAM durlabha che. evo paDato kALa AvI gayo che ane enA mATe aMdaramAM je kheda thavo joIe e kheda paNa amane thato nathI. he prabhu! tAro sarva jIva uparano prema kevo hoya che! tenI kathA paNa sAMbhaLavA maLatI nathI. jagatanA jIvone jyAM tyAM svArthavRtti hoya che ane satparuSonI niHsvArthavRtti hoya che. bhaktonI niSkAma bhakti hoya che. sAme je puruSa maLyA che e niHsvArtha hoya che. emaNe to potAnuM kAma sAdhIne potAno svArtha siddha karI lIdho che. have jagatanI koI vastuno ke mAnapUjAno koI svArtha emane nathI. puruSono Avo je prema pUrvakALe maLato hato te A kALamAM maLavo durlabha thaI gayo che. cothA ArAmAM TheraThera jJAnI puruSo, sAdhu mahAtmAo, ratnatrayadhArI munio, samyaka dRSTi zrAvako, kevaLajJAnIo vicaratA hatA. nirmala guNa maNi rohaNa bhUdharA, munijana mAnasa haMsa; jinesara. dhanya te nagarI, dhanya velA ghaDI, mAtapitA kula vaMza. jinesara. - zrI AnaMdaghanajI kRta zrI dharmanAthajina stavana hajAro munio AvA ratnatrayadhArI AcArya sAthe rahetA hoya che. prAye temane koI phariyAda hotI nathI. AcAryane koI bojo paNa hoto nathI. svayaM anuzAsana sahajapaNe cAlatuM hoya che ane hajAro jIvo emanA nimitte kalyANa sAdhI jatA hoya che. koI munine kaMI zikSA ApavI paDe evuM bane ja nahIM, jethI gurune temanA nimitte koI kleza nA thAya. koI vikalpa Ave evuM emanuM AcaraNa hoya ja nahIM. evA saMyoga ane nimitto A kALamAM prApta thavA Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA parama durlabha che. eka eka saMghamAM pahelA hajAro munio rahetA, badhAya svayaM anuzAsanamAM rahetA, sahaja sAdhanA karatA temaja anya munio ke zrAvako sAthe koI vikhavAda thatA ja nahIM. moTA bhAge maunapaNe emanI sAdhanA cAle ane te paNa gurunI AjJA pramANe. bIjI koI kaDAkUTamAM paDe nahIM. kaMI paNa karavuM hoya to gurune pUchIne ja thAya. kaMI paNa tamAre emane ApavuM hoya to DAyarekTa nA le. e kahe ke amArA gurune Apo. pachI e amane maLI jaze. amane ApavA yogya haze to amArA guru amane Apaze. koInI pAse koI vastu mAMgavAnI ja nahIM ne koI Ape to levAnI nahIM. vaLI, koIno saMparka nahIM. koIpaNa vAta karavI hoya ke pUchavI hoya to ema kahe ke tame amArA gurumahArAja pAse jAvuM, A amAruM kAma nahIM. cothA ArAnA jIvo ghaNA bhAgyazALI hatA. temane Thera Thera AvA nimitto maLatA. vartamAnamAM evA ratnatrayadhArI munionA ne kevaLajJAnIonA nimittA prApta thavA durlabha che. e sAheba bharatakSetramAM huM avataryo, e sAheba eTaluM ochuM puna; e sAheba jJAnI viraha paDyo Akaro, e sAheba jJAna rahyuM ati nyUna. eka vAra malo ne morA sAheba. sAheba zrI sImaMdhara sAhebA. e sAheba jema zuddhAzuddha vastu che, sAheba ravi kare te prakAza; sAheba temaja jJAnI matsya uke, te to Ape samakita vAsa. eka vAra malo ne morA sAhebA, sAheba zrI sImaMdhara sAhebA. -zrI jJAnavimalasUri kRta sImaMdharajina stavana jema sUryano prakAza thAya ne aMdhakAra jato rahe tema jJAnI puruSo maLe tyAre e samakitanuM dAna kare che, AtmajJAnano prakAza kare che. evA mahApuruSonA premanI kathA alabhya che, teno mArA manamAM kheda nathI. basa AtmAne prApta karavAnI, sapuruSane prApta karavAnI, bhagavAnane prApta karavAnI, tIvra tAlAvelI, jhaMkhanA lAgavI joIe. A bhaktimArga che, eTale bhakta bhagavAnane ahIM prArthanA kare che, pokAra kare che ke he prabhu! AvI sthiti mArI haju thaI nathI. AtmAne prApta karavA mATenI je sthiti thavI joIe evI sthiti mArI nathI. huM to basa tamArI samakSa phakta bhAva karuM chuM. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA 47. gAthA - 8 ja bhaktimArga praveza nahi, nahIM bhajana deDha bhAna; samaja nahIM nija dharmanI, nahi zubha deze sthAna. A doharAmAM suMdara vAta karI che ke AtmAnA zuddha svarUpane prApta karavuM hoya to tenuM mukhya sAdhana bhakti che. AtmAne lakSamAM rAkhI je kaMI sAdhanA karIe e badhI bhakti ja che. evuM nathI ke bhaktinA pado gAIe e ja bhakti che. AtmAnA hitane lakSamAM rAkhIne tame svAdhyAya karo e paNa bhakti ja che. jJAnIonA bodhano vicAra karo to e paNa bhakti ja che. dhyAnanI aMdara bhagavAnanA darzana karo ke satparuSanA darzana karo to e paNa bhakti ja che. zrI banArasIdAsajI kahe che, zravaNa, kIrtana, ciMtavana, vaMdana, sevana, dhyAna; laghutA, samatA, ekatA, navadhA bhakti pramANa. - zrI samayasAra nATaka A navadhA bhakti che. Avo bhaktino raMga he prabhu! mane kyAre lAgaze? A deha te huM nathI, huM mAtra AtmA chuM ema samajAya to jyAM paramAM prIti thaI che e tyAMthI pharIne AtmasvarUpa pratye athavA sapuruSa pratye lakSa thAya, bahumAna-bhakti thAya e bhaktimArga che. jevI prIti saMsAranA padArthomAM che evI mokSanA sAdhanomAM prIti thAya e bhakti che. bhagavAnanA ane sapuruSonA guNomAM anurAga thavo enuM nAma bhakti che. svAmI guNa oLakhI svAmIne je bhaje, darisaNa zuddhatA teha pAme; jJAna cAritra tapa vIrya ullAsathI, karma jhIMpI vase muktidhAme. -devacaMdrajI kRta mahAvIrajina svatana mokSamArgazya netA bhettAra karmabhUbhutAm / jJAtAruM vizva tattvanAm vaMde taLuNa labdhaye / -zrI tattvArthasUtranuM maMgalAcaraNa tamArA guNonI prAptine lakSamAM rAkhI tathA evA bhAva karIne huM Apane vaMdana karuM chuM ke tamArA jevA guNo mArAmAM paNa pragaTe. enuM nAma guNAnurAga. svAmIguNa oLakhI svAmIne Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 bhaktinA vIsa doharA je bhaje eTale guNonI bhakti, dazAnI bhakti ane svarUpanI bhakti. svarUpabhakti, ekatAbhakti e parAbhakti che. saddagurunuM zuddha svarUpa, bhagavAnanuM zuddha svarUpa ane potAnuM zuddha svarUpa traNeya eka ja che. Avo anubhava thAya te parAbhakti. AtmA ane paramAtmAnuM ekarUpe thaI javuM te parAbhakti che. AjJAbhakti jJAnIoe je AjJA ApI hoya tene sarvArpaNapaNe ArAdhavI te AjJAbhakti. jayAM sudhI jIva jJAnInI AjJAmAM che tyAM sudhI te aMkuzamAM rahe che. (1) zravaNa bhakti - sanduruSano bodha zravaNa karavo te zravaNa bhakti che. (2) kIrtana bhakti - bhagavAna pAse kIrtana karI, bhagavAnanA guNomAM anurAga karavo e kIrtana bhakti che. . (3) ciMtavana bhakti - bhagavAnanA guNonuM ciMtavana karavuM, bhagavAnanI dazAnuM ciMtavana karavuM te ciMtavana bhakti che. (4) sevana bhakti - uttama bhAvothI ane uttama dravyothI bhagavAnanI pUjA karavI te sevana bhakti che. vaMdana bhakti - bhagavAnane dravyathI ane bhAvathI vaMdana karavA te vaMdana bhakti che. dravyathI eTale aSTAMga ke paMcAMga namaskAra te dravyavaMdana ane aMdaramAM je bhAva karIe chIe te bhAvavaMdana che. (6) dhyAna bhakti - paramAtmAnuM hRdayamAM dhyAna karI ane paramAtmAnI mUrtimAM upayogane ekAgra karIe chIe te dhyAna bhakti che. laghutA bhakti - bhagavAna pAse ke puruSo pAse laghu thaI jaIe, laghutA dhAraNa karIe te laghutA bhakti che. samatA bhakti - jagatanA tamAma jIvomAM eka svarUpa jue che ke badhA bhagavAna che evI rIte badhAyane AtmA tarIke joIne rAga-dveSano tyAga karavo te samatA bhakti (9) ekatA bhakti - bhagavAnanuM zuddha svarUpa - sadgurunuM zuddha svarUpa ane potAnuM zuddha svarUpa traNeya eka ja che Avo anubhava thAya te parAbhakti - ekatA bhakti che. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA 49 enAthI AtmAnA jJAna-darzana-AnaMda-cAritra-sukha badhuM pragaTe che. eTale ja paramakRpALudeve kahyuM che ke, bhagavAna mukti ApavAmAM paNa nathI paNa bhakti ApavAmAM kRpaNa che. bhakti eTale AtmasvarUpanI prApti. AvI bhakti durlabha che. bAkI bIjI je che te bahAranI bhakti che. je alaga alaga saMgItanA sAdhano vagADIne karavAmAM Ave che, te vyavahAra bhakti che. bhUmikA anusAra sArI che, paNa e vizeSa kAryakArI nathI. upara je batAvI te navadhA bhakti AtmAne ghaNI lAbhakAraka thAya che. paramArthamArga pratye, guru pratye, bhagavAna pratye yathArtha prema pragaTe te sAcI bhakti che. zabarIbAIe bhale gANA na gAyA paNa bhagavAnanuM satata smaraNa karyuM che. emanuM rAma sAthe milana, temane jamADavA e paNa bhakti che. saMta dekha dauDa AI, jagata dekha roI; prema AMsu DAra DAra, amaravela boI. aba to mere rAma nAma dUsarA na koI. mAraga meM tAraNa mile, saMta rAma doI; saMta sadA ziza upara, rAma hRdaya hoI. aba to mere rAma nAma dUsarA na koI. aba to bAta phela gaI, jAne saba koI; dAsa mIrA lAla giradhara hone ko so hoI. aba to mere rAma nAma dUsarA na koI. bhakti pAmavAnI AvI tAlAvelI lAgavI joIe. evI bhakti he prabhu! mArAmAM nathI. bhajanakIrtanamAM ekAgratA AvavI joIe, tanmayatA AvavI joIe, bhAvabhAsana thavuM joIe te hajI thatuM nathI. bhakti sAMbhaLatA ke gAtA ya DAphoLiyA mArato hoya, keTalAya vikalpo karato hoya ! manuSyabhava pAmyA chIe te ApaNe zuM karavA pAmyA chIe? zuM karavAnuM che? daDha nirNaya thAya. to jagatanA tamAma kAryo sApekSapaNe gauNa karIne AtmAnI sAdhanAmAM vadhAre samaya lagADIne jIva kalyANa karI le. potAnuM dharmakartavya zuM che tenI jIvane samajaNa nathI eTale bIjI vastuomAM samaya pasAra karI nAkhe che. bIjA kAryomAM samaya pasAra thaI jAya che ane AtmAnA hitanuM kArya rahI jAya che. satsaMga maLato hoya, evA ekAMta sthaLamAM javA maLatuM hoya to tyAM be divasamAM jIva kaMTALI jAya! "bahu rahyA have. have mAre A kAma AvyuM che ne peluM kAma AvyuM che, phona Avyo che ne have mAre javuM paDaze." e be divasamAM to UMconIco thaI jAya. are ! jhATako lAgavo joIe ke mane mAMDa ahIM Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 bhaktinA vIsa doharA sAdhanAno moko maLyo che, have mAre kyAM javAnuM AvyuM pAchuM! ema duHkha thavuM joIe, paNa A jIvane evuM duHkha thatuM nathI. nahIM bhajana deDha bhAna; AtmAnA bhAnapUrvaka, niSkAma bhAvapUrvaka je bhajanabhakti thavA joIe te paNa thatA nathI. bhagavAnanA maMdiramAM jaIne bhakti karuM chuM to chelle kaMIka mAMgIne bahAra nIkaLuM chuM. bhagavAna pAse kaMI mAMgavAnuM hoya ja nahIM. bhagavAnanI bhakti karI ane je bhAva karyA, te bhAvathI je puNya baMdhAyuM tenA anusAra je maLavAnuM haze te maLaze. bhagavAna kaMI ApavAnA nathI. niSkAmabhAvathI bhaktibhajana karavAnuM phaLa mahAna che. sakAma bhAvathI bhaktibhajana karavAnuM phaLa alpa che. samaja nahIM nija dharmanI, AtmAno sAco dharma zuM che enI sAcI samajaNa paNa prabhu mArAmAM nathI. Atmadharma zuM che? Atmadharma kone kahevAya? huM AtmA chuM ane mAro dharma A che enI paNa mane haju khabara nathI. A to badhAya dharma kare che to ApaNeya dharma karo. koI kahe ke bApA, eka bIDI pIvaDAvo, tamane dharma thaze. are ! paNa bIDI pIvaDAvavAmAM dharmana thAya. eka A pIvaDAvo to tamane dharma thaze ema kahe. are ! amaneya karama thAya ne tane ya thAya. A mAMgavAmAM ne cA ApavAmAM ane bIDI mAMgavAmAM ne bIDI ApavAmAM karama thAya, dharama na thAya. bhagavAna pAse jaIne mAge ke amane sukhI karo, tamane ya dharma thaze ! are bApu! emane to dharma pUro thaI gayo. have emane kyAM karavAno? bhagavAnane to have dharma karavAno che nahIM, paNa A ajJAnI jIva bhagavAnane AzIrvAda Ape che ke tamaneya dharma thaze !! bhagavAnanA AzIrvAda levAnA hoya ke ApavAnA hoya? tame to prabhu! badhAnA tAraNahAra cho, karuNAnA sAgara cho ema bhagavAnane kahe. are! bhagavAnamAM have karuNA rahI ja nathI, saMpUrNa vItarAgatA pragaTa thaI gaI che. bhagavAnamAM karuNA che e bhagavAnanI sthiti nIcI batAvavA barAbara che. bhagavAnane have karuNA nathI, pUrNa vItarAgatA che. karuNA che tyAM rAga che. rAga che tyAM vItarAgatA pUrNa nathI. vyavahArathI bhaktimAM kahevuM e ThIka che, paNa pachI nizcayathI paNa mAnI le bhagavAna karuNAnA sAgara che, to hajI teNe bhagavAnanA svarUpane yathArtha jANyuM nathI. kaMI mAMgavAnuM ja na hoya. zuM mAMgavAnuM che? tAre zuM joIe che sukhI thavA? Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA 51 jagatano koI padArtha kiMcit mAtra tAre kAma Ave evo nathI. ane kadAca bhagavAna Apaze to tuM herAna thaIza. kadAca bhagavAne tAre tyAM 50 karoDano Dhagalo karyo to have tane zAMti maLaze ke azAMti ? azAMti maLavAnI che. have e 50 karoDane kema sAcavavA, kema vadhAravA ne enuM kema jatana karavuM e ja bhAMjagaDamAM paDaze. A 99 nA cakkaramAM paDyo pAcho. bhagavAnanI sAcI bhakti jene prApta thAya enuM badhuM nAza thaI jAya ne e sarvasaMgaparityAga karIne nIkaLI jAya. e ja bhagavAnanI kharI karuNA che. paNa ajJAnI jIva kahe che ke pahelA amAre kaMI nahotuM, paNa A pAMca varSamAM to bhagavAnanI khUba kRpA thaI. pahelA nahotI paNa have kRpA thaI !! AtmAno zuddha svabhAvayukta dharma kevo che? vatyu sahAvo dhammo / enI samajaNa paNa prabhu mArAmAM nathI. nahi zubha deze sthAna. azubhano tyAga karIne zubhabhAvane sthAna ApavAnI paNa mArI yogyatA nathI; eTalo huM azubha bhAvamAM, azubha pravRttimAM 24 kalAka vahI rahyo chuM. moTAbhAge saMsArI asaMyamI jIvone, ajJAnI jIvone to azubha upayoganI mukhyatA hoya che, zubha upayoganI mukhyatA hotI nathI. A kALamAM zuddha bhAva pragaTe ke na pragaTe - e AgaLanI dazA che, paNa zubha bhAvamAM jIva vadhAre TakI rahe to ya ghaNuM che. dareka jIva AtmA prApta kare evI tenI yogyatA che nahIM. cothA ArAmAM paNa nahotI, to atyAre kyAMthI hoya ? eTale azubhane ghaTADIne zubha bhAvanI vRddhi kare, zubha pravRttinI vRddhi kare, zubha upayoganI vRddhi kare toya ghaNuM che, jethI paMcendriya saMjJIpaNuM ke manuSyabhava to TakI rahe. bIjA bhavamAM manuSyabhava maLe to AtmajJAna prApta thavAno ene moko Ubho rahyo. je zubhane paNa sthAna nahIM Ape ane azubhamAM ja raheze tene bIjA janmamAM paMcendriya saMjJIpaNuM prApta karavuM agharuM thaI jAya che. te ekendriya, be Indriya Adi gatimAM cAlyo jAya che. A kALanA moTAbhAganA jIvo tiryaMca gatimAM ke narakamAM jAya evA emanA pariNAma che. evI sthiti A kALanI che. mATe, zubha bhAva vaDe mana zuddha karo, navakAra mahApadane samaro; nahi eha samAna sumaMtra kaho, bhajIne bhagavaMta bhagavaMta laho. * zrI mokSamALA - zikSApATha - 15 - Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para bhaktinA vIsa doharA navakAramaMtranA jApa dvArA mananI zuddhi karo. bhagavAnanI bhakti dvArA mananI zuddhi karo. e zuddha thayeluM mana AtmAmAM sthira thaze to AtmajJAna pragaTa karAvavAmAM kAraNabhUta thaze. mATe zubha bhAva dvArA pahelA mananI zuddhi karo ane azuddhi TALo. mana zuddha thAya enA mATe baLavAnamAM baLavAna koI sAdhana hoya to navakAramaMtranA ekAgra cittathI jApa ane ciMtavana che. kemake, jagatanI aMdara sarvotkRSTa pada paMcaparameSThi bhagavAnanuM che. emane niSkAmabhAvathI dravyathI ane bhAvathI namaskAra karIe to paNa badhAya pApono nAza thAya che. eso paMca namukkAro, savva pAva paNAsaNo; maMgalANaM ca savaeNsiM, paDhamaM havaI maMgalam. sarva maMgalomAM A uttama maMgala che. paMcaparameSThi bhagavAnane namaskAra - vaMdana karavA, emanuM smaraNa - ciMtavana karavuM, emano Azraya karavo ane emanI AjJA pramANe cAlavuM te sarvotkRSTa puNyanuM kAraNa thAya che. kaMI na AvaDe ane ATaluM karo to temAM 14 pUrvano sAra AvI jAya che. 14 pUrvadhArIo paNa deha choDatI vakhate navakAramaMtramAM phakta "namo arihaMtANa mAM upayoga rAkhI deha choDatA hoya che. jene hajI bhava bAkI che ane upayoga potAnA AtmAmAM sthira nathI thayo evA zratadhArIo paNa "namo arihaMtANaM' kahIne deha choDe che. ghaNA mahApuruSonA jIvanacaritra vAMcyA, temAM ema hoya che ke chelle temaNe "OM nama: siddhabhyAH" bolatAM deha choDyo. koIe 'OM namo arihaMtANaM' athavA "namo siddhANaM' athavA "namo loe savva sAhUNaM' - AvA bhAvanI aMdara deha choDyo ane emanI gati uttama thaI. krame krame e mokSanA adhikArI banyA. navakAramaMtranA jApa karavA te bhakti che. koI paNa prakAranI mAMgaNI karyA vagara jApa karo. emanA svarUpane oLakhIne jApa karo. arihaMta paramAtmAnuM svarUpa zuM hoya? siddha bhagavAnanuM svarUpa zuM hoya? AcArya - upAdhyAya ane sAdhu bhagavAnanuM svarUpa zuM hoya? e badhuM vicAra karIne vaMde taddaguNa labdhaye. eka navakAra maMtrathI jIva tarI jAya che. kemake, samasta zrata enI aMdaramAM samAveza pAmeluM che. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA. 53 gAthA - 9 kALadoSa kaLithI thayo, nahi maryAdAdharma toya nahIM vyAkuLatA, juo prabhu muja karma. kaLikALane lIdhe paNa dharmanI prApti thavI durlabha thaI paDI che. kadAca satsaMga dvArA dharmanI samajaNa maLe to paNa sAdhanA karavI e bahu durlabha che. jevI rIte kSetrano prabhAva hoya che evI rIte kALano paNa prabhAva hoya che. eTale A kALamAM je nimitto maLe che te dharmathI viparIta hoya che. paraMtu nivRttinA sthaLe puruSano yoga thAya to kALa kaMI naDI zake nahIM. nabaLA jIvone kALa naDe che. je baLavAna jIvo che tene kALa naDato nathI. jene dharma karavo ja che, AtmAnuM kalyANa sAdhavuM ja che tene kALa naDato nathI. paNa je jIvo paripakva thayA nathI, thoDA nabaLA che te dharma karavA kadAca jAya to temane naDatararUpa thAya evo A kALa che. kemake A kALamAM AtmAnuM patana karAve evA nimitto Thera Thera che. paramakRpALudeve patrAMka - 398 mAM lakhyuM che, zAstrone vize A kALane anukrame kSINapaNA yogya kahyo che; ane te prakAre anukrame thayA kare che. avasarpiNIkALano A pAMcamo Aro cAlI rahyo che. eTale dhIme dhIme dareka uttama vastuno kSaya thAya che ane chaThThA ArAmAM to saMpUrNa dharmano kSaya che. AgaLa kahe che, je kALamAM atyaMta durlabhapaNe paramArthanI prApti thAya te kALa duSama kahevA yogya che; jo ke, sarva kALane viSe paramArthaprApti jenAthI thAya che, evA satparuSono joga yogya durlabha ja che, tathApi AvA kALane viSe to atyaMta durlabha hoya che. jIvonI paramArthavRtti kSINa pariNAmane pAmatI jatI hovAthI te pratye jJAnIpuruSonA upadezanuM baLa ochuM thAya che, ane tethI paraMparAe te upadeza paNa kSINapaNAne pAme che, eTale paramArtha mArga anukrame vyavaccheda thavA joga kALa Ave che. jIvonI paramArthavRtti kSINapaNAne pAme che eTale AtmakalyANa karavAnI bhAvanA paNa temane pragaTa thavI durlabha che. AtmakalyANa karavuM e to bahu durlabha che, paNa AtmakalyANa karavAnI bhAvanA thavI e paNa durlabha che. eTale jJAnI puruSonA upadezanuM baLa paNa ochuM thAya che. upadeza paNa asara kare evA jIvo A kALamAM bahu ochA che. sAMbhaLanArA ghaNA che, paNa Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa4 bhaktinA vIsa doharA upadeza dvArA AtmakalyANa thAya evA jIvonI saMkhyA bahu alpa che. eTale paraMparAe upadeza paNa parikSINapaNAne pAme che. eTale paramArtha mArga krame karIne vyavaccheda thato jAya evo A kALa che. e ja patramAM hajI AgaLa kahe che, A kALane viSe ane temAM paNa hamaNAM lagabhaganA seMkaDAthI manuSyanI paramArthavRtti bahu kSINapaNAne pAmI che ane e vAta pratyakSa che. sahajAnaMdasvAmInA vakhata sudhI manuSyomAM je saraLavRtti hatI, te ane AjanI saraLavRtti emAM moTo taphAvata thaI gayo che. juo ! te vakhatanI vAta eTale ke savAso varSa pahelAnI vAta che. eTale A so-baso varSamAM to bahu kSaNapaNuM thaI gayuM. jIvomAM saraLatA paNa rahI nathI ke jethI dharma pAmavAne pAtra thAya. paramakRpALudeve zrI AtmasiddhizAstramAM matArthInA lakSaNamAM kahyuM che, nahIM kaSAya upazAMtatA, nahIM aMtara vairAgya; saraLapaNuM na madhyasthatA, e matArthI durbhAgya. saraLapaNuM jatuM rahyuM che. loko kapaTI thaI gayA che. aMdaramAM kaMIne bahAra kaMI; karavAnuM kaMI, cAlavAnuM kaMI ne bolavAnuM kaMI. evA jIvo vartamAnamAM vizeSa jovA maLe che. AgaLa kahe che, tyAM sudhI manuSyonI vRttine viSe kaMI kaMI AjJAMkitapaNuM, paramArthanI icchA, ane te saMbaMdhI nizcayamAM daDhatA e jevAM hatAM tevAM Aje nathI, tethI to Aje ghaNuM kSINapaNuM thayuM che. je pahelAnAM jIvomAM AjJAMkitapaNuM hatuM evA AjJAMkita jIvo atyAre dekhAtA nathI. bahu ja ochI saMkhyAmAM dekhAya che. ane AjJA vagara dharmanuM pariNAma pAme nahIM. AjJAMkita thayA vinA jJAnIono bodha pariNAma pAmato nathI. bIjuM, paramArthanI icchA e paNa prAya lupta thaI gaI che. tame bahu pAchaLa paDI tyAre ema kahe ke tame kaho cho eTale karuM chuM! aMdaramAM jIvane icchA thatI nathI. paramArthanI icchA ja lupta thaI gaI che. bahu bahu to bahArathI thoDo bAhya dharma kare. ane te saMbaMdhI nizcayamAM daDhatA e pahelAM jevAM hatAM tevA Aje nathI. AjathI baso-traNaso varSa pahelAM je paramArtha mArga ArAdhavAnI nizcayatA ane daDhatA hatI e Aje nathI. kaMIka nimitto ke viparIta udaya Ave to dharma choDI de. "sAheba ! zuM karuM have? eTalA badhA mahemAno Ave, game tyAre game tyAM javAnuM thAya ne bIjA prasaMgo paNa Ave. to amAre gharanuM saMbhALavuM ke dharma karavo? keTalI javAbadArIo Ave eTale dharma chUTI jAya che!' bhagavAna Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA 55 kahe che ke A to rojanuM thayuM. koI divasa kaMI nimitta Ave ne koI divasa kaMI nimitta Ave. saMsAramAM chIe eTale e badhA prasaMgo to AvavAnA ja. emAM rahIne paNa jeNe daDha nirNaya karyo che ke mAre AtmAnuM kAma karI ja levuM che, e game tevA nimittonI vacce paNa AtmAnI sAdhanA karI le che. sAtamI narakano nArakI eTalI badhI pratikULatA ane duHkhanI vacce paNa AtmAnI prApti karI le che. kAraNa ke, AtmakalyANa karavAno teno nirNaya ane icchA daDha che. te koI phariyAda karato nathI. ApaNane ghaNI phariyAdo hoya che ! jene AtmAnuM kalyANa karavuM che te game tyAMthI karI le che. samaya nIkaLI zake tema che. kAma karatAM karatAM paNa dharma thAya che. joke, nivRttinA samaye jarA UMcI kvolITIno dharma thAya ane pravRttimAM sAmAnya prakArano dharma thAya. paNa dharma na thAya evuM kaMI che nahIM. joke, haju A kALamAM paramArthavRtti kevaLa vyavacchedaprApta thaI nathI, A savAso varSa pahelAMnI vAta che. atyAranI vAta nathI. atyAre to lagabhaga vyavaccheda jevI thaI gaI che. tema satpuruSarahita bhUmi thaI nathI, topaNa kALa te karatAM vadhAre viSama che, bahu viSama che ema jANIe chIe. jJAnIo maLyA hoya tyAre AkhuM vAtAvaraNa cothA ArA jevuM hoya che. bIjAne bhale duSkALa hoya, paNa jene jJAnIo maLyA hoya ke je jJAnIonI samIpa hoya tene duSkALa na hoya. potAno dRDha nirNaya joIe ane tene anurUpa dRDha puruSArtha joIe. puruSArtha vagara kaMI thAya nahIM. ane daDha nirNaya vagara paNa kaMI thAya nahIM. nimitto to kAyama rahevAnA. have e phariyAda karIzuM to kyAreya dharma nahIM thAya. jyAre jJAnIono yoga hoya tyAre temanA bodhano lAbha maLe, eTale je aMda2mAM UMco-nIco thaI gayo hoya te pAcho TharI jAya. pAchuM ene poSaNa maLI jAya, paNa jyAre jJAnIono yoga na maLe ane cAre bAju viparIta vAtAvaraNamAM rahevAnuM hoya to jIvane potAnuM baLa na hoya to TakI na zake. potAnuM baLa paNa aMda2mAM joIe che. AvA viparIta kALamAM paNa jo jIva satpuruSanI AjJA anusAra bhakti karavAno niyama kare, vrata-tyAga dvArA maryAdA kare ne tene dRDha rIte vaLagI rahe to dharmasAdhanA banI zake. sAthe sAthe caraNAnuyoganuM AcaraNa paNa AtmakalyANa karavAmAM jarUrI che. ane je maryAdA ke niyamo karyA hoya tene daDhapaNe vaLagI rahe to dharmasAdhanA banI zake. dRDhapaNe ApaNe vaLagI rahetA nathI. jyAre kaMIka sArA nimitto Ave eTale joramAM AvI jaIe chIe ke basa have to A ja karavuM che ne A ja karIza ane pachI pAchA ghare jAya ane thoDA divasa thAya eTale pAchA DhIlA Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 bhaktinA vIsa doharA thaI jAya che. potAnuM baLa na hoya to jIva TakI na zake. pote baLavAna thavuM joIe. sArA nimitto kaMI kAyama ApaNane rahevAnA nathI. evuM kaMI puNya laIne AvyA nathI ke 24 kalAka ApaNe samavasaraNamAM ke jJAnIo pAse ja rahIe. potAnI zakti paNa pragaTa karavI joIe. potAnuM baLa paNa vadhAravuM joIe. nahi maryAdAdharma; maryAdA eTale AjJAnuM ArAdhana. AjJAnA ArAdhana rUpa dharma jIvane bacAvI zake. je jIva AjJA to le paNa e pramANe dharma na kare to bacI zake nahi. satpuruSanI je kaMI AjJA thaI hoya temAM lakSa rAkhe ke mane A AjJA maLelI che, eTale mAre A AjJAnuM ullaMghana karavAnuM nathI, pachI game te thAya. to e jIva pApa karato aTake che, pApathI bace che. satpuruSanI AjJArUpa aMkuza che, chatAM te aMkuzamAM vartAtuM nathI. jema aMkuzathI hAthI paNa vazamAM AvIne barAbara cAle che. gADIne paNa brekano aMkuza che, to te paNa UMdhA mArge jatI hoya to aTakAvI zakAya che, ema je jIva AjJArUpI aMkuzamAM che e UMdhA mArge cAlato hoya to aTakI jAya che. chatAM te aMkuzamAM vartAtuM nathI. jJAnIpuruSe niyamita dharmaArAdhanA karavAnuM kahyuM che, te thatuM nathI. je nityakrama Apyo hoya - kalAka-be kalAka-cAra pAMca kalAkano - te paNa thato nathI. kALa to nimitta che paNa jIvano anizcaya mukhya che. jyAre jJAnInI vANI sAMbhaLe che tyAre pAcho taiyAra thaI jAya che, paNa jyAM e nimitta jAya che tyAM pAcho DhIlo paDI jAya che. te mATe vyAkuLatA-muMjhavaNa thavI joIe e paNa thatI nathI. toya nahIM vyAkuLatA, to paNa jIvane aMda2mAM je vyAkuLatA - muMjhavaNa thavI joIe te thatI nathI. 'mArA kevA bhAre karma che !' chevaTe doSano Topalo karma upara nAkhIe chIe. karma bicAruM kaMI bolavAnuM nathI ane ApaNo rasto sApha thaI jAya che ! 'zuM thAya sAheba ! mAre to ghaNuMya karavuM che. roja prayatna karuM chuM, paNa have evA bhAre karmano udaya Avyo che ke mArAthI thatuM nathI!' ThIka che bhAI, karmano udaya thoDoka samaya hoya, paNa kAyama mATe karmanA ja udaya hoya ?' manuSyabhavamAM AvyA chIe to evA karma bAMdhIne nathI AvyA ke ApaNAthI na thAya. tiryaMco paNa kAma karI le che, devagatinA devo ATalA anukULa vAtAvaraNamAM paNa kAma karI le che ane naraka gatinA jIvo ATalA pratikULa udayamAM paNa kAma karI le che. potAno bacAva khoTo kare che. eTale pote ja potAne chetare che ! Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa7 bhaktinA vIsa doharA. samaya to kAla pUro thaI jaze ane ahIMthI khAlI hAthe jAva toya sAruM che. karmanA poTalAM vadhAre bAMdhIne kaI gatimAM jazo? ane tyAM paravazapaNe bhogavavuM paDaze tyAre kevI rIte bhogavazo? atyAre zuM takalIpha che? keTalo puNyano udaya haze tyAre to manuSyabhavamAM AvyA chIe. pachI jaina dharma maLyo ane emAMya jJAnIono ane temanA vacanono yoga thayo, ghara sAruM maLyuM, buddhi sArI maLI, have keTaluM joIe che? zenI rAha juo cho? badhuMya maLyuM che. zuM nathI maLyuM? "letA jaIe harinuM nAma, karatAM jaIe gharanuM kAma.' gharanuM kAma karatAM karatAM paNa harinuM nAma laI zakAya che. nathI levAtuM evuM to che nahIM, paNa yogyatAnI nyUnatA che eTale jAgRti rahetI nathI. thoDI vAra nAma lIdhuM ne pachI kAmamAM ekAgra thaI gayA eTale peluM nAma chUTI gayuM ane "A mAre karavAnuM che' e bhAva paNa chUTI gayA. muMjhavaNa thavI joIe ke have zuM karavuM? mArA kevA bhAre karma che ! paramakRpALudeve kahyuM che ke A kALamAM bhAre karmI jIvo avatare che. A paMcamakALamAM ane te paNa dhIThuM huMDAvasarpiNI kALamAM AvanArA jIvo bhArekarmI che. tethI dharmanI jijJAsA ghaTatI jAya che. ApaNe bahu pAchaLa paDIe tyAre kahe ke hA, sAheba! tame kahyuM che e pramANe karIzuM. paNa pAcho bhUlI jAya. pAcho Ave to kahe ke nA, sAheba ! e pramANe karavuM che. AvI rIte pacIsa vakhata maLe ane pacIsa vakhata jAya paNa eno dharma ema ne ema rahe! AvA jIvo che. have kaMI mArIne dharma thoDo karAvAya che? nimitta maLe tyAre jAgRta thaI javuM joIe. AvA kALamAM ApaNane uttama nimitta maLyA che. to e nimittanA sahavAsamAM rahI kAma karI levuM joIe. ATaluM to baLa ApaNane maLyuM che, uttama nimitto maLyA che ane AvI anukULatAmAM ane nimittonI vacamAM paNa kAma nahIM karIe to kyAre karIzuM? samaya to dhIme dhIme cAlyo jAya che. kALa pUro thaI jaze ane jIva khAlI hAthe jaze ane karmanA poTalA bAMdhIne jaze. tyAM tamane koNa choDAvavA Avaze ? jenA nimitte tame tamArA AtmAnuM cUkI jAva cho e koI tamane AvatA bhavamAM choDAvavA AvavAnA nathI. A bhavamAM ja nathI choDAvavA AvatA to AvatA bhavamAM to zuM choDAvaze? koNa oLakhavAnuM che tamane? ahIMthI kyAM pahoMcyA kone khabara che? ghaDIkamAM jIva hato na hato thaI jAya che. ane A jIvanuM che koNa A traNa kALa, traNa lokamAM? ekAkI che. karma bAMdhe che ya ekalo, bhogave che ya ekalo, cAra gatimAM rakhaDe che ya ekalo ane duHkhI thAya che ya ekalo. game tenA nimitte pApa karato Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 bhaktinA vIsa doharA hoya e nimitta kaMI tamArA bAMdhelA karma bhogavavA AvavAnA nathI. tamAre ja bhogavavA paDaze. tame gharavALAnA nimitte karyA, bahAravALAnA nimitte karyA, sagAvahAlAnAM nimitte karyA - game tenA nimitte pApa karyA paNa e nimitto kaMI tamArI sAthe karma bhogavavA AvavAnA nathI, tamAre ekalAne bhogavavAnA che. tamArI ATalI uttama buddhi hovA chatAM Avo viveka tame cUkI jAva cho ane potAnA viveka ane nirNaya vagara to A kAma thavAnuM nathI. bIjA game teTaluM kahe paNa tame jAgRta nahIM thAva ane viveka nahIM rAkho to A kAma je karavAnuM che e tame nahIM karI zako. paramakRpALudeve kahyuM che ke bhArekarmI jIvo A kALamAM avatare che, jethI dharmanI jijJAsA ghaTatI jAya, lokomAM "vAhavAha' kahevaDAvavA badhuM kare. mArI "vAhavAhI thavI jIIe. amane badhAne gharavALAe bahu rAkhyA. koI cAra AITama kahe to A ATha AITama banAve. vAhavAha kahevaDAvavA. bahAramAM potAnI vAhavAha kahevaDAvavA mATe tana-mana-dhana-AtmA badhuMya arpaNa karI de. enI vAhavAha thatI hoya to badhuM arpaNa karavA A jIva taiyAra che! ene vAha vAha ja kahevaDAvavI che!! moTo bhA thavuM che. loko enA vakhANa kare. basa, tamAre koInI pAse kAma kaDhAvavuM hoya to pojhITIva eproca rAkhIne enA virodhIo ke enAM sagAM-vahAlAMnI vacce enA vakhANa karo ke amArI vahuto ohoho... AkhI amArI poLamAM -sosAyaTImAM AnA jevI kahyAgarI, DAhI ne AjJAMkita koI nathI. huM pANI mAMgu to mane dUdha Ape. be jIvonI vacce vakhANa karyA eTale e rAjI. pachI e potAnA AtmAnuM paNa cUkI jaze. paramArtha - AtmAnuM hita zAthI thAya e sUjhatuM nathI. AtmAnuM hita to vItarAgatAnI vRddhithI thAya. jeTalA aMze rAga-dveSa ghaTe eTalA aMze AtmAnuM hita thAya. amuka zAstra vAMcavA mAtrathI Atmahita thAya evuM nathI. amuka bhakti karI eTale AtmAnuM hita thAya evuM nathI. e badhA puNyabaMdhanA kAraNo che, AtmahitanA kAraNa nathI. AtmAnuM hita to vItarAgatAnI vRddhi pramANe che. | niraMkuzatA vadhatI jAya che. jIva koInA ya aMkuzamAM rahevA taiyAra nathI, evA A kaLikALanA jIvo che. koIno aMkuza mAthe na joIe ! have jenA mAthe aMkuza na hoya enuM zuM thAya? gADI navI hoya, roDa sAro hoya, High class doDatI hoya ane kiMmatI hoya, paNa breka na hoya to zuM thAya? e thoDA samayamAM bhaMgAramAM javAnI. gADI to jaze, paNa tamaneya letI jaze. tamaneya bhaMgAra karI nAkhaze ne e ya bhaMgAra thavAnI ! ema ApaNA mAthe jo aMkuza na Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA hoya to samajajo ke ApaNe paNa bhaMgAramAM eTale adhogatimAM javAnA. mATe haMmezAM aMkuzamAM rahevuM joIe. aMkuzamAM eTale AjJAmAM. 59 deva-guru-dharmanI AjJA pramANe rahIe to ApaNuM kalyANa thAya. jIva kahe che ke devaguru-dharma mArA mAthA u52, paNa mAre je karavAnuM che emAM kaMI pheraphAra thaze nahIM ! 'paMca kahe e mAthA upara, paNa mArI khIlI phare nahIM !' to AtmAnuM kalyANa thAya nahIM. niraMkuza rahevuM nathI. AtmAnuM kalyANa karavuM hoya to mAthe guruno aMkuza jarUrI che ane e aMkuza pramANe cAlavuM joIe. ApaNe gurune mAthe rAkhIe kharA, paNa aMkuza pramANe na rahIe ke na cAlIe ke na vartIe to kalyANa thAya nahIM. bhale ne tIrthaMkara jevA guru karyA hoya, paNa emanI AjJA pramANe na cAlIe ane ApaNI kalpanA pramANe cAlIe to e paNa ApaNuM kalyANa karI zake nahIM. je mA-bApanuM kahyuM na mAne e bhagavAnanuM kaheluM zuM vicAre ? A pratyakSa mA-bApa gharamAM che enuM kaheluM jo na mAne to pachI bhagavAne je kahyuM che eno zuM vicAra kare ? ghaNA jIvo to bhagavAnane paNa mAnatA nathI. kahe che ke koNe joyA che bhagavAna ? tame to copaDI vAMcIne bhagavAna - bhagavAna kaho cho, paNa hoya to batAvo ! bhagavAna nAmanI koI vastu ja nathI evuM paNa mAnanArA A kALamAM ghaNA che. zAstramAM lakhyuM hoya to kahe ke e to kalpanAthI emaNe lakhyuM che. jJAnIonA vacanane paNa kAlpanika mAne to AtmAnuM kalyANa kyAM sAdhI zakavAnA che? zAstrone kalpanA mAne ane potAnI kalpanAe, svacchaMde badhuM pravartana kare ! koI ema paNa kahe ke zAstramAM kahyuM che e badhuM sAcuM che, paNa cAle potAnI kalpanAe, potAnA svacchaMde . to paNa AtmakalyANa thAya nahIM. bIjA kAma ADe paramArtha mATe avakAza ja nathI. jagatanA badhA kAma karavAno samaya jIvane maLe che, paNa AtmakalyANa karavAno samaya maLato nathI. have ene zuM kahevuM ! chApuM vAMcavAno TAIma maLe che, TI.vI. jovAno TAIma maLe che, gappA mAravAno TAIma maLe che, bahAra pharavA javAno TAIma maLe che, hoTalamAM mojazokha karavAno TAIma maLe che, phrenDa Ave to enI sAthe cAra-cAra kalAka, cha-cha kalAka pasAra karavAno TAIma maLe che, ATha kalAka UMdhavAno TAIma maLe che, paisA kamAvAnAya ATha kalAka maLe che. chelle kaMIka vadhyo ghaTyo TAIma rahe to sAheba huM ekAduM pAnuM pustakanuM vAMcI lauM ! A tame bahu pAchaLa paDyA cho eTale, nahIMtara to e ya na thAya ! tame juo cho ne mArI sthiti ? tame mArA ghare AvI gayA cho. keTalA kAma hoya che mAre ! kAraNa ke gharamAM huM ekalo chuM. 'haze bhAI ! tyAre AvatA bhavamAM Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ So bhaktinA vIsa doharA karaje. maravAno ya TAIma nathI ema kahe che. to pachI nigodamAM jaIza eTale ekalo maravAno ja TAIma kADhavAno che. eka zvAsamAM aDhAra vAra janma ane aDhAra vAra karavAnuM. eTalo badho TAIma enA mATe ja kADhavAno.' jIva svavazapaNe kaMI karavA taiyAra nathI. paravazapaNe badhuM karavuM paDe che. emAM enuM kaMI cAlatuM nathI. mATe, game tema karIne potAnuM kAma kADhI le e DAhyA ane vicakSaNa kahevAya. zrI dolatarAmajI kahe che, lAkha bAta kI bAta, yahai nizcaya ura lAo; tori sakala jagadaMda-phaMda nita Atama dhyAo. - zrI chaha DhALA lAkho karoDonI eka ja vAta che ke A vastu nizcayamAM lAvo ne daDha karo ke jagatanA badhAya prapaMcone, udayone, nimittone choDIne paNa AtmAnuM kalyANa karavuM che. badhA prakAranI phariyAdo baMdha karo. tame phariyAdo karo cho te jJAnIo sAMbhaLI le che, paNa aMdaramAM samaje che ke Ane have phariyAda karavAnI kAyamanI Teva paDI gaI che. bacAvano upAya karavA e bahAnA kADhavAno ja che ane kADhe ja che. kyAM sudhI bahAnA kADhazo? keTalA bahAnA kADhazo? ane bahAnA kADhavAthI paNa kaMI lAbha hoya to batAvo. * * * * * Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA 'gAthA - 10 ) sevAne pratikULa che, te baMdhana nathI tyAga; deheMdriya mAne nahIM, kare bAhya para rAga. sapuruSe je je AjJAo ApI che tenI ArAdhanA eTale upAsanA jIva karato nathI athavA thatI nathI. zenA kAraNe thatI nathI? ALasa, UMgha, pramAda, vikathA, viSayo, AraMbha, parigraho - A badhA nimitto evA che ke jIvane mokSamArgamAM sAco puruSArtha karavA detA nathI. AnA kAraNe upAsanA thatI nathI. samaya maLyo to vikathA kare athavA TI.vI. jovA besI jAya ane kahe ke sAheba! zuM thAya have, Akho dahADo kAma karIe to kalAka to joIe ke nahIM! paNa jJAnI kahe che ke TI.vI. nahotA tyAre paNa badhA jIvatA hatA ke nahotA jIvatA? zuM karuM sAheba! tamArI sAme ja phona Avyo, have mAre vAta karavI ke na karavI? AkhA divasamAM jIvane AvA keTalAya phona Ave ne keTalAya phona karavAnA hoya. enA mATe samaya maLe, paNa potAnA kalyANa mATe samaya na maLe ! mumukSu TI.vI. bahu samaya le che.. sAheba : TI.vI. samaya le che ke tame TI.vI.ne samaya Apo cho? mumukSu TI.vI. cAlu karIe nahIM paNa cAlu hoya eTale besI jaIe. sAheba eno vAyara pAchaLathI kADhI nAkho. rastA badhAya che. zuM karavA ApaNe besIe? aMdaramAM game che eTale besIe chIe. hajI ApaNo anizcaya che, ajAgRti che, pramAda che. eTale A thAya che. bhalabhalA sAdhako paNa kahe che ke sAheba ! huM samAcAra mATe ja TI.vI. rAkhuM chuM. basa eka samAcAra joI lauM eTale patI jAya. paNa e samAcAra pUrA thaIne bIjA kaMIka progrAma AvatA hoya to e paNa jovA besI jAya ! emAM kalAkonA kalAko nIkaLI jAya. manuSyabhavano eka samaya keTalo kiMmatI che enuM ene vismaraNa thaI jAya che ane jiMdagI AkhI Ama ne Ama para kAryo, para vastu ane para bhAvomAM vahI jAya che. AtmAnuM kalyANa karavuM hoya teNe kyAMya aTakavAnuM na hoya. game teTalA kAma hoya, udaya hoya, nimitta hoya e badhAyane AghApAchA karIne e potAnuM kAma karI le. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA dhAro ke, tamAre ahIMthI muMbaI 10 vAgyAnI TrenamAM javAnuM che ane te ja samaye tamane badhA maLavA AvyA, TI.vI.mAM ya sarasa kAryakrama cAle che ane bIjA ghaNA agatyanA kAma bAkI che, paNa tame poNA daza vAgye sTezana pahoMco ke na pahoMco ? pahoMcavuM ja paDe. na pahoMco to zuM thAya ? gADI upaDI jAya. eka daza vAgyAnI gADI upaDI jAya tenI phikaramAM ya tame badhA kAma choDo cho, paNa mokSanI gADI upaDI jaze enI phikaramAM tame saMsAranA kAma choDatA nathI ! to have tamane mumukSu kahevA ke zuM kahevA ? 62 ALasa, UMgha, pramAda, vikathA Adi ApaNane puruSArtha karavA detA nathI. IndriyonA bhogo mATe badhuMya pravartana thAya che. TI.vI. che e pAMca IndriyonA viSayamAM AvI gayuM ke nahIM? e netra Indriyano viSaya che ane philmanA gAyana sAMbhaLo ke lagnanAM gANA sAMbhaLo e badhA karNendriyanA viSaya che. ane bhojana Adi kriyAomAM je samaya kADho cho te rasanA Indriyano viSaya che. ThaMDI-garamIno sparza te sparzendriyano viSaya che. A dareka Indriyane AdhIna thaIne ajJAnI jIva varte che: khAvuM - pIvuM - haravuM - pharavuM - nhAvuM - dhovuM - UMghavuM - jovuM - sAMbhaLavuM vagere deha ne IndriyanA kAryomAMthI AtmAne potAnuM hita karavAno avakAza ja maLato nathI. keTaluM mArmika lakhyuM che brahmacArIjIe ! ke khAvA-pIvAmAM ja badho TAIma jato rahe che. A banAvo ne peluM banAvo ne te paNa pAchuM cAra cAra banAvo. vaLI, mahemAna Ave eTale pAcho chA ne nAsto banAvo ne e vadhe eTale pAchuM ApaNe khAvAnuM, bhUkha nA hoya to pAchuM rAtre khAya. haravA-pharavA, nATaka-sinemA, nhAvuM-dhovuM vageremAM keTalo samaya jAya che te juo ! zarI2 pa2 be DabalA pANI nAkhIne bahAra nIkaLI jAva. paNa A to jANe bheMsa pANImAM paDI hoya ema cAra kalAke nIkaLe nahIM. UMghavAmAM ya ghaNo samaya jato rahe che. manuSyabhavamAM enA mATe AvyA chIe ? ThIka che ke koI vakhata tabiyata sArI na hoya, azakti hoya, evA koI khAsa kAraNo hoya, ujAgarA thayA hoya to sUvAnI jarUra paDe, paNa rojanI Teva khoTI che. jovuM-sUMghavuM-sAMbhaLavuM - A badhA bAhya kAryomAM ja moTAbhAganA manuSyono samaya vyatIta thaI jAya che, kemake emAM ruci che paNa dharmamAM ene ruci nathI. jene dharmamAM ruci che e ATha-daza kalAka emAM kADhe che. jene AtmAnA hitamAM ruci che te ATha-daza kalAka game tema karIne AtmA mATe kADhI zake che. pharsTa prAyorITI kone ApavI e jIvanI yogyatAne AdhIna che. A badhA kAryomAMthI AtmAne potAnuM hita karavAno avakAza ja maLato nathI. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 63 bhaktinA vIsa doharA dehane rAjA banAvI dIdho che ane AtmAne nokara banAvI dIdho che ! moTAbhAganA jIvonI A sthiti che. sAdhakonI paNa A sthiti che ke deha rAjA ne AtmA nokara. AtmAne rAjA banAvavAno hoya ne dehane nokara banAvavAno hoya, enA badale UMdhuM cAle che. dehendriya mAne nahIM... AtmA sukhI che ke duHkhI te vicAravAno paNa vakhata jIvane nathI. TAIma maLe to vicAre ne? e duHkhamAM eTalo badho gaLADUba che ke ene khyAla ja nathI ke AtmAnuM sukha zemAM che? ane AtmAnI zAMti zemAM che? zuM karavAthI pote sukhI? zuM karavAthI pote duHkhI? pote zuM? kyAMthI che Apa? eno mAgo zIdhra javApa. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 107 AtmA sukhI che ke duHkhI teno to vicAra karo. ApaNane to sukhI lAge che. game te vyakti maLe ane ene pUchIe ke kemacho bhAI? to kahe ke sukhI chuM - zAMti che badhI. chokarAo badhA lAInasara che, gharavALA kamAya che, nokaracAkaro kAma kare che, dehanI taMdurastI paNa sArI che, ane hamaNAM badhI bahAranI je pravRttio karIe chIe e ya sarasa cAle che, sukhI chIe !! ene pUchIe ke AtmAnuM sukha che? to kahe nA, e to Aje ja vAta sAMbhaLI ! AtmA zabda ja Aje sAMbhaLyo. AtmA zuM che ne A sukha zuM vaLI ? e tame badhA bheda pADo cho eTale tamane badhA vikalpo thAya che. amane to koI vikalpa ja nathI ! nirvikalpa ja chIe !! jIva eTalo badho vyasta che ke AtmA sukhI che ke duHkhI te vicAravAno paNa vakhata nathI. ema kahe che mRtyu pachI potAnI zI gati thaze enuM ene kaMI ja bhAna nathI. jagatanA jIvonI AvI sthiti che ! mRtyu pachI A jIva kaI gatimAM jaze? kyAM khovAI jaze? cauda rAjalokamAM kyAM pheMkAI jaze? anAdikALathI anaMtakALa to nigodamAM kADhyo ! o ho ho...! bhUlI gayo badhuM ! hajI pharI tyAM javAnI taiyArIo cAlI rahI che ane tene tyAM ja phAve evuM che. have e siddhalokamAM jAya to tene phAve evuMya nathI. vaLI, enA badhA mitro tyAM ja che. enuM anaMtakALanuM AkhuM sarkala tyAM ja che. eTale tene tyAM ja phAve evuM che. zuM gati thaze e to vicAro prabhu! kAle A bhava choDIne javAnuM thaze. kyAM sudhI rahezo? jema tame morabIthI ahIM AvyA cho to kyAM sudhI rahezo? game teTalA phona karo to be dahADA vadhAre rajA Ape, paNa pachI zuM? Akhare morabI javuM paDe che. ema kadAca koI sArA karma bAMdhyA hoya to ekAdo bhava sudhare, paNa aMte coryAzI mAMhI. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsaMdoharA bhakti karI amarApurI pAmyA, aMte coryAzI mAMhI re. mRtyu pachI potAnI zI gati thaze e ciMtanamAM lo. A ciMtanano viSaya che. AtmA sukhI che ke duHkhI eno vAraMvAra vicAra karavo. mRtyu pachI potAnI zI gati thaze e saMbhALa levAtI nathI, AtmArthe kaMI puruSArtha thato nathI. AtmAnuM hita thAya e prakAranI sAdhanA ke puruSArtha banato nathI. paNa AtmAnuM ahita thAya evA kAryo jIva niraMtara kare che. kare bAhya para rAga... 64 deha ane IndriyothI prApta thatA bAhya padArthomAM rAga karIne jIva karmabaMdha karI rahyo che. deha ane IndriyothI prApta thatA jagatanA bAhya padArtho je anukULa che temAM sukhabuddhi karI che, eTale temAM rAga thAya che. jagatanA sarva jIvone IndriyonA sukhamAM ja rAga che. have ApaNe eka ne e bAju navvANuM. A bAju ApaNe ekalA kahIe chIe ke AtmAmAM sukha che ane pelI bAju navvANuM kahe che ke deha ane IndriyomAM sukha che. have e navvANuM sAcA ke tame ekalA sAcA ? ane pelA navvANuM badhI UMcI DIgrIovALA che, bhaNelAgaNelA che pAchA ! deha ane IndriyothI prApta thatA bAhya padArtho che. temAM rAga karIne jIva karmano baMdha karI rahyo che. jeTalo rAga thAya che e badhoya AtmAnuM ahita karanAro che. prazasta rAga paNa jo AtmAne bhamAvanAro che to A to badhA aprazasta rAga che. kyAMya rAga thayo to samajavuM ke A karmabaMdhanuM kAraNa che. dehamAM rAga thAya, gharavALAmAM rAga thAya, kuTuMbIjanomAM rAga thAya, paisAmAM rAga thAya, bAhya sukhamAM rAga thAya e badhuM karmabaMdhanuM kAraNa che. te bAhya pravRttithI nivartIne AtmAnA hitamAM joDAvA ahIM bodha karyo che. paramakRpALudeva kahe che, anaMta saukhya nAma duHkha tyAM rahI na mitratA ! anaMta duHkha nAma saukhya prema tyAM, vicitratA !! ughADa nyAya - netra ne nihALa re ! nihALa tuM; nivRtti zIghrameva dhArI te pravRtti bALa tuM. A badhI bAhya pravRttine bALI nAkha prabhu ! nA baLe to thoDo Agho to khasa. badhAne choDIne AtmAnA hitamAM joDAvA mATe ahIM bodha karyo che ke deheMdriya mAne nahIM, kare bAhya para rAga. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA. 65 badheya rAga thAya che paNa AtmAmAM rAga thato nathI. eTale bahirAtmA maTI aMtarAtmA thavA A vIsa doharAmAM samajAvyuM che. bahirAtmapaNuM choDI ane aMtarAtmapaNuM pragaTa karavA mATe A vIsa doharAomAM bodha Apyo che. A badhAya doSonuM je varNana karyuM che te AtmAnA hita mATe karavAmAM AvyuM che. manane AtmArthamAM joDavAnA sAdhana jevA ke alpa AhAra, alpa vihAra, alpa nidrA, niyamita vAcA, niyamita kAyA ane anukULa sthAna ItyAdi che. mana ane vRttine AtmAmAM lagADavA mATe A badhA sAdhano batAvyA che. jema ke, alpa AhAra karavo. game teTaluM rasAtmaka bhojana hoya, bhAvatuM bhojana hoya to paNa vadhAre khAzo to peTa vadhAre bharAI jaze, havAnI paNa jagyA nahIM rahe ane tamane AkuLa-vyAkuLa banAvaze. tamArI sAdhanA chUTI jaze. vaLI, ApaNe to koI mahemAna ke koI mumukSu Ave to temane ThAMsI ThAMsIne khavaDAvIe. "sAheba! ATaluM to lo. sAheba ! ame roja kyAM khavaDAvIe chIe?" "are bApu ! sAhebanA AtmA upara to dayA karo." "nA sAheba ! cheka kyAMthI lAvyA chIe ! keTalA bhAvathI lAvyA chIe ! ane tame nA pADo cho !" have ene AtmAnA hitaiSI kahevA ke zuM kahevuM? juo ! ajJAnI jIvono rAga paNa AtmAne nuksAnakAraka che. emane bhAva thAya e barAbara che, paNa ApaNe sAdhaka chIe. mATe ApaNe jAgRta rahevuM. amArA AgrahathI emane zuM bAdhA Avaze e vicArazakti ajJAnI jIvonI kuMThita thaI jAya che. ' alpa vihAra - bahu pravRtti karIne zarIrane thakavI daIe to paNa e zarIra sAdhanAmAM sahakAra nahIM Ape. eTale zarIrane bahu thAka ke parizrama lAge evA kAma lAMbA samaya sudhI karavA nahIM. ene paNa thoDuM sAdhanAmAM lagADavAnuM che eTale alpa vihAra karavo. alpa nidrA - covIsa kalAkamAM ApaNI nidrA cha kalAka hovI joIe tenA badale daza kalAka nidrA karIe chIe. to, cAra kalAka to bace evA che. paNa jIva kahe che ke sAheba ! zuM karuM ? bahu kAma karuM chuM eTale thAkI jauM chuM. thAkI jAya to paNa eka be kalAkanI saLaMga UMgha AvI jAya pachI kaMI jarUra paDatI ja nathI. phreza thaI javAya. sAcA munio aMtarmuhUrtathI vadhAre saLaMga UMgha le nahIM. pacIsa kilomITara vihAra kare chatAMya emanI UMgha alpa hoya che. emane paNa zarIrano parizrama to thAya che. ApaNe gharamAM karIe chIe, e cAlIne kare che. sAdhanAmAMya parizrama to thAya ja che, chatAMya emanI UMgha ochI hoya che. sAdhaka jIva dareka kAryamAM jAgRta rahI potAno kiMmatI samaya AtmasAdhanA sivAya bIjA koI kAryamAM na veDaphAI jAya tenI khUba jAgRti rAkhe che. eTale game tyAM emano samaya jato rahyo - e badhuM sAdhakane na hoya. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA 'oNparezanamAM nahIM jaIeM to vevAIne khoTuM lAgaze. e paNa nahIM Ave' 'bhaluM thayuM bhAMgI jaMjALa, sukhe bhajazuM zrI gopALa.' ApaNe nahIM jaIe to e nahIM Ave emAM zuM khoTuM che ? jIvane Dara lAge che ke nahIM, mArA chokarAnAM lagnamAM nahIM Ave to ? are! paNa tAro chokaro paraNyA vagarano nahi rahe.' 66 niyamita vAcA - eTale bahu bolavAnuM paNa rAkhavuM nahIM. prayojanabhUta jeTaluM ja bolavuM. bolavuM paDe eTaluM ja bolavuM. eka akSarathI patatuM hoya to be akSarano upayoga karavo nahIM. jeTaluM tame vadhAre bolazo eTaluM sAmevALA paNa tamArI sAthe vadhAre bolaze ane emAM ne emAM tamAro samaya jato raheze. vaLI, jeTaluM tame bolazo eTalA karma bAMdhazo ane sAmevALAnuM sAMbhaLIne vikalpa karazo to paNa karma bAMdhazo. eTale bane teTaluM vadhAre mauna rahevAya e prakAranuM lakSa rAkhIne jIvana jIvavuM. niyamita kAyA - eTale kAyAno paNa sadupayoga karatA zIkhavuM. kAyAno vadhAre samaya sAdhanAmAM jAya e prakAre jIvana jIvavuM. kAyAne kamAna jevI rAkho ema kahyuM che. sAdhanAmAM vighna na kare evI rIte kAyAne keLavo. kema ke, kAyA pAsethI paNa ApaNe sAdhanAnuM kAma levuM che. to kAyA paNa taMdurasta rahe e prakAranuM khAvA-pIvA-haravA-pharavAnuM kArya karo. khAvApIvAmAM paNa bhUla khAzo to kAyA saporTa nahIM Ape. zarIrano thoDo zrama nahIM karo to paNa kAyA zAtAzIlIyAvALI thaI jaze. eTale thoDI kasarata dvArA paNa kAyAne evI kaso ke tame eka Asane doDha kalAka-be kalAka sudhI besI zako to paNa eno sahakAra tamane maLyA kare. - anukULa sthAna - eTale sAdhanAne anukULa sthAna. A badhA paNa mana ane upayogane AtmAmAM joDavAnA sAdhanamAM nimitta che. tethI mana AtmAne AdhIna thAya ane deha ne Indriyone AtmArthe pravartAvI zakAya. atyAre UlaTuM thAya che ke AtmA manane AdhIna thAya che ! deha ane Indriyone AtmArthe pravartAvavA eTale ke temano upayoga Atmahita mATe karavo. eTale ahIM prabhune vinaMtI kare che ke A kArya paNa mArAthI banI zakatuM nathI. AtmAmAM upayoga sthira na rahe e ThIka che kAraNa ke hajI ApaNI nabaLAI che paNa je UMdhA mArge cAlI rahyA chIe tenA badale sIdhA mArge cAlavAno puruSArtha to karI zakAya. paraMtu enA mATe jAgRti joIe. jAgRti vagara A kArya thAya nahIM. temaja dRDha nizcaya joIe. game tema thAya, paNa A bhavamAM mAre AtmAnuM hita karIne ja javuM che - Avo dRDha nirNaya jene hoya ane evI jAgRtipUrvaka jIvana jIve e ja jIva uttama prakAranI sAdhanA karI zake. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA gAthA - 11 tuja viyoga sphurato nathI, vacana nayana yama nAhIM; nahi udAsa anabhaktathI, tema gRhAdika mAMhIM. 67 he bhagavAna ! huM deha ane Indriyone vaza chuM. tyAM have satpuruSa sivAya koI bacAve tema nathI. jagatanA jIvo to mane Indriyone vadhAre parAdhIna thavAya evA kAmamAM pravartAvavAnA che. eka satpuruSa ja A badhA doSothI A kALamAM bacAvI zake ema che. jo huM emanI AjJA pramANe cAlu to bacI zakuM ema chuM, paraMtu temano mane viyoga che. satpuruSano yoga to kAyama koIne raheto nathI. kema ke, e to apratibaddhavihArI hoya che ane emAM paNa teo moTe bhAge potAnA AtmAnI sAdhanAmAM rahetA hoya che. eTale emano yoga kAMI vadhAre samaya rahe evuM to banatuM nathI. jevI rIte saMsAranI apekSAe koI priyajana hoya, kuTuMbIjana hoya, hitasvI hoya ane temano viyoga thAya to ghaDI-ghaDI sAMbhare. gharamAM, kuTuMbamAM, sagAvahAlAmAM koI marI jAya to ApaNane ghaDI-ghaDI sAMbhare, paNa satpuruSano viyoga hoya to e ApaNane ghaDIghaDI sAMbharato nathI ane kahIe ke zuM karIe ? A kALa ja evo che ke emAM Ama ja hoya! pachI kahe ke mahAvidehakSetramAM janmyo hota to temane maLyo hota. 'to tyAM jA bhAI. tyAM hoIza to tuM bIjuM ja karavAno che.' vaLI, kahe ke ahIMthI devalokamAM jaIza ane pachI sIdho bhagavAnanA samavasaraNamAM jaIza. are ! eka vakhata jA to kharo, pachI khabara paDe ke jAya che ke nahIM. are tyAM to dasa-dasa hajAra varSanA nATakanA zaoN hoya ! ApaNe ahIM be-pAMca kalAkanA hoya, tyAM dasa hajAra varSano zaoN hoya. eTale jo ahIMthI svargamAM gayo to badhI devIo kaheze ke cAlo svAmIjI ! tame AvyA cho to tamArI sAthe ApaNe nATaka jovA javAnuM che. jema ahIM gharavALAne laIne jAya che ne evI rIte tyAM paNa jAya. ahIM ema thAya ke A gayA ne mane kema yAda nathI karatA ? paNa zuM yAda kare? e navarA paDe to yAda kare ne ! AvuM che prabhu ! vacana ane nayana dvArA vRtti bahAra pharatI hovAthI AtmAnuM smaraNa paNa thatuM nathI. vacana dvArA paNa upayoga bahirmukha rahe che ane nayano dvArA paNa upayoga bahirmukha rahe che. AthI vRttio bahAra ja pharatI hovAthI AtmAnuM, paramAtmAnuM smaraNa paNa thatuM nathI. viyoga hoya chatAMya citta jyAM lAgyuM hoya tenuM ja raTaNa rahe ane najara sAme tenI ja mUrti dekhAya. zrI Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 bhaktinA vIsa doharA laghurAja svAmI ane bIjA mumukSuone viyogamAM paNa paripakvatA AvI che. evuM nathI ke saMyogamAM hoya to ja paripakvatA Ave. eka vakhata satpuruSano samAgama ke meLApa thayo hoya ane AkhI jiMdagI nA thAya to paNa eka vakhatanA samAgamamAM je bodha sAMbhaLyo hoya tenuM vAraMvAra ciMtavana karavAthI paNa enuM kArya thaI jAya che. zAstramAM jIvonA udAharaNa che ke eka ja vakhata bodha sAMbhaLelA jIvo paNa AtmAnuM kalyANa sAdhIne mukti pAmyA che. viyogamAM najara sAme bhagavAnanI ja mUrti dekhAya, sadgurunI ja mUrti dekhAya, emanI pAsethI svapnamAM paNa bodha maLe. evuM nathI ke pratyakSamAM ja bodha maLe che. jenI dRDha sUraNA che tene to svapnamAM paNa bodha maLI jAya che. daDha jhUraNA joIe. satpuruSanuM dareka pravartana yAda Ave. e rIte emano bodha yAda Ave, emanI ceSTAo yAda Ave. je bhaktine prApta thavAthI sadgurunA AtmAnI ceSTAne viSe vRtti rahe, apUrva guNa dRSTigocara thaI anya svacchaMda maTe, ane saheje Atmabodha thAya ema jANIne je bhaktinuM nirUpaNa karyuM che, te bhaktine ane te satpuruSone pharI pharI trikALa namaskAra ho ! -- zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 493 - 'cha padano patra' vAraMvAra sadgurunA AtmAnI ceSTAo yAda Ave ke game tevA viparIta udaya athavA nimittomAM paNa emano AtmAno upayoga kyAM lAgato hato ? emanA upayoganuM AkarSaNa kyAM thatuM hatuM ? satpuruSane AtmA sivAya jagatanA koI padArthanuM mAhAtmya hoya nahIM. paramAtmA ane AtmA athavA sandeva-guru-dharmanuM ja mAhAtmya hoya. paraMtu jIva Ama tema badhe joyA kare, nakAmuM baDa-baDa bolyA kare to bhagavAna zI rIte sAMbhare ? vera paNa vacanathI thAya che ane prIti paNa vacanathI thAya che. vera karavAthI paNa bhava UbhA thAya ane vacana bolavAthI paNa bhava UbhA thAya. nayana paNa bAhya vastu pratye rAga-dveSa karAvI ghaNA karmo baMdhAve che. tethI vacanano ane nayanano saMyama karavo joIe. ApaNe cAre bAju DAphoLiyA mArIe chIe. dhAro ke, koI phruTanI lArI upara najara gaI, phruTa to levAnuM nathI, paNa 'mosaMbI sarasa che' ema vicArIne karma bAMdhaze. gADI jue to kahe, 'AvI gADI meM joI nathI.' ema je vastu jue tenA vikalpo kare ane pAchA tene kharIdavAnA paNa vikalpa thAya, ene bhogavavAnA paNa vikalpa thAya, ene rAkhavAnA paNa vikalpa thAya. samaye samaye je pariNAma thAya e pariNAma anusAra baMdha paDe che. ahIM beThA-beThA tame mosaMbInA vikalpa karo Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA to baMdha to te azubha karmano paDavAno ja. satsaMganA nimittano zubha karmano baMdha thoDo paDe? mATe pariNAma e ja baMdha ane pariNAma e ja mokSa. eTale A badhAya nimittomAM ApaNA pariNAma kevA rahe che te jovuM - cAhe gharamAM hoya ke bahAra hoya. sAmAyikamAM beThA ane ApaNA koI paricita ApaNane khAsa maLavA Ave tyAre ApaNane thAya ke A vahelA AvyA hota to sAmAyika nA leta! have A vikalpa AvyA eTale karma kevA baMdhAya? sAmAyikanA baMdhAya ke A vikalpanA baMdhAya? pachI jaldI jaldI sAmAyika pUruM karavA ghaDiyALa halAve! paNa ghaDiyALa halAvavAthI kaMI thoDI sekanDa ochI thaI javAnI che? pahelAnA jamAnAmAM reta khare evI ghaDiyALa hatI, to tene paNa halAve. paNa ema kAMI emAM reta vadhAre nA jAya. utAvaLa kare ane enA ja vikalpo kare ke A kema AvyA haze ? zuM vAta karavAnI haze? jo vAtanI khabara hoya to vicAre ke mAre emane Ama kahevAnuM che ane pAchA jatA to nahIM rahe ne ? emane utAvaLa to nahIM hoya ne ? AkhI sAmAyika emanAmAM ne emanAmAM jAya. eka vakhata eka zeTha sAmAyika karatA hatA. te vakhate eka mahArAja sAheba vahoravA padhAryA. temaNe pUchyuM ke zeTha nathI? to vahu kahe ke DheDavADe gayA che. zeTha beThA beThA sAMbhaLe ke huM sAmAyika karuM chuM ane vahune khabara paNa che chatAM kahe che ke DheDavADe gayA che! A sAmAyika pUrI thavA de pachI ene rImAnDa upara lauM! ArtadhyAna karIne sAmAyika pUrI karI, pachI UbhA thaIne vahune kIdhuM ke tamane khabara che ke huM aMdara sAmAyika karuM chuM to tame mahArAja sAhebane Ama kema kIdhuM? vahue kahyuM ke mane khabara che ke tame sAmAyikamAM nahotA, paNa DheDavADe ugharANI karavAnA vicAro karatA hatA. juo ! ApaNA-badhAya mATe AvuM ja che. ApaNe paNa sAmAyikamAM ArtadhyAna karatA rahIe chIe. vacana ane nayana dvArA ApaNe vadhAre karma bAMdhIe chIe ane A kALamAM to kAna dvArA paNa. tame eka rUmamAM beThA cho ane TI.vI. bIjA rUmamAM cAle che. jo ke te tamane dekhAtuM to nathI, paNa kAna vaDe philmanA saMgItano avAja saMbhaLAya che. e game che to kAnathI paNa karma bAMdhazo. pAMceya Indriya dvArA je je vikalpo Ave che enAthI karma baMdhAya che ane tene anurUpa jIvanA bhava UbhA thAya che. to nayana paNa bAhya vastu pratye rAga-dveSa karAvI ghaNA karma baMdhAve che. tethI AtmAnuM kalyANa sAdhavuM hoya to vacanano ane nayanano saMyama karavo joIe. pAMceya Indriyano saMyama karavo joIe. pAMce Indriyo unmattatAthI pravarte to jIvane adhogatimAM pheMkI Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA de. satpuruSanA viyogamAM temanuM zaraNa laIne vacana tathA nayanane smaraNa, kIrtana, darzana AdimAM rokavA. satpuruSano jyAre viyoga hoya tyAre temanuM zaraNa grahaNa karI, temanA vacanone smRtimAM lAvI, baMdha AMkhe emanA darzana karI emanuM smaraNa karavuM. bhagavAnanA guNonuM kIrtana karavuM ane evA uttama vItarAgI puruSonA darzanamAM upayogane rokavo. 70 prIti anaMtI para thakI, je toDe ho te joDe eha. - zrI devacaMdrajI mahArAja kRta RSabhajina stavana jaisI prIti harAma kI, aisI hara para hoya, calo jAya vaikuMTha me, pallo na pakaDe koI. upayogane bIjAmAM jato rokI, AtmAnI sAdhanAmAM lagADI gupacupa AtmAnuM hita karI levuM. koIne kahevAnI jarUra nathI, batAvavAnI jarUra nathI, dekhADavAnI jarUra nathI. tame tamAruM kAma gupacupa karI lo. lokaprasaMga ghaTADI AtmArthamAM lAgyA rahevuM. A muddo agatyano che. A vacanane pahelA copaDImAM lakho ane pachI hRdayamAM lakho. lokaprasaMga ghaTADI AtmArthamAM lAgI rahevuM eTale lokono paricaya ghaTADavo. lokonI sAthe vadhAre samaya ApaNo nA bagaDI jAya enuM dhyAna rAkhavuM. koI AvI gayuM ane kAma patI gayuM to ene ravAnA karavo. eTale vAraMvAra tame ene vahelo ravAnA karazo to pachI kAraNa vagara Avato baMdha thaI jaze. 'jarA beso, mAre rasoDAmAM kAma che, pachI AvuM chuM' ema kahI ene aDadho kalAka besADI rAkho eTale oTomeTIka jatA rahe. emAM kahevuM nahIM paDe. skIma rAkho to badhuM kAma thaze. vepArIo mAla vece che to zuM kare che ? eka sAbunI bhUkI sAthe Dola phrI. paNa e bhUkI kevI hoya ? mIThAvALI. chokarAne ATha AnA vAparavA nathI ApatA ane tane Dola maphata ApI deze ? toya loko lAkhonI saMkhyAmAM chetarAya che. je jJAnIonA bhakta nathI, bhagavAnanA sAcA bhakta nathI e jIvo AsaktipUrvaka saMsAranA kAryomAM, khaTapaTamAM lAgelA hoya che. covIsa kalAka temane saMsAranI khaTapaTa hoya che. jJAnIonA bhaktane evI khaTapaTa nA hoya ke jethI e AtmAnuM hita cUkI jAya. ApaNe konA bhakta chIe? paramakRpALudevanA. to paramakRpALudeve to ema kahyuM che ke eka kSaNano paNa pramAda karazo nahIM. saMsAranI khaTapaTomAM DUbelA jIvo sAthe huM tanmaya thaI jAuM chuM ane AtmAnuM hita cUkI jAuM chuM. tema na karatAM te pratye udAsabhAva, upekSAbhAva rahevo joIe. temaja gRhakuTuMba AdinA kAryo ghaNA AnaMda sAthe karuM chuM. ghara ne kuTuMbanA badhA kAma AnaMdathI kare. bahAragAma gayA hoya Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 bhaktinA vIsa doharA ane phona Ave ke A letA Avajo, to AnaMdathI laI Ave. be AITama vadhAre lAve, lAMbe jaIne be dhakkA khAIne paNa laI Ave. emAM AnaMda Ave ane saMta kahe ke A be pAnA jarA vadhAre vAMcajo, to kahe ke sAheba! Aje to jarAya TAIma nathI! badhe TAIma maLe ene. badhAya TAImanuM kaTIMga sAdhanAmAM Ave. kuTuMba ne gRha AdinA kAryo ghaNA AnaMda sAthe karuM chuM, paraMtu temAM mArApaNuM karavAthI AtmAne baMdhana thavAthI duHkhamAM laI jaze, ema samajI tyAM paNa udAsa rahevuM joIe. jJAnI gRhavAsane bhAlA samAna ane kuTuMbanA kAryone kALa samAna eTale mRtyu samAna jANe che. zrI banArasIdAsajIe kahyuM che, jAlasau jagabilAsa, bhAlasau bhuvanavAsa, kAlasau kuTuMbamAja, lokalAja lArasI; sIThasau sujasu jAne, bIThasau bakhata mAne, aisI jAkI rIti tAhI, baMdata banArasI. - zrI samayasAra nATaka - baMdhadvAra - 19 jJAnI puruSo gRhavAsane bhAlA samAna jANe che. bhAlA bhoMkAya tyAre kevuM duHkha thAya? evuM duHkha samyakdaSTine gharanA kAryo karavAmAM Ave che. te kuTuMbanA kAryone kALa eTale mRtyu samAna jANe che. mRtyu vakhate je vedanA thAya evI vedanA kuTuMbanA kAryo karatI vakhate emane thAya che. evI vedanA he prabhu ! mane thatI nathI. ajJAnI jIva nakAmI vAtomAM vakhata kADhI nAkhe che. ghaNI vakhata jUnA saMbaMdhI vAtacIta karavA AvyA hoya te be-be, cAra-cAra kalAka kADhI nAMkhe. ApaNe kahIe ke hajI mAre gharanuM kAma bAkI che, to kahe ke e to rojanuM che, thaze. pharI kyAre maLIzuM? "mUkane bApu! tAro samaya zuM karavA bagADe che? brahmacArIjI kahetA ke A arIsAmAM joIne kalAka khoTI thAya. teo to kalAka lakhe che, paNa kharekhara to kalAko khoTI thAya che. arIsA pAchaLa ajJAnI jIvonA be-traNa kalAka to jatA haze. gharanA kAryomAM jarUra pUrato vakhata ApI deha pAse bhakti, dharmadhyAna vagere kAma karAvavuM. gharanA kAmamAM jarUra pUrato vakhata Apo. ThIka che, karavuM paDe che. javAbadArI laIne beThA chIe eTale karavuM paDe. AtmArthe bane teTaluM khoTI thavuM. AtmAnA hitamAM bane teTalo samaya vadhAre Apavo. **** Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72. bhaktinA vIsa doharA ( gAthA - 12 ahaMbhAvathI rahita nahi, svadharma saMcaya nahIM, nathI nivRtti nirmaLapaNe, anya dharmanI kAMI. jIvane ajJAnatAnA kAraNe paramAM huM paNuM thAya che. "A deha te huM, "A gAma mAruM che', "A nAma mAruM che', "A badhA sagAsaMbaMdhI mArAM che' - AvuM ajJAna avasthAmAM thAya che. jIvane parapadArtho bahu yAda Ave che. bhagavAna yAda AvatA nathI. bhagavAnanI yAda Ave to temanuM mAhAsya Ave; enA badale 'mAruM nAma thAya', "mArI pUjA thAya', "mArI kIrti phelAya', huM kema bahAramAM badhAmAM vakhaNAuM', "huM kema sAro dekhAuM" Avo ene ahaMbhAva Ave che. ajJAnI jIva che eTale janmatAnI sAthe ja A ahaMbhAvano abhyAsa zarU thaI jAya che. potAnuM svarUpa visArI, jyAM janmyo, jevI paristhitimAM Avyo tyAM badhe tene mArApaNuM thaI jAya che. je je saMyogo maLe che e saMyogomAM tene ekatvabuddhi thAya che, paramAM mArApaNuM thAya che. ahaMbhAva ane mamatvabhAva mithyAtvanI nizAnI che. tenAthI jIvane anaMta saMsAranI vRddhi thAya che. paramakRpALudeve cha padanA patramAM lakhyuM che ke, anAdi svapnadazAne lIdhe utpanna thayelo evo jIvano ahaMbhAva.. mamatvabhAva te nivRtta thavAne arthe A cha padanI jJAnI puruSoe dezanA prakAzI che. te svapnadazAthI rahita mAtra potAnuM svarUpa che, ema jo jIva pariNAma kare, to sahaja mAtramAM te jAgRta thaI samyaphadarzanane prApta thAya; samyakdarzanane prApta thaI svasvabhAvarUpa mokSane pAme. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 493 - "chapadano patra eTale jemAM aha-mamatvapaNuM thAya che, tenA kAraNe jIvane niraMtara saMkalpa-vikalpa cAle che. A je viparIta samajaNa ane zraddhA che e ja mithyAtva che. paramAM kartApaNuM, paramAM bhoktApaNuM, paramAM ahaMpaNuM ane paramAM mamatvapaNuM jo aMtaramAMthI nAza pAmI jAya to jIvane samyagadarzananI prApti thAya. bolavAmAM to khyAla che, paNa svasaMvedanamAM khyAla nathI ke "huM dehAdi svarUpa nathI paNa zuddha caitanya avinAzI evo AtmA chuM." jema svapnanI sRSTimAM gUMcavAI javAya tema moharUpI nidrAthI utpanna thayela A saMsArarUpa svapnamAM ekAkAra thaIne duHkhI thaI rahyo chuM. dehAdithI huM bhinna AtmasvarUpa chuM - A vAta manAya, jJAnIpuruSono bodha jo aMdaramAM pariNAma pAme to jIvane samyagdarzana pragaTe. "huM dehAdisvarUpa nathI ane deha, Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA 73 strI, putra Adi koI paNa mArA nathI. zuddha caitanya svarUpa avinAzI evo huM AtmA chuM." evuM tene bhAna thavuM joIe. ajJAnI jIva saMsArarUpI svapnamAM ekAkAra che. "A mAruM ghara", "A mAruM gAma', "A mAro deha', "A mAruM kuTuMba" - A svapna che, ajJAnabhAvanuM sapanuM che. enA kAraNe jIva duHkhI thaI rahyo che. paraMtu tyAM lakSa phare ke huM A nahIM, huM to zAzvata chuM. hAla mAnuM chuM te avasthA to thoDA kALa mATe che, to jIva jAgRta thAya. huM zAzvata AtmA chuM. A deha nAzavaMta che. hAla jene huM mAnuM chuM te thoDA kALa mATenI avasthA che. A badhA saMyogo che e to thoDA samaya mATe che. dehanA, kuTuMbanA ke je kAMI cetana-acetana padArthanA saMyogo che te phakta thoDA samaya mATe ja che. AvuM jIvane aMdaramAM khyAla Ave to te jAgRta thaI jAya ane potAnA AtmAnuM kArya karI le. parane potAnuM mAnavuM ane pote potAne bhUlI javuM e ja moha che. paramakRpALudeve "aMtima saMdeza'mAM kahyuM che, Upaje moha vikalpathI, samasta A saMsAra, aMtarmukha avalokatAM, vilaya thatAM nahi vAra. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 954 - 2/2 'vANiyo nahIM', "huM brAhmaNa nahIM', "strI nahIM', "puruSa nahIM', "gharaDo nahIM', juvAna nahIM', "manuSya nahIM e upara jo vicAra kare to tenI bhUla potAne samajAya ke A badhAyathI judo, A badhAyane jANanAra, dekhanAra evo huM AtmA chuM. A deha dekhAya che te huM nahIM. deha to karma bhogavavA mATe maLyo che, enA badale ApaNe ema mAnIe che ke A deha te ja huM chuM ane deha ja mAro che. A aha-mamatvapaNuM dehamAM thAya che. satpaSa rAta-divasa AtmAnA puruSArthamAM rahe che, to ApaNe keTalo puruSArtha karavo joIe? emanAthI ocho ke emanAthI vadhAre ? ApaNe to vadhAre karavo joIe. satparuSe bodha kahyo hoya ane AjJA ApI hoya te niraMtara vicAravI. vAraMvAra smRtimAM lAvavI, enA upara ciMtana-manana karavuM. je kAMI AjJA ApI hoya te AjJA pramANe cAlavAno puruSArtha karavo ane AjJAne hRdayanI aMdaramAM kotarI devI. - vedanA Ave, saMjogo viparIta hoya to paNa dharma bhUlAya nahIM. to te svadharma saMcaya karyo kahevAya. svadharma saMcaya eTale Atmadharmano saMcaya. ApaNe zuM saMcaya karIe chIe? paisA, jagatanA padArtho vagere. to saMcaya zuM karavAnuM che? svadharma svadharma eTale zuM? samyagudarzana, samyakajJAna ane samyaphacAritra. eno saMcaya karavAno che. have enA badale bAkI badhuM saMcaya Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 bhaktinA vIsa doharA karyuM ane Ane choDI dIdhuM. UMdhuM karyuM. "ahaMbhAvathI rahita nahIM eTale paramAM huM paNuM ane mamatvapaNuM e mAro bhAva hajI chUTato nathI temaja samyagadarzana-jJAna-cAritramAM je daDhatA karavI joIe, enI prAptino je puruSArtha karavo joIe te haju mArAthI thato nathI. mana, vacana ane kAyAthI dharma ArAdhavAno che. je jJAnIono bodha che, je tattvanuM svarUpa che tenuM citavana karavuM. vANI dvArA paNa e dharmanI vAto vAraMvAra bolavI ane kAyA dvArA paNa tenuM ArAdhana karavuM. 'traNe yoga ekatvathI varte AjJAdhAra." traNe yogane dharmamAM rokavAnA che tenA badale mana-vacana-kAyA dvArA saMsAranI vRddhi thAya evA kAryomAM, evA bhAvomAM, evA AcaraNamAM pravarte che. eTale A dharma mana-vacana-kAyA dvArA pote karavo ane bIjAnI pAse karAvavo ane koI karatuM hoya to tene sAro jANavo, tenI anumodanA karavI. he prabhu! A kArya mArAthI thatuM nathI. paNa je koI kare che tenI huM anumodanA karuM che. nava koTIthI - manathI, vacanathI, kAyAthI, kRta, kArita anumodanathI dharma karavo. evI rIte dharmabhAvanAnI vRddhi thAya che. bIjI vAto karavA karatAM dharmanI, satsaMganI vAta karIe to lAbha thAya. covIsa kalAkamAM ApaNe bIjI vAto keTalI karIe chIe te juo ! e ApaNI ajAgRti che, ajJAna che, pramAda che. satsaMganI vAto karIe. jyAM jaIe tyAM A kArya karavAnuM. koI pUche ke sAheba! vevAInA ghare jaIe to e to AtmAnuM nAma paNa nathI sAMbhaLe evA! to zuM karavuM? amuka sagAM-saMbaMdhInA tyAM jaIe to emane satsaMganI vAta game ja nahIM. to pachI zuM karavuM have? to emanA ghare javAnuM baMdha karavuM. ApaNe emanI vAta sAMbhaLavI evuM thoDuM che? AtmAno lAbha karavo hoya to game tyAMthI paNa AtmAnuM hita thAya e prakAranI jAgRti rAkhavI joIe ane lAge ke A nathI thAya evuM to mauna rahIne khasI javuM. koI bIjI vAto karatuM hoya to karavA devI, paNa ApaNe aMdaramAM navakAramaMtranA jApa karavA. bIjuM zuM thAya? cothA ArAmAM ghaNA sapuruSo vicaratA hatA, tethI temano bodha pAmavo sulabha hato. cothA ArAmAM to jJAnIono yoga ghaNo thato ane bhagavAna paNa sAkSAt vicaratA. ratnatrayadhArI munio paNa hatA ane samyakdaSTionI saMkhyA paNa ghaNI hatI. eTale emano bodha Thera Thera ApaNane prApta thAya. A kALamAM to mahApuNya hoya tene kvacit maLe. A huMDAvasarpiNI kALano paMcamakALa che, je dhI che. anaMta covIsI jAya tyAre Avo kALa Ave che. A kALamAM jJAnIo ke emano bodha prApta thavo e parama durlabha che. mahApuNyano udaya hoya to Avo yoga maLe. vartamAnamAM Thera Thera vikathA ane aneka prakAranA pramAda thAya evA nimitto maLe che ane Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA 75 ApaNe paNa emAM vahI jaIe chIe. ApaNane paNa pAchuM game che. eTale sAmevALI vyakti ApaNane pA kalAka mATe koI vAta kare to ApaNe aDadho kalAka karIe. jJAnIonI je AjJA thaI hoya, je bodha prApta thayo hoya, ApaNA AtmAnA hita mATe je vAta karI hoya tene atyaMta durlabha samajIne ArAdhanA karavI. A vastu atyaMta durlabha che. Atmahita prApta thAya evo bodha atyaMta durlabha che. AtmAnuM patana thaI jAya evo bodha to Thera Thera ApaNane maLe che. pAMca IndriyanA viSayonA, kaSAyonA, AraMbhanA-parigrahanA, karmanA Asrava thAya, baMdha thAya evA bodha to Thera Thera maLe, paNa AtmAnuM hita thAya evo bodha maLavo parama durlabha che. ApaNane ema thAya ke paiso durlabha che, baMgalo durlabha che, paNa e badhuM to sulabha che. anaMtavAra maLyuM che. ratnatrayayukta bhAva thavA e durlabha che. ratnatrayanI prApti thavI e durlabha che. viveka nathI eTale jIvane sAMsArika padArtho durlabha dekhAya che. sAMsArika sukha durlabha dekhAya che. jyAre sAcA jJAnacakSu jJAnI pAsethI maLe tyAre khyAla Ave che ke durlabha to samyagdarzana-jJAna-cAritranI sAdhanA karavI te che. niraMtara teno lakSa rAkhI, jJAnIonA bodhane sAMbhaLIne AtmAnuM poSaNa karavuM. eka vRddha zeTha hatA. temane cAra chokarAo hatA. eka vakhata temanI vahuonI parIkSA karavAnuM temaNe vicAryuM. dareka vahune bolAvIne DAMgaranA pAMca-pAMca dANA ApyA ane kahyuM ke huM jyAre mAMguM tyAre pAchA Apajo. temAM sauthI moTI vahu hatI teNe vicAryuM ke DosAnuM magaja khasI gayuM che. koI dAgIno ke kiMmatI cIja ApavAnA badale AvA dANA ApyA. pAMca dANAnuM zuM karIe ? ema vicArIne eNe te pheMkI dIdhA. bIjIe vicAryuM ke dANA to khAvA mATe hoya, pheMkI devA yogya nathI. ema vicArIne khAI gaI. trIjIe vicAryuM ke sasarAjIe dANA ApyA te nakAmA to nahIM hoya. koIka vakhata kAma Avaze ema vicArIne dAbaDImAM sAcavIne saMgharI rAkhyA. cothI sauthI nAnI vahu hatI te bahu vicakSaNa hatI. teNe te pAMca dANA potAnA piya2 mokalI tene vavarAvyA. temAMthI je dANA thayA tenAthI bIjA varSe pharIthI khetI karAvI. ema dara varSe karAvyuM. tethI ghaNA gADA bharAya eTalI DAMgara thaI. pAMca varSa pachI zeThe pharIthI badhAne bolAvIne dANAnuM zuM karyuM ema pUchyuM. eka vahue kahyuM ke meM to pheMkI dIdhA hatA. bIjI vahue kahyuM ke huM to khAI gaI hatI. trIjIe saMgharelA dANA lAvIne batAvyA ke juo A rahyA. cothI vahue kahyuM ke te dANA lAvavA to ghaNA gADA joIze. pachI te mujaba potAnA piyarathI gADA bharIne dANA maMgAvyA. AthI zeThe tene gharanI tijorI soMpI. jeNe dAbaDImAM Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA dANA sAcavI rAkhyA hatA tene gharanI bIjI dekharekha soMpI ke A sAcavI to rAkhaze. je khAI gaI hatI ene rasoDAnuM kAma soMpyuM kAraNa ke A khAvAmAM hoMziyAra che eTale badhAne khavaDAvaze. jeNe dANA pheMkI dIdhA hatA tene sApha-saphAI karavAnuM soMpyuM ke A sApha-saphAI sArI karaze. A cAra vahumAMthI ApaNo naMbara kyAM lAge evo che? pahelA-bIjAmAM naMbara lAge evo che. ApaNe pAchaLa thoDA hoIe? ApaNe to pahelA ja rahevAnA ne! A parathI samajavAnuM ke puruSa pAsethI AtmAnI vAta maLI hoya tene visArI nA mUkatA saMgharavI ane jeTalo bane teTalo puruSArtha karI Atmadharma rUpI dharmavRkSane vardhamAna karavuM ane puruSArtha dvArA AtmAnI ArAdhanA karavI. A kALamAM evA jIvonI saMkhyA bahu ja alpa che. sAMbhaLanArA ghaNA che. eka kAnethI sAMbhaLe ane bIjA kAnethI kADhI nAMkhe. ApaNe pUchIe ke tame satsaMgamAM gayA hatA to zuM sAMbhaLyuM? to kahe ke sAheba ! khabara nathI, yAda nathI AvatuM ane koIe pacIsa varSa pahelAM koI apazabdo kIdhA hoya e kAno mAtra sahita yAda che. juo! eTale jene jemAM rasa che tene e vAtanI smRti rahe che. jene jemAM rasa nathI tene e vAtanI smRti paNa rahetI nathI, bhUlI jAya che. haMmezAM bhUlavA jevA to jagatanA padArtho ane jagatanA sukha che. ene ApaNe vAraMvAra yAda karIe chIe ane je jJAnIono bodha maLyo te bhUlI jaIe chIe. e ja ApaNI ayogyatAnI nizAnI che. prathama samakita thAya pachI svadharma saMcaya thaI zake. jyAM sudhI samyagudarzana nA thAya tyAM sudhI Atmadharma kyAM pragaTyo che ke eno saMcaya kare ? tame iccho ke mAre paisA bhegA karavA che, paNa tuM pahelA kamAya to kharo, pachI bhegA kara. paisA kamAyA vagara bhegA karavAnA evuM to kyAM thavAnuM che? vAparavAnI vAta to pachI che. sapuruSa dvArA maLelI AjJA ArAdhe to te samati thavAnuM baLavAna kAraNa che. zAstramAM dharma cAra prakAre kahyo che :(1) ahiMsA dharma (2) svarUpaciMtavana dharma (3) ratnatraya (samyakajJAna-darzana-cAritrarU5) dharma ane (4) dasa lakSaNa dharma. A pramANe samajIne dharma ArAdhe to AtmAnuM svarUpa samajAya ane AtmAnA guNo dayA, zAMti, samatA, kSamA Adi pragaTa thAya. jo jIva dharmanuM svarUpa samajIne dharmane ArAdhe to tene AtmAnuM svarUpa samajAya. bAkI tuM game teTalA varSathI dharma karato hoya, paNa dharmanA sAcA svarUpane jo samajyo na hoya to tuM sAcuM AcaraNa to kyAMthI karI zakavAno? kSamA, mArdava, Arjava, satya, zauca, saMyama, tapa, tyAga, AkiMcana, brahmacarya - A badhA AtmAnA dharma che. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA 77 AtmAnA lakSapUrvaka svarUpano Azraya kare to dharma pragaTa thAya. dharma pragaTa thAya to sAcI zAMti maLe. e guNo AtmAmAM pragaTa thAya to dharma karyo kahevAya. dharmanuM vyAkhyAna karavuM te dharma nathI. dharma to AtmAno svabhAva che, AtmAnA guNo che. 'svabhAvanI siddhi kare te ja dharma anukULa.' dasa lakSaNarUpa dharma, ratnatrayarUpa dharma, ahiMsAmaya dharma ane svarUpanA ciMtavana dvArA dhyAnamAM ekAgratA thavI te dharma che. e rIte AtmadharmanI vRddhi thatAM saMsAranI vAsanA dUra thAya tyAre saMsAranA padArthothI jIva nivarte. nahIM to bahAramAM dharma kare, paNa vyakta-avyaktapaNe aMdaramAM je saMsAranI vAsanAo che te satAyA kare che, e dUra thatI nathI. kAlpanika dharma dvArA saMsAranI vAsanAo dUra thAya nahIM. vAstavika dharma dvArA saMsAranI vAsanAo dUra thAya. jIvane A saMsAranI vAsanAo bahu satAve che. eTale pAMca IndriyonA viSayonA sukha mATe jIva bahA2mAM jhAvAM mAre che. tene ema che ke duniyAmAM koIne bahAranuM sukha nathI evuM badhuM sukha huM meLavI lauM, paraMtu jJAnI na maLe tyAM sudhI kharo dharma zuM che te samajAtuM nathI. eTale anAdikALathI jIve sAco dharma ArAdhyo nathI, kAlpanika dharmanI ja ArAdhanA karI che. juo ! AkhI duniyAmAM bahA2mAM dharma karanArA ghaNA che, paNa sAcA dharmanI ArAdhanA karanArA traNe kALamAM viralA jIvo hoya che. dharama dharama karato jaga sahu phire, dharma na jANe ho marma; jinesa. dharma jinezvara caraNa grahyA pachI, koI na bAMdhe ho karma. jinesara. -- * zrI AnaMdaghanajI kRta zrI dharmanAthajina stavana sAco dharma hoya tyAM ja sAcI AtmazAMti hoya, tyAM ja paritRptapaNuM hoya, tyAM ja kRtakRtyapaNuM hoya, tyAM ja karmanI saMvara, nirjarA ane mokSamArga hoya. laukika dharmane ArAdhavAthI dharmanA nAme aneka prakAranI jIvanI mAnyatAo thaI gaI che. ajJAnI dharma ArAdhavA jAya to paNa te sAco dharma ArAdhI zakato nathI, kema ke sAcA dharmanuM svarUpa tenA lakSamAM ja nathI. jagatamAM 99.99% jIvonI A sthiti che ke ajJAnanA kA2Ne sAcA dharmanuM svarUpa samajyA nathI ane dharmanI ArAdhanA kare che. eTale temane dharmamAM zAMti maLatI nathI, AnaMda Avato nathI. nahIM to kharo AnaMda ane zAMti sAcA dharmanA sevanamAM che ja. e nA maLe to mAnavuM ke ApaNe kAlpanika dharma ArAdhIe chIe, paNa vAstavika dharmanI ArAdhanA karatA nathI ane vAstavika dharmano bodha to AtmajJAnI puruSo pAsethI ja maLe. Thera Thera ajJAnIone sAMbhaLavAthI ke ajJAnIone maLavAthI e vAstavika dharmano prakAza karI zake nahIM, kema ke e pote ja Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA ajJAnamAM athaDAI rahyA che. temanI pAse zuM tattva che ? tame koI rasto jANatA nA hoya ane tamane koI rasto pUchavA Ave to tame zuM batAvazo? laukika rIte aneka mAnyatA thaI gaI hoya che. japa, tapa vagere ghaNuM kare ane mAne ke huM dharma karuM chuM, paraMtu tyAM vAsanA saMsAranI hoya tethI saMsAranI ja vRddhi kare. e japa, tapa, bhakti, svAdhyAya, satsaMga, tyAga badhuM kare, paNa vAstavika dharmanuM svarUpa zuM che eno ene khyAla nathI. 78 - japa, tapa aura vratAdi saba, tahAM lagI bhramarUpa; jahAM lagI nahIM saMtakI, pAI kRpA anUpa. pAyAkI e bAta hai, nija chaMdana ko choDa; piche lAga satpuruSa ke, to saba baMdhana toDa. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 258 saMsAranI vAsanAo anAdikALanI cAlI Ave che ane jIvanI sukha viSenI kalpanA paNa kAlpanika sukhamAM ja che. bhrAMtinA kAraNe, ajJAnanA kAraNe, mithyAtvanA kAraNe ene e ja sAcuM sukha lAge che. eTale jyAM sudhI jJAnIono yoga na thAya, jJAnIonI vAta sAMbhaLe nahIM, jJAnIonI AjJA pramANe cAle nahIM tyAM sudhI to e sAcA dharmane prApta karavAno adhikArI nathI. bhagavAna pAse jAya toya kahe ke bhagavAna! jarA ATaluM dhyAna rAkhajo. prabhu! mAMgato nathI, paNa A to tamane vAta kahuM chuM. tyAre bhagavAna kahe che ke huM badhuMya jANuM chuM. traNa lokano nAtha chuM. badhAyanA hRdayanI vAta jANuM chuM. tane nathI khabara ? to kahe ke sAheba, tame jANo cho, paNa ATalA badhAnuM jANatA hoya eTale mAruM kadAca bhUlI jAo to ? ATalA badhAmAM tame konuM yAda rAkho ? tamane kevaLajJAna che e vAta sAcI, paNa tame keTalAnuM yAda rAkho? tyAre bhagavAna kahe che ke tane kevaLajJAnanA svarUpanI ja khabara nathI. Ama, bhautika sukha ane bhautika padArthonI vAMchA jyAM sudhI chUTe nahIM tyAM sudhI te jIva sAcA dharmanI ArAdhanA karavAno adhikArI banI zakato nathI. laukika vicAro tyAgIne satpuruSanI vAta para lakSa Ape to AtmAno lakSa thAya. jIvane lokasaMjJA bahu che. loko zuM kaheze ? loko Ama kare che ane huM ekalo kaMI alaga karuM to pachI kema cAle ? A badhAya kare che, huM kAMI ekalo thoDo karuM chuM ? basa, jIva lokonI saMjJA ane dRSTi pramANe cAle che, paNa jJAnInI AjJA pramANe vAstavika dharmanI sAdhanA-ArAdhanA karato nathI. 'loka mUke poka.'tAre zuM joIe che ? zuM thavuM che ? tAre saMsAranA paribhramaNamAMthI Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA 79 chUTavuM hoya to jJAnInI vAta mAna. tane konI vAta bese che ? lokonI vAta besatI hoya to samajaje ke hajI mArI pAtratA thaI nathI. laukika vicArone tyAgo. bhautika vicArone tyAgo. laukika vicA2mAM laukikatA hoya, alaukikatA nA hoya. paramakRpALudeve zrI sobhAgabhAIne patrAMka - 322 mAM kahyuM che ke tame ane ame jo laukika mArge pravartazuM to alaukika mArge koNa pravartaze ? laukikamArga judo che ane Atmika mArga judo che. bhautikamArga judo che ane AdhyAtmikamArga judo che. e baMnenI tulanA thaI zake nahIM. satpuruSanI vAta upara lakSa Apo to AtmAno lakSa thAya. jagatamAM dharma ghaNA kare che, paraMtu tyAM jJAna kema thatuM nathI ? dareka judA judA saMpradAyavALA potapotAnI mAnyatA anusAra dharma kare che. musalamAna bhAIo pAMca vakhata namAja paDhe che. upavAsa kare che tyAre thUMka paNa gaLatA nathI. dharma ghaNA kare che paNa tyAM AtmAnuM jJAna kema thatuM nathI ? AtmAnI sAcI zAMti kema nathI maLatI ? AtmAno sAco AnaMda kema maLato nathI ? dharmamAM to AtmAno AnaMda ane AtmAnI zAMti che; AkuLatA-vyAkuLatA nathI, anAkuLatA che. sukhAbhAsa nathI, vAstavika sukha che. loko je dharma kare che te dharma nathI. te to bhIkha mAMgavA Ave che. bhikhArI tamane kahe che ke bApA ! bIDI pIvaDAvo, tamane dharma thaze. eka kapa chA pIvaDAvo, tamane dharma thaze. to A pIvaDAvavAmAM dharma che ema ? bIDI pIvaDAvavAmAM dharma che ema ? e dharmanuM svarUpa nathI.. A badhA paisAvALAoe dharma karyo eTale bhagavAne paisA ApyA evuM nathI prabhu ! dharmamAM paisAnuM svarUpa ja nathI. saMsAranI koI vAta ja nathI. dharma e to AtmAno svabhAva che. tene koInI pAse mAMgavo paDato nathI, svayaM pragaTa thAya che. jyAM koIpaNa prakAranI mAMgaNI che tyAM dharma nathI ane jyAM dharma che tyAM koIpaNa prakAranI mAMgaNI nathI. je sAco dharma kare che tene koI vastu joItI nathI. kema ke koI vastumAM zAMti, sukha, AnaMda nathI ane koI vastu ApaNI thAya evI nathI. game teTalI vastuo hoya, e badhI saMyogamAM che. eno viyoga niyamathI thavAno. jema tame badhA satsaMgamAM palAThI vALIne, zAMtithI beThA cho. paNa e thoDA samaya mATe che, pachI nIkaLI javAnA cho. tamane lAge ke ahIM bahu AnaMda che, AvuM ne AvuM kAyama maLe to sAruM ! AvuM ne AvuM kAyama maLe to paNa zAMti ane sukha nathI. sAcuM sukha AtmAmAM che ane ApaNe badhA AtmA chIe evo nirNaya pahelA dRDha karo. AtmA sivAya sAcuM sukha kyAMya nathI. je bIjA sukha che, te sukhAbhAsa che, e bhrAMtiyukta sukha che, kAlpanika sukha che, vAstavika sukha nathI. pAko nirNaya karo. ApaNe lalacAI jaIe Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 bhaktinA vIsa doharA chIe. daihika sukhane Atmika sukha mAnyuM che, e bhrAMti che. Indriya sukhane Atmika sukha mAnyuM che, e bhrAMti che. sAcuM samajo , sAcuM zraddho ane sAcuM Acaro. pote atyAra sudhI aneka rIte - dharma karyo haze, chatAM saMsArathI mukta kema nA thayo? dharmanuM phaLa to mukti che. sAcA dharmanuM jo sevana kare to tene muktinI prasAdI ahIM ja maLyA vagara rahe nahIM. saMpUrNa mukti bhale upara siddhazilA para che, paNa muktinuM sukha ahIMthI zarU thaI jAya che. A saMsAramAMthI mukti nA maLI to kaI bhUla rahI gaI ? evo vicAra kare to satpaSano je bodha thayo che te mAnya kare, ke kharekhara emaNe je kahyuM che te meM nathI karyuM. satparuSe kaheluM karIe ane ApaNI mukti nA thAya ema bane nahIM. anAdikALathI Aja dina sudhImAM jeTalA jIvo mukta thayA che e badhAya jIvoe puruSonuM kaheluM mAnyuM tyAre mukta thayA che ane je jIva saMsAramAM rakhaDI rahyA che te jIvoe sapuruSanuM kaheluM na mAnyuM eTale rakhaDI rahyA che. jJAnIo kahe che ke cokhkho thaIne Ava. hajI tArAmAM malina vAsanAo paDI che, e laIne AvIza to tAruM kAma nahIM thAya. e malina vAsanAo choDIne cokhkho thaIne AvIza to ja tuM tAruM kAma karI zakIza. be bhamarA hatA. eka bhamaro gulAbanA bagIcAmAM rahe. eno khorAka phUlono rasa hato ane eka bhamaro ukaraDAmAM rahe. eno khorAka vijhAno hato. paNa banne bhamarA pAkkA mitro hatA. amuka samaya thAya eTale baMne maLe, vAtacIta kare. baMne potapotAnA sukhanI vAta kare. eka kahe ke mAre tyAM bahu sukha che, to bIjo kahe mAre paNa bahu sukha che. bannee nakkI karyuM ke eka mahinA pachI tAre mArA ghare AvavuM ane bIjA mahinA pachI mAre tAre tyAM AvavuM. emAM ApaNe baMne ekabIjAnA sukha joIe, pachI ApaNe nirNaya karIe ke konuM sukha sAcuM che ! ukaraDAnA bhamarAne pahelI vakhata gulAbanA bagIcAmAM javAnuM thayuM. ene ema thayuM ke huM tyAM jauM ne Akho divasa rahevAnuM ane mane kAMI phAve nahIMne bhAve nahIM to mAre zuM karavuM? eTale ene ema thayuM ke huM eka divasano khorAka laIne jAuM. eTale nAkamAM (moDhAmAM) viSTAno TukaDo dabAvIne gulAbanA bagIcAmAM gayo. Akho divasa tyAM rahyo. have gulAbanA bagIcAvALo bhamaro pUche che ke AvI sugaMdha tyAM Ave che? pelo bhamaro kahe ke beya sarakhuM ja che. tyAM hatI e ja sugaMdha ahIM Ave che ane ahIM je sugaMdha che e ja tyAM Ave che. emAM phera nathI. pachI pelA bhamarAne zaMkA thaI eTale tene pUchyuM ke tuM kAMI nAsto to sAthe nathI lAvyo ne ? to kahe ke, hA, eka divasano to lAvyo chuM. pelA bhamarAe kahyuM ke ene mUkIne pachI tuM ahIM Ava. AthI teNe pelI viSTA kADhI nAMkhI. pachI beTho to thoDA samaya to ene bhAvyuM ja nahIM. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA 81 khAkharAnI khisakolIne sAkarano svAda zuM khabara paDe ? e bhAve ja nahIM. pelo kahe ke mane kAMI cena nathI paDatuM ahIM. mane have tyAM ja javA do. huM mAro khorAka laIne Avyo hato tyAM sudhI to sAruM hatuM. have tamArI vastu meM cAkhI ane sUMghI to mane cena paDatuM nathI. jema gulAbanA bagIcAmAM AvelA ukaraDAnA jIvane cena paDyuM nahIM, tema saMsAranA sukhanA bhamarAo jJAnIo pAse jAya che to temane ema thAya che ke ahIM kadAca sukha nahIM maLe to zuM thaze ? eTale vAsanAovALuM citta laIne jAya che. pachI jJAnI game teTaluM samajAve paNa ene zuM majA Ave? are ! tuM pahelA tArI vAsanArUpI viSTA kADhI nAkha. to tane khabara paDe ke A zuM vastu che ! eTale cokhkhA thaIne Avo ema jJAnI kahe che. kAma-dhaMdhA, mAna-pratiSThA, ghara-kuTuMbamAM pratibaMdha thaI gayo che. covIsa kalAka eno ja paricaya ane emAM ja jagatanA jIvonuM jIvana vyatIta thaI jAya che. eTale jyAM jAya tyAM badhAya vyasta! teo koI dharmI jIvane navarA jue eTale ema thAya ke A to nakAmA che. kAMI kAma dhaMdho nahIM ane AtmA AtmA karavAnuM. AmaNe to AtmAnI pattara phADI nAMkhI !! amArA eka saMbaMdhI hatA. te ghaNA varSo pahelA IDara AvelA. te vakhate teo muMbaInI brIjabana bIDI pIve. sAbarakAMThAnA jesIMga bApA ane temanA bhakto paNa tyAM Avela. jesIMga bApAe emanA bhaktone kaheluM ke IDaramAM Avo to bhakti, satsaMga, svAdhyAya sivAya saMsAranI koI vAta karavI nahIM ane karavI hoya to jatuM rahevAnuM. eTale badhAya Akho divasa A ja vAta kare. pelA saMbaMdhIne emanI joDe gappA mAranAruM koI maLe nahIM. eTale be divasamAM to e akaLAI gayA. mane kahe, 'gokuLabhAI! eka vAta kahuM ?' meM kahyuM, 'zuM che ?' to mane kahe, A koNa che ?' meM kahyuM, 'A sAbarakAMThAnA bhagata che - jesIMga bApA. mahAna saMta che.' mane kahe, 'tamane sAcI vAta kahuM ? AmaNe to AtmAnI pattara phADI nAMkhI che! Akho dahADo AtmA. AtmAne heTho nathI mUkatA. hoya ghaDIka, aDadho kalAka, pA kalAka, be kalAka. A to savAranA AvyA tyArathI maMDI paDyA che !' meM kahyuM, 'tamane zuM vAMdho che ?' 'vAMdho kAMI nathI paNa mArI joDe koI vAta karavA taiyAra nathI !' have emane A duHkha! jIvane kAma-dhaMdhA pAchaLa navarAza ja nathI maLatI. eTalo badho e saMsAramAM gaLADUba che ke ene kharuM sukha AtmAmAM che, huM AtmA chuM ane A AtmAnI ArAdhanA karavAthI mokSanI prApti thAya - A vAta ene besatI ja nathI. jagatamAM dareka jIvone mAna ane potAnI pratiSThA joIe che. lokomAM mAruM mAna vadhe, mane loko mAnathI bolAve, huM paNa kAMIka chuM ema mAne to Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 bhaktinA vIsa doharA ene game. paramakRpALudeve kahyuM che ke "jagatamAM mAna na hota to ahIM ja mokSa hota." A mAna-pratiSThAnI Aga jIvanI zAMtine haNI nAkhe che. eka nAnuM chokaruM hoya ene paNa jo mAna nA ApyuM hoya to khalAsa. tamane UMcA-nIcA karI nAMkhaze. eTale mAna-pratiSThA ane gharakuTuMbamAM pratibaMdha thaI gayo che. A ghara-kuTuMbanA pratibaMdha evA che ke jIvane AtmAnI sAdhanA karavAno samaya maLato nathI ane enI ruci paNa thatI nathI. jJAnIono bodha che ke AtmA sivAyanI sarva prakAranI vAsanA choDavI joIe ane ApaNe mAtra AtmAnI ja vAsanA choDI, bAkI badhI vAsanA rAkhI che ! badhethI nivartAvairAgya pAme to AtmA zuddha thAya ane samakita pragaTe. A badhI jaMjALothI chUTI ane aMdaramAM sAcA vairAgyanI vRddhi thAya to AtmA samakitane prApta kare ane zuddha thaI zake. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vasi dahirA gAthA - 13 ema anaMta prakArathI, sAdhana rahita huMya; nahIM eka sadguNa paNa, mukha batAvuM zuMya ? saMsArathI taravA mATe jJAnIoe aneka prakAranA sAdhano batAvyA che. nizcayathI to samyagdarzana-jJAna-cAritra che. vyavahArathI bahAramAM aneka che, je AgaLanI gAthAomAM AvI gayA. gurunuM varNana paNa AvI gayuM, bIjA paNa aneka varNana AvI gayA. je saMsArathI taravA mATenA sAdhano che teno vicAra karI teNe taravuM che eNe e sAdhanonuM avalaMbana levuM joIe, A2AdhavuM joIe. sAdhya eka zuddha AtmA che. deva-guru-dharma te sAdhana che, satzAstro e paNa sAdhana che, aneka prakAranI sAdhanA paNa sattAdhana che ane kharuM sAdhana to AtmAno Azraya che ke jenA AdhAre samyagdarzana-jJAnacAritra prApta thAya che. jevI rIte chUTavAnA aneka kAraNo che, tevI rIte baMdhAvAnA kAraNo paNa aneka che. je je jIvo mokSe gayA che te badhA sadeva-guru-zAstra ane samyagdarzana-jJAnacAritrano Azraya karIne mokSane prApta thayA che. te sAdhanonI mukhyatA A manuSyabhavamAM rahevI joIe. tenA badale mArAthI to eka paNa sAdhana sAcuM thayuM nathI. eka paNa sAcA.sAdhananuM avalaMbana meM yathArtha rIte karyuM nathI ! AtmAmAM anaMta guNo che. enA u52 karmonuM AvaraNa lAgeluM che. jyAM sudhI mithyAtva TaLe nahIM ane samyagdarzana thAya nahIM, AtmajJAna thAya nahIM, tyAM sudhI AtmAno eke guNa sAco pragaTyo kahevAya nahIM. anAdikALathI ApaNe ghaNI sAdhanA karI, paNa AtmAnA je guNo samyagdarzana-jJAna-cAritra pragaTa thavA joIe te pragaTa thayA nahIM. to mukti kyAMthI thAya ? kAraNa ke, kharA guNa to A che. vaLI, kSamA, mArdava, Arjava, satya, zauca, saMyama, tapa, tyAga, AkiMcana, brahmacarya - A badhA AtmAnA guNo che. te sAcA guNonI hajI mane oLakhANa paNa thaI nathI. he prabhu ! ajJAna avasthAmAM meM badhI sAdhanA karI, paNa enAthI AtmAno eke sAco guNa pragaTa thayo nathI. ArAdhanAnI vAta to bahu dUra che, paNa sAcA guNonI oLakhANa paNa thaI nathI. mithyAtva avasthAnA guNo paNa paribhramaNanA kAraNo thAya che. dAna tapa, tyAga, bhakti, zAstrajJAna vagere mithyAtva sahita hoya to paribhramaNanA kAraNa thAya che. ethI paramArthathI Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA to e paNa pAparUpa ja kahevAya. AvI rIte aneka prakAranA avaguNo he prabhu ! mArAmAM che. mArAmAM hajI sAcI pAtratA AvI nathI. mATe he bhagavAna ! huM tamArI sanmukha AvatAM paNa zaramAuM chuM, lajjAuM chuM. zuM moDhuM laIne huM tamArI samakSa AvuM ? eke sAco guNa pragaTyo nathI ane Apa to sarvaguNasaMpanna cho. mATe ApanI sanmukha AvatA paNa huM dhrujuM chuM, zaramAuM chuM. 84 he prabhu ! ATalA badhA sAdhano hovA chatAM, ATalA varSothI sAdhanA karato hovA chatAM hajI sAco eke guNa mArAmAM pragaTyo nathI kema ke, svacchaMdathI sAdhanA karI che, samajyA vagara sAdhanA karI che. eTale e sAdhana paNa baMdhananuM kAraNa thayuM che, paNa muktinuM kAraNa thayuM nathI. sAcA sadguNa vagara sAcI zAMti Ave nahIM. sAcA sadguNa pragaTyA vagara mokSamArgamAM AgaLa vadhAya nahIM. 'ema anaMta prakArathI, sAdhana rahita huMya.' eka sadguNa paNa pragaTyo nahIM to have huM zuM tamArI sAme moDhuM batAvuM ? prabhu ! ATalA varSothI sAdhanA karuM chuM, paNa sAdhya zuddha AtmA che ane te AtmAnA Azraye sAcI sAdhanA thAya che, e lakSa huM vAraMvAra cUkI jAuM chuM ane bAhya sAdhanAmAM huM lAgI jAuM chuM, eTale e sAdhanA dvArA mane je sAcI zAMti maLavI joIe, paritRptapaNuM AvavuM joIe, te AvatuM nathI. he prabhu ! huM sAdhanArahita chuM. tethI tamArA zaraNe Avyo chuM. vItarAgadeva, nigraMthaguru ane temano batAvelo dharma tathA satzAstro dvArA ApaNane sAcI sAdhanAno lakSa thAya cheH mAMDa A manuSyabhava maLyo che ane huM saMsAranI khaTapaTo ane bAhya vyavahAra sAdhanAmAM ja mAro samaya vyatIta karI nAMkhuM chuM. mULa sAdhanA je che te anAdikALathI mArA lakSamAM ja nathI AvI. have ApanI kRpAthI mane vItarAgadeva ane nigraMthaguruno bodha maLyo, ane sAcA dharmanI samajaNa AvI. have laukika rItone choDI alaukika rIte ane alaukika mArge pravartI to ja mAruM kalyANa thAya tema che. he prabhu ! tamane moDhuM batAvavAne lAyaka thAuM evA mArA AtmAmAM sadguNo pragaTa thAya, e ja mArI Apane prArthanA ane vinaMtI che. bIjuM mAre kazuM nathI joItuM. saMsArano koI padArtha joIto nathI, saMsAranuM koI sukha joItuM nathI. basa, tamAruM, tamArA dharmanuM ane tamArA muninuM have huM zaraNa grahuM chuM. mArA aparAdha kSaya thaI huM te sarva pApathI mukta thAuM e mArI abhilASA che. A pramANenA bhAva A doharAmAM vyakta karyA che. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA 85 gAthA - 14 kevaLa karuNA-mUrti cho, dInabaMdhu dInanAtha; pApI parama anAtha chuM, graho prabhujI hAtha. he prabhu! Apa to karuNAsAgara cho, karuNAnI mUrti cho. jagatanA pApI jIvo upara paNa ApanI karuNA vartI rahI che. dareka jIva pratye Apano karuNAbhAva che. enA kAraNe huM tamArI samakSa UbhA rahevAnI hiMmata karuM chuM. Apa sAkSAt karuNArUpa cho, dInanAtha cho, anAthonA nAtha cho. je jIvo namra banI, vinayI banI ApanA zaraNe Ave che tene tame sarva prakAranI sahAya vinA vilaMbe karo cho. mATe he prabhu ! huM ApanI samakSa ApanI sahAya mAMgavA paramakRpALudeva "azaraNa bhAvanA'mAM kahe che, mATe Avyo chuM. sarvajJano dharma suzarNa jANI, ArAdhya ArAdhya prabhAva ANI; anAtha ekAMta sanAtha thAze, enA vinA koI na bAMhya svAze. Apa A namra jIvane, rAMka jIvane sahAya karo kema ke huM ApanA AdhAre Avyo chuM, sAcA hRdayapUrvaka zaraNe Avyo chuM. chUTavAnI sAcI bhAvanA ne jijJAsA laIne Avyo chuM. saMsAranA tApothI trasta thayo chuM. anAdikALathI janma-jarA-maraNanA duHkhothI mane gabharATa chUTyo che. have mAre emAMthI mukta thavuM che. he prabhu! huM mahA pApI ane atyaMta nirAdhAra chuM. ApanA sivAya have mAre bIjo koI AdhAra nathI. anya koInuM zaraNuM levAthI huM sAcuM zaraNuM pAmI zakato nathI. cattArI zaraNe pavanjAmi, arahaMte zaraNe pavanjAmi, siddha zaraNa pavanjAmi, sAhu zaraNe pavanajAmi, kevali pannata dhamma zaraNe pavanjAmi. vyavahArathI A cAra zaraNa ja sAcA che. nizcayathI potAnA AtmAnuM ja zaraNa sAcuM che. he prabhu! saMsAramAM ApanA sivAya have koI mAruM nathI. saMsAranA badhAya saMbaMdho svArthanA che. phakta ApanI sAtheno saMbaMdha paramArthano che. ApanI pAse huM saMsAranA koI sukha ke padArtha mAMgato nathI. ApanI pAse huM eTaluM ja mAMguM chuM ke A janma-maraNanA duHkhothI huM mukta thAuM. prabhu mane baLa ane jJAna Apo. anAdikALathI A saMsAramAM rakhaDI rahyo chuM. have emAMthI bahAra kADhavA mATe mArA upara kRpA karo. ApanI kRpA vagara A saMsAranA kUvAmAMthI bahAra nIkaLI zakAya evuM nathI, paribhramaNathI chUTI zakAya evuM nathI. graho prabhujI hAtha. mAro hAtha pakaDI prabhu ! ApanA bodharUpI hAtha dvArA tame mane tAro. enA sivAya taravAno koI bIjo upAya nathI. ApanA bodhanoAdhAra laI huM sAco puruSArtha karuM. paramakRpALudeva kahe che, Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 vyavahArase deva jina, nihacese hai Apa; ehi bacanase samajale, jinapravacanakI chAya. bhaktinA vIsa doharA - AtyaMtara pariNAma avalokana - hAthanoMdha - 1/14 have, Apano yathArtha bodha mane sUkSmatAthI prApta thAya ane tenA AdhAre huM sUkSma ciMtavana karyuM. jema jema huM sUkSma vicArathI UMDo utaruM chuM, tema tema tamArA tattvanA camatkAro mArA svarUpano prakAza kare che. he prabhu ! ApanA bodhanA AdhAra sivAya yathArtha tattvadaSTi AvatI nathI. je jIvo satpuruSanA, bhagavAnanA bodhanuM avalaMbana pakaDI rAkhe te jIvo badhAya pApothI, viSayothI, vikArothI pAchA vaLI jAya che. je je pApanA Asrava che te badhAyathI jIva pAcho pharato jAya che. asaMyamamAMthI saMyamamAM AgaLa vadhato jAya che, kema ke, tene aMdaramAM mArgano spaSTa khyAla AvI gayo che. eTale te have dhIme dhIme AgaLa vadhato jAya che. bhagavAnano - jJAnIono bodha jIvane maLavAthI tenI samajaNamAM mokSamArga spaSTa thaI jAya che. tene khyAla AvI jAya che ke A ja prakAranI sAdhanAthI mArI mukti che. mATe je mArga spaSTa thayo teno AdhAra laI, potAnI zakti ane bhUmikA anusAra jIva krame krame AgaLa vadhato jAya che. pahelAM puruSArtha ghaNo karato, paNa UMdho mArga pakaDyo hato. paNa have puruSArtha karIne sAcA mArge cAle che. eTale tene bhavasAgarano kinAro najIka Avato jAya che. paramakRpALudeve kahyuM che, je je kAraNa baMdhanAM, teha baMdhano paMtha; te kAraNa chedaka dazA, mokSapaMtha bhavaaMta. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 99 = have, jIvane vicAra Ave che ke huM je karuM chuM te baMdhanuM kAraNa che ke mokSanuM kAraNa che ? mAre to mokSe javuM che. tethI baMdhanA kAraNono nAza karato jAya che ane mokSanA kAraNonuM jIva sevana karato jAya che. baMdhanA kAraNo - mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya ane yogane krame karIne choDato jAya che. sauprathama mithyAtvane choDavAno puruSArtha cAle che. nizcaya-vyavahAranA paDakhAthI te deva-guru-dharmanI sAcI zraddhA, nava tattvanI sAcI zraddhA, cha padanI sAcI zraddhA, heya-jJeyaupAdeyanA viveka dvArA potAnA svarUpa anusaMdhAnano ugra puruSArtha kare che. jema jema pAtratA Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA 87 AvatI jAya che, tema tema tenuM bhedavijJAna sUkSmatAthI ane yathArtha thatuM jAya che ane evo jIva AtmajJAna pragaTa karI le che. pAtra banIne jo jIva sAdhanA kare to avazya sAdhyanI siddhi thayA vagara rahe nahIM ane baMdhanA kAraNono abhAva karavAno puruSArtha te jIva karato jAya che. baMdhanA pAMceya kAraNo tenA lakSamAM AvI gayA che. mithyAtvano tyAga karavA mATe bhedavijJAna temaja tattvonI yathArtha zraddhA kare che. kaSAyane maMda pADe che, viSayonI vRttione moLI pADe che. bhedavijJAnamAM naData2rUpa durguNo te choDato jAya che. satpuruSa vAraMvAra karuNA karI tene bodha ApatAM jAya che. jIva vAraMvAra bodha sAMbhaLe che eTale tenAmAM jJAnanI paripakvatA AvatI jAya che. tenuM jJAna dRDha thatuM jAya che. tenuM manobaLa paNa dRDha thatuM jAya che ane teno sAco puruSArtha upaDato jAya che. have saMsAra vadhe evAM kAraNono rasa tene aMda2mAMthI uDI gayo che. eTale potAno kiMmatI samaya e sAMsArika kAryomAM veDaphato nathI ane AtmakalyANanA sAdhanomAM vadhAre samaya rokato jAya che. satpuruSanA bodhano eka paNa zabda ke vAkya jo jIva pakaDI rAkhe to teno yAvat mokSa thAya ema zAstramAM kahyuM che ane paramakRpALudeve paNa kahyuM che. jema pANImAM DUbato mANasa eka doraDuM pakaDI rAkhe to te bacI jAya che, tevI rIte jJAnIno thoDo paNa bodha jo jIva pakaDI rAkhe to te saMsArasamudrathI bacI jAya che. jJAnIonA vacanomAM ghaNI tAkAta hoya che. kema ke, anubhavajJAnamAMthI sparzAIne emanI vANI AvI hoya che. eTale temAM hajAro zAstrono nicoDa hoya che. tame ghaNAM varSo sudhI zAstrono abhyAsa karo ane je kArya siddha na karI zako te kArya alpa samayamAM satpuruSanA bodha dvArA siddha thaI jAya che. paramakRpALudeve kahyuM che, pratyakSa sadguru sama nahIM, parokSa jina upakAra; evo lakSa thayA vinA, Uge na AtmavicAra. -- zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 11 - satpuruSa e jIvatuM-jAgatuM Agama che. emAMthI je preraNA maLe che te preraNA hajAro vakhata zAstra vAMcavAthI paNa maLatI nathI. zAstrathI je bodha dRDha nA thAya te pratyakSa sadguruthI yogya jIva dRDha karI le che. satpuruSa to karuNAnA sAgara che. bhagavAna paNa karuNAnA sAgara che. emane jagatanA tamAma jIvo u52 karuNA che ke A jIvo mAMDa manuSyabhavamAM AvyA che, to emano manuSyabhava kevI rIte saphaLa thAya ? kAraNa ke manuSyabhava mohano kSaya karIne mokSanI prApti karavA mATe maLyo che. je jIvonI yogyatA nathI hotI temanA pratye satpuruSa madhyastha rahe Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 bhaktinA vIsa doharA che. teo samaje che ke hajI AnI yogyatAnI paripakvatAnI vAra che. te jyAre thaze tyAre tene koIpaNa nimitta maLI jaze ane tenuM kalyANa thaze. paNa je jIvonI yogyatA vizeSa hoya che temanI upara aneka prakAranA pratyakSa ane parokSa upakAra temanA dvArA thayA karatA hoya che. pApI parama anAtha chuM, graho prabhujI hAtha. he prabhu! have hame tame mAro hAtha pakaDo, to huM tarI zake ema chuM. tamArA vagara koI mAro tAraNahAra nathI. eka mAtra jJAnI ane paramAtmA A be ja jIvane tAravA mATe nimitta thaI zake tema che. paramakRpALudeve kahyuM che, - huM pApI chuM. huM bahu madonmatta ane karmarajathI karIneM malina chuM. he paramAtmA ! tamArAM kahelAM tattva vinA mAro mokSa nathI. huM niraMtara prapaMcamAM paDyo chuM, ajJAnathI aMdha thayo chuM, mArAmAM vivekazakti nathI ane huM mUDha chuM, huM nirAzrita chuM, anAtha chuM. nIrAgI paramAtmA ! huM have tamAruM, tamArA dharmanuM ane tamArA muninuM zaraNa grahuM chuM. - zrI mokSamALA - zikSApATha - pada A ja eka upAya che. bIjo koI upAya nathI. paramAtmAnuM, paramAtmAnA mArge cAlanAra sAcA AtmajJAnI nigraMtha bhagavaMtonuM ane temanA dvArA prarUpelA bodhanuM - dharmanuM avalaMbana ja jIvane saMsAranA paribhramaNamAMthI mukta karavAmAM nimittabhUta thAya che. mATe evA nimittono sahavAsa vadhAre rAkhavo ane je nimittAmAM rahevAthI ApaNA bhAvamAM malinatA AvI jAya, DhIlAza AvI jAya, nirbaLatA AvI jAya evA avalaMbanono tyAga karavo. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA gAthA - 15 anaMtakALathI AthaDyo, vinA bhAna bhagavAna; sevyA nahi guru saMtane, mUkyuM nahi abhimAna. 89 oho ! anaMta kALathI AthaDyo ! A jagatamAM ApaNe kyArathI rakhaDI rahyA chIe ? to ke anaMtakALathI (anAdi kALathI). koI Adi ja nathI. jeno koI cheDo Ave evo nathI, eTalA kALathI ApaNe rakhaDIe chIe. e coryAzI lAkha yonimAM eka-eka bhavamAM anaMtavAra janmyA chIe ane anaMtavAra maryA chIe. ohoho ! devalokamAM paNa anaMtavAra jaI AvyA, manuSyabhava paNa anaMta vAra maLyo, evI rIte tiryaMca ane narakanA bhava paNa anaMta vAra maLyA che. to paNa anAdi kALathI enI e ja sthiti che. koI vakhata sArA bhava maLe che tyAre karma bAMdhIne nIcI gatimAM jAya che. te pachI aneka yugo jAya tyAre koIkavAra pAcho sAro bhava maLe. moTAbhAge to jIvane bahu ja halakA ane duHkhamaya bhavo maLatA hoya che. A bhava to kAle samApta thaI jaze. A bhava bhavono aMta karavA mATe maLyo che. khobAmAM jema pANI bharyuM hoya ane Tapaka Tapaka thatuM hoya, e khobo khalAsa thaI jAya evI rIte AyuSya karmanA niSeko samaye samaye kharatA jAya che, sToka ocho thato jAya che, ane A manuSyabhava pUrNa thaI jaze. anAdikALathI AvI sthiti cAlI AvI che. je je bhavamAM janmyo te te bhavamAM jIva karmanA udayane AdhIna thaIne ja varto che, AtmAnuM AdhInapaNuM eNe karyuM nathI. eTale parAdhInapaNe varto che. saMsAramAM rakhaDI rakhaDIne du:khI du:khI thaI rahyo che. svAdhInatAmAM sukha che ane parAdhInatAmAM duHkha che. anAdikALathI Ajadina sudhImAM anAdi mithyArdaSTi jIva eka samaya paNa svAdhInapaNe thaI varto nathI. ghaNo dharma karyo, paNa parAdhInapaNe karyo, svAdhInapaNe nA karyo. eTale parAdhInapaNuM e ja saMsAranA paribhramaNanuM kAraNa che ane parAdhInapaNe vartavuM e ajJAnanuM cihna che. huM parAdhInapaNe saMsAramAM rakhaDI duHkhI-duHkhI thaI rahyo chuM, paraMtu mane 'sat' nuM bhAna thayuM nathI. AtmAnuM je bhAna Aja dina sudhI thavuM joIe te thayuM nathI. AtmAnI vAto ghaNI karI, AtmAnI vAto ghaNI sAMbhaLI to paNa AtmAnuM sAcuM bhAna thayuM nathI. vAta karavAthI ke sAMbhaLavAthI bhAna thatuM nathI, e to bahAramAM bhAna thavAnuM eka nimitta che. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CO bhaktinA vIsa doharA sAcA saMtonI oLakhANa thavI, sadgurunI oLakhANa thavI, vItarAgadevanI oLakhANa thavI e vyavahAra samakita che; je pahelA prakAranuM samakti che. temano Azraya karavo, temanI bhakti karavI, temanI AjJA pramANe cAlavuM e pahelA prakAranuM samakita che. e pahelA prakAranuM samakita bIjA prakAranA samakitanuM kAraNa thAya che - jo jIva sAco mumukSu thAya to. anaMtakALathI A jIve chUTavA mATe ghaNA prayatno karyA che, kare che ane karI rahyo che, paraMtu te jJAnI puruSonI AjJA dvArA thavA joIe te thayA nathI. jo sAcA jJAnInI AjJAe jIva cAle to te jIva avazya muktino adhikArI banI zake. jIve anAdikALathI chUTavAnA ghaNAM prayatno karyA che: A bhavamAM paNa karyA che ane AgalA bhavomAM paNa karyA che, paNa e badhA potAnI kalpanA anusAra athavA ajJAnInI AjJA anusAra thayA, paNa jJAnInI AjJA anusAra nA thayA. jJAnIno joga kadAca thayo hoya to paNa saMsArathI je vairAgya Avavo joIe te Avyo nahIM. je puruSArtha karavo joIe te karyo nahIM. eTale te joga paNa niSphaLa gayo. jema varasAda paDyo hoya, paNa kheDUta vAvetara nA kare to ene varasAda paDyo e koI kAmano nathI, niSphaLa che. ema jJAnIono bodha maLyo hoya, yoga maLyo hoya paNa jo ene anurUpa jIve puruSArtha nA karyo hoya to e joga paNa niSphaLa jAya che. paramakRpALudeve zrI sobhAgabhAIne kahyuM hatuM ke pUrve maLelo jJAnIno yoga jema niSphaLa gayo tema vartamAnamAM paNa tame pramAda karazo to A yoga paNa niSphaLa jaze. jJAnIono yoga to anaMtakALamAM ghaNI vAra thayo, paNa saMsAra pratye je vairAgya Avavo joIe e vairAgyanI daDhatA bahu ja ochA jIvonI A kALamAM jovAmAM Ave che. vairAgya vagaranI badhI sAdhanA niSphaLa jAya che. paramakRpALudeve kahyuM che, vairAgya e ja anaMta sukhamAM laI janAra utkRSTa bhomiyo che. - zrI mokSamALA - zikSApATha - para tyAga virAga na cittamAM, thAya na tene jJAna; aTake tyAga virAgamAM, to bhUle nijabhAna. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 7 malina vastrone lAgelo mela jema sAbu ane pANI dUra kare che, tema AtmA uparano mela AtmajJAna sahita vairAgyathI dUra thaI jAya che. saMsAra ane bhogo pratye jIvane aMdaramAM vairAgya thavo joIe. saMsAranA sukho pratye tene vairAgya thavo joIe. jagatanA koI padArtha pratye tene rAga ke AkarSaNa aMdaramAMthI nA thavuM joIe. evuM jJAna hAjara rahevuM joIe. kema ke, koIpaNa Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 91 bhaktinA vIsa doharA. padArtha AtmAnuM kiMcitmAtra hita karavAno nathI ke sukha ApavAno nathI. Avo anaMta jJAnIpuruSoe nirNaya karyo che. paNa ajJAnatAnA kAraNe jIva e sukha ane padArthomAM lalacAya che. eTale eno je vairAgya pradIpta thavo joIe e pradIpta thato nathI. hojarI pradIpta thayA vagara bhojana kare to te bhojana tene nuksAnakAraka thAya. evI rIte vairAgyanI pradIptatA vagara A badhI sAdhanA niSphaLa jAya che. vairAgyane pradIpta karavA mATe vAraMvAra bAra bhAvanAonuM ciMtavana karavuM. - anitya bhAvanA - A badhAya padArtho anitya che. koI saMyogo kAyama rahevAnA nathI. eka mAtra mAro AtmA nitya che. ekatva bhAvanA - anAdikALano huM ekAkI chuM, trikALa ekAkI chuM, A AtmAnuM hita koI dvArA nathI. phakta mArA samyagudarzana-jJAna-cAritra dvArA ja mAruM hita che ane e bhAvo mArA AtmAnA Azraye ja pragaTe che. mATe mArA AtmAno Azraya e ja mArA paribhramaNanI muktinuM kAraNa che, Avo ene aMdaramAM daDha nirNaya thavo joIe ane pachI ene anurUpa puruSArtha thavo joIe. jJAnIno joga thayo paNa jo saMsAra pratye vairAgya nA Ave toya kAma nathI thatuM. emanA kahyA pramANe vartana nA thAya to paNa kAma thatuM nathI. sAMbhaLe badhuM, paNa e pramANe AcaraNamAM nA Ave to zuM kAmanuM? evuM vartana paNa thavuM joIe. parane potAnuM mAnavuM e abhimAna che. "A huM chuM", "huM gokuLabhAI chuM", "zarIra huM chuM" A abhimAna che. paisAne potAnA mAnavA, kuTuMbane potAnuM mAnavuM, dehane potAno mAnavo, jagatanA sukha ane padArthone potAnA mAnavA - A badhA abhimAna che, ahaMkAra che. jJAnIo maLyA pachI e abhimAna chUTI jAya che. huM mAtra AtmA chuM, AtmA sivAya huM kaMI ja nathI ane AtmA sivAya kaMI mAre nathI - A prakAranuM daDhatva tene AvI jAya che. UMghamAM paNa e ja hoya ane jAgatA paNa e ja hoya. covIsa kalAka AtmAnI ja dhUna hoya. AtmA sivAya paramAM potApaNAnI mAnyatA thAya nahIM. AvuM daDhatvapaNuM prathama ciMtana, manana, zravaNa, vAMcana dvArA thavuM joIe ane pachI anubhava dvArA thAya. huM ATaluM bhaNelo chuM, huM ATalo paisAvALo chuM, huM moTo rAjA-mahArAjA chuM, huM moTo adhikArI chuM, huM DaoNkTara chuM, huM vakIla chuM, huM enjinIyara chuM, huM cArTarDa ekAunTanTa chuM - A prakAranuM mAnavuM e abhimAna che. jayAre satsaMgamAM beTho hoya tyAre kahe ke huM AtmA chuM, paNa bahAra jAya eTale eno e thaI jAya pAcho ! hAthI pANImAM paDe eTale cokhkho thaI jAya, paNa Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 bhaktinA vIsa doharA bahAra nIkaLIne dhULa uDADIne pAcho melo thaI jAya. evI ja rIte jIva bahAra jAya eTale ahaMkAra kare che ke huM koI sAmAnya mANasa nathI. huM ATaluM bhaNelo-gaNelo chuM, ATalo mAro hodo che, ATalo huM paisAvALo chuM, ATalo mAro mobho che. A prakArano ahaMkAra ene anAdikALathI niraMtara varyA kare che. e ahaMkAra satsaMga maLe to DhIlo thAya ane chUTI jAya. badhAya duHkhonI davA satsaMga che. paramakRpALudeve kahyuM che, AtmAne satya raMga caDhAve te satsaMga. - zrI mokSamALA - zikSApATha - 24 vAraMvAra AtmajJAnI puruSonA satsaMgamAM rahevuM, emanA vacanono saMga karavo ane ajJAnIono saMga choDavo, to e satsaMganI asara thaI kahevAya ane anAdikALamAM je kAma nathI thayuM e kAma ApaNuM thAya. parane potAnA mAnavArUpa abhimAna mUkAyuM nathI. ApaNane jJAnI-saMto ghaNA maLyA, paNa je nigraMtha guru maLavA joIe ane temane guru tarIke svIkAravA joIe te svIkAryA nahIM. avirati ke dezavirati jJAnIo maLyA to e ApaNA parama upakArI - zikSAguru che. emane paNa gurunI jema ArAdhavA joIe. jo ke teo nigraMtha guru nathI, chatAM e paNa koI kama nathI. eTale vartamAnamAM ApaNA puNyanA udaya anusAra je paNa yoga thayo hoya te yogano lAbha uThAvI levo. temanuM jeTaluM bahumAna thAya teTalo emano bodha aMtaramAM pariNamana pAme. jo guru pratyakSa hoya to te bhagavAna karatA paNa vizeSa upakArI che. kema ke, vartamAnamAM je koI doSo, bhUlo hoya te TALavA mATe teo ApaNI upara upakAra kare che. parokSa guru game teTalA mahAna hoya, to paNa teo pratyakSamAM na gaNAya. paramakRpALudeve kahyuM che, A pUrve thaI gayelA anaMtajJAnIo jo ke mahAjJAnI thaI gayA che, paNa tethI kaMI jIvano doSa jAya nahIM; eTale ke atyAre jIvamAM mAna hoya te pUrve thaI gayelA jJAnI kahevA Ave nahIM; paraMtu hAla je pratyakSa jJAnI birAjamAna hoya te ja doSane jaNAvI kaDhAvI zake. jema dUranA kSIrasamudrathI atrenA tRSAturanI tRSA chIpe nahIM, paNa eka mIThA pANIno kaLazo atre hoya to tethI tRSA chIpe. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 466 A pUrve bhale mahAjJAnI thaI gayA hoya ke kevaLajJAnI thaI gayA hoya, paNa e atyAre maLyA nathI. maLe to utkRSTa che, paNa e nA hoya to vartamAnamAM je koI dezavirati ke avirata jJAnIo maLe to e ApaNane sAco mArga to batAvaze ja, khoTo mArga nahIM batAve. cAlavuM ke Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 93 bhaktinA vIsa doharA nA cAlavuM e to jIvanA hAthanI vAta che. mArganI prarUpaNA sAcI maLavI, tattvano yathArtha bodha prApta thavo e A kALamAM ghaNuM durlabha che. satsaMgamAM sAcuM tattva maLavuM e A kALamAM ghaNuM durlabha che. eTalI badhI tattvamAM bheLaseLa thaI gaI che ke ghaNA jIvo pacAsa TakA sAcuM tattva kahe, koI sAMITha TakA kahe, koI sittera TakA kahe. eTale sittera TakAnI sAthe bAkInuM je trIsa TakA bheLaseLavALuM AvyuM e ApaNA mATe nuksAnakAraka thaI jAya che. tattvanI kharekharI sAcI vAta to jJAnIo pAsethI ja maLe. paMDito pAse nA maLe ane bIjA koI ajJAnI zAstrajJAnI ke bIjA hoya tenI pAsethI paNa maLI zake nahIM. paramakRpALudeve kahyuM che, te prApta karavA vacana konuM satya kevaLa mAnavuM? nirdoSa naranuM kathana mAno, teha jeNe anubhavyuM; - zrI mokSamALA - zikSApATha - 67 jJAnI saMta maLyA paNa temanI guru tarIke ArAdhanA karI nahIM. A pRthvI upara anaMtA jJAnIo che, thaI gayA che ane thaze. e badhAya ApaNA mATe pUjya che, vaMdanIya che, ArAdhavA yogya che. paraMtu je jJAnIsaMte bodha ApIne jJAna pamADyuM te ApaNA guru che. jemanA dvArA ApaNane AtmajJAna prApta thAya e ApaNA guru. A prakAranI samajaNa rAkhI, je jIvo guruno Avo bodha grahaNa karI, guru pratye jeTaluM bahumAna lAve teTalo bodha pariNamana thaI temanuM kArya thAya che. AvA jJAnI ApaNane maLe, emano bodha sAMbhaLIe ane pachI jo ene anurUpa puruSArtha karIe to kAma thAya, jJAnI anaMtavAra maLyA, paNa ApaNuM kAma nA thayuM; kemake ApaNe ene anurUpa varyAM nahIM, puruSArtha karyo nahIM, zraddhA daDha karI nahIM. eTale bIjA bhavamAM e badhuM jatuM rahyuM. satsaMga sAMbhaLyo ane thoDI ArAdhanA karI eTale ekAda bhava sudharyo, paNa coryAzInuM paribhramaNa chUTyuM nahIM. je jJAnIsaMte bodha ApI jJAna pamADyuM te guru che. sarvArpaNapaNe AjJAArAdhana pUrvaka temanI sevA karavI joIe. e rIte gurusevA meM karI nathI. emanI sevA sarvArpaNapaNe eTale 'tanase, manase, dhanase, sabase, gurudeva kI Ana svaAtma base; taba kAraja siddha bane apano, rasa amRta pAvahi prema ghano. sarva prakAranI arpaNatA sahita, AjJApUrvaka, ArAdhanApUrvaka emanI sevA thavI joIe. divasa hoya ane e kahe ke rAta che to rAta. rAta hoya ane e kahe ke divasa che to divasa. tame jema parIkSA karo cho ema guru paNa parIkSA karatA hoya Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA che ke AnAmAM keTaluM AjJAMkitapaNuM che? keTalo sAco vinaya che? keTalI arpaNatA che? keTalI yogyatA che? e rIte gurusevA meM karI nathI. paramAM "huM paNuM e eka abhimAna che ane bIjuM abhimAna bahAramAM huM kAMIka chuM e che. ATha prakAranA mada che e badhAya madane choDI, namra thaI, vinayI thaI, AjJAMkita thaIne je AjJAnuM ArAdhana kare che e jIva avazya manuSyabhava saphaLa karI ane paraMparAe mokSane prApta thAya che. anAdikALathI A ja mArga dareka jJAnIoe sevyo che, seve che ane bhaviSyamAM paNa sevaze. paramakRpALudeve kahyuM che, eka hoya traNa kALamAM, paramArathano paMtha; prere te paramArthane, te vyavahAra samaMta. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 36 traNa kALa, traNa lokamAM paramArthano mArga to samyagadarzana - jJAna -cAritrarUpI mokSamArga eka ja che ane A prakAranI preraNA je vyavahAramArga dvArA maLe e vyavahAra paNa jJAnIone sammata che, svIkAra che. to vyavahAra ane paramArtha A banne sAthe rahevA joIe. vyavahAramArgamAM je kAMI nimitto maLe tenuM avalaMbana ane satparuSe je paramArthamArga batAvyo hoya tene anurUpa sAdhanA, sevA, samarpaNa bhAvapUrvaka karavA joIe evI rIte gurusevA meM karI nathI. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA. cu gAthA - 16 saMta caraNa Azraya vinA sAdhana karyA aneka; pAra na tethI pAmiyo, Ugyo na aMza viveka. AtmajJAnI saMtapuruSano Azraya karyA vagara tathA temanI AjJA vagara, jIve potAnI kalpanA anusAra athavA kugurunA avalaMbana dvArA aneka prakAranA japa, tapa, tyAga, bhakti, zAstrajJAna, sAmAyika, pratikramaNa Adi aneka sAdhano karyA che, vartamAnamAM paNa kare che, bhUtakALamAM paNa karelA che. e badhI kriyAo ajJAnatApUrvaka thaI eTale jIvane te saMsAraparibhramaNanuM ja kAraNa thaI. saMsArano pAra e kriyAo dvArA paNa Avyo nahIM. je sAdhano sagurunI AjJAthI thAya to mokSanuM nimitta thAya, mokSanA kAraNabhUta thAya. te ja sAdhano jJAnIonI AjJA vagara karyA, guruonI AjJA vagara karyA, to te jIvane saMsAranuM kAraNa thAya. kema ke, je sAco viveka Avavo joIe, sva ane parano bheda paDavo joIe teno aMza paNa Avyo nahIM. sAco viveka, bhedajJAna, svaparanuM jJAna jo samajaNamAM Ave to ene khyAla Ave ke sAcuM Atmahita zemAM che ane te kevI rIte thAya ? jIva potAnI kalpanA anusAra to ghaNI sAdhanA ghaNA prakAre kare ja che, paNa sAcuM Atmahita zemAM che? te kevI rIte thAya? enI samajaNa paDyA vagara je sAdhano kare che emAM sAcI zraddhA nahIM hovAnA kAraNe je sAdhano mokSanuM kAraNa thAya te ja sAdhano ajJAnIne baMdhanuM kAraNa thAya che. heya zuM? zeya zuM? upAdeya zuM? satya zuM? asatya zuM? hita zuM? ahita zuM? kartavya zuM? akartavya zuM? eno jo sAco viveka na Ave to te sAdhano paNa baMdhananuM kAraNa thAya che. mATe koI paNa bhavamAM saMtapuruSano eTale jJAnIno Azraya jarUrI che, jene dezanAlabdhi kahevAmAM Ave che. e dezanAlabdhi maLyA pachI jIva prAyogya labdhi ane karaNalabdhino puruSArtha karI viveka eTale ke bhedajJAna dvArA AtmajJAna eTale ke samyagdarzanane prApta karI le che. mATe svachaMdathI karelI sAdhanA, potAnI kalpanA anusAra karelI sAdhanA, bhale puNya bAMdhe che, paNa te jIvane mokSanA hetubhUta thatI nathI. anaMtakALamAM ApaNe anaMtavAra aneka prakAranI sAdhanA muni avasthAmAM paNa karI, paNa e avasthAmAM paNa AtmajJAnIonA Azraya vagara karI, emanI AjJA vagara karI eTale jIva cheka nava-nava grevayaka sudhI anaMtavAra jaIne pAcho Avyo. ajJAnIno Azraya paNa kAma Avato nathI ane potAnI kalpanA anusAra sAdhanA kare Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 bhaktinA vIsa doharA e paNa kAma AvatuM nathI. aneka prakAranA sAdhano che, paNa sAdhya to zuddha AtmA che. jema lakSa vagaranA bANa niSphaLa jAya tema zuddha AtmAnA lakSa vagaranI sAdhanA mokSamArgamAM niSphaLa jAya che. paramakRpALudeve kahyuM che ke mAtra eka satparuSane zodhIne tenA caraNakamaLamAM sarvabhAva arpaNa karI vatye jA. pachI jo mokSa na maLe to mArI pAsethI leje. sapuruSanI AjJA pramANe sAdhanA kare to kArya thAya ja, evo nimitta-naimittika saMbaMdha che. pArasamaNi loDhAne aDe to sonuM thAya ja. jayAre Azraya karIne sAdhanA karI tyAre kuguru hatA, Azraya vagara sAdhanA karI tyAre kalpanAo hatI ane sAcA saMtanI nizrA maLI tyAre temanI AjJA anusAra ApaNe sAdhanA nA karI. AthI ApaNuM paribhramaNa Aja dina sudhI cAlu rahyuM che. to e bhUlane kADhIne ApaNe sAcI sAdhanA karIzuM to avazya ApaNuM kAma thayA vagara raheze nahIM. zraddhAmAM jIva DagI jAya che. thaze ke nahIM thAya? Ama karuM ke Ama karuM? A vadhAre sArI che ke pelA vadhAre sArA che? eTale AmAM muMjhAI jAya che ane jIva koInI paNa AjJAmAM rahIne vyavasthita rIte je sAdhanA karavI joIe e karI zakato nathI. daDha nirNaya joIe ane daDha nirNaya anusAra puruSArtha joIe. * * * Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA ( gAthA - 17 sahu sAdhana baMdhana thayAM, rahyo na koI upAya; sat sAdhana samajyo nahIM, tyAM baMdhana zuM jAya? A jIve aneka prakAranA sAdhano eTale ke sAdhanAo karI. koIe kahyuM ke A pustaka vAMco to e vAMcyuM, koIe kahyuM ke sAmAyika karo to sAmAyika karI, koIe kahyuM ke ATalI bhakti karavI joIe to e bhakti paNa karI, koIe kahyuM ke ATalI mALA pheravo to eTalI mALAo paNa pheravI. A jIve jeTalAM jeTalAM sAdhano maLI AvyA e badhAya karyo, paraMtu e badhAya sAdhano AtmAne saMsArathI mukta karAvavAnA badale baMdhana thavAnA kAraNa nIvaDyA. sahu sAdhana baMdhana thayAM. kema ke, sAdhana sAcuM nathI, eTale zubhAzubha bhAva karAvanAruM che. zubhAzubha bhAvothI saMsAranI vRddhi thAya che ane zuddha bhAvathI, zuddhopayogathI saMsArano nAza thAya che. jIve potAnI samajaNa pramANe badhI sAdhanAo karI, paNa AtmAne mukta karavAnuM sAcuM sAdhana zuM che tenA jANavAmAM AvyuM nahIM, samajavAmAM AvyuM nahIM, zraddhavAmAM AvyuM nahIM ane AcaravAmAM AvyuM nahIM. paramakRpALudeve kahyuM che, vaha sAdhana bAra anaMta kiyo, tadapi kachu hAtha haju na paya. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 264 zAstramAM je mArga kahyo che te potAnI kalpanA anusAra sAdhyo, paNa marmato sapuruSanA hRdayamAM rahyo hoya che. e marma samajyA vagara dharma karyo ane karma bAMdhyA. Ama, karmathI nivRtta thayo nahIM. jIva jayAre utkRSTa bhAvathI puruSanI bhaktimAM lAge to temanA bodhanuM samyapha prakAre pariNamana thAya ane jIvamAM sAco puruSArtha jAge. puruSano bodha badhAyane maLe che, paNa amukane ja kema asara thAya che? puruSa badhAne ekasarakho bodha ApatA hoya, paNa e bodhanA Azraye amuka jIva kAma karI jAya che ane amuka jIvanuM kAma nathI thatuM. jene satparuSa pratye pUrNa zraddhA che ane temanI bhaktimAM lAgelo che te jIvane e bodhanuM pariNamana thAya che. jene sapuruSa pratye utkRSTa bhakti nathI tene e vacano kAma nathI AvatA. satparuSe je dharma Acaryo tenuM nAma dharma. vatyu sahAvo dhammo vastuno svabhAva e vastuno dharma che ane vastunA Azraye vastuno dharma rahelo che. upayogane badhethI haTAvIne aMtarmukha karato karato kyAMya aTakyA Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA vagara cheka AtmAnA astitva sudhI pahoMcADe tyAre te dharma prApta karavAno adhikArI bane che. vicArabaLa, jijJAsAbaLa, dhairyabaLa, jJAnabaLa, vairAgyabaLa, upazamanuM baLa ane tattvArthanA yathArtha nirNayanuM baLa - A badhA baLa bhegAM thAya che tyAre te kArya karI zake che. AmAM koI paNa baLa khUTatuM hoya to te tenA vIka poInTanA kAraNe tyAM aTakI jAya che. 98 - AgaLa vadhelA mumukSune paNa traNa kAraNo naDe che ema paramakRpALudeve kahyuM che, A lokanI alpa paNa sukhecchA, parama dainyatAnI ochAI ane padArthano anirNaya. * zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 254 e pahelAM je kahyuM ke sarva prakAranI mohAsaktithI muMjhAI eka 'mokSa' ne viSe ja yatna karavo tene ame mumukSu kahIe chIe. emAM ApaNo naMbara che ke nahIM? e joI lo. mane haju kema samyagdarzana nathI thayuM ? paNa prabhu ! tuM pahelA pAtratA to lAva. jJAnIpuruSa maLyA eTale kAma nathI thaI jatuM, maLyA eTale phaLyA evuM nathI banatuM. paNa je kArya siddha karavuM che te kArya mATenI pAtratA to joIe ke nA joIe ? 'pAtra vinA vastu nA rahe'tamAro dIkaro dasa varSano che, ekano eka che, tamArI badhI milakata ene ja ApavAnI che, hakadAra to e ja che, paNa dasa varSanA dIkarAne tame badhI milakatanI cAvI soMpI detA nathI. kAraNa ke atyAre te pAtra nathI ane ApI do to zuM kare ? nuksAna kare, uDAvI nAMkhe, saMpatti khoI nAMkhe. mATe pahelAM pAtra thavuM paDe che. A lokanI alpa paNa sukhecchAo AgaLa vadhelA mumukSuone paNa naDe che. jIva zAtAzIliyo che, cAre bAju haju bAhya sukhane ja zodhe che. vAraMvAra vAMcyuM, sAMbhaLyuM ane nirNaya karyo ke AtmA sivAya kyAMya sukha nathI, chatAMya jIva bAhya sukhamAM jANye-ajANye, pratyakSa-parokSa phAMphAM to mAre che. jyAM sudhI bAhya sukhanI icchAo che tyAM sudhI upayogane aMtarmukha karIne sthira karavAnI jIvanI pAtratA nathI. A icchAne kADho, dRDha nirNaya karo, pachI bhale puNyanA udayanA kAraNe sukha maLe to paNa tame sukhamAM tadAkAra nahIM thAo. puNyanI icchA nahIM karo. A eka aTakavAnuM kAraNa che, AgaLa vadhelA sAdhakane paNa te aTakAvI de che. parama vinayanI ochAI eTale satpuruSa pratye dAsatvabhAva Avavo joIe, ananya bhakti thavI joIe, premArpaNatA joIe, viveka joIe, vinaya joIe, AjJAMkitapaNuM joIe, paripUrNa zraddhA joIe. te jeTalAM aMze khUTe che eTalA aMze pAtratAnI nyUnatA che. padArthano anirNaya - jIvane jJAnIpuruSa pAsethI padArthano bodha maLyo, paNa hajI tene aMdaramAM nirNaya thayo nathI. potAnA maulika puruSArtha ane jJAna dvArA tene daDha karyo nathI. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA eTale maLI gayA pachI paNa A vastu naDe che. je bhaktithI satvaruSanA AtmAnI ceSTAne viSe vRtti rahe, apUrva guNa daSTigocara thaI, anya svaccheda maTe ane saheje Atmabodha thAya ema jANIne je bhaktinuM nirUpaNa karyuM che te bhaktine ane te satparuSone pharI pharI trikALa namaskAra. sapuruSanA AtmAnI ceSTA eTale teo udayavazAt game te kArya karatAM hoya paNa emano upayoga kaI bAju vaLelo rahe che, DhaLelo rahe che te. udaya vakhate paNa temanA AtmAnI ceSTA upara ApaNI daSTi javI joIe. teo bImAra hoya to te vakhate paNa emano upayoga duHkhanA vedanamAM che ke AtmA bAju vaLelo che? zAtAno udaya hoya to emano upayoga zAtA bAju vaLelo che ke AtmA bAju vaLelo che? khAtA hoya to khAtI vakhate paNa emano upayoga khAvAmAM vaLelo che ke AtmAmAM vaLelo che? ema dareka kriyAmAM emano upayoga kriyAmAM vaLelo che ke AtmA bAju vaLelo che, enuM nirIkSaNa hovuM joIe. to ja enA dvArA ApaNI e prakAranI sAdhanA aMze aMze cAlu thAya. A apUrva guNa dRSTigocara thAya to potAno svachaMda maTe ane saheje Atmabodha thAya. to jJAnInA AtmAnA upayoga upara upayoga rAkho. bhagavAnanA upayoga upara upayoga mUko. emano upayoga atyAre kyAM che e jovuM. jyAre e jozo tyAre khyAla Avaze ke temano upayoga potAnA AtmAmAM sthira thayelo che. e vihAranI kriyA karatAM haze to paNa emano upayoga AtmAmAM lAgelo che. emanI divyadhvani kharatI haze to e vakhate paNa emano upayoga emanA AtmAmAM lAgelo che. A apUrva guNa dRSTigocara thAya to ApaNA svaccheda ane anya doSo dhIme dhIme nAbUda thatA jAya. kema ke, te-te guNone pragaTa karavAno ApaNo puruSArtha jAgRta thAya. jagatanA kAryo karavA chatAMya jJAnano upayoga AtmA bAju DhaLelo rahe che. eTale emane AgnavanA kAraNomAM paNa saMvara thAya che. paramakRpALudeve kahyuM che, hota AsavA parisavA, nahi InameM saMdeha; mAtra dRSTi kI bhUla hai, bhUla gaye gata ehi. - zrImad rAjacaMdra - AtyaMtara pariNAma avalokana hAthanoMdha - 1/14 jJAnIo bIjA kArya karavA chatAMya koIpaNa kAryamAM tAdAtma thatAM nathI. bodhanA kAryamAM paNa bodhamAM tAdAbhya thatA nathI. bhakti vakhate paNa bAhya bhaktimAM tAdAbhya thatA nathI. koIpaNa zubhAzubha karma udayamAM AvyA ane e bhAva cAlatA hoya to e bhAvamAM tAdAbhyatA nathI. jJAnI zubha bhAvamAM paNa hoya ane jJAnI azubha bhAvamAM paNa hoya. nIcenI bhUmikAmAM Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 bhaktinA vIsa doharA eTale chaThThA guNasthAnaka sudhI e pramANe rahevAnuM. pAMcamA guNasthAnamAM raudradhyAna hoI zake che, chaThThA guNasthAnamAM paNa ArtadhyAna hoI zake che. e azubhabhAvamAM paNa jJAnI tAdAbhya thatA nathI. bahAramAM AgnavonA kAraNo hovA chatAM aMdaramAM saMvara cAle che. saMvara eTale AtmAmAM upayoga rahevo. tethI temane guNasthAnaka anusAra amuka prakRtiono baMdha aTakI jAya che. jeTalI cAritranI nabaLAI che teTalo baMdha thAya che ane jeTalo puruSArtha che teTalI abaMdha dazA che. banne cAle che. baMdha paNa cAle che. abaMdhatA paNa cAle che. "sat sAdhana samajyo nahIM.' AtmAno zuddha upayoga e sasAdhana che. enA vagara saMvara, nirjarA ane mokSamArga cAle nahIM. anAdikALathI jIva zubhAzubha bhAvomAM ja ramyo che. AvA zuddhopayogano puruSArtha enA dvArA thayo nathI. paramakRpALudeve kahyuM che, vItyo kALa anaMta te, karma zubhAzubha bhAva; teha zubhAzubha chedatAM, Upaje mokSa svabhAva. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 90 sAcuM sasAdhana samajayo nahIM eTale aMza paNa sasAdhana tene prApta thayuM nahIM, to baMdhano abhAva kevI rIte thAya? baMdhanano nAza kevI rIte thAya? jJAnIone saMsAranI bhIDamAM jovA e paNa eka prakArano lahAvo che. tyAgI avasthAmAM hoya to emAM to badhA oLakhI zake, samajI zake ane temano Azraya karI zake. paramakRpALudeva saMsAranI bhIDamAM hatA. viparIta udaya, vepAradhaMdhA, ghara-kuTuMba badhuMya ane chatAM aMdaramAM jaLakamaLavat nirlepa hatA. AvI emanI AzcaryakAraka dazA joI te vakhate emanA pratye jemane jemane bhaktibhAva thayo e kAma karI gayA. AvI nirlepadazA! jaLamAM jema kamaLa rahe ane chatAM nirlepa ema udayabhAve saMsAramAM rahyA paNa aMdaramAM nirlepa. ajJAnIne ema lAge ke ApaNe je badhI pravRttio karIe chIe evI ja teo (jJAnI) paNa kare che. paNa baMnemAM moTo phera che. jJAnIne aMtaramAM jJAna hAjara che, jAgRta che eTale koIpaNa kAryamAM tAdAbhyatA thatI nathI. jJAnI jJAtA-daSTAbhAve rahe che, sAkSIbhAve rahe che. evo sAkSIbhAva ajJAnIne AvI zakato nathI. enI nakala paNa thaI zake nahIM. kopI nA thaI zake ke calo teo Ama bese che to huM paNa ema besI jauM, to mAruM kAma thaI jAya. paNa ema tAro upayoga nahIM lAge. kema ke ene anurUpa je pAtratA joIe e pAtratA te keLavI nathI ane sAcuM sasAdhana tuM hajI samajyo nathI. mAtra palAThI vALIne besI javAthI ne AMkha baMdha karavAthI kAMI upayoga svarUpamAM sthira thaI jato nathI. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA 101 jema tamAruM bALaka palAThI vALIne tamArI sAthe dhyAnamAM besI jAya, paNa manamAM vicAre che ke pappA hamaNAM dhyAnamAMthI UbhA thaze eTale mane cokaleTa Apaze. bALaka tophAna nA kare, mammIne herAna nA kare ane potAne sAdhanA karavA de eTalA mATe pappA ene kahe ke tuM mArI sAthe dhyAnamAM besIza to tane cokaleTa ApIza. eTale e cokaleTa levAnI lAlace dhyAnamAM beTho che, paNa enuM dhyAna kAMI AtmAmAM nathI. enuM dhyAna cokaleTamAM ja che. ema ApaNuM dhyAna saMsAranA padArtho ane sukhamAM ja che paNa AtmAmAM nathI. kema ke eTalI pAtratA ApaNe keLavI nathI. adhikArI thayA vagara vastunI prApti thAya nahIM. mATe adhikArI bano. enA mATe ja puruSArtha che. sAdhanA e ja che ke tame adhikA2I bano - pAtra bano. bhAva vizuddha rAkho, kyAMya aham - mamatvapaNuM thatuM hoya to kADhI nAkho. aham - mamatvapaNuM gayA vagara to AtmadhyAna thAya nahIM ane upayoga zuddha thAya nahIM. paramakRpALudeve kahyuM che, je je kAraNa baMdhanAM, teha baMdhano paMtha; te kAraNa chedaka dazA, mokSapaMtha bhavaaMta. - zrI AtmasiddhizAstra- gAthA - 99 baMdhanA kAraNomAM vartIe ane mokSa thAya evuM to banavAnuM nathI. baMdhanA kAraNa pAMca che - mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya ane yoga. A kAraNo haTyA vagara ApaNe AtmAnuM dhyAna karI zakavAnA nathI. bhedajJAna thaI zakavAnuM nathI. temAM sauthI pahelAM mithyAtvane kADhavAnuM che ane jo mithyAtvane kADhavuM hoya to paramAM ekatvabuddhi, paramAM aham-mamatvapaNuM choDo. pahelA buddhipUrvaka choDo, pachI prayoga dvArA choDo. jyAre prayoga karo tyAre upayoga kyAMya javo nA joIe. huM mAtra zuddha caitanya, trikALI, ekAkI, caitanya sattAsvarUpa chuM. bAkI je kAMI che te badhuMya saMyogamAM che. deha paNa ApaNo nathI to kuTuMbIjano to ApaNA hoya ja kyAMthI ? A jaDa padArthanA saMyogo to ApaNA hoya ja kyAMthI? ema paradravya ke parabhAvamAM kyAMya paNa ahambuddhi - mamatvabuddhi nA thAya, vAraMvAra enI bhAvanA - ciMtavana dvArA daDhatA AvI jAya pachI vAMdho nathI. eka sAIDa tamArI klIyara thaI gaI. have bIjI sAIDa je rahI te e ke je kaSAyo che ene moLA pADo. aMdaramAM krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga, dveSa e jyAM sudhI anaMtAnubaMdhI prakAranA che tyAM sudhI e paNa tamane AtmajJAna thavAmAM bAdhaka thaze. eTale e kaSAya upara coTa mAro. A ja to sAdhanA che. ApaNe ema mAnIe ke huM paccIsa pustaka vAMcI gayo eTale have mane AtmajJAna thaI jaze, to Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA jJAnIo kahe che :- nava-nava pUrva sudhI bhaNelA pheIla gayA ane tAre pAMca copaDI vAMcIne AtmajJAna laI levuM che ! vagara zAstra vAMcce paNa AtmajJAna thAya. paNa zAstrajJAna mAtra AtmajJAnanuM kAraNa nathI. eTale je yogyatA-pAtratA AtmajJAna thavA mATe joIe te joIze ja. eTale vairAgyanuM baLa vadhAro. paramakRpALudeve kahyuM che, vairAgya e ja anaMta sukhamAM laI janAra utkRSTa bhomiyo che. 102 - zrI mokSamALA - zikSApATha - 52 - vairAgya vagara badhAya sAdhana AtmajJAna prApta thavAmAM niSphaLa javAnA. game teTalA kaSAya maMda pADyA haze, tattvono abhyAsa haze, paramAtmAnI bhakti haze, japa-tapa karatA hazo, tyAga karatAM hazo - badhuMya che paNa vairAgya nahIM hoya to koI sAdhana kAma nahIM Ave. paramakRpALudeve kahyuM che, vairAgyAdi saphaLa to, jo saha AtamajJAna; tema ja AtamajJAnanI, prAptitaNAM nidAna. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 6 e AtmajJAnanI prApti karavI hoya to vairAgya joIe ja. e baLa paNa khUba khUTe che. bhAvanA vadhAro. vAraMvAra ekatva bhAvanA, akiMcana bhAvanA, anyatva bhAvanA, azaraNa bhAvanA A badhI bhAvanAo dvArA vairAgyane pradIpta karo. jema bhUkha nathI lAgatI to koIpaNa rIte tene pradIpta karo cho. thoDA samaya pahelAM khAvAnuM baMdha karo, thoDuM cAlo, thoDI kasarata karo, peTamAM jagyA thAya evuM kaMIka karo cho. bhUkha pradIpta thayA vagara khAzo to hajama nahIM thAya. ApaNuM vairAgya baLa khUba khUTe che. saMsAramAM hajI sukhAbhAsa, sukhabuddhi cAle che. eTale sAMsArika padArthomAM AkarSaNa thAya che. haju ATaluM karI lauM ! AraMbha, parigraha, bAhya sukha e badhuM vadhA2vAno kema bhAva thAya che ? kema enI pAchaLa doDavAno bhAva thAya che ? kema emAM hajI sukhabuddhi thAya che ? AnA vagara mane nahIM cAle evuM kema thAya che ? ApaNo kiMmatI samaya saMsAranI judI judI pravRttiomAM veDaphAI jAya che, jene ApaNe ghaTADI zakIe chIe, paNa pramAdanA kAraNe, anizcayapaNAnA kAraNe, baLavAna vairAgyanA abhAve ApaNe TUMkAvatA nathI ane vadhAratAM ja jaIe chIe ane mAnIe chIe ke e paNa karIe chIe ane A paNa karIe chIe emAM zuM vAMdho che !! Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 bhaktinA vIsa doharA prayatna kare to chUTI zakAya evuM hoya, chatAM udaya mAne che. paramakRpALudeve kahyuM che ke hoya moha ane mAne udaya to karma bhUlathApa khAya nahIM. prayatna karavA chatAMya nA chUTAya to udaya, paNa prayatna karIe nahIM ane udaya udaya karIe ke zuM thAya sAheba! mAre udaya che ! to, e to tuM marIza tyAM sudhI badhA udaya rahevAnA che. emAM kyAM navAInI vAta che ! AvuM-pAchuM to karavuM paDe. tamAre ahIM muMbaIthI amadAvAda AvavuM hatuM tyAre udaya-udaya karyuM hota to nIkaLI zakAta nahIM. badhAyane haDaselo mArIne nIkaLI gayA to AvI zakAyuM. tamAre tyAM kAma to hatuM, chatAMya tame daDha nirNaya karI ane AduM-pAchuM karIne nIkaLI gayA to avAyuM. basa, evI rIte mokSamArgamAM paNa AvuM-pAchuM karazo to puruSArtha cAlaze. udaya-udaya karazo to udaya to koIno moLo paDato nathI. saMsAramAM badhAyanA udaya cAlu ja che. udayamAM paNa kAma thaI zake che. karmono udaya karmamAM che, AtmAmAM nathI. "sahu sAdhana baMdhana thayA."badhI sAdhanAo baMdhanuM kAraNa thaI, muktinuM kAraNa nA thaI. badhAya upAya karyA, koI upAya kAma na Avyo. kema ke sAcuM sAdhana to zuddhopayoga ane svarUpanA Azraye upayoga rahe te che, e nA karyuM to pachI badhAya prakAranA baMdhano jAya kevI rIte? Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 bhaktinA vIsa doharA gAthA - 18 prabhuprabhulaya lAgI nahIM, paDyo nasadguru pAya; dIThA nahi nija doSa to, tarIke koNa upAya? chUTavAnI laya lAgavI joIe. bALakane koI vastu joItI hoya ane tame nA ApatA hoya to e haTha kare che. kyAM sudhI haTha cAlavAnI? jayAM sudhI vastu maLe nahIM tyAM sudhI. have e cokaleTa mAMgato hoya ane tame kaho ke le beTA, A mAro hAra tane ApI dauM basa, paNa e hArathI nahIM mAne. navA kapaDAM ApuM, e paNa nahIM joIe. are paNa cokaleTa karatAM A bahu kiMmatI che. tamArI daSTimAM je hoya te, paNa enI dRSTimAM to cokaleTa eTale cokaleTa. cokaleTa sivAya duniyAnI koIpaNa cIja Apo to te enA kAmanI nathI, nakAmI che. AnuM nAma cokaleTanI laya kahevAya. evI rIte AtmAne prApta karavAnI raDha lAge to pachI mArga saraLa ane sahelo che. A ja joIe, bIjuM kAMI nahIM. koI nAnA chokarAne enI mAtA meLAmAM pharavA laI gaI. tyAM badhI vastu jotAM jotAM chokarAnI AMgaLI chUTI gaI ane enI mA AgaLa nIkaLI gaI. have enI mAtAne joI nahIM eTale chokaro raDavA mAMDyo. evo raDe, evo raDe. baMdhAya pUche ke tuM koNa che? to e zuM javAba Apaze? mArI mAM. kyAM rahe che? to kahe mArI mA. kyAM javuM che tAre? to kahe mArI mA. hajAra prazna pUchazo to javAba eka ja. AnuM nAma raDha lAgI kahevAya, laya lAgI kahevAya. basa, e rIte khAtA AtmA, pItA AtmA, besatA AtmA, cAlatA AtmA, sUtA AtmA, uThatA AtmA - badheya AtmAnI raDha lAgavI joIe. evI hajI laganI lAgI nathI. jIva kahe che ke sAheba! tame kaho ane maLato hoya to AtmA laI laIe. nahIM to pachI AvatA bhavamAM, ahIM kayA bhavanA toTA che !! hajI raDha kyAM lAgI che? raDha lAgyA vagara kAma nahIM thAya. paramakRpALudeve kahyuM che, jene lAgI che tene ja lAgI che ane teNe ja jANI che; te ja "piyu piyu" pokAre che, e brAhmI vedanA kahI kema jAya? ke jyAM vANIno praveza nathI. vadhAre zuM kahevuM? lAgI che tene ja lAgI che. tenA ja caraNasaMgathI lAge che; ane lAge che tyAre ja chUTako hoya che. e vinA bIjo sugama mokSamArga che ja nahIM. tathApi koI prayatna karatuM nathI ! moha baLavAna che ! - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 241 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA 105 game tyAM beThA hoya raDha lAgavI joIe. eka ja dhUna, bIjuM kAMI nahIM. bALakane jema mArI mA, tema sAdhakane mATe mAro AtmA. khAtA paNa AtmA, pItAM paNa AtmA, haratApharatA paNa AtmA. dareka kriyAmAM AtmA. evI raDha lAgavI joIe ke AtmAnuM zuddha svarUpa pAmavA sivAya bIjuM kAMI game nahIM. jyAre ApaNane to AtmA sivAya badhuM game che. badheya game che, paNa AtmAmAM gamatuM nathI. bhale tane AtmAmAM nA gamatuM hoya, paNa tuM game tyAM jAya to paNa tane AtmA sivAya kyAMya gamavAnuM to nahIM. tuM game tyAM jAya eno vAMdho nathI. game te gamADa, paNa sAcuM gamavuM to AtmA sivAya tane kyAMya thavAnuM nathI. jhUraNA lAgavI joIe. basa, bIjuM kAMI na game ane AtmA prApta karavAnuM ja game enuM nAma vairAgya. tenA kAraNe badhAya kAryamAM tamAro vairAgya nItarato raheze. badhAM kArya karazo paNa have aMda2mAM ruci nathI. jema koInA ghare koI svajana gujarI gayuM hoya, temanA najIkanA gharavALA tene khavaDAve to nahIM khAya. pANI pIvaDAvo to nahIM pIve. chA pIvaDAvo to kaheze ke nathI pIvI. tame parANe A pIvaDAvo to pIze, paNa aMda2mAM vairAgya che. joke, A duHkhagarbhita vairAgya che, mohagarbhita vairAgya che. jyAre AtmA sivAya kaMI game nahIM e jJAnagarbhita vairAgya. kaSAyanI maMdatA paNa svayaM thaI jaze. AtmAnI daSTi thaI ane raDha lAgI eTale kaSAya svayaM maMda thaI jaze, karavA nahIM paDe. saheje saheje thaI jaze. eka AtmAne prApta karavAnI jhUraNA lAgavI joIe. 'jeNe AtmA jANyo teNe sarva jANyuM.' have mAre bIjuM kAMI nathI jANavuM, eka ja jANavuM che. have ene juduM juduM jANavAnI icchA paNa nA thAya. koI kahe ke cAlo amerikA pharI AvIe mArA kharce. to te kaheze ke tame jaI Avo. mAre to AtmA ja amerikA che, AtmA ja raziyA che, AtmA ja AkhuM vizva che. cauda rAjaloka ane badhAya tIrtho AtmAnI aMdaramAM AvI gayA. eka maraNiyo thAya to so ne bhAre paDe. kesariyA kare ema maraNiyo thAya tyAre mithyAtva khase evuM che. kesariyA karyA vagara A mithyAtva khase evuM nathI. huM rAtanA nahIM khAuM, kaMdamULa nahIM khAuM e sAmAnya che. kAraNa ke, je mithyAtvarUpI pADo hajA2o pULA khAI gayo e ATalA sAMThA jevA vratathI thoDo mAne ? emAM paNa aThavADiyAmAM be divasanI chUTa ! ethI kAMI kAma thAya nahIM. AvI laya lAgavA mATe jene AvI laya lAgI che eno saMga karavo paDe ke jene AtmA sivAya kAMI gamatuM nathI. covIsa kalAka bIjA kAryo karavA chatAMya jene aMda2mAM AtmasAdhanA chUTatI nathI emanI upAsanA karavI paDe.gurukRpA baLa ora hai, paMgu giri caDhI jAya. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 bhaktinA vIsa doharA paramakRpALudeva zrImad rAjacaMdrae kahyuM che ke sadgurunI kRpA e ja samyakatva che. paNa kRpA thAya kyAre ? evI pAtratA Ave tyAre tame kAMI karoDanA DhagalA karo eTale kRpA nA thaI jAya. e gurukRpA mATe sarva prakArano vinaya jarUrI che, namratA jarUrI che. potAnA doSo jaNAze nahIM tyAM sudhI tame e doSone kADhI zakavAnA nathI ane doSo nahIM nIkaLe tyAM sudhI AtmAnuM kArya paNa banI zakavAnuM nathI. dIThA nahIM nija doSa to, tarIe koNa upAya? zrImad rAjacaMdra vacanAmRta - patrAMka - 105 "mahAvIranA bodhane pAtra koNa?' mAM kahyuM che ke jayAre svadoSa dekhe tyAre upayogapUrvaka chedanAra. bIjAnA doSo dekhAya che paNa potAnA doSo dekhAtA nathI. ApaNI pAse evuM bAyanokyulara (dUrabIna) che ke bIjAno rAInA dANA jeTalo doSa hoya to meru parvata jeTalo ane potAno meru parvata jeTalo doSa hoya to rAInA dANA jeTalo dekhAya che! guNavAna jIvonI pAse raho to ApaNane ApaNA doSo khyAlamAM Ave ke A doSa to ApaNAmAM che. evA guNo jene pragaTyA hoya enA saMgamAM raho to khyAla Ave ke A guNo hajI mArAmAM nathI pragaTyA. jJAnI puruSo jyAre doSonuM varNana kare tyAre samajavuM ke e doSo ApaNe kADhavAnA che ane tenA pratipakSI guNo ApaNe lAvavAnA che. dhAro ke jJAnI kSamAnuM bahu varNana kare tyAre samajavuM ke krodhane ghaTADavAno che. kSamAnuM varNana kare eTale samajI javAnuM ke have eno pratipakSI je doSa che tene kADhavAno che. jJAnI puruSono abhigama vidheyAtmaka hoya che, niSedhAtmaka hoto nathI. doSa joyA pachI doSa khUMcavA joIe. jema pagamAM kAMTo vAgyo hoya ane pachI tUTI gayo hoya ane khUMce to tame game teTalA agatyanA kAmo paNa mUkIne prathama kAMTo kADhazo. tema doSa khUMcaze to tame kADhazo. Aja dina sudhI ApaNe doSane chAvaryA che, kADhyA nathI. bIjAno ja vAMka kADhyo che. "zuM karIe sAheba? A AvuM kare to gusso nA Ave? emaNe Ama karyuM eTale mane gusso Avyo." bhale koIe game tema karyuM, paNa bIjAnA koIpaNa prakAranA vartanathI tane gusso Avyo e ajJAnatAnI nizAnI che. bIjo game te kare emAM tane zuM nuksAna thayuM? tArA AtmAne zuM nuksAna thayuM? basa, mAruM kIdhuM thavuM joIe. meM Ama kIdhuM ne ANe kema Ama nA karyuM eTale mane gusso Avyo. Avo abhigama rAkhIza to AkhI jiMdagI sudhI tane gusso ja AvavAno che. tAro gusso TADho paDavAno nathI. krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga, dveSa - A badhA kAMTAo che - e khUMcavA joIe. paraMtu potAnuM nirIkSaNa kare to khabara paDe ke mArAmAM A doSo che. pote ekAMtamAM besIne Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA 107 nirIkSaNa karato nathI. nirIkSaNa karIne lakhI rAkhavuM ke mArI dRSTimAM mArA ATalA doSo AvyA, have mAre Ane kADhavAnA che. pachI dhIme dhIme badhAne kADho. AtmAnuM kalyANa karavuM che to doSo rAkhIne thoDuM kalyANa thavAnuM che? doSone kADhIne kalyANa thavAnuM che. potAnA doSa pote nathI jANato ema thoDuM che? badhuMya khabara che. bIjA hajI nA jANe, paNa pote to jANe che ke A doSa mArAmAM che ane Ane meM chAparyo che. jeTalA doSa chAvarazo eTalA doSa vadhaze ane guNo upara AvaraNa Avaze. bhara nidrA bhaya, rUMdhI gheya ghaNo, saMtanA zabda suNI kAM na jAge ? na jAgatAM "narasaiyA' lAja che ati ghaNI, janamojanama tArI khAMta bhAMje. - bhaktakavi zrI narasiMha mahetA chatAMya jAgyA tyArathI savAra. Aja jAgo to AjathI savAra. anAdikALathI UMghatA to cho, kAMI AjanI UMgha nathI. jJAnIpuruSano yoga thayA pahelAM paNa jo jIva avyaktapaNe paNa bhagavAna che, AtmA che ema mAnato hoya, teNe sane sevavAnI jijJAsA rAkhI hoya, sAcI sAdhanA karavAnI bhAvanA karI hoya to tene manuSyabhava maLe che. je kAma huM adhUruM mUkIne Avyo chuM te kAma mAre karavAnuM che ane te manuSyabhava sivAya thAya evuM che ja nahIM. pUrNa kArya manuSyabhavamAM ja thaze. vAraMvAra manuSyapaNAnI bhAvanA kare to tene manuSyabhava pAcho maLe che ane adhUrI rahelI sAdhanA AgaLa pUrI thaI jAya che. jJAnIono yoga thAya che. A badhuM puNya hoya to thAya che. AtmA prApta karavAnA lakSe jo bhAvanA karI che to tene AtmA prApta karavAnA bAhya sAdhano ane nimitto maLI jAya che. dareka banAvamAMthI vairAgyane tAravavo. koInuM maraNa thAya to ApaNane vairAgya to thAya che. azAtAnA udaya Ave che to e vairAgya mATe Ave che. azAtAnA udaya e sArA mATe che. paisA jatA rahyA, e paNa sArA mATe che. mATe vairAgya vadhAro. je kAMI pratikULatA Ave e ApaNA AtmAnuM ghaDatara karAvavA mATe Ave che. eTale pratikULatAmAM paNa lAbha uThAvo, pratikULatAmAM zoka na karo ke A badhAne to sarasa che ane mAre kema nathI ? tAre nathI enuM kAraNa e ja ke te pahelAM puNyabhAva nahoto karyA eTale nA maLyuM. to have? have Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 bhaktinA vIsa doharA ' e prakAranA bhAva choDI de. jAgRta hoya to koInA lagna thAya tyAM vairAgya thAya. koInA lagnamAM javAnuM thAya ne jAna jatI joIe to vairAgya thavo joIe. kevI rIte vairAgya thAya? ke A jIvane janmaTIpanI sajA thaI rahI che ane pelA mahArAja cAra vakhata kahe che ke sAvadhAna - sAvadhAna - sAvadhAna paNa hajI A sAvadhAna thato nathI. jo huM sAvadhAna nA rahuM to mane paNa sajA thavAnI che. rAganA prasaMgane paNa vairAgyamAM phe2ve enuM nAma AtmArthI. jene vizeSa vairAgya thAya che e ekAMtamAM jatA rahe che. badhA saMga ochA karI nAkhe che. eka paramAtmA ane AtmA e beno saMga ane bahu bahu to AtmakalyANa karanArA je koI mumukSuo hoya, sAdhako hoya eno saMga. paNa ajJAnabhAvamAM dhAro ke ekAMtamAM gayA to pAcho tyAM paNa kyAMka to rAga karavAno ke A jhADa UMcuM nathI, A jhADa vAMkuM che, A guphAmAM Ama che, bhagavAne AvI sarasa guphA banAvI paNa A eka patharo sIdho mUkyo hota to zuM vAMdho hato, besavA to kAmamAM Avata ! are bhAI ! jema che tema che, emAM kAMI pheraphAra karyA vagara besI jA ne. bharatajIne haraNamAM rAga thaI gayo, to eka bhava vadhI gayo. eTale bIjA bhavamAM e jaDabharata thaIne mauna rahyA. AtmAnI prApti mATe jIvane jyAre tIvrabhAva thayA hoya te vakhate jJAnIono ke koI uttama nimittano yoga thaI jAya ane emano bodha jo jIva grahaNa kare to eno vairAgya vadhe. jyAre gharamAM koI gujarI gayuM hoya te samaye tame jJAnIono bodha sAMbhaLo to tamAro vairAgya vadhI jaze. teo anitya bhAvanA, azaraNa bhAvanAnuM varNana kare tyAre eka to vairAgya to hato ja ane emAM vairAgyanI vAta kare to vairAgya ora vadhI jAya. e vakhate kAma thaI jAya. loDhuM lAla thayuM hoya ane enA upara ghaNanA phaTakA mAre to ghATa ghaDAI jAya. paNa TharI gayA pachI tame so ghaNanA phaTakA mAro toya ghATa ghaDAya nahIM. jJAnIono bodha maLyo hoya, yoga thayo hoya to svacchaMda mUkI devo joIe. paramakRpALudeve kahyuM che, roke jIva svacchaMda to, pAme avazya mokSa; pAmyA ema anaMta che, bhAkhyuM jina nirdoSa. * zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 15 -- svacchaMda choDyA vagara kalyANa thavAnuM nathI. svacchaMda eTale potAnI kalpanA anusAra cAlavuM ane jJAnInI AjJA upara paga mUkIne doDavuM. badhuMya mUkI ane eka sadgurunA zaraNe jaI emanI AjJA pramANe cAlavuM. teo tamane kahe ke tame je A dhaMdho karo cho temAM je corI Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA 109 karo cho te kADhI nAMkho. to jIva kahe ke sAheba ! amArA hAthamAM zuM rahe ? are ! tArA hAthamAM kArakhAnuM rahe toya bahu che ane jAya toya vAMdho nathI. kArakhAnuM jatAya AtmajJAna maLatuM hoya to paNa sastuM che. eka bAju duniyA choDavI paDatI hoya ne AtmajJAna thatuM hoya to sastu zuM ? duniyA ke AtmajJAna ? duniyA sastI che. duniyA choDato nathI ane AtmajJAna prApta thavAnI yogyatA jIva choDI de che. ene mumukSu kema kahevAya ? potAnA doSo dUra karIne pAtratA lAvavI joIe, pAtratA vadhAravI joIe. pAtratA vadhyA vagara kAma thavAnuM nathI. pachI bhale game teTalo bodha sAMbhaLo. ApaNane ema thAya che ke huM mahAvidehamAM janmyo hota to bhagavAnanI divyadhvani sAMbhaLavA covIsa kalAka samavasaraNamAM raheta. pathArI paNa tyAM ja pAtharIne sUI jAta. bhale bhagavAna jatA rahe to paNa emAM ne emAM ja raheta. bApu ! ema kAMI kAma nA thAya. khyAla Ave che? doSo dUra karyA vagara pAtratA nahIM Ave. koI ApaNA doSo jANatA hoya ke nA jANatA hoya paNa ApaNI aMdaramAM je doSo che e haTyA vagara guNa nahIM Ave. bIjAnA doSa jovAmAM khoTI thaIe chIe ane uparathI ApaNA doSo vadhArIe chIe. bIjAnA doSa jovA jatA paNA doSa vadhe che eno jIva khyAla rAkhato nathI. 'pelA bhAI Ama kare che, pelA bahena Ama kare che, pelA to Ama jAya che.'.are bhAI ! mUka ne ! tane kyAM badhAno vahIvaTa soMpyo che ke tuM badhAnI phikara karyA kare che! tuM tAruM kara ne prabhu ! kuTeva paDI gaI che. e kuTeva kADhyA vagara chUTako thAya nahIM. koNa zuM kare che e tAre zuM jovAnuM ? ane enAthI tane zuM lAbha thavAno che ? zuM zAMti maLavAnI che ? bIjAnA doSo jovA jatAM, bIjAnI pravRttio jovA jatAM tArI sAdhanAmAM tane AvaraNa Ave che. 'ANe Ama karavuM joIe ne ANe Ama nA karavuM joIe.' mUka ne bhAI, tane badhAno kyAM nyAya soMpyo che ? tuM kyAM nyAyAdhIza che ? satsaMga maLyA pachI potAnA doSone joI, e doSone kADhavA mATe kamara kasavI joIe, baLa vAparavuM joIe, laya lAgavI joIe. sadgurunI AjJAe vartAya to doSa kema nA jAya ? avazya jAya ane doSa jAya to AtmajJAna kema na thAya ? doSa gayA vagara to AtmajJAna thavAnuM nathI. ghaNI vAra jIva kahe ke ame ATalA varSothI sAdhanA karIe chIe to kema AtmajJAna nathI thatuM ? paNa bApu ! tuM kADhavAnuM che e nathI kADhato. morabI javuM hoya to amadAvAda choDavuM paDe. tame kaho ke sAheba ! tamAro satsaMga sarasa cAle che, paNa ghare to javuM paDe evuM ja che. to be vAtano meLa nahIM khAya. hasavuM ane loTa phAkavo e be sAthe nahIM thAya. tAre morabI javuM Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 bhaktinA vIsa doharA haze to amadAvAda choDavuM paDaze ane amadAvAdamAM rahevuM hoya to morabI choDavuM paDaze. ema tuM nakkI kara ke tAre mokSamAM javuM che ke saMsAramAM rahevuM che? mokSamAM javuM haze to A saMsAranI Asakti choDavI paDaze ane saMsAramAM rahevuM haze to mokSanI bhAvanA choDavI paDaze. saMsAra ane mokSa e baMne sAthe maLe nahIM. taravuM hoya to A eka ja upAya che, bIjo koI upAya che nahIM. zorTakaTa ke longakaTake eke kaTa nathI, A eka ja kaTache. Avo manuSyabhavano mahAdurlabha yoga maLyo che. pUrve maLelo manuSyano bhava jema niSphaLa gayo tema A bhavamAM paNa jo pramAda karazo ane bIjA kAryomAM aTakI jazo to A bhava paNa niSphaLa jaze. A zApa nathI, paNa vAstavikatA che. jo A bhava tamAre vRthA kADhavo nA hoya to saMsAranA badhAya kAryone sApekSapaNe gauNa karIne ane AtmAnI sAdhanAno puruSArtha karI lo. paramakRpALudeve kahyuM che, jo Iccho paramArtha to, karo satya puruSArtha; bhavasthiti AdinAma laI, chedo nahi AtmArtha. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 130 ***** Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA gAthA - 19 adhamAdhama adhiko patita, sakala jagatamAM huMya; e nizcaya AvyA vinA, sAdhana karaze zuMya ? 111 adhamamAM adhama, patitamAM patita A jagatamAM koI hoya to te ahaMkAra che. jyAM sudhI jIvamAM koI paNa bAbatano ahaMkAra hoya tyAM sudhI jIva mokSamArgamAM AgaLa vadhI zake nahIM. jIva potAnA doSono vicAra kare ane jo abhimAna choDe to te sAco puruSArtha karI zake. anAdikALathI jIve bIjAnA ja doSo joyA che, potAnA doSo joyA nathI ane ajJAnabhAvathI khoTo ahaMkAra karyo. ahaMkAra eTale paramAM ahaMbuddhi. e paNa ahaMkAra che ane ATha prakAranA mada karavA e paNa ahaMkAra che. jIva potAno ahaMkAra choDe to te mokSamArgamAM sAco puruSArtha karIne AgaLa vadhI zake. potAnA doSo jyAM sudhI aMdaramAMthI kADhe nahIM to e jIva hakIkatamAM mokSamArgamAM AgaLa vadhI zake nahIM. bhale ApaNA doSa koI nA joI zake athavA ApaNe paNa nA pakaDI zakIe, chatAM e doSo tenA pratipakSI guNone AvaraNarUpa to che ja, guNone pragaTa thavA detA nathI. sAmAyikamAM besI, dhyAnamAM besI potAnA doSonuM nirIkSaNa karavuM. e doSonI noMdha karavI ane e doSone kADhavAno puruSArtha karavo. thoDA samaya pachI pharIne nirIkSaNa karavuM ke e doSo mA2A ghaTyA che ke vadhyA che ? ahaMkAra ghaTyo che ke vadhyo che ? to e jIva sAco puruSArtha karIne mokSamArgamAM AgaLa vadhI zake. jagatamAM je je doSo atyAre dekhAya che e badhAya meM anAdikALanA paribhramaNamAM anaMtavAra karyA che ane haju nahIM cetAya to anaMtakALa paribhramaNa karavuM paDaze. vartamAnamAM mArAmAM judA prakAranA doSo che. bIjA bhavomAM judA prakAranA doSo hatA, paNa koI doSa evo nathI ke je meM nA karyo hoya ane haju jo nahIM samajIe, nahIM cetIe, nahIM pAchA pharIe to pAchuM anaMtakALanuM paribhramaNa UbhuM ja che. doSomAM jIva varte ane karmo nA baMdhAya ema to banavAnuM nathI. jANIe ke nA jANIe, mAnIe ke nA mAnIe, paNa doSa to doSa ja che. to have sauthI pahelAM kayo puruSArtha karavAno che ? aMdaramAM paDelA doSone dhIme-dhIme bahAra kADhI, ghaTADavAnA che, eno nAza karavAno che. jIva bahA2mAM game teTalI sAdhanA kare - zAstro vAMce, bhakti kare, tapa kare, tyAga kare, bIjI aneka sAdhanA kare, paNa jo aMdaramAM paDelA doSo pratye daSTi nA jAya ane doSo kADhavAno prayatna na kare to te mokSamArgamAM AgaLa vadhI zake nahIM. dIThA nahIM nija doSa to, tarIe koNa upAya ? Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 bhaktinA vIsa doharA Ama, doSothI pAchA nahIM pharAya to anaMta paribhramaNa karavuM paDaze. paribhramaNanuM kAraNa doSomAM vartIe chIe te che. TUMkamAM, e badhA doSo rAga, dveSa ane ajJAnamayabhAvo che. eka AtmA mAro che chatAM paramAM aha-mamatva thaI gayuM che ane gADha karmane lIdhe AtmAnI anaMta zaktio avarAI gaI che. anAdikALathI A AtmA ekalo ja che, vartamAnamAM paNa ekAkI che, bhale enA saMyogamAM anaMtA padArtho hoya, paNa e badhA saMyogamaya che. e cetana ke acetana padArtho AtmAnA nathI, AtmA sAthe ene nizcayathI koI saMbaMdha nathI, chatAMya paravastumAM tene aha-mamatvapaNuM thaI gayuM che. "A huM chuM ane A mAruM che." anaMta coryAzI ane anaMta duHkhonuM mULa A paramAM ahampaNuM-mamatvapaNuM che. basa enA kAraNe karmo baMdhAya che ane karmonA kAraNe AtmAnI je anaMta zaktio che e avarAI jAya che, DhaMkAI jAya che. adhamAdhama adhiko patita, sakala jagatamAM huMya. paramAM huM paNAnI buddhi, mamatva-paNAnI buddhi enuM nAma ahaMkAra che e kADhavAnuM che. paramakRpALudeve kahyuM che, anAdisvapnadazAne lIdhe utpanna thayelo evo jIvano ahaM bhAvamamatvabhAva te nivRtta thavAne arthe A cha padanI dezanA jJAnI puruSoe prakAzI che, te svapnadazAthI rahita mAtra potAnuM svarUpa che ema jo jIva pariNAma kare to sahajamAtramAM te jAgrata thaI samyaphadarzanane prApta thAya. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 493 - "cha padano patra A aha-mamatvapaNAne kAraNe samyagadarzana avarAI gayuM che, aTakI rahyuM che. ApaNane lAge che ke mArAmAM aha-mamatva nathI, paNa hakIkatamAM che. e aMdaramAM vAraMvAra ciMtana dvArA, manana dvArA, anuprekSaNa dvArA AtmAne ekatvapaNe joI, jyAM jyAM aheva-mamatva hoya tyAM tyAM vicAra karI, aMdaramAMthI tene AtmAthI juduM pADI ane AtmAne ekAkI juo, ciMtavo, nIrakho. AtmAne ekAkI juo ane bAkInA padArthone saMyogarUpa juo. e saMyogI padArthamAM je je mArA dekhAya che te prabhu! tArA nathI, saMyogamAM che. anaMtA padArtho anaMtavAra saMyogamAM AvI gayA ane hajI paribhramaNa haze tyAM sudhI AvavAnA. saMyogI padArthamAM ekatvabuddhi thavI enuM nAma ahaMpaNuM che ane emAM mArApaNuM mAnavuM e mamatvabuddhi che. paramAM huM paNuM e ahaMpaNuM ane 'para mAruM che ema mAnavuM e mamatvapaNuM. gADha karmane lIdhe AtmAnI anaMta zaktio avarAI gaI che. AtmAmAM anaMta guNo che. e dareka guNonI zaktio alaga alaga che. tenA upara A gADha karmanA kAraNe AvaraNa Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA 113 AvI gayuM che. e gADha karmone pahelA ghaTADavAnA che. dhIme dhIme, paNa samajIne. samaya thoDo che ane anAdikALamAM kAma nathI karyuM e kAma karavAnuM che. khUba jAgRtipUrvaka, khUba ekAgratApUrvaka, samajaNapUrvaka, vivekathI, yathArtha zraddhA rAkhI ane game teTaluM duSkara hoya, kaThaNa hoya chatAM paNa e karyA vaga2 chUTako thavAno nathI. gADha karmanA lIdhe AtmAnI anaMta zaktio avarAI gaI che. juo ! jIva nigodamAM jato rahe che tyAre keTalI zaktio avarAI jAya che ! tyAM jJAnanA akSarano anaMtamo bhAga khullo che. eTaluM badhuM AvaraNa AvI gayuM che. atyAre paNa juo ! kevaLajJAnanI zakti keTalI avarAI gaI che ! zrutajJAna ane matijJAna keTaluM alpa che ! e AvaraNa paNa khyAlamAM Ave che. have e AvaraNane khulluM karavAnuM che. bAMdhyuM che paNa ApaNe ane choDavAnuM che paNa ApaNe. vibhAva karIne bAMdhyuM che ane AtmAnI bhAvanA dvArA ene choDavAnuM che. mAre doSe mane baMdhana che. meM je karmo bAMdhyA che ke je bAMdhuM chuM e mArI bhUlanA kAraNe bAMdhuM chuM, bIjA koInA kAraNe huM bAMdhato nathI. mAro doSa eTalo ke meM anyane potAnuM mAnyuM ane potAne bhUlI gayo. vAMka bIjAno kADhIe chIe ke A hatA mATe huM baMdhANo, A nA hota to huM nA baMdhAta - e badhuM ajJAna che. koInA kAraNe ApaNe baMdhANA nathI. ApaNe ApaNI bhUlanA kAraNe baMdhANA chIe. bIjA koIno vAMka kyAreya kADhavo nahIM. e ApaNI nabaLAI che, eTale bIjA upara doSano Topalo DhoLI nAMkhIe chIe ane kahIe chIe ke huM to ATalo dharma karavA mAgato hato, paNa AnA kAraNe huM nA karI zakyo. jyAM sudhI 52ne potAnuM mAne tyAM sudhI A badhA doSo cAlu ja rahevAnA. mAnyatAmAMthI - zraddhAmAMthI UMDANamAMthI kADho. koI padArtha mAro che athavA bIjA padArthamAM 'huM' paNAnI mAnyatA che e UMghamAM paNa nA thavI joIe. te sarvakarmabaMdhanano kartA huM ja anaMtakALathI anaMta doSonuM ghara banI rahyo chuM. A sarva karmabaMdhanano kartA huM chuM. bIjAnA kA2Ne karma bAMdhyA che ke bhagavAne karma coMTADyA che ke bhagavAna karma laI le che e badhI mAnyatAo khoTI che. huM ja anaMtakALathI anaMta doSonuM ghara banI rahyo chuM. anaMtakALamAM anaMta prakAranA doSo, anaMta prakAranA vibhAvo ajJAnatAnA kAraNe meM karyA che. huM to doSa anaMtanuM, bhAjana chuM karuNALa. dekhAtA nathI, paNa anaMta doSo che. mithyAtva che tyAM sudhI anaMtaguNo che te anaMtadoSamaya vartI rahyA che. mithyAtva hovAnA kAraNe je AtmAnA anaMtaguNo che tenuM viparIta vartana thavAnA kAraNe e guNo doSo rUpe pravartI rahyA che. eTale anaMtaguNonI jagyAe anaMtadoSonuM ghara Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 bhaktinA vIsa doharA ajJAnatAnA kAraNe huM banI rahyo chuM. doSo karavA ane tenuM abhimAna karavuM e adhamAdhamanuM lakSaNa che. adhamAdhama adhiko patita eka to doSa kare ane pAcho abhimAna kare. abhimAna e moTo doSa che. guNonuM abhimAna kare to hajI ThIka che. jo ke, e paNa sAruM to nathI. doSo karavA ane tenuM abhimAna karavuM, guno karavo ane tenuM abhimAna karavuM e adhamAdhama jIvanuM lakSaNa che. potAnA doSo tapAsavA. bIjA ApaNane game tevuM sarTiphikeTa Ape e mokSamArgamAM cAlatuM nathI. duniyAnA jIvonA sarTiphikeTanA AdhAre ApaNo mokSamArga cAlato nathI ke ApaNAmAM guNo pragaTa thatA nathI. vAstavikatA zuM che e pote jue to khyAla Ave. e abhimAna kADhavAnuM che. doSo karavA ane tenuM abhimAna karavuM e to bhayAnaka vastu kahevAya. e batAve che ke A jIva keTalo nIcI bhUmikAmAM utarI gayelo adhamamAM adhama jIva che. doSono pazcAttApa thavo joIe, bhUlono pazcAttApa thavo joIe. ene badale abhimAna thAya e ghaNuM viparIta kahevAya. eTale e kevA jIvanuM lakSaNa che? adhamamAM adhama jIvanuM A lakSaNa che. huM mAruM svarUpa bhUlIne karmarUpI doSathI prApta thayela kuLa, rUpa, baLa, vidyA, dhana, saMpatti vagere bAhya sAmagrImAM abhimAna karyA karuM chuM. ATha prakAranA mada che. jIva ajJAnatAmAM potAnuM svarUpa bhUlI jAya che. pUrve karela zubha karmanA udayathI kAMIka UMcuM kuLa maLyuM to e jIva kuLanuM abhimAna kare che eTale have e nIca kuLamAM janme evuM karma bAMdhavAno. kuLanuM abhimAna paNa karavA jevuM nathI. kema ke, kuLa to A eka bhava pUratuM ja che. pachI tiryaMcamAM ke narakamAM to badhA nIca kuLa ja che. jIva potAnA svarUpane bhUlI jAya che. AtmAnuM koI kuLa, rUpa, baLa, jAti che nahIM. koIne ucca kuLa maLe che, to koIne nIca kuLa maLe che. e badhA karmo che. AtmA to badhAnA sarakhA che. ekano eka AtmA atyAre ucca kuLamAM che. eno e ja AtmA pAcho nIca kuLamAM jAya che. nIca kuLamAM atyAre AtmA che e ucca kuLamAM paNa Ave che. eTale kuLanuM paNa abhimAna karavA jevuM nathI. evI rIte rUpanuM paNa abhimAna karavA jevuM nathI. rUpa zarIranuM che, AtmAnuM nathI. zarIramAM ahaMpaNuM karavAthI rUpanuM abhimAna thaI jAya che. jIva potAnA rUpane vadhAre rUpavAna thAya evuM dekhADavA mATe bahAramAM aneka prakAranA pApo karIne kama bAMdhe che ane e rUpano aMdaramAM ahaMkAra kare che. evI rIte zArIrika baLa maLyuM hoya to e baLanuM paNa abhimAna thAya che. bIjA karatAM potAne vadhAre baLavAna mAne che. eTale zarIranA baLanA kAraNe vAtavAtamAM bIjA jIvone dabAve che. A badhI bAhya sAmagrIo che, enuM paNa abhimAna Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 bhaktinA vIsa doharA karavA jevuM nathI. eka bhava pUratuM maLyuM che. karmano udaya che tyAM sudhI rahevAnuM che, karmano udaya maTyo eTale naSTa thaI jAya che. moTA moTA pahelavAno ke je potAnI chAtI upara AkhI Traka calAvaDAve, hAthIno paga mUkAve eTalA badhA zArIrika baLavALA paNa jyAre te prakAranA karmano udaya samApta thAya che tyAre zarIra upara beThelI mAkhIne paNa uDADI zakatA nathI. kyAM gayuM e baLa? zrI kRSNamahArAja hajAro sainikone eka sAthe jItI le eTalA baLavAna hatA. kAraNa ke, vAsudeva hatA. pATu mArIne AkhA mahelanA mahela toDI nAkhe eTalI emanI zakti hatI. paNa jayAre dvArakAmAM dvaipAyana munie Aga lagADI tyAre temano mahela baLavA mAMDyo. temanA mA-bApa aMdara hatA. temane levA mATe teo gayA. tyAM AkAzavANI thaI ke koI bacaze nahIM. phakta tame be bhAI bahAra nIkaLI jAo. mA-bApane rathamAM besADIne laI javAno khUba prayatna kare, paNa ratha khase ja nahIM. chatAM mA-bApane saLagatA mahelamAM mUkIne nIkaLI javuM paDyuM. koI baLa kAma AvyuM nahIM. zubha karmano udaya hoya che tyAM sudhI badhuM sAruM cAle che, jyAre viparIta karmano udaya Ave che tyAre bhalabhalAnI sthiti DAuna thaI jAya che. tevI rIte ajJAnI jIvone vidyAno paNa mada Ave che. laukika vidyAo jema ke. koI moTA DaoNkTara thayA hoya, koI berisTara thayA hoya, koI paMDita thayA hoya, athavA koI zAstronA jJAtA hoya ke koI paNa kSetranuM jJAna hoya - jo e jJAnano durupayoga thAya to e badho mada che. jJAnano ahaMkAra thAya e jJAnamada che. e mada paNa AtmAne paTakI de che. ATha prakAranA madamAMthI koIpaNa prakArano mada hoya to te AtmAne nIcenI bhUmikAmAM lAvI de che ane mahAna azubha karmano baMdha karAve che. evI rIte paisAno ahaM te dhanamada che. jIvanI pAse paisA Ave che eTale te aMdaramAM potAne bahu UMco mAne che. UMco caDhI jAya che, koInI sAme paNa joto nathI. badhAyane tuccha dRSTithI jue che. ene ema thAya che ke A jagatamAM mArA jevuM koI dhanavAna nathI. e paNa puNyano udaya hoya che tyAM sudhI rahe che, pachI jyAre puNya jatuM rahe che tyAre e badhA rAjA-mahArAjAo paNa bhIkha mAMgatA thaI jAya che. naLa sarakho re rAjIo, jenI damayaMtI rANI; aDadhe vacce vanamAM pharyA, na maLyA annane pANI. bhalabhalAnI AvI sthiti thaI jAya che. sattAno paNa eka mada hoya che. sattAnA madavALA paNa jyAM sudhI hAthamAM sattA che tyAM sudhI prajAne duHkhI duHkhI karIne paiso kheMcI le che. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 bhaktinA vIsa doharA paNa ene khabara nathI ke eka navo paiso paNa khoTA mArge huM lokono laIza to mAre te vyAjasahita cUkavavuM paDaze. paiso Ave che e to ADoavaLo vaparAI jAya che ane karma bAMdhI le che te jIvane ekalAne nIca gatimAM jaIne bhogavavuM paDe che. tyAre tene jonArA rADa nAkhI jAya che ke bicArAne ATaluM badhuM duHkha kema? zuM thAya? evuM ja karma bAMdhyuM che. jeNe jevuM bAMdhyuM che teNe tevuM bhogavavuM paDe che. jyAre azAtA karmano udaya Ave che tyAre Indra, narendra ke jinendra paNa pheraphAra karI zakatA nathI, bacAvI zakatA nathI. koI bacAvI zake nahIM. mATe karmo bAMdhatA pahelAM vicAra karo. kAraNa ke, baMdhAI gayA pachI udayamAM Ave to temAM koI AduM-pAchuM karI zake nahIM. enuM phaLa bhogavavuM ja paDe che ane bhogavatI vakhate jIvane gamatuM nathI, duHkha thAya che, kaSTa thAya che. game te thAya paNa bhogavyA vagara chUTako thato nathI. koIpaNa prakAranuM khoTuM vartana karyuM, khoTuM AcaraNa karyuM, khoTA bhAva karyA to samajavuM ke meM mArA AtmAnuM mahA nuksAna thAya evuM pagaluM bharyuM che. pote potAno vairI, A te kevI kharI vAta !" koI paNa prakAranA potAnA doSone chAvaravA nahIM, paNa kADhavAno prayatna karavo. jo AtmAnuM kalyANa karavuM hoya to je kAMI doSo thayA hoya te doSone kADhavAno prayatna karavo. mukhya mada ATha che. enA peTA vibhAgamAM to aneka prakAranA mada che. e mada jyAM sudhI jIva kADhe nahIM ane abhimAna karyA kare tyAM sudhI AtmAnuM kalyANa thaI zake nahIM. tene game tevA jJAnIono yoga thAya to paNa te jIva pApathI chUTI zakato nathI, bhogavavuM ja paDe che. upadeza sAMbhaLavA chatAM paNa jo huM mArA doSa choDato nathI, to AkhA jagatamAM mArA jevo koI adhama-pApI nathI. vAraMvAra, anekavAra upadeza sAMbhaLyA chatAM paNa jo jIva doSone choDe nahIM to tenuM kalyANa kyAMthI thaI zake? jene sAMbhaLavA nathI maLyuM, samajavA nathI maLyuM e to doSa kare. kema ke, ajJAna che; paNa jeNe jJAnIono bodha sAMbhaLyo, vAMcyo, vAraMvAra vAMcyo, vAraMvAra sAMbhaLyo chatAM paNa jo te potAnA doSane choDe nahIM to AkhA jagatamAM tenA jevo koI adhama-pApI nathI. upadeza zenA mATe sAMbhaLavAno che? potAnA je doSo thatA hoya te khyAlamAM Ave ane te kADhavAno puruSArtha jAge tenA mATe upadeza che. jIvone upadeza sAMbhaLavAnI Teva paDI gaI che. eTale jema traNa vAge o pIvAnI Teva paDI gaI, tema upadeza sAMbhaLavAnI ke vAMcavAnI Teva paDI gaI che. paNa je bhUlo che te sudhare nahIM, tenA pratispardhI guNo Ave nahIM to te guNa AvyA vagara tenuM je phaLa maLavuM joIe te maLe nahIM. A badhuM kArya oTomeTIka cAlyA kare che. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA 117 koI koIne phaLa ApatuM nathI. jIva svayaM doSa kare che ane doSanA kAraNe karma baMdhAya che ane karmanuM phaLa tene maLe che. jagatamAM sArA ke narasA banAvo joIe chIe te badhAya karmanA phaLa che. dharmadhyAnanA cAra prakAra che :- (1) AjJAvicaya (2) apAyavicaya (3) vipAkavicaya ane (4) saMsthAnavicaya. samAcAra patro tathA TI.vI. vageremAM vipAkavicaya dharmadhyAnano bodha jovA maLe che. krikeTanI mecamAM eka TIma hArI gaI ane eka TIma jItI gaI to te zuM che ? vipAkavicaya dharmadhyAna che. aneka jIvo bahAramAM sukhI ke du:khI dekhAya che te zuM che? vipAkavicaya dharmadhyAna che. : AjJAvicaya H jinendra bhagavAnanI AjJA zuM che ? mAre kevI rIte rahevuM joIe ? kevI rIte cAlavuM joIe ? kevI rIte bolavuM joIe ? kevI rIte jagatamAM vartavuM joIe ? jinaAjJA zuM che ? basa jinaAjJAne AgaLa rAkhIne cAlo. gharavALA zuM kahe che ke duniyAvALA zuM kahe che enI sAme nahIM jovAnuM. jinabhagavAna zuM kahe che enI sAme joIne cAlo. ApaNe bIjA badhAnI sAme joIne cAlIe chIe, paNa AtmA sAme ke 52mAtmA sAme joIne cAlatA nathI. anAdikALathI A ja moTI bhUla che. ATalA badhA jJAnIono bodha sAMbhaLIe chIe chatAM potAnA doSone choDatA nathI. eTale AkhA jagatanI aMdara mArA jevo koI adhamamAM adhama ane pApImAM pApI bIjo koI jIva nathI. koInI pAse thoDA paisA hoya ane mAne ke mArI pAse pUratuM che, to vadhAre kamAvA prayatna na thaI zake. saMtoSa rAkhatA zIkho ke mArI jarUriyAta jeTaluM maLI rahe che ane eTalAmAM mAre calAvavAnuM che. to vadhAre jhaMjhaTamAM mArA manuSyabhavano kiMmatI samaya veDaphAI nA jAya. tene mahine be-pAMca hajAra maLe to paNa ghaNuM che ane asaMtoSa hoya to mahine be-pAMca karoDa maLe to paNa ochA che. AzA UMDI khANa che, pUratAM vadhatI jAya; upAya teno eka ja ke saMtoSe purAya. ApaNA bhAgyamAM je hatuM te maLyuM. enAthI saMtoSa rAkhavAno. bIjAnA baMgalA joIne ApaNA jhUMpaDAM bALI nAMkhavAnA nathI. saune potAnA bhAgya pramANe maLe che ane vadhAre maLyuM to emAM AtmAne zAMti nathI ke lAbha nathI. basa saMsAramAM chIe to jIvanajarUriyAta pUratI vastuo maLI rahe eTale bahu che. peTa bharavAnI phikara rAkhIe to vAMdho nathI, paNa paTArA bharavAnI phikara rAkhIe to moTo vAMdho che. evA paNa thoDA hoya che ke potAnI pAse thoDA paisA hoya ane mAne ke mArI pAse pUratuM che, bahu che. sAdhu mahArAjane AjanuM jamavAnuM maLI gayuM to Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 bhaktinA vIsa doharA. kAlanI ciMtA karatA nathI ane ApaNe AkhI jiMdagI jamIe eTaluM maLI gayuM che toya hajI ciMtA thayA kare che ke mArI IkoteramI peDhIvALo duHkhI thAya nahIM !! sittera peDhIne to vAMdho Ave evo nathI. vyAjamAM ne vyAjamAM ja cAle evuM che, paNa IkoteramI peDhIvALAne khUTI jAya ema che, kema ke moMghavArI vadhatI jAya che. have emanuM zuM thaze !! "emanuM zuM thazeenA vicAramAM "mAruM thaze? e jIva bhUlI jAya che. mATe saMtoSa rAkhavo. tRSNAno to koI aMta nathI, tamAro aMta AvI jaze. mArI pAse kAMI nathI, ghaNuM meLavavuM che ema vicArIne mahenata karyA kare che. A badhAnA hisAbe to mArI pAse kAMI nathI. haju ghaNuM meLavavuM che. zaheramAM rahevA AvyA chIe to karIne batAvavuM che ke gAmaDAmAMthI zaheramAM AvyA to pahelA AvA hatA ane have AvA thayA. ema vicArIne e baLadanI jema Akho divasa mahenata karyA kare che. doDama doDa... doDama doDa... have koI jIva aDhAra-aDhAra kalAka mahenata kare to paNa maLavAnuM to puNyanA udaya pramANe. game teTaluM kare - kALI majUrI kare, corI kare, jUThuM bole, aneka prakAranA pApa kare, hiMsA kare, dhana meLavavA mATe game te kare to pApanA poTalA to bAMdhavAno, paNa maLavAnuM enuM puNya haze eTaluM ja. paNa sAcI samajaNa nathI, viveka nathI eTale jIvo ajJAnatAmAM khoTA mArge doDI jAya che. eTalA mATe satsaMganI khAsa jarUra che. te pramANe potAnA doSo vicArIne abhimAna mUke to AtmAnA sanmukha vagere anaMta guNo meLavavA puruSArtha karI zake. AtmAno bodha sAMbhaLIne AtmAmAM anaMta sukha che e mAre meLavavuM che evI bhAvanA jAge to te sukha mATe puruSArtha karI zake. jevo paisA mATe puruSArtha karo cho tevo puruSArtha AtmAnuM sukha meLavavA mATe karo. saMsAranuM sukha prArabdha anusAra maLe che ane AtmAnuM sukha puruSArtha pramANe maLe che. mokSamArgamAM puruSArtha kare to puruSArthane anurUpa phaLa maLyA vagara rahetuM nathI. jIva anAdikALathI bhikhArI jevo che! moTo rAjA thAya to paNa bhikhArI jevo ja che. paisAvALo thAya to paNa bhikhArI jevo ja che. jeTalA paisA vadhAre eTalo bhikhArI moTo. A abajo rUpiyAnI lona levAvALA paisAvALA ja che ane e beMkone DUbADanArA paNa paisAvALA ane rAjakAraNavALA ja che ane e nA DUbe enA mATe kAyado karanArA paNa rAjakAraNavALA ja che! kaI narakamAM jaze e khabara nathI ! A rAjakAraNavALA keTalA kAvAdAvA, khaTapaTo kare che! prapaMcomAM rAce che ! bolavAnuM kaMI, karavAnuM kaMI, cAlavAnuM kaMI, aMdaramAM kaMI, bahAramAM kaMI ane e mAne ke huM hoMziyAra chuM. e badhI hoMziyArI eka divasa nIkaLI javAnI che. puNyano udaya che tyAM sudhI ThIka che. karI le bhAI ! Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA pApa chIpAyA nA chIpe, chIpe to mahAbhAga; dAbI DUbI nA rahe, rUI lapeTI Aga. puNya chIna jaba hota hai, udaya hota hai pApa; dAjhe vana kI lAkarI, prajale ApoApa. 119 -- bRhad AlocanA jIva anAdikALathI bhikhArI jevo che, mATe have AtmA prApta karavAnI sAmagrI maLI to cetI javuM. abhimAna mUkIne puruSArtha na kare to sAdhano maLyA che te vRthA jAya. vaLI, abhimAna kare ke ame to ATalo dharma karIe chIe, amane to jainadharma, jJAnIpuruSa A badhuM maLyuM che ane jevo joIe tevo puruSArtha nA kare ane ALasamAM temaja pramAdamAM samaya vItAvI de to A badhI maLelI sAmagrI, sAdhano, nimitto e badhA nakAmA jAya. jema UMcethI paDelo vadhu pachaDAya tema saMsAramAM dIrghakALa rakhaDanAra vadhAre pachaDAya ane vadhAre vAge. basa evuM A saMsAramAM che. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 bhaktinA vIsa doharA ( gAthA - 20) paDI paDI tuja padapaMkaje, pharI pharI mAguM e ja; sadguru saMta svarUpa tuja, e daDhatA karI de ja. badhAya doSone dUra karavAno upAya sadgurunuM zaraNa che. paramakRpALudeva kahe che, mAnAdika zatru mahA, nija chaMde na marAya; jAtAM sadguru zaraNamAM, alpa prayAse jAya. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 18 mATe paramAtmAne pharI pharI namaskAra karI ane vAraMvAra e ja mAguM chuM te zuM? ke sadgurumAM daDha zraddhA. bhagavAnane vAraMvAra namaskAra karIne temanI pAse e ja prArthanA karuM chuM ke mane sadeva-guru-dharmamAM daDha zraddhA rahe. vItarAga deva, nigraMthaguru ane temanA dvArA prarUpAyelo ratnatraya dharma, vastu svabhAvamaya dharma, ahiMsAmaya dharma ane dasa lakSaNamaya dharma temaja temanA dvArA racAyelA satuzAstromAM mane daDha zraddhA raho. bIjo manamaMdira ANu nahIM, e ama kulavaTa rIta jinezvara. nigraMthaguru, vItarAga bhagavAna sivAya koI deva-devIone vaMdana-namaskAra nahIM, koInI pUjA ke AratI nahIM. AnaMda ke kaMda jAko, pUjata surada vRMda; aiso jinarAja choDa, ora ko na ththAIe. nigraMthaguru eTale AtmajJAna samadarzitA, vicare udayaprayoga; apUrva vANI paramakRta, sadguru lakSaNa yogya. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 10 AvA sadeva-guru-dharmamAM mArI daDha zraddhA raho. vaLI, sadguru-saMtamAM ane he prabhu! tArAmAM bheda mAnuM nahIM. sadguru saMta svarUpa tuja. e badhA tArA svarUpa che. bhagavAna pahelA saMta hatA, pachI sadaguru thayA, pachI bhagavAna thayA. mATe saMta ane sadguru e bhagavAnanuM ja svarUpa che. svarUpane prApta thayelA puruSomAM koI bheda che nahIM. aMtaraMgadaSTithI jotAM koI bheda nathI. bAhya dRSTimAM athavA vyavahArathI badhA bheda che. e bheda huM mAnuM nahIM. saddaguru e to sAkSAt jIvatA jAgatA "samayasAra che. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA pratyakSa sadguru sama nahIM, parokSa jina upakAra; evo lakSa thayA vinA, Uge na AtmavicAra. 121 - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 11 - pratyakSa sadguru yogathI, svacchaMda te rokAya; anya upAya karyA thakI, prAye bamaNo thAya. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 16 he prabhu ! AtmajJAnI sadguru e tAruM rUpa ja che, ema nizaMkapaNe mAnuM. kema ke, e badhA 'sat' nI jAtanA che. AtmajJAnI sadguru e paNa satnI jAta che, paramAtmA e paNa satnI jAta che. ema zaMkA vagara huM mAnuM ane temane zaraNe rahuM. paramakRpALudeva kahe che ke, satpuruSamAM ja paramezvara buddhi ene jJAnIoe parama dharma kahyo che; ane e buddhi parama dainyatva sUcave che. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 254 satpuruSamAM ja paramezvara buddhi AvavI kaThaNa che, paNa Ave che tyAre ja kAma thAya che. tene jJAnIoe pa2ma dharma kahyo che. je vyavahArathI che ane te nizcayadharmanuM kAraNa bane che ane e buddhi 52ma dainyatvane sUcave che eTale parama vinayane sUcave che, dAsatvapaNuM sUcave che. prabhuzrI paramakRpALudevane patro lakhatA tyAre patranA aMte lakhatAM - tamArI dAsInI dAsInI dAsInI dAsI. AvA parama dainyatvavALA jIvane satpuruSano bodha pariNAma pAme che ane AtmakalyANa sAdhI le che. jethI sarva prANI viSe potAnuM dAsatva manAya che ane parama jogyatAnI prApti hoya che. -- zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 254 huM badhAyano dAsa chuM. dAsatvabhAvathI ahaMkAra naSTa thaI jAya che. juo ! zuSka jJAnamArgavALA akkaDa hoya che. emanAmAM dAsatvabuddhi AvavI bahu kaThaNa che ane e dAsatvabhAva jyAM sudhI na Ave tyAM sudhI jJAnanuM samyak prakAre pariNamana thaI zake nahIM; jethI sarva prANI viSe dAsatva bhAva - badhAyamAM Atmabuddhi Ave nahIM. paramakRpALudeve kahyuM che, sarvAtmamAM samadaSTi gho A vacanane hRdaye lakho. - zrI mokSamALA - zikSApATha - 67 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 bhaktinA vIsa doharA tenAthI jIvamAM sAcI yogyatA Ave che. satpuruSa pratye paramezvara buddhi thaI, parama bhaktibhAva, zaraNabhAva jAge tyAre samakita thAya che. brahmacArIjIe vivecanamAM A vAta mUkI che ke puruSa pratye paramezvara buddhi eTale jevA maMdiramAM paramezvara che evA ja A pratyakSa paramezvara che. evI paramezvara buddhi satpuruSamAM thAya ane emanA pratye parama ratibhAva jAge, emanA pratyeno zaraNabhAva Ave tyAre jIvane emanA bodhanuM nimitta pAmIne samati thAya che. dAsatvabhAva Avavo agharo to che, paNa AvyA vagara chUTako thavAno nathI. pharI pharI vicAravA jevI ane samajavA jevI vAta che. jIva anAdikALathI svacchaMdanA kAraNe A dAsatvabhAva lAvI zakyo nathI. satparuSa pratye paramezvara buddhi thaI parama bhaktibhAva-zaraNabhAva jAge tyAre samakita thAya che. e A kALanA jIvone moTA bhAge durlabha che kema ke jIvonI yogyatA e prakAranI nathI. moTA bhAganA jIvo svacchaMdamAM varte che ane mAne che ke huM kAMIka jANuM chuM, huM kAMIka samajuM chuM, mane badhuM AvaDe che, have mAre kyAMya javAnI jarUra nathI, huM mArI rIte mAruM kAma karI laIza. bhAI ! anAdikALathI te Avo ahaMkAra karyo che, enuM nAma ja svacchaMda che. "svacchaMdanA mAthe ziMgaDAM hoya nahIM." paramezvarabhAva jAgavo eTale cothA guNasthAnakavALAne teramA guNasthAnakamAM besADavo. sapuruSa pratye paramezvara buddhi thaI parama bhaktibhAva, zaraNabhAva jAge tyAre samakita thAya che. brahmacArIjIe tene samakita thavAnuM kAraNa batAvyuM che. Ane noTamAM utArI levA jevuM che, hRdayamAM lakhI levA jevuM che. ane A vastu jayAM sudhI ApaNAmAM nahIM Ave tyAM sudhI ApaNe samakitanI AzA rAkhavAnI nahIM. khyAla Ave che? puruSa pratye paramezvara buddhi thaI, parama bhaktibhAva, zaraNabhAva jAge tyAre samakita thAya. saddagurunA caraNanI sevAthI ja paramAtmAnI prApti thAya che ema daDha zraddhA thAya eTaluM mAguM chuM. sadUgurunA caraNonI sevA karIza to mane paramAtmAnI prApti thaze. sadguru saMta svarUpa tuje, e daDhatA karI de ja. saddagurunA caraNanI sevAthI ja paramAtmAnI prApti thAya che, ema daDha zraddhA thAya evuM huM mAguM chuM. A kALanA jIvone A prakAre zraddhA thavI e durlabha to che, paNa azakya nathI. kema ke How and Why vALA A kALamAM jIvo vadhAre hoya che. buddhipradhAna ke jJAnapradhAna jIvo vadhAre hoya che ane bhaktipradhAna ke zraddhApradhAna jIvo A kALamAM bahu ochA hoya che. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vIsa doharA 123 ATalI daDhatA mAguM chuM prabhu ! vadhAre daDhatA nahIM. sadgurumAM paramezvara buddhi thAya, AvI mArI dRDha zraddhA thAya - ATalI huM bhAvanA karuM chuM. Ama, paramAtmA pratye prArthanA karIne mAgyuM ke sAcA sadgurunI prApti ane temanA pratye dRDha zraddhA thAya evI kRpA kara. maMgala mULa sadguru caraNa, muja mana mAMgu sthira; vighna have huM nahIM gaNuM, vase hRdayamAM vIra. maMgalamULa sadguru caraNa - sarva prakAranA maMgaLonuM mULa e sadgurunuM caraNa che. maMgala eTale pApane gALe ane puNyane lAve. muja manamAM ho sthira - A mArA manamAM sthira vicArabhAva rahe ke badhAya maMgalonuM mULa, badhAya AtmahitanA kAraNonuM mULa e sadgurunuM caraNa che. vighna have huM nahI gaNuM - have mAre koI vighna nathI. mAruM vighna to mAro anizcaya hato. have mAro nizcaya thayo. nizcaya thayA pachI koI vighna hotuM nathI. vase hRdayamAM vI2 - basa mArA hRdayamAM mahAvIra svAmI bhagavAna kAyama mATe birAjamAna raho AvI bhAvanA karI ane A doharo ahIM samApta thAya che. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? zrImad rAjacaMdra vacanAmRta - patrAMka - 265 OM sat (toTaka chaMda) rALaja, bhAdaravA suda 8, 1947 yamaniyama saMjama Apa kiyo, puni tyAga birAga athAga lahyo; vanavAsa liyo mukha mauna rahyo, dRDha Asana padma lagAya diyo. 1 mana pauna nirodha svabodha kiyo, haThajoga prayoga su tAra bhayo; japa bheda jape tapa tyauhi tape, urasaMhi udAsI lahI sabapeM. 2 saba zAstranake naya dhAri hiye, mata maMDana khaMDana bheda liye; vaha sAdhana bAra anaMta kiyo, tadapi kachu hAtha haju na paryo. 3 aba kyoM na bicArata hai manaseM, kachu aura rahA una sAdhanaseM ? bina sadguru koya na bheda lahe, mukha Agala hai kaha bAta kahe ? 4 karunA hama pAvata he tumakI, vaha bAta rahI suguru gamakI; palameM pragaTe mukha AgalaseM, jaba sadgurucarna suprema baseM. 5 tanaseM, manase, dhanase, sabase, gurudevakI Ana sva-Atma baseM; taba kAraja siddha bane apano, rasa amRta pAhi prema ghano. 6 vaha satya sudhA darazAvaDiMge, caturAMgula he degase milahe; rasa deva niraMjana ko pivahI, gahi joga jugojuga so jIvahI. 7 para prema pravAha baDhe prabhuse, saba Agamabheda suura baseM; vaha kevalako bIja gyAni kahe, nijako anubhau batalAI diye. 8 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? anAdithI jIve aneka prakAranA sAdhano mokSa mATe karyA, paNa te badhAMya sAdhano saMsAranA hetubhUta thayAM, mokSanA hetubhUta na thayAM. paramakRpALudeve A pada viSe patrAMka - pa34mAM jaNAvyuM che ke, bIjA ATha troTaka chaMda te sAthe anuprekSA karavA yogya che, ke jemAM A jIvane zuM AcaravuM bAkI che, ane je je paramArthane nAme AcaraNa karyA te atyAra sudhI vRthA thayA, ne te AcaraNane viSe mithyAgraha che te nivRtta karavAno bodha kahyo che, te paNa anuprekSA karatAM jIvane puruSArtha vizeSano hetu che. ghaNA bAhya AcaraNo karyA. vrata, tapa, mauna, dhyAna, ciMtana, bhakti, sAmAyika, pUjA, tapa, tyAga, vagere ghaNuM karyuM. chatAM zuM AcaravAnuM bAkI rahI gayuM ke jenA kAraNe A jIvanuM paribhramaNa samApta nA thayuM? sAdhanAnuM dhyeya paribhramaNa samApta thAya te che. to evuM karyuM AcaraNa bAkI che ke je AcaravAthI paribhramaNa samApta thAya? je je paramArthanA nAme, AtmakalyANanA nAme, mokSamArganA nAme AcaraNa karyA te atyAra sudhI vRthA thayA, eTale nakAmA gayA, mokSanA hetubhUta nA thayA. jyAre jJAnI enuM e ja AcaraNa karIne saMsAranuM paribhramaNa TALe che. samyaggadarzana sahitanuM AcaraNa mokSanuM kAraNa thAya che ane mithyAtva sahitanuM AcaraNa saMsAranuM kAraNe thAya che. mithyAtva sahitanA AcaraNone viSe mithyA Agraho che te nivRtta karavAno bodha karyo che. mithyASTi jIva je bAhya AcaraNa kare che tenA tene mithyA Agraho che. bAhya mahAvrato kaMI mokSanuM kAraNa nathI. mokSanuM kAraNa to ratnatrayanI abhedatA che. to A badhA mithyAAgraha, haThAgraha, kadAgraha, matAgraha A jIvane mokSamArgamAM vidhvarUpa thAya che. eTale mithyA Agraha choDo ane satya Agraha rAkho. atyAra sudhI ApaNe mithyAgraha choDyo nahIM ane je je kuLamAM janmyA, je je saMpradAyamAM janmyA, je je paddhatithI dharma karyo eno ja Agraha rAkhyo ane sAco dharma ane sAcI paddhati pratye anAdikALathI ApaNI dRSTi gaI nahIM. anaMtavAra ApaNe sAdhu thayA. nava raiveyakamAM anaMtavAra gayA, evA sAdhu paNa thayA. Agamane anurUpa bahAramAM UMcA AcaraNa pALyAM, chatAM paribhramaNano aMta Avyo nahIM. eTale e rUDhi pramANenI sAdhanAne have tyAgo ane vAstavika sAdhanAne have aMgIkAra karo. mithyA Agrahane nivRtta karo, choDo ema kahe che. AnI anuprekSA karazo, ciMtavana karazo, vAraMvAra ene samajavAnI koziza karazo to kyAreka Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? sAcA puruSArtha pratye daSTi jaze ke kayuM kAma rahI gayuM che ? ajJAnanA kAraNe sadviveka pAmavo durlabha che. puruSArtha to badhAya kare che, paNa satpuruSArtha te mokSanuM kAraNa thAya. eTale ja paramakRpALudeve kahyuM ke, jo iccho paramArtha to, karo satya puruSArtha; bhavasthiti Adi nAma laI, chedo nahi AtmArtha. 'mULamArga' mAM paNa sAco puruSArtha batAvyo ke, * zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 130 te traNe abheda pariNAmathI re, jyAre varte te AtmArUpa, mULa. teha mAraga jinano pAmiyo re, kiMvA pAmyo te nijasvarUpa. mULa. - - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 715 - * 'mULamArga rahasya' jema lakSa vagaranuM bANa niSphaLa jAya, tema lakSa vagaranI sAdhanA paNa niSphaLa jAya. ApaNuM lakSa, dhyeya mokSanuM che, svarUpaprAptinuM che. jo svarUpadRSTi nA thAya, svarUpa-anusaMdhAna nA thAya to game tevA sAdhano hoya te saMsAranA hetubhUta thAya, mokSanA hetubhUta nA thAya. vaha sAdhana bAra anaMta kiyo, tadapi kachu hAtha haju na paryo. kayuM sAdhana sAcuM ? to ke je sAdhyanI siddhi kare te sAdhana sAcuM. sAdhana game teTaluM UMcuM hoya, paNa sAdhyanI siddhi nA thAya te kAryabhUta kahevAya nahIM. kaivalyanuM bIja zuM che ? te ahIM batAvyuM che. vaha kevalako bIja gyAni kahe, nijako anubhau batalAI diye. A padamAM be vastunI mukhyatA che ke eka to zuM sAdhana karavuM bAkI rahyuM ? ane bIjuM kevaLajJAnanuM bIja samyagdarzana zuM che ? AtmajJAna - samyagdarzana e bIja che ane kevaLajJAna e pUnama che. to, e vAta A padamAM batAvI che ke Aja dina sudhI ApaNe kevA kevA sAdhano karyA ! anaMtavA2 jinadIkSA lIdhI, anaMtavAra zAstrano abhyAsa karyo, anekavAra aneka prakAranI aTapaTI sAdhanA karI; paNa eka sat suNyuM nathI, eka sat zradhyuM nathI, eka sat anubhavyuM nathI. e suNya, zradhye, anubhavye chUTavAnI vArtAno AtmAthI bhaNakAra thaze, ema paramakRpALudeve kahyuM che. to, sattnuM lakSa rAkhIne sAdhanA karavAnI che. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? 127 nizcayavANI sAMbhaLI, sAdhana tajavAM no'ya; nizcaya rAkhI lakSamAM, sAdhana karavAM soya. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 131 -- nizcayanayano viSaya zuddha AtmA che tene lakSamAM rAkhavAno che ane te zuddhAtmA huM chuM evuM bhAna karavA mATe A badhI sAdhanA che. e bhAna thayA pachI jIva game teTalo doDe paNa e svarUpadaSTi cUkaze nahIM. udayavazAt game te pravRtti karaze ke karavI paDaze to paNa te tenuM lakSa cUkaze nahIM. sabhyaSTi laDAI laDatI vakhate, rAja calAvatI vakhate ke udayavazAt koIpaNa kArya kare che te tAdAtmyatAthI karatA nathI, rasapUrvaka karatA nathI. have A udaya kevI rIte chUTe ane kevI rIte gharabhegA thaIe e lakSathI bAhya kriyAo karatA hoya che. jJAnIne mahAvrato paNa nathI pALavA ke bhakti paNa nathI karavI ke zAstro nathI vAMcavA - jo svarUpamAM sthira thavAya to. jyAre te nA thaI zake tyAre vyavahArathI bAhya sattAdhano seve che ke je nizcayanuM kAraNa thAya che. tene aMgIkAra kare che, paNa heyanA lakSe upAdeya mAnIne aMgIkAra kare che. basa, to daSTipUrvakanI sAdhanA thavI joIe. lakSapUrvakanI sAdhanA thavI joIe. hetubhUta sAdhanA thavI joIe. pustaka vAMcavA beThA to vAMcI gayA - be kalAka, cAra kalAka, cha kalAka; paNa emAMthI sAra zuM kADhyo ? eno marma zuM kADhyo ? emAMthI artha zuM nIkaLyo ? marma pratye daSTi jaze to svarUpadRSTi thayA vagara raheze nahIM. mATe, marma eTale sAdhanAnuM rahasya. koI mANasa UMghI gayo ane jAgato na hoya to tene godo mArIne ke bIjI koI paNa rIte tenA gharanA sabhyo jagADe che. tema anAdikALathI mohanidrAmAM sUtelAM ApaNane jJAnI jagADe che. jyAM jJAnI sUe che tyAM ajJAnI jAge che ane jyAM ajJAnI sUe che tyAM jJAnI jAge che. ajJAnI jIvone jagADavA mATe A yamaniyamanuM pada zrImadjIe lakhyuM che. AMdhaLo mANasa doDe to ko'ka jagyAe paDavAno, tema AMdhaLI sAdhanA game teTalI baLavAna hoya, paNa te ko'ka jagyAe nIce paDavAno, dhyeya sudhI pahoMcI nahIM zakavAno. paramakRpALudeve kahyuM che, samaja, piche saba sarala hai, bindU samaja muzakIla. ye muzakalI kyA kahuM ? - zrImad rAjacaMdra - AvyaMtara pariNAma avalokana - hAthanoMdha - 1/12 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? samaje to sahajamAM mokSa che nahIM to anaMta upAya paNa nathI. je samajyA te samAI gayA. * - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 645 to, samajIne svarUpamAM samAI javuM e ja mokSamArga che. kAyAnI visArI mAyA. svarUpe samAyA evA. nigraMthano paMtha bhavaaMtano upAya che. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 902 - "jaDa-cetana viveka' kAyAnI visArI mAyA eTale jemaNe dehAdhyAsa choDyo athavA chUTyo te svarUpamAM samAyA. evA bAhyAMtara nigraMtha ratnatrayadhArI muni te sAcA mokSamArgI che. "nigraMthano paMtha bhavaaMtano upAya che." "apUrva avasara' mAM paNa e ja bhAvanA bhAvI che ke, apUrva avasara evo kyAre Avaze? kyAre thaIzuM bAhyAMtara nigraMtha jo? sarva saMbaMdhanuM baMdhana tIkSNa chedIne, vicarazuM kava mahapuruSane paMtha jo. apUrva. 1 - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 738 - 'apUrva avasara bahAramAM ane aMdaramAM bannemAM nigraMthapaNuM joIe. jagatanA jIvo to saMsAranI pravRttiomAM ane bhogonI aMdaramAM gaLADUba che, bahAranA padArthone bhegA karavAmAM ane bhogavavAmAM ja potAno kiMmatI samaya ane AkhI jiMdagI veDaphI nAMkhe che ane phaLasvarUpe adhogatimAM cAlyA jAya che. ApaNI bhUmikA anusAra ApaNe sAdhanA karavAnI che. zraddhAmAM 99.99% paNa nahIM cAle, pUrA 100 TakA joIe. AcaraNamAM cAlaze. kAraNa ke, tyAM potAnI zakti anusAra che. paramakRpALudeva ApaNane ahIM jagADe che ke tame anaMtavAra ATalI badhI sAdhanA karI to haju sudhI tamArA hAthamAM AtmA kema na Avyo? tamane AtmAno anubhava kema nA thayo? tamane AtmAnI zAMti kema nA thaI? tame kRtakRtya kema nA thayA? ATalI badhI sAdhanA ATalA Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? anaMtabhavathI karI, anaMtavAra manuSyabhava maLyo, anaMtavAra jJAnIono yoga thayo, anaMtavAra A jIva muni thayo, chatAM te sAcI sAdhanA ane sAcA puruSArthathI kema vaMcita rahyo? e tarapha tenI dRSTi ke lakSya kema na gayuM? A bhavamAM paNa ATaluM badhuM samajIe chIe, A yamaniyamanuM pada vAMcIe chIe, chatAM dRSTi kema nathI thatI? vAraMvAra ekAMtamAM besIne AtmAne jagADavAno che. pUchavAnuM che ke bhAI ! tAre have zuM joIe che? tAre zuM karavuM che? ane jagatanI kaI vastu tane zuM kAma Ave evI che? jagatanA jIvo game teTalA TAITala Ape, game teTalA hAra paherAve, game teTalI mAna pUjA kare, game teTaluM bahumAna kare, game teTalA bhautika padArtho ane bhautika sukha maLI jAya, e tamane zuM kAma Ave? jagatano eka aNu mAtra paNa AtmAne kalyANakArI nathI ane jagatanA koIpaNa cetana ke acetana padArtho sAthe A jIvane kAMI lAgatuM vaLagatuM ke levA devA paNa nathI, chatAM mohanA udayamAM ATalA badhA rAga-dveSa pariNAma kema? ATalA badhA mamatvanA pariNAma kema? ATaluM badhuM paramAM ahaMpaNuM kema? ATaluM badhuM parama kartutvapaNuM - bhoktatvapaNuM kema? jagatanA padArthamAM ATaluM badhuM ISTa - aniSTa mAnavApaNuM kema? ane tenA nimitte harSa-zoka kema? A badhuM thavAnuM kAraNa padArthano anarNaya che. ekavAra nirNaya karyo, pachI nirNaya pharavo nA joIe ane te nirNaya jJAnInA bodha anusAra karo, tamArI maulikatAthI karo, to te nirNaya nahIM phare. ajJAnIo hajAro prakAranA bodha Apaze ane jJAnIno bodha eka ja prakArano haze. hajAra ajJAnIne sAMbhaLavA karatAM eka jJAnInI AjJA mAnIne cAlavAthI kAma thAya che ane te AjJA paNa mokSamArganI hoya che. to, Ajadina sudhInI ApaNI kaI kaI bhUlo thaI che? e bhUlo kema TaLe? ane bhUlo TaLe to enuM phaLa zuM Ave? e A padamAM batAvyuM che. bahu ja uttama marmavALuM A pada . nityakramamAM A pada roja bolIe chIe. jema hanumAnajI Akho dariyo oLaMgI gayA, paNa e dariyAnI aMdaramAM zuM hatuM te joyuM nahIM ane laMkAmAM paNa jyAM sItA mAtAne rAkhyA hatA te ja joyuM. tema prabhuzrIne paramakRpALudeve bodha Apyo tyAre kahyuM ke, "beTTo hoya e bIjuM jue." AvI AtmadaSTi karavAnI che ane AvI AtmadaSTi thAya to ja sAdhyanI siddhi thAya, nahIM to nA thAya. jema baLada dhImo cAlato hoya to gADuM calAvanAro tene Ara mAre che, eTale baLada pAcho teja cAlato thaI jAya. tema paramakRpALudeve ApaNane ahIM Ara bhoMkI che ke tame have jAgRta thaIne cAlo, nahIM to manuSyabhava thoDo bAkI che te pUro thaI jaze. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 zuM sAdhana bAkI rahyuM? he jIva ! A klezarUpa saMsAra thakI, virAma pAma, virAma pAma; kAMIka vicAra, pramAda choDI jAgRta thA! jAgRta thA !! nahIM to ratna ciMtAmaNi jevo A manuSyadeha niSphaLa jaze. he jIva! have tAre satparuSanI AjJA nizcaya upAsavA yogya che. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 105 to, A pada sAMbhaLIne parivartana lAvavAnuM che. bolIe chIe ghaNI vakhata, vAMcIe chIe ghaNI vakhata, enA artha paNa vicArIe chIe ghaNI vakhata; paNa parivartana nathI AvyuM. tame IDara AvavAno nirNaya karyo, TikiTo lIdhI, rajAo mUkI, badhAne kahI dIdhuM ke huM ATalA divasa ahIM nathI, IDara javAno chuM; chatAM gADImAM nA beso to? A badhuM kareluM pANImAM ema badhuM karyuM, paNa jo AtmAmAM na Avo to tame ghara bhegA nA thAva, mokSe na pahoMcAya, eTale paramakRpALudeve A padamAM bahu sarasa rahasya jaNAvI AtmAne rUDhi pramANenI sAdhanAmAMthI bahAra kADhyo che ane vAstavika sAdhanAnI dRSTi karAvI che. teno atyAre ahIM vicAra karIe chIe. A tenI bhUmikA bAMdhI. have, ApaNe pada upara vicAra karIe chIe. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? gAthA - 1 yamaniyama saMjama Apa kiyo, puni tyAga birAga athAga lahyo; vanavAsa liyo mukha mauna rahyo, daMDha Asana padma lagAya diyo. 131 yamaniyama :- yama eTale mahAvrato. te AkhA jIvana mATe hoya. jIvIe tyAM sudhI mahAvrato aMgIkAra karavA tene yama kahevAya. aNuvrata ke mahAvrata jIvanaparyaMta laIe te yama che. niyama eTale amuka samaya pUratuM je vrata laIe, tyAga karIe te. jema ke, amuka samaya mATe divrata levuM ke amuka dizAomAM amuka aMtara sudhI jaIza ane hindustAnanI bahAra nahIM jAuM. temAM paNa comAsAmAM huM gujarAtanI bahAra nahIM jAuM ke A IDarathI bahAra nahIM jAuM ke ATalA kSetrathI bahAra nahIM jAuM te dezavrata. Ama, AjIvana mATe laIe te yama ane amuka samaya mATe laIe te niyama kahevAya. saMjama :- saMjama eTale saMyama. prANIsaMyama ane IndriyasaMyama - ema saMyamanA be prakAra che. pAMca Indriyo ane chaThThA manano nigraha karavo ema cha prakAre IndriyasaMyama che ane chakAyanA jIvonI rakSA karavI ema cha prakAre prANIsaMyama che. munione saMpUrNa chakAyanI rakSA hoya che. zrAvako sthAvara jIvonI, ekendriya jIvonI rakSA karI zakatA nathI ane temane saMkalpI hiMsAno tyAga hoya che. teo ekadeza ahiMsAnuM pAlana karI zake che, muni jevuM saMpUrNa nA karI zake. kema ke, zrAvakone vastra paheravA paDe, dhovA paDe, paisA kamAvA paDe, agni saLagAvavo paDe, vAsIdu vALavuM paDe, khAMDavuM paDe, daLavuM paDe, lAITa karavI paDe, gADIono upayoga karavo paDe, AraMbha karavo paDe, parigraha rAkhavo paDe, eTale muni jevI ahiMsAnuM pAlana zrAvaka nA karI zake ane munione to pAMca IndriyanA viSayono paNa tyAga hoya che, cha kAya jIvone paNa abhayadAna Ape che. AvA saMyamanuM pAlana ApaNe anaMtavAra karyuM. anaMtavAra jinadIkSA, anaMtavAra munipaNuM, anaMtavAra AcArya, anaMtavAra zAstrano abhyAsa karyo, paNa eka sat suNyuM nahIM, zradhyuM nahIM, AcaryuM nahIM. e suNye, dhye ane Acarye chUTavAnI vArtAno AtmAmAMthI bhaNakAra thaze. bIjA aneka prakAranA niyamo paNa pApanA tyAganA ke doSonA tyAganA anaMtavAra karyA. yamaniyama saMjama Apa kiyo. Apa eTale ApaNI vAta che. tame karyo ApaNe badhAe karyo. A bhavamAM paNa karyo che, pUrvanA bhavamAM paNa karyo che. puni tyAga birAga athAga lahyo; Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? puni eTale pharI pharI, vAraMvAra. ApaNe tyAga, vairAgya athAga, behada karyA. ApaNA tyAga vairAgyane joIne loko paNa momAM AMgaLA nAMkhI jAya, evo vairAgya dhAraNa karyo. je vairAgya duHkhagarbhita ke mohagarbhita hoya che te paNa saMsArano hetu thAya che, mokSano hetu thato nathI. kaMIka pratikULatA Ave to jIva kSaNika vairAgI thaI jAya che. evI vyaktie bhale AkhI jiMdagI vairAgya rAkhyo to paNa ajJAnIno vairAgya ajJAnamaya hoya che. emAM ghaNA aMze rAgAMzo avyaktapaNe paNa rahelA hoya che. rAgano tyAga thAya enuM nAma vairAgya. A jIvane rAga bahu naDatararUpa che. cAhe dehano hoya, cAhe kuTuMbano hoya, cAhe jagatanA padArthano hoya. A badhoya rAgaduHkhadAyaka che. ajJAnIne koI paNa saMgamAM rAga thaI jAya che. eTale bhagavAnanuM vacana che ke, sarvasaMga mahAgnavarUpa zrI tIrthakare kahyo che, te satya che. - zrImad rAjacaMdra - AtyaMtara pariNAma avalokana - hAtha noMdha - 1/38 A tIrthakara bhagavAnanuM vacana che hoM ! AgamanuM vacana che. paramakRpALudeve kahyuM che, parigraha, AraMbha ane saMga e sahu anarthanA hetu che. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 500 eTale ke te AtmAne ahitakArI che, hitakArI nathI ane AkhuM jagata AnI pAchaLa doDI rahyuM che. kahevAtA mumukSuo paNa AnI pAchaLa doDI rahyA che. AraMbha ane parigraha e upazama ane vairAgyanA kALa che, ema paramakRpALudeve patrAMka - 506 mAM lakhyuM che. eTale anupazamanAM mULa che. upazama thavA detA nathI. kaSAyane maMda paDavA detA nathI. jIvane zAMta thavA detA nathI, aMtarmukha thavA detA nathI, svasvarUpastha thavA detA nathI. to, tyAga vairAgya keTalA lIdho? athAga lahyo. eno tAga na Ave eTalo karyo, khUba karyA. anAdikALamAM anaMtavAra AvA tapa, tyAga ajJAnabhAvamAM karyA. vairAgya paNa lIdho mIThA vagaranuM khAdhuM. AkhI jiMdagI AyaMbila karyA, A badhuM bahu karyuM, paNa rAga-dveSa buddhi rAkhIne. rAganA svarUpane jANIne vairAgya nathI thayo. strIne joIne rAga thayo. to rAga thavAnuM kAraNa strI nathI, potAnuM ajJAna che, paNa eNe Aropa mUkyo strI upara. e rIte jIve haMmezAM parapadArtho upara Aropa mUkyo ane potAnuM ajJAna joyuM nahIM. koI padArtha tamane naDato nathI, tamane naDe che tamAruM ajJAna, tamAro moha. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? 133 je padArtho tamane rAga-dveSamAM nimitta thAya che, te ja padArtho tamane kevaLajJAnamAM ne AtmakalyANamAM paNa nimittabhUta thAya che. 'jevI dRSTi tevI sRSTi.' mATe, dRSTi svaccha karo, to sRSTi svaccha lAgaze. basa bhUla aMdaramAM paDI che ane bhUlane kADhavA bahAramAM prayatno karIe chIe. je A padamAM batAvyA che. soya gharamAM khovAI che ane zodhIe chIe bahAra, tenA jevuM che. badhuM choDIne jaMgalamAM paNa jatA rahyA, maunapaNe rahyA - Avo vairAgya hato. paNa e jaMgalamAM paNa pAchuM bIjuM maMgala vasAve ! ajJAna che eTale kaMI sAcI dizAmAM to javAno nathI. kyAMka ne kyAMka e ADo phaMTAvAno ja che. jyAM sudhI paravastu, parapadArthamAM Asakti che tyAM sudhI tyAga niSphaLa jAya che. vastunI Asakti chUTatI nathI, tyAM sudhI tyAga niSphaLa jAya che. rAga dUra karyA vagara vairAgya Ave nahIM ane vairAgya vagara AtmAnuM kalyANa thAya nahIM. 'zrI mokSamALA' nA zikSApATha - 52mAM paramakRpALudeve lakhyuM che ke vairAgya e ja anaMta sukhamAM laI janAra utkRSTa bhomiyo che. mATe Asakti tUTe to tyAga sAco kahevAya. tame bhale muMbaI, amadAvAda ke bIjA gAmo choDIne AvyA paNa tyAMnI Asakti chUTI nathI. eTale ahIM kalpanAmAM tame muMbaI, cennAI ke amadAvAda UbhA karazo ! Asakti chUTe to tame muMbaImAM hovA chatAM muMbaImAM nathI ane Asakti nA chUTI to tame muMbaImAM nA hovA chatAM muMbaImAM cho. mATe, Asakti chUTavI joIe. jagatanA jIvo bahA2mAM vakhANe tevo utkRSTa vairAgya ane tyAga karyo, jaMgalamAM badhuM choDIne jato rahyo, mauna thaI gayo, muni thaI gayo, chatAM jJAna nahotuM eTale tyAM paNa rAga-dveSa karyA. guphAmAM besIne paNa saMkalpa-vikalpa karyA, guphAmAM bese eTale thoDo nirvikalpa thaI gayo ? ekAMtamAM javAthI nirvikalpa thoDuM thavAya ? dazA vagara nirvikalpapaNuM Ave nahIM, ane nirvikalpatA AvyA vagara saMkalpa-vikalpa jAya nahIM ane saMkalpa-vikalpa hoya tyAM sudhI AtmAnuM kalyANa thAya nahIM. juo ! zrImadbhue bahu coTa mArIne jagADyA che. ajJAnI jIvano vairAgya u52 uparano che. teno vairAgya kAM to duHkhagarbhita kAM to mohagarbhita kAM to paristhitine anurUpa hoya che, paNa jJAnagarbhita hoto nathI. deDha Asana padma lagAya diyo. AsananI sthiratA paNa ghaNI karI. covIsa-covIsa kalAka, aDatAlIsa-aDatAlIsa kalAka athavA ghaNA samaya sudhI padmAsana, khaDgAsana, ardha padmAsana ke zavAsanamAM sthira rahyo. ema ghaNA Asana karyA. Asanasiddhi thaI gaI, paNa Atmasiddhi nA thaI ! juo ! Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhana bAkI rahyuM ? zrImadjIe keTalA marma batAvyA che ! bhagavAnanI divyadhvanino sAra saMkSepamAM mUkyo che. jo ke, AsanasthiratA jarUrI che, tenA vagara paNa kArya na thAya; paNa ajJAnapUrvakanI AsanasthiratAthI paNa kalyANa nA thAya. dhyAnamAM AsanasthiratAnI ghaNI agatyatA che. Asana sthira nA hoya to jAmeluM dhyAna paNa chUTI jAya che. mATe, AsanasthiratAnI jarUra che. atyAre zarIranuM saMhanana hIna che, eTale jIvo vizeSa AsanasthiratA karI zakatA nathI. eTale A kSetramAM, A kALamAM kevaLajJAnano paNa niSedha tenA kAraNe che. hIna saMhananavALAne eTalI sthiratA hotI nathI. kaMIka evA udaya ke nimitta AvI jAya che to calAyamAna thaI jAya che. upayoga paNa calAyamAna thaI jAya che ane Asana paNa calAyamAna thaI jAya che. amuka bhUmikA sudhI ThIka che, AgaLanI bhUmikA mATe badhAya sAdhano jarUrI che. paNa 134 ajJAnasahitanA sAdhano, baMdhananuM nimitta thAya che ane ekanuM eka sAdhana jJAnasahita hoya to muktinuM nimitta thAya che. to, sAdhana sAcuM te kahevAya ke je sAdhyanI prApti karAve. sAdhana nAnuM hoya ke moTuM paNa sAdhyanI prApti nA thAya to te sAdhana tamArA mATe kAmanuM nA thAya. kema ke, sAdhanano sadupayoga kema karavo e kaLA ApaNane nA AvaDI. sAdhanano doSa nathI, sAdhakano doSa che. sAdhana to zuM kare ? e to jaDa che. sAdhana, sAdhaka ane sAdhya e traNanI ekatA thAya to sAdhana kAryakArI kahevAya, nahIM to kAryakArI nA kahevAya. ajJAnI jIva kyAreka bagalAnI jema padmAsanamAM sthira besI jAya ke jonArane ema lAge ke zukladhyAnamAM che, paNa hoya raudra dhyAnamAM. bagalo sthira che, e mAchalAMne AvakArI rahyo che, enuM ciMtana mAchalAMnuM cAle che ke pelI bAju je mAchalAM 2me che te A bAju AvI jAya, to mAruM kAma thaI jAya. bhale mAchaluM maLe ke nA maLe paNa enuM dhyeya, lakSa mAchalAM mAravAnuM che. ema kArya bane ke nA bane paNa kAryanI pAchaLanA bhAvo azuddha hovAnA kAraNe jIva baMdhAya che. jIva kriyA karIne jeTaluM pApa nathI bAMdhato enAthI anekagaNuM pApa bhAva karIne bAMdhe che. eTale kaMTrola 'bhAva' upara karavAno che. mokSanI samagra bAjI 'bhAva' upara ja cAle che. bhAve jinavara pUjIe, bhAva dIje dAna; bhAve bhAvanA bhAviye, bhAve kevaLajJAna. basa, cAreya prakAranA dhyAnamAM bhAva ja mukhya che. ArtadhyAna hoya, raudradhyAna hoya, dharmadhyAna hoya ke zukladhyAna hoya A badhA bhAvonA ja nAmo che. mATe kahyuM che ke jenA bhAva bagaDyA, tenA bhava bagaDyA ne jenA bhAva sudharyA tenA bhava sudharyA. mATe, sauthI pahelA Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? 135 bhAvonI vizuddhi karavAnI che. tame keTalI kriyAo karo cho ? ane keTalA kalAka karo cho, ne maMdiramAM keTalA kalAka beso cho ? e agatyanuM nathI, paNa tame covIsa kalAkamAM keTalA kalAka bhAvonI vizuddhi karI ? e agatyanuM che. paramakRpALudeve kahyuM che ke, pariNAma e ja baMdha. jene bhAvanI ramata ramatAM AvaDe te mokSanI bAjI jItI jAya che. game tevA udayamAM ke nimittamAM bhAvomAM saMklezatA na AvavA devI te sAdhanA che. udaya pramANe nimitto AvavAnA, jagatamAM dareka banAvo banavAnA, dareka dravyanuM pariNamana jema thavAnuM che tema thavAnuM. temAM jJAtA-dRSTA bhAve jeTalA rahezo eTalI tame mokSanI bAjI jItI jazo ane jeTalI te banAva sAthe tAdAtmyatA sAdhI nAMkhazo teTalI mokSanI bAjI hArI jazo. eTale AkhuM jagata 'only for see, not to touch' che. jagatamAM je banAvo bane che te saheje saheje jaNAI jAya to jaNAI jAya, paNa jANavAno prayatna karavo nahIM. dravyanI yogyatAne anurUpa jenuM je pariNamana thavAnuM hatuM te thayuM. koI paNa paradravyanA pariNamanathI ApaNane lAbha ke nuksAna che nahIM ane ApaNe tenA nimitte keTalA vikalpa karIe chIe ! jagatanA sarva padArtho, AtmA sAthe lAgelA deha, ATha karmo e badhA paradravya che ane tenA nimittathI thatAM parabhAvo paNa para che. dehanA nimitte ApaNe keTalA vibhAvo karIe chIe ! ane bahAranA padArthonA nimitte paNa keTalA vibhAvo karIe chIe ! te bhAvanI zuddhi kahevAya ke azuddhi kahevAya ? paradravyanA nimitte A saMkalpa-vikalpa karIe chIe te azuddhi che. bhAvonI vizuddhimAM to kaSAyanI ekadama maMdatA, upazAMtatA hoya, jJAnanI jAgRti hoya. to, mokSanI AkhI bAjI mukhyapaNe bhAva upara rahelI che. be prakAre bhAva che - azuddha bhAva, zuddha bhAva. azuddha bhAva be prakAre che - zubha bhAva ane azubha bhAva. zuddha bhAva to mAtra zuddhopayoga rUpa ja che. ratnatrayanA abheda pariNAma te zuddha bhAva che. vivekathI jIvIe to azubhabhAvathI bacIne zubhabhAvamAM AvI zakAya che. paNa, e paNa azuddha bhAva to che ja, AsravabaMdha yukta bhAva to che ja. e AtmAnuM hita karanArA nathI, enAthI AtmAne zAMti nathI, enA dvArA paNa AtmAmAM AkuLatAvyAkuLatA che, cAhe prazasta rAga hoya, cAhe aprazasta rAga hoya. rAganI apekSAe aprazasta karatAM prazasta sAro che, paNa zuddha bhAvanI apekSAe e paNa AsravabaMdha yukta hovAthI upAdeya nathI. Avo viveka sAdhakane Avavo joIe. to ghaNA aMze azubhathI bacI zakAya, bhale gRhastha dazA hoya. te jIva game tyAM haze, azubhathI bacaze. koI azubha bhAva lAMbo samaya Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? thavA nahIM de. kadAca udayavazAt AvI gayo, to tarata tene ravAnA karI, sArA bhAvamAM AvI ane AtmAnI dRSTipUrvaka e pAcho aMtarmukha thaIne potAnA ghara bhego thavAno. rAta-divasa te evo prayatna karato raheze. A ramata kevaLajJAna nA thAya tyAM sudhI cAlavAnI. bhagavAne paMcama guNasthAnakamAM raudradhyAna ane cothA guNasthAnakamAM ArtadhyAna batAvyuM che. to tenAthI nIcenI bhUmikAvALAne ArtadhyAna-raudradhyAna hoya emAM Azcarya zuM che? jo ke, ema na thavuM joIe ke Amane paNa thAya che to ApaNane thAya temAM zuM Azcarya paNa samajavAnuM che ke jo jIva ajAgRta rahe che to kevo luMTAI jAya che! jAgRti eTale bhAvonuM nirIkSaNa. potAnA upayoganuM nirIkSaNa nathI hotuM te ajAgRti che, enuM nAma pramAda che. ajAgRti eTale pramAda ane jAgRti eTale apramAda. paramakRpALudeve eka ja vAkyamAM lakhyuM che ke, pramAda parama ripu che. parama eTale utkRSTa ane ripu eTale duzmana, zatru. utkRSTamAM utkRSTa zatru pramAda che. pramAda eTale AtmAnuM vismaraNa karI, jagatanA koIpaNa kAryamAM tAdAbhyatA sAdhI levI. AtmAnuM vismaraNa thAya e ja pramAda che. AtmAno Azraya chUTI jAya e ja pramAda che ane pramAda e ja hiMsA che. rAga e ja hiMsA che, dveSa e ja hiMsA che, mohae ja hiMsA che, vibhAva mAtra hiMsA che. sthULa ahiMsA e paNa nizcayathI hiMsAM che. vyavahArathI sArI che, ThIka che. to, jema jema huM sUkSma vicArathI UMDo UtaruM chuM tema tema tamArA tattvanA camatkAro mArA svarUpano prakAza kare che. basa, sUkSma tattvane pakaDo. jemaNe jemaNe tattva pakaDIne sAdhanA karI temaNe sAdhyanI siddhi karI lIdhI. tattvarUpathI e oLakhe, te jana pahoce zAzvata sukhe; zAMtinAtha bhagavAna prasiddha, rAjacaMdra karuNAe siddha. - zrI mokSamALA - zikSApATha - 2 tattvapUrvaka samajaNapUrvaka, dhyeyane lakSamAM rAkhIne sAdhanA karo. bhale bhUmikA anusAra sAdhanA thaze, paNa jeNe dhyeya bAMdheluM che te dhyeyathI ADI-avaLI dizAmAM nahIM jAya. te bhale dhIme cAle ke jhaDapathI cAle, game te rIte cAle paNa dhyeyane anurUpa dizAmAM ja cAlaze to te kalyANa sAdhI zakaze. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? 137 ( gAthA - 2) mana pona nirodha svabodha kiyo, haThajoga prayoga sutAra bhayo; ja5 bheda jape tapa tyauhi tape, urasehI udAsI lahI sabape. mananI vRttiono aneka nirodha karyo, sthiratA karI. pauna eTale pavana, zvAsocchavAsa. tene rokavAno abhyAsa karyo. yoga paddhatimAM A prakAre puruSArtha karavAmAM Ave che, je ajJAna avasthAmAM paNa thAya che ne jJAna avasthAmAM paNa thAya che. paNa tattvanA bodhanI yathArthatA nahIM hovAnA kAraNe upayogane AtmAmAM sthira karIne mananI vRttiono je nirodha karavo joIe te thaI zakyo nahIM. zvAsocchavAsa dvArA dhyAna karyuM, zvAsane sthabhita karyo, zvAsane dhyAna dvArA brahmapramAM caDAvI dIdho. kaSAyanI ghaNI maMdatA ane zAMti thaI, chatAM AtmAnI prApti nA thaI. siddhAMtabodhanI yathArthatA nahIM hovAnA kAraNe, gurugama nahIM hovAnA kAraNe A badhI sAdhanA mokSamArgamAM niSphaLa gaI. jIva potAnI kalpanA dvArA ke mAtra zAstra vAMcIne ke bIjAne sAMbhaLIne puruSArtha karavA jAya che. paNa, japa, tapa aura vratAdi saba, tahAM lagI bhramarUpa; jahAM lagI nahi saMtakI, pAI kRpA anUpa. pAyAkI e bAta hai, nija chaMdanano choDa; piche lAga satvarupake, to saba baMdhana toDa. rAjacaMdra - patrAMka - 258 - gAthA - 5, 6 to, manane game te bAju vALyuM, nirodha karyo, sthiratA karI; paNa e mana nirvikalpatAmAM na AvyuM. vyakta ke avyaktapaNe e bIjA vikalpomAM ja rahyuM. jayAre upayoga svarUpamAM sthira thAya che tyAre dravyamana niSkriya thaI jAya che. mAtra bhAvamananI svarUpamAM sthiratA thAya che. bhAvamana eTale upayoga. A jIve ATalI badhI sAdhanA karI, paNa samyapha prakAre manano nirodha thayo nahIM. haThayogIo brahmadhamAM manane sthira karIne ghaNA divaso, mahinAo sudhI samAdhimAM rahe che. eTalI badhI kaThora sAdhanA paNa dRSTinI yathArthatA vagara niSphaLa gaI. zvAsocchavAsane rokavA e koI sAmAnya vAta nathI. yoganI prakriyA ghaNI UMcI che. yama, niyama, Asana, prANAyAma, pratyAhAra, dhAraNA, dhyAna ane samAdhi e yoganA ATha aMga che. e badhA ajJAnI paNa kare che ane jJAnI paNa kare che, paraMtu ajJAnIne sUkSma bodha nahIM Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? hovAne kAraNe te phaLadAyI thatA nathI. maMda kaSAyane kAraNe jIva puNya ghaNuM bAMdhe che, paNa je graMthibheda thavo joIe e graMthibheda tattvanI yathArthatA vagara, gurugama vagara ane potAnI pAtratA vagara thato nathI. pAtratA paNa eTalI ja jarUrI che. mAtra guru maLI jAya eTale kAma thaI jAya evuM paNa nathI. anaMtavAra ApaNane guru maLyA, paNa ApaNI pAtratA nahotI eTale ApaNuM kAma nA thayuM. pAtra vinA vastu na rahe, rAtre Atmika jJAna. - zrI mokSamALA - zikSApATha - 34 pAtratA nA hoya tene dhyAna, samAdhi ke AtmasAdhanAnI game teTalI kiMmatI vastu maLe, chatAM, teno samyaprakAre lAbha uThAvIne te kArya karI zakato nathI. kema ke, tenI pAtratA nathI. pAtratA eTale upAdAnanI yogyatA maricInA bhavamAM mahAvIrasvAmInA jIvane pAtratA nahotI, to RSabhadeva bhagavAna jevuM utkRSTa nimitta maLyuM chatAM kAma thayuM nahIM. nimitta UMcAmAM UMcuM hatuM, koI sAmAnya nahotuM. tIrthaMkara bhagavAna, kevaLajJAnI paramAtmAnuM nimitta hatuM, chatAM e nimitta upAdAnamAM kArya karavAmAM saphaLa nA thayuM, kema ke upAdAnanI pAtratA nahotI. mATImAM pAtratA hoya to kuMbhAra dvArA teno ghaDo ghaDAya. mATImAM pAtratA na hoya ne kuMbhAra game teTalo niSNAMta hoya, paNa teno ghaDo thAya nahIM. eTale ApaNe AtmajJAna karavuM che to ApaNI pAtratA paNa joIze, nahIM to game teTalI UMcI sAmagrI maLI haze to paNa pAtratAnA abhAve te niSphaLa jaze, kAryakArI nahIM thAya. dayA, zAMti, samatA, kSamA, satya, tyAga, vairAgya; hoya mumukSu ghaTa viSe, eha sadAya sujAgya. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 138 A badhI yogyatA jarUrI che. TUMkamAM, pAtratA eTale mArgAnusArIpaNuM, AtmArthIpaNuM. te jijJAsu jIvane, thAya sadgurubodha; to pAme samakitane, varte aMtarazodha. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 109 evA jijJAsu, pAtra jIvane jo sadguruno bodha thAya to te kArya karI zake che, ne kArya karI le che. pAMca samavAya kAraNomAM puruSArthanI mukhyatA che. bAkInA cAra kAraNo sApekSapaNe Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 , zuM sAdhana bAkI rahyuM ? enI sAthe rahelA che. to, jIva kalpanAthI game te prakAranI sAdhanA karato hoya, dhyAna karato hoya, zAstrajJAna karato hoya, tyAga karato hoya, tapa karato hoya, maMtranA jApa karato hoya ke game te karato hoya, tenAthI puNya bAMdhe, paNa tenI yogyatA ane gurugama nA hoya to kArya thaI zake nahIM. bannenI jarUra che. pAve nahi gurugama binA, ehI anAdi sthita. 2 - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 258 yoganA ATha aMgamAM chellA be - dhyAna ane samAdhi mithyASTi paNa kare che. mithyASTi haThayogI sAdhuo khADAmAM mahinAo sudhI daTAI jAya che ane upayogane brahmaraMdhamAM caDAvIne besI jAya che. ghaNA samaya sudhI zvAsane roke che. to paNa temane AtmajJAna prApta thavAmAM saphaLatA maLatI nathI, phaLadAyI thatI nathI. A jIva anaMtavAra muni thayo, anaMtavAra zAstraabhyAsa karyo, anaMtavAra dIkSA lIdhI, anaMtavAra guru thayo, anaMtavAra ziSya thayo, anaMtavAra zAstrajJAnI thayo. ema aneka prakAranI kriyAo karI. e ja padamAM AgaLa Ave che, vaha sAdhana bAra anaMta kiyo, tadapi kachu hAtha haju na paryo. ohoho! anAdikALamAM AvI anaMta prakAranI sAdhanA ajJAnadazAmAM A jIve karI che. pAtratA hatI tyAre guruno yoga nA thayo, guruno yoga hato tyAre pAtratA nA thaI; eTale kArya thayuM nahIM, aTakI rahyo. bhUla lakSamAM AvavI joIe. pAtra hazo to game tyAre nimitta maLaze to eka sekaMDamAM kArya thaI jaze. mATe AtmArthIpaNAnI pAtratA lAvo. kaSAyanI upasaMtatA, mAtra mokSa abhilASa; bhave kheda, prANIdayA, tyAM AtmArtha nivAsa. dazA na evI jyAM sudhI, jIva lahe nahi joga; mokSamArga pAme nahIM, maTe na aMtara roga. Ave jyAM evI dazA, sadgurubodha suhAya; te bodha suvicAraNA, tyAM pragaTe sukhadAya. jyAM pragaTe suvicAraNA, tyAM pragaTe nija jJAna; je jJAne kSaya moha thaI, pAme pada nirvANa. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 38 thI 41 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? A cAra gAthA che te bahu mArmika ane ciMtana-manana karavA jevI che. ApaNe jyAM jyAM bhUlatA hoIe tyAM tyAMthI bhUla sudhAravAnI che. yogyatA, pAtratA nahIM hoya to kArya nahIM thAya. game teTalI jhaMkhanA haze, game teTalo puruSArtha karIzuM, to paNa nahIM thAya. "svabodha kiyo' eTale mana ane zvAsocchavAsane rokIne AtmAno vicAra karyo. pote koNa che? potAnuM sAcuM svarUpa zuM che? e jANavA eNe dhyAna paNa karyuM. zAstrono abhyAsa paNa karyo. ekAMta nizcayanayane pakaDIne ekAMta AtmAnI vAta "huM ajara-amara-avinAzI zAzvata chuM. sarvathI sarva prakAre bhinna ane asaMga chuM" AvA paNa citana ghaNA karyA. bIjAne bodha paNa karyo. svane paNa saMbodhana karyuM. ema, jIve aneka prakAre anekavAra svarUpano vicAra karyo, paraMtu bhUlanA kAraNe kAryamAM saphaLatA maLI nahIM. je bhUla hatI te bhUla tene pakaDAI nahIM. peTrolamAM jyAre kaMIka kacaro AvI jAya che tyAre jIva kalAko sudhI mathe che, paNa gADI cAlu thatI nathI, paNa boneTa kholIne aMdaramAM jue ke AmAM kyAM bhUla che ke jenA kAraNe gADI cAlu nathI thatI? philTarane sApha karIne pAchuM goThavI dIdhuM, ane cAlu karI to eka sela mAratAM gADI cAlu thaI gaI. philTaramAM kacaro hato eTale gADImAM cAlu thavAnI pAtratA nahotI. mATe pahelAM pAtratA lAvo. jyAre e ja maricInA jIve pAtratA lAvI to upara AkAzamAMthI cAraNa RddhidhArI munioe AvIne tene saMbodhyo ne enuM kAma thaI gayuM. nimitta ane upAdAna bano samanvaya thaI gayo. nahIM to RSabhadeva bhagavAna karatAM A RddhidhArI munionuM nimitta kAMI UMcuM nahotuM. bhagavAna to kevaLajJAnI hatA, ne munio to chadmastha hatA. paNa te vakhate maricImAM pAtratA nahotI eTale kAma nA thayuM. eTale pAtratAnI paNa jarUra che ane nimittanI paNa jarUra che. pAtra haze to avirati samyakdaSTino bodha paNa tamane kAryakArI thaze ane pAtratA nahIM hoya to kevaLajJAnIno bodha paNa kAryakArI nahIM thAya. to, paramakRpALudeve ApaNane A bhUla batAvI che ke, mana pIna nirodha svabodha kiyo, haThajoga prayoga sutAra bhayo. AtmAnuM jevuM ciMtavana karo tevo AtmA dekhAya. dhyAnamAM beso ane ciMtavo ke huM hAthI jevo moTo chuM, to tame tamane hAthI jevA dekhAzo. tyAre tamane ema lAgaze ke huM hAthI chuM, to A rUmamAMthI kevI rIte nIkaLIza ! jevuM ciMtavana kare che tene anurUpa jIvanI dazA ane sthiti thAya che. jevuM ciMtavo tevuM jaNAya. eTale kahevAno matalaba e che ke AtmasvarUpano nirNaya thavAmAM jIva anAdithI bhUlyo che. jevuM svarUpa che tene anurUpa yathArtha zraddhA jIve karI Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? nathI ane viparIta zraddhA sahita ciMtavana ane bIjI aneka sAdhanA karI eTale jIva niSphaLa gayo. paramakRpALudeve patrAMka - pa68mAM kahyuM che ke, AtmasvarUpano nirNaya thavAmAM anAdithI jIvanI bhUla thatI AvI che. juo! vItarAga darzana sivAyanA je saMpradAyo che emAM AtmAnA svarUpanA nirNayamAM bhUla che. jaina sivAyanA pAMca darzanavALA kAMI puruSArtha ane sAdhanA nathI karatAM, evuM nathI; ghaNI kare che, ApaNA karatAM paNa vadhAre kare che. jainadarzanamAM paNa jainAbhAso che, te tattvanuM yathArthasvarUpa nahIM samajavAnA kAraNe aneka prakAranI ayathArtha sAdhanA kare che. jainonA aneka bhedo che - digaMbara, zvetAMbara, sthAnakavAsI e mukhya che. bIsapaMthI, terApaMthI e peTAbheda che. sthAnakavAsImAM ATha koTi, nava koTi vagere bheda che. zrImadjI thayA to temAM paNa aneka phAMTA paDyA. kAnajIsvAmI thayA to temAM paNa aneka phAMTA thaI gayA. AgaLa kuMdakuMdAcArya thaI gayA to temAM aneka phAMTA thaI gayA. hemacaMdrAcArya thayA to emAM paNa ghaNA phAMTA paDI gayA. dareka paMthamAM A badhuM banyuM che, bane che ane banavAnuM. paramakRpALudeve kahyuM che, gacchamatanI je kalpanA, te nahi savyavahAra; bhAna nahIM nijarUpanuM, te nizcaya nahi sAra. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 133 emAMthI bahAra nIkaLavuM ane belensa rAkhavuM tathA tattvanI yathArthatA pakaDI rAkhavI e dareka jIvo mATe zakya nathI, viralA jIvo mATe ja zakya che. to, AtmAnuM jJAna siddhAMtabodhanI ayathArthatAnA kAraNe bhUlavALuM thayuM, avaLuM thayuM. mithyA hatuM, chatAM teNe mAnyuM ke huM sAcA mAguM chuM. svabodha kiyo eTale svabodha thayo. darekane ema lAge che ke huM ja sAco chuM, bAkInA badhA khoTA che. jIvane ema lAge ke huM khoTo chuM, to te sAcuM zodhavAno prayatna kare ane khoTuM mUke, paNa eNe je je pakaDa karI che te choDato nathI ane sAcuM pakaDato nathI. dareka darzanavALAnI AvI sthiti che. musalamAnane tame kaho ke tame navakAramaMtra gaNo to e nahIM gaNe. A tIrthaMkara paramAtmAne mAno to e nahIM mAne, A nigraMtha gurune mAno to e nahIM mAne. hiMsA choDo, bakarI IdanA divase bakarA kApavAnA baMdha karo to dharmathaze, paNa e nahimAne. allAhanA nAme kApaze. have allAhanI thoDI evI AjJA che ke tame emane kApIne, mArIne tahevAra Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? ujavo. paNa jene je prakArano bodha zarUAtathI maLyo te pakaDyo ne lAMbA samaya sudhI ene dhArI rAkhyo ne daDha karyo. have e prakAranI mAnyatA choDIne sAcA tattvanI mAnyatAmAM AvavuM e enA mATe parama vikaTa kArya che. vaLI, paMcamakALa che eTale aneka matamatAMtaro A pRthvI upara rahelA che. mata madirAke pAnase, matavArA samajaina. - zrI samayasAra nATaka graMtha samApti ane aMtima prazasti gacchanA bheda bahu nayaLa nihALatA, tattvanI vAta karatAM na lAje; udarabharaNAdinija kAja karatA thakA, mohanaDiyA kalikAla rAje. -zrI AnaMdaghanajI kRta zrI anaMtanAthajina stavana dareka jainane paNa ema thAya che ke ame je dharma sevIe chIe te ja sAco che. zvetAMbara, digaMbara, sthAnakavAsI ane temanA paNa peTAbhedamAM potapotAno dharma ja sAco lAge che. vaLI, guruo paNa emane pakaDe ke jo jo, AmAMthI AghApAchA na thatAM, nahIM to pachI mArI javAbadArI nahIM. eTale bicAro bALI bhoLo jIva ene ja pakaDI rAkhe. ame sAcA chIe ane bIjA khoTA che e mAnyatAnA kAraNe khoTAo pratye temane dveSabhAva rahevAno ane sAcA pratye rAga. eTale rAga-dveSanI pedAza vadhI gaI ane vItarAgatA aMdaramAMthI khasI gaI. paramakRpALudeve kahyuM che ke, tuM game te dharma mAnato hoya teno mane pakSapAta nathI, mAtra kahevAnuM tAtparya ke je rAhathI saMsAramaLa nAza thAya te bhakti, te dharma ane te sadAcArane tuM sevaje. - zrI puSpamALA - 15 e ja sAco dharma che. saMsAramaLa eTale karmamaLa. karmamaLano nAza to ratnatrayanA abheda pariNAma sivAya nA thAya ane ratnatrayanA abheda pariNAma AtmAnA svarUpanA Azraya vagara nA thAya ane AtmAno Azraya yathArtha bodha vagara nA thAya ane yathArtha bodha AtmajJAnI vagara maLe nahIM. A eno krama che. to e kamane barAbara pakaDavo ane sApekSapaNe badhAno svIkAra karavo. koIpaNa jIva sAdUrvAda dRSTi vagara AtmAnuM kalyANa sAdhI zake nahIM. sAco samabhAva syAdvAdadaSTivALAne rahevAno. syAdvAdaSTi eTale apekSAthI badhAno svIkAra ane badhAya dharmano svIkAra, badhI vyaktiono paNa svIkAra ane badhA prakAranI sAdhanAno paNa apekSAthI Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143. zuM sAdhana bAkI rahyuM ? svIkAra. to, phakta eka jainadarzana pAse ja syAdvAda che eTale bAkInA badhAya darzanane eNe apekSAe svIkAryA che. anya darzano pAse syAdvAda nahIM hovAne kAraNe e potAne ekAMta satya mAnIne bAkInAne mithyA mAnI temanA pratye viparIta thaI gayA, dRSTithI vimukha thaI gayA, 'SAtmaka bhAva AvI gayA, cUkI gayo. paramakRpALudevanuM eka vAkya che ke, "syAdvAda dRSTithI jotAM koI paNa mata asat nathI." cAra veda purANa Adi zAstra sau mithyAtvanAM, zrI naMdIsUtre bhAkhiyA che, bheda jyAM siddhAMtanA; paNa jJAnIne te jJAna bhAsyAM, e ja ThekANe Tharo, jinavara kahe che jJAna tene, sarva bhavyo sAMbhaLo. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 267 - gAthA - 7 syAdvAda eTale apekSAthI svIkAra. bauddha kahe ke AtmA anitya che ane vedAMta kahe che ke AtmA nitya che ne jaina kahe che ke tame baMne, apekSAthI sAcA cho. A syAdvAda. jIva A syAdvAdanA hathiyArano samyak prakAre upayoga nathI karI zakato. to tenuM mokSamArgamAM DokuM uDI jAya che. "syAdvAda samajaNa paNa kharI.'basa, apekSAthI satyano svIkAra. jeTalA aMze je satya che teTalA aMze teno svIkAra, to rAga-dveSa nahIM thAya. tamArA kaSAyo uchaLI nahIM Ave. bIjA darzanavALA pratye ke bIjI vyaktio pratye ghaNI vakhata ApaNe je uchaLI jaIe chIe, tenuM kAraNa ApaNe syAdvAda daSTi cUkI gayA chIe. syAdvAdamAM tattvanuM belensa che. A gurugama che. ajJAnatimirAndhAnAM jJAnAMjana' e zlokamAM jJAnAMjana eTale syAdvAda. guru aMjana kare che. eTale ziSyane pUrNa satya dekhAya che ane apUrNa satyamAM keTaluM sAruM che ne keTaluM khoTuM che e paNa dekhAya che. chatAM rAga-dveSa thatA nathI. A, "jJAnAMjanazalAkyA' agharuM che. paMcamakALa che eTale dareka sAdhakonI yogyatA evI nA hoya ke e syAdvAda daSTino sadupayoga karI zake ane darekane te maLavuM paNa agharuM che. syAdvAda daSTinuM belensa jIva cUkI jAya che tyAre tene rAga-dveSa thAya che ane rAga-dveSa thAya che tyAre e mokSamArgamAMthI khasI jAya che. to, "svabodha - kiyo' -AtmAe AtmAno bodha paNa ghaNIvAra karyo, AtmAe AtmAnuM ciMtana karyuM, AtmAnuM manana karyuM, AtmAnI bhAvanA bhAvI, AtmAnI vAta sAMbhaLI, AtmAnI vAta vicArI, AtmAnI vAta bIjAne kahI, "svabodha kiyo', to paNa kAma thayuM nahIM. upayogamAM mAtra Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? potAnuM trikALI dhruva svarUpa pakaDAya ane bIjA vikalpa chUTI jAya enA mATe A badhuM hatuM, paNa te bIjI ja gaDamathalamAM ne gaDamathalamAM rahyo ane upayogane jyAM sthira karavAno hato, kendrita karavAno hato, lagADavAno hato tyAM lagADyo nahIM. e puruSArtha eNe dRDha karyo nahIM. kema ke, mArga aMtarmukhatAno che, bahArano nathI. hajAro zAstro vAMco paNa bahiMdaSTi che ane eka paNa zAstra na vAMce, paNa svasvarUpadaSTi kare to AtmajJAna thaI zake che. - zivabhUti munine kazuM yAda rahetuM nahIM. zAstrano keTaloya bodha sAMbhaLe, pote vAMce, paNa kaMI yAda ja na rahe, jJAnano kSayopazama ja nahIM. eTale temanA gurue temane "mA rum mA tuSa' ATalo ja maMtra Apelo. A maMtra upara temane khUba zraddhA ke mArA gurue je maMtra Apyo che, tenAthI ja mAruM kAma thavAnuM che. gurue samajAvelo maMtrano artha paNa bhUlI gayA hatA. teo eka vakhata eka rastethI pasAra thatA hatA tyAre eka benane DAMgara chaDatAM joyA. eTale temane pUchyuM ke A zuM karo cho? eTale te bene kahyuM ke A photarA ne cokhA judA karuM chuM. eTaluM sAMbhaLatAM ja temane gurano bodha yAda AvI gayo. photarAM jevo deha che ane cokhA jevo AtmA che, jema photare nIkaLI jAya cokhA rahI jAya tema dehAtmabuddhi, dehAdhyAsane karmanA je saMyoga che te nIkaLI jAya ane ekalo AtmA upayogamAM pakaDAI rahe to kalyANa thAya. A maMtrane AdhAre AtmajJAna prApta karIne kevaLajJAna laIne mokSe jatA rahyA. prayojanabhUta vAta to eTalI ja che ke paramAMthI upayogane khaseDIne svamAM javuM, enA mAdhyama tarIke koIne maMtra hoya, koIne bodha hoya ke koIne kaMI hoya; kema ke,dhyAnanA prakAra aneka che, paNa beyano prakAra eka ja che. bAhya dhyAnanA prakAro aneka che, paNa dhyeya to mAtra eka potAno zuddha AtmA che. to, svabodha paNa ghaNo karyo. anAdikALamAM Ave anaMtavAra thayuM, chatAM kAryanI siddhi thaI nahIM. jema baLada cAlato na hoya tyAre teno mAlika tene Ara mAre, tevI rIte paramakRpALudeve ApaNane Ara ghocIne jagADyA che ke rUDhimAM paDatA nahIM ane prayojanabhUta sAdhanA cUkatA nahIM. AvI sAdhanAo tame pUrve anekavAra karI che, A navI nathI karatA. atyAre je karo cho AnA karatAM aneka baLavAna sAdhanA pUrvabhavamAM ApaNe badhAe karelI che. jema lakSa vagaranuM bANa niSphaLa jAya tema lakSa vagaranI sAdhanA paNa niSphaLa jAya che. to ApaNuM lakSa zuddha AtmAne prApta karavuM te che. te ja ApaNI sAdhanA che. zuddha AtmA e ApaNuM sAdhya che. jene sAdhya karavuM che teno Azraya nA laIe to sAdhyanI siddhi kevI rIte thavAnI che? zAstrono ke bIjA aneka prakAranA sAdhanono AdhAra lIdho, paNa lakSa siddha nA thayuM e ja batAve che ke, Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhana bAkI rahyuM ? vaha sAdhana bAra anaMta kiyo. AtmAnA Azraya vagaranA badhAMya sAdhano anaMtavA2 karyA, paNa kArya nA thayuM. have bIjA sAdhana nA karo ane eka AtmAno Azraya karI lo to badhAMya sAdhano emAM samAviSTa thaI jAya che. zrImade emanA jJAnano nicoDa kADhIne keTaluM UMDANa ApyuM che ! keTalAMya bhavonI sAdhanA ane keTalAMya kevaLajJAnIno bodha emaNe saMgrahita karI, potAnA anubhavanI sarALa upara caDAvI A arka ApaNane Apyo che ! ane cetavyA che ke jo jo, AvI bhUla A bhavamAM nA karatA ane kyAMya bharAI nA jatA. kalyANa mAtra svarUpanA Azraye ja che ane aMtarmukha upayoga karazo to svarUpano Azraya thaze. bahAranA jyAM sudhI saMkalpa-vikalpo haze tyAM sudhI tame nirvikalpa nahIM thAva ane svarUpanuM nirIkSaNa karatAM karatAM tame nirvikalpa thazo. mATe upayogane vAraMvAra aMtarmukha karo. paramakRpALudeve 'aMtima saMdeza' mAM kahyuM che, Upaje moha vikalpathI, samasta A saMsAra; aMtarmukha avalokatAM, vilaya thatAM nahi vAra. 145 zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 954-2/2 - 'aMtima saMdeza' "dharma'" e vastu bahu gupta rahI che. te bAhya saMzodhanathI maLavAnI nathI. apUrva aMtarsaMzodhanathI te prApta thAya che. te aMtasaMzodhana koIka mahAbhAgya sadguru anugrahe pAme che. zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 47 AtmA e apUrva vastu che, te aMtasaMzodhana vagara prApta nahIM thAya. to, svabodhamAM paNa gurugama nahIM hovAnA kAraNe bhUla cAlI AvI. jIve potAnI kalpanA karI ema ahIM kaheluM che. tyArapachI mana-vacana-kAyAnI pravRttine vaza karavA ugra kaSTa ApanArA aneka upAyo, haThayoganA prayogo karyA. paNa bhalabhalAnA hAthamAM mana to AvatuM nathI. paramakRpALudeve to lakhyuM che ke, 'manane jema dhArIe chIe tema vALIe chIe, eTale pravRttimAM rahI zakyA chIe. jaNAvavA jevuM to amAruM mana che ke je amArA svarUpa pratye akhaMDapaNe sthira thayuM che. nAga jema moralI upara sthira thAya tema.' A jJAna che. jJAnanI lagAma dvArA manane kaMTrola karI, sthaMbhita karI dhArelI dizAmAM vALI zakAya che. jema ghoDAne lagAmathI kaMTrolamAM karI dhArelI dizAmAM doDAvI zako cho, tema manane jJAnInA bodhathI kaMTrola karI dhArelI dizAmAM laI jaI zakAya che. - Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? manaH evaM manuSyANAM kAraNuM baMdha mokSayoH / baMdhanuM kAraNa paNa mana che ane mokSanuM kAraNa paNa mana ja che. A mana upara jJAnanI lagAma nahIM hoya to te samyapha prakAre kaMTrolamAM nA Ave. kuMbhe bAMdhyuM jaLa rahe, jaLa viNa kuMbha na hoya; jJAne bAMdhyuM mana rahe, guru viNa jJAna na hoya. A mananA ghoDA evA che ke sAmAyikamAM 47 miniTa sArI gaI, paNa chellI eka miniTamAM suDatAlIsa miniTanI badhI kamANI dhoI nAMkhe. manaDuM kima hI na bAje ho kuMthujina, manaDuM kima hI na bAje; jima jima jatana karIne rAkhuM, timatima alaguM bhAje ho. kuMthujina. 1 Agama Agamadharane hAthe, nAve kiNavidha AkuM; kiMhA kaNe jo haTha karI haTakuM to, cAlataNI pare vAMkuM ho. kuMjina. 4 mana sAdhyuM teNe saghaLuM sAdhyuM, e vAta nahi khoTI; ema kahe sAdhyuM te navi mAnuM, e kahI vAta che moTI ho. kuMthujina. 8 manaDuM durArAdhya te vaza ApyuM, AgamathI mati ANuM, AnaMdaghana prabhu ! mAruM ANo, to sAcuM karI jANe ho. kuMthujina. 9 -zrImAn AnaMdaghanajI kRta kuMthujina stavana AnaMdaghanajI kahe che ke he prabhu! tame tamAruM mana to sthira karyuM, have mAruM mana sthira karo. AnaMdaghanajI jevAnuM manaDuM paNa kUdakA mAratuM hoya to ApaNA jevAnI to vAta ja kyAM Ave! agharuM che. manano kaMTrola jJAnanI lagAma vagara Avato nathI. jJAna eTale samyaphajJAna; zAstrajJAna nahIM ke kSayopazama jJAna nahIM. mana-vacana-kAyAnI pravRttine vaza karavA Ave aneka upAyo karyA. vANIthI paNa mauna rahyo, jiMdagI sudhI bolyo nahIM, paNa ajJAnatApUrvakanuM mauna te raMdhAyelo kaSAya che. enA karatAM bole to kaSAya nIkaLI jAya. jyAre ghaNI vakhata aMdaramAM ne aMdaramAM na bolAya na kahevAyane na sahevAya na rahevAya evI sthiti thaI jAya che. eno artha e nathI ke ApaNe maunano abhyAsa nA karavo, paNa AvA doSo nA Ave tenI jAgRti rAkhIne karavo. maunamAM koI jIvanuM ahita thAya, koInA pratye dveSa thAya, koInA pratye moha Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? 147 thAya, koInA pratye ajJAnamaya rAga thAya ke koIpaNa prakAranA viparIta bhAva AvavA nA joIe, to mauna lAbhakArI thAya. emAM azubha bhAva to nA ja Avavo joIe, jo azubha bhAva Ave to mahAnuksAna che. AhAra saMjJA, bhaya saMjJA, maithuna saMjJA ane parigraha saMjJA A cAra saMjJAono bhAva maunamAM prAye na Avavo joIe. to ja tamAruM mauna saphaLa thaI zake. ApaNI vANI hita, mita ane priya hovI joIe. mita eTale thoDI, pramANasara. dareka mahAna puruSonA tame jIvanacaritra vAMcazo to temAM tamane temano maunano prayoga jovA maLaze. mahApuruSo dhyAnamArgamAM AgaLa vadhatA hoya temane mauna dvArA AtmAnI zaktio kendrita thAya che ane tenA kAraNe temanA upayoganI sthiratAmAM vRddhi thAya che ane zuddhi thAya che. upayoganI zuddhi ane vRddhi mATe mauna paNa ghaNuM sahAyaka che. bolavAthI upayoganI caMcaLatA Ave che, zakti kharcAI jAya che ane sthiratAmAM bAdhakatA AvI jAya che. rAgI jIvane ema hoya ke jeTaluM bole teTaluM sAruM ane jJAnIne ema hoya ke jeTaluM nA bolAya teTaluM sAruM. jema bilorI kAca upara sUryanA kiraNone kendrita karavAmAM Ave che to nIcenA kAgaLane bALI nAMkhe che, tema mauna dvArA kendrita thayalI AtmAnI zakti karmanA kacarAne bALI nAMkhe che. maunathI bhAvonI zuddhi thAya che, zAMti rahe che, asatya vacanono svayaM tyAga thaI jAya che ema ghaNA phAyadA che. vANI paranuM A sUtra khAsa apanAvavA jevuM che. dhIre se bolo, prema se bolo, Adara dekara bolo aura jarUrata hone para bolo. bolavAmAM paNa viveka joIe. game tevI vAto game teTalA samaya sudhI karyA ja karIe e sAdhakanuM lakSaNa nathI. sahajAnaMda varNIjI pAsethI ame A ghaNuM zIkhyA, 24 kalAkamAM mAMDa pA-aDadho kalAka koInI joDe vAta karatA haze ane te paNa prayojanabhUta ane saMkSepamAM. koIpaNa vAtane be miniTamAM pUrI karI de ane je javAba Apavo hoya te ApI de. moTA bhAge mauna rahIne lekhanakArya ne dhyAnanuM kArya vadhAre karatA. emanI pAsethI amane ghaNI preraNA maLI ke maunano prayoga nahIM karo to tame sAdhanAmAM vRddhi nahIM karI zako. kAyA dvArA zubha kArya karo, azubha kAryano bane teTalo tyAga karo. gRhastha dazAmAM chIe eTale saMpUrNa tyAga na thAya, paNa zakya hoya teTalo karavo. kAyAne paNa AtmAnI sAdhanAmAM lagADo, AsananI sthiratAmAM lagADo, kAyAne sTecyu karI devAnI. to ja dhyAnanI yogyatA Avaze. kAyAnI asthiratA paNa dhyAnamAM bAdhaka thAya che, mATe te paNa jarUrI che. aneka prakAranI sAdhanA atyAre ghaNA kare che, pahelAMya ghaNA karanArA hatA. cothA ArAmAM Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? ApaNA karatAM paNa vadhAre karanArA hatA ane mArganI viparItatA to RSabhadeva bhagavAnanA vakhatathI ja zarU thaI gaI hatI eTale evuM nathI ke pahelA badhA sAruM ane sAcuM karatA hatA ane have khoTuM kare che. jyAre bhagavAna hatA tyAre paNa bhagavAnanI AjJAthIne bodhathI viparItapaNe vartanArAnI saMkhyA ghaNI hatI ane traNe kALa ghaNI ja rahevAnI. emAMthI mArgane zodhI, sAcA tattvane zodhI ApaNe ApaNuM kAma karI levAnuM che. gaccha-matanI ane je kaMI prazno cAlatA hoya e badhI bhAMjagaDamAMthI khasI jaI, matane nahIM paNa sane pakaDo. jyAM je sAruM dekhAya tene kheMcI lo. koIno virodha, niSedha nahIM. koInA pratye dveSa nahIM ane sApekSatAno svIkAra karI koInI pAsethI kAMIka vastu zIkhavA jevI lAge ke AmanAmAM A guNa vizeSa che to e guNonuM bloTiMga karI levuM, zAhIcUsa kAgaLa jevA thaI jAva. atyAra sudhI guNonA badale badhAnA doSo cUsyA che. have guNo cUso, ema kahe che. guNapramoda atizaya rahe, rahe aMtarmukha yoga; prApti zrI sadguru vaDe, jina darzana anuyoga. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 954-16 - "aMtima saMdeza" dRSTine pheravavAnI che. mAtra dRSTi kI bhUla hai. ' - zrImad rAjacaMdra - AtyaMtara pariNAma avalokana - hAthanoMdha 1-14 haThajoga prayoga sutAra bhayo; japa bheda jape tapa tyoMhi tape. maMtrajApa paNa khUba karyo. ema kahevAya che ke ApaNe atyAra sudhI eTalI mALAo pheravI che ke e mALAo bhegI karIe to meru parvata DhaMkAI jAya ane tenA japavAnA bhedo paNa aneka prakAranA che. amuka saMkhyAmAM karo, amuka vakhate karo, amuka dravya sahita karo, ema maMtra japavAnA aneka prakAra che, paNa paramakRpALudeva kahe che. maMtra taMtra auSadha nahIM, jethI pApa palAya; vItarAga vANI vinA, avara ne koI upAya. - zrImad rAjacaMdra - AMka - 15 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? 149 eno artha ema nathI ke maMtrano jApa nA karavo. koIpaNa vastu ekAMte na levI, paNa e maMtra AtmahitamAM nimitta thAya te prakAre gaNo, ema kahe che. to aneka jAtanA maMtro che, paNa je maMtra paMcaparameSThi vAcaka hoya athavA svarUpa-anusaMdhAna karanAra hoya te maMtra ApaNA mATe kAryakArI che basa. maMtranA jApathI mananI zuddhi thAya che ane zuddha thayelA manathI AtmAne pakaDI AtmasamAdhimAM jaI zakAze. zubha bhAva vaDe mana zuddha karo, navakAra mahApadane samaro; nahi eha samAna sumaMtra kaho, bhajIne bhagavaMta bhavaMta laho. - zrI mokSamALA - zikSApATha - 15 - gAthA - 4 maMtra ekAkSarI hoya, be akSaravALA hoya, traNa, cAra, pAMca akSaravALA hoya - ema maMtranA ghaNA bheda che. ekAkSarI maMtra "OM" mAM badhAya maMtrono samAveza thaI jAya che.'OM' mAM paMcaparameSThI bhagavAnano samAveza thaI jAya che. "" mAM zuddha AtmAno paNa samAveza thaI jAya che. "hari OM namaH" ke "OM namaH' e paNa eka uttama maMtra che ane temAM koI mata ke gaccha nathI. jaina darzanavALA hoya ke ajaina darzanavALA hoya, dareka darzanavALA tene mAne che. OM eTale zuddha AtmA. OM eTale a + u + mU. e" eTale arihaMta, azarIrI (siddha) ane AcArya, "u" eTale upAdhyAya ane "" eTale muni. je "asiAusA" nuM TUMkuM rUpa che. "asiAusA' eTale arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya ne sAdhu eTale ke paMcaparameSThI bhagavAna. to, mana ne bahAra bhamatuM aTakAvavA mATe, kaMTrolamAM karavA mATe, A maMtra-jApa paNa upakArI che. ekanI eka zakti che, jo teno sadupayoga nA karI zakIe to nuksAna kare ane tenI te ja zaktino jo sadupayoga karI zakIe to cheka Toce pahoMcADI de. jema, e ke 47 rAIphala trAsavAdIonA hAthamAM jAya to ghaNAne mArI nAMkhe che ane moTuM nuksAna kare che ane milITarIvALAnA hAthamAM jAya to ghaNA jIvonuM rakSaNa kare che. ema maMtra mAtra AtmakalyANanA lakSe gaNavAno che ane AtmasvarUpanuM anusaMdhAna karAvanArA maMtro vadhAre upakArI thAya che. - japa bheda japa tapa tyauhi tape. evI rIte ajJAna avasthAmAM ApaNe tapa paNa ghaNA karyA che. bAre prakAranA tapa ajJAna avasthAmAM karyA che. dhyAna e aMtaraMga tapa che. to, ajJAna avasthAmAM dhyAna paNa ghaNuM karyuM che ane bahAramAM upavAsa, ekAsaNAM, ghaNA dravyono tyAga, eka ja dravya, UNodarI vagere ghaNA tapa karyA che. to enAthI sAmAnya puNya bAMdhyuM, paNa kamanI nirjarA nA thaI. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? tapasA nirjarA ca | - zrI tattvArthasUtra - adhyAya - 9 - sUtra - 3 tapazcaryA e nirjarAnuM kAraNa che. icchA nirodhaH tapaH / icchAono nirodha thAya te ja tapa che. urasehi udAsI lahI sabape. - aMdaramAM udAsInatA AvI nahIM. rasapUrvaka samyaprakAre je yathArtha ArAdhanA thavI joIe te karI nahIM. sarva padArtho pratye vairAgya paNa A jIve dhAraNa karyo. jyAre amuka banAvo evA banatA hoya che tyAre jIvane vairAgya ghaNo AvI jAya che. thoDo samaya jAya eTale vairAgya pAcho maMda paDI jAya che. khAvAmAM vairAgya, pIvAmAM vairAgya, bolavAmAM vairAgya, paheravAmAM vairAgya, oDhavAmAM vairAgya, cAlavAmAM vairAgya, ema ghaNA vairAgya AvatA hoya che, paNa e nimitta ane udayanA kAraNe Ave che, AtmAnA upAdAnanI yogyatAne kAraNe nathI Avato. eTale e vairAgya paNa pAcho nimitta osaratAM osarI jAya che. kharekhara to, vairAgya e mokSamArgano utkRSTa bhomiyo che. vairAgya vagara paNa kaMI kAma thatuM nathI. vairAgyAdi saphaLa to, jo saha AtamajJAna; tema ja AtamajJAnanI, prAptitaNAM nidAna. tyAga virAga na cittamAM, thAya na tene jJAna; aTake tyAga virAgamAM, to bhUle nijabhAna. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 6, 7. bAra bhAvanA e vairAgyanI mAtA che. mATe, vAraMvAra bAra bhAvanAonuM ciMtavana, manana karavuM te samyagadarzananuM paNa kAraNa che. AtmakalyANanA aneka prakAranA sAdhanonI vRddhinuM kAraNa paNa che. dhyAnanuM kAraNa paNa che, bhAvonI vizuddhinuM kAraNa paNa che. eTale tIrthakaro paNa bAra bhAvanA bhAvatA hatA ane moTA moTA jJAnI puruSo paNa bhAve che. eTale bAra bhAvanAonI bhAvanAnuM vAraMvAra ciMtavana karavuM. eTale ApaNo vairAgya pradIpta rahe ane sAthe upazamanuM baLa vadhAravuM. vairAgya ane upazama vagara tattvanI yathArtha pariNati pariNamana nahIM thAya. vairAgya ane upazama A banne joIze ane tene bAdhaka AraMbha, parigraha, viSayo ane kaSAya Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? 151 che. e tenA kALa che, duzmano che. eTale bane teTalA tenAthI chUTavAno prayatna karavo. nahIM to jeTalA alpa karI zakAya teTalA alpa karavA to ja AtmAnuM kalyANa banI zake, nahIM to nahIM banI zake. saMsAramAM kaMI sAra nathI. ema lAgavA chatAM haju AtmA prApta thayo nahIM. paramakRpALudeve patrAMka - 810mAM kahyuM che, je anitya che, je asAra che ane je azaraNarUpa che te A jIvane prItinuM kAraNa kema thAya che e vAta rAtridivasa vicAravA yogya che. eTale ghaNI vakhata saMsAra asAra lAgyo. gharane choDIne IDara jato rahyo, paNa koIno phona Avyo ke tarata ja saMsAra pAcho sArarUpa lAgavA lAgyo. game tyAM jAva hindustAnanA koIpaNa cheDe ke duniyAnA koIpaNa cheDe, kAgaDA badhe ja kALA che. saMsAramAM sAra hota to koI jJAnI to lakhata. koI jJAnIe lakhyuM nathI ke saMsAramAM sAra che. saMsArano koI padArtha tamane sAcA sukha-zAMti Ape che? thoDA divasa thAya eTale jIva darekanI ciMtA kare ke AnuM zuM thayuM haze? ne AmanuM zuM thayuM haze ? are bApu ! jenuM je thavuM haze te thaze. tuM ciMtA karIza to paNa temanI je yogyatA ne udaya haze te pramANe thaze. tAruM hita karavuM hoya to tuM karI le. jagatanA abhiprAyathI jIva anaMtavAra bhUlyo che. jJAnInA abhiprAya pramANe cAle to ja jIva mukta thaI zake, nahIM to nahIM. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? ( gAthA - 3 saba zAstranake naya dhAri hiye, mata maMDana khaMDana bheda liye; vaha sAdhana bAra anaMtakiyo, tadapi kachu hAtha haju naparyo. A jIve pUrve ajJAna avasthAmAM kevI kevI baLavAna sAdhanA karI, chatAM paNa tene AtmAnI prApti na thaI, AtmAno sAkSAtkAra na thayo, paribhramaNano aMta na Avyo ane janma, jarA, maraNanA duHkhono paNa aMta na Avyo. AtmajJAna vagaranI sarvasAdhanA mokSamArgamAM niSphaLa jAya che. tenAthI phakta puNya baMdhAya che. zAstrono abhyAsa paNa A jIve pUrve anAdikALamAM anaMta vAra karyo che. nava nava pUrva sudhI A jIva bhaNyo che. A ApaNI ja vAta che hoM. jo hoya pUrva bhaNela nava paNa, jIvane jANyo nahIM, to sarva te ajJAna bhAkhyuM, sAkSI che Agama ahIM; e pUrva sarva kahyAM vizeSa, jIva karavA nirmaLo, jinavara kahe che jJAna tene, sarva bhavyo sAMbhaLo. nahi graMthamAMthI jJAna bhAkhyuM, jJAna nahi kavicAturI, nahi maMtra taMtro jJAna dAkhyAM, jJAna nahi bhASA TharI; nahi anya sthAne jJAna bhAkhyuM, jJAna jJAnImAM kaLo, jinavara kahe che jJAna tene, sarva bhavyo sAMbhaLo. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 267 - gAthA - 1, 2 caraNAnuyoga, karaNAnuyoga, dravyAnuyoga, dharmakathAnuyoga - A cAre anuyogono A jIve anaMtavAra abhyAsa karyo che. cauda pUrvaaMze nyUna jANyA hoya tyAM sudhI karyo che, chatAM paNa paribhramaNano, duHkhono aMta Avyo nathI. janma-maraNanA cakkaramAM A jIva anAdikALathI ajJAnatAnA kAraNe phasAyelo che. zAstra vAMcIne paNa jIvane ahaMkAra Ave che, zAstra saMbhaLAvIne paNa jIvane ahaMkAra Ave che, zAstranA AdhAre jIva aneka prakAranA khaMDana-maMDana paNa karI che nAMkhe che, kalupatA AvI jAya che. syAdvAda daSTi cUkI jAya che, eTale ekAMta vastune pakaDI jIva mULamArgamAMthI khasI jAya che. nayanA cakramAM jene gurugama nathI te phasAI jAya che. nizcaya ane vyavahAra ema mukhya be naya che. tenA ghaNA peTA prakAra che. A dareka nayane paNa dhAraNa Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? karyA. zAstrajJAna paNa khUba prApta karyuM. bodha paNa ghaNAne Apyo ne ghaNAno sAMbhaLyo, ghaNA pustako paNa jIve lakhyA. anAdikALamAM ghaNI ghaNI aTapaTI sAdhanA jIve karI, paNa hajI AtmA tenA hAthamAM Avyo nahIM. paMDita aura mazAlacI, unakI yahI rIta; orana ko prakAza de, Apa aMdhere bIca. pahelAnA jamAnAmAM ghAMyajAo mazAla rAkhIne lagnamAM jatA. mazAlanA ajavALAmAM badhAya dekhAya, paNa ghAMyajAnuM moTuM na dekhAya. evI rIte paMDitonA bodhathI ghaNA jIvo jJAna pAmI jAya, paNa paMDitajI emane ema rahI jAya. svarUpanA lakSa vagaranI badhI sAdhanA saMsAranA hetubhUta thAya che, mokSanA hetubhUta thatI nathI. kema ke, AtmA zAstramAM nathI. jyAM che tyAM upayoga jAya ane upayogamAM AtmA najarAya to AtmA prApta thAya. AtmAnuM astitva jyAM che tyAM upayoganI sthiratA thAya to AtmA prApta thAya. astitvanA bhAsa vagara samyaktva thaI zakatuM nathI. jema abhimanyu eka koThAmAM phasAyo ne khalAsa thaI gayo. ema A paMDito zAstramAM ne zAstramAM rahI jAya che. zAstrano paramArtha Azaya to svarUpastha thavuM te che. kharekhara to, zAstra AtmajJAnanuM kAraNa thAya che. jJAnIpuruSo zAstrano niSedha nathI karatA. zAstronuM jJAna gurugamapUrvaka hoya to upakArI thAya che. svacchaMdapUrvaka thAya, anaadhikArI jIvanA hAthamAM jAya to tene nuksAna thAya che ane A kALamAM adhikArI jIvo ghaNI ja alpa saMkhyAmAM hoya che. eTale zAstrano paNa jIvane apaco thaI jAya che. tene zAstrano abhiniveza kahe che. je AzayathI jJAnIoe vacana lakhyA che tenAthI viparIta Azaya kADhIne samajavuM ke samajAvavuM e jIvane mULamArgathI dUra laI jAya che. mATe, zAstrajJAnathI niveDo nathI, paNa anubhavajJAnathI niveDo che. paramakRpALudeve kahyuM che ke, zAstramAM mArga kahyo che, paNa marma to satvaruSanA aMtarAtmAmAM rahyo che. marma jyAM sudhI khyAlamAM na Ave tyAM sudhI sAco mokSamArga pakaDI zakAto nathI. marma upara eka bahu sarasa udAharaNa che. eka gAmanI bahAra eka pALiyo hato. tenI bAjumAM eka maMdira hatuM. tenI upara eka zilAlekha lakhyo hato ke, mAthuM vADhe e mAla kADhe. hajAro mANaso vAMce, paNa koI eno marma ukelI nA zake. zabda to badhA ghaNAMya vAMcI gayA. pachI koI eka vicakSaNa mANasa Avyo ane maMdiranA oTalA para besI, A pALiyo vAMcIne tenA para vicAra karavA lAgyo ke, mAla che e to nakkI vAta che. kiMmatI khajAno che, e to nakkI vAta Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? che ane mAthuM vADhe to mAla maLe e vAta paNa nakkI che. vAta to enI khoTI nathI. paNa konuM mAthuM vADhIe to mAla maLe? e have ApaNe vicAravAnuM che. eTale teNe vicAra karyo. kaI kaI mAthAvALI cIjo che. vicAratAM vicAratAM tene be vastu mAthAvALI dekhAI. eka to pote ane bIjuM maMdira. tene ema thayuM ke jo mAruM mAthuM vADhIne mAla maLato hoya to e mAre zuM kAmano ? eTale ema hovuM nA joIe. kema ke, teno lakhanAra to buddhizALI che. eTale jo potAnuM mAthuM vADhIne mAla maLato hoya to koNa levA taiyAra thAya? have bIjuM kaLazavALuM eka maMdira che. kaLaza e maMdiranuM mAthuM kahevAya. have AnuM mAthuM vADhuM to kaMIka camatkAra thAya ne mAla maLI jAya to judI vAta, bIjI to koI mAthAvALI vastu ATalAmAM che nahIM. ema vicArI teNe maMdira para caDIne kaLazane toDyo, to aMdarathI ratna bharelI kulaDI nIkaLI. lAkhonI kiMmatano mAla tene sahajamAM maLI gayo. kyAre? eno marma ukelAyo tyAre. ema zAstrono marma ukelAya to AtmA hastagata thavo sAva sulabha che. eka A jIva samaje to sahaja mokSa che, nahIM to anaMta upAya paNa nathI. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - pa37 samaja, piche saba sarala hai, bina samaja muzakIla; * - zrImad rAjacaMdra - AtyaMtara pariNAma avalokana - hAthanoMdha - 1-12 sAcI samajaNa vagara, gurugama vagara, ajJAnIonA kahevAthI ke potAnA vikalpathI ghaNI sAdhanA kare che, ghaNA tapa, tyAga kare che, ghaNI dharmanI kriyAo kare che, ghaNI bhakti kare che, ghaNI sAmAyika kare che, ghaNA pratikramaNa kare che. tame juo ! pUnama upara ahIMthI ALoTatAM ALoTatAM cheka aMbAjI jAya che. UbhA thaI pAchA paDe e rIte jAya che. chatAM aMbAjI mAtA prasanna thayA nahIM! chatAMya eNe mAnyuM ke mAro mokSa thaI gayo, mAruM kAma thaI gayuM. AvI rIte ajJAna avasthAmAM dareka dharmamatavALA - jaina matavALA ne ajaina matavALA badhAMya ajJAnathI prayatna kare che; paNa te jJAnathI prayatna kare, gurugamapUrvaka prayatna kare to tene sahajamAM AtmA hAthamAM Ave, AtmAmAM upayoga sthira thAya ane samyagadarzana, jJAna, cAritranI prApti thAya. agharuM che chatAM sahaja che. jo UMdho mathe to anaMta upAya nathI ane sIdho mathe to sahaja prayatna kare to, sahajamAM vastu hAthe Ave evI che. tamArI pAse zakti che, paNa zaktine sadupayogamAM lagADavI che. tame ahIM beThA cho. tamArA makAnamAM tamAro rUma che, ane e rUmamAM tamAruM prAIveTa kabATa che ane e prAIveTa kabATamAM corakhAnAmAM tamAro hIrAno hAra Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? ane hIrAnA dAgInA paDyA che. te AMkha baMdha karo to tamane cheka tyAMnuM ahIM beThA beThA dekhAya che. ATalA badhA aMtarane bhedIne paNa tamane ahIM jJAnamAM pakaDAya che, paNa huM prayatna karuM to mane nahIM pakaDAya. kema ke, meM joyo nathI, mUkyo nathI ane mane e rUmano khyAla nathI ke kyAM che ne zuM che. tame mane jaNAvo to huM hajI jANI zakuM, paNa ema ne ema to huM jANI zakuM nahIM. evI rIte AtmA hAla covIsa kalAka hAjarAhajUra che, sAkSAt deva che. tame UMgho chatAM e jAgato hoya che. AtmA koI divasa eka samaya paNa sUto nathI. sUto nathI eTale jANavA javAnuM kAma baMdha thatuM nathI. UMghamAM paNa jANe che ane jAgatA paNa jANe che. tene traNa AvaraNa che - nokarma, dravyakarma ane bhAvakarma. nokarma eTale zarIra, dravyakarma eTale AThakarma athavA ekaso aDatAlIsa prakRtinA karmo ane bhAvakarma eTale badhA vibhAvo. A traNa kabATamAM AtmAno hIro paDyo che. bahAra dehano kabATa che, tenI aMdara karmono kabATa che ane tenI aMdara vibhAvono kabATa che ane e vibhAvone vIMdhIne tame AgaLa jAva to tamArA sadevanuM darzana thAya evuM che. to nokarmanI aMdaramAM ja jIvane huMpaNuM thaI gayuM che. A zarIra e ja huM ane zarIra e mAruM ane zarIranA vartamAnamAM je koI sagAM-vahAlAM, kuTuMbo ke je hoya e badhA mArA, bAkInA badhA bahAranA, ema aneka paradravyo ane parabhAvone jIva svapaNe mAne che ane te mAnyatA e ja saMsAra che. e ja paribhramaNano hetu che. jIva potAne bhUlI gayo che tethI sasukhano tene viyoga che. paramakRpALudeve lakhyuM che ke, tAre doSe tane baMdhana che e saMtanI pahelI zikSA che. tAro doSa eTalo ja ke anyane potAnuM mAnavuM, pote potAne bhUlI javuM. . - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 108 "anyane potAnuM mAnavuM e moTo doSa che. paramAM "huM'paNuM karavuM e moTo doSa che. ApaNe bIjo badho dharma karIe chIe, paNa paramAM huMpaNuM che te choDatA nathI ane jayAM sudhI paramAM ahaMpaNuM ane mamatvapaNuM chUTe nahIM tyAM sudhI AtmAnA darzana, AtmAno sAkSAtkAra thAya nahIM. anaMtavAra sAdhu thayA tyAre huM sAdhu chuM ema mAnyuM, paNa huM AtmA chuM ema nA mAnyuM. kharekhara to huM sAdhunathI, paNa huM AtmA chuM. paMDite huM moTo paMDita chuM ema mAnyuM, paNa huM AtmA chuM ema nA mAnyuM. kriyAkAMDIe huM kriyA karanAro chuM ema mAnyuM, paNa e kriyAno huM jANanAro chuM, karanAro nathI evuM ene aMdaramAM AvyuM nahIM. eTale paramAM kartutvapaNuM, paranuM bhoitvapaNuM, paramAM ahaMpaNuM, paramAM mamatvapaNuM, paramAM ISTapaNuM, paramAM aniSTapaNuM anAdikALathI, ATalo Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? dharma karatA hovA chatAM paNa cAlu ja che. moTA bhAganA sAdhakanI A vAta cAle che. ajJAnI saMsArI jIvanI to vAta ja nathI. e to bahu cheTo che. A ahaMpaNuM, mamatvapaNuM khasyA vagara Atmadarzana thaI zake nahIM. paramAMthI jyAM sudhI jIvano upayoga pAcho phare nahIM, upayoga svamAM kendrita thAya nahIM, tyAM sudhI tene kAryanI siddhi banI zakatI nathI, pachI te game te hoya. siddhAMta badhA AtmAo mATe sarakho ja hoya che. siddhAMtamAM koInAta, jAtane ke dharmanA vADAo hotA nathI. siddhAMta e siddhAMta che. to A ahaMpaNuM, mamatvapaNuM, ghaNA zAstro vAMcyA to paNa nIkaLyuM nahIM. aneka nayanuM jJAna karyuM, tyAre anuyogonA zAstrono abhyAsa karyo, nizcayanayano abhyAsa karyo, vyavahAranayano abhyAsa karyo ane nizcayanayAzrita munivaro prApti kare nirvANanI e vAtane ghaNI pakaDI, chatAM kAma thayuM nahIM. to, nizcayanaya, zuddha nizcayanaya ke koI paNa navanilepa ke pramANa upAdeya nathI. upAdeya to zuddha AtmA che. paramazuddha nizcayanayano viSaya trikAlI zuddha dhruva AtmA che. to nizcayanayano sAco Azraya tyAre thayo kahevAya jyAre nizcaya chUTI jAya ane upayoga AtmAmAM jAya. huM AMgaLI vaDe tamane sAmenI dhajA batAvuM ke pelI dhajA che. have tame AMgaLIne pakaDI lo to dhajA dekhAya nahIM. AMgaLIne jyAM cIMdhI che enA lakSya para tame najara karazo to pelI dhajA che e tamane dekhAze..paNa jIva AMgaLI ja choDato nathI. are! AMgaLI nathI pakaDavAnI, paNa AMgaLI je dizA batAve che te dizAnI dhajAne pakaDavAnI che. ema zAstra je AtmAne batAvavA mAMge che te AtmAne upayogamAM pakaDa, to AtmA dekhAze. Ama, zAstrajJAnathI niveDo nathI, paNa samyakajJAnathI niveDo che. kSayopazama jJAnathI niveDo nathI, paNa AtmajJAnathI, samyagujJAnathI, svasaMvedana jJAnathI niveDo che. svasaMvedana jJAna vagara koI jIva mukta thaI zake nahIM. koI jIva samyagadarzanane prApta karI zake nahIM ane svasaMvedana svarUpanA Azraya vagara thAya nahIM. paranA Azraye svasaMvedana thAya nahIM. ATalI vAta pakaDIne tame sAdhanA karo to krame karIne tame dhIme dhIme paNa pahoMcI jazo. bhale dhImuM cAlatA hazo paNa dizA sAcI haze to lakSanI prApti thaze. dizA UMdhI haze ne tame game teTaluM doDatA hazo to paNa kAryanI siddhi nahIM thAya. vastu jayAM che tyAM tamAro upayoga jaze to vastu tamArA upayogamAM najarAze. jyAM vastu nathI tyAM upayoga tame game teTalo laI jazo, paNa kAryanI siddhi nahIM thAya. bhagavAnanI mUrti ke sAkSAt tIrthakara birAjamAna che. emAM daSTi rAkho, emanA dehane juo, emanI divyadhvani sAMbhaLo, e badhAM bAhya nimitto che. e bAhya nimittomAM upayoga rAkhavAthI kAma nA thAya. Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? emaNe je IzAro karIne bodha Apyo che tene anurUpa jo prayoga thAya to kAryanI siddhi thAya. kevaLajJAnI maLI gayA eTale ApaNuM kalyANa thaI gayuM ema che nahIM. kevaLajJAnI kalyANamAM nimitta che, kyAre ? kalyANa thAya to. kalyANa na thAya to nimitta paNa nathI. anaMtavAra ApaNane kevaLajJAnIo maLyA che ane bIjA mahAjJAnIo paNa maLyA che chatAM ApaNuM kalyANa thayuM nahIM. kema ke, ApaNe svarUpadaSTi karI nahIM, svarUpano Azraya karyo nahIM ane parano Azraya choDyo nahIM. aMdaramAM daDha nizcaya thavo joIe ke, huM para taNo nahi, para na mArAM jJAna kevaLa eka huM; je ema dhyAne dhyAnakALe, teha zuddhAtmA bane. ' - zrI pravacanasAra - gAthA - 191 huM para taNo nahIM ahAhA ! ATalA vAkyamAM to kuMdakuMdAcArya bhagavAne cauda pUrvano sAra mUkI dIdho che. A eka ja vAkya para ciMtana karo. A eka ja gAthA bahu thaI gaI. AtmA sivAyanA badhAya paramAM che. AkhuM jagata, jagatanA anaMtA AtmAo, tamArA gharanA AtmAo hoya ke bahAranA AtmAo hoya ke bIjA cetana, acetana padArtho hoya, koIpaNa hoya e badhAya para che. huM emano nahIM, e mArA nahIM, e saMyogamAM che, enI sAthe mAro ekatva saMbaMdha nathI. saMyogI vastumAM ekabuddhi karavI enuM nAma mithyAtva, enuM nAma ahapaNuM, mamatvapaNuM. A ja kADhavAnuM che. A prekTikala sAdhanA che. ApaNane ahaMpaNAnI anAdikALathI Teva paDelI che. eTale khAvAnI kriyA, pIvAnI kriyAmAM, sUvAnI kriyAmAM, cAlavAnI kriyAmAM, dehanI kriyAmAM jyAM kahezo tyAM tamane "huM'paNuM AvI jaze. A badhI kriyAno huM jJAtA chuM, kartA nathI. dehanI je kaMI kriyA thAya, mananI je kaMI kriyA thAya, vANInI je kaMI kriyA thAya ke jagatanA koIpaNa paradravyanI je kaMI kriyA thAya e mArI kriyA nathI. mArI kriyA mAtra jANavA javAnI che. parane jANavA jovAnI kriyA paNa vyavahArathI che. hakIkatamAM to mArI sAcI kriyA to mArA svarUpane jovuM, jANavuM ane mArA svarUpamAM sthira rahevuM e che. A nizcayathI mokSamArga che. Avo puruSArtha ghaNo samaya karazo tyAre anAdinuM ajJAna maMda paDaze ane krame karIne samyagadarzana, jJAna, cAritranI siddhi thaze, nahIM to nahIM thAya. A prekTikala sAdhanA che. pustaka vAMcIe chIe e thiyarIkala sAdhanA che. pustakamAM tame pANInuM taLAva doryuM to emAMthI pANI pIvAya nahIM, tenAthI tarasa jAya nahIM; svapnamAM AvelI vastuo svapna vakhate satya Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? dekhAya, paNa AMkha khUle tyAre? e satya asatya thaI gayuM. to satya dekhAtuM'tuM tyAre e satya hatuM ke asatya hatuM? asatya basa. ema svapnarUpa yoge A jIva pote potAnA nahIM evA paradravyane svapaNe mAne che; e mAnyatA e ja saMsAra che. e ja paribhramaNano hetu che. e ja janma, jarA, maraNanuM kAraNa che. enI nivRtti thaI tyAM e badhI sAdhanA karI chUTyo che. sAdhanA dvArA A ja nivRtti karavAnI che. koI dravyanuM koIpaNa prakAranuM pariNamana tame karI zakatA nathI. darekanA pariNamana alaga-alaga che ane te dravyanI yogyatAne anurUpa thavAnA. emAM bhagavAna paNa koI dravyanA pariNamanamAM pheraphAra karI zake nahIM. guru paNa nA karI zake, duniyAnA koI jIva karI zake nahIM. tamAro deha paNa tamArA pariNAma karI zake nahIM. karmanA udayamAM tame upayoga dvArA joDAva to tene anurUpa pariNAma thAya, joDAvo nahIM to pariNAma thAya nahIM. Ama ciMtanamAM tame lezo to tamArI svarUpadaSTi jAgRta thaze. tamane lAgaze ke huM to, sarva avasthAne viSe, nyAro sadA jaNAya; pragaTarUpa caitanyamaya, e eMdhANa sadAya. - zrI AtmasiddhizAstra -gAthA - 54 badhAyanI aMdaramAM huM to nyAro ja chuM. cAro eTale jANanAra, jonAra; karanAra ke bhogavanAra nahIM. kartRtva, bhoknatvapaNuM nahIM. aha-mamatvapaNuM nahIM. mAtra jANanAra. to bhagavAna cauda rAjalokane jANe che e to vyavahAra che, hakIkatamAM to bhagavAna akhaMDapaNe potAnA svarUpane jANe che ane anubhavI rahyA che. zrI banArasIdAsajI kahe che, eka dekhiye jAniye, rami rahiye Ika Thaura; samala vimala navicAriye, yahai siddhi nahi aura. - zrI samayasAra nATaka - jIvaDhAra - 20 ekane juo, ekane ja jANo ane ekamAM ja ramaNatA karo. AtmAne ja juo. AtmAne ja jANo ane AtmAmAM ja upayoga dvArA ramaNatA karo. AtmA karmamaLa sahita che ke karmamaLa rahita? enA paNa vicAro mUkI do. e to je che te che. A ja siddhi che, bIjI koI siddhi nathI. AtmAne tame atyAre hAla jozo to tamane ekeya baMdhana nahIM dekhAya. karmonuM paNa nahIM ne zarIranuM paNa nahIM ane vibhAvonuM paNa baMdhana dekhAze nahIM. e badhAyane vIMdhI aMdaramAM jozo to tamane bIjI vaccenI koI vastu dekhAze nahIM. basa evI dRSTi aMtarmukha karo ke mAtra AtmA ja dekhAya. AtmAnA vikalpa paNa nahIM. huM AtmA chuM e vikalpa paNa nahIM ane Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? 159 nirvikalpapaNe AtmA najarAya enuM nAma dharma che, tenA badale jIva bahAramAM aneka prakAranA vibhAvo dvArA, zubhAzubha bhAvo dvArA, zubha kriyAo dvArA dharma kare che ane tene te mokSamArga mAne che, tenuM nAma ja mithyAtva che. karavAno niSedha nathI, paNa mokSamArga mAne teno niSedha che. bhUmikA nathI to karavuM to paDaze. jJAnIo paNa kare che, ajJAnIo paNa kare che. jJAnIo ratnatrayanI abhedatA, zuddha upayoga sivAya koIne mokSamArga mAnatA nathI. jJAnInI A daDha pakaDa che. pachI tene koInI sAthe kAMI vAda-vivAda nahIM thAya, rAga-dveSa nahIM thAya, apaseTa nahIM thAya ke AnaMdita paNa nahIM thAya. to koI anukULa vatyuM ke pratikULa vatyuM, enuM kArya enAmAM thayuM che, tamArAmAM kaMI thayuM nathI. tame kema apaseTa thayA? darpaNanI aMdaramAM tamArI mUchano vALa dhoLo dekhAyo to darpaNane tame ukhADazo ke vALane ukhADazo? darpaNa to tamane dekhADanAruM che. ema AtmA "sakala yajJAyaka tadapi, nijAnaMda rasalIna' evo che. tamArI aMtaraMga zAMti kyAMya nahIM haNAya. duniyAmAM game tevA banAvo banaze, gharamAM banaze, dehamAM banaze, pratikULatAo Avaze, azAtAnA udaya Avaze, zAtAnA udaya Avaze, pApanA udaya Avaze, puNyanA udaya Avaze, darekamAM tamane zAMti raheze. game tevuM banyuM to tenAthI AtmAne zuM lAbha ke nuksAna? ke nA banyuM to AtmAne zuM lAbha ke nuksAna? "mevADa kI rAnI ko laDakA huA to bhI AnaMdaghana ko kyA? aura na huA to bhI AnaMdaghana ko kyA?' tema koI AvyuM ke gayuM, je banyuM te banyuM tamAre zuM nisbata che? tame tamArA gharamAM raho. gharamAM nA raho ane bahAra nIkaLI gayA to pachI jevA vikalpa thaze tene anurUpa nuksAna cAlu. taLAvamAM eka kAcabo pANI para tarato hato. moTuM bahAra ane zarIra pANImAM e rIte tare. to uparathI samaDI, kAgaDA ne bIjA pakSIo tene cAMca mAre. kAcabo aMdaramAM muMjhAya ke A badhA mane mArI nAMkhaze. bahu cAMca mAre che. ATha-dasa pakSIo vArApharatI mAratA ja jAya. have kAcabA pAse pANImAM DUbakI mAravAnI eka kaLA hoya che. jo pANImAM DUbakI mAre to bhale ne pAMcaso pakSIo hoya toya tenuM kaMI nuksAna karI zakavAnA nathI. eka DUbakI mArI le to basa. ema bahAramAM game tevA udaya hoya - upasarga hoya, pariSaha hoya, nimitta hoya, tame upayoga dvArA tamArA svarUpamAM DUbakI mArI ane aMdaramAM deDha pakaDa karI nAMkho ke sarva avasthAne viSe nyAro sadA jaNAya. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 zuM sAdhana bAkI rahyuM? azuddha avasthA hoya ke zuddha avasthA, huM to nyAro ja chuM. zuddha avasthA eTale kevaLajJAnamAM paNa mAruM svarUpa nyAruM che ane azuddha avasthA eTale vibhAvomAM paNa mAruM svarUpa nyAruM che. tyAruM che eTale trikALa jevuM che tevuM ja rahevAnuM che. nigodamAM jAva toya evuM ne evuM, cAra gatimAM game tyAM rakhaDo toya evuM ne evuM. AvI svarUpa dRSTinI pakaDa karazo to badhAMya dharmano ne badhAya zAstrono sAra ATalo ja che, bIjo koI nathI. nahIM samajyA mATe A badhA zAstrono vistAra karavAmAM Avyo che. koIpaNa zAstrano sAra eTalo ja che ke paramAMthI upayoga haTAvIne tamArA svarUpamAM upayogane sthira karo. A sAdhanA che. AtmAno upayoga AtmAkAra thAya e ja AtmAnI sAdhanA che. bIjI koI sAdhanAthI mokSa nathI ke mokSamArga paNa nathI. A vastu tame atyAre sAMbhaLo cho, paNa pAchuM bIje ADAavaLA doDo cho ane pAchuM bhUlI jAva cho. eTale e banAvonA nimitte sArA ke narasA vikalpo paNa karI nAMkhIe chIe. kema AvuM thAya che? kAraNa ke, A daSTi cUkI gayA ke jagatanA koI dravyanuM pariNamana game te prakAre thAya tenAthI mAre kaMI levA-devA ke lAgatuM-vaLagatuM nathI ane tenI yogyatA pramANe thavAnuM ane tenA pariNamanamAM koI Indra, narendra ke jinendra pheraphAra karI zakavAnA nathI. emanA potAnAmAM nA karI zake to tamArAmAM to kyAMthI karI zake? RSabhadeva bhagavAnane bAra mahinA AhAra nA maLyo, to pote kAMI karI zakyA nahIM ane temanA dIkarA paNa kAMI karI zakyA nahIM ane bIjA loko paNa kAMI karI zakyA nahIM. e nahoto maLavAno te nahoto ja maLavAno. e anAjano koLiyo aMdaramAM nahoto javAno te nahoto ja javAno. bhagavAnane enA koI vikalpa nA thayA. bhagavAne joyuM ke e aMtarAya karmano udaya che e pUro thaze tyAre maLaze. tyAM sudhI mAre mArA svarUpanI sAdhanAmAM lAgIne rahevAnuM che basa. A jIvana jIvavAnI kaLA -ArTa opha liviMga, ArTa opha mokSa ane ArTa opha sAdhanA. A sAdhanAnI kaLA che. A eka ja mAsTara kIthI badhAMya tALAo khUlI jAya che ane e tamArI pAse ja che ane e cAvI lagADavAnA adhikArI paNa tame ja cho. tamArA vatI bIjA koI cAvI lagADI zake nahIM. e tamAre ja lagADavAnI che. huM tamane ema kahyuM ke bhAI ! A svIca dabAvo to paMkho cAlu thaze. basa meM eTaluM kIdhuM, have tamAre paMkho cAlu karavo hoya to tamAre A svIca dabAvavI paDaze. e svIca ema ne ema cAlu thaI jaze nahIM. jo ke, koIpaNa svIca dabAvavI e pApa che; paMkhAnI, gIjharanI ke erakanDIzananI e pApAmravanI kriyA che. upayogane pheravatA zIkho. roDa nahIM phare, gADIne pheravavI paDaze. je dizAmAM javuM che Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM? 161 e dizAmAM tame roDa pheravavo jazo to te nahIM phare, tamArI gADIne pheravI lo. ema udaya, nimitta je haze te haze, tamArA upayogane pheravI lo. mahApuruSoe maraNAMta upasargamAM paNa kevaLajJAna laIne potAnuM kArya karyuM che ane khUba anukULatAmAM paNa, rAjagAdI para beThA hatA to paNa e choDIne potAnuM kAma karyuM che. jenA hAthamAM tattvanI yathArthatA AvI jAya che, te udaya joIne udAsa thatA nathI. paramakRpALudeve kahyuM che ke, udaya joIne udAsa thazo nahIM. udayamAM paNa jJAtAdaSTa bhAve rahe ! paramakRpALudevanA be labdhi vAkyo cauda pUrvanA sAra rUpa che ke, bananAra che te pharanAra nathI ane pharanAra che te bananAra nathI. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 47 ATaluM eka vAkya pakaDI rAkho ane jyAM tamAro mUDa apaseTa thAya tyAre tene lagADIne prayoga karo ane bIjuM vAkya che, je thAya te yogya ja mAnavAmAM Ave. - zrImad rAjacaMdra-patrAMka - 301 je thayuM te badhuMya yogya ja. kema ke e dravyanI yogyatA anusAra tenuM pariNamana thayuM che, je yogya ja thayuM che. tamArA gharavALA vIsa varSanI uMmaranA hatA ne gujarI gayA, to yogya thayuM ke ayogya? yogya thayuM. chatAMya eMsI varSanA thAya toya bhUle nahIM ke e hota to mane jarA sagavaDa karI deta ne, mArI cAkarI karI ne mane badhI takalIpho paDe che te nA paData. alyA bApu! tArA udayamAM hatuM. e hoya to paNa tane takalIpha hatI ane nA hoya to paNa tane takalIpha hatI. e takalIpha dUra karavI e tArA hAthamAM che. A badhuM tophAna mohanuM che. moha tophAna karAve che. koI banAvathI tamane nuksAna nathI. nuksAna tamane tamArA mohabhAvanI khatavaNIthI che. to koIpaNa banAvanI khatavaNI mohayukta nahIM karo. tattvayukta karo. jo zAMti joItI hoya ane mokSamArgamAM AgaLa vadhavuM hoya to A sivAya bIjo koI mArga nathI. anAdikALathI A ja mArga che ane anaMtakALa sudhI A ja mArga rahevAno che. vatyu sahAvo dhammo! Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? vastuno svabhAva e ja vastuno dharma che. ghaNI vAra zAstro vAMcIne paNa mithyAtvanA kAraNe jIva unmatta banI jAya che. saba zAstrana ke naya dhAri hiye. ATha mada che. temAM jJAnano paNa eka mada che ane te ajJAnI zAstrajJAnIne hoya che. jJAnIne paNa zAstrajJAna hoya che, moTA moTA AcArya bhagavaMto ane upAdhyAya bhagavaMtone paNa zAstrajJAna hoya che; paNa je AtmajJAnI che temane mada hoto nathI. zAstrajJAna temane potAnI sAdhanAmAM upakArI thAya che ane je AtmajJAnI ke AtmajJAnIno AzrayavAna sAdhaka nathI temane zAstra zasrarUpe pariName che. je zAstro mokSanA nimittabhUta thavAnA hatA te zastrarUpe pariNamIne jIvanuM potAnuM ahita karI nAMkhe che. zAstramAM mArga kahyo che, marma kahyo nathI. marma to satvaruSanA aMtarAtmAmAM rahyo che. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 58 A marma jyAre ApaNane satparaSo samajAve che ane tenI prayogAtmaka sAdhanA jyAre sAdhaka kare che tyAre tenA badhAya vighno dUra thaI, azAMti dUra thaI, zAMti prApta karI, sAcA mokSamArgamAM te AgaLa vadhI jAya che. basa, prayoga karavAno che. sAMbhaLavAthI kalyANa nathI. prayoga karIne tene anurUpa AcaraNa thAya to kalyANa che. vAMcI javAthI ke sAMbhaLI javAthI ke bolI javAthI kalyANa nathI. mAtra mAnI javAthI paNa kalyANa nathI. paramakRpALudeve kahyuM che, jJAna tenuM nAma ke je harSa, zoka vakhate hAjara thAya; arthAta harSa, zoka thAya nahIM. -zrImad rAjacaMdra - upadeza chAyA -4, pR. - 687 hAjara thAya tenuM nAma jJAna che ane hAjara nA thAya to jJAna zenuM? koI vyakti kahe ke mArA gharavALA gujarI gayA che. have mAre zuM karavuM? zAstramAM lakhyuM hoya te pramANe mAre karavuM? hAjara so hathiyAra tamArA ghare baMdUka bharelI paDelI che ane ahIM sAmethI vAgha Avyo to tame baMdUka levA ghare doDazo? are ! patharo ke lAkaDI je maLe te laIne mAro. e kadAca jato raheze. emAM baMdUka lAvavAnI jarUra nathI. tame baMdUka levA jazo to pahelA tamane pakaDIne khalAsa karI nAMkhaze. eTale banAva banatAM pahelA jJAna hAjara rahevuM joIe, enuM nAma jJAna kahevAya. koIpaNa banAva bane tenA pahelAM jJAna hAjara thAya ane jJAnanuM kArya eka ja che ke je sArA ke narasA Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? banAva bane che. emAM jJAtA-dApaNe rahevuM. jJAnanuM kAma to eka ja che ke je sArA ke narasA banAvo banatA hoya tenA udayamAM mAre jJAtA-daSTApaNe rahevuM, A jJAnanuM kArya che. How to apply in our life ? basa prayoga karo. dharma prayoganI cIja che. hajAro zAstro che, to keTalA zAstro vAMco to tamArA AtmAnuM kalyANa thAya? mATe jJAnI puruSo anubhavathI je kahe te pramANe karavuM. zrI yazovijayajI mahArAja kahe che, zAstra ghaNAM mati thoDalI, manamohana mere. ziSTa kahe te pramANa; manamohana mere. - zrI ATha dRSTinI sajhAya - bIjI tArA dRSTi eka paMDitajI vIsa varSa sudhI kAzImAM jaIne zAstro bhaNyA ane gAmaDAmAM rahetA hatA. vIsa varSa pachI zAstronA DhagalAo laI, gADAM bharIne gAmamAM gayA. gAma lokoe svAgata karyuM ke aho ! ApaNA paMDitajI to vizvamAM nAmAMkita thaI gayA che ! ne vIsa varSa sudhI zAstrono abhyAsa karyo che ke, A pAMca gADAM bharIne to zAstro laI AvyA che. ghare jaIne kabATomAM badhA goThavI dIdhA. je thoDA ghaNA bhaNavAnA bAkI hatA e paNa laIne AvyA hatA. e judA kabATamAM rAkhyA che ke hajI A ahIM beThA beThA mAre bhaNavAnA bAkI che. dararoja savAre paMDitajI loTo laIne jAya ne pachI nAhI dhoIne pAchA zAstramAM lAgI jAya. emAM eka vakhata savAramAM loTo laIne jatA haze. tyAM eka gaNikAnuM ghara AvyuM. teNe paMDitajIne kahyuM ke paMDitajI ! tame to khUba bhaNIne AvyA cho to mArA eka savAlano javAba tame zAstranA AdhAre mane kaho to mane zAMti maLe. mAro prazna che - "pApano bApa koNa?' paMDitajIne manamAM thayuM ke ATalA badhA zAstro bhaNyo, paNa A to vAMcavAmAM AvyuM nathI. ema vicArI temaNe gaNikAne kahyuM, huM bAkInA zAstro joIne kahIza, kAM to kAzI jaIne AvuM pachI kahIza, paNa A javAba atyAre mArI pAse nathI. eTale gaNikAe kahyuM ke mArI pAse eno javAba che. paNa, Apa mArA ghare bhojana karo, to huM kahuM. paMDitajIe vicAryuM ke A gaNikA ane huM brAhmaNa, enA gharanuM pANI paNa pIvAya nahIM. enA gharanA paDachAyAmAM paNa na javAya. eTale paMDitajIe nA pADI. tyAre garikAe kahyuM ke bhale tame mArA hAthanuM banAveluM nA jamo. tame tamArA hAthe banAvajo. huM tamane zuddha sAmagrI lAvI ApIza, paNa mArA ghare jamazo to sonAnI dasa lagaDI tamane InAma ApIza. eTale mahArAjane thayuM ke jamavAnuM to ThIka che paNa dasa lagaDI javA devAya nahIM. eTale temaNe Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164_ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? kahyuM ke sAruM, huM mArA hAthe banAvIza. tAruM aDeluM mAre kaMI cAlaze nahIM. eTale gaNikAe kahyuM, "kAMI vAMdho nahIM, mArA ghare jamo to mAruM mahAna puNya ke AvA moTA paMDitajI mAre ghare AhAra kare che to mAre ethI vadhAre zuM joIe? lyo, A dasa lagaDI. tame jAte tamArI rasoI banAvo." lagaDI joI eTale mahArAja to khuza khuza thaI gayA. pachI paMDitajIe rasoI banAvavAnI zarU karI. paMDitajIe lADavAnI taiyArI karI eTale gaNikAe kahyuM ke A lADavA phakta mane vALavA Apo to bIjA dasa sonAmahora ApuM. tamArI sAme sAbuthI hAtha dhoIne banAvIza. emane ema nahIM karuM. nAhI-dhoIne vastra paNa zuddha paheryA che. eTale paMDitajIe vicAra karyo ke Ama paNa prAyazcitta to levAnuM ja che to thoDuM vadhAre laI laIzuM, paNa dasa sonAmahora vadhAre maLatI hoya to A javA devI nathI. ema vicArIne paMDitajIe tene kahyuM ke sAruM, tuM lADavA vALa. vALavAnuM tuM rAkha. gaNikAe lADavA vALyA. jamavAnuM taiyAra thaI gayuM. eTale garikAe paMDitajIne kahyuM ke have tame jamI lyo. paMDitajI jamavA beThA. eTale gaNikAe kahyuM ke paMDitatu! have mArI phakta eka IcchA che ke mArA hAthe eka lADavo tamArA moMDhAmAM mUkuM. mArI A icchA pUrI karazo to bIjI dasa sonAmahora ApIza. eTale paMDitajIe khuza thaIne hA pADI. eTale gaNikAe eka lADavA hAthamAM laIne moDhAmAM mUkyo ne paMDitajIne jorathI eka tamAco mAryo. paMDitajI bolyA ke are ! A zuM kare che? eTale gaNikAe kahyuM ke mArA praznano javAba ApuM chuM ke pApano bApa A "lobha' che. atyAranA paMDito paNa paradeza jAya tyAre khAlI hAthe jAya ne AvatI vakhate pAMca bega bharIne AvatA hoya che. koI letuM hoya, to koI levaDAvatuM hoya, koI karatuM hoya to koI karAvatuM hoya; paNa badhAno Azaya eka ja che - mAna, pUjA, kIrti ane paiso. A sivAya vidvAnono bIjo koI Azaya prAye nathI hoto. ajJAnIne mAna, pUjA, kIrti ane paiso ja joIe che. AnI pAchaLa Akho manuSyabhava hArI jAya che. to A zAstra vAMcIne paNa zuM lAbha karyo ? eTalA mATe gurugamapUrvaka zAstrajJAna kahyuM che. pahelAnA jamAnAmAM guruo zAstro bhaNAvatA. AcAryazrI vidyAsAgarajI mahArAjanA saMghamAM A eka sarasa paraMparA cAle che. hajI cAlu che. e pote bhaNAve kAM to emanA ziSyo bIjA ziSyone bhaNAve, paNa bahAranA koI paMDita emane tyAM bhaNAvavA nahIM Ave. teozrI badhAne nA pADI de ke nahIM, meM hI paDhAuMgA aura maiM jitane ko paDhA sakuMgA utane ko hI dIkSA duMgA. e sivAya vadhAre ne to dIkSA Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? 165 paNa na ApuM. jemaNe jemaNe temanI pAse dIkSA lIdhI e badhAMyane pahelAM temaNe ja ghaNA vakhata sudhI bhaNAvyA. pachI emane bahAra mokalyA. A eka paraMparA che, A ja paraMparA kahevAya. anAdinI paripATI che. A jUnI paraMparAne temaNe jIvita karI. nahIM to te pahelAnA thoDA samayamAM ziSyane paMDito pAse bhaNavA mokalatA ane pachI dIkSA ApatA. pAve nahi gurugama binA, ehI anAdi sthita. -zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 258 to, zAstra anadhikArI jIvanA hAthamAM jAya che to tene zastrarUpe pariName che. aneka sAdhano anaMtavAra ApaNe karyA che. A bhavamAM zAstrajJAna, tapa-tyAga ke bIjI kaMI dharmanI kriyAo karIe eTale rAjI-rAjI thaI jaIe chIe, te rAjI thavA jevuM nathI. zrI zreyAMsajina aMtarajAmI, AtamarAmI nAmI re; adhyAtama mata pUraNa pAmI, sahaja mugatigati gAmI re. zrI zreyAMsa. 1 nija svarUpa je kiriyA sAdhe, teha adhyAtma lahIe re; je kiriyA karI caugati sAdhe, te na adhyAtma kahIe re. zrI zreyAMsa. 2 sayala saMsArI IndriyarAmI, munigaNa AtamarAmI re; mukhyapaNe je AtamarAmI, te kevala niSkAmI re. zrI zreyAMsa. 3 - zrI AnaMdaghanajI kRta zrI zreyAMsajina stavana je kriyA karavAthI nijasvarUpanI prApti thAya te adhyAtma sAdhanA kahevAya. paramakRpALudeve kahyuM che, nijamAM nija buddhi karavAthI paribhramaNa dazA TaLe che ane paramAM nijabuddhi thavAthI paribhramaNa dazAnI vRddhi thAya che. nizcaya ane vyavahAranI apekSAe dharma zuM che? te samajaNapUrvaka zIkhyo, to bhaNI rahyA pachI kAM to matonuM sthApana karyuM, kAM to khaMDana karyuM ane khaMDana-maMDanamAM paDI gayo. abhyAsa karyo to jIva kyAM paDI gayo? AtmAnuM kalyANa cUkIne khaMDana maMDanamAM paDI gayo. eTale e gayo. khelAsa. khaMDana maMDanamAM nahIM, paNa vastunuM sAcuM svarUpa samajI, svarUpamAM samAI jAo. samajyA te samAI gayA. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 645 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? basa, moTo pracAra karI nAkhuM ne prasAra karI nAkhuM ne ATalA dharmanA sthAnako Ama banAvI nAkhuM ne ATalAne pamADI dauM. bApu ! zAMti rAkha ! pAmIza eTale tuM TharIne besI jaIza, pachI tAre doDAdoDa karavI paDaze nahIM. tuM TharIne besI jaIza. bhagavAne sADA bAra varSa maunamAM je prabhAvanA karI che, te tuM AkhI jiMdagI bolIza to paNa nahIM thAya. anaMta bhava karIza to paNa nahIM thAya. mauna e moTI prabhAvanA che. to jIve zAstra bhaNIne zuM karyuM? khaMDanamaMDanamAM paDI gayo. Atmahita cUkI gayo. basa, to A "vaha sAdhana bAra anaMta kiyo, tadapi kachu hAtha haju na paryo." AvA sAdhana keTalI vAra karyA? anaMtavAra. konI vAta cAle che? ApaNI vAta cAle che. bIjAnI vAta nathI cAlatI. anAdikALamAM anaMtavAra zAstrazravaNa, anaMtavAra jinadIkSA ane anaMtavAra AcAryapaNuM karyuM, eka sat supyuM nahIM, eka sat zradhyuM nahIM, eka sat anubhavyuM nathI. te suye, zradhdha, anubhavye ja chUTavAnI vArtAno AtmAmAMthI bhaNakAra thaze. basa, khaMDana-maMDanamAM paDavAnI jarUra nathI. keTalAnuM khaMDana karazo ne kyAM sudhI khaMDana karazo? khaMDanathI thoDI AtmAnI zAMti, AtmAnI prApti thaI jAya che? maMDanathI paNa thatI nathI. eka khaMDana-maMDananA ne zAstranA badhA vikalpo choDazo tyAre nirvikalpa thazo. zAstro letAM to zIkhyA paNa zAstrone choDatA zIkhyA nathI. zAstro paNa upAdeya nathI, heya che. upAdeya to eka mAtra potAno zuddha AtmA ja che. mATe zAstramAM aTakazo nahIM. jo A heya-upAdeyano viveka Avaze, to tame zAstramAM aTakazo nahIM, paNa eno samyapha prakAre prayoga karI eno yathArtha lAbha uThAvI lezo. mahAvIrasvAmI bhagavAna pUrvanA marIcinA bhavamAM AdinAtha bhagavAnanA ziSya hatA. teo ghaNA zAstro bhaNelAM. chatAM bhagavAnano Azraya choDI dIdho ane bIjA matonuM maMDana karyuM ane jinamatathI vimukha thayA. A badhA je atyAre paMtha cAle che tenA praNetA teo ja hatA. emane jayAre satya samajAyuM tyAre e badhuM mUkIne mokSe jatA rahyA ane e matane pakaDI rAkhanArA rakhaDyA. mATe, AtmajJAnamAM nimitta thAya e arthe zAstrajJAnano upayoga karavAno che. navatattvanI zraddhA vinA samyagadarzana nathI ane navatattva jina paramAtmAnI divyadhvanine jhIlIne gaNadhara bhagavaMto dvArA racAyelA AgamomAM che. enuM nimitta laIne jIva sAdhanA kare to samyagadarzana thAya che. mATe heya ane upAdeyano viveka Avavo joIe. kayA sAdhanane kevI rIte vAparavuM eno viveka nA Ave to te sAdhana tamane lAbhanA badale nuksAnakAraka thAya. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? A badhA sAdhano jIve anAdikALathI aneka utsarpiNI ne avasarpiNI kALamAM bhamatAM bhamatAM aneka vakhata karyA. chatAM tene haju kaMI phaLa maLyuM nahIM, phaLa prApta thayuM nahIM. dharmanA sAdhano karyA, paNa dharma nA pAmyo. dharmanI kriyAo karI, paNa dharmanI prApti nA thaI. A ApaNI vAta cAle che. bIjAnI vAta nathI karatA. anAdikALathI ApaNe A bhUla khAdhelI che. A bhavamAM A bhUla na thAya enuM dhyAna rAkhavA mATe A pada che. ApaNA mATe che. paramakRpALudeve dareka sAdhako mATe A lakhyuM che ke AvI bhUlo tame pUrvamAM ghaNI karI che, atyAre zAstra vAMcIne abhimAna karavA jevuM nathI, ke koInuM khaMDana-maMDana karavAthI tamane lAbha thaI javAno nathI, bIjuM badhuM prayojana mUkI ane ghara bhegA thaI jAva basa. koNe zuM karyuM ne koNe zuM nA karyuM ne koNa kyAM jAya che ne koNa kyAM nathI jato? A badhA hisAba ApaNe rAkhavAnI jarUra nathI. jene jyAM javuM hoya tyAM jAya, jene je karavuM hoya te kare. Apa svabhAvame re, abadhU sadA magana meM rahanA; jagata jIva hai karmAdhInA, acarija kachuA na lInA. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? gAthA - 4 aba kyo~ na bicArata hai manase, kachu aura rahA una sAdhanaseM ? bina sadguru koya na bheda lahe, mukha Agala haiM kaha bAta kahe ? jJAnI bhagavaMto kahe che ke have thobho, bahu doDyA; ne vicAra karo ke ATalA badhA sAdhano anaMtakALamAM anaMtavAra karyA chatAM niSphaLa kema gayA ? evuM zuM karavAnuM bAkI rahI gayuM ke jenA kAraNe ApaNe AtmajJAna prApta na karI zakyA. kaMIka sAdhana rahI gayuM che. atyAra sudhI je sAdhana karyA e badhA tArI kalpanA anusAra karyA, svacchaMdathI karyA ke koI ajJAnInA kahevAthI karyA, paNa jJAnI gurunI AjJA pramANe karyA nahIM. eTale A tAruM rakhaDavAnuM Aja sudhI cAlu rahyuM che. sadguru vagara jJAna nathI. AtmajJAnI nigraMtha guru maLe ane temanI AjJA anusAra jIva puruSArtha kare to tene jJAna prApta thaI zake. to, anAdikALathI ApaNe ghaNuM mathyA, paNa kAMI evI siddhi thaI nahIM. guru bina jJAna na Upaje, guru bina mile na bheda; guru bina saMzaya nA miTe, jaya jaya jaya gurudeva. AtmajJAnI puruSanI AjJA ArAdhyA vagara AtmajJAna UpajatuM nathI. jemane paNa AtmajJAna thayuM che temaNe vartamAnamAM ke pUrvemAM jJAnIonI AjJA ArAdhI che, gurunI AjJA ArAdhI che. koIne pUrva bhavamAM thayuM hoya ane A bhavamAM tene jAtismaraNa dvArA anusaMdhAna thaI jAya. prAye vartamAna bhavamAM jo AtmajJAnIno yoga thAya ane jIva AjJAMkitapaNe zraddhA, jJAna, cAritrano puruSArtha kare to avazya tene kAryanI siddhi thaI jAya che ane guru vagara tame game teTalA matho to paNa kyAre paNa kArya nahIM thAya, bhale tame game teTalA bhaNelA hova, gaNelA hova, zAstranA abhyAsI hova, tapasvI hova, tyAgI hova, kriyAo karatA hova, aneka prakAranI sAdhanA karatA hova, paNa upayogane kema ghara bhego karavo e kaLA guru pAsethI maLe che. eka pahelavAna hato. te badhAne kasaratanA dAva zikhavADato. temAM eka ziSya jarA baLavAna ane hoMziyAra hato. eTale gurue badhI kaLAo tene zikhavADI. pachI ziSyae ghaNA varSo sudhI ghaNA pahelavAnone pachADI nAMkhyA. pachI ene ahaMkAra Avyo ane gurune kahyuM ke have ApaNe be ja ajita chIe. ApaNane be ne koI jItI zake tema nathI. have ApaNA bannemAM koNa Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 169 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? jItI jAya che e mAre jovuM che. guru kahe ke bhAI tuM jItI jaIza. mUkane mAthAkUTa. ziSya mAnyo nahIM. teNe to jIda karI. baMne akhADAmAM jAya che. gurue badhA dAva tene zikhavADelA, paNa eka dAva nahoto zikhavADelo. ene khyAla hato ke A game tyAre paNa mArI sAme moraco to mAMDavAno ja che. ghaNo samaya kustI cAlI. pachI gurue je dAva nahoto zikhavADyo te ja dAva ajamAvIne eka sekaMDamAM pelAne catto karI nAkhyo. juo! guru vagaranuM jJAna zuSka thaI jAya che, ADA mArge laI jAya che, ahaMkAra karAve che ane jIvane vastunI prAptimAM kAraNabhUta banatuM nathI. mATe guru mokSamArgamAM avazvanA che. bahAramAM je AcArya, upAdhyAya, sAdhu bhagavAna che te vyavahAra guru che ane nizcayaguru to potAno AtmA che. vyavahAra guru vagara nizcaya gurunuM bhAna AvatuM nathI. mATe vyavahAra guruno Azraya karavo, emanI AjJAnuM ArAdhana karavuM te jarUrI che. jemane AtmAnuM kalyANa karavuM che tene mAthe dazAvALA AtmajJAnI guru hovA joIe. guru ajJAnI hoya to game teTaluM tame karazo to paNa e tamane AtmajJAna prApta karAvI zakaze nahIM. kema ke, pote je dazAthI vaMcita che te, bIjAne pamADavAmAM nimitta thaI zakatA nathI. zAstramAM mArga kahyo che, marma kahyo nathI. marma to satvaruSanA aMtarAtmAmAM rahyo che. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 58 jIva ghaNI aTapaTI sAdhanAo, ghaNA prakAranI kare che. paNa upayogane svarUpamAM sthira kema karavo e kaLA enI pAse nahIM hovAnA kAraNe ATalI badhI dharmanI kriyAo karavA chatAM paNa tenuM paribhramaNa UbhuM rahe che, paribhramaNano aMta Avato nathI. game te sAdhanA karo, paNa eno marma pakaDo ke mArI A sAdhanA huM zenA mATe karuM chuM? huM bhagavAnanI sevA, pUjA, bhakti zenA mATe karuM chuM? huM sAmAyika zenA mATe karuM chuM? huM zAstrajJAna zenA mATe karuM chuM? dharmanI aneka prakAranI kriyAo zenA mATe karuM chuM? ATalI badhI tapazcaryA huM zenA mATe karuM chuM? ATaluM badhuM karavA chatAM, mane zAMti kema nA maLI ? kema ke, bAhya dRSTithI karI, vAstavika dRSTithI e badhI sAdhanA nA thaI. koIpaNa sAdhana ke sAdhanA karo, paNa sAdhya zuddha AtmA che e cUkI jazo to e sAdhana baMdhananuM kAraNa thaze, muktinuM kAraNa nahIM thAya. sahu sAdhana baMdhana thayAM, rahyo na koI upAya; sata sAdhana samajayo nahIM, tyAM baMdhana zuM jAya? - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 264 - "vIsa doharA' - gAthA -17 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? jeNe sat sAdhana prApta karyuM che te, sat sAdhana batAvI zake che. koI kahe ke mAre IDaranA gaDha upara AvavuM che, to kayA rastethI AvuM to mArI gADI nirvighne upara pahoMcI jAya ? to je e mArge AvelA che te kahI zake ke bhAI ! pAchaLanI sAIDamAMthI hanumAnanA maMdirathI vaLI jAva ne IDaragaDhanuM pATiyuM mAryuM che tyAMthI tame caDI jAva to gaDha pahoMcI jazo, paraMtu e pAMca varSa pahelA AvelA ane atyAre varasAdamAM rasto tUTI gayo che ? cAlu che ke baMdha che ? to, vartamAnamAM zuM sthiti che ? e paNa jovAya che. vartamAna dravya, kSetra, kALa, bhAvanuM paNa jANavuM jarUrI che. 170 pahelAnA jamAnAmAM lokonA saMhanana uttama hatA, nimitta uttama hatA ane bhAvanA sAttvika hatI. loko zraddhALu hatA, kaSAya maMda hatA, chUTavAnA kAmI hatA. atyAranA jIvomAM AnAthI ghaNuM viparIta jovA maLe che. to je jIvamAM je kaDI khUTe che ke jenA kAraNe te sAdhanAmAM aTakI rahe che, AgaLa nathI jaI zakato, e gurunA dhyAnamAM Ave che ne ene je khaTake che, naDe che e tene kaDhAvI nAMkhe che. darekane eka ja vastu naDatI nathI. koIne krodha naDato hoya che, koIne abhimAna naDatuM hoya che, koIne mAyA-kapaTa naDatuM hoya che, koIne lobha naDato hoya che, koIne tattvanI zraddhAnI viparItatA naDatI hoya che. AvI aneka prakAranI bAbato aMdaramAM naDatararUpa hovAnA kAraNe jIva ghaNI sAdhanA karato hovA chatAM pelo je doSa che te nIkaLe nahIM ke ghaTe nahIM tyAM sudhI tenuM kalyANa thaI zakatuM nathI. koImAM vAsanAo khUba hoya che, koImAM AraMbha-parigrahanuM mahattva bahu hoya che. Ama, aneka prakAranA jIvo che. to, aneka prakAranI bhUlonI vicitratAo paNa rahelI che. to, e bhUla kema kADhavI ane svarUpadRSTi kema karavI A baMne agatyanuM che. e bhUla nIkaLyA vagara svarUpaSTi thAya nahIM. e bhUla sahita jIva game teTalo prayatna karaze to te svarUpano Azraya samyak prakAre karI nahIM zake. guru joIze haMmezAM. eka vALa kApatA zIkhavuM hoya to paNa ghAMyajAne guru karavo paDe che. to tame sArA vALa kApatA zIkhI zako. nahIM to, vyavasthita vALa kApatA nahIM zIkho. gADI calAvatA zIkhavI hoya to TreniMga klAsamAM javuM paDe che ne guru rAkhIne emanI pAse gADI zIkhavI paDe che. ema ne ema tame calAvI to tame koIne bhaTakAvI dezo ne kAM to ko'kane mArazo, nahIM to marazo. kAM to gADInuM nuksAna karazo. TreInara sTIyarIMga vhIla upara dhyAna rAkhe che, breka upara teno paga che, zIkhanAra saheja cUke to tarata ja breka mAre che. juo ! A guru che. ema ApaNuM sTIyarIMga ghaNI vakhata UMdhI dizAmAM doDI jatuM hoya che, paNa mAthe guru hoya to tarata kahe ke Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 171 zuM sAdhana bAkI rahyuM? bhAI ! have A bahu karyuM have, mUko. AraMbha-parigrahamAM AkhI jiMdagI kADhI, have mUko. duniyAnI paMcAto ghaNI karI, have mUko. jyAM jyAMthI jIva aTakyo che tyAM tyAMthI tene kADhIne satyamArgamAM lagADe che. pAve nahi gurugama binA, ehI anAdi sthita. 2 - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 258 gurugama joIze. je mArge javuM che e mArganA niSNAMta guranI nizrAmAM samyapha prakAre ApaNe AgaLa vadhI zakIe chIe. tame DaoNkTarane guru banAvo ane kaho ke mane vALa kApatA zIkhavo, to nahIM zikhavADI zake. are! paNa A to moTA ema.DI. DaoNkTara che ane ghAMyajo to aMgUThAchApa che! barAbara che; paNa jenI pAse je vidyA che tenI pAsethI ja te vidyA maLe che, badhethI maLatI nathI. kApaDanI dukAne kariyANuM nA maLe. to have manathI kaMIka vicAro, ema paramakRpALudeva kahe che. atyAra sudhI vicAryA vagara tame mokSamArgamAM AtmajJAna karavA doDamadoDa karI che, ghaNA sAdhano karyA, chatAMya sAdhyanI siddhi kema nA thaI? "kachu aura rahA una sAdhanaseM'. AtmajJAnane prApta karavAnuM kharuM sAdhana upayoga che. e upayoga covIsa kalAka ApaNe judA judA vikalpo, saMkalpo ne pravRttiomAM bhamAvIe chIe. savAre uThIne ane rAtanA sUIe chIe tyAM sudhI aneka prakAranA vikalpo ApaNane cAle che. e vikalponA kAraNe ApaNI aMtaraMga zAMti DahoLAI jAya che. nirvikalpa sthitine dhakko vAge che. game teTalA vikalpo karazo to paNa bahAramAM jema banavAnuM che ema banavAnuM che, vikalpo nahIM karo to paNa jema banavAnuM che ema banavAnuM che. tame koI banAvane pheravI zakavAnA nathI. je nathI banavAnuM tene banAvI zakavAnA nathI, ane je banavAnuM che ane tame aTakAvI zakavAnA nathI. dAdA bhagavAne sarasa kahyuM che, banyuM te nyAya. ane bIjuM eka enI joDe e paNa umeravAnuM ke, nA banyuM te paNa jAya. eTale koI anyAya kare e paNa jAya che. kema ke, enAmAM ajJAna che eTale anyAya karavAno. anyAyI nyAya kare to AzcaryakAraka che. anyAyI anyAya kare to emAM kAMI Azcarya nathI. eTale Everything is OK. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? je thAya che e badhuM barAbara che. tame tamArA upayogamAM AtmAne pakaDI rAkho to tamane koI nuksAna pahoMcADI zake evuM nathI. game tevA udaya hoya ke nimitta hoya paNa, jema jema upayoganI kaLA zIkhIe chIe, tattvajJAnano abhyAsa thAya che, vastunA svarUpano nirNaya thAya che, heya-jJeya-upAdeyano viveka Ave che tema tema e jIvanI zAMti vadhatI jAya che. kema ke, teNe yathArtha mArga pakaDyo che. tattvathI, siddhAMtathI viruddha bhAvo ke vartana thAya che to azAMti thAya che. bhale e koI zubha bhAvarUpa hoya ke azubha bhAvarUpa hoya, paNa bannemAM azAMti che. 172 eka vakhata ame eka maMdiramAM pUjA karatA hatA, bhakti karatA hatA. tyAM eka bIjA bhAI paNa bhakti karavA, pUjA karavA AvyA ane amArA karatA Dabala moTethI bolavA mAMDyA. eTale amAro avAja DhaMkAI gayo ne eno avAja badhA sAMbhaLe. eTale meM badhAne kahyuM ke ApaNe ene sAMbhaLo, ApaNe to bhakti ja karavI che ne ! to e bole ne ApaNe sAMbhaLIe. eTale ame badhA baMdha thaI gayA. eTale pelA bhAIne thayuM ke mArA kAraNe A badhAe Ama karyuM. eTale temaNe amane pUchyuM ke, tame kema baMdha karyuM ? meM kahyuM ke tamArI bhakti eTalI badhI sarasa che ke amArI bhaktino koI klAsa nathI. eTale darekamAM pojhITIva thiMkIMga rAkho, negeTIva thiMkIMga nahIM. kAMIpaNa banyuM che temAM pojhITIva thiMkIMga rAkho to saMgharSa nahIM thAya. negeTIva thiMkIMgamAM saMgharSa bahu thAya che ane jyAM saMgharSa thAya tyAM rAga-dveSa thavAnA ane rAga-dveSa thavAnA tyAM AtmAnI zAMti haNAI javAnI. A prekTIkala sAdhanA che. pustaka vAMcIne sAdhanA karIe e alaga che. A jIvana jIvavAnI prekTIkala kaLA che. mATe, saMgharSamAM nA utaro. saMgharSa hoya tyAMthI khasI jAva. jene AtmAnuM kalyANa karavuM che tenA mATe saMgharSa mahAnuksAnakAraka che. badhI jagyAe badhuM cAle che. aneka prakAranI viparItatAo cAle che, keTalI jagyAe saMgharSa karazo ? mATe, A marma jyAre gurunA bodha dvArA sAMbhaLIe chIe ane pachI ApaNe tene prayogamAM utArIe chIe, tyAre ApaNane jIvanamAM zAMtino anubhava thAya che. azAMti kema thatI hatI ? ke manamAM je hatuM ene anurUpa bahAramAM kArya nA thayuM ke banAva nA banyo, enI azAMti hatI. jema banavAnuM hatuM ema banyuM, e sAcuM samajavAthI azAMti have nIkaLI gaI ane ema bane toya AtmAne koI lAbha-nuksAna nathI ane ema nA banyuM toya AtmAne koI lAbha-nuksAna nathI. to, hara samaye je je tanAva thAya che, tyAM tame upayoga joDo cho, eTale tamArI aMdaramAM tanAva AvI jAya che. e tanAva AvavAnuM kAraNa tame tyAM AgaLa tAdAtmya thaI gayA cho. to, paramAM tAdAtmyatA vagara tanAva nathI Avato Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? 173 ane svamAM tAdAbhyamAM tanAva hoto nathI. paramAM tame tadAkAratA karI che, tanmayatA karI che enA kAraNe A badhA pariNAmo upasthita thayA che ane tenuM mULa kAraNa moha che. mohanA kAraNe A badhuM tophAna cAle che. koI banAvathI AtmAne lAbha-nuksAna nathI. mohabhAvathI AtmAne lAbha-nuksAna thAya che. e banAvanI khatavaNI mohabhAvathI ApaNe karIe chIe eTale tamane nuksAna thAya che, azAMti thAya che, Agnava-baMdha thAya che, aneka prakAranA duHkho bhogavIe chIe ane bhogavavA paDe che. to, kachu aura rahA una sAdhanase eTale kayuM sAdhana? to ke koIpaNa banAvamAM upayoga dvArA tanAva na thAya. paramakRpALudeve lakhyuM che ke, upayoga e ja sAdhanA che. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 37 eka azuddha upayoga che ane eka zuddha upayoga che. azuddha upayoganA be prakAra che - eka zubha upayoga ane bIjo azubha upayoga. zuddha upayoga eka ja prakArano che - ratnatrayanI abhedatArUpa. to, upayoga dvArA koI kAryanI aMdara bhaLI na jAva. bhale bhakti karatA hova to paNa bhaLI nA jAva. bhagavAnanI sevA karatA hoya to paNa bhaLI nA jAva, enA paNa jJAtA raho. bhaLI jazo to zubha bhAva ane jJAtA rahezo to zuddha bhAva. A bhAvo pragaTa karavAno lakSa niraMtara rAkhavo joIe. vIsa doharAmAM ApaNe bolIe chIe ke, zuddha bhAva mujamAM nathI, nathI sarva tujarUpa; nathI laghutA ke dInatA, zuM kahuM paramasvarUpa? - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 264 - "vIsa doharA' gAthA - 2 upayogane para sAthe joDI dIdho che. eTale zuddhabhAva kyAMthI thAya? karmanA udayamAM ke bAhya nimittomAM upayogane joDI dIdho che. eTale zuddhabhAva to have maTI gayo. upayoganuM paramAM joDANa karyuM e joDANa nA karavuM ane enuM joDANa AtmAmAM karavuM - A sAdhana ApaNuM bAkI che. bhakti ghaNI karI, tyAga ghaNA karyA, tapa ghaNA karyA, zAstrajJAna ghaNuM karyuM, dharmanI bIjI kriyAo ghaNI karI, chatAM aba kyoM ne bicArava che manase kachu aura rahA una sAdhanase. kaMIka sAdhana haju khUTe che. naMbaravALuM tALu che, pAMca naMbara bhegA thAya to khUle che. e tame Akho divasa pheravo ne cAra naMbara maLyA paNa eka naMbara nA maLyo to e tALuM khulatuM Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? nathI. eTale tamane e to khyAla Ave che kaMIka khUTe che, AMkaDo ekAdo khoTo lAge che, eka che ke be che e tame nakkI nahIM karI zako, e guru nakkI karaze ke eka khUTe che ke be. samyagdarzana, jJAna, cAritranA AMkaDA lAInamAM Avaze to mokSamArga khulaze, nahIM to mokSamArga khulaze nahIM. to ATalI badhI tyAga-tapasyAo karIe chIe chatAMya kema niSphaLa jAya che ? ApaNe anaMtavAra karI, chatAM kema niSphaLa gaI ? kema ke, A upayoganI ramata ramatAM AvaDI nahIM. upayogane jyAM sthira karavAno che, lagADavAno che tyAM lagADyo nathI ane jyAM nathI lagADavAno tyAM A jIve lagADyo che basa. tame hajAro, lAkho varSa sudhI muni avasthAmAM sAdhanA karI, paNa jo e upayoga tamArA svarUpamAM nahIM lAge to tame mokSamArgamAM eka DagaluM paNa AgaLa vadhI nahIM zako ane tenA rIekzana rUpe pachI aMdaramAM aneka prakAranA kaSAyo AvavAnA: zuddhopayoga nahIM hoya to koIne koI nimittathI, udayathI ke banAvathI aMdaranA ruMdhAyelA kaSAyo bahAra nIkaLaze ane tenuM patana karI nAMkhaze. eTale AcAryazrI vidyAsAgarajI mahArAja kahe che ke, jo mahArAja hote hai, vo nArAja nahIM hote; aura jo nArAja hote hai vo mahArAja nahIM hote. koInA u52 tame nArAja kema thayA ? eNe tamAruM zuM bagADyuM ? koI jIva koInuM bhaluM ke bUruM karI zakato nathI, sudhArI ke bagADI zakato nathI ane tame ANe mAruM ke bIjAnuM bagADyuM ema kema mAnyuM ? je koI bagADe che e potAnuM bagADe che ane sudhAre to paNa potAnuM sudhAre che. bIjAnuM koI bagADI ke sudhArI zakatuM nathI. A dRSTi nahIM hovAnA kAraNe matamatAMtaro, khaMDanamaMDana, ekabIjA pratyenA dveSabhAvo, kaSAyabhAvo utpanna thAya che ane potAnI tapanI, tyAganI, zAstrajJAnanI badhI sAdhanA dhoI nAMkhe che. upayogane svarUpamAM ThAro, to tame Tharazo. saMgharSamAM rahezo, anAdara karazo, rAga-dveSa karazo, virodha karazo to tamAruM mana azAMta raheze. AkuLavyAkuLa raheze. koI siddhAMtanI viruddha che to khasI jAva, paNa virodha karazo to keTalo karazo ? keTalAya darzana che vizvamAM, badhA keTalAno virodha karazo ? enA karatAM syAdvAda dRSTine AgaLa rAkhI, apekSAthI svIkAratA zIkho. to koI darzanathI tamane nuksAna nahIM thAya. koI vyaktithI tamane nuksAna nahIM thAya. koI banAvathI tamane nuksAna nahIM thAya, jo syAdvAdano samyak prakAre upayoga karazo to. to, Everything is O.K. badhuM barAbara che, apekSAthI sAcuM che. A chaye darzanane jainadarzane kema svIkAryA ? ane chaye darzanavALAe bAkInA darzanone kema nA Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? svIkAryA? jainadarzane badhAya darzanane svIkAryA che-syAdvAdathI, apekSAthI ane bIjA darzanavALA pAse syAdvAda nathI eTale e koIne svIkArI zakyA nahIM. basa, e bhUla rahI gaI. "syAdvAda samajaNa paNa kharI" A syAdvAdano prayoga rahI gayo. kachu aura rahA una sAdhana seM. kayuM sAdhana bAkI rahyuM? syAdvAdano samyapha prayoga jIva karI zakyo nahIM. eTale tenA upayogane e gharanI aMdaramAM vALI zakyo nahIM. je daSTithI satya che eno svIkAra karo ane je dRSTithI asatya che emAM madhyastha raho ane satya daSTine pakaDI rAkho. basa, A syAdvAdanuM rahasya che. A syAdvAda daSTi, samatAvAna dRSTi, jJAtA-daSTApaNAnI dRSTi ApaNI pAse nathI, guru pAsethI maLe che. eTale ApaNuM rakSaNa thAya che. jo syAdvAda daSTi nahIM hoya, samatA nahIM hoya to AtmAnuM rakSaNa nahIM thaI zake. tamane aMdaranI zAMti nahIM maLe. game teTalo dharma karazo, to paNa aMdaramAM AkuLatA-vyAkuLatA to rahevAnI ane sAdvAda daSTimAM covIsa kalAka prasannatA rahevAnI. kema ke, tamAro upayoga AtmAne arpaNa thaI gayo che eTale tamArI zAMtino bhaMga thaI zakavAno nathI. cittaprasanna re pUjanaphala kahyuM re, pUjA akhaMDita eha; kapaTarahita thaI Atama arapaNA re, AnaMdaghanapada reha. RSabha. 6 - zrI AnaMdaghanajI kRta RSabhajina stavana cittanI prasannatA eTale cittanI nirmaLatA. cittanI nirmaLatA eTale ratnatrayanI abhedatA. e pUjAnuM phaLa che. A to AnaMdaghanajI che. bahu UMDANavALI vastu mUkI che. jJAnasya phala virati jJAnanuM phaLa sarva vibhAvathI virAma pAmavA rUpa virati che. A viratine pragaTa karavA mATe bAhya virati nimitta thAya che. bAhya tyAga, tapa che e tenuM nimitta thAya che. bAhya tyAga, tapa e sAcI virati nathI, vyavahAra virati che ane upayoga badhA vibhAvathI rahita thaIne svabhAvamAM sthira thayo - A nizcaya virati che ane tenuM phaLa mokSa che. to guru vagara dharmanI sAdhanAno marma pakaDAto nathI, ajJAna avasthAmAM ajJAnIo aneka prakAranI aTapaTI sAdhanA karatA hoya che, bhayaMkara sAdhanA karatA hoya che, kaSTadAyaka sAdhanA karatA hoya che. tyAga karatA hoya che. zAstrajJAna karatA hoya che. chatAM emane aMdaramAM zAMti hotI nathI. Agnava-baMdha emanA aTakatA nathI. mithyASTi game te sAdhanA kare emAM AkuLatA-vyAkuLatA ja rahevAnI, Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? Asava-baMdha ja rahevAno ane enuM phaLa duHkha ja rahevAnuM. e mokSamArgamAM AgaLa vadhI zake nahIM. samyagdarzana vagara badhI sAdhanAnI A sthiti che, samyagdarzana eTale sAcI zraddhA. svarUpanuM samyak prakAre avalokana thAya tenuM nAma samyagdarzana che. svarUpanuM svasaMvedana jJAna thAya enuM nAma samyajJAna che ane e banne dvArA svarUpamAM upayoganI sthiratA thAya enuM nAma samyakcAritra che ane e traNenI abhedatA mokSamArga che. A sivAya traNa kALa, traNa lokamAM bIjo koI mokSamArga nathI. bIjI dharmanI kriyA karo ne mokSamArga mAno enuM nAma mithyAtva che. ratnatrayanI abhedatA vagara bIjI aneka prakAranI sAdhanA karIe ane mokSamArga mAnIe enuM nAma mithyAtva che, enuM nAma ja ajJAna che. mATe sadgurunI jarUra haMmezA paDe che. sadguru eTale AtmajJAnanA niSNAMta. eka bhAInI gADI rastAmAM bagaDI ane baMdha paDI gaI. temaNe cAlu karavAno thoDoka prayatna karyo, paNa gADI cAlu nA thaI. eTale temaNe eka mikenIkane bolAvyo. mikenIke joyuM to eka vAyara nIkaLI gayo hato. te teNe phITa karI dIdho. A kAma peTe teNe eka hajAra rUpiyA mAMgyA. eTale pelA mANase kahyuM ke eka vAyara phITa karavAnA ATalA badhA paisA ? mikenIke kahyuM ke meM phakta vAyara phITa nathI karyo, paNa gADI na cAlavAnuM kAraNa zodhyuM che. basa e kanekzana joDavAnA ja eka hajAra hatA. ema upayoganuM kanekzana joDavA mATe ja gurugama che. guru to kanekzana karavAnA paisA paNa nathI letA ke koI vastu paNa nathI letA. gurugama vagara kanekzana thatuM nathI ane thAya to gurunuM ke bhagavAnanuM mAhAtmya na rahe, dharmanuM mAhAtmya paNa na rahe. varSa sAdhana bAra anaMta kiyo yama, niyama, saMyama, tyAga, vairAgya A badhA sAdhano ApaNe anaMtavAra karyA to paNa hAthamAM kaMI AvyuM nahIM, eno artha e ke hajI kaMIka bAkI rahe che. e khUTatI kaDI umeravA mATe guru joIze. bhomiyA vinA mAre bhamavA'tA DuMgarA ! bhomiyA vagara DuMgarAomAM, jaMgalomAM jazo to kyAMka aTavAI jazo. jaMgalamAM bhUlI gayA to bahAra koNa kADhe ? bhomiyo haze to kADhaze ane tame jema jema nIkaLavA jazo tema tema vadhAre phasAtA jazo. kema ke, jaMgalamAM hajAro keDIo hoya che emAM kaI keDI meIna roDa para laI jAya che, e tamArA jJAnamAM nathI. game te keDI pakaDIne tame cAlazo to meIna roDa AvavAno nathI. mATe, Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? aba kyoM na bicArata hai manase; kachu aura rahA una sAdhanase ? bina sadguru koya na bheda lahe, mukha Agala haiM kaha bAta kahe ? to, sadgurunI sahAya vinA potAnI meLe, svacchaMdathI koIne paNa dharmanuM rahasya prApta thatuM nathI. binA nayana pAve nahIM, binA nayanakI bAta; seve sadguruke carana, so pAve sAkSAt. bUjhI cahata jo pyAsako, hai bUjhanakI rIta; pAve nahi gurugama binA, ehI anAdi sthita. ehI nahi hai kalpanA, ehI nahIM vibhaMga; kaI nara paMcamakALameM, dekhI vastu abhaMga. nahi de tuM upadezakuM, prathama lehi upadeza; sabase nyArA agama hai, vo jJAnIkA deza. japa, tapa aura vratAdi saba, tahAM lagI bhramarUpa; jahAM lagI nahi saMtakI, pAI kRpA anUpa. pAyAkI e bAta hai, nija chaMdanako choDa; piche loga satpuruSake, to saba baMdhana toDa. 177 * zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 258 - gAthA - 1 thI 6 pAyAnI A vAta che ke guru AjJA vagaranuM je kAMI kare che e badho tAro svacchaMda che, mati-kalpanA che. mATe gurugamathI kara. svacchaMda, mata Agraha tajI, varte sadgurulakSa; samati tene bhAkhiyuM, kAraNa gaNI pratyakSa. mAnAdika zatru mahA, nija chaMde na marAya; jAtAM sadguru zaraNamAM, alpa prayAse jAya. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 17, 18 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? gurugama hoya to sahajamAM che ane gurugama nA hoya to anaMta upAya kare, mathe to paNa kAryanI siddhi nathI. kema ke, ajJAnI jIvo AtmAne mUkIne paramAM ja AtmAnuM saMzodhana kare che ane paramAM ja dharma mAne che. paradravyanA AzrayapUrvakanI kriyAo saMsArano hetu thAya che. svane mUkI ane parane pakaDe che ane paranI kriyAmAM dharma mAne che. A ja ajJAna ane bhrAMti che. paramAMthI khasavAnuM che enA badale dharmanA nAme paramAM vasato jAya che. bAhya tyAga karyo temAM dharma mAnyo, to bAhya tyAga karyo, vrata dhAraNa karyuM e to Asrava che, e kaMI mokSamArga thoDo che ? vrata che e puNyAsrava che. have Amravane dharma mAnyo eTale viparIta zraddhA karI, tenA kAraNe mithyAtva paNa gADhuM karyuM. juo ! vratano niSedha nathI, paNa vratamAM mokSamArga mAnavo eno niSedha jJAnIo kare che. koIpaNa vyavahAradharmano jJAnIo niSedha karatA nathI, paNa e vyavahAradharmamAM nizcayadharma mAnavo, mokSamArga mAnavo teno jJAnIo niSedha kare che. mATe, heya, zeya, upAdeyano sAco viveka lAvIne dharma karo. enI e ja sAdhanA jJAnInI AjJA anusAra thAya to mokSanuM kAraNa thAya che ane e ja sAdhanA svacchedathI thAya to baMdhanuM kAraNa thAya che. kema ke, emAM heya-zeya-upAdeyano viveka nahoto ane jJAnInI AjJAmAM heya-zaiyaupAdeyano viveka che. A ja karavA jevuM che. hiMsA e dharma ke adharma? pApa ke puNya? adharma che, pApa che. chatAMya hiMsA e puNya paNa che. juo ! A gurugama che. hiMsAthI puNya kevI rIte? teno zrI ratnakaraMDa zrAvakAcAramAM eka dAkhalo Ave che. eka guphAmAM eka muni dhyAnamAM beThA hatA. te samaye eka siMha tyAM Avyo. te muni upara humalo karavA jato hato tyAM ja eka suvara AvI gayuM. munine bacAvavA mATe te siMha sAthe laDyuM. laDAImAM baMne marI gayA, paNa suvara svargamAM gayuM ne siMha narakamAM gayo. Ama to, hiMsA kare to pApa baMdhAya ane narakamAM jAya. paNa, suvaramAM munirakSAno bhAva hato, tenA kAraNe tenI hiMsA paNa ahiMsA thaI gaI ane bhakSaNano bhAva hoya to hiMsAno doSa lAge che. koIe koIne charI mArI, paNa te maryo nahIM athavA koIe koIne goLI mArI, paNa te bacI gayo. chatAM tene hiMsAno doSa lAgI gayo ane koI mANase rakSaNa karyuM, bhale enAthI rakSaNa nA thayuM ne marI gayo to paNa tene puNyano baMdha paDe che. pariNAma jovAya che. koIpaNa kAryamAM tamAro Azaya zuM che? pariNAma zuM che? hetu zuM che? bhAva zuM che? tene anurUpa baMdha paDe che. pariNAma anusAra mokSa thAya che. DaoNkTara oNparezana karavA mATe charI calAve ane dardI marI jAya; ne koI mANasa koIne mArI nAMkhavA charI calAve ne bIjo mANasa marI jAya, to baMne Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 179 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? charIthI maryA che, paNa ekane bacAvavAno bhAva hato ne maryo che ane bIjAne mAravAno bhAva hato ne maryo che. tyAM baMnenA AzayamAM taphAvata paDyo. to, pariNAma pramANe baMdha-mokSanI vyavasthA che. A gurugama che. jyAM jyAM je je yogya che, tahAM samajavuM te; tyAM tyAM te te Acare, AtmArthI ane eha. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 8 ekanA eka sAdhana gurugamapUrvaka thAya che to mokSanA kAraNe thAya che ane enA e ja sAdhana ne sAdhanA svacchedathI thAya to Agnava-baMdhanuM kAraNa ne paribhramaNanuM kAraNa thAya che. sAdhana ekanuM eka che. eka ja cappAthI rakSaNa thAya che ne bhakSaNa paNa thAya che. eka upayogathI bhakSaNa paNa thAya che ane eka upayogathI rakSaNa paNa thAya che. upayoga eka ja che, e azuddha che ke zuddha eTaluM ja jovAnuM che. to, ajJAnI ajJAna avasthAmAM je aneka prakAranI ArAdhanA, tapa, tyAga, dhyAna, svAdhyAya, ciMtana kare che, tene dharma mAne che ane mokSanuM kAraNa mAne che. enA kAraNe e jIva e sAdhana karato hovA chatAM paNa mithyAtvane gADhuM kare che ane sAmAnya puNya bAMdhe che. jyAre tene koI jJAnI maLe che, ane temanA upara zraddhA thAya che, arpaNatA thAya che tyAre teo kahe che ke dharma e to tAro svabhAva che. tAruM mULa svarUpa ja dharma che. e ja dharmathI mokSa che, tuM cho mokSa svarUpa; anaMta darzana jJAna tuM, avyAbAdha svarUpa. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 116 - vatyu sahAvo dhammo vastuno svabhAva e ja vastuno dharma che. AtmAno svabhAva e ja AtmAno dharma che, nizcaya dharma che. AtmAnA anaMta guNo che - darzana, jJAna, cAritra, AnaMda vagere. darekano alaga alaga Azraya karavAthI mokSa nathI thato. kema ke, eka eka guNa alaga alaga che. paNa badhAMya guNono abheda AtmA, akhaMDa AtmAno Azraya karavAthI avasthAmAM ratnatrayanI paryAya pragaTa thAya che, tenuM nAma dharma che. nizcayadharmamAM nirvikalpatA che, vyavahAradharmamAM savikalpatA che. savikalpa dharma kare eno niSedha nathI, paNa temAM mokSamArga mAnavo teno jJAnIo niSedha kare che. jJAnIo puNyano niSedha nathI karatA, paNa puNyamAM mokSamArga mAnavo teno niSedha kare che. Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? jJAnI paNa bhagavAnanA darzana, bhakti vagere kare che, puNya bAMdhe che; paNa tene mokSamArga mAnatA nathI, paNa pote zuddha upayogamAM TakI zakatA nathI eTale azubhathI bacavA mATe bhakti kare che. jJAnI kahe che ke jo ame amArA svarUpamAM rahI zakIe to he bhagavAna! mAre tamArI bhakti paNa nathI karavI. juo ! A temano viveka che ane viveka e ja dharmanuM mULa che. viveka e dharmanuM mULa tattva che. enA vicAra vivekapUrvaka zAMta bhAve jo karyA, to sarva Atmika jJAnanAM siddhAMtatattva anubhavyAM. - zrI mokSamALA - zikSApATha - 67 - gAthA -4 ajJAnathI saviveka pAmavo durlabha che. eTale ajJAnIne sAco viveka Avato nathI ke hoto nathI. ajJAnIno viveka paramArtha dRSTithI sAco viveka hoto nathI. mumukSu: viveka Ave to ajJAna jAya? sAheba : hA, paNa ajJAna jAya pachI sAco viveka thAya. pahelA yogya viveka, vinaya Ave pachI AtmajJAna thAya ane AtmajJAna thayA pachI sAco vinaya ane viveka Ave. ekabIjA sAthe nimitta-naimittika saMbaMdha joDAyelo che. tuM cho mokSasvarUpa. tAruM svarUpa tArI pAse ja che. tamAro dharma koI bIjAnI pAse nathI. jema magara ane vAMdarAnI vArtAmAM vAMdaro magarane kahe che ke mAruM kALajuM to huM jhADa para bhUlI gayo chuM. paNa kALajuM bahAra hoya ke potAmAM ja hoya? tema AtmAne ApaNe zAstromAM, maMdiromAM parvatomAM, guphAomAM zodhIe chIe. jyAM nathI tyAM zodhIe chIe ne jyAM che tyAM zodhatA nathI, tyAM ApaNo upayoga jato nathI! jemaNe pote AtmajJAna prApta karyuM che te sadguru koI pAtra jIvane e samajaNa Ape che to, te jijJAsu jIvane, thAya sadgurubodha; to pAme samakitane, varte aMtarazo. siddhizAstra - gAthA - 109 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 181 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? jijJAsu eTale AtmajJAna prApta thavAnI yogyatAvALo. eTale tenAmAM mumukSunA badhA lakSaNo AvI jAya che. have, AtmAne upayoga dvArA pakaDavAno che. AtmA ane upayoga vacce koI aMtara nathI. beu eka ja jagyAe, eka kSetramAM rahelA che. eka kSetramAM rahyA hovA chatAM anAdikALathI Aja dina sudhI ApaNane AtmA pragaTyo nahIM, A eka moTuM Azcarya che. to, saMguruno jyAre bodha prApta thAya che, tene anurUpa sAdhanA kare che ane potAnI pAtratA pragaTa kare to, palameM pragaTe mukha Agalase, jaba sadgurucarna suprema base. pAtra jIvane eka paLamAM pragaTa thaI jAya che. samaje to sahajamAM kArya thaI jAya che. ajJAna bhAvathI jIva mokSamArgamAM bhale doDe che, paNa te UlaTo vadhAre ne vadhAre mokSamArgathI dUra thato jAya che. e kArya siddha karI zakato nathI. to, gurugama ane AjJAMkitapaNuM joIe. jJAnI divasa kahe to divasa ne rAta kahe to rAta. jema ziSya gurane cakAse che tema guru paNa ziSyane cakAsatA hoya che. evuM nathI ke ziSya karatAM gurunI cakAsaNI vadhAre UMcI hoya che. mATe, pahelAM sAcuM ziSyatva lAvavAnuM che. atyAre guru thavA badhAya taiyAra che, paNa ziSya thavA koI taiyAra nathI. haveno samaya evo Avaze ke ziSya karatAM gurunI saMkhyA vadhI jaze. kAraNa ke, darekane guru thavuM che, moTuM thayuM che. hA, yogyatA haze to sahajamAM thazo ne nahIM hoya to game teTaluM mathazo to paNa nahIM thaI zako. yogyatA vagara na thAya. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM? (gAthA - 5) karunA hama pAvata hai tumakI, vaha bAta rahI suguru gamakI; palameM pragaTe mukha Agalase, jaba sadgurucarna suprema base. sadguru bhagavAna kahe che ke mane tamArI karuNA Ave che ke tame ATalA badhA prayatno karavA chatAM svacchaMdanA kAraNe vastune prApta karI zakyA nathI ane hajI anaMtakALa sudhI gurugama vagara karavA jazo to kAryanahIM thAya. A kArya gurugamapUrvaka thAya che. vyavahArathI AtmajJAnI nigraMtha muni guru che, nizcayathI potAno AtmA guru che. bAhya guru nimitta che, emanI AjJA nimitta che, emano bodha nimitta che. upAdAnanI yogyatAthI jyAre gurunI AjJAne anurUpa aMtarmukhatAnI sAdhanA kare che tyAre tene kAryanI siddhi thAya che. nizcayathI guru to AtmA ja che. kemake, AtmAnA avalaMbane ja AtmajJAnanI prApti thAya che. guru che te potAnI hadane oLaMgIne AgaLa jaI zakatA nathI. bhagavAna paNa potAnI hadane oLaMgIne AgaLa jaI zake nahIM. paramAM koI kArya bhagavAna paNa karI zake nahIM, guru paNa karI zake nahIM ke bIjuM koI paNa dravya karI zake nahIM. jyAM sudhI zakya che tyAM sudhI e nimitta thAya che. vyavahAranayanI sApekSatAthI nizcayano bodha jyAM sudhI Apavo hoya tyAM sudhI Ape che. pachI kahe che ke, . kara vicAra to pAma. nizcaya sarve jJAnIno, AvI atra samAya; dharI maunatA ema kahI, sahajasamAdhimAMya. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 117, 118 to, nizcayathI AtmAno guru AtmA ja che, paNa enuM sAcuM bhAna vyavahAra guru dvArA Ave che. vyavahAra guru paNa upakArI che ane temanI AjJA anusAra cAlavuM jarUrI che. jo potAnA puruSArtha mAtrathI jIvanuM kArya thaI jAya to anAdikALamAM anaMtavAra jIva sAdhu thayo, zAstrajJAna prApta karyuM, bIjA paNa dharmanA sAdhano karyA, chatAMya kema AtmajJAnanI prApti nA thaI? zAstramAM bhale game teTalI vAta lakhI che paNa AtmA svasaMvedanagamya che, zAstragamya nathI. jayAre upayogamAM mAtra AtmA ja pakaDAyelo rahe ane badhA vikalpo chUTI jAya tyAre svasaMvedana Ave che. gurunI AjJA - bodha anusAra jIva AtmAnuM ciMtana kare che tyAre, Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? sadagurunA upadezathI, AvyuM apUrva bhAna; nijapada nijamAMhI lahyuM, dUra thayuM ajJAna. bhAsya nijasvarUpa te, zuddha cetanArUpa; ajara, amara, avinAzI ne, dehAtIta svarUpa. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 119, 120 je nimitta ane upAdAnano samyak prakAre samanvaya kare che te mokSanI bAjI jItI jAya che. upAdAnanI yogyatA vagara nimitta paNa kAMI nimitta banI zakatuM nathI ane nimitta vagara upAdAna samyapha prakAre sAdhanA karI zakatuM nathI. yogyatA che, zakti che paNa e zaktine vyakta karavAnI sAdhanA gurugamapUrvakanI che. kema ke, tattvanA bheda bahu sUkSma che. yathArtha samajaNanA abhAve jIva paramAM kyAMka ne kyAMka hita-ahita buddhi dhArI le che, aha-mamatvapaNuM dhArI le che, enuM kartA-bhoktApaNuM dhArI le che. paranI koI kriyA mArA dvArA thAya che, mArI koI kriyA bIjA dvArA thAya che, evI aMdaramAM kyAMka mAnyatA karI bese. vaLI, A deha haze to dharma thaze, ema kahe che, deha nA hoya to dharma thAya nahIM ! to to siddha bhagavAna dharma karI zake ja nahIM. dehathI dharma thato nathI, dehathI dharma thAya che e vyavahAra che ane AtmAthI Atmadharma thAya che e nizcaya che. AtmAno upayoga AtmAkAra thAya to ja AtmAno dharma thAya. to dehanI kriyAne AtmAnI kriyA mAnavI, mane karma naDe che eTale huM kAma nathI karI zakato, amuka prakAranA nimitto che eTale mAruM kAma thatuM nathI e badhI bahAnAbAjI che. sAtamI narakano nArakI jIva eTalA pratikULa saMyogomAM paNa samyagadarzana prApta karI le che to ApaNe kema nA karI zakIe? hA, pAMca samavAya kAraNono sahayoga hoya che, paNa mukhya jIvanI yogyatA che. mATe, chUTavAnI tIvra tAlAvelI jAgavI joIe. e nathI jAgI basa, tIvra tAlAvelI jAgaze to e jagatanA tamAma kAryone sApekSatAthI gauNa karIne mukhya kArya AtmajJAnanuM karI leze. sarva jIva che siddha sama, je samaje te thAya; saruAjJA jinadazA, nimitta kAraNa mAMya. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 135 je samaje te thAya' e upAdAnanI apekSAthI ane "sadgaAjJA jinadazA e nimitta apekSAthI kathana che. je baMnenI yathArtha sApekSatA rAkhe che te ja kAryane siddha karI zake che, bannenI Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? sApekSatA joIe. to, A sugurugamanI vAta che. suguru eTale AtmajJAnI guru, nigraMtha guru - vyavahArathI. jo gurugama maLe to sahajamAM che, nahIM to anaMta upAya paNa nathI. gurunA zaraNamAM dhIme-dhIme sAdhakanuM ghaDatara thAya che. anAdinI je viparIta zraddhA, mAnyatAo ane jANakArapaNuM che te maTatuM jAya che, nIkaLatuM jAya che ane te sAcI vastu grahaNa karato jAya che. anAdikALathI A jIve viparIta grahaNa kareluM che eTale mithyAtva paNa aMdaramAM gADhuM kareluM hoya che. eTale tene nIkaLatAM thoDI vAra lAge, kAraNa ke ghaNA samayathI paDyuM che, paNa sAcuM tattva maLyuM che, enI sAcI zraddhA thaI che, sAco puruSArtha thAya che to mithyAtva paNa krame karIne moLuM paDatuM paDatuM tUTIne samyagadarzananI prApti thAya che. patrAMke - pa37mAM paramakRpALudeve eka vAta bahu sarasa jaNAvI che ane suMdara bodha Apyo che, mahAtmA zrI tIrthakare nigraMthane prAptapariSaha sahana karavAnI pharI pharI bhalAmaNa ApI che. mahAtmA athavA paramAtmA zrI tIrthakare nigraMthane eTale munione prApta pariSaha eTale udayavazAt je kAMI upasarga-pariSaha Ave tene sahana karavAnI eTale samabhAvapUrvaka sahana karavAnI pharI pharI bhalAmaNa karI che. te pariSadanuM svarUpa pratipAdana karatAM ajJAnapariSaha ane darzanapariSaha evAbe pariSaha pratipAdana karyA che, je munine AtmajJAna nathI temane A be pariSaha mukhya che. ajJAnapariSaha ane darzanapariSaha. eTale mithyAdarzana ane mithyAjJAna. jenA kAraNe ATaluM badhuM cAritra pALe che, to paNa aMdaranI AkuLatA zamatI nathI ane samAdhimAM jIva Avato nathI. aneka baLavAna sAdhanA kare che, paNa jyAM sudhI mithyAdarzana ane mithyAjJAna che tyAM sudhI mithyAcAritra khasavAnuM nathI. to, AvA be pariSaha pratipAdana karyA che. ke koI udayayoganuM baLavAnapaNuM hoya, pUrve bAMdhelA karmono udaya baLavAna cAlato hoya, pUrve laIne Avyo che ne! ke sAheba huM ATalA varSathI sAdhanA karuM chuM paNa bApu! tuM ghaNA varSonuM mithyAtva laIne Avyo chuM, eno udaya cAle che atyAre; ane e udaya tArA upayogane nija gharamAM ghUsavA deto nathI. udaya kahe che ke pahelAM mAro hisAba cUkate karo, pachI tame tamArA gharamAM jAva. ane satsaMga, satyaruSanoyogathayA chatAM jIvane ajJAnanAM kAraNo TALavAnI hiMmata na cAlI zakatI hoya, muMjhavaNa AvI jatI hoya, topaNa dhIraja rAkhavI; nabaLo paDato hoya, puruSArtha maMda thaI jAya, thAkI jAya, pAcho pharI jAya ke bhAI mAruM kAma nathI. muMjhavaNa Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? 185 AvI jatI hoya. ghaNA prayatna kare paNa kAryanI siddhi na thAya eTale jIvane muMjhavaNa Ave, to paNa dhIraja rAkhavI. utAvaLe AMbA pAke nahIM. dhIrajanAM phaLa mIThAM. dhIraja rAkho, thaze. mumukSu sAheba, gharamAM AvuM badhuM thAya che. sAheba : hA, badhAyane che. tamAre ekane nahi, badhAyanA prazna che. tyAre to paramakRpALudeve lakhyuM che. dhIraja rAkho. pUrve je mohanIyakarmano saMsAra bAMdhIne AvyA che te pUro karavo to paDaze. have emAM kema jIvana jIvavuM e ja kaLA che. emAM samabhAvathI rahI ane uMdaranI jema phUMka mAratA jAva ane baTakuM bharatA jAva. dhIme dhIme kAtarIne tamAruM kAma karI lo. bUmo pADazo to kaMI udaya khasavAno nathI ne nimitta paNa khasavAnuM nathI. evA udaya ane nimittanI vacce zAMti ane samatA rAkhI, jJAnIonA bodhanA saMskArane daDha karatAM jAva, to baLa maLaze. ApaNe to kaMI udaya nathI. sAtamI narakanA nArakIne udaya ochA che? tiryaMcagatimAM udaya kaMI ochA che? to paNa tiryaMcagativALA, narakagativALA samyagdarzana prApta karI le che. to udaya naDato nathI. udayamAM upayoga joDAya ne jIva nabaLo thAya to tene naDatararUpa thAya che. paramakRpALudevane kAMI udaya ocho nahoto. ghara hatuM, dhaMdho hato, sagA-vahAlAM, kuTuMba badhuM hatuM. pote ja lakhyuM che, tyAM Avyo re udaya kAramo, parigraha kArya prapaMca re; jema jema te haDaselIe, tema vadhe na ghaTe eka raMca re. dhanya. - zrImad rAjacaMdra - AtyaMtara pariNAma avalokana - hAthanoMdha - 1/32 ghaTatuM nathI, vadhatuM jAya che. kema ke, pUrve bAMdhIne AvyA che. to have tene samajAve khamatAM zIkho ane je udaye Ave che te sArA mATe Ave che ke e kharI jAya che. pharIne tamane herAna nahIM kare. pojhITIva thiMkIMga rAkho. jo AvA nimitta nA maLyA hota to mAro AtmA jAgata paNa nahIM. eTale e paNa sArA mATe che. saMta tukArAmanA patnI khUba krodhI hatA. keTalAya apazabdo bole ne kaMIka tophAna kare ane saMta tukArAma zAMta.eka vakhata banne pati-patnI temanA zeraDInA khetaramAMthI zeraDI gADAmAM bharIne nIkaLyA. patnI AgaLa nIkaLI gaI ane bhagata gADI calAvatAM calAvatAM pAchaLathI AvatA hatA. pachI gAmamAM praveza karyo te ja samaye nizALa chUTI. chokarAMo temane gherI vaLyA ane kahe ke bApA eka sAMTho Apo ne. to bhagata kahe, kheMcI lo. chokarAo ghaNA hatA. eke Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? kheMcyo to bIjAe kheMcyo ne bIjAe kheMcyo to trIjAe kheMcyo ne AkhuM gADuM khAlI karI nAkhyuM. phakta eka sAMTho vadhyo. e laIne bhagata ghare pahoMcyA. khAlI gADuM joIne patnI gusse thaI ane pUchyuM ke A badhI zeraDI kyAM gaI ? bhagate kahyuM ke, viThobAno mAla viThobAne khavaDAvI dIdho. paNa A eka vadhyo che te tuM laI le, patnIe te sAMTho laIne jorathI bhagatanI pITha para mAryo ne tenA be TukaDA thaI gayA. bhagate kahyuM ke tane mArA pratye keTalo prema che ke teM tenA be bhAga karyA ! ApaNe hoIe to zuM karIe ? chUTAcheDA ja ApI daIe. koIpaNa takalIpha thAya. je karma udayamAM AvyA che tene samatAbhAve ja khapAvavAnA che, to ja navA nahIM baMdhAya ane krame krame chUTI zakazo. pUrve bAMdhelA karmanA udayane vedatAM jo zoca karo cho to pariNAme tevA to nathI baMdhAtA teno khyAla rAkhazo. * zrI laghurAja svAmI A ja jIvana jIvavAnI kaLA che. bAMdhyuM che to udayamAM AvavAnuM che. darekane jevuM bAMdhyuM che evuM AvavAnuM che ane je karma khapAvavA mATe jJAnIo tapa karI uddIraNA kare che te svayaM udayamAM AvyuM che to tenI nirjarA karI, navuM nA baMdhAya evo samabhAva rAkho. chUTavAnuM hathiyA2 samabhAva ane bhAvonI vizuddhi ja che. bIjuM koI chUTavAnuM hathiyAra nathI. jo e cUkI gayA ne navA vibhAva ane kaSAya karyA to pAcho e ja vakhate duHkha, navo baMdha ane bhAvimAM du:kha cAlu raheze. e duHkhathI chUTavuM hoya to zAMtithI, samatAthI bhogavI lo. hA, moha-rAgadveSa vagara..udayavazAt pravRtti karavI paDe che. udaya pUro thAya to tame tamAruM kAma cAlu karo ne pUruM karo. dhIraja rAkhavI. , satsaMga, satpuruSano yoga vizeSa vizeSa karI ArAdhavo. satsaMgathI baLa maLyA kare. 'satsaMga e kAma bALavAno sarvazreSTha upAya che.' satsaMga e kaSAyone TALavAno sarvazreSTha upAya che - bAhya upAya tarIke, vyavahArathI. hajAro prakAranI AkuLatA - vyAkuLatAo satsaMgamAM AvavAthI naSTa thaI jAya che, cAhe te koIpaNa prakAranI hoya. jo jIva ekAgra cittathI sAMbhaLe ane yathArtha khatavaNI kare, zraddhA kare, mAnyatA kare to tenuM kArya thatuM jAya che. nahIM to sAMbhaLe che badhAMya paNa eno svIkAra karanArA bahu viralA jIvo hoya che. mATe, satsaMga, satpuruSono yoga vizeSa vizeSa karIne ArAdhavo eTale vAraMvAra ArAdhavo. zakya hoya eTalo ArAdhavo. ArAdhavo eTale emaNe je bodha Apyo hoya te bodha anusAra vartana karavuM. sAMbhaLa sAMbhaLa Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? karavAnI vAta nathI ahIM. to anukrame ajJAnanI nivRtti thaze. udaya che to krame krame nivRtti thaze. ajJAnano AdhAra jato rahyo, eTale ajJAna pAMgaLuM thaI gayuM, to have e chUTyA vagara rahevAnuM nathI. kema ke, nizcaya je upAya che ane jIvane nivRtta thavAnI buddhi che, vyavahAra upAya jJAnInI AjJAnuM ArAdhana che ane nizcaya upAya potAnA svarUpano Azraya karavo te che. jIvane badhA karmothI ane saMsAranA paribhramaNathI nivRtta thavAnI buddhi che, to pachI te ajJAna nirAdhAra thayuM chate zI rIte rahI zake? atyAra sudhI to AdhAra hato, have nirAdhAra thaI gayuM. jJAnIno bodha maLyo eTale have ajJAnane poSaNa maLavAnuM baMdha thaI gayuM. eka mAtrapUrvakarmayoga sivAya tyAM koI tene AdhAra nathI. pUrvanuM bAMdheluM karma che e jyAM sudhI pUruM nA thAya tyAM sudhI rahevAnuM. ane e paNa krame krame nIkaLatuM jAya che. e ya kyAM sudhI rahevAnuM? dasa maNa anAjanI koThI bharI che e tame roja khAvA mAMDo cho to eka divasa khAlI thavAnI ja che, kyAM sudhI rahevAnI che? pUrvakarmano udaya che eTale dhIraja rAkhavI. ' tame jazo TrenamAM, to karama Avaze plenamAM. tame ema nA mAnazo ke have mAre vAMdho nathI. karmanA udaya game tyAre, game tyAM, game te prakAre AvI zake che. te vakhate elarTa raho. evA udayamAM samatA, zAMti, dhIraja rAkho ane tattvanI sAcI vicAraNA, ciMtana rAkho to tamane baLa maLaze, nahIMtara nahIM maLe. tattvathI viparIta tamArI jo mAnyatA, zraddhAna ane AcaraNa haze to tamane AkuLatA-vyAkuLatA vadhaze, ghaTaze nahIM. eTale kevI rIte ajJAna nirAdhAra thayuM te kahe che. eka mAtra pUrve karmano yoga che tenA kAraNe haju thoDuM cAlaze. tyAM tene koI AdhAra nathI. te to je jIvane satsaMga, satyaruSano yoga thayo che ane pUrvakarmanivRti pratye prayojana che, jene jJAnIno yoga thayo che, satsaMga maLyo ane jeno aMdaramAM pUrvakarma nivRtta thAya e prayojana che, hetu che, Azaya che tene krame karI TaLavA ja yogya che. e paNa dhIme dhIme TaLatuM jAya che. karma, udaya, ajJAna badhuM TaLatuM jAya che. ema vicArIne ajJAnathI thatuM AkuLavyAkuLapaNuM te mumukSujIve dhIrajathI sahana karavuM. ApaNI kalpanAthI viruddha kaMIka bane che tyAre AkuLavyAkuLa thaI jaIe chIe. koI kahe ke oho! vidyAsAgarajI mahArAja kevA sukhI ke saMsAranI koI mAthAkUTa ja nahIM. are bApu! eya laIne AvyA che pUrvanuM. tuM bAMdha to bIjA bhavamAM tuM paNa evuM laIne AvIza. to tane paNa maLaze, kema nahIM maLe? have je bAMdhyuM che e samatAbhAve kema khapAvavuM e zIkha. darekane ekasarakhuM bAMdheluM nathI hotuM ne sarakhuM udayamAM paNa nathI AvatuM. darekane alaga-alaga prakAra hoya che. Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? e badhAMya prakArane khapAvavAno prakAra eka ja che samatA, zAMti, dhIraja ane anukULatA. mATe AkuLa-vyAkuLa thavAthI karma haTavAnuM nathI ane nirAkuLa rahezo to karmano udaya vadhavAno ke baLavAna thavAno nathI. te samajI mumukSu jIve dhIrajathI sahana karavuM. paramakRpALudeve kahyuM che, adhIrajathI kheda kartavya nathI._ dhIrajathI sahana karavuM. e pramANe paramArtha kahIne pariSaha kahyo che. paramArthamArga batAvIne pariSahane kema sahana karavo e vAta batAvI che. atra ame saMkSepamAM beya pariSahanuM svarUpa lakhyuM che. kayA be pariSaha? ajJAnapariSaha ane darzanapariSaha. mumukSu AmAM phakta ajJAnanuM lakhyuM che ke darzananuM paNa sAthe sAthe AvI gayuM che? sAheba : beya AvI gayuM. banne sAthe ja Ave che, ne sAthe ja jAya che. mumukSu: paNa upAya eka ja che? sAheba : hA, A pariSadanuM svarUpa tattvathI jANo, oLakho. A pariSahanuM svarUpa jANI satsaMga, satyaruSanA yoge, je ajJAnathI mujhavaNa thAya che te nivRtta thaze evo nizcaya rAkhI, mUMjhavaNa ajJAna ane mohanA kAraNe thaI che. koI baLavAna upasarga ke paraSiha ke pratikULatA Ave tyAre jIvane ajJAnanA kAraNe mUMjhavaNa AvI jAya che. jJAna maLaze, bodha maLaze eTale te mUMjhavaNa nivRtta thaze, paNa e bodhane tame samyak prakAre dhAraNa karazo ane hAu Tu eplAya Ina yora lAIpha, e pramANe karazo to e mUMjhavaNa nivRtta thaze. ApaNe DagI jaIe chIe. yathAudaya jANI, jevo udaya che evuM banavAnuM che ema jANI, dhIraja rAkhavAnuM bhagavAna tIrthakare kahyuM che. jayAM nirUpAyatA che tyAM sahanazIlatA sukhadAyaka che. upAya ja nathI, zuM karazo? khUba varasAda paDyo, cAlu ja che. lo, have tame kaMTALI gayA, paNa have tamArI pAse zuM upAya che? have bahAra nA nIkaLo ne gharamAM raho, basa bIjuM zuM karavAnuM? beThA beThA svAdhyAya karo, bhakti karo, dhyAna karo. ekanI eka vastu ekane sArI lAgatI hoya, bIjAne kharAba lAgatI hoya. kuMbhAre niMbhADA pakAvyA haze to varasAda ene kharAba lAgaze. tene mATI dhovAI javAno Dara raheze ane kheDUta rAjI thAya ke hAza, mAre bAra mahinAnA roTalA nIkaLaze. sAruM thayuM ke muzaLadhAra varasAda paDyo. to varasAdane zuM karavuM? Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 189 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? paDavuM ke nA paDavuM ? zuM karavuM ? e to udaya pramANe cAlavAnuM che. ekanuM eka vAdaLa pApInA khetaramAM varasatuM nathI ne puNyazALInA khetaramAM ja varase che. have e to jANatuM paNa nathI, chatAM e nimitta-naimittika saMbaMdha che. puNyano udaya hoya to enA jevA nimitto maLe, pApano udaya hoya to enA jevA nimitto maLe. eTale ApaNA jevA udaya haze evuM nimitta maLavAnuM. ApaNane thAya ke AvuM nimitta nA maLyuM hota to sAruM, paNa have bAMdhyuM che e udayamAM AvyuM che, to maLavAnuM. emAM kema kAma kADhI levuM e kaLA zIkho. game tevA udayanI vacce paNa kAryanI siddhi kema karavI e daSTi jJAnInA bodhanA AdhAre zIkho ane eno prayoga karo. to koI tamane udaya naDaze nahIM. u52thI je karmo tame hajAro varSa sudhI bhogavIne nA khapAvo te be ghaDImAM tame khapAvI zakazo. ajJAnI je ko khapAve, lakSa koTi bhavo vaDe; te karma jJAnI trigupta basa, ucchvAsa mAtrathI kSaya kare. eTale - zrI pravacanasAra - gAthA - 238 dhIraja rAkhavAnuM bhagavAna tIrthaMkare kahyuM che; paNa te dhIraja evA arthamAM kahI nathI ke satsaMga, satpuruSanA yoge pramAda hetue vilaMba karavo - juo ! pramAda nahIM. pramAda hetue vilaMba nA karavo. satsaMga, satpuruSanA yoge baLavAna thaI teno Azraya karavo, te dhIraja che, ane udaya che, te vAta paNa vicAravAna jIve smRtimAM rAkhavA yogya che. jyAre jyAre tamane nirAzA Ave tyAre A 537 mo patra vAMcajo. eTale pAchuM baLa maLI jaze. karunA hama pAvata he tumakI, vaha bAta rahI suguru gama kI. guru bina jJAna na upaje, guru bina mile na bheda; guru bina saMzaya nA miTe, jaya jaya jaya gurudeva. guru dIvo, guru devatA, guru viNa ghora aMdhAra; je guruvANI vegaLA, raDavaDiyA saMsAra. tanakara manaka vacanakara, deta na kAhu du:kha; karmaroga pAtika jhare, nirakhata sadguru mukha. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? darakhatase phaLa gira paDyA, bUjhI na manakI pyAsa; guru melI goviMda bhaje, miTe na garbhAvAsa. guru goviMda dono khaDe, kisako lAgu pAya; balihArI gurudevakI, jina goviMda diyo batAya. mahApuruSoe Thera Thera gurunuM ane gurugamanuM mAhAtmya batAvyuM che. sugurugama eTale sadgurugama. sadgurunA bodhamAM zraddhA rAkhI, zAMti ane dhIraja rAkhavI. udaya to koI guru AghopAcho koIno karI zake nahIM, bhagavAna nathI karI zakyA ne gurunA guru paNa nathI karI zakyA, to bIjA koI karI de evuM banavAnuM nathI. ene samabhAve kema bhogavavo e kaLA guru zikhavADe che. A gurugama che basa. gurugama eTale samabhAvanI cAvI. jo gurugamapUrvaka vartIe ane samabhAva nA Ave to samajavuM ke ApaNe kharekhara gurugamapUrvaka vartyA nathI. dareka dharmanI aMdaramAM gurunuM mAhAtmya batAvyuM che, vItarAga darzanamAM to khUba batAvyuM che. sAco upAya sadguru ja batAvI zake, kuguru koI sAco upAya batAvI zakaze nahIM. je AtmajJAnI nathI evA guruo koIpaNa duHkhamAMthI mukta thavAno sAco upAya batAvI zake nahIM; kema ke, emane mArga prApta thayo nathI. eka AMdhaLo bIjA AMdhaLAne rasto batAvI zake nahIM; bhale te game teTalo tyAgI hoya ke paMDita hoya ke game te hoya. dareka jJAnIno paDakAra che ke tame amArI hadamAM ghUsI zako ema nathI. dareka kUtarAo emanI hadamAM ja besavAnA. AgaLa jAya to pachI bIjo evo ne evo haze, paNa tyAMthI enI hada pUrI thaI eTale te pAcho pharaze, pachI AgaLa nahIM jAya ane hAthI che ene koI hada nathI. e to badhAya mahollAomAMthI nIkaLato jAya che, UbhI zerIethI paNa nIkaLe che. basa dhIraja rAkho, zAMti rAkho ane jyAre kaMIpaNa AkuLatA Ave tyAre yathArtha tattvane hAjara karo. sAcA tattvane hAjara karo ke Ama AvyuM enuM kAraNa zuM ? ane Ane kema vagara nuksAne pUruM karavuM ? basa ATaluM tattva tame lagADazo to tamane eka ja preraNA maLaze ke have zAMti ne samatA rAkha, dhIraja rAkha. enuM nAma ja sAmAyika che, enuM nAma ja sAdhanA che. samatA sarva bhUteSu saMyame zubha bhAvanA / Artta - raudra parityAgaH taddhi sAmAyika vratam II sAmAyikanI vyAkhyA karI che, 'samatA sarva bhUteSu.' prANImAtramAM samatAbhAva. A mArA jevA ja AtmAo che. 'saMyame zubhabhAvanA' mAM AgaLa vadhavAnI zubha bhAvanA karo ne Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? nizcaya saMyama to upayoganI svarUpamAM sthiratA rahevIte che. bahAramAM pAMca IndriyonA viSayono saMyama karavo, manano saMyama karavo, mahAvratone aMgIkAra karavA e vyahAra saMyama che. "Artaraudra parityAga:' ArtadhyAna ane raudradhyAnano tyAga karavo. parityAga eTale cAre bAjuthI tyAga karavo. ArtadhyAna ane raudradhyAna utpanna thavA devA nahIM, thAya to tarata tene nivRtta karavAM. koIpaNa prakAranuM ciMtavana tame tattvathI viruddha karyuM to aMdaramAM azAMti thavAnI. mATe duniyAnA je jIvo je rIte vartatA hoya tene vartavA do. tame koInA ya mATe ema nA kaho ke ANe Ama kema karyuM ne ANe Ama kema na karyuM ke ANe Ama karavuM joIe ane AnuM Ama thAya to sAruM. A jIva Avo che ne A jIva AvI che. anaMtAnaMta jIva che, keTalAnI AlocanA karazo? sarva jIvanuM iccho sukha, mahAvIranI zikSA mukhya. - zrI mokSamALA - zikSApATha - 2 koNa zuM kare che ne koNa zuM nathI karatuM? koNe zuM karavuM? koNe zuM nA karavuM? e kAMI ApaNane bhagavAne badhAno vahIvaTa soMpyo nathI. jene jema udaya Ave tema karaze. tamArI pAse Ave to sAcuM tattva tene samajAvo, nA Ave to jaya bhagavAna. bIjAnA banAvonA nimitte tamArI aMtaraMga zAMtine haNo nahIM ane te tyAre haNAya che ke jayAre tame e bAhya banAvomAM upayoga dvArA joDAo cho. mATe emAM joDAo nahIM. sAkSIbhAve, jJAtA-daSTAbhAve juo. paramakRpALudevanuM A eka vAkya yAda rAkho ke, jagata ne, jagatanI lIlAne beThA beThA maphatamAM joIe chIe. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 165 basa, maphatamAM jovAnI kaLA zIkho ane koInI pAse kAMI apekSA nA rAkho. tamAro udaya haze to je maLavAnuM haze te maLaze ja. puNya haze to game tyAMthI maLI jaze. zAlibhadrano udaya hato to svargamAMthI dararoja navvANuM peTIo AvatI. udaya hato to Ave ane na udaya hoya to tamAruM dhana dATeluM haze e paNa jatuM rahe che. vaLI, e rahe ke jAya enAthI tamane lAbha ke nuksAna che nahIM. bahAranA padArthanA saMyoga-viyogamAM tamane lAbha paNa nathI ke nuksAna paNa nathI, mATe enA nimitte harSa-zoka karavo nahIM. je thAya ene thavA do, jAya to javA do, rahe to rahevA do, nA thAya to nA thavA do, banyuM to banavA do, nA banyuM to nA banavA do. hara hAlatanI aMdaramAM sAkSIbhAve rahetA zIkho. puNyanA udayamAM Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? ke pApanA udayamAM, azubhanA udayamAM ke zubhanA udayamAM, anukULa nimittamAM ke pratikULa nimittamAM huM to mAtra jANanAra dekhanAra chuM. A zarIranI kriyAno paNa huM jANanAra dekhanAra chuM. mArA svarUpano paNa huM jANanAra dekhanAra chuM. AkhuM jagata Only for see, not to touch che. pharaja bajAvo badhI, paNa aMdaramAM mUMjhavaNa nahIM karo ke Ama thayuM to zuM thaze? ne Ama nA thayuM to zuM thaze? tamArI dasa vAgyAnI TrenanI TikiTache, tame dasane pAMce pahoMcyA ane tame gADIne upaDatI joI, have tamane kheda thAya ke nA thAya? nA thavo joIe. bIjI gADImAM besavuM athavA ghare paNa jaIne bIje divase nIkaLavuM. emAM zuM che? nA javAyuM to nA javAyuM. have emAM baLatarA karIne bIjo kalAka bagADIne AdhyAna, raudradhyAna karazo to uparathI nuksAna karazo prabhu. eTale koIpaNa banAvamAM ke nimittamAM ArtadhyAna, raudradhyAna nA thAya tenI jAgRti rAkhavI. basa A prekTIkala dharma che. A vAMcIe chIe, sAMbhaLIe chIe e thiyarIkala che ane je je udayamAM Ave e pramANe samabhAvapUrvakanuM vartana thAya to e prekTIkala che. prekTIkalathI kArya thaze. thiyarIkala moTuM makAna banAvo to emAM rahevA nahIM javAya, paNa ahIM eka nAno rUma banAvI dezo to emAM rahevAze. mATe, vaha bAta rahI suguru gamakI. to je jJAnIonI AjJAne ArAdhaze te sahajamAM AtmajJAna, samakitane prApta karaze. "zrI AtmAnuzAsana' mAM dasa prakAranA samyakatva batAvyA che. temAM eka AjJA samyakatva che. jinaAjJA anusAra zraddhA, jJAna karavA ane potAnI zakti anusAra AcaraNa karavuM, e AjJA samyaktva. A samyakatva paNa tamane paraMparAe mokSanuM kAraNa thAya che. paramakRpALudeve patrAMka - 7pa6mAM kahyuM che ke, AptapuruSanA vacananI pratItirUpa, ajJAnI apUrva rUcirUpa, svacchedanirodhapaNe AptapuruSanI bhaktirUpa, e prathama samakita kahyuM che. A samakitanA tame adhikArI cho. jJAnI puruSanA vacanomAM jene ruci che, zraddhA che ane temanI AjJA pramANe cAlavAno jemano abhiprAya che te thoDA samayamAM samakita prApta karI le che. A samakita Ave to paNa e vadhAremAM vadhAre paMdara bhavamAM mokSe jAya, vame nahIM to. AptapuruSanA vacananI pratIti eTale yathArtha bodha anusAra nava tattvanI zraddhA, cha padanI zraddhA. AjJAnI apUrva ruci eTale je je AjJAo satpaSe ApaNane ApI che te AjJAne ArAdhavAnI apUrva tAlAvelI, ruci hovI joIe, ke have mAre A ja karavuM che. tamane jJAnI Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? 193 kahe ke bhAI ! A choDI do. A nathI karavAnuM. to tame kaho ke sAheba ! mAre udaya che ne A thoDuM karavuM paDe ema che. tyAre jJAnI kaMI bolatA nathI, paNa tamArI yogyatAne mApI le che. vANiyo lAbha-nuksAnanI gaNatarI bahu kare ke AmAM lAbha che ke nuksAna ? eTale e gaNatarI ahIM mUkI do. AtmAnI ArAdhanA karazo emAM lAbha ja che ane bAkInA saMyogone choDazo emAM lAbha ja che. tArA bhAgyamAM haze e kyAMya javAnuM nathI ane haze to paNa tamane e AtmAnI zAMti ApavAnuM nathI. jagatano koI padArtha tamane zAMti Ape evuM vastunuM svarUpa che ja nahIM ane tamArA AtmAne koI padArthanI jarUra paNa nathI ane ene kAMI kAma paNa Avato nathI. duniyAno eka aNu-paramANu paNa A jIvane kAma Avato nathI, koI jIva kAmamAM Avato nathI, cha dravyamAMthI koI dravya ene kAma AvatuM nathI. e to sarvathI sarva prakAre bhinna, asaMga ane ekAkI che, akiMcana che. eTale vAraMvAra akiMcanapaNAnI bhAvanA bhAvo. samyagdarzana prApta karavA mATe bAra bhAvanAomAM ekatvabhAvanA bahu upakArI thAya che. jyAre jyAre kaMIka Tenzana UbhuM thAya tyAre ekatvano vicAra karo ke huM to ekAkI chuM ne mAre A banAva sAthe zuM nisbata che ? duniyAnI koI vastu sAthe nisbata nathI. huM to mAtra jJAna, darzana, AnaMda svarUpI saccidAnaMda chuM. saccidAnaMda, svarUpoham, sahajAtma svarUpoham, zuddha caitanya svarUpoham, soham, paramAtma svarUpoham. nizcayadRSTi Avaze eTale vyavahAradRSTinI badhI AkuLatA maTI jaze. nizcayadRSTi AtmAnA abheda svarUpane pakaDAve che ane jyAM upayoga tamAro abheda thayo tyAM badhAya vikalpo ne duHkha maTI gayA ane e ja sAdhanA che. upayogane bhedAbhedamAMthI abheda AtmAmAM ekAkAra karavo. abheda eTale zuM ? to huM samyagdarzana svarUpa chuM ke samyajJAna svarUpa chuM ke samyakcAritra svarUpa chuM e paNa bheda nahIM. huM to anaMtaguNono abheda AtmA, dravya-guNa-paryAyano piMDa, traNe kALa eka chuM. emAM upayoga dvArA abheda thavuM te sAdhanA che. jyAM bheda che tyAM vyavahAra che ane jyAM abheda che tyAM nizcaya che. eTale zuddha naya abhedatAne batAve che ane bAkInA badhA naya bhedane batAve che. zuddha nayanI apekSAe nizcayanaya paNa vyavahAra thaI jAya che. to AvI abheda daSTi thavI joIe. abhedamAM huM darzana svarUpI, jJAnasvarUpI sacidAnaMdasvarUpI AtmA chuM e paNa vikalpa nathI. e pahelI bhUmikAmAM hatA, have abhedanI bhUmikAmAM Avyo tyAre badhAya vikalpo samAI gayA ane abhedamAM, nirvikalpapaNAmAM svasaMvedana AvI gayuM. basa, A Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? sAdhanA che. to bhale tame Aja karo, kAla karo, vaheluM karo, ochuM karo, vadhAre karo, thAya to karo, nA thAya to nA karo, paNa zraddhA ATalI daDha rAkhazo to game tyAre ghara bhegA thaI jazo. palameM pragaTe mukha Agalase pala meM eTale samayamAM, eka samayamAM upayogano palaTo thaI jAya to kArya thaI jAya. anaMta kALathI je jJAna bhavahetu thatuM hatuM te jJAnane eka samayamAtramAM jAtyAMtara karI jeNe bhavanivRttirUpa karyuM te kalyANamUrti samyagdarzanane namaskAra. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 839 keTalA samayamAM jAtyAMtara thaI gayuM? eka samaya mAtramAM jAtyAMtara karI bhavanivRttirUpa thayuM. eka samaya basa, paNa eka samaya sAco AvavA mATe anaMtA samaya sAdhanA karI che. be mAIla UMDI khANa khodavI emAM ghaNo samaya lAge, paNa aMdaramAMthI hIro kADhatAM vAra na lAge. ghaNA samaya sudhI be mAIla khANa khodI. badhA patharA ja nIkaLyA ne mATI ja nIkaLI paNa jayAre chello phaTako kodALIno mAryo ne aMdaramAMthI cakacakATa moTo hIro nIkaLyo, have hIro kADhatAM keTalI vAra? khANa khodI eTalI vAra lAge? ema A je sAdhanA karIe te khANa khodavA barAbara che ane upayogane svasvarUpastha karavo e hIro levA barAbara che. . jaba sadgurucarna suprema base. sadgurunA caraNa eTale cAritra. emanA kahelAM cAritra pramANe tamAro suprema eTale samyak prakArano prema aMdaramAM vase to kAryanI siddhi sahajamAM che athavA sadgurunA caraNamAM niraMtara premapUrvaka rahevAthI bodha maLato jAya che ane tamAro puruSArtha vadhato jAya che, tamArI yogyatA vadhatI jAya che, pAtratA vadhatI jAya che ane alpa samayamAM kAryanI siddhi thaI jAya che. suprema eTale AtmAnuM zuddha svarUpa, paramAtmasvarUpa pratye ekatAra bhakti. te jAge tyAre AtmAnuM darzana thAya. zrImAn AnaMdaghanajI kahe che, bIjo manamaMdira ANuM nahIM, e ama kulavaTa rIta. jinesara. - zrI AnaMdaghanajI kRta zrI dharmanAthajina stavana vagara joItA koInA vikalpo karavA nahIM ke chokarAonuM zuM thaze? ne gharavALAnuM zuM thaze? ne A dhaMdhAnuM zuM thaze? ne duniyAmAM A badho pathAro pAtharIne beThA chIe tenuM zuM? are Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? 195 enuM kaMI thavAnuM nathI. tAruM zuM thaze enI ciMtA kara ! sau saunA bhAgya laIne AvyA che. e bhAgya anusAra enuM thavAnuM haze te thaze. tuM koInA bhAgyamAM pheraphAra karI zakavAno nathI, mUkane ! zuM karavA vikalpa karI samaya bagADe che ? emAM tArI icchA pramANe kaMI pheraphAra thavAno nathI ke tArA badalavAthI koInuM kaMI badalavAnuM nathI. have tuM upayoga dvArA badalAI jA. sadgurunA caraNamAM ananya prIti sthirapaNe TakavI joIe. jyAM sudhI svAdhyAyamAM beTho tyAM sudhI zAMti ne sthiratA, pachI bahAra nIkaLyo eTale pAchI azAMti ne asthiratA. bahAranI jagyAone paNa svAdhyAyahola banAvI do. kharo prekTIkala svAdhyAyahola bahAra ja che, svAdhyAyaholamAM nathI, te thiyarIkala svAdhyAyahola che ane bahAra prekTIkala svAdhyAyahola che. vRtti bIje na jatAM gurucaraNamAM ja vase. AtmAthI vizeSa koI prItinuM sthAna sAdhakane nA hoya. eTale paramakRpALudeve kahyuM che, AtmAthI sau hIna. jagata ISTa nahIM AtmathI. AtmAthI vizeSa prIti koInA upara nahIM ane jeTalI para pratyenI prIti ghaTaze eTalI tamane zAMti maLaze, nahIM to svAdhyAyaholamAM beThA beThA paNa prIti tamane naDaze. kema ke, bhale tame kSetra choDIne AvyA cho, paNa prIti choDI nathI. to tamane AkuLatA-vyAkuLatA, du:kha thavAnuM. Work while work and play while play, that is the way to be happy I say. mATe, ciMtA choDI do ke have AnuM zuM thaze ? je thavAnuM haze te thaze. thayuM toya tamane zuM vAMdho che ne nA thayuM toya tamane zuM vAMdho che ? tAruM zuM thaze enuM dhyAna rAkha. to, bIjA sarva pratye svAbhAvikapaNe vairAgya Avaze. Avo sAco jJAnagarbhita vairAgya Ave to rAga ghaTe. svarUpamAM ja jo prema, prIti, icchA haze to upayoga svarUpamAM sthira raheze. para prema pravAha baDhe prabhu se, saba Agamabheda suura base; ahIM para eTale parama, utkRSTa. bhagavAna pratye utkRSTa prema thaze to dareka zAstrono marma hRdayagata thaze. zrI yazovijayajI mahArAja kahe che, mana mahilAnuM re vAhalA upare, bIjAM kAma karata; tema zrutadharme re mana deDha dhare, jJAnAkSepakavaMta. dhana. 6 - zrI ATha dRSTinI sajjAya - chaThThI kAMtA dRSTi Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? sadeva-guru-dharmamAM ja lAgI rahe, vAraMvAra AtmAnI bhAvanA bhAvI hoya tyAre AtmA pragaTa jaNAya. dIrgha kALa sudhI yathArtha bodhano paricaya thavAthI bodhabIjanI prApti hoya che; ane e bodhabIja te prAye nizcaya samyaktva hoya che. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 330 vAraMvAra A ja karavAnuM che. bIjA kAryamAM doDAdoDa karIe chIe eTale pAchI A aMdaranI dhArA tUTI jAya che. je anusaMdhAna hatuM, saMdhi hatI e badhI tUTI jAya che, dhovAI jAya che. eTale be-cAra mahinA IDara jevA ekAMta sthaLe rahI daDha sAdhanA karI lo. ghara kyAMya javAnuM nathI, milakata paNa kyAMya javAnI nathI ane tamArA karatAM vizeSa ghaNA che. e badhI kaLA emanI pAse tamArA karatA vadhAre che. ApaNane ciMtA thAya ke huM nahIM houM to chokarAonuM zuM thaze? sUnuM mUkIne Avyo chuM. are bApu! tAro AtmA anAdikALano sUno che, tenuM dhyAna rAkhane ! ane jJAnInA bodhamAM ja, jJAnInA caraNamAM vRtti lAgI rahe tyAre AtmA pragaTa thAya. vRttine bahAramAM jatI rokI AtmAmAM joDavI e ja puruSArtha che. vRtti eTale upayoga. prIti anaMtI para thakI, je toDe ho te joDe eha; paramapuruSathI rAgatA, ekatvatA ho dAkhI guNa-geha. RSabha. 5 - zrI devacaMdrajI kRta RSabhajina stavana vyavahArathI paramapuruSa eTale kevaLajJAnI tIrthakara ane nizcayathI potAno zuddha AtmA. to, vRttine bahAra jatI rokIne AtmAmAM joDavI e ja puruSArtha che. te to vicArIne kare tyAre thAya. kara vicAra to pAma. AtmabhrAMti sama roga nahi, sadguru vaidya sujANa; guru AjJA sama pathya nahi, auSadha vicAra dhyAna. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 129 A davA che. jJAnIpuruSanuM zaraNa haze to ja te banI zakaze. to ja te banI zakaze. jJAnIpuruSanuM zaraNa nA hoya ane kAma thAya evuM koInuM banyuM nathI, banatuM nathI ane banI zake evI koI zakyatA paNa nathI. cattAri zaraNamAM jJAnInuM ja zaraNuM che, bIjuM koI vyavahArathI Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? 197 zaraNa che nahIM. nizcayathI jJAnasvabhAvI AtmAnuM zaraNa che. bhakti, prema, sadgurunA AtmasthiratA rUpa zuddha svarUpamAM zuddhapaNe joDAya, to tarata zuddha AtmAno anubhava pragaTe. bhakti ane paraprema pravAha, utkRSTa prema pravAha jyAre AtmA bAju vaLaze tyAre aMdaramAM upayoganI sthiratA thaI ane zuddha AtmAno anubhava thaze. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? (gAthA 6) tanase manase, dhanase, sabase gurudevanI Ana sva-Atma base taba kAraja siddha bane apano, rasa amRta pAvahi prema ghanoM ajJAnI jIve aneka jagyAe potAno prema verI nAMkhyo che, DhoLI dIdho che. vadhAre prema mukhyapaNe potAnA zarIramAM hoya che. manathI jagatanA badhA padArtho para doDAdoDa kare che. tyAM prema rAkhyo che. enAthI vadhAre prema dhanamAM che. strI, putra, paisA, jagatanA padArtho sacitta ke acitta, enA upara paNa ghaNo prema che. saMsAranI AvI aneka vastuomAM ajJAnI jIve prema joDelo che. e ajJAna che. e badhAMya prema karatAM sarvathI vadhAre, adhikapaNe, potAnI sarvazaktithI sadgaramAM prema joDAya to kAma thAya. tamArA zarIra para jeTalo prema karo cho enAthI anekagaNo vadhAre prema sadguru upara karo. jagatanA padArtha upara je tamane prema Ave che enA karatAM anekagaNo prema mokSamArgamAM sadguru ane bhagavAna pratye karo to kAma thAya. premanA kAraNe Asakti thAya che, moha thAya che ane jIvano svabhAva anAsaktatAno che. te anAsaktapaNuM chUTI jAya che. tame game teTalo prema sadguru pratye karazo, sadgurune tamArA upara moha nahIM thAya. kema ke, sadguru jJAnI che. teo vAtsalya rAkhaze, paNa rAga nahIM kare ane sadguru to niHspRha hoya che. temane jagatanA koIpaNa sukha ke padArthonI koI icchA nathI. bhakto ke ziSyo pAsethI emane kaMI joItuM paNa nathI. jene AtmAno nirNaya thayo tene AtmA sivAya bIjuM kaMI joItuM hotuM nathI. kema ke, koI padArtha AtmAne kAma Avato nathI. koI padArthathI AtmAne sukha ke zAMti maLatI nathI ane koI padArtha AtmAno kyAreya thato nathI. anAdikALamAM anaMtavAra ApaNe moTA deva thayA, rAjA-mahArAjA thayA. ghaNI proparTI, rAjyo ane saMpatti hatI. e badhI mUkIne ahIM AvyA tyAre kaMI ApaNI sAthe AvyuM nathI ane A bhavanuM che e ApaNI sAthe AvavAnuM nathI. A vAta badhAMyane khabara che, chatAM moha keTalo che! AnuM nAma ja ajJAna che. to jeTalo prema tamane zarIra upara ke kuTuMba upara ke paisA upara Ave che enA karatAM anekagaNo prema sadguru upara Avaze to sadgurunA bodha dvArA tamAruM hRdaya bhIMjAI jaze ane hRdaya bhIMjAze to tamArI AtmadaSTi thaze ane AtmadaSTi thaze to jagatanI dRSTinuM vismaraNa thaze. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? 199 basa, AtmAnI dRSTi karo. ApaNe badhA AtmA chIe ane ApaNuM svarUpa paramAtmasvarUpa che. atyAre ajJAna avasthAmAM jIva bahirAtmA che. pachI jyAre jIvane jJAna thAya tyAre te aMtarAtmA thAya che ane e ja AtmA jyAre sAdhanA kare che tyAre paramAtmA thAya che. A paramAtmAnI traNa avasthAo che. gurudeva kI Ana sva-Atma baseM. gurudevanI AjJA AtmAmAM utarI jAya ane premapUrvaka AjJAnuM ArAdhana thAya to mokSamArgamAM jIva AgaLa vadhI zake. sadgurune mAtra maLavAthI lAbha nathI. sAMbhaLavAthI lAbha nathI. sadgurunI AjJA pramANe zraddhA, jJAna ane AcaraNano puruSArtha karavAthI lAbha thAya che. sAMbhaLe che to lAkho mANaso, emAMthI kalyANa sAdhanArA jIvo bahu thoDA hoya che. AjJA e svacchaMdane toDavAnuM baLavAna aMkuza, hathiyAra che. 'ANAe dhammo ane ANAe tavo.' satpuruSanI, bhagavAnanI AjJA e ja dharma che, e ja tapa che, e ja tyAga che ane sarva prakAranI sAdhanA emAM samAI jAya che. mATe, AjJAMkita bano, ema ahIM kahe che ane te jyAre jIva svacchaMdane choDe tyAre ja banI zake. svacchaMda, mata Agraha tajI, varte sadgurulakSa; samakita tene bhAkhiyuM, kAraNa gaNI pratyakSa. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 17 AjJAMkita thavuM saheluM nathI. ziSyamAM ghaNI yogyatA hoya tyAre te sAco AjJAMkita banI zake che. pUrvanA ghaNA dAkhalA che. hanumAnajI rAmanA AjJAMkita hatA. je je pUrve mahApuruSo thaI gayA che temaNe potAnA pUrvanA mahApuruSonI AjJA ArAdhI che, AjJA pramANe cAlyA che. badhuM hoya paNa AjJA pramANe cAlavAnuM na hoya to AtmAnuM kalyANa thaI zake nahIM. sadguruAjJA jinadazA, nimitta kAraNa mAMya. * zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 135 - AjJA e AtmakalyANa thavAmAM nimitta che. eka vakhata ghaMTIyA pahADa upara, sAbarakAMThAnA mahAna bhakta zrI jesIMgabApA ane temanuM bhaktamaMDaLa AveluM. ghaNAM varSa pahelAMnI vAta che. temane bhaktonI cakAsaNI karavI hatI ke A badhA AjJAmAM cAle che ke nahIM ? to Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 zuM sAdhana bAkI rahyuM? satsaMga bhakti pUrA thayA ane kahyuM ke tame badhA ahIM DuMgara uparathI nIce bhUsako mAro. jovuM hatuM ke koNa taiyAra thAya che? kAraNa ke bhUsako mAre to jAnane jokhama. ATalA moTA DuMgara uparathI bhUsako mAre to zuM thAya? paNa, badhAMya UbhA thaIne kachoTo vALIne doDavA mAMDyA. eTale jesIMgabApA kahe ke UbhA raho. eTale badhA UbhA rahI gayA. pachI badhAne kahyuM ke besI jAva. meM joI lIdhuM ke tame AjJAMkita cho. to, AjJA eTale potAnA svacchaMdano saMpUrNapaNe tyAga karI anakaMDIzanala sarenDara svIkAravuM. bArTara sisTama nahIM ke tame Ama karo to huM Ama karuM. e badho vANiyAono vepAra che. mATe, zarata vagaranI arpaNatA tenuM nAma AjJAMkitapaNuM kahevAya che. jyAre potAnA AtmAmAM vAsa thaze tyAre AtmA Avo AjJAMkita banaze. anAdikALamAM anaMtavArasapuruSo maLyA che, bhagavAna paNa maLyA che. paNa te vakhate AjJAMkitapaNAnI ApaNI pAtratA nahotI, eTale ApaNuM kAryanA thayuM. pUrvanA bhavamAM ApaNane anaMtIvAra jJAnIo maLyA che, anaMtavAra manuSyabhava paNa maLyo che, paNa eka bhavamAM sAcuM AjJAMkitapaNuM thayuM nahIM. jo puruSa sAcA hoya ane jIva AjJAMkita hoya to tene AtmajJAna thayA vagara rahe nahIM. nA thAya to bemAMthI eka khoTo che. mATe, game tyAre paNa AjJAne ArAdhyA vagara kalyANa nathI. sapuruSanI AjJA e ja dharma che, e ja tapa che ane e ja sarvasAdhanAno sAra che. paga dabAvavA e sAruM che, paNa paryApta nathI. bIjI sevA karavI e sAruM che, paNa paryApta nathI. eka AjJAnuM ArAdhana thAya emAM sarva prakAranI sevAono samAveza thaI jAya che. mATe pahelAM jJAnI thavAno nahIM, paNa AjJAMkita thavAno prayatna karo. jJAna to sahajamAM thaze. evuM AjJAMkitapaNuM pAtratA vagara AvatuM nathI. AjJAMkita eTale "vALyo vaLe jema tema." jema sonAne tame je dizAmAM vALo te dizAmAM vaLI jAya, evI rIte ziSyane guru jema vALe tema vaLe. jema bodhe tema cAle, jema kahe tema zraddhe ane e pramANe Acare. zraddha, mAne ane Acare, to tenuM kArya siddha thaI jAya. anAdikALathI ApaNI A bhUla rahI gaI che. jema hAthI aMkuzathI vazamAM rahe tema sAdhaka AjJArUpI aMkuzathI vazamAM rahe che. juo! AvaDo moTo hAthI dhAre to mahAvatane pheMkIne paganI nIce kacaDI nAMkhe, paNa aMkuzanA kAraNe enI badhI zakti kendrita thaI, AjJAMkitapaNe dhArelI dizAmAM mAlikane laI jAya che. tema AtmA AjJAMkti haze to AtmAne dhArelI dizAe laI jaI zakAya che ane kArya siddha karI zakAya che. Ama, jIva krame krame bahirAtmAmAMthI paramAtmA banI jAya che. mATe, AjJAMkita Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? 201 thAo. A kALamAM svacchaMdI jIvonI saMkhyA khUba moTI hoya che ane AjJAMkita jIvonI saMkhyA bahu alpa hoya che. pUrvanA kALamAM AjJAMkita jIvo vadhAre hatA ane svacchaMdI ochA hatA. to, tanamAM, dhanamAM, jagatanA padArthomAM, zarIramAM jyAM jyAM prema karyo che e premane sadgurumAM lagADavAno che. tamArA zarIra karatAM paNa vadhAre prema sadguru upara Avavo joIe. ghaNI yogyatA hoya tyAre te zakya bane athavA tana, mana, dhananI arpaNatA karI, gurudevanA sAnnidhyamAM AjJA pramANe cAle e jIvanuM kArya thaI jAya che. basa, arpaNa thaI jaIe eTale vAta pUrI thaI gaI. eka vakhata zivAjI mahArAja temanA guru svAmI rAmadAsane kahe ke, huM rAjA chuM to A lAkho jIvonuM poSaNa thAya che. jo huM nA houM to A badhAnuM zuM thAya ? eTale gurune thayuM ke Ano A ahaMkAra che tene kADhavo to paDaze. pachI thoDA divasa gayA pachI zivAjIne kahyuM ke cAlo ApaNe jaMgalamAM pha2vA javAnuM che. zivAjI ane rAmadAsa banne sAthe jaMgalamAM jAya che. traNa-cAra kilomITara jAya che, pachI eka moTI zilA Ave che. rAmadAse zivAjIne kahyuM ke, A paththarane thoDo UMco kara. eTale zivAjIe tene UMco karyo. to tenI nIce eka deDako, deDakI ane teno parivAra khAbociyAmAM raheto hato. e batAvIne rAmadAse zivAjIne prazna karyo ke zivA, A badhAnuM koNa pUruM kare che ? to kahe bhagavAna. duniyAnA jIvonuM koNa pUruM kare che ? to kahe bhagavAna. tAruM koNa pUruM kare che ? to kahe bhagavAna. to tuM konuM pUruM kare che ? to kahe koInuM nahIM. Ama, teno ahaMkAra utArI dIdho. jIvane koI ne koI prakArano mada AvI jAya che. koIne jJAnano, koIne tapano, koIne tyAgano, koIne kuLano, to koIne jAtino. e abhimAnamAM jIva mokSamArganI dizA bhUlI jAya che. e mada kADhavA jJAnInI AjJA jarUrI che. jJAnInI AjJA ArAdhyA vinA kAryanI siddhi thaI zake nahIM. taba kAraja siddha bane apano. mATe, AjJAnuM mAhAtmya samajo. AjJA e aMkuzanuM kAma kare che. tenAthI manane dhArelI dizAmAM vALI zakAya che ane manane dhArelI dizAmAM vALazo to ja AtmakalyANa karI zakazo, nahIM to tamAruM mana jyAM tyAM bhaTakyA ja karaze. covIsa kalAka jIvane kaMIka ne kaMIka saMkalpavikalpa cAlyA ja kare che. ajJAnI jIvane sArA vikalpo thoDA Ave che, kharAba vikalpo ghaNA Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? Ave che. sadguru tamArI pAse kaMI mAMgatA nathI. emane kaMI moha nathI. emane mAna, pUjA, kIrti kaMI joItuM nathI. emane koIpaNa jIvanuM kalyANa thAya evI niHspRhatA mAtra rahI che. je paisA laIne bodha Ape che te sAcA guru nathI. potAnI pAse je kaMI che emAMthI e pUruM kare che. bAkI, koInI pAsethI kaMI letA nathI. koInI icchA paNa karatA nathI, mAMgatA paNa nathI. ADakatarI rIte paNa nahIM ne sIdhI rIte paNa nahIM. guru lobhI, ziSya lAlacI, dono khele dAva; dono buDe bApaDe, baiTha paththara kI nAva. paththaranI nAvamAM bese to DUbI javAya. eTalA mATe vItarAga darzanamAM mukhyapaNe nigraMtha gurunI prarUpaNA che. jemaNe sarvasaMgaparityAga karyo che te nigraMtha guru che. jemaNe pAMca mahAvrata aMgIkAra karyA che, jemane pAMca samiti ane traNa guptinuM anusaMdhAna che, jemane aThyAvIsa mULa guNonuM samyak prakAre pAlana che ane jeo AtmajJAna sahita che te guru che. AtmajJAna tyAM munipaNuM, te sAcA guru hoya; bAkI kuLaguru kalpanA, AtmArthI nahi joya. AtmajJAna samadarzitA, vicare udayaprayoga; apUrva vANI paramazruta, sadguru lakSaNa yogya. zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 34, 10 - gurupadane yogya mukhyapaNe ratnatrayadhArI AcAryo athavA munio che. nitha eTale jenI graMthi chUTI gaI che. bAhya graMthi 10 prakAranA bAhya parigraha che; atyaMtara graMthi 14 prakAranA aMtaraMga parigraha che. A covIsa prakAranA parigrahathI je rahita che te nigraMtha che ane e nigraMthano paMtha te bhava aMtano upAya che. kAyAnIvisArI mAyA, svarUpe samAyA evA; nigraMthano paMtha bhavaaMtano upAya che. -- zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 902 - 'jaDa-cetana viveka' je paisA rAkhe te nigraMtha guru nathI. koIpaNa prakAranA parigraha, bAhya ke atyaMtara hoya te gurunI gAdImAM AvI zakatA nathI. e tamArA upakArI thaI zake. sAcA mArganI prarUpaNA Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? karatA hoya, sAcA deva, guru, dharma ane navatattvanI, AtmAnI oLakhANa karAve to e tamArA upakArI thaI zake. emane zikSAguru kahI zakAya, paNa nigraMtha guru to anAdikALanI nigraMtha paripATI pramANe hoya. enuM maoNDela "apUrva avasara che. evA guru jyAM jyAM vicare che te badhI tIrthabhUmi thaI jAya che, ema zrI bhUdharadAsajI kahe che, ve guru caraNa jahAM dharai, jagameM tIratha teha; so raja mama mastaka caDho, "bhUdhara" mAMge eha. te guru mere mana baso, je bhavajaladhi jihAja; Apa tirahiM para tArahIM, aise zrI RSirAja. vyavahArathI sauthI pahelA nigraMtha guru, paramAtmA kevaLajJAnI tIrthakara bhagavAna che. bIjA naMbara para chaThThA-sAtamA guNasthAnakamAM vartatA ratnatrayadhArI munio che ane trIjA naMbara para paMcama guNasthAnakavartI zrAvaka che. AvA gurumAM ApaNo prema pravahe, emane arpaNatA thAya, emanI AjJA pramANe ApaNe cAlIe, emanI nizrAmAM ApaNe rahIe, emanA bodhane ApaNe anusarIe to avazya ApaNA AtmAnuM kalyANa thAya, thAya ne thAya ja. nA kema thAya? eka bAju kerosInavALI dIveTa che, ne bIjI bAju agni che, baMne bheguM thAya to dIvo pragaTe, pragaTe ne pragaTe ja. nA pragaTe evuM bane nahIM. vartamAnamAM evA guru nA maLe to temanI bhAvanA cokkasa rAkho. tyAM sudhI caturtha ke paMcama guNasthAnavartI jJAnIpuruSa athavA zubhecchAsaMpanna utkRSTa sAdhako che temanA saMgamAM rahIne paNa AgaLa vadho. temano niSedha nathI, paNa nigraMtha guranA khAnAmAM temane na besADo. kema ke, e nigraMtha guru nathI. temanA thoDA to lakSaNa hovA joIe. paisA rAkhatA hoya, bephAma vartatA hoya, rAtre khAtA hoya, game te khAtA hoya, hoTalamAM paNa khAtA hoya to emane guru tarIke nA manAya. A vItarAgadarzana che. kAMI sAmAnya nathI. eka vakhata sAbarakAMThA jillAnA citroDA gAmamAM satsaMga arthe javAnuM thayela. jesIMgabApA paNa sAthe hatA. tyAre lagabhaga cAra-pAMca hajAra mANaso haze. meM sAta vyasananI vAta samajAvI hatI, jethI temanI bhUmikA cokhkhI thAya. zrI banArasadAsajI kahe che, juA, AmiSa, madirA, dAri, AhaTaka, corI, paranArI; ehi sapta vyasana duHkhadAI, durita mUla durgati ke jAI - zrI samayasAra nATaka - sAdhyasAdhaka dvAra - 27 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 zuM sAdhana bAkI rahyuM ?. jugAra, mAMsa, dArU, vyabhicAra, zikAra, corI, parastrIgamana - A sAta vyasana che. A sAta vyasana sevanAro jIva niyamathI adhogatimAM jAya che. meM kahyuM ke jemaNe A sevana na karavuM hoya te UbhA thaIne pratijJA lo. meM to tyAM sudhI kIdhuM hatuM ke, je sAdhaka hoya, mumukSu hoya, gurunI AjJAMkita hoya teNe to hoTalanI A paNa pIvI nahIM ane hoTalanuM pANI paNa nA pIvuM. to 500 mumukSuo UbhA thaI gayA, hAthamAM pANI lIdhuM ke ame AjathI koIpaNa vyasana nahIM sevIe ane hoTalanI A to zuM, pANI paNa nahIM pIe. e A niyamone haju pALe che ! ane ApaNe vANiyA phAIva sTAra hoTalamAM khAIe ! juo! A to hoTalomAM satsaMga paNa rAkhe. keTaluM viparIta cAle che! jo ke, e bodha lAge nahIM. bhale Ape, bole e ThIka che. e kSayopazama che. paNa, enAthI koI lAbha thAya nahIM. AcaraNa to ApaNuM uttama prakAranuM hovuM ja joIe. eka vakhata lakSmIpurA gAmamAM amAro satsaMga hato. te vakhate jItA bApajI hatA. emanA ghera mAro utAro rAkhelo. jamavAno samaya thayo eTale mane jamavA mATe bolAvavA AvyA. pachI jamavA uThyo. tyAM vacamAM moTI parasALa hatI, ene pasAra karI emanA rasoDAnI AgaLanA bhAgamAM javAtuM hatuM. tyAM davA chAMTavAnA ghaNA pIpa hatA. eTale meM pUchyuM ke A zuM che? to temaNe kahyuM ke jaMtunAzaka davAo che. khetaromAM jIvAta bahu thAya che eTale A chAMTIe chIe, jethI amArI khetInuM rakSaNa thAya. meM kIdhuM ke AmAM to lAkhonI saMkhyAmAM jIvo mare. meM kIdhuM ke have huM tamAre tyAM jamIza nahIM. to kahe, kema? huM chaka thaI gayo. meM kIdhuM ke tame ATalI badhI hiMsA karIne kamANI karI ne emAMthI mAre khAvAnuM, to hiMsAno huM paNa bhAgIdAra thAuM. eTale have huM jamIza nahIM. e lokoe bahu prayatna karyo, paNa huM mAnyo nahIM. eTale jItA bApajI bolyA ke bApajI ! tame kaho ema karavA taiyAra chIe, paNa tamAre jamavuM to paDaze. amArA ghare tame AvyA ne tame bhUkhyA raho, AnuM moTuM pApa amane lAge. lAlajIbApA, kasturabhAIvagere ghaNA bhakto hatA. kasturabhAI sAttvika mANasa, khUba bhoLA, bhadrasvabhAvanA ne bhagavAnanA mANasa hatA. meM kIdhuM ke badhA A pANI hAthamAM lo ke ame davA chAMTavAnuM baMdha karIe chIe ane A davAo badhI DhoLI nAMkho. eTale temaNe davA DhoLI nAMkhI ane badhAe te vakhate pratijJA karI ke have A davA kyAreya vAparIzuM nahIM. AjubAjunA gAmaDAomAM paNa A vAta phelAI. hajAro kheDUtoe teno tyAga karI nAMkhyo. juo ! A AjJAMkita kahevAya. ApaNe hoIe to evuM kahIe ke have navI nahIM lAvuM, paNa ATalI chAMTI lauM. Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 205 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? niHspRhatA hoya to baLavAnapaNuM raheze. saspRhatA haze to baLavAnapaNuM nahIM rahe. eTalA mATe pAMca mahAvratadhArI guru, cAritradhArI guru kIdhA che ke te saMpUrNapaNe pAMca pApathI rahita thayA che, to e pAMca pApathI rahita thavAno upadeza ApI zake ane temanA upadezanuM pAlana thaI zake. have, huM ja pAMca pApamAM beTho houM ane huM ja pAMca pApanA tyAgano tamane upadeza ApavA jAuM, to e lAgavAno nathI. huM bIDI pIto houM ne tamane kahuM ke bIDI choDI do, to tame kAMI thoDI choDI do? huM kahuM ke mane to gesa thAya che eTale pIuM chuM. to kahe sAheba, tamArAthI Dabala gesa amane thAya che. eTale e choDavAnA nathI. AcaraNa karAvavuM hoya to pahelA pote AcaraNa karo, pachI ja bIjAne AcaraNa karAvI zakazo. to, mokSamArgamAM utkRSTa AcaraNa ratnatrayadhArI munionuM hoya che. apramatta yogIzvara zrI kuMdakuMdAcAryadava kahe che, cAritra che te dharma che, je dharma che te sAmya che; ne sAmya jIvano moha, kSobha vihIna nija pariNAma che. - zrI pravacanasAra - gAthA - 7 jesIMgabApajInA khetaramAM paNa davA chaMTAtI hatI. emane paNa meM kahyuM hatuM ke A barAbara nathI. tame AvuM karazo to pachI A loko kyAre aTakaze? eTale tarata kahI dIdheluM ke ApaNA khetaramAM davA chAMTavAnuM have baMdha karI do. e divasa pachI baMdha thaI gayuM. pachI to ghaNA badhA emanI sAthe joDAyA. juo ! AnuM nAma saraLatA kahevAya. AnuM nAma AjJAMkitapaNuM kahevAya. AvA jIvone saguruno bodha thAya to kAma kADhI jAya. ApaNe to kahIe ke sAheba! vicAra karIne kahIza. thoDI taiyArI karuM pachI. eTale "aNIno cUkyo so varasa jIve." e kyAreya karI zake nahIM. e to "eka ghA ne be kaTakA', bIjo koI vicAra nahIM ke AnuM Ama thaze to zuM thaze ne Ama nahIM thAya to zuM thaze? jema thavAnuM haze tema thaze, paNa AjathI mAre A pApa baMdha che. AvI rIte AkhA sAbarakAMThAnA badhAya gAmaDAomAM huM lagabhaga 20-25 varSa pharyo hoIza. moTAbhAge huM badhe ja bApajInI sAthe ja houM. eTale bApajI khAsa mane ja AgaLa rAkhe ke tamAre ja badhAne vyasana choDAvavAnA che. mane preraNA kare ke tamAre ja A kAma karavAnuM che. tamAre AtmAno bodha ApavAno paNa, sAthe sAthe vyasana choDAvIne badhAnI bhUmikA cokhkhI karo. to sAbarakAMThAnA lagabhaga cArathI pAMca hajAra jIvone A vyasanathI choDAvyA che. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? eka vakhata vAsaNa gAmamAM satsaMga meLAvaDo hato. darabAronuM gAma hatuM. tyAM bApajI ne ame badhA sAthe gayA. darabAroe ja A meLAvaDo goThavelo hatA. ame sTeja upara gayA. tyAM eka bhAIe eka ciThThI mArA upara mokalI ke Apa saMto gAmamAM padhAryA cho ane A gAmamAM vAra-tahevAre jIvahatyA bahu thAya che, mAnatAo mAnIne kare che. mAtAjInuM kAMI mAnyuM hoya ane pachI e nimitte jIvone vadhere che. A hatyA baMdha thAya to ja A gAmanuM kalyANa thAya, jIvonuM kalyANa thAya ane tamArA nimittathI ja thAya. bAkI bIjuM koI karI zake tema nathI. vAMcIne meM bApajIne kIdhuM ke Avo kAgaLa Avyo che ane ApaNe AmAM baLavAna thazuM to ja A badhuM baMdha thaze, nahIM to nahIM thAya. to tamAro Teko che ne ? bApajI kahe ke mAro so e so TakA Teko che. tame je kahezo e karavA badhA taiyAra chIe. 206 pachI, pravacanamAM jIvahiMsA upara ja bodha Apyo ane kahyuM ke A gAmamAM vAratahevAre jIvonI hiMsA thAya che, mAnatAnA nimitte, mAtAjIne ke bhagavAnane jIva vadhero cho, to jo A hiMsA baMdha nahIM thAya tyAM sudhI ame A gAmamAMthI javAnA nathI. e baMdha thaze pachI ja ame jaIzuM. koIne bodha paNa nahIM ApIe, maunapaNe ame bhagavAnanI bhakti ne prArthanA karIzuM. pachI bApajIe paNa kIdhuM ke huM paNa emanI sAthe ja chuM. have je darabAre meLAvaDo goThavyo hato e paNa A hiMsAnA kAmamAM joDAyelA hatA. bApajIe kahyuM temane ke tame badhA nirNaya karIne lekhita Apo, to ja amAruM A kAma AgaLa cAlaze. pachI darabAronI miTIMga thaI ane nakkI karyuM ke ApaNe tyAM saMto AvyA che ne emane dubhavazuM to moTuM nuksAna thaze. vaLI, ApaNA mahemAna che, ApaNe ja kholAvyA che. eTale ApaNe emanuM mAnavuM joIe. meM paNa temane kIdhuM tame mAtAjIne kaMI nA vadhero ane nuksAna thAya tenI javAbadArI mArI. AjathI tame sukhaDI caDAvo. e sukhaDInA paisA huM ApIza. pachI paMdara-vIsa darabAroe bhegA thaI kAgaLa lakhI sahI karIne amane Apyo ke AjathI amArI jIvahiMsA baMdha. AjathI have ToparuM ke sukhaDI ke evuM kaMI paNa caDAvIzuM, paNa koI jIvone ame vadherazuM nahIM. juo ! eka saMtapuruSanA meLAvaDAo thAya che to hajAro mANasone e nimitte sAta vyasana choDavAnuM thayuM. AvuM hiMsaka AcaraNa che, vyasanovALuM AcaraNa che te jyAM sudhI chUTe nahIM tyAM sudhI jIva AtmAnuM kalyANa sAdhI zake nahIM. hajI e badhA A vAtane yAda kare che. gurudevakI Ana sva-Atma base. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 207 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? AjJAnuM sthApana AtmAmAM thavuM joIe, manamAM nahIM. AvuM AjJAnuM mAhAbhya che. sarva sAdhanA AjJAmAM samAI jAya che. - brahmacArIjI viSe zrI laghurAja svAmIe kaheluM ke, A amAro brahmacArI che e 'vALyo vaLe jema tema evo AjJAMkita che. jema sonAne je bAju ghATa ghaDavo hoya, e bAju ghaDAya che evo A brahmacArI che ke ame jevo ghATa ghaDIe chIe evo e ghaDAto jAya che. AvuM AjJAMkitapaNuM ApaNuM jyAre Ave tyAre sadguruno eka bodha, eka akSara paNa AtmakalyANa mATe pUrato che. lAMbA bodhanI jarUra paNa nathI. je adhikArI jIvo nathI emane ghaNo bodha joIe. tejIne Takoro ane kuMbhAranA hAthI (gadheDA) ne DaphaNAM. prabhu AjJAe thAzuM te ja svarUpa jo apUrva. 21 saMyamanA hetuthI yogapravartAnA, svarUpalakSe jinaAjJA AdhIna jo; te paNa kSaNa kSaNa ghaTatI jAtI sthitimAM, aMte thAye nijasvarUpamAM lIna jo. apUrva. 5 - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 738 - "apUrva avasara' jinaAjJA kaho, guru AjJA kaho, badhuM eka ja che. dareka mahApuruSonI AjJA svarUpastha thavAnI che. svarUpamAM upayoga dvArA sthira thAva; e nizcaya AjJA che ane emAM je bAdhaka kAraNo che teno tyAga karo e vyavahAra AjJA che. upayoga svarUpamAM sthira thAya tyAre e nizcaya AjJAMkitapaNuM che ane ApaNA doSane kADhavA ane guNone pragaTa karavA mATe gurue je je AjJAo ApI hoya te AjJAnuM ArAdhana karavuM e vyavahAra AjJAMkitapaNuM che. vyavahAraAjJA e nizcayaAjJAnuM kAraNa thAya to e vyavahAraAjJA sAcI ane je vyavahAraAjJA nizcayaAjJAnuM kAraNa nA thAya te vyavahAra-AjJA ApaNA mATe sAcI nathI. moTA moTA bahAravaTiyAo paNa AjJAnA baLathI tarI gayA che. - aMjana se tAre prabhu, jaya jaya jaya jinadeva. - zrI vinayapATha AjJAMkita thayo tyAre aMjana corane paNa tAryo. to AjJAnuM mAhAsya samajo. jo AjJAnuM sAcuM mAhAbhya samajAze to tamAro koIpaNa doSa lAMbA samaya sudhI TakI nahIM zake. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 zuM sAdhana bAkI rahyuM? AjJAnuM ArAdhana karavAno jeNe daDha nirNaya karyo ane nakkI karyuM ke bhale DuMgara parathI bhUsako mArIne marI jauM, paNa have AjJA para paga mUkIne cAlu nahIM. atyAra sudhI gurune mAnyA che, paNa gurunI AjJA upara paga mUkIne cAlyA chIe. A bhUla ApaNI anAdikALathI thaI rahI che. e bhUlane A bhavamAM sudhAravAnI che. bhUlano abhAva karazo to bhavano abhAva thaze. ApaNA kalyANa mATe AjJA karI che. emane kaMI levuM nathI ApaNI pAsethI paNa ApaNA kalyANamAM bAdhaka che e bAdhaka vastuno tyAga karavA mATenI AjJA che, jenAthI ApaNuM kalyANa thAya che. ApaNane atyAre e samajAtuM nathI. nAnuM bALaka hoya ane charI ke cappAthI ramatuM hoya to tenA mA-bApa dhola mArIne paNa enA hAthamAMthI te laI le che, ramavA detA nathI. kema ke e bALaka che. e potAne paNa vagADaze ne bIjAne paNa vagADaze. tema jJAnIo tamane je nuksAnakAraka hoya che te kaDaka thaIne paNa choDAvI de che ke A nahIM choDo to tame mArI sAthe nahIM. mATe, AjJA e svaccheda toDavAnuM baLavAna hathiyAra che ane svacchaMda khasyA vagara AtmakalyANa thaI zake nahIM. roke jIva svacchaMda to, pAme avazya mokSa; pAmyA ema anaMta che, bhAkhyuM jina nirdoSa. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 15 eTale ke jIva potAnI kalpanA pramANe cAlavAnuM baMdha kare, roke. jo svacchaMda roke, AjJAMkita thAya to avazya mokSane prApta thAya. pUrve anaMtA jIva mokSe gayA che te badhA AjJAnuM ArAdhana karIne gayA che, ema jina bhagavAne kahyuM che. AcAryazrI vidyAsAgarajInA saMghamAM jouM chuM ke bAtharUma javuM hoya to paNa temanI AjJA laIne jAya che. jo koI AjJAne gauNa karI nAMkhe to AcAryazrI ene AjJA ApavAnuM ja baMdha karI de. bIjI badhI kriyA sAthe kare, paNa AjJA na Ape ke tame Ama karo ke Ama karo. AcAryazrI krodha kaSAya nA kare, paNa AjJA ApavAnuM baMdha karI de. koI AcAryazrIne pUche ke sAheba! tame kema Ane AjJA ApatA nathI. to kahe ke mArI AjJA mAne ene huM AjJA ApuM chuM. AjJA nA mAne ene huM AjJA Apato nathI. bahu vadhAre svaccheda kare to tene saMyamamAMthI choDI de. kapaDAM paherAvI de ke bhAI ! tame kapaDAM paherI lo ne pachI tamAre je karavuM hoya te karajo. mArA saMghamAM A pramANe nahIM cAle. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? 209 be-traNa vakhata emaNe prayatna karyo ke ziSya sudhare to ThIka che. nA sudharyA. evA be-traNa hatA. eka to omasAgara hatA. omasAgara kAnajIsvAmInA bhakta hatA pahelA. ghaNA varSa sonagaDhamAM rahelA. e muni thaI gayelA. kSatriya hatA pote. sArAmAM sAruM cAritra pALatA. badhA muniomAM UMcAmAM UMcuM cAritra AmanuM hatuM paNa eka vakhata jayotiSamAM caDI gayA. eTale AcAryazrIe emane kahyuM ke bhAI, tame A barAbara nathI karatA, A ApaNuM kAma nathI. ApaNuM kAma AtmAnI sAdhanA karavAnuM che. A maMtrataMtra ane badhI khaTapaTamAM paDavAnuM ApaNuM kAma nathI. eka-be vakhata kIdhuM chatAMya mAnyA nahIM ane emane samAcAra maLyA ke A hajI cAlu ja che. eTale emane eka vakhata bolAvyA ane brahmacArInA kapaDA taiyAra rAkhelA ane kahyuM ke, lo, omasAgarajI, A paherI lo ane have saMghamAMthI nIkaLI jAva. temaNe vastro paherI lIdhA. ghaNuM bhaTakyA. devalAlImAM AzramamAM menejara thaIne rahyA. bIjIvAra pachI pharIne muni thayA. pachI pAchA pharIne gRhastha dazAmAM AvyA. ThekANuM paDyuM nahIM. dasa-paMdara varSa gayA pachI e eka vakhata mane jabalapuramAM maLI gayA. mane kahe ke gokuLabhAI! tamAre mArI sAthe AvavuM paDaze. e pahelA zrImadUne mAnatA hatA, eTale mitratA ghaNI hatI. eTale mane kahe ke tamAre mArI sAthe AvavuM paDaze. have mane mArI bhUla upara pastAvo thAya che. meM AcAryazrInI AjJA mAnI nahIM ane mArI A sthiti thaI gaI. have mAre pharIne muni thavuM che ane AcAryazrI pAse ja. bIjA koI AcArya mane pasaMda nathI. AmanI caryA meM joI che eTale AmanAthI koI utkRSTa nathI. to mAre have emanI sAthe ja rahevuM che. tame mArI sAthe Avo. meM kIdhuM ke mAruM kAma nahIM. huM AcAryane oLakhuM chuM. have tamane ke nahIM, A nakkI vAta che. mane kahe ke nA, nA. huM mAphI mAMgI laIza. kSamA mAMgI laIza ane je prAyazcitta Apaze e laI laIza; paNa have mAre rahevuM ja che. meM kIdhuM ke huM sAthe AvuM paNa kAMI bolIza nahIM. kema ke huM boluM to mArI paNa kiMmata jAya. pachI ame be AcAryazrI pAse gayA. sAmAyika patAvIne AcAryazrI ekalA ja beThelA. emaNe khUba AjIjI karI, khUba kAlAvAlA karyA, khUba mAphI mAMgI. prAyazcitta mAMgyuM. badhuMya karyuM, paNa AcAryazrIe eka ja vAta kIdhI ke hamako saMgha calAnA hai. ApakI vajaha se saMgharma gaDabaDa ho jAve aura saMgha zithilatAmeM A jAve usakA doSa hamako bhI hai. Apako muni bananA haito kaMI ora jagaha jAke ho jAo. yahAM aba ApakI jagaha nahIM hai. basa ATaluM zAMtithI kahI dIdhuM. Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? AjJAnuM mAhAtma che. AvuM to ghaNuM meM emanI pAse joyuM che. mAtra ApaNA hita mATe temaNe karelI AjJA kharA premathI ArAdhavAnI che, bhayathI nahIM. kema ke, ApaNA kalyANa mATe, ApaNA hita mATe AjJA ApelI che. eTale premathI ArAdhavAnI che. temanI AjJAne sarvasva mAnI hRdayamAM vicAre, hara paLe te ArAdhavAnuM lakSa rAkhe, kSaNe kSaNe, kAryo kArya, prasaMge prasaMge AjJAne ArAdhavAnuM lakSa rAkhe, daDhapaNe aMtaramAM dhAraNa kare tyAre kAryanI saphaLatA thAya. kAryanI saphaLatA eTale ahIM to AtmajJAna ane mokSanI vAta che. to AtmajJAnanI saphaLatA AjJAnuM ArAdhana karavAthI thAya che. puruSa je amRtarasanA sAgara che, temanI prApti thAya ane temano prema, kRpAdRSTi avazya pAme. satparuSa AtmAnA atIndriya AnaMdanA rasamAM oLaghoLa che. to emanI pAsethI enI prApti thAya ane temano prema-kRpAdRSTi avazya pAme. mokSamArgamAM pravRtti banI che, eka jJAnInI ane eka jJAnInA sAcA AzrayavAnanI. AjJA ArAdhe tyAre jJAnInI kRpA pamAya, ApavAthI ke paga dabAvAthI nahIM. ***** Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? gAthA - 7 vaha satya sudhA darazAvahiMge, caturAMgula he deMgase milahe; rasa deva niraMjana ko pivahI, gahi joga jugojaga so jIvahI. 211 'vaha' eTale sadguru. e 'satya sudhA' eTale AtmAno atIndriya AnaMda tamane batAvaze. jeTaluM vANI dvArA kahI zakAze eTaluM teo kaheze. bAkI AtmAno AnaMda to mAtra anubhavagamya che, vANIno viSaya nathI. anubhava che e manAtIta che, vacanAtIta che, dehAtIta che, sarvAtIta che. anubhava vANImAM AvI zake nahIM, mAtra svasaMvedanagamya che. jema goLanuM gaLapaNa e anubhavano viSaya che. tenA gaLapaNanuM varNana thaI zake nahIM. koIpaNa padArthanA svabhAvanuM varNana thaI zake nahIM. chatAM, vaktavyapaNe jyAM sudhI kahI zakAya tyAM sudhI bhagavAna ke guru kahe che. ene avadhAraNa karIne je satziSya che te potAnuM kAma karI le che. 'satya sukha' eTale atIndriya AnaMda evo che, e jo pUro pragaTa thaI jAya to anaMta kALa sudhI tame e sukhane, AnaMdane bhogavyA karo to paNa eno sToka khUTe evo nathI. evo anaMta AnaMda paDyo che, evI anaMta zAMti che. zAMti AtmAmAM ja che. AnaMda paNa AtmAmAM ja che. jJAna paNa AtmAmAM ja che ane ApaNe badhA AtmA chIe. AtmAno upayoga AtmAkAra thAya to AtmAnI zAMti prApta thAya. bAkI puNyanA udayathI jagatamAM game teTalI anukULatA maLe emAM zAMti nathI, emAM AkuLatA che. bAhya sukhamAM AkuLatA che ane Atmika sukhanI aMdaramAM anAkuLatA che. jagatanA ajJAnI jIvo bAhya sukhanI pAchaLa rAta-divasa doDyA kare che. jema jema e sukha bhogavatA jAya che tema tema temanI azAMti ane duHkha paNa vadhatA jAya che. kema ke, bhrAMtiyukta sukha ane zAMti teNe anubhavI che. 'sadgurunI kRpA e ja samyagdarzana' ema paramakRpALudeve kahyuM che. evI kRpAdRSTi kyAre thAya ? tame lAkha rUpiyAno ceka Apo to thAya ? nahIM. paga dabAvo to thAya ? nahIM. tame pAtra thAva ane AjJAMkita thAva to thAya. satpuruSane, sadgurune badhAMya jIvo sarakhA ja che. koInA pratye bhedabhAva nathI, chatAM paNa je jIva AtmArthI che, mArgAnusArI che, AjJAMkita che, vinayavAna che, arpaNatAvAna che, enA upara temanI vizeSa kRpAdRSTi hoya che. kema ke, yogya jIva che. tene teo sAcA sukhanI oLakhANa karAve che. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? jagatanA dareka jIvane sukha to joIe che. paNa, sukha kone kahevAya? sukha kyAM che? ane sukha kevI rIte maLe ? enI vidhino khyAla na hovAnA kAraNe jIva sukha mATe cArebAju bhamyA kare che. kastUrI kuMDala base, mRga TUMDha banamAMhI; aise ghaTI ghaTI AtmA, duniyA dekhata nAhIM. kastUrImRganI nAbhimAM kastUrI hoya che ane jaMgalamAM pavana Ave che to enI sugaMdha ene Ave che ane e sugaMdhavALI vastu meLavavA AkhuM jaMgala bhame che, have e to enI nAbhimAM ja che ane zodhe che AkhA jaMgalamAM. pachI chevaTe thAke che, tyAre TiyuM vALIne sUI jAya che to sugaMdha vadhatI jAya che. nAbhinI najIka AvyuM nAka, eTale enI sugaMdha vadhatI jAya che. eTale have ene khyAla Ave che ke je sukha mATe, sugaMdha mATe AkhuM vana bhaTakyo, e sugaMdha to mArI nAbhinI aMdara kastUrI che emAMthI Ave che; ema ajJAnI jIva je AnaMda ane sukha meLavavA AkhI duniyA bhame, pAMca IndriyanA viSayo bhogavyA, padArtho bhegA karyA, paNa ene sAcuM sukha ane zAMti nA maLyA. pachI ene sadguruno bodha maLyo, ane e jIva jayAre aMtarmukha thayo, dhyAnastha thayo tyAre tene sAcI zAMti ane sukhano anubhava thayo. tyAre tene Azcarya thAya che ke aho ! atyAra sudhI A sukha mATe pelA haraNAnI jema huM cauda rAjaloka bhamyo, paNa sukha to mArI pAse ja hatuM. paramakRpALudeva kahe che, he jIva! tuM bhramA mA, tane hita kahuM chuM. aMtaramAM sukha che. bahAra zodhavAthI maLaze nahIM. aMtaranuM sukha aMtaranI samazreNImAM che; sthiti thavA mATe bAhya padArthonuM vismaraNa kara. samazreNI rahevI bahu durlabha che; nimittAdhIna vRtti pharI pharI calita thaI jaze; na thavA acaLa gaMbhIra upayoga rAkha. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 108 AtmA sivAya bahAramAM kyAMya sAcuM sukha nathI. lezamAtra paNa nathI. chatAM ajJAnI jIva pAMca IndriyonA viSayamAM bhogavI AnaMda levA jAya che ane uparathI duHkha vadhAre pAme che. kAraNa ke, tRSNA vadhatI jAya che ane tRSNA e jaduHkha che. saMtoSa e ja sukha che. to tamAruM sukha tamArAthI eka IMca paNa dUra nathI, eka se.mI. paNa dUra nathI ane tame bahAra game teTaluM doDazo to tyAMthI maLavAnuM nathI. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? 213 A ghaDiyALa che e ahIM paDI che paNa mane vismaraNa thaI gayuM ke A pATa para ghaDiyALa paDI che. have bIjI badhI guphAomAM pharI vaLuM A ghaDiyALa zodhavA, to mane maLe ? kema nA maLe? kema ke, e tyAM nathI. jyAM che tyAM zodhIe to maLe. tyAM zodhavuM paNa nathI paDatuM, najara jAya to maLI jAya. ema sukha AtmAmAM che, bahAra zodhavAthI maLatuM nathI. jema jema bahAra zodhavA jAya che tema tema sukha vadhAre dUra jatuM jAya che. sukha prApta karatAM sukha TaLe che leza e lakSe lo; kSaNa kSaNa bhayaMkara bhAvamaraNe, kAM aho rAcI raho ? - zrI mokSamALA - zikSApATha - 67 - gAthA - 1 A pAMca IndriyanA viSayo jema jema jIva ajJAna avasthAmAM bhogavato jAya che tema tema sAcuM sukha enuM TaLatuM jAya che, dUra thatuM jAya che. viSayAsakta jIvane AtmAnA atIndriya AnaMdanI anubhUti thaI zakatI nathI. kaSAyAsakta jIvo che ene paNa AtmAnI anubhUti thaI zakatI nathI. jenI aMdara tIvrapaNe anaMtAnubaMdhI yukta krodha, mAna, mAyA, lobha rahelA che; rAga-dveSa rahelA che e jIva paNa AtmAnI zAMtine prApta karI zakato nathI, AtmAnA sukhane prApta karI zakato nathI. have ATaluM dUra nathI chatAM, anAdikALathI e sukhane ApaNe prApta karI zakyA nathI. kema ke, ApaNe bahAra zodhIe chIe. jayAM che tyAM ApaNI dRSTi jatI nathI. e dRSTi sara karAve che. sukhanI dRSTi sara karAve che ke bhAI ! kyAM phAMphAM mAre che? pustakamAM kyAM sukha che? maMdiramAM paNa kyAM sukha che? ane mUrtimAM paNa kyAM sukha che? duniyAnA koI cheDAmAM kyAM sukha che? 14 rAjalokanA tamAma padArtho maLI jAya to paNa emAM kyAM sukha che? sukha mAtra tArA AtmAmAM ja che ane tArA AtmAmAM tAro mULa upayoga sthira thAya to tyAMthI tane maLaze, bahArathI maLavAnuM nathI. sukhI thavA mATe je doDAdoDa karatA hatA ke ahIMthI amerikA ane amerikAvALA himAlayanI guphAmAM ne himAlayanI guphAvALA vaLI jarmanImAM, te doDa maTI gaI. cAre bAju sukha mATe loko doDe che ane uparathI duHkha vadhe che, azAMti vadhe che. ayathArtha prayatna duHkhanuM kAraNa che, sukhanuM kAraNa nathI. yathArtha prayatna thAya to sukha maLe. anaMta jJAnIono eka ja abhiprAya che ke sukha AtmAmAM che. AtmA sivAya bahAramAM sukha nathI ane eka ajJAnInA anaMta abhiprAya che ke sukha badhe bahAramAM che, AtmAmAM nathI. ajJAnI ane jJAnI vacce pUrva pazcima jeTalo taphAvata che. have ATaluM nakkI karo ke AtmA sivAya kyAMya sukha nathI. mATe, bIjA padArthonI pAchaLa sukha ke zAMti mATe doDavuM nahIM. to tamArI badhI doDa Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? maTI jaze. pachI tame IDaranI ekAda guphA pakaDIne besI jazo. je che te aMdaramAM che, bahAra kaMI che nahIM. to bahAra doDAdoDa karavAthI phAyado zuM che? samaje to sahajamAM che ane UMdhuM mathe to anaMta upAya paNa nathI. mATe, sAcuM samajo . paramakRpALudeve kahyuM che, je samajyA te samAI gayA. -- zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 645 svarUpane samajazo to svarUpamAM samAI jazo ane samAI jazo to ja samajavuM ke huM samajayo te sAcuM ane nahIM to "je svarUpa samajayA vinA, pAmyo duHkha anaMta." svarUpa ja je nA samajayA, te bhale bahAramAM game teTalA puNyanA udayavALA hoya to paNa duHkhI che, sukhI nathI. puNyanA udayavALA paNa ajJAna avasthAnA kAraNe duHkhI che. zAtAnA udayavALA paNa ajJAna avasthAmAM duHkhI che. ApaNI sukha-duHkhanI vyAkhyA alaga che. bahAramAM badhI anukULatA hoya tene sukha ane bahAramAM pratikULatA hoya tene duHkha kahIe chIe. jJAnIonI vyAkhyA evI nathI. jJAnI kahe che ke jene AtmadaSTi thaI ane AtmAno Azraya karyo te sukhI ane jeNe AtmAno Azraya choDIne anyano Azraya karyo te duHkhI. cetana jo nija bhAnamAM, kauMApa svabhAve; varte nahi nija bhAnamAM, kartA karmaprabhAva. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 78 keTalA paisA kharcavA paDe sukha levA mATe? eka navA paisAnI paNa jarUra nathI. jo paisAthI sukha maLatuM hoya to A badhA munio duHkhI thaI jAya. kema ke, munio badhuM tyAga karIne beThA che ane A mukeza aMbANI ne e badhA sukhI thaI jAya. paNa, vadhAremAM vadhAre duHkhI hoya to A paisAvALA che. paramakRpALudeve atyaMtara noMdhamAM lakhyuM che ke, lAva jouM to kharo ke jagatamAM koNa koNa sukhI che? pachI temane ema thayuM ke A duniyAmAM atyAre moTAmAM moTA sukhI hoya to cakravartI rAjA che, jene cha khaMDanuM rAjaya, 96 hajAra rANIo, hajAro devo jenA sevaka hoya che. cakravartIne utkRSTa puNya hoya che. to lAve, AnuM sukha to jouM ke kevuM che? ema karIne tenA hRdayamAM jJAnathI ghUsyA. joyuM to bApaDo bahu duHkhI ! koNa? cakravartI. tema A dhanavAno paNa bahu duHkhI, kema ke tenI kAMkarAmAM adhika prIti che. A tAtAvALA hajI moTA vimAno banAvaze, Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 215 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? toya e duHkhI che. koI sukhI nathI. 24 kalAka paisA pAchaLa, Abaru pAchaLa ane jagatanA padArtho pAchaLa doDe che e sukhI ke duHkhI? ene eka miniTa bhagavAnanuM nAma levAno samaya maLato nathI, AtmAnuM dhyAna karavAno samaya maLato nathI. AtmAnuM kalyANa karavAno samaya maLato nathI. jJAnIo ene sukhI kahetA nathI. hajAro devo sevaka hoya to zuM thaI gayuM? eka zeThanA kArakhAnAmAM 1000 mANasa kAma kare che. e darekane ekanI ja AjJA ArAdhavAnI ane eka zeThane hajAranuM dhyAna rAkhavAnuM. to sukhI koNa ? ema tamAre eka AtmAnuM ja dhyAna rAkhavAnuM to sukhI ane bIjA badhAnuM dhyAna rAkhazo to duHkhI cho. bIjA zuM kare che? kyAM Ave che? kyAM jAya che? kyAM zuM thAya che? badhI paMcAta mUko. anAdikALathI paMcAto karI, paNa zAMti maLI nahIM ane hajI paNa nahIM maLe, che nahIM mATe. to sAco nirNaya karo ke sukha AtmAmAM che. huM AtmA chuM ane mAro upayoga, mAruM mana mArA AtmAmAM sthira thAya to ja mane sukha ane zAMti maLe. AtmAthI bahAra huM game tyAM bhaTakIza - upayoga dvArA, mana dvArA to paNa mane sukha ke zAMti maLavAnI nathI. thoDo samaya thAya eTale tame ahIMthI doDazo ke mAre ghera javuM che. mArA vinA badhuM apaseTa thaI gayuM haze ane dhaMdhA astavyasta thaI gayA haze ne vyavahAro badhA naSTa thaI jaze ! have IDara choDIne muMbaI ke cennAI jaIe to zAMti ke azAMti? pAcho kahe paNa kharo ke zuM thAya sAheba? saMsAramAM beThA chIe eTale karavuM paDe ne ! pAchuM TADhA pANInI Dola nAkhI daIe chIe. jo ke, IDaramAM paNa zAMti nathI. zAMti AtmAmAM che. guphAmAM paNa zAMti nathI. guphAmAM zAMti hoya to siMha, vAgha vadhAre zAMtimAM hoya. e to vadhAre azAMta che. e to guphAmAM ja rahe che. tame to rUmamAM raho cho. e to 24 kalAka guphAmAM ane chatAMya ene zAMti nathI. jyAM jJAna che tyAM zAMti che. AtmajJAna che tyAM zAMti che. AtmAno upayoga AtmAmAM sthira thAya tyAM zAMti che. bahAra game tyAM zAMti zodhazo, kyAreya maLavAnI nathI, kema ke che nahIM. anAdikALathI ApaNe bahAra khUba zodhyuM paNa, ApaNane zAMti maLI nahIM ane haju paNa maLaze nahIM. jyAre paNa, jene paNa zAMti maLaze, tyAre tene tenA AtmAmAMthI ja maLaze, AtmAthI bahAra nahIM maLe. dehamAM paNa zAMti nathI, A deha to jaDa che, nAzavaMta che ane ApaNe to avinAzI zAzvata chIe. zAMti svAdhIna che ane azAMti parAdhIna che. jeTalA jeTalA parane AdhIna thazo teTalI azAMti ne duHkha vadhavAnA ane jeTalA jeTalA svarUpane AdhIna thaIne svarUpamAM sthira thaIne rahezo teTalI teTalI zAMti ne AnaMda vadhavAnA. Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? A anaMta jJAnIoe anubhava karIne karelo nirNaya che hoM, eka jJAnIno nahIM. e phakta "hA" pADavAthI paNa kAma nahIM thAya. e prakAre vartana thaze ane dazA thaze to lAbha thaze. dazA vagara lAbha maLato nathI. jema duniyAmAM othenTika sarTiphikeTa joIe che. tevI rIte mokSamArgamAM othenTIka sarTiphikeTa jJAnIo pAse hoya che, ajJAnIo pAse nathI hotA. ajJAnIo to ajJAnane paNa mokSamArgamAM khatavI nAkhaze. pahelA guNasthAnakavALAne 11mAM guNasthAnakamAM khatavI nAMkhaze. ajJAnI che, ene zuM vAMdho che? jema dArUDiyo mANasa che, e tenI mAtAne 'mA' paNa kahe che ane ghaNIvAra enI mAtAne patnI paNa kahI de che. enI patnIne patnI paNa kahe che ane patnIne pachI mAtA paNa kahe che. have e dArUDiyo dArUnA vyasanamAM enI mAtAne mAtA kahe to paNa khoTuM ja che. kema ke, e bhAnamAM nathI, hoMzamAM nathI, behozImAM bole che. tema ajJAnI jIva behozImAM bole che ke huM AtmA chuM. hoMzamAM bolato nathI. to, AtmajJAnI guru tamane sAcuM sukha batAvaze. batAvI zakAya teTaluM batAvI zakaze, pUrNa nahIM batAvI zake. kema ke, e anubhavano viSaya che, vANIno viSaya nathI. paramakRpALudeve kahyuM che, je pada zrI sarva dIThuM jJAnamAM; kahI zakyA nahIM te paNa zrI bhagavAna jo; te svarUpane anya vANI te zuM kahe ? anubhavagocara mAtra rahyuM te jJAna jo . apUrva. 20 - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 738 - "apUrva avasara have, paMDAnuM tame AkhuM pustaka vAMcI jAva, kaMThastha karI lo, jyAM tyAM badhe saMbhaLAvavA paNa mAMDyA. koIe prazna karyo ke sAheba ! ATaluM badhuM varNana karo cho paNa peDo kevo hoya? have teNe anubhava nathI karelo to e kahI zakaze nahIM ke Avo hoya ane jeNe e pustaka vAMcyuM nathI ane khAlI peDo ja khAdho che e 500 pAnAnuM pustaka nahIM vAMce to paNa tene anubhava che ke peMDo Avo hoya che, ema AtmAnA game teTalA zAstro vAMce, bodha Ape, sAMbhaLe paNa jene AtmAnA atIndriya AnaMdanI anubhUti nathI, tenA vikalpo maTavAnA nahIM. kema ke, anubhUti hoya to nirvikalpapaNuM Ave. anubhUti vagara nirvikalpapaNuM AvatuM nathI. AtmAno AnaMda tamArAthI eka IMca paNa dUra nathI. tame badhethI upayogane khaseDIne AtmAmAM lAvo to hAla ahIM beThA e AnaMdano aMdaramAMthI anubhava thAya. jo ke, upayoga ane AtmA kaMI judA nathI, abhinnapaNe rahyA che. to AtmA ane AnaMda abhinna hovA chatAM Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? bhinna padArthamAM zodhavAthI ekatrAvagAha rahelI abhinna vastuno AnaMda ApaNe prApta karI zakatA nathI, jenuM kAraNa ajJAna che ane moha che. pothI paDhI paDhI jaga mUA, paMDita bhayA nA koI; DhAI akSara prema kA, paDhe so paMDita hoI. paMDito pustakonI pAchaLa paDe che. kriyAkAMDIo kriyAkAMDanI pAchaLa doDe che. zuSkajJAnIo zAstranI pAchaLa doDe che. ema ajJAna avasthAmAM jeNe dharmanuM je sAdhana pakaDyuM tenI pAchaLa doDyA kare che ane sAcI sAdhanAthI vimukha thaI jAya che. vAraMvAra upayogane aMtarmukha karI ane svarUpa anusaMdhAnano ugra prayoga karazo to game tyAre AtmAnA AnaMdanI anubhUti thaze. bIjethI nahIM Ave, jyAM che tyAMthI maLaze. "caturAMgula he damase milahe." catura eTale jJAnIo vANI dvArA, IzArA dvArA, marma dvArA, game te sAdhana dvArA je aMgulinirdeza kare che eno AdhAra laI, aMtarmukha upayoga dvArA jIva potAnA svarUpanA Azrayano, svarUpa anusaMdhAnano ugra prayoga kare to tene samyagadarzananI prApti thaI zake che. damase milate eTale samyagadarzananI prApti karAve che. samyagadarzana, samyaphajJAna, samyakUcAritra dUra nathI. are ! mokSa paNa dUra nathI. ahIM gaDhathI ahamadanagara dUra che, IDaranuM gAma dUra che. AgaLa eka maMdira che e badhA dUra che, ahIMnuM maMdira paNa dUra che paNa AtmA to ekadama najIka ja che. eka vakhata saMtAkUkaDInI ramatamAM eka chokaro tenA gharamAM anAjanI koThImAM saMtAI gayo ane upara nAnuM mATaluM mUkI dIdhuM, eTale koIne khabara nA paDe ke ahIM che. have bIjA chokarAo ene zodhavA mATe AkhuM gAma pharI vaLyA. chokaro hAtha Ave nahIM. sAMja paDI gaI. enA mA-bApane ciMtA thaI ke A chokaro gayo kyAM? temaNe polIsamAM phariyAda noMdhAvI. rAta paDI. chokaro koThImAM UMghI gayo. mA-bApa bicArA nirAza thaIne beThA che, tyAM chokaro jAgyo. ene mUMjhavaNa thaI eTale raDavA mAMDyo. eTale mA-bApane thayuM ke A raDavAno avAja to ApaNA chokarAno ja che. eTale avAjanI dizAmAM koThI pAse AvyA. mATaluM khaseDIne joyuM to chokaro aMdara hato. "alyA, tane zodhavA ame cAre bAju pharI vaLyA ane tuM to A koThImAMthI nIkaLyo !" have, eka bAju AnaMda che, to bIjI bAju duHkha che. maLyAno AnaMda che ane khoTI jagyAe zodhyuM enuM duHkha che. Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? ema jayAre AtmAnI anubhUti thaze tyAre eka bAju AnaMda paNa Avaze ane bIjI bAjuduHkha paNa thaze ke ohoho! A AtmAne pakaDavA mATe meM lAkho zAstro vAMcyA, judA judA tIrthasthAnomAM bhaTakyo, keTalAMya guruo meM karyA, keTalI kriyAo karI, keTaluM dhyAna karyuM, keTalI sAmAyika karI, keTalI mALAo pheravI ! pacAsa joDI to joDAM ghasI nAkhyAM eTalI jAtrAo karI ane jyAre pachI IDaranI guphAmAM zAMta thaIne beTho tyAre aMdaramAMthI A anubhUti AvI. ohoho! prabhu! tane zodhavA huM kyAM kyAM doDyo ! ane tuM to ahIM hato. mane khabara ja na hatI. nahIM to pahelethI ja ahIM besI jAta ne. A badhI doDadhAma karata nahIM. paramakRpALudeva pharamAve che, upayoga lakSaNe sanAtanaskurita evA AtmAne dehathI, taijasa ane kAmaNa zarIrathI paNa bhinna avalokavAnI dRSTi sAdhya karI, te caitanyAtmakasvabhAva AtmA niraMtara vedaka svabhAvavALo hovAthI abaMdhadazAne saMprApta na thAya tyAM sudhI zAtA azAtArUpa anubhava vedyA vinA rahevAno nathI ema nizcaya karI, je zubhAzubha pariNAmadhArAnI pariNati vaDe te zAtA azAtAno saMbaMdha kare che te dhArA pratye udAsIna thaI, dehAdithI bhinna ane svarUpamaryAdAmAM rahelA te AtmAmAM je cala svabhAvarUpa pariNAmadhArA che teno AtyaMtika viyoga karavAno sanmArga grahaNa karI, parama zuddha caitanyasvabhAvarUpa prakAzamaya te AtmA karmayogathI sakalaMka pariNAma darzAve che tethI uparAma thaI, jema upazamita thavAya, te upayogamAM ane te svarUpamAM sthira thavAya, acala thavAya, te ja lakSa, te ja bhAvanA, te ja ciMtavanA ane te ja sahaja pariNAmarUpa svabhAva karavA yogya che. mahAtmAonI vAraMvAra e ja zikSA che. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 913 badhAMya mahAtmAonI A zikSA che ke upayoga lakSaNe sanAtana skurita avo A jIva spharita che, pragaTa upayoga dvArA ane tame upayoga dvArA parane jANo cho, tame A pustakane jANuM athavA bIjuM kaMIpaNa jANyuM, paNa AtmAno upayoga nA hoya to koNa jANe? jANanAra koNa che? AtmAno upayoga. ghaTa paTa Adi jANa tuM, tethI tene mAna; jANanAra te mAna nahi, kahIe kevuM jJAna? - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 55 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? 219 vastune mAne che, paNa vastune jANI koNe? ene to mAna. ene jIva mAnato nathI. sanAtana skurita eTale upayoga 24 kalAka anAdikALathI anaMtakALa sudhI pragaTache, skurAyamAna che. A AtmA dehathI paNa judo che. deha te AtmA nathI. deha te AtmAnuM svarUpa nathI. dehato jaDa che. AtmA cetana che. sukha AtmAmAM che, dehamAM nathI. jaDamAM kyAMthI sukha hoya? chatAM ApaNI dehadRSTi che. hajI dehane saMbhALavAno ApaNe khUba prayatna karIe chIe. IDaramAM ATha ekAsaNAM karyA to ohoho ! AkhI jiMdagI gAyA karazo ke meM IDaramAM ATha ekAsaNAM karyA. are bApu! tuM anAhArI AtmA cho ene yAda kara ne ! tejasa ane kAmaNa zarIrathI paNa judo chuM. A 3 pekIMgamAM AtmA che. bahAra dehanuM pekIMga che. pachI aMdaranuM pekIMga kArmaNa zarIranuM eTale ke ATha karmonuM che ane trIjuM pekIMga karmanA nimittathI thatA vibhAvonuM che athavA taijasa zarIranuM che. A nokarma, tejasa zarIra, kArpaNa zarIra ane pachI bhAvakarma eTale ke vibhAva - tenAthI bhinna avalokavAnI dRSTi sAdhya karo ke A dehathI paNa huM judo chuM, karmothI paNa judo chuM, vibhAvathI paNa judo chuM. sarvathI huM judo chuM. sarvathI sarva prakAre huM bhinna, asaMga ane ekAkI. sarvathI eTale jagatanA tamAma padArthothI. pahelA A dRSTine sAdhya karo. A prekTIkala sAdhanA karo. AvI rIte AtmAne ekAkI dhyAvo ke A badhAyathI huM judo chuM. huM to traNe kALamAM ekAkI chuM. badhAMya padArthone mArI sAthe saMyoga saMbaMdha che, ekatva saMbaMdha nathI. e padArthonA saMyoga-viyogamAM harSa-zoka thAya che te batAve che ke te hajI emAMthI mamatvabuddhi, ekatvabuddhi tyAgI nathI. koI ISTa vastuno viyoga thaI jAya athavA aniSTa vastuno saMyoga thaI jAya, to ApaNane aMdaramAM aneka prakAranA vikalpo UbhA thAya che. enA hovAthI ISTa thayuM ane A na hovAthI aniSTa thayuM, AvI kalpanA karI te harSa-zoka karyo, te paramAM tAdAbhyatAnI nizAnI che. to, pahelA avalokavAnI dRSTi sAdhya karo. pachI sTepa bAya sTepa AgaLa vadho. AtmA traNe kALamAM ekAkI che. enuM koI nathI prabhu! aneka AtmAo che, paNa e badhA ApaNAthI judA che. te sivAyanA anya jaDa che, e to judA che ja. Ama karatA karatA akiMcana bhAvanA, ekatvabhAvanA tamArI daDha thaze. to tamane khyAla Avaze ke, svarUpanA Azraye ja kalyANa che, bIjAnA Azraye mAruM kalyANa nathI. vAraMvAra evI bhAvanA karatA svarUpano Azraya karavAno ugra puruSArtha tamAro cAlu thaze. A bhedavijJAnanI prakriyA, prekTikalI tamArI cAlu thaze. thiyarIkala bahu vAMcyuM, bahu sAMbhaLyuM, bIjAne kahyuM, have prekTikala AvyuM. Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? te caitanyAtmaka svabhAva AtmA niraMtara vedaka svabhAvavALo hovAthI abaMdhadazAne saMprApta na thAya tyAM sudhI zAtA azAtArUpa anubhava vedyA vinA rahevAno nathI. ema nizcaya karI AtmA caitanyAtmaka svabhAvI che. e niraMtara vedaka svabhAvavALo hovAthI kaMIka ne kaMIka vedavAno, jANavAno, anubhavavAno. kAM to 'sva' ne jANaze, kAM to 'para' ne jANaze; kAM to zAtAno anubhava karaze, kAM to azAtAno anubhava karaze; kAM to AtmAnA atIndriya AnaMdano anubhava ka2ze. paNa, eka samaya e anubhava karyA vagarano raheto nathI. kema ke, e eno guNa che. e samaye samaye pariNamana kare che. jema jJAna guNanuM pariNamana samaye samaye jANavAjovAnuM cAle che, te rIte AnaMda guNanuM paNa pariNamana samaye samaye cAle che. eTale kAM to zAtAne, kAM to azAtAne, kAM to potAnA AtmAnA atIndriya AnaMdane anubhave che, A sukha guNanuM pariNamana che. vibhAva pariNamanamAM e zAtA ane azAtAne vede che. Avo nizcaya daDha karo. 220 je zubhAzubha pariNAmadhArAnI pariNatI vaDe te zAtA azAtAno saMbaMdha kare che, te dhArA pratye udAsIna thaI, zubhAzubha dhArAthI have udAsIna thAva. A je zAtA-azAtAnI satata karmadhArA cAle che teno huM jJAtA-daSTA chuM, kartA nathI. karmanA udayanA nimittathI che, te mArA svabhAvabhAvanI paryAya nathI. mArA svabhAvanA Azraye utpanna thayela nathI. mArAthI bhinna che. e dhArA pratye udAsIna eTale e dhArAnA mAtra jJAtA-daSTA raho, karnA nahIM. huM mAtra jonAra2. dehAdithI bhinna ane svarUpamaryAdAmAM rahelA te AtmAmAM je cala svabhAvarUpa pariNAmadhArA che teno AtyaMtika viyoga karavAno sanmArga grahaNa karI, AtmA to traNe kALa svarUpa maryAdAmAM ja che ane svarUpa choDIne bahAra jato nathI. je cala svabhAvarUpa pariNAmadhArA che te pariNAmanI dhArA calAyamAna thatI jAya che, badalAtI jAya che. teno viyoga jyAre jIva upayoga dvArA svabhAvano Azraya kare tyAre thaI jAya che. e ja sanmArga che, sAco mArga che. tene grahaNa karavo. 52ma zuddha caitanyasvabhAvarUpa prakAzamaya te AtmA karmayogathI sakalaMka pariNAma darzAve che. karmanA udayanI sAthe AtmA joDAya che, eTale tenAmAM aneka prakAranA kalaMkita pariNAmo, vibhAva pariNAmo thAya che, zuddha pariNAma nathI thatA. karmanA udaya sAthe bhaLIne jyAre AtmA pariName che tyAre tenI aMdaramAM kaMIka ne kaMIka vibhAva, zubhAzubha bhAvo thAya che. azubha bhAva to sakalaMka pariNAma che ne zubha bhAva paNa sakalaMka pariNAma che. tethI uparAma thaI, eTale Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? 221 tethI pAchA vaLI; jema upamita thavAya eTale zAMta thavAya, upayoga dvArA svarUpamAM sthira thavAya. te upayogamAM ane te svarUpamAM sthira thavAya, upayogamAM ane svarUpamAM have sthira thAo. atyAra sudhI zAtA-azAtAnA udayo anubhavyA karatA hatA enA kAraNe aMda2mAM asthira hatA. have svarUpamAM sthira thAo; upayogane sthira karo ke ahoho ! huM to trikALa eka svarUpe rahevAvALI zuddha cetanA chuM. mAtra paramAtmA chuM. kAraNa paramAtmA chuM. traNe kALa evo ne evo ja chuM. emAM laya thaI, upayoga enA maya thaI jAya enuM nAma uparAma thavuM che. enuM nAma upazamata thavuM che. enuM nAma upayoganI svarUpamAM sthiratA kahevAya che. acala thavAya. sthira thayA pachI acaLa thavAya. game tevA udayo, nimitto Ave toya calAyamAna thAya nahIM. acala, sthira thaI javuM. te ja lakSa, sAdhanAnuM A ja lakSa, te ja bhAvanA, te ja ciMtavanA hovI joIe ane te ja sahaja pariNAmarUpa svabhAva karavA yogya che. A sahaja pariNAmayukta svabhAva che. svabhAvanuM sahaja pariNamana che. bAkInuM vibhAva pariNamana che. mahAtmAonI vAraMvAra e ja zikSA che. traNe kALanA tamAma jJAnIonI vAraMvAra A ja zikSA che, ke A prayoga karo to ghara bhegA thazo. mATe, prayogavIra bano. jema bheMsane tame khAvA nAMkho to pahelAM badhuM khAI le, pachI jhADanA chAyA nIce besIne vAgoLe. tema tame svAdhyAyamAM khorAka khAI lo ane pachI sAmAyikarUpI chAyAmAM besIne vAgoLo. te sanmArgane gaveSatA, pratIta karavA icchatA, tene saMprApta karavA icchatA evA AtmArthI janane A mokSamArganuM je saMzodhana kare che. sanmArga eTale mokSamArga pratIta karavA icche che eTale je sAcI zraddhA karavA icche che ane e mArgane prApta karavA icche che. AtmAne prApta karavA icche che, te AtmArthI janane, parama vItarAgasvarUpadeva - bIjA koI deva-devIo nahIM, vItarAga sarvajJa kevaLajJAnI bhagavAna, svarUpanaiSThika niHspRha nigraMtharUpa guru eTale chaThThA-sAtamA guNasthAnakamAM vartatA, apramatta yogIzvara ane AtmajJAnI satpuruSo, parama dayAmULa dharmavyavahAra zrI mokSamALA - zikSApATha - 9 mAM svadayA tathA ATha prakAranI dayA batAvI che. te parama dayAmaya dharma vyavahAra ane paramazAMta rasa rahasyavAkyamaya sAstra eTale jJAnIonI vANI. sanmArganI saMpUrNatA thatA sudhI eTale mokSa thAya tyAM sudhI parama bhakti vaDe upAsavA yogya che; pa2ma bhakti dvArA. A deva, guru, dharma, zAstranI upAsanA 52ma bhakti vaDe karavAnI che, je AtmAnA kalyANamAM parama kAraNa che. zreSTha nimitta che. Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? ahoho ! keTaluM kahI dIdhuM ATalAmAM to ! hajAro zAstrono sAra ApI dIdho che. paramakRpALudeve 'yamaniyama' mAM kahyuM che ke, rasa deva niraMjana ko pivahI. te AtmA rasarUpa che. AtmAnA atIndriya AnaMdano rasa samaye samaye pravahI rahyo che. jJAnarasa, AnaMdarasa, zAMtarasa - A badhA rasa aMda2mAMthI pravahI rahyA che. samaye samaye eno pravAha cAlu che. niraMjanadeva eTale zuddha AtmasvarUpa. AtmAnA atIndriya AnaMdanI anubhUti karanArA evA koIka viralA jIvo hoya che. niraMjanadeva eTale zuddha svarUpa AtmA che ke jeno joga pAmIne jIva ajara amara thaI jAya che. basa, jenI AtmAnI draSTi thaI, jene AtmAno anubhava thayo, te bIjI mAnA peTe avatAra letA nathI. ajara, amara avinAzI thaI jAya che. enA janma, jarA maraNanA pherA TaLI jAya che. je ratnatrayanI abheda sAdhanA kare che te amara banI jAya che. samyagdarzana kahe che ke mane letA pahelA vicAra karajo. mane lIdhA pachI tamAre mokSe nahIM javuM hoya to paNa mAre tamane mokSe pahoMcADavA paDaze. evI mArI dRDha pratijJA che. sAdi anaMta anaMta samAdhisukhamAM, anaMta darzana, jJAna anaMta sahita jo. apUrva. 19 - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 738 - 'apUrva avasara' ekavAra mokSa thaI gayo, te have pharIne janme nahIM. je bIja zekAI gayuM tene tame game teTaluM vAvo, khAtara nAMkho, pANI Apo, game teTalI TrITamenTa karo paNa have temAMthI vRkSa UbhuM thAya nahIM; tema jenA aMdaramAM saMsAranuM bIja, mithyAtva zekAI gayuM, darzana mohanIya ane cAritramohanIya karma zekAI gayuM ane jene anaMta jJAna, anaMta AnaMda tathA kevaLajJAna pragaTa thayuM, tene have pharIne saMsAramAM AvavAnuM rahe nahIM. niraMjanadeva eTale zuddha svarUpI AtmA che ke je deva-gurune pAmIne ajara-amara thAya che. te padamAM anaMtakALa sthiti karIne rahe che. pachI anaMtakALa sudhI A AtmAnA AnaMdanI anubhUti tene rahyA kare che. bhagavAna covIsa kalAka AtmAnA atIndriya AnaMdamAM che. ApaNA jevA AnaMdamAM nahIM, atIndriya AnaMdamAM. AtmA sacittaAnaMdamaya che. sat kahIe zAzvata, citta kahIe caitanya svarUpa, jJAna, darzana svarUpa ane AnaMda svarUpa. AtmA zAzvata jJAna, darzana ane AnaMda svarUpa che. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? 223 samyakdaSTi jJAnI ane jJAnInA Azrita mokSamArgamAM ja rahe. anukrame AgaLa vadhI mokSa prApta kare. paramakRpALudeve kahyuM che ke mokSamArgamAM pravRtti be nI che - eka jJAnIpuruSanI ane jJAnIpuruSanA sAcA AzrayavAnanI. e mokSamArgamAM rahe ane anukrame AgaLa vadhIne mokSane prApta kare. je mokSamArgamAM che te mokSane prApta karavAno che. paramakRpALudeve patrAMka - 569mAM kahyuM che, koIpaNa tathArUpa jogane pAmIne jIvane eka kSaNa paNa aMtarbhedajAgRti thAya to tene mokSa vizeSa dUra nathI. tathArUpa jogane eTale AtmajJAnIonA nimittane pAmIne, jIvane eka kSaNa paNa aMtarbheda jAgRti thAya eTale ke bhedajJAna dvArA abheda evA AtmAnI anubhUti thAya, to tene mokSa vizeSa dUra nathI ne jene AtmajJAna thayuM tene have mokSa dUra nathI. tene icchAdazAe kevaLajJAna thayuM che, mukhya nayanA hetuthI kevaLajJAna varte che, zraddhA apekSAe kevaLajJAna thayuM che ane pachI krame krame saMpUrNa kevaLajJAnane prApta thaI jAya che. satpuruSa sAcA maLe, bodha Ape pachI jIva jo te bodha ane AjJA pratye apUrva prema ANI baLiyo thaIne ArAdhe to pAtra thAya ane AgaLa dazA prApta karatAM samakita pAme. sAcA satpuruSa maLe ane tattvano bodha Ape, AtmAno bodha Ape pachI jo jIva te bodha ane AjJA pratye apUrva prema lAve to kAma thAya. apUrva prema eTale tenA jevo jagatanA koI bIjA padArtho pratye ke kArya pratye nahIM. apUrva eTale pUrve kyAreya prApta nathI thayo tevo. tame ahIMthI muMbaI gayA. doDha karoDanI vastI haze. have tame pahelI ja vakhata jAva cho. tamane ema thAya ke kyAM utarIzuM ? kyAM khAIzuM? kyAM pIzuM ? kyAM pha2zuM ? koNa mane phe2vaze? ne kyAM jaIzuM ? Ama muMjhAva cho. have temAM eka ghara oLakhItuM hoya e tamane levA Ave, to tame AkhI muMbaImAM sahIsalAmatIthI pharazo, khAzo, pIzo, rahezo ane AnaMda karazo. muMjhAzo nahIM. eka oLakhIto nathI to mUMjhavaNa ane eka oLakhIto maLe to mUMjhavaNa dUra. tema mokSamArgamAM eka jJAnI maLI jAya che eTale mokSanA badhA vikalpo dUra thaI jAya che. mAro mokSa eTale nija zuddhatA. mArI zuddha avasthA thAya e ja mAro mokSa che ane zuddha avasthA mArA svarUpane Azraye ja thAya che ane svarUpano Azraya bhedavijJAna dvArA abheda dRSTi karavAthI thAya che. eTale have te bhedajJAnanuM baLa vadhArato jAya che. bhedavijJAnataH siddhAH siddhA ye kli kecanaH; yasyaivA bhAvo baddhAH, baddhA ye kli kecana / Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? jeTalA jIvo mokSe gayA che te badhA bhedavijJAnanA pratApathI gayA che ane jeTalA jIvo saMsAramAM rakhaDI rahyA che te badhA bhedavijJAnanA abhAvanA kAraNe rakhaDI rahyA che. eTale "mAtra eka satyaruSane zodhIne tenA caraNakamaLamAM sarvabhAva arpaNa karI daI vanya jA. pachI jo mokSa na maLe to mArI pAsethI leje." bane nahIM! evuM kariyANAnI dukAne thoDo mokSa maLavAno che ke duniyAnA jIvo pAsethI thoDo mokSa maLe che? mokSanA dAtA to jJAnI che vyavahArathI ane nizcayathI mokSano dAtA to tamAro AtmA che prabhu! sadagurunI AjJA pratye apUrva prema lAvo; basa ATaluM karavAnuM che ApaNA taraphathI. jJAnI pratye apUrva prema ane AjJAMkitapaNuM. apUrva prema haze to AjJAMkitapaNuM oTomeTika AvI jaze ane sAcuM AjJAMkitapaNuM haze to apUrva prema haze. baMne ekabIjAnA sAthe saMkaLAyelA che. baLiyo thaIne ArAdhe; vIryane skurAyamAna kare, vIryavAna thAya, baLavAna thAya ane pachI jJAnInA bodha anusAra potAnI sAdhanA kare, ArAdhe to te jIvamAM AtmajJAna thavAnI pAtratA Ave. kaSAyanI upazAMtatA, mAtra mokSaabhilASa; bhave kheda aMtara dayA, te kahIe jijJAsa. te jijJAsu jIvane, thAya sadguru bodha; to pAme samakitane, vate aMtarazodha. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 108, 109 baLiyo thaIne ArAdhe to pAtra thAya ane AgaLa dazA prApta karatA samati pAmI le, A samakita pAmavAnI cAvI, AtmAnA anubhavane prApta karavAnI cAvI. apUrva preme AjJAnuM ArAdhana kare. apUrva prema eTale parAbhakti. zrI banArasIdAsajI kahe che, zravaNa kIrtana citavana, vaMdana sevana dhyAna; laghutA samatA ekatA, navadhA bhakti pramANa. - zrI samayasAra nATaka ApaNe atyAra sudhI AMdhaLA thaIne doDyA ja karyA chIe ane samakita prApta karI zakyA nathI. kema ke, sapuruSa pratye AjJAMkitapaNuM na hatuM ane temanA pratye prema na hato ane ApaNe ApaNI kalpanA anusAra doDyA'tA. Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? 225 te bhAgyazALI jIva paramAtma svarUpa, niraMjanadeva, AtmAnA AnaMda svarUpamAM ramaNatA kare che. gahi joga jugojuga so jIvahI. evA pAmelA yogIo yugoyuga eTale anaMtakALa sudhI amara thAya che. basa, have ene janmamaraNanA pherA TaLI jAya che. jene janma ja nathI tene maraNa zuM? zrImAn AnaMdaghanajI kahe che, aba hama amara bhaye nA mareMge, yA kAraNa mithyAta diyo taja, kyuM kara deha dhareMge. samakita thayA pachI krame krame pUrNa kevaLajJAnanI prApti A pramANe thAya che. mATe, samakitanuM mULa satpuruSa che ane tenI prAptinuM kAraNa temanI AjJAnuM ArAdhana che ane temanA pratye paramabhakti eTale parAbhakti che. AtmAnuM ane paramAtmAnuM ekarUpe thaI javuM te parAbhakti kahevAya che. gopIone kRSNa bhagavAna pratye AvI parAbhakti hatI. eka vakhata rukmaNIjIe zrIkRSNa mahArAjane kahyuM ke tame lagna mArI sAthe karyA che ane premasaMbaMdha gopIo sAthe vadhAre rAkho cho ! zrIkRSNa mahArAja kahe ke tame cAlo mArI sAthe eka vakhata. pachI gopIo jyAM sUtI hatI tyAM rukmaNIne laIne gayA. to gopIonA vALamAMthI kRSNa, kRSNa, kRSNa evo avAja nIkaLe. rukmaNIne kIdhuM ke tamArA mAthAnA vALamAMthI Avo avAja Ave che ? to sAco prema Amano che ke tamAro che ? ne huM to premane AdhIna chuM. Avo prema satpuruSamAM thAya to jIvano beDo pAra thaI jAya che. pachI satpuruSanuM eka vacana paNa e samyak prakAre avadhAraNa karI le to enuM kAma thaI jAya che. pachI lAMbA bodhanI ene jarUra paDatI nathI. Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? gAthA - 8 para prema pravAha baDhe prabhuseM, saba Agamabheda suura basa; vaha kevalako bIja gyAni kahe, nijako anubhau batalAI diye. bhagavAna pratye, guru pratye, potAnA AtmA pratye jyAre sAdhakane alaukika prema Ave che ane e prema paNa divase, divase vRddhi pAmato jAya che tyAre e prema, e bhakti tene prabhu eTale AtmAnuM milana karAvI de che. jema nadIno pravAha hoya e vaheto ja jAya, kyAMya aTakI nA rahe ane vadhu ne vadhu jozapUrvaka AgaLa vadhato jAya, evI rIte bhakti ane prema jema jema vardhamAna thAya tema tema jIvamAM yogyatA AvatI jAya che. atyAre ApaNo badho prema saMsAranA sukha ane padArtho pAchaLa che. eTale ja saMtoe kahyuM che, jaisI prIti harAma kI, aisI hara para hoya, calo jAya vaikuMTha me, pallo na pakaDe koya. basa, A bhaktinuM, premanuM jharaNuM divase divase vadhatuM jAya, Atmaprema vadhato jAya, paramAtmA pratyeno prema vadhato jAya, guru pratyeno prema vadhato jAya, dharma pratyeno prema vadhato jAya. aMdaranI ruci hoya to prema vadhe che, nahIM to niyama lIdhA hoya, paNa rUDhi pramANe karI jAya, paNa aMdaramAM bhAvabhAsana nA Ave ane bhAvabhAsana vagaranI sarva prakAranI sAdhanA niSphaLa jAya. bhAvabhAsana AvavuM joIe, prema thavo joIe. zrI devacaMdrajI mahArAja kahe che, ruci anuyAyI vIrya caraNadhArA sadhe. jenI jyAM ruci che tyAM tenI sarva zakti lAge che ane te cAritranI dhArAne pragaTa karI de che. potAnA AtmAmAM ane AtmA jemaNe batAvyo evA guru ane bhagavAna pratye prema karavAno che. tenAthI vizeSa prema mumukSune, sAdhakane jagatanA koI padArtha upara hoya nahIM. gharavALA chelle, kuTuMbavALA chelle paNa deva-guru-dharma ane potAno AtmA sauthI pahelA ane sauthI vizeSa. yogyatA hoya to te sahajamAM Ave che. yogyatA nA hoya to jIva game teTaluM mathe to paNa tene evo prema sahajapaNe Avato nathI. keTalAMya aMgUThAchApa jIvoe paramAtmAmAM prema, potAnA AtmAmAM prema karyo che. emane lakhatA-vAMcatA nahotuM AvaDatuM, chatAM badhA zAstrono sAra emanA hRdayamAM AvI jato hato. Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? 227 narasiMha mahetA, mIrAMbAI Dabala grejyueTa hatA ? ke ijanera hatA ? ke DaoNkTara hatA ? chatAM Aje emanA pado para pI.eca.DI. thAya che ane te vadhAre bhaNelo kahevAya che. emanA banAvelA bhaktinA pado moTA moTA mANaso paNa premathI gAya che ane sAMbhaLe che. kharace na khUTe, vAko cora na lUMTe; dina dina baDhata savAyo. A prema koI lUMTI zake tema nathI. aMdara je jharo phUTyo che bhagavAna pratye, potAnA AtmA pratyenA premano, e prema samakitane kheMcI lAve che, samyagdarzanane kheMcI lAve che. prema sahaja ane niSkAma bhaktipUrvakano hovo joIe. sakAma bhaktipUrvakanA premamAM bArTara sisTama ne mAMgaNIo che ane niSkAma bhaktimAM koI mAgaMNI nathI, koI icchA nathI, mAtra utkRSTa guNAnurAga che. Avo prema ApaNAmAM Avavo joIe. pAtratA thaze to sahaja Avaze. jema jema pAtratAno vikAsa thato jAya che tema tema sahaja prema Avato jAya che, vadhato jAya che - nadInA pravAhanI jema. premabhakti vardhamAna thAya tema tema jIvamAM AtmajJAna prApta karavAnI yogyatA AvatI jAya che ane AtmajJAna thayuM hoya to kevaLajJAna thavAnI yogyatA vadhatI jAya che. lAkho rUpiyA kharcavAthI yogyatA nathI AvatI, paNa AvI pAtratAnA kAraNe yogyatA Ave che. gopIonI bhakti niSkAma hatI. emane kRSNa sivAya bIjuM kazuMya joItuM nahotuM. kRSNa mATe e badhuM choDavA taiyAra hatI. tanase, manase, dhanase, sabase, kRSNa kI Ana sva-Atma base. taba kArarja siddha bane gopI ko. Avo prema ane AtmAnuM mAhAtmya jene AvyuM tene aMtarAtmA ane paramAtmA pratye prema vadhyA vagara raheto ja nathI. je aMtarAtmAne AtmAnI anubhUti sahita AtmAnuM mAhAtmya AvyuM che, temano prema bhautika sukha ke bhautika padArtho ke bhautika jIvo pratye nA hoya. temano prema alaukika mArga pratye hoya. 'tame ane ame laukika mArge pravartazuM to alaukika mArge koNa pravartaze ?' AvI yogyatA AvavI joIe ane AtmAnuM sAcuM mAhAtmya Ave to e yogyatA AvyA vagara rahetI nathI athavA sAcA jJAnIono yoga thayo hoya ane AjJAzritapaNe vartato hoya to tenAmAM paNa AvI yogyatA AvI jAya che. ATalo premano pravAha sadevaguru-dharma pratye ApaNe vadhAravAno che. Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? dina dina baDhata savAyo. sahajapaNe vadhe, kahevuM nA paDe. jema tamane ghaNI bhUkha lAge to tame rasoDA bAju AMTA to mAravAnA. tema chUTavAnI jene tIvra tAlAvelI lAgI che te deva-guru-dharmanI AjubAju AMTA to mAravAnA, temano Azraya ka2vAnA, temano bodha sAMbhaLavAnA, temanI AjJA pramANe cAlavAnA. to ja emanI mokSamArganI bhUkha bhAMge, nahIM to nA bhAMge. bodhanuM pariNAma to thAya. dharAyelAne tame sArAmAM sArI AITama Apo to e joze, bahu bahu to cAkhaze, paNa e jamavAno nahIM. bhUkhyAne jema ghebara detA, hAtha na mAMDe ghelojI; sevo bhaviyA vimala jinesara, dullahA sajjana saMgAjI. niSkAma bhakti vadhAravAnI che. niSkAma bhakti eTale bhagavAnane, gurune ane potAnA AtmAne unconditional surrender. AnuM nAma svadharma che, vyavahAradharma che ane nizcayadharmamAM to vANIno koI praveza nathI, e to upayoganI AtmA sAthe abheda dazA che, abhedatA che. A nizcayabhakti che. A parAbhakti che. 'AtmA ane paramAtmAnuM ekarUpa thaI javuM e parAbhaktinI chevaTanI hada che.' to, bhakti karanAranI aMdaramAM namratA Avaze, vinaya Avaze, arpaNatA Avaze ane AjJAMkitapaNuM Avaze. A badhAya guNo tene mokSamArgamAM AgaLa vadhAratA jAya che. zrI pAnabAI kahe che, bhakti karavI hoya teNe rAMka thaIne rahevuM, ne melavuM aMtara keru mAna re. bahAramAM tuM game teTalo moTo che, paNa enuM abhimAna choDI de. bhakti na bhAve te jIva abhAgiyA. to, 'para prema' eTale utkRSTa prema. 'baDhe prabhuse.' teno pravAha bhagavAna pratye, paramapuruSa evA sadguru pratye ane potAnA AtmA pratye vadhe to bIjA pratyeno prema ghaTavAno. tamArI pAse so rUpiyA che, emAMthI eka jagyAe nevuM rUpiyA InvesTa karI dIdhA to tamArI pAse bIje InvesTa ka2vA mATe mAtra dasa rUpiyA ja rahyA che; tema je sAdhaka che, bhakta che, enA upayoganuM moTAbhAganuM InvesTamenTa bhagavAnamAM, gurumAM, potAnA AtmAmAM ane temaNe prarUpelA dharmamAM hoya che. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? ahaMbhAvathI rahita nahi, svadharma saMcaya nAhIM; nathI nivRtti nirmaLapaNe, anya dharmanI kAMI. 229 * zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 264 - 'vIsa doharA' AnuM nAma svadharma che. mokSamArgamAM niSkAma bhaktipUrvakano prema vadhato jAya, e bhakti parAbhaktimAM TrAnsaphara thAya, tema tema tenI yogyatA vadhatI jAya che. sahajapaNe pAtratA AvI che mATe. pAtra jIvane sahaja hoya, apAtra jIva kheMcIne kare che to paNa sahajatA AvatI nathI, kema ke pAtratA nathI. game tevo pApI jIva hoya, te paNa A premapravAhathI pavitra banI jAya che. zrI 'vinayapATha'mAM kahyuM che, aMjana se tAre prabhu ! jaya jaya jaya jinadeva. aMjana cora jevA paNa chUTI gayA. bhagavAna, guru ane potAnA AtmA pratye prema Avyo ane potAnA tamAma akAryo pratye tene dhRNA thaI ke A meM zuM karyuM ? daDhaprahArIe aneka jIvone AkhA nagaramAM mAryA hatA, pachI tene pazcAttApa thayo. pachI nagaranA cAre bAjunA daravAje UbhA rahIne upasarga - pariSaha sahana karyA ane bAMdhelA sarva karmonI nirjarA karI nAkhI. rUno Dhagalo karavo hoya pAMcaso maNano, to mahino joIe ane bALavo hoya to keTalI vAra lAge ? eka divAsaLI, eka cinagArI bahu thaI gaI. paramakRpALudeve kahyuM che, koTi varSanuM svapna paNa, jAgrata thatAM zamAya. * zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 114 tema AtmaprApti mATe sarvArpaNapaNe, pUrA premathI satpuruSanI upAsanA karatAM karmano kSaya thAya. e zraddhA, e prema, e ja AtmaprAptino mArga che. tanase, manase, dhanase, sabase, gurudevakI Ana sva-Atma base. pUrA premathI sarvArpaNapaNuM. A jIve prema aneka vastuomAM ne padArthomAM DhoLI nAMkhyo che, paNa e nakAmo jAya che. jema pANIno naLa lIka hoya to pANI vesTa jAya, tevI rIte jagatapremano pravAha vesTa jAya che. to, AtmaprApti mATe sarvArpaNapaNe, pUrA premathI satpuruSanI upAsanA karatAM karmano kSaya thAya e zraddhA, e prema, e mArga che. Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? upAsanA jinacaraNanI, atizaya bhaktisahita; munijana saMgati rati ati, saMyama yoga ghaTita. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 954 - 1/5 sapuruSanI upAsanA karatAM karmano kSaya thAya. karmano kSaya to AtmAnA Azraye thAya che, paNa puruSo AtmAno Azraya kema thAya enI ApaNane preraNA kare che, vidhi batAve che ane te prakAre Azraya karIe tyAre karmano kSaya thAya che. eTale sapuruSa upara Aropa Ave che ke satpaSanA kahevAthI karmano kSaya thayo. deva-guru-dharma pratyenI zraddhA, prema, arpaNatA ane emanI AjJA pramANe jIvana jIvavAno puruSArtha - A badhuMya joIze. puruSanI vinaya sahita, bhakti sahita upAsanA karavAthI satparuSano bodha aMdaramAM yathArtha pariNAma pAme che; nahIM to bodhanuM pariNamana thatuM nathI. jJAnIpuruSano bodha hajAra mANaso sAMbhaLatA hoya, paNa pariNamana be-pAMcane ja thAya che kAraNa ke, jJAnI puruSa pratye je arpaNatA che, je prema che, je vinaya che, je bhakti che, je bahumAna che, te bAkInAne nathI. jene AvuM bahumAna, bhakti ne prema hoya che tene jJAnIonA bodhanuM pariNamana sahajamAM thaI jAya che. A ja anAdikALano mArga che. "mokSamArgamAM pravRtti banI che, eka jJAnIpuruSanI ane eka jJAnIpuruSanA sAcA AzrayavAnanI." A zraddhA deDha hovI joIe. jJAna ochuM haze to cAlaze paNa zraddhA ochI haze to nahIM cAle, jJAna durlabha nathI, cAritra durlabha nathI, zraddhA durlabha che. saddhA parama dullhaa| zraddhA parama durlabha che. anAdikALamAM ApaNe anaMtavAra muni thayA, zAstrajJAnI thayA, kriyAkAMDI thayA, aneka prakAranI tapazcaryAo karI, chatAM zraddhAnI viparItatAnA kAraNe badhI sAdhanA saMsAranA hetubhUta thaI, mokSanA hetubhUta banI nahIM. juo! A zraddhAnI viparItatA. zraddhAnuM samyaphapaNuM thavAnI sAthe jJAna, cAritranI badhI sAdhanAnuM samyakapaNuM Ave che. jo zraddhAnuM viparItapaNuM hoya to jJAna, cAritra ke sAdhanAnuM samyakapaNuM AvatuM nathI ane e samajAvavA mATe A badhA zAstro che. puruSanI upAsanA thAya, emanA pratye sarvArpaNapaNe arpaNatA thAya, zraddhA thAya, emanA pratye prema Ave - A mArgane samajAvavA mATe ja badhA zAstro lakhAyA che. e hoya to zAstra vAMcatA potAne tevo ja anubhava che ema jaNAya. A hoya ane zAstra vAMce to tene aMdaramAM sAkha Ave ke, mArI mAnyatA A ja che. zAstra vAMcyA - nathI, paNa pahelI vakhata vAMce che, chatAM tene bhagavAna pratyeno, guru pratyenA prema che, bahumAna Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? 231 che, zraddhA che, arpaNatA che to zAstra vAMcatA tene badhoya marma samyapaNe samajAto jAya che ane pachI evI sthiti AvI jAya che ke eka zloka vAMcatA hajAro zAstromAM teno upayoga pharI vaLe che. Avo deva-guru-dharma pratyeno ane potAnA AtmA pratyeno prema, arpaNatA, Azraya, AjJAMkitapaNuM e ja zraddhA ane samakita che. AcAryazrI umAsvAmIe kahyuM che, tattvArthazraddhAnaM samyagdarzanam // * zrI tattvArthasUtra - adhyAya - 1 - sUtra - 2 - tattvanI zraddhA eTale nava tattvanI, deva-guru-dharmanI ane potAnA AtmAnI zraddhA. tenuM nAma samyagdarzana che ane A thayuM to tyAMthI ja mokSanI zarUAta thAya che. Ama, mokSanI zarUAta zraddhAthI thAya che. zAstrajJAna game teTaluM hoya, paNa jo zraddhAmAM nyUnapaNuM hoya to kArya thatuM nathI. bahAramAM cAritra game teTaluM UMcuM hoya paNa jo zraddhAnI aMdaramAM viparItatA hoya to tenuM kArya thatuM nathI. zraddhAnI yathArthatA joIe. A ja satpuruSa che, A kahe che te ja mokSamArga che ane A navatattva Ama ja che tevI zraddhA rAkhavI. 'AptapuruSanA vacananI pratItirUpa, AjJAnI apUrva rucirUpa, svacchaMdanirodhapaNe AptapuruSanI bhaktirUpa, e prathama samati kahyuM che.' A pahelo prakAra Ave ane jo A pakaDI rAkhe ane vame nahIM to paMdara bhavamAM mokSe pahoMcADe evo prakAra che, kaMI sAMmAnya nathI. A to A kALamAM ApaNe badhA karI zakIe temaM chIe. AptapuruSanA vacanarUpa pratIti eTale tattvanI zraddhA. emanA vacano eTale nava tattva. pachI temaNe je je AjJAo ApI hoya tene ArAdhavAnI aMdaramAM tAlAvelI jAge ke, have mAre A ja karavuM che. saMsAramAM bahu pharyA ne bahu padArtho bhegA karyA ne bhogavyA emAMthI kaMI zAMti maLI nahIM ke sAra maLyo nahIM. have tene dRDha nirNaya thaI gayo. 'svacchaMda nirodhapaNe AptapuruSanI parama bhakti rUpa.' svacchaMdano tyAga karI ane Apta eTale vizvAsa karavA yogya deva-guru-dharmanI bhaktirUpa. bhakti e mokSamArganuM pravezadvAra che. bhakti vagaranI badhI sAdhanA niSphaLa jAya che. jJAnI hoya ke dhyAnI hoya ke game game te cAritradhArI hoya; jema ghI vagaranI roTalI lUkhI che tema bhakti vagaranI sAdhanA paNa lUkhI che. to, Avo parama prema te ja zraddhA ane samakita che. basa, Avo prema lAvavAno che -- deva-guru-zAstra pratye. temanI zraddhA jeTalI dRDha thaze teTaluM sakita najIka ne najIka AvatuM jaze. - deva guru dharmanI zuddhi kaho kima rahe, kima rahe zuddha zraddhAna ANo; zuddha zraddhAna viSNu sarva kiriyA karI, chAra para lIpaNuM te jANo. dhAra. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? zraddhAthI bhAvonI zuddhi thAya che, AtmAnI tathA pariNAmonI zuddhi thAya che. emanA pratye zuddha zraddhAna nA thAya to zuddhinI vRddhi thatI nathI. mATe, zraddhA lAvo. vItarAga sarva kevaLajJAnI paramAtmA, jemane anaMta catuSTaya pragaTa thayA che te ja sadeva che. e sivAya amArA mATe koI sadeva nathI ne koI ArAdhya deva nathI, koI pUjavA yogya deva nathI, koI vaMdana karavA yogya deva nathI. deva-devIonI tuSamAnatAne zuM Iccho cho? tuSamAnatA satyaruSanI Iccho." ema paramakRpALudeve kahyuM che. anya deva-devIo tuSamAna thaIne bahu bahu to kaMIka bhautika sukha ke padArtho ApI zakaze. te paNa tamAruM puNya haze to! nahIM to pAMcaso maNa sukhaDI caDhAvazo to paNa e badhI niSphaLa jaze! ane mithyAtva gADhuM thaze pAchuM. je jIvane je kaMI maLe che te potAnA puNyanA kAraNe maLe che, nahIM ke deva devInI tuSamAnatAnA kAraNe. jo puNyano udaya nA hoya to kevaLajJAnI paramAtmA paNa tamane kaMI karI zake nahIM, to sAmAnya deva-devInI to vAta ja javA do. e paNa nimitta nA thaI zake. puNya pramANe badhI sAmagrI maLe che. A zraddhA hoya to mithyA deva-devInI mAnyatAne tame choDazo. emanA pratye dveSa ke dhRNA nahIM. e paNa tamArA sAdharmika baMdhu che, e paNa AtmA che. emanI sAthe "jaya jinendra no vyavahAra rAkho, ethI AgaLa nahIM. devanA khAnAmAM ke gurunA khAnAmAM ke dharmanA khAnAmAM emane besADavAnA nahIM. e jyAM che tyAM barAbara che. to, AvI AptapuruSanA vacananI pratItirUpa, AjJAnI apUrva rucirUpa, svachaMda nirodhapaNe AptapuruSanI parama bhaktirUpa e paheluM samakita che ane paheluM samakita bIjA samakita (anubhavAze pratIti) nuM kAraNa thAya che. paheluM yathArtha haze, dRDha haze to anubhavAMzamAM Avaze. deva-guru-dharmanI ke tattvanI zraddhA vagara anubhavAzamAM nahIM AvI zako. paheluM A joIe. "amAre to badhAya bhagavAna sarakhA ne badhAya guru sarakhA ne badhAya dharma sarakhA ! nakAmA rAga-dveSa karavAthI phAyado zuM che?' ema ajJAnIo kahe che. amAre to mahAvIra paNa sarakhA ne mahammada payagaMbara paNa sarakhA ane Izu khrista paNa sarakhA ! e badhA paNa bhagavAna che ane A paNa bhagavAna che! juo! kyAM chadmastha ajJAnIne kevaLajJAnInI sAthe besADI dIdhA! e chadmastha jIva che, kevaLajJAnI to che nahIM ane kevaLajJAnI nathI mATe ajJAnI che. kevaLajJAnanI apekSAe badhA chadmastha ne jJAnIo paNa ajJAnI kahevAya. to, emane ApaNe sadevamAM besADI dIdhA e bhUla thaI. paNa have, bIjo manamaMdira ANuM nahi, e ama kulavaTa rIta. jinesara. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 233 zuM sAdhana bAkI rahyuM? samakitanuM vAvetara karavAnuM paheluM kAraNa deva-guru-dharmanI zraddhA che ane te kevaLajJAnanuM bIja che. vaha kevalako bIja glAni kahe. samyagudarzana e kevaLajJAnanuM bIja che. jema bIjano caMdramA vadhato vadhato pUnamarUpe thAya che, tema samyagadarzana rUpa bIja vadhatuM vadhatuM kevaLadarzana rUpa pUnamamAM pariName che, kevaLajJAnarUpe pariName che. A mArga che anAdikALano. have aMdaramAM deva-guru-dharma ane potAnA AtmAnI daDhatA thaI javI joIe ke A sivAya bIjuM kaMI nathI ane emAMya aMdaramAM tattvanA vAraMvAra ciMtanathI, mananathI, jJAnIno bodha sAMbhaLavAthI daDhatva AvI javuM joIe ke mArA svarUpathI bahAramAM mAruM kazuM nathI. mArA svarUpanA Azraya vagara mAruM kalyANa nathI. ATaluM thaze to tene daDha svarUpa-anusaMdhAnano puruSArtha jAgaze - zraddhA deDha haze te pramANe. mArA svarUpathI bahAramAM mAruM kazuM nathI. eTale je kaMI padArthanA saMyoga ke viyoga thAya emAM tene harSa-zoka thatA hatA, e have baMdha thaI gayA. thayuM to thayuM, ne rahyuM to rahyuM, ne gayuM to gayuM, banyuM to banyuMnenA banyuM to nA banyuM. jema thavAnuM hatuM tema thayuM. bahAramAM kaMI thayuM ke nA thayuM enAthI AtmAne zuM lAbha ke nuksAna che? gharamAM, potAnA dehamAM ke bahAra duniyAmAM koI banAva banyA hoya - potAnI icchA pramANe banyA hoya ke icchAnI viruddha banyA hoya emAM jo tamAruM joDANa nathI ane sAkSIbhAva che to e banAva tamane Agnava-baMdhanA nimitta nahIM thAya. duniyAnA badhAya banAvo ApaNane Asrava-baMdhanA nimitta thAya che e nimitta nahIM thAya, kema ke tyAM tamAruM jJAna hAjara raheze ane para sAthe tAdAtma thavA nA devuM e jJAnanuM kArya che ane tAdAtma nahIM thAo to bhUmikAne anurUpa Agnava-baMdha nahIM thAya. saMvara-nirjarA ne mokSamArga cAlaze. gaNitano dAkhalo cheka sudhI sAco gaNyo hoya to javAba sAco Avaze ane saravALo, bAdabAkI, guNAkAra ke bhAgAkAramAM kyAMka bhUla karI haze to teno javAba khoTo Avaze. evI rIte navatattvamAM kyAMya bhUla thaI to samyagradarzanane bAdhA Avaze. tattvArthazraddhAne samyagudarzanam che. tene bAdhA Avaze. eTale jIva, ajIva, puNya, pApa, Agnava, baMdha, saMvara, nirjarA ane mokSa tattvamAM, svarUpane samajavAmAM ane zraddhAmAM koI bhUla nA rahevI joIe. te prApta karavA vacana konuM satya kevaLa mAnavuM? nirdoSa naranuM kathana mAno, 'teha' jeNe anubhavyuM. - zrI mokSamALA - zikSApATha - 67 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 zuM sAdhana bAkI rahyuM? A daDhatA lAvo basa. A pahelAM prakAranuM samakita che. jJAnIo tamane A ApavA AvyA che ke ATaluM samakita to tame ahIMthI laIne jAo. jema "kaTako baTako khAje, paNa rANakapurato jAje e kahevata che, tema ahIM paNa kaTako baTako khAje paNa samyagadarzana to leje. tattvanI zraddhAmAM koI bAMdhachoDa nahIM, e to Agama anusAra, bhagavAna kevaLajJAnInA bodha anusAra ja rahevuM joIe. te jijJAsu jIvane, thAya sadgurubodha; to pAme samakitane, varte aMtarazodha. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 109 sadguruno bodha e badhI mithyA zraddhA, mAnyatAo ane ajJAnane TALI nAMkhe che. jema eka dIvAno prakAza thAya che to rUmanuM badhuMya aMdhAruM maTI jAya che ane rUmamAM rahelA badhAya padArtho dekhAya che, tema jJAnIonA bodhathI ApaNane samasta vizvanA dareka padArthono nirNaya thaI jAya che ane AtmAnuM sAcuM bhAna thaI jAya che. puruSArtha to tamAre ja karavo paDaze. tamArA vatI bIjo koI puruSArtha nahIM karI zake. saddaguruAjJA jinadazA, nimitta kAraNa mAMya. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 135 nimitta joIze. nimitta vagara koI jIve mAtra upAdAnathI kArya karyuM hoya evuM nathI. mATImAM ghaDo thavAnI yogyatA che paNa kuMbhAranuM nimitta nA hoya to karoDo varSo sudhI mATI paDI rahe to paNa emAMthI ghaDo thAya nahIM. hA, paNa ghaDAno kartA kuMbhAra nathI, eTaluM aMdaramAM lakSa rAkhavAnuM. ghaDAno kartA mATI che. kuMbhAra vagara ghaDo nA thAya e vAta sAcI che, paNa kuMbhAra nimitta che. Avo nimitta-upAdAnano saMbaMdha che. upAdAnanuM kArya to upAdAnanA samyapha puruSArthathI ja thAya. eTale AtmajJAna samyaka puruSArthathI ja thAya ane temAM nimitta tarIke devaguru-dharma ane temano bodha hoya. tenuM vAraMvAra ciMtana karavuM. bIjuM ke svarUpa anusaMdhAna vagara AtmAnuM kalyANa nathI. aMtarmukha upayoga thayA vagara svarUpa anusaMdhAna AgaLa vadhavAnuM nathI ane vairAgya, upazamanA baLa vagara aMtarmukha upayoga nahIM thaI zake, UMDANamAM nahIM jaI zako, upayoga tamAro pheMkAI jaze. mATe, upazama-vairAgyanuM baLa hoya ane tattvanI zraddhAnI yathArthatA hoya to samakita tamArA mATe sahaja che, vadhAre agharuM nathI. sahelAmAM saheluM hoya to te samakita che ane agharAmAM agharuM mithyAtva che. tame e agharAmAM agharuM kArya karo cho ane Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 235 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? bhagavAna e agharuM kArya karI zakatA nathI ! bhagavAna mithyAtvanuM sevana karI zakatA nathI. to, bhagavAna karatAM paNa tame ghaNA AgaLa cho !! mithyAtva Adika bhAvane, cirakALa bhAvyA che jIve; samyaktva Adika bhAvane, bhAvyA nathI pUrve jIve. samyagadarzana thayuM eTale kevaLajJAnanI cheka taLeTImAM AvI gayo. jema tame pAlitANAnI taLeTImAM Avo, ane tamane DuMgara dekhAya che ke have ahIMthI caDhavAnuM che. eka pagathiyuM caDho eTale tamArI caDhavAnI zarUAta thaI gaI. to, A bhagavAna pratyenI bhakti jagatanA padArtho pratyenI bhaktine ghaTADe che. koI kahe ke sAheba ! ame to amArA gharavALAnI paNa bhakti karIe ne bhagavAnanI paNa karIe. amAre to badhAyanI bhakti sarakhI, nakAmAM rAga - dveSa thAya evuM zuM karavA karavuM! tyAre jJAnI kahe che ke, evuM nathI prabhu ! narasiMha mahetAne kRSNanI bhakti vadhAre hatI ke emanA gharavALAnI bhakti vadhAre hatI? gharavALA gujarI gayA to temaNe zuM kahyuM? "bhaluM thayuM bhAMgI jaMjALa, sukhe bhajazuM zrI gopALa." tame koI divasa AvuM bolI zako cho? nahIM bolI zako. kema ke, tamAro prema tyAM DhaLelo che, moha che. bhagavAnanA nAme mIrAMbAIe jhera pI lIdhA. have tamane koI kahe ke A jhera che, pIvo, bhagavAne mokalyuM che, gurue mokalyuM che, to tame nahIM pIo. kAraNa ke, evI zraddhA ane bhakti nathI. aMta meM se taMta kADhayA pIche rahyA soI, rANe melyA vinA pyAlA pIe masta hoI; aba to mere rAma nAma dUsarA na koI. deva-guru-dharma pratye parama prema e vyavahAra samakita che, je pahelA prakAranuM samakita che. ahIMthI mokSanI zarUAta thAya che. jyAM paheluM samakita daDha thayuM tyAM mokSanI zarUAta thaI ane pachI e krame krame AgaLa jatAM AtmAnI anubhUti karI le che. AtmAnA Azraya vagara to koInuM kalyANa thayuM nathI thatuM nathI ane bhaviSyamAM thAya evI koI vyavasthA paNa nathI. traNe kALamAM, traNe lokamAM tamAma jIvo mATe AtmAnuM kalyANa AtmAnA Azraye raheluM che. guruno, dharmano, bhagavAnano, zAstrano Azraya paNa AtmAno Azraya karavA mATe che; emanA mAraphate ApaNe AtmAno Azraya ja karavAno che. to, AtmAnuM jema jema mAhAbhya AvatuM jaze, jema Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? jema tenuM svarUpa samajAtuM jaze, jema jema jJAnIonA bodhathI daDhatA AvatI jaze tema tema tamAro premano pravAha jagatanA padArtho pratyethI ghaTI AtmA tarapha vadhato jaze. 100 rUpiyAnuM InvesTamenTa che temAMthI tame sAMITha-sittera TakA to kuTuMbamAM ne dehamAM karI nAkhyuM ane bAkInA paccIsa-trIsamAM to pAchA bIjA ghaNAya che. badhAnI sAthe saMbaMdha rAkho, pharaja bajAvo, udaya pramANe je kaMI karavuM paDe te karo paNa aMdarathI alipta raho. mosALamAM khAvAnuM hoya ane mA pIrasanArI hoya to ghI nI vADhI kyAM vadhAre UMdhI vaLe? dIkarA para ja hoya ne! ema ApaNo dIkaro AtmA che. to ApaNA premanI vADhI kyAM AgaLa namavI joIe vadhAre? dIkarArUpI AtmAmAM. para prema pravAha baDhe prabhuseM." jema jema pAtratA, yogyatA AvatI jaze tema tema AtmA pratye ane AtmaprApta puruSo pratye prema vadhato jaze. pachI tamane koInuM mAhAtma nahIM Ave, phakta jJAnInuM mAhAbhya Avaze. amerikAnA pramukha "mahAvIrasvAmI bhagavAnanI jaya' bole to tamane AnaMda thAya paNa temane mahAvIra zuM che eno khyAla paNa kyAM che? ane jJAnIo mahAvIra bhagavAnanuM mAhAsya batAve che to temAM ApaNane mAhAtma thatuM nathI, paNa Trampa sAheba bole to Azcarya kahevAya. Trampa mahAvIranuM nAma le che ane gANA gAya che enA kAraNe mahAvIra mahAna che ke mahAvIra potAnI svarUpadazAnA kAraNe mahAna che? duniyAnA jIvone TrampanuM mAhAsya Ave che, AdhyAtmika jIvone mahAvIranuM mAhAsya Ave che. Trampa navAba zarIphane nA maLe to tenuM moTuM paDI jAya che ane modIne maLe to tenuM moDhuM malakAya che. kema ke, bannene TrampanuM mAhAsya che, mahAvIranuM mAhAsya nathI. zAlibhadrane kahyuM ke zreNika rAjA tamane maLavA AvyA che, to kahe nAMkho vakhAramAM! rAjA eTale zuM evI emane khabara nahotI. emane ema ke rAjA eTale koI vastu. kAraNa ke koI divasa bahAra nIkaLelA nahIM. doma doma sAhyabI hatI. dararoja navvANuM peTI svargamAMthI AvatI. rAjAnI saMpatti karatAM temanI eka divasanI saMpatti vadhAre hatI. koI divasa gAlIcA parathI nIce paga nahoto mUkyo. emaNe mAtAne pUchyuM ke rAjA eTale zuM? eTale mAtA javAba Ape che ke rAjA ApaNo nAtha kahevAya, ApaNA pAlaka kahevAya. "mArA mAthe nAtha?' eTaluM vicAratAM vairAgyamAM sarI paDyA ane vicAravA lAgyA ke evuM karyuM pada che ke jemAM ApaNI upara koI na hoya, to te to eka bhagavat pada ja che ema vicArI, nirNaya karI samasta sukha choDI, dIkSA laIne nIkaLI gayA. juo, kevA kevA mahApuruSo kevI rIte vairAgya pAmI ane kSaNa mAtramAM nIkaLI gayA che ! Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 237 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? jJAnI pratye daDha prema thatAM Atmadarzana pamAya che. deDha eTale game tevA udaya ke nimitta Ave paNa Dage nahIM. Avo daDha prema Avavo joIe. bIjo manamaMdira ANuM nahIM, e ama kulavaTa rIta. jinesara. - zrI AnaMdaghanajI kRta zrI dharmanAthajina stavana nahi anya sthAne jJAna bhAkhyuM, jJAna jJAnImAM kaLo; jinavara kahe che jJAna tene sarva bhavyo sAMbhaLo. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 267 svapnamAM paNa jJAnI ane temano bodha, pratyakSamAM paNa jJAnIno bodha vAraMvAra sAMbharI Ave. gopIono zrIkRSNa pratye Avo prema hato. kUve pANI bharavA jAya toya kRSNanuM smaraNa, ciMtana, bhakti cAlatI hoya. eka gopI pANI bharavA gaI tyAre tenA nAnA chokarAne sAthe teDIne gaI. te bhaktimAM eTalI badhI pAgala thaI gaI ke ghaDAne badale chokarAne doraDuM bAMdhIne kUvAmAM utArI dIdho. juo, A bhakti! kevI bhakti haze ! vicAra karo. A parAbhakti che. rukmaNi temanI patnI hatI, paNa emanI parAbhakti nahotI ane gopIonI parAbhakti hatI. eTale kRSNano prema rukmaNi karatAM gopIo pratye vadhAre hato. to, daDha prema jJAnI pratye thatAM Atmadarzana pamAya che. A bahu agatyanuM vAkya mUkyuM che. jeTalo jeTalo jJAnI pratyeno prema ApaNo daDha thaze, niSkAma bhakti thatI jaze tema tema Atmadarzana prApta karavAnI yogyatA ApaNI vadhatI jaze. A ja mArga che anAdikALano. - "satyaruSanI kRpAdRSTi e ja samyakatva che." ema paramakRpALudeve kahyuM che. kRpA tyAre kahevAya ke jyAre pUrNa bhaktipUrvaka arpaNatA, AjJAMkitapaNuM, vinaya hoya. jemane AtmajJAna prakAze che temanA pratye apUrvaprema AvatA, tyAM dhyAna sthira thatAM Atmadarzana pamAya che. potAnA AtmAno anubhava pragaTa thAya che. atyAra sudhI ApaNane jJAnIo pratye apUrva prema nathI Avyo. jo apUrva prema Avyo hota to ApaNI A sthiti hota ja nahIM. maLyA ghaNI vakhata, prema karyo ghaNI vakhata, paNa apUrva ane alaukika prema je thavo joIe evo prema puruSa ke devaguru-dharma pratye ApaNo thayo nahIM. premathI upayoganI caMcaLatA maTI jAya che. upayoga bhaktimAM lAge che ane e upayoga ribAunDa thaI potAnA AtmAmAM sthira thaI jAya che. A pada AtmAnuM jJAna karAvI de che. apUrva prema Ave che tyAM dhyAna sthira thAya che ane tenA dvArA Atmadarzana pamAya che. potAnA AtmAno anubhava pragaTa thAya che. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 anubhava ciMtAmaNi ratana, anubhava hai rasakUpa, anubhava mAraga mokSa ko, anubhava mokSa svarUpa. ciMtAmaNi ratna pAse to bhautika padArtho ke bhautika sukha maLe, mokSa nA maLe ane anubhava to aciMtya ciMtAmaNi che. ciMtavyA vagara paNa mokSanI prApti anubhUtivALAne thAya che. anubhava atIndriya AnaMdanA rasano kUvo che, emAMthI game teTalo AnaMda kADho to paNa khUTaze nahIM. mokSano mArga paNa anubhava che, anubhUti che ane e ja mokSa che. kevaLa nijasvabhAvanuM, akhaMDa varte jJAna; kahIe kevaLajJAna te, deha chatAM nirvANa. -- gujarAtI padyAnuvAda, zuM sAdhana bAkI rahyuM ? zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 113 akhaMDapaNe AtmAnI anubhUti cAle tenuM nAma kevaLajJAna che. AtmAno anubhava eTale svasaMvedananI aMda2mAM AtmAnA atIndriya AnaMdanI anubhUti. have tene duniyAnA tamAma kAryo, padArtho ane rasa phikkA lAge. have, badhAyanuM mAhAtmya upayogamAMthI nIkaLI gayuM. koIpaNa kAryanuM mAhAtmya jJAnIone aMtaramAM nathI rahyuM. udayavazAt bhale temane saMsAranA amuka kAryo karavA paDe. A to paMcama ArAnA jJAnIo thayA che. cothA ArAnA hota to ThIka che. e vakhatanA jIvo saraLa hatA, dharmanA nimitta ghaNA hatA. A kALanA jIvo vakra ane nimitta ochA ane temAM A kAma karavuM e to mahA agharuM kAma che. trIjA ArAmAM to tenA karatAMya saraLa jIvo hatA paNa nimitta nahotA, to kAma thatuM nahIM. cotho Aro beTho ane mokSano mArga zarU thayo ane cotho Aro pUro thatAM saMpUrNa mokSamArga baMdha thaI gayo. AcArya zrI pUjyapAdasvAmI kahe che, bhinna AtmAnaM parobhavati tAdvazya / barati dipaM yathopAsya bhinna bhavati tAdvazya || bhinna parAtmA sevIne, tatsama parama thavAya; bhinna dIpane sevIne, battI dIpaka thAya. - zrI samAdhizataka - gAthA - 97 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 239 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? paramakRpALudeve kahyuM ke amane AtmajJAna prApta karavAmAM khUba kaSTa paDyuM che. rastAnA kAMTA sApha karatA amane bahu mahenata paDI che. tamAre to sApha karelA mArga upara phakta cAlavAnuM che. ziSya karatA gurunI javAbadArI vadhI jAya che. tame to cokhA caDhAvyA eTale chUTA ! paNa pachI je javAbadArI Ave che e javAbadArI jo barAbara adA nA thAya to guru paNa doSita thAya che. gurunI AjJA pramANe cAle, tattvanI zraddhA kare to tene avazya guru jevI dazA pragaTa thAya. zrI "AcArAMga sUtra mAM kahyuM che, ANAe dhammo, ANAe tavo / paramakRpALudeve prabhuzrIjIne kahyuM hatuM ke, "bIja vAvyuM che, khotarazo nahIM. eTale jyAM jyAM cAre bAju doDIe chIe emAM bIja khotarAI jAya che ane rahI jaIe chIe. mATe je mahAtmAoe samyaktvarUpI dIvo pragaTa karyo che te mahAtmAnA caraNakamaLanI upAsanA, acaLa prema ane bhaktithI ati namra bhAve karavAmAM Ave ane yogyatA saMpUrNa thatAM sudhI dhyeyane lakSamAM rAkhI vinaya, bhakti karyA kare to je mahAtmAnA caraNAraviMda teNe sevyA che tenI dazAne eTale samyakdazAne te upAsaka pAme che. paramapadane pAme che. bahAramAM game teTalo tyAga hoya, tapa hoya, zAstrajJAna hoya tenuM mAhAbhya mokSamArgamAM bahu nathI. mokSamArgamAM mAhAsya samyagudarzananuM, AtmAnI anubhavAtmaka zraddhAnuM che. mATe, e mahAtmAnA caraNakamaLanI upAsanA eTale ke emanI AjJAnI upAsanA karavI. "mAruM kaheluM dhAkaDe dhAkaDa koI mAnazo?' ema paramakRpALudeve lakhyuM che. je anukULa Ave teTaluM mAnIe ane pachI pratikULa Ave eTale "sAheba ! vicAra karIne pachI kahIza." aNIno cUkyo so varasa jIve. eTale ahIM moha jItI jAya che." bIjo zabda mUkyo che- "acaLa prema." eTale have e prema mokSe jAya tyAM sudhI calAyamAna thavo joIe nahIM. Avo prema gautamasvAmIne mahAvIrasvAmI pratye hato. prabhuzrIne paramakRpALudeva pratye hato ane bIjA aneka mahAtmAonA jIvanacaritra vAMcIe to, e mahAtmAone paNa emanA pUrvanA mahAtmAo pratye evo acaLa prema hato. acaLa prema ane pratIti aMdaramAM rAkhavI. A moTI vAta che. pratIti eTale zraddhA, ruci, Azraya. zraddhAmAM jyAre jIva DagI jAya che tyAre je bodhanuM pariNamana thavuM joIe te thatuM nathI. daDha pratIti joIe. jJAna ochuM haze to cAlaze, bahAramAM AcaraNa ochuM haze to cAlaze paNa pratIti, zraddhAmAM navvANuM TakA haze to nahIM cAle. eka sapuSamAM pratIti AvI ene Akho mokSamArga Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 - zuM sAdhana bAkI rahyuM ? prApta thaI gayo. muMbaImAM eka gharanI oLakhANa thaI to tame AkhA muMbaImAM laherathI pharo. khAvA, pIvAnI, utaravAnI, rahevAnI tamAre koI takalIpha nahIM. eka ja gharanI oLakhANa thaI gaI. kAma thaI gayuM basa. vadhArAnI jarUra nathI. paramakRpALudeve patrAMka - 76 mAM kahyuM che ke, 'mAtra eka satpuruSane zodhIne tenA caraNakamaLamAM sarvabhAva arpaNa karI daI varto jA. pachI jo mokSa na maLe to mArI pAsethI leje.' varasAda paDe to tenuM phaLa AvyA vagara rahe nahIM. raNamAM paDe to mIThuM pakave ane chIpamAM paDe to motI pakave ane khetaramAM paDe to anAja pakave, paNa niSphaLa jAya nahIM. prabhuzrIjI eka daSTAMta ApatA hatA ke eka navo navo ziSya Avelo ane gurune prazna karyo ke A sadguru ane satsaMganuM phaLa zuM ? badhAya sadguru, sadguru kare che, satsaMga, satsaMga kare che enuM phaLa zuM ? to kahe ke huM tane atyAre kahIza to tuM nahIM samaje, paNa A prazna sAme jhADa para beThelA kAciMDAne pUchaje. eTale ziSya kAciMDA pAse jaIne pUche che ke sadguru ane satsaMganuM phaLa zuM ? jevuM kAciMDAe A sAMbhaLyuM ke tarata ja kAciMDAno deha chUTI gayo. eTale ziSyane ema thayuM ke A to mane hatyAnuM pApa lAgyuM. AnA karatAM nA pUchyuM hota to sAruM thAta. eTale guru pAse pAcho Avyo ke sAheba ! tame mane AvuM kAma kyAM soMpyuM ? A pUchyuM ne A bicAro marI gayo. tame ja javAba Apo have. to guru kahe ke huM javAba nahIM ApuM, bAjunA jhADa upara popaTanuM baccuM che tene jaIne ATaluM pUchI leje; tane javAba maLI jaze. to, popaTanA baccAne jaIne pUche che ke satsaMga ane sadguru maLyAnuM phaLa zuM ? to e paNa marI gayo. ohoho ! be hatyA lAgI Ane ! pAcho Ave che guru pAse ane kahe che ke tame mane AvuM zuM kAma soMpo cho ? A to huM tamane nA maLyo hota to sAruM hatuM. A to mane be hatyAo lAgI gaI. paNa guru kahe ke tAre sAcuM samajavuM che to eno upAya to A ja che. A nimittathI tArI yogyatA Avaze to A nimittathI tAruM kAma thaI jAya tema che. ziSya kahe ke have tame ja mane kaho ke satsaMga ane sadguru maLavAnuM phaLa zuM ? to guru kahe, tane have chellI vakhata eka rAjakumAra pAse mokaluM chuM. navA janmyA che, thoDA moTA thayA che, emane jaIne tuM pUchaje. to kahe ke sAheba ! A marI jAya to rAjA mane mArI nAkhe. popaTamAM ne kAciMDAmAM to vAMdho nahoto, paNa rAjAne mAMDa A eka chokaro avataryo che ane e marI jAya to mAruM to AvI ja bane. paNa guru kahe ke tane kaMI nahIM thAya. tuM ciMtA choDI de. have tane sAco javAba ahIMthI Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? 241 maLaze ane pachI tAre koIne pUchavuM paNa nahIM paDe. pAcho zraddhA ne vizvAsa rAkhIne gayo ane rAjakumArane pUchyuM ke satsaMga ane sadgurunuM phaLa zuM? to rAjakumAra kahe ke mUrkhA ! hajI paNa tuM nA samajyo ? huM kAciMDAnA bhavamAM hato tyAre tArA guruno eka 'satsaMga' zabda sAMbhaLyo ane tenA puNye popaTa thayo. popaTanA bhavamAM phakta e zabda sAMbhaLavAthI huM rAjakumAra thayo chuM. jo satsaMganuM phaLa A che ane have ahIMthI huM mokSe javAno chuM. L acaLa prema ane pratIti hRdayamAM rAkhI ati namra bhAve bhakti, AjJAnuM ArAdhana karavuM ane yogyatA saMpUrNa thatAM sudhI dhIraja rAkhavI. kUkara mUkyA pachI vAreghaDIe kholAya nahIM. enI sITIo vAgavA do ane pachI kholazo to aMdaranuM badhuM baphAI gayeluM haze. AtmajJAna thayA pachI paNa kevaLajJAna thAya tyAM sudhI dhIraja rAkhavI. satpuruSano Azraya ane AjJAnuM ArAdhana A be ghaNuM thaI gayuM. mokSamArgamAM pAMca-pacAsa guruonI jarUra paDatI nathI. eka guru bahu thaI gayA. nahIM to zuM thAya ? to ke, 'rAMDI rue, mADI rue paNa sAta bharathAravALI moDhuM nA ughADe.' evI dazA thAya. gurubrahmA gururviSNu: gurudevo mahezvaraH / guruH sAkSAt parabrahma tasmai zrI gurave namaH / / brahmA e utpatti, viSNu e dhrauvyatA tathA maheza e vinAzanuM pratIka che. guru samyaktvanI utpatti, samyaktvanuM rakSaNa ane mithyAtvano nAza kare che. have sAdhakanI pApapravRttio ghaTatI jAya che, AtmAnI ArAdhanA vadhatI jAya che. gurue viSNunuM kAma karyuM. AtmAnuM rakSaNa karyuM ane AtmAnI dazAnI vRddhimAM nimitta thayA. karmano saMhA2 ka2vAmAM guru mahezanuM kAma kare che. guru sAkSAt parabrahma paramAtmA, zuddhAtmA che ane teo pa2mAtmapadanI prAptino sAco upAya batAve che. je paramAtmA te ja huM, je huM te paramAtmA; ema jANI he yogIjana, karo na kAMI vikalpa. paramAtmA bahAra nathI, tamAruM svarUpa ja paramAtmA che. A dehadevaLanI aMda2mAM je beTho che te kA2Na paramAtmA che ane e kAraNa paramAtmAno jIva Azraya kare to kArya pa2mAtmApaNuM tenA Azraye pragaTa thAya che. paramAtmAnA Azraye paramAtmApaNuM pragaTa nA thAya, paNa potAnA trikALI dhruva jJAyaka sattA, kAraNa paramAtmAno Azraya karavAthI paramAtmApaNuM pragaTa thAya che. Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? guru A dRSTi karAve che, tamArI paramAtmazaktinI oLakhANa karAve che, zraddhA karAve che, utsAha lAve che ane svarUpa anusaMdhAnano ugra puruSArtha thAya e prakArano bodha Ape che. keTaluM vAMcazo? keTalA zAstro vAMcazo? ane hajAro zAstro vAMcazo to eTalA mAtrathI kArya thavAnuM nathI. zAstra mUkIne AtmAne pakaDazo to kAma thaze. Ama, sarva prakAranI bAhya sAdhanA abhyatara sAdhanAne pragaTa karavA mATe che. gADInA TAyaramAM paMkyara paDyuM che, ane te badalavuM che to bolTa kholIne TAyarane kADhI nAkhyuM. have navA TAyarane phITa karavA mATe beriMgamAM tenI eksala phasAya e mATe lAga rAkhavo paDe che. pachI aMdara jorathI beriMgane phaTako mAre che ane e beriMga eksalamAM ghusI jAya che ane pelo lAga nIkaLI jAya che. basa, A AtmajJAna prApta karavAnI vidhi che. A badhAya sAdhano lAga jevA che ane upayogarUpI beriMga svarUpanA TAyaramAM phITa karavAnI che. to, A nimitta laI, evo phaTako mAro ke nimitta bAjumAM nIkaLI jAya ane upAdAnamAM upayoga sthira thaI jAya. basa A kaLA zikhavAnI che. parAzrayatAmAM mArga nathI, svAzrayatAmAM mArga che. parAdhInapaNAmAM mArga nathI, svAdhInatAmAM mArga che paNa e svAdhInatA pAtra jIvane Ave che. badhAne nathI AvatI. jenA kaSAya maMda thaI jAya, jenI viSayanI vAsanA moLI paDI jAya, jene tattvanA yathArtha bodhanI zraddhA, pratIti ne pakaDa Ave ane je vAraMvAra gurunI AjJA pramANe bhedajJAnanI sAdhanA kare che te jIva avazya eka divasa kAryanI siddhi karI le che. deva-guru-dharmanuM parAvalaMbanapaNuM paNa svAvalaMbana thavA mATe che. bhakti paNa enA mATe che, satsaMga paNa enA mATe che, svAdhyAya paNa enA mATe che, je kaMI satsAdhana karo e badhuM enA mATe che. sAdhana alaga vastu che ane sAdhya alaga vastu che. upayoga te sAdhanA che. sAdhanA upayoganI che. upayoga badhAyanI pAse che paNa kyAM lagAvavo e kaLA nahIM jANatA hovAnA kAraNe ApaNo upayoga judA judA vikalpomAM bhaTake che. tene jJAnIonA bodhamAM lagADavAno che ane pachI AtmAmAM lagADavAno che. upayoga nirmaLa thaze to gharamAM ghUsI zakaze ane upayoganI azuddhi vadhAre haze to e gharamAM ghUsI nahIM zake, game teTalo prayatna karazo to paNa nahIM ghUsI zake. guru bina jJAna na upaje, guru bina mile na bheda; guru bina saMzaya nA miTe, jaya jaya jaya gurudeva. guru vagaranuM jJAna svachaMdanA kAraNe kyAMka rakhaDAvI nAMkhe che paNa yathArtha sthaLe pahoMcADI zakatuM nathI.. Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 243 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? japa, tapa ora vratAdi saba, tahAM lagI bhramarUpa; jahAM lagI nahi, saMtakI pAI kRpA anUpa. pAyAkI e bAta hai, nijachaMdano choDa; piche lAga sapuruSa , to saba baMdhana toDa. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 258 - gAthA -5, 6 svacchedathI ApaNe anAdikALathI ghaNA mathyA chIe. jayAre sAcA guruno yoga thayo tyAre ApaNAmAM pAtratA nahotI. mATe pahelI pAtratA lAvavAnI jarUra che. eTale mArgAnusArIpaNAnA guNo ane AtmArthIpaNAnA guNo pahelA ApaNAmAM aMze aMze Avaze to - Ave jayAM evI dazA, sadgurubodha suhAya; te bodha suvicAraNA, tyAM pragaTe sukhadAya. jayAM pragaTe suvicAraNA, tyAM pragaTe nija jJAna; je jJAne kSaya moha thaI, pAme pada nirvANa. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA -40, 41 . anAdikALathI A krama cAle che. mATe pahelA pAtratA lAvavAnI che. vyavahAramAM paNa ApaNe anyAya, anItipUrvaka vartIe ane AtmAnuM dhyAna karavA jaIe to te nahIM thAya. nyAya ane nItisaMpannatA joIze: A badhA mArgAnusArIpaNAnA guNo cho. tevI rIte vinaya paNa joIze. mA-bApano vinaya, guruno vinaya, vaDIlono vinaya, guNavAna jIvono vinaya joIze. vinaya vagara vidyA sAdhya thatI nathI. zrI mokSamALAnA zikSApATha - 32 - "vinaya vaDe tattvanI siddhi che' mAM paramakRpALudeve zreNika rAjAnuM dRSTAMta ApyuM che. rAjagRhI nagarInA rAjyasana upara jyAre zreNika rAjA virAjamAna hatA tyAre te nagaramAM eka cAMDALa raheto hato. eka vakhate te cAMDALanI strIne garbha rahyo. tyAre tene kerI khAvAnI icchA utpanna thaI. teNe te lAvI ApavA cAMDALane kahyuM. cAMDALe kahyuM ke A kerIno vakhata nathI eTale mAro upAya nathI. nahIM to huM game tema karIne mArI vidyAnA baLa vaDe karIne lAvI tArI icchA pUrI karuM. tyAre te cAMDALanI strIe kahyuM ke rAjAnI mahArANInA bAgamAM akALe karI Ape evo eka AMbo che. te para atyAre kerIo lacI rahI haze. mATe tyAM jaIne e kerI laI Avo. tamArA Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? gharavALA orDara kare to badhI vastuo lAvo cho ke nahIM? AjJAMkita cho ke nahIM? jevA gharavALAnA AjJAMkita cho evA gurunA AjJAMkita thAo to kAma thaI jAya. potAnI strInI icchA pUrI pADavA cAMDALa te bAgamAM gayo. gupta rIte te AMbA samIpe jaIne maMtra bhaNIne tene namAvyo ane kerI lIdhI. bIjA maMtrathI tene hato tema karI dIdho. pachI te kerI tenI strIne ApI ane tenI strInI icchA mATe niraMtara te cAMDALa vidyAbaLe tyAMthI kerI lAvavA lAgyo. pachI A to rojanuM thaI gayuM. eka divase pharatA pharatA mALInI daSTi AMbA bhaNI gaI. kerIonI corI thayelI joI teNe jaIne zreNika rAjA AgaLa namratApUrvaka kahyuM. zreNikanI AjJAthI abhayakumAra nAmanA buddhizALI pradhAne yukti vaDe te cAMDALane zodhI kADhyo. abhayakumAre cAMDALane pUchyuM ke ATalA badhA mANaso bAgamAM rahe che chatAM tuM kevI rIte kerI laI gayo ke je vAta koInA kaLavAmAM paNa nA AvI. tyAre cAMDALe kahyuM ke Apa mAro aparAdha kSamA karajo . huM sAcuM bolI jAuM chuM ke mArI pAse eka vidyA che. tenA yogathI huM kerIo laI zakyo. abhayakumAre kahyuM ke mArAthI kSamA nA thaI zake, paraMtu mahArAjA zreNikane e vidyA tuM Apa to teone e vidyA levAno abhilASA hovAthI tArA upakAranA badalAmAM huM aparAdha kSamA karAvI zake. cAMDALe ema karavAnI hA kahI. pachI abhayakumAre cAMDALane zreNika rAjA jyAM siMhAsana upara beThA hatA tyAM lAvIne sAme Ubho rAkhyo. cAMDALe pachI sAmA UbhA rahIne tharatharatA page zreNikane te vidyAno bodha ApavA mAMDyo, paNa te bodha lAgyo nahIM. jhaDapathI UbhA thaI abhayakumAra bolyA ke mahArAja! Apane jo vidyA zikhavI hoya to sAmA AvIne UbhA raho ane tene siMhAsana Apo. rAjAe vidyA levA khAtara ema karyuM to tatkAla vidyA sAdhya thaI. have A vAta mAtrabodha levA mATe che. eka cAMDALano paNa vinaya karyA vagara zreNika jevA rAjAne paNa vidyA siddha nA thaI to temAMthI tattva e grahaNa karavAnuM che ke savidyAne sAdhya karavA vinaya karavo. AtmavidyA pAmavA nigraMtha guruno jo vinaya karIe to kevuM maMgaLadAyaka thAya? nigraMthaguru eTale ratnatrayadhArI muni. mukhyapaNe guru te che. emano yoga nA thAya to AtmajJAnI puruSono paNa vinaya kAryakArI bane che paNa nigraMthagurunA khAnAmAM e nA Ave. bAkI AtmajJAnI guru che e tamArA upakArI ke zikSAguru kahevAya. emano bodha paNa sAco ja Avaze paNa nigraMthagurunI gAdI cAritradhArI puruSonI hoya che, acAritra jIvonI hotI nathI. jemaNe mahAvrata, samiti, gupti aMgIkAra karyA che, AtmajJAna sahita che, aMtaraMga traNa kaSAyano abhAva thayo che, pramatta-apramatta Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? 245 dazAmAM vartI rahyA che te nigraMthaguru che. paramakRpALudeva 'jaDa-cetana viveka' kAvyamAM kahyuM che, 'nigraMthano paMtha bhavaaMtano upAya che.' 'te guru mere mana baso' e padamAM nigraMthaguruno paMtha batAvyo che. evI ja rIte 'apUrva avasara' padamAM paNa nigraMthagurunA lakSaNo mUkyA che. paNa AvA guru darekane maLI jAya evuM temanuM puNya paNa hotuM nathI ane paMcamakALamAM evA munionI bahu alpa ane kvacit kvacit thatA hoya che. paramakRpALudeve paNa kaheluM ke, 'pAMcaso pAMcaso gAu dUra z2azo to paNa jJAnIono yoga tamane nahIM thAya.' evI kALanI sthiti che. to AvA ratnatrayadhArI pramatta - apramattadazAmAM vartatA nigraMtha muni to kyAM jovA maLe ? pahelA guru sarvajJa ane bIjA naMbara para nigraMtha guru ane te nA hoya to trIjA naMbara para AtmajJAnI satpuruSo, je zikSAguru ke upakArI guru kahevAya. vinaya e uttama vazIkaraNa che. AhAhA ! juo ! koIne paNa vaza karavA hoya to temano vinaya karavo. tame game teTalA dabANa lAvazo, kaSAya karazo, ADAavaLA prayatna karazo to e vazamAM nahIM Ave. : amArA ghare eka nokara che. e bhAInA ghare barAbara kAma nA kare, mArA ghare kare. huM kahuM nahIM to paNa karI nAMkhe. eka bhAIe pUchyuM ke Ama kema che ? meM kahyuM ke tame beso. hamaNAM samajAvuM chuM. pachI pelo nokara kAma karIne Avyo. eTale meM pelA bhAIne kahyuM ke, juo ! A lakSmaNa che. A mAruM eTaluM badhuM dhyAna rAkhe che ke mArA gharavALA paNa ATaluM nA rAkhe. kAma paNa sarasa kare che. A rIte pAMca mANasa pAse enA vakhANa karo eTale e khuza. pachI huM nA kahuM to paNa e nIcethI paNa kacaro kADhI nAMkhe. pachI e divase kacarA-potA karIne badhuM sApha karI nAMkhe. khyAla Ave che ? eka nAnA mANasano vinaya paNa jo A kAma kare to guruno vinaya, bhagavAnano vinaya tamane AtmajJAna prApta kema nA karAve ? re jIva mAna na kIjiye, mAne vinaya na Ave re; vinaya vinA vidyA nahIM, to kima samakita pAve re. - zrI udayaratna mahArAja kRta mAnanI sajjhAya -- vinaya karazo to vagara paise, vagara prayatne sahajamAM tamane vaza thaIne badhA jIvo kAma karaze. A narendra modIne badhA kema ATalA vaza thaIne phare che ? e badhAyano vinaya kare che. hamaNAM paradeza gayA to suSmA svarAjanA vakhANa karyA. to, jyAre modIjI tyAMthI pAchA pharyA tyAre suSmA svarAja eraporTa upara temane levA gayA. evI rIte vArApharatI badhAnA vakhANa Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? karatA rahe eTale badhAya emane vaza rahe. vinaya e uttama maMtra che. A vAta lakhI rAkho hRdayamAM. zrI uttarAdhyayana sUtramAM bhagavAne vinayane dharmanuM mULa kahyuM che. deva-guru-dharmano vinaya jeTalo utkRSTa thAya teTalA alpa samayamAM tenuM kAma thaI jAya che. zrI uttarAdhyayana sUtramAM pahelo ja adhikAra vinayano che. guruno, mAtA-pitAno ane potAthI vaDAno vinaya karavo e ApaNI uttamatAnuM kAraNa che. vinayathI zreNika rAjAne vidyA phaLI. mokSamArgamAM mokSamArgI jIvo pratye, sAdhako pratye paNa vinaya karo. sAdhako pratye paNa IrSA nahIM ke bhAI ! A to anya darzanavALA che athavA A bIjA grupanA che. bIjAnI irSA nahIM, bIjA pratye dveSa nahIM, bIjA pratye verabuddhi nahIM, bIjA pratye ahaMkAra nahIM. koIpaNa nAtano hoya, jAtano hoya, dharmano hoya paNa guNIjanono vinaya karo. svAmI guNa oLakhI, svAmIne je bhaje, darizaNa zuddhatA teha pAme; jJAna cAritra tapa vIrya ullAsathI, karma jhIMpI vase muktidhAme. zatruno paNa vinaya karo. zatrune mAravAno nathI, zatrutAne mAro. AtmAnA zatru A rAga-dveSa ane moha che, tene mAro. emAM badhA doSo AvI gayA. e zatrune mAro to dareka prakAranI zatrutAno nAza thaI jaze. koI pratye zatrutAno bhAva ja nahIM Ave. koI jIva tamArA pratye game tevuM vartana karato hoya, jUThA Aropa mUkato hoya ke tamane satAvato hoya, to ema nA samajazo ke e khoTo che. tamAro udaya che eTale e nimitta thayo che. karmanA udayamAM koI ne koI nimitta to thavAnuM. puNyano udaya haze to tene anurUpa nimitta to AvavAnA. mATe, zatru mitra pratye varte samadarzitA, mAna amAne varte te ja svabhAva jo; jIvita ke maraNe nahIM nyUnAdhikatA, bhava mokSe paNa zuddha varte samabhAva jo. apUrva. 10 -- zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 738 - 'zrI apUrva avasa2' zatru paNa AtmA che ne mitra paNa AtmA che. badhAyane AtmadRSTithI jozo to zatrutA - mitratAno bhAva naSTa thaI jaze. enAthI ApaNA AtmAnuM kalyANa che. koI pratye tame zatrutAno bhAva rAkhyo, duzmanIno bhAva rAkhyo, kaSAya karyA to enuM nuksAna sAmenAne nathI, paNa tamane che. koInuM paNa nuksAna potAnA bhAva bagaDe tyAre che. ApaNA bhAva bagaDyA, to Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? 247 ApaNA bhava bagaDI gayA. ApaNe to duHkhanuM bIja vAvI dIdhuM. eTale koI jIva pratye IrSA nahIM, dveSa nahIM, vera nahIM, enuM ahita thAya evI bhAvanA nahIM. bhale e ApaNAthI game teTalA viparIta vartatA hoya, ApaNane game teTaluM nuksAna pahoMcADatA hoya. 'sarva jIvanuM iccho sukha, mahAvIranI zikSA mukhya.' jo sukhI thavuM hoya to badhAyanuM sukha iccho ane badhAyanuM tamArI anukULatA pramANe hita karo - vyavahArathI. apakArI upara paNa upakAra karatA zIkho. jo mokSamArgamAM AgaLa vadhavuM hoya to A jarUrI che. koInI IrSA karavAthI tamArAmAM guNa pragaTa nathI thaI javAnA. bhale koI dArUDiyo che, jugArI che, paNa te AtmA to che. atyAre e jIvane evA nimitta maLyA ne evo udaya che ane dazA nIcI che eTale ene AdhIna thaIne vartI rahyo che, paNa enI aMdaramAM paNa paramAtmA thavAnI zakti to paDelI che. e jo savaLo thAya to tamArA karatA pahelA mokSe jato rahe evI zaktivALo che. mATe, ApaNA AtmAnuM kalyANa ka2vA mATe ApaNuM koIpaNa prakAranuM ahita thAya evo bhAva karavo nahIM - A sAdhanA che. dareka satpuruSono bodha ATalo ja che. tamArA AtmAnuM hita kSamA, mArdava, Arjava, satya, zauca, saMyama, tapa, tyAga, Arkicanya, brahmacarya vagere bhAvathI che. koIpaNa AtmAnuM hita e bhAvathI che. to, e bhAvonI vRddhi thAya enuM nAma bhAvonI vizuddhi. e bhAvonI vizuddhithI tamAro upayoga saheje saheje tamArA AtmAmAM sthira thaI, AtmajJAna ane cAritranI dazA krame krame AgaLa vadhatI jaze. bahu vAMcavAnI paNa jarUra nathI, bahu doDavAnI paNa jarUra nathI, bahAramAM kaMI bahu karavAnI paNa jarUra nathI. A eka bhAvanI zuddhi tamane badhI sAdhanAnI siddhi karAvI deze. A prekTikala sAdhanA che. pUjA, svAdhyAya, bhakti, satsaMga e badhI aneka prakAranI dharmanI kriyAo thiyorIkala che ane bhAvone bagaDavA nA devA ane bhAvonI zuddhinI vRddhi karavI e prekTikala sAdhanA che. pachI gharamAM hoya ke bahAramAM hoya, divasa hoya ke rAta hoya, sAme game te hoya ApaNA pratyethI eka ja prakAranuM beTiMga che - samabhAva. mahApuruSonA jIvanacaritra vAMcazo to jovA maLaze ke emanA jIvanacaritramAM emaNe koI divasa koInI niMdA nathI karI, koInA pratye dveSa nathI karyo, koInA pratye vairabuddhi nathI rAkhI, koInI IrSA nathI karI, tyAre e mahApuruSa thayA, nahIM to e mahApuruSa thAya kevI rIte ? ApaNe bIjA sAme jovAnuM nahIM. ApaNe to AtmA sAme joIne mokSamArgamAM AgaLa vadhavuM che to AtmAne jenAthI nuksAna Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? thAya e bhAvone aTakAvavA. kemake, nuksAna paNa potAnA bhAvothI che ane lAbha paNa potAnA bhAvothI che. baMdhAvAnA kAmIne bhagavAna choDato nathI ane chUTavAnA kAmIne bhagavAna bAMdhato nathI. tamane duniyAno koI jIva bAMdhI zake tema nathI ke koI padArtha bAMdhI zake tema nathI. tamArA moha ane rAga-dveSamaya pariNAma ja tamane baMdhanamAM nAkhe che ane tamArA samyagadarzanajJAna-cAritranA bhAva ja tamane mukti apAve che. bahAranA padArthothI tamane mukti ke baMdha nathI. tamArA bhAvanA AdhAre tamane mukti ke baMdha che, hita ke ahita che. tamAruM sarvasva tamAruM sva che. basa, to svano Azraya karazo to svAdhIna thazo ane svano Azraya mUkazo to parAdhInatA ane duHkha bhogavazo. bhale dazA nathI to Atmahita sivAyanuM koIpaNa kArya karavuM paDe, paNa aMdaramAM heya mAnIne karazo to tamane vadhAre nuksAna nahIM thAya. ochA nuksAnamAM tamAruM kAma patI jaze. cAlatA cAlatA tamAro paga lapasI gayo, have tame paDavAnA e nakkI, paNa jeTalo hAthano Teko rAkhIne paDazo eTaluM ochuM vAgaze. hAthano Teko maLI jAya to tamane koI jagyAe phrekTara nahIM thAya. jenA bhAva bagaDyA tenA bhava bagaDyA ane jenA bhAva sudharyA tenA bhava sudharyA. bhAve jinavara pUjIe, bhAve dIje dAna; bhAve bhAvanA bhAviye, bhAve kevaLajJAna. AtamabhAvanA bhAvamAM jIva lahe kevaLajJAna re. vAraMvAra A bhAvanA bhAvo. ATaluM pakaDI rAkho to tamAre vadhAre kaMI karavAnI jarUra nathI. covIsa kalAka how to apply in our life? to jIvana kevI rIte jIvavuM enI kaLA tame zIkhI jazo. eka ja kaLA che ke koIpaNa nimitta hoya, banAva hoya, emAM mAre mArA bhAva bagADavA nahIM. bhAvonI zuddhi karye rAkhavI. basa, ATaluM tame pakaDI lo to paramakRpALudeva taraphathI gurupUnamanuM najharANuM, bheTazuM tamane maLI gayuM ane tamArA udaya vagara tamane koI kaMI karI zake tema nathI. jitane tAre gaganameM, utane zatru hoya; para kRpA hoya AtmadevakI, to bAla na bAMkA hoya. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? 249 game tevI sthiti Ave enA pratye tame lakSa nahIM Apo to tamAro koI vALa vAMko karI zake tema nathI. puNyano udaya hoya ke pApano udaya hoya, zAtAno udaya hoya ke azAtAno udaya hoya, anukULa nimitta hoya ke pratikULa nimitta hoya, badhAmAM mArA bhAva sudhare evo lakSa rAkho. anukULa nimittamAM rAga nA thaI jAya ane pratikULa nimittamAM dveSa nA thaI jAya. A banne rAga ane dveSa e mohanI pedAza che. eTale enuM dhyAna rAkho. basa, bIjuM kaMI ka2vAnuM nathI ane tamane koI bAMdhI zake tema nathI ke jagatano koI jIva choDAvI zake tema paNa nathI. baMdhana-mukta thavAnI kriyA tamArA hAthamAM che. jyAre pAMca samavAya kA2Nono yoga thAya che tyAre kAryanI siddhi thAya che. temAM puruSArthanI mukhyatA che. puruSArtha karo paNa kALalabdhi pAkyA vagara paNa mAtra puruSArthathI kArya thavAnuM nathI. mATe dhIraja rAkhavI. kALalabdhi lahI paMtha nihALazuM re, e AzA avalaMba; e jana jIve re jinajI jANajo re, AnaMdaghana mata aMba. paMthaDo nihALuM re, bIjA jinataNo re, ajita ajita guNadhAma. - - zrI AnaMdaghanajI kRta zrI ajitajina stavana vItarAgI deva, guru ane dharmanI je jIva prazasta bhakti, sevA kare che te jIvone krame karIne, AzAnA ArAdhana dvArA saMsAra uparanI Asakti ghaTavA mAMDe che ane jJAnInI AtmadazAnI oLakhANa thatAM temAM ruci pragaTe tyAre je AtmAno upayoga bahAra che te pharIne potAmAM sthira thavAno puruSArtha jAge ane e rIte karmanI sthiti ghaTatAM ane pariNAmanI zuddhi thatAM koI apUrva paLe AtmasvarUpanuM darzana jIvane thaI jAya che. niSkAma bhaktinuM phaLa mukti che. ajJAnI jIvonI bhakti sakAma hoya che ane jJAnIonA sAcA AzrayavAnanI bhakti niSkAma hoya che. niSkAma bhakti eTale mokSanI paNa icchA vagaranI bhakti. ghaNI vakhata ApaNe satsaMga, bhakti, svAdhyAya vagere karIe chIe, paNa Asakti ghaTavAnA badale uparathI vadhe che.pahelA agiyAra vAgye dukAna jatA hatA, have nava vAgye javA mAMDe to samajavuM ke Asakti vadhI che. paNa have AtmasvarUpanuM mAhAtmya AvatA paisA pAchaLanI doTa maTI jAya che. kema ke, paisAmAM sukha che nahIM,paisAmAM zAMti nathI, paiso ApaNo thato nathI ane e paisAnI pAchaLa AtmAnA pariNAma azuddha thaI jAya che, jenA kAraNe zAMtinA badale azAMti vadhI jAya che. saMtoe kahyuM che ke soyanA nAkAmAMthI UMTa pasAra thaI jAya paNa parigrahadhArInI kyAreya mukti nA thAya. Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? parigraha e pApa che. AtmAne cAre bAjuthI grahI le che. duniyAnA sukha pratyenI, strIputra-paisA pratyenI, deha pratyenI Asakti ghaTe, moha ghaTe, sukhabuddhi ghaTe, e ja bhaktinuM ke sAdhanAnuM phaLa che. 250 saMsAra asAra che. emAM kaMI sAra nathI. jema keLanA jhADamAM thaDa hotuM nathI, paNa dekhAya lIluMchama ane aMdara kaMI nA hoya; tema saMsAranA game teTalA padArtho maLe ane bhogave, te paNa karoDo varSa sudhI, to paNa saMsAramAMthI zAMti maLavI saMbhavita nathI kema ke, zAMti ane sukha e AtmAno guNa che, parano guNa nathI. sukha prApta karatAM sukha TaLe che leza e lakSe laho, kSaNa kSaNa bhayaMkara bhAvamaraNe kAM aho rAcI raho ? lakSmI ane adhikAra vadhatAM, zuM vadhyuM te to kaho ? zuM kuTuMba ke piravArathI vadhavApaNuM, e naya graho; - zrI mokSamALA - zikSApATha - 67 -- A roja bolIe chIe ane pAchuM vadhAratA jaIe chIe. jema maracAMno zokhIna gAMThiyAnI joDe maracAMne baTakuM bharato jAya. maracAM vagara gAMThiyA pAchA bhAve nahIM. pAchuM bhAvanagarI laviMgiyuM maracuM hoya eTale sIsakArA pADato jAya, AMkhamAMthI ne nAkamAMthI pANI nIkaLe, jIbha taDa-taDa thAya ane have ene ema thAya ke maracAMne aDavuM nathI, khAvuM nathI, paNa jyAM gAMThiyA moDhAmAM nAMkhe tyAM pAcho maracAM para hAtha jAya. alyA ! ATaluM duHkha thAya che to have mUkane. tema saMsAranI AsaktinA kAraNe anAdikALathI anaMtavAra ATalA badhA cAra gatinA duHkho jIvoe bhogavyA to paNa e pAcho bhUlI jAya che ane pAchuM pharI e duHkha utpanna thAya tevuM punarAvartana karI rahyo che. AvavI joIe anAsakti, enA badale thAya che Asakti. to jJAnI maLyA, jJAnIno bodha sAMbhaLyo, jJAnInA vacano vAMcyA, bIjI aneka prakAranI dharmanI sAdhanA karI ane jo ApaNI saMsAranI Asakti ghaTI nahIM to samajavuM ke ApaNe rUDhi pramANe sAdhanA karI che. tattvane oLakhIne sAcA prakAre karI nathI. jema savAre UThIne chA pIvAnI tema savAre UThIne pUjA karavAnI, ne pachI svAdhyAya sAMbhaLavAno ne pachI ekAsaNuM ke biyAsaNuM ke upavAsa karavAno. A rUDhi thaI gaI che, paNa rUDhithI kalyANa nathI. rUDhinuM phaLa sAmAnya che, vizeSa nathI. Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 251 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? mAruM gAyuM gAze te jhAjhA godA khAze, paNa samajIne je gAze te vahelo vaikuMTha jAze. thoDI sAdhanA karo, paNa samajaNapUrvakanI karo, yathArtha karo. to tenuM phaLa paraMparAe mokSa maLaze. bhagavAnanI bhakti karatA sADA traNa karoDa roma ullI javA joIe. bhagavAnanI dazA upara, bhagavAnanI vItarAgatA upara, bhagavAnanA anaMtajJAna ane AnaMda upara upayoga jAya to aMdaranI moha ane Asakti tUTyA vagara rahe nahIM. chAra para lIMpaNuM. je makAnamAM popaDA ukhaDI gayA hoya, tenA upara thAgaDathIgaDa karI bIjuM chANa nAkhe to e ukhaDI javAnuM, tema zuddha zraddhA vagaranI kriyA te chAra paranA lIMpaNa jevI che. jyAre AtmAno nirNaya thAya tyAre sAcI anAsakti Ave ane sAcI anAsakti Ave to saMsAranA padArtho ne sukha pratyenI Asakti ghaTe. A rijhalTa Ave to samajavuM ke ApaNI bhakti sAcI. Asakti ghaTe to samajavuM ke ApaNe sAcA mArge cAlI rahyA chIe. jevI Asakti saMsAranA padArthomAM che tevI bhagavAna pratye AvI jAya to anAsakti AvyA vagara rahe nahIM. bhagavAna saMpUrNa anAsakta che ane temano upayoga akhaMDapaNe svarUpamAM sthira thayo hovAthI svarUpastha che. svarUpI hovAnA kAraNe bhagavAna anaMta AnaMdamAM lIna che, anaMta zAMtimAM lIna che. evI zAMti aMze enA Azritone pragaTa thAya che. jJAnIne bahArathI to badhA oLakhe paNa AtmadazAthI oLakhe to pAMceya iMdriyonA viSayomAMthI rUci ghaTyA vagara rahe nahIM. je kaMI AraMbha-parigrahanA kAryo che emAM ruci moLI paDyA vagara rahe nahIM. to, je-je bhAvothI saMsAranI vRddhi thAya che te te bhAvonI ruci aMdaramAMthI ghaTatI jAya, maTatI jAya ane krame karIne nAza thaI jAya che. sAcI vastunuM mAhAsya Ave to jIva svarUpamAM gayA vagara rahe nahIM. kema ke, aMdaramAM je ApaNuM trikALI dhruva zuddha caitanyasvarUpa che e ja paramAtmA che. bhagavAnano deha te paramAtmA nathI. deha to bhagavAnano paNa jaDa ja che. samavasaraNa che, Indra cAmara DhoLe che mATe teo bhagavAna che ema nathI. paNa jemane akhaMDa, anaMtajJAna pragaTa thayuM che, je sarvajJa che, je vItarAga che, je svarUpastha che, je anaMta AnaMdamaya che, mATe teo bhagavAna che. bhagavAna te zuddha AtmA che. Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? je jinadeha pramANa ne, samavasaraNAdi siddhi varNana samaje jinanuM, rokI rahe nija buddhi. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 25 samavasaraNAdi bhagavAnanuM varNana nathI. e to bhagavAnanA puNyanuM varNana che. AtmAno upayoga bahAra che tene potAmAM sthira karavAno puruSArtha karavAno che ane aMtarmukha thavAnI sAdhanA karavAnI che. enA mATe ekAMta sthAnomAM rahI dhyAnanI vRddhi karavI ane je je saMga temAM bAdhaka che teno tyAga karavo. tIrthakara bhagavAnanuM vacana che ke, | sarvasaMga mahAgnavarUpa che. saMga aprazasta hoya ke prazasta, temAM tamAro upayoga gayo eTale Asrava cAlu. azubhamAM gayo to azubha Asrava ane zubhamAM gayo to zubhAgnava. nirAgnavatA nathI tathA Asrava ane AtmA vacce jyAM sudhI bheda samajAyo nathI tyAM sudhI jIva AsavamAM pravartavAno. apramatta yogIzvara zrI kuMdakuMdAcAryadeve kahyuM che, AtmA ane AsravataNo, jyAM bheda jIva jANe nahIM; krodhAdimAM sthiti tyAM lagI, ajJAnI evA jIvanI. jIva vartatAM krodhAdimAM, saMcaya karmano thAya che; sau sarvadarzI e rIte baMdhana kahe che jIvane. - zrI samayasAra ApaNe lokono paricaya vadhAravAmAM AnaMda mAnIe chIe ane jJAnIo paricaya ghaTADavAmAM AnaMda mAne che. ApaNe pAMca-pacAsane maLIe to AnaMda thAya che ane jJAnIo koIne nA maLavAnuM thAya evuM Ayojana karIne aMdaramAM AnaMda le che. parigraha, AraMbha ane saMga e sau anarthanA hetu che. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 500 enAthI koI lAbha nathI, koI zAMti nathI. paiso vadhavAthI tamane zAMti maLI ke azAMti maLI e to juo! puNya vadhyuM ke pApa vadhyuM? puNya to kharcI nAkhyuM ane pApa bAMdhI lIdhuM. jevuM mAhAbhya ApaNane paisAvALAnuM Ave che tevuM bhagavAnanuM AvatuM nathI. evuM dharmanuM AvatuM nathI. e batAve che ke jIvanI tattvadeSTi hajI yathArtha thaI nathI. Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? 253 jene jJAna prApta karavuM che tene jJAnInuM mAhAtmya Ave ane jene paisA prApta karavA che tene mukeza aMbANInuM mAhAtmya Ave, tAtAnuM mAhAtmya Ave ane jene rAjagAdInuM mAhAtmya che tene modInA athavA Trampa sAhebanA sapanA Ave. tame koInA gharamAM jazo to tamane khyAla AvI jaze ke A kevI rucivALo jIva che. enA gharamAM jo virATa kohalInuM citrapaTa hoya to samajavuM ke A krikeTano zokhIna che. rANApratApano bhAlAvALo phoTo hoya to samajavuM ke A zUravIratAvALo jIva che. deva-devIonA phoTA hoya to samajavuM ke A ajJAnIno bhakta che. paramakRpALudeve kahyuM che. deva-devInI tuSamAnatAne zuM iccho cho ? tuSamAnatA satpuruSanI iccho. deva-devI kadAca tamArA para tuSamAna thaze ane tamArA puNyano udaya haze to te tamane bhautika padArtho ke bhautika sukha Apaze paNa mokSa nahIM ApI zake. jyAre satpuruSa tamArA para rIjhaze to e mokSa Apaze. kAraNa ke, teo mokSanA dAtA che. paramakRpALudeve patrAMka - 200 mAM kahyuM che ke jJAnanI prApti jJAnI pAsethI thavI joIe, e svAbhAvika samajAya che, chatAM jIva lokalAdi kAraNothI ajJAnIno Azraya choDato nathI, e ja anaMtAnubaMdhI kaSAyanuM mULa che. bahu vicAravA jevuM che. Akho patra bahu sarasa che te vicArIe. 1. jIva potAne bhUlI gayo che ane tethI satsukhano tene viyoga che, ema sarva dharma sammata kahyuM che. badhA dharmavALAne A sammata che. AtmA potAnA svarUpane bhUlI gayo che eTale tene sAcA atIndriya sukhano viyoga che. sAcuM sukha ApaNane kema nathI maLatuM ? kema ke, ApaNe ApaNA svarUpane bhUlI gayA chIe. jesvarUpa samajyA vinA, pAmyo duHkha anaMta; samajAvyuM te pada namuM, zrI sadguru bhagavaMta. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 1 (2) potAne bhUlI gayArUpa ajJAna, jJAna maLavAthI nAza thAya che, ema niHzaMka mAnavuM. jema prakAzathI aMdhakAra jAya, tema jJAnathI ajJAna jAya. jIva potAne bhUlI gayo e ja ajJAna che. tAre doSe tane baMdhana che e saMtanI pahelI zikSA che, tAro doSa eTalo ja ke anyane potAnuM mAnavuM, pote potAne bhUlI javuM. -- * zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 108 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 zuM sAdhana bAkI rahyuM? jema ghauMmAMthI kAMkarA vINIne kADhIe tema jJAnIoe ApaNane ApaNA doSa batAvyA che. "anyamAM zarIra AvI jAya, karmo AvI jAya, vibhAvo AvI jAya ane duniyAnA badhA cetana-acetana padArtho paNa AvI jAya. tene jIve potAnA mAnyA ane pote sacidAnaMdamaya che e bhUlI gayo. svasaMvedanajJAna, AtmajJAna thAya to e ajJAnano nAza thAya. to e AtmajJAna, samyakajJAna kevI rIte pragaTa karavuM? te AgaLa batAve che. (3) jJAnanI prApti jJAnI pAsethI thavI joIe. e svAbhAvika samajAya che, chatAM jIva loka-laknAdi kAraNothI ajJAnIno Azraya choDato nathI, e ja anaMtAnubaMdhI kaSAyanuM mULa che. jJAnanI prApti jJAnI pAsethI thAya. kaMdoInI dukAne jaI ane kApaDa mAMgIe to nA maLe. tema ajJAnIo bhale paMDito hoya ke tyAgIo hoya ke game tevA sAdhako hoya, paNa emane samyagadarzana nathI, jJAna nathI to emanI pAsethI jJAna maLe nahIM. A svAbhAvika vastu che. A samaje che, chatAM ajJAnIno Azraya choDavo joIe e choDato nathI ane jJAnIno Azraya karavo joIe e karato nathI. Azraya karavo eTale AjJA pramANe cAlavuM. emanA paga dabAvavA e Azraya nathI. emane paisA ApavA e Azraya nathI. emanI AjJA pramANe cAlavuM enuM nAma Azraya che. e Azraya anAdikALathI ApaNe karyo nathI eTale ApaNuM paribhramaNa UbhuM che. saMtacaraNa Azraya vinA, sAdhana karyA aneka; pAra na tethI pAmiyo, Ugyo na aMza viveka. 16 - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 264 - "vIsa doharA' ajJAnIno Azraya choDe nahIM ane jJAnIno Azraya kare nahIM - A anaMtAnubaMdhI kaSAyanuM mULa che ema kahe che. bhale bahAramAM e game teTalA moTA ke pUjya hoya ne lAkho emanA pholoarsa hoya, paNa jo e AtmajJAnI nathI to e tamane AtmajJAna prApta karavAmAM nimitta nahIM thAya. mATe, temano Azraya choDo ane je AtmajJAnI hoya emano Azraya karo. (4) jJAnanI prApti jeNe icchavI, teNe jJAnInI icchAe vartavuM ema jinAgamAdi sarva zAstra kahe che. potAnI IcchAe pravartatAM anAdikALathI rakhaDyo. icchAe eTale AjJAe. jene jJAna joItuM hoya teNe jJAnInI AjJAe vartavuM ema jinAgamAdi sarva zAstra kahe che ane AcArya bhagavaMta racita zAstro che emAM paNa e ja vAta Ave che. Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? ANAe dhammo ANAe tavo / - zrI AcArAMga sUtra jJAnInI AjJA e ja dharma che ane jJAnInI AjJA e ja tapa che. zrI mUlAcAramAM paNa e ja kahyuM che. potAnI icchAe pravartatAM eTale svacchaMdathI, potAnI kalpanA anusAra dharma karavAthI jIva anAdikALathI rakhaDyo che. 255 (5) jyAM sudhI pratyakSa jJAnInI icchAe, eTale AjJAe nahIM vartAya, tyAM sudhI ajJAnanI nivRtti thavI saMbhavatI nathI. pratyakSa sadguru sama nahIM, parokSa jina upakAra; evo lakSa thayA vinA, Uge na AtmavicAra. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 11 - have eka bAju bhagavAnanI pratimA che ane tenI tame pUjA-bhakti karo cho ane bIjI bAju AtmajJAnI satpuruSa che. bhagavAna parokSa che ane satpuruSa pratyakSa che. e tamane vartamAnamAM kahI zakaze ke dhaMdho choDo, khoTA kAma choDo, kaMIpaNa bhUla karatA hazo to batAvaze. jyAre bhagavAna atyAre kahevA nahIM Ave. mATe jJAnInI icchAe jyAM sudhI jIva varte nahIM tyAM sudhI ajJAnanI nivRtti thAya nahIM. pratyakSa sadguru yogathI, svacchaMda te rokAya; anya upAya karyA thakI, prAye bamaNo thAya. svacchaMda, mata Agraha tajI, varte sadguru lakSa; samakita tene bhAkhiyuM, kAraNa gaNI pratyakSa. mAnAdika zatru mahA, nija chaMde na marAya; jAtAM sadguru zaraNamAM, alpa prayAse jAya. -- zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 16 thI 18 upakAranI apekSAe bhagavAna karatAM paNa satpuruSa vadhAre mahAna che. joke, dazAmAM bhagavAna moTA che, paNa upakAranI apekSAe guru moTA che. atyAre bhagavAna kaMI upakAra Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? karavAnA nathI ke ahIM AvavAnA nathI. tamane ahIMyA khUba tarasa lAgI ane tamArA ghare phrIjamAM badAmanA zarabatanA bATalA bharyA che e atyAre ahIM kAma nahIM Ave, paNa eka mATalI che enuM eka glAsa pANI tamArI tarasa bhAMgaze. A pratyakSa che. ema pratyakSathI je lAbha thAya teTalo parokSathI lAbha thavAno nathI. jyAre bhagavAna ahIM vicaratA hatA tyAre pratyakSa hatA. jyAre jJAnIo hoya che tyAre e pratyakSa hoya che. te vakhate jIva pratyakSane mUkIne parokSane bhaje che ane pratyakSa gayA pachI emanI pratimAo banAvIne pUje che. Avo ajJAnI jIvono rivAja che. puruSane mAnavA e bahu agatyanuM nathI, paNa satparuSanI AjJAe vartavuM e vadhAre agatyanuM che. eTale ja sapuruSa maLe che. ghaNAne, paNa phaLe che koIkane ja. je AjJAe varte che tene phaLa che. (6) jJAnInI AjJAnuM ArAdhana te karI zake ke je ekaniSThAe, tana, mana, dhananI Asaktino tyAga karI tenI bhaktimAM joDAya. sauthI vadhu Asakti tananI, mananI ane dhananI che. tanase, manase, dhanase, sabase gurudevanI Ana sva-Atma base; - tana, mana, dhananI Asakti chUTavI agharI che. dehano nAza thato hoya to tame dehane bacAvo ke AtmAne bacAvo? kone bacAvo? AtmAne bacAvanArA jJAnIo ane munio hoya che. gajasukumAre dehane bacAvyo nahIM, AtmAne bacAvyo. kaSAyabhAva nA thavA devA, vibhAvabhAva nA thavA devA enuM nAma AtmAne bacAvavuM che. to, kaSAyabhAva, viSayonA bhAva, vibhAvabhAva thAya e AtmAnuM rakSaNa nathI, paNa bhakSaNa che. jJAnInI AjJAnuM ArAdhana te karI zake ke je badhI Asaktine choDe. koI mumukSu kahe ke ame e badhuM choDIne ja to ahIM AvyA chIe. tyAre guru kahe ke tArI vAta sAcI che, paNa AsaktinA kAraNe pharI pAchA tyAM javAnA cho. AsaktinA kAraNe ja, nahIM to tamAruM koNa che tyAM AgaLa? dIkarAomAM Asakti che, dhaMdhAmAM Asakti che, paisAmAM Asakti che, bahAra vyavahAromAM Asakti che, eTale pAchA bhUlI jAva che. eTale saMsArIno dharmagajajJAnarUpa kahyo che. hAthI jyAre taLAvamAM nAhavA paDe, tyAre ATha-ATha kalAka ke bAra-bAra kalAka sudhI nyAya ane sleTa jevo cokhkho thaI jAya ane jyAM nadInI retamAM bahAra Avyo to sUMDhamAM dhULa bharIne potAnA zarIra upara uDADe. Avo gajasnAna jevo ApaNo dharma che. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? 257 IDara jAya to ATha-ATha kalAka guphAmAMthI bahAra nA nIkaLo. khAdhuM nahIM, pIdhuM nahIM, vIsa-vIsa kalAka sudhI sAdhanA karI ane pAcho ghare gayo eTale e ja viSaya-kaSAya cAlu ! ane pAcho kahe ke zuM karIe sAheba ! saMsAramAM chIe ne ! Ama, TADhuM pANI nAMkhI de che. bhale tyAM raho, paNa Asakti choDo. AsaktinA kAraNe pa2mAM, parabhAvamAM tAdAtmyatA thAya che ane Asrava-baMdha karIe chIe. tame jevI rIte dharmazALAmAM raho cho evI ja rIte gharamAM raho. AzramanI bAMdhelI dorI para tame kapaDAM nAMkhazo ane jyAre nIkaLazo tyAre tamArA kapaDAM laIne nIkaLazo. dorI ema ne ema paDI raheze ane tame dorI bAMdhI haze to ? e dorI upara koInA kapaDAM sUkAtA haze to AghA-pAchA karI, tamArI dorI vALIne tame laI jazo. AnuM nAma Asakti. bhale, vyavahAra che e barAbara che, paNa Asakti to che ane dhAro ke dorI choDavI bhUlI gayo ane muMbaI pahoMcI gayo to AzramamAM phona kare ke amArI dorI rahI gaI che to rAkhI mUkajo. bIjI vakhata AvIzuM eTale laI jaIzuM ane manamAM keTalAya vikalpa kare ke kema dhyAna nA rahyuM. ATalI utAvaLa kema karI ? rAtanI Trena hatI. zAMtithI javAnuM hatuM, toya kema Ama thayuM ? have pharIthI dhyAna rAkhavuM. paM. daulatarAmajI kahe che, munivrata dhAra anaMtavAra greveka upajAyo; painija Atama jJAna binA sukha leza na pAyo. * zrI chaha DhALA Asakti choDavI hoya to deva, guru, dharmanI bhaktimAM joDAvuM. to Asakti dhImedhIme nirmULa thaI jaze. (7) joke jJAnI bhakti icchatA nathI, paraMtu mokSAbhilASIne te karyA vinA upadeza pariNamato nathI, ane manana tathA nididhyAsanAdino hetu thato nathI, mATe mumukSue jJAnInI bhakti avazya kartavya che ema satpuruSoe kahyuM che. koInI pAsethI mAna, pUjA, bhakti, paisA ke jagatanA koI padArtha icche to te jJAnI nathI. jJAnI bhakti icchatA nathI, paraMtu mokSAbhilASI jIvane bhakti karyA vinA upadeza pariNamato nathI. juo ! sAMbhaLe che ghaNA, paNa pariNamana koIkanuM ja thAya che. je bhakti dvArA emanI sAthe AjJAMkita thaIne vartI rahyA che temanuM kAma thAya che. upadeza sAMbhaLavAvALA badhAnuM thatuM nathI. A agatyanuM che. mokSAbhilASIne te karyA vagara upadeza pariNamato nathI. A upadezanuM pariNamana jyAre jJAnInI tene niSkAma bhakti jAge che tyAre thAya che. bodha Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? sAMbhaLe, badhA paNa darekane bodha sAMbhaLyA pachI je enuM manana thavuM joIe, nididhyAsana thavuM joIe, anuprekSaNa thavuM joIe te thatuM nathI. ghaNI vakhata vAMcI ke sAMbhaLI jAya paNa kalAka pachI pUcho ke tame zuM vAMcyuM? to kahe, yAda nathI. kema ke, manana tathA nididhyAsana karyuM nathI eTale bhUlI jAya che. manana thAya to tenuM rijhalTa Ave. vAraMvAra manana karazo, to tenA daDha saMskAra paDaze ane daDha saMskAranA kAraNe anAdinuM ajJAna dUra thaI, aMdaramAMthI jJAnano prakAza pragaTa thaze. mATe mumukSue jJAnInI niSkAma bhakti avazya kartavya che, ema traNe kALanA tamAma jJAnIoe kahyuM che. niSkAma bhakti eTale Unconditional surrender. (8) AmAM kahelI vAta sarva zAstrane mAnya che. badhAya zAstra A ja vAta kahe che. zAstra vAMcIne paNa ApaNe eno sAra nA kADhyo ane zAstra vAMcI gayA. (9) RSabhadevajIe aThThANuM putrone tvarAthI mokSa thavAno e ja upadeza karyo hato. paramakRpALudeve patrAMka - 194 mAM kahyuM che, sUyagaDAMga sUtramAM RSabhadevajI bhagavAne jyAM aThThANuM putrone upadezyA che, mokSamArge caDhAvyA che tyAM e ja upadeza karyo che: RSabhadeva bhagavAnanA aThThANuM putro jayAre bhagavAna pAse rAja mAMgavA gayA tyAre bhagavAne temane kahyuM ke he AyuSyamano ! A jIve sarve karyuM che, eka A vinA, te zuM? to ke, nizcaya kahIe chIe ke satparuSanuM kaheluM vacana, teno upadeza te sAMbhaLyA nathI. athavA rU. prakAre karI te uThAvyA nathI ane ene ja ame munionuM sAmAyika (AtmasvarUpanI prApti) kahyuM che. A be bhUla thaI che ApaNI. sudharmAsvAmI jaMbusvAmIne upadeza che ke jagata AkhAnuM jeNe darzana karyuM che, evA mahAvIra bhagavAna teNe Ama amane kahyuM che. gurune AdhIna thaI vartatA evA anaMta puruSo mArga pAmIne mokSaprApta thayA. eka A sthaLe nahIM paNa sarva sthaLa ane sarva zAstramAM e ja vAta kahevAno lakSa che. ____ ANAe dhammo ANAe tavo / AjJAnuM ArAdhana e ja dharma ane AjJAnuM ArAdhana e ja tapa. RSabhadeva bhagavAne aThThANuM putrone kahyuM ke, tamAre cha khaMDanuM rAja joIe chIe ke traNa lokanuM rAja joIe chIe? putroe kahyuM ke traNa lokanuM maLatuM hoya to cha khaMDa AmAM kaMI nathI. Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 259 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? eTale bhagavAne badhAyane kezaloca karAvI dIdhA ane dIkSA ApI dIdhI. e badhAya mokSe gayA ane pAchaLathI bAhubalIjI ane bharatajI paNa mokSe gayA. sauthI pahelA mokSe javAmAM bAhubalI hatA, pachI badhA gayA. bhagavAna paNa pachI gayA. e to ThIka che, jevuM jenuM bhavitavya hoya tevuM thAya che, paNa kahevAnuM e ke koI bhagavAna pAse ke jJAnI pAse jAya ane AzIrvAda mAMge to bhagavAna ke jJAnI teno saMsAra nAza thaI javAnA AzIrvAda Ape. saMsAra vadhe evA AzIrvAda Ape to e jJAnI nathI. tamane ema thAya ke sAheba! mAro dhaMdho barAbara cAlato nathI, eTale kaMIka evA AzIrvAda Apo. bhagavAna pAse jAva to bhagavAna kahe ke bhAI! mArI pAse nahIM ghaMTAkarNa pAse jAva. AvA AzIrvAda huM nathI Apato. huM to tame vItarAga thAva evA AzIrvAda ApuM, enA sivAya koI AzIrvAda huM ApuM nahIM. (10) parIkSita rAjAne zukadevajIe e ja upadeza karyo che. sAta divasa pachI parIkSita rAjAne nAga karaDavAno che ema jANI zukadevajIe temane AtmAnI daDha pakaDa karAvI dIdhI ke AtmA ajara, amara, avinAzI, zAzvata che. AvA hajAra nAga karaDaze to paNa tane kaMI thavAnuM nathI. sAtamA divase parIkSita rAjAe samAdhimaraNanI barAbara taiyArI karI lIdhI. ekavAra samAdhimaraNa thAya to anaMtakALanA asamAdhimaraNa TaLI jAya. parIkSita rAjAne zukadevajIe AtmAno upadeza karyo hato. cha padamAM, navatattvamAM AtmAno Azraya kara ane AtmAnA Azraye kalyANa che ane tuM ajara-amara-avinAzI, zAzvata chuM Avo bodha daDha karAvyo hato. kyAre koI vastuno, kevaLa hoya na nAza; cetana pAme nAza to, jemAM bhaLe tapAsa. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 70 A daDha karAvI dIdhuM hatuM. munione chellI vakhate jyAre maraNAMta upasarga - pariSada Ave che tyAre teo potAnA gharamAM (svasvarUpamAM) ghusI jAya che ane dehAdhyAsa choDI de che. ghaNAne ghANImAM pIlI nAkhyA che, ghaNAne nadInA pANImAM nAMkhI dIdhA che, ghaNAne agni saLagAvIne bALI nAMkhyA che, aneka prakAre emanA maraNa thayA che, paNa ene udaya samajIne upayogane svarUpamAM sthira karI dIdho ane deha choDIne kevaLajJAna laIne mokSe gayA. eTale paramakRpALudeve kahyuM ke amane gajasukumAra jevo vakhata hojo ane ApaNe zAlIbhadra jevI Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? siddhi mAMgIe ! eTale badhA InkamaTeksa ophisarone bATalAmAM utArI dauM. A jIve kaMI bAkI nathI rAkhyuM mAMgavAmAM. (11) anaMta kALa sudhI jIva nija chaMde cAlI parizrama kare to paNa pote potAthI jJAna pAme nahIM, paraMtu jJAnInI AjJAno ArAdhaka aMtarmuhUrtamAM paNa kevaLajJAna pAme. anaMtakALa sudhI tame tamArA svacchede vartIne game teTalo parizrama karazo, puruSArtha karazo to paNa tame tamArAthI jJAna pAmI zakazo nahIM ane jJAnI maLyA pachI tame tamArAthI ja jJAna pAmI zakazo, jJAnInI AjJAno ArAdhaka aMtarmuhUrtamAM paNa kevaLajJAna pragaTa karI le che. (12) zAstramAM kahelI AzAo parokSa che ane te jIvane adhikArI thavA mATe kahI che, mokSa thavA mATe jJAnInI pratyakSa AjJA ArAdhavI joIe. A badhA zAstra parokSa che. e kahevA nathI AvavAnA. zAstramAM lakhyuM che ke cA pIvAthI nuksAna thAya che, mATe A choDavI joIe; paNa zAstra A choDAvA AvavAnA nathI ane jJAnI haze to kaheze ke bhAI ! A mUkI de. eTale jIva tarata mUkI deze ne kAma thaI jaze. to, pratyakSa jJAnInI AjJAthI aneka prakAranA apalakSaNo chUTI jAya che ane pachI kalyANa nA thAya ema bane nahIM. (13) A jJAnamArganI zreNI kahI e, pAmyA vinA bIjA mArgathI mokSa nathI. (14) e gupta tattvane je ArAdhe che, te pratyakSa amRtane pAmI abhaya thAya che. pratyakSa amRta eTale AtmAno atIndriya AnaMda. bhale saMsAra ghaTe ke nA ghaTe e to udayache, paNa saMsAranI Asakti ghaTavI joIe. udaya hoya to nA paNa chUTe, bharata mahArAjAne 83 lAkha varSa sudhI saMsAramAM rahevuM paDyuM hatuM, paNa AsaktipUrvaka nathI rahyA. cha khaMDanI gAdI upara beThelA, paNa sAheba ! ema kevI rIte hoya? to kahe tamArI dukAnamAM mahetAjI che ene juo. e tamArA copaDA lakhe che, koI grAhaka Ave to mAla batAve che, vece che, koInI ugharANI nA AvI hoya to ThapakAre che ke bAra mahinA thayA, jUnA mAlanA paisA pahelA ApI jA, pachI navo mAla laI jA. paNa e paisA nA Ave ne peDhI DUbI jAya to zeTha raDe, mahetAjI raDe nahIM. kema ke, mahetAjIne Asakti nathI, chatAM e vahIvaTa kare che. vahIvaTa karavA jevo to che ja nahIM, paNa jo karavo paDe to Asakti vagara vahIvaTa karo. Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM sAdhana bAkI rahyuM ? 261 jJAnInI AtmadazAnI oLakhANa thatAM temAM ruci pragaTe tyAre je AtmAno upayoga bahAra che te pharIne potAmAM sthira thavAno puruSArtha jAge ane e rIte karmanI sthiti ghaTatA pariNAma vizuddha thavA mAMDyA. AsaktinA kAraNe pariNAma azuddha hatA, Asakti ghaTI eTale kaSAya moLA paDyA, viSayo moLA paDyA enA kAraNe pariNAmonI zuddhi vadhI. pariNAmanI zuddhi thatA koI apUrva vakhate AtmAnudarzana jIvane thaI jAya che. basa, sahajapaNe thaI jAya che. kALalabdhi lahI paMtha nihALazuM re, e AzA avalaMba; e jana jIve re jinajI jANajo re, AnaMdaghana mata aMba. paMthaDo. - zrI AnaMdaghanajI kRta ajItajina stavana Ama, ekavAra samyagadarzana thatAM jema bIjamAMthI vRkSa thAya che tema te vadhatAM-vadhatAM jIva te bhave ke janmAMtaramAM puruSArtha karI ghAtI karmono kSaya karI kevaLajJAna pragaTAvaze. tethI janmamaraNa TaLI jaI AtmA zAzvata sukhane pAmaze. vaha kevalako bIja glAni kahe, nijako anubhI batalAI diye. samyagudarzana bIja rUpe che e vadhatuM-vadhatuM kevaLajJAnarUpe pragaTa thaI jAya che. koIne pUrvanA karmaochA hoya, ne vartamAnano puruSArtha ugra hoya to e bhave paNa thaI jAya ane koIne be-pAMca-paMdara bhavamAM paNa thAya, paNa avazya enA ghAtI karmono ne aghAtI karmono nAza thaI jAya. jene samakita pragaTa thayuM, e have saMsAramAM vadhAremAM vadhAre rahe to ardhapula parAvartana kALa. tenAthI vadhAre kALa kADhaze nahIM, have niyamathI mokSe javAno. tyAM sudhI mithyAtvanA garbhamAM anaMto saMsAra ane anaMtA duHkha paDyA che. AtmajJAnInI AjJA ArAdhavI ane saMsAranA padArtho ane sukhanI Asakti ghaTADyA vagara jJAnIno bodha pariNAma pAmato nathI ane enA dvArA kAryanI siddhi banatI nathI. mATe A jarUrI che. AjJA e aMkuza che, bhavaparibhramaNamAM jatA jIvane ADI pALa samAna che. jema taLAvanuM pANI vahI jatuM hoya ane tenI upara pALa karI nAMkho to e pANI aTakI jAya che. Dema bAMdhIne pANIne bAMdhI dIdhuM che. nahIM to cAre bAju ghaNA gAmaDAne zaheranuM nuksAna karIne samudramAM jAya. have bAMdhyA pachI temAMthI nahero kADhI tenA dvArA pANI khetaromAM ApI e pANI lAkho ekara jamInamAM jAya che. je pANI vinAza karatuM hatuM e ja pANI vikAsamAM kAraNabhUta thayuM. tema ApaNI zakti je AtmAnA vinAza bAju kharcAtI hatI ane ApaNe Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 zuM sAdhana bAkI rahyuM ? anaMta duHkha pAmatA hatA te ja zaktine AtmAnA vikAsa ane AtmAnI sAcI sAdhanA, ratnatrayanI sAdhanAmAM lagADI to e ja zakti tamane anaMta sukhamAM, AnaMdamAM nimitta thAya che. vastu enI e ja che. eno sadupayoga kema karavo e kaLA jJAnI zIkhave che. ajJAnI e batAvI zake nahIM. ajJAnI jyAM mokSamArga nathI tyAM mokSamArga batAvaze ane jyAM mokSamArga che tyAM enI dRSTi paNa jatI nathI, to e bIjAne to zuM dRSTi karAvaze ? samyagdarzana thayA pachI cAra karma ghanaghAtI te vyavaccheda jyAM, bhavanAM bIjataNo AtyaMtika nAza jo; sarva bhAva jJAtA deSTA saha zuddhatAM, kRtakRtya prabhu vIrya anaMta prakAza jo apUrva. 15 -- zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 738 - 'apUrva avasara' OM zAMtiH zAMtiH zAMtiH Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA zrI mokSamALA - zikSApATha-56 he bhagavAna! huM bahu bhUlI gayo, meM tamArAM amUlya vacanane lakSamAM lIdhAM nahIM. tamArAM kahelAM anupamatattvano meM vicAra karyo nahIM. tamArAM praNIta karelAM uttama zIlane sevyuM nahIM. tamArAM kahelAM dayA, zAMti, kSamA ane pavitratA meM oLakhyAM nahIM. he bhagavan! huM bhUlyo, AthaDyo, rajhaLyo ane anaMta saMsAranI viTaMbanAmAM paDyo chuM. huM pApI chuM. huM bahumadonmatta ane karmarajathI karIne malina chuM. he paramAtmA! tamArAM kahelA tattvavinA mAro mokSa nathI. huM niraMtara prapaMcamAM paDyo chuM, ajJAnathI aMdha thayo chuM, mArAmAM vivekazakti nathI ane huM mUDha chuM, huM nirAzrita chuM, anAtha chuM. nIrAgI paramAtmA! huM have tamAruM, tamArA dharmanuM ane tamArA muninuM zaraNa grahuM chuM. mArA aparAdha kSaya thaI huM te sarva pApathI mukta thauM e mArI abhilASA che. AgaLa karelAM pApono huM have pazcAttApa karuM chuM. jema jema huM sUkSma vicArathI UMDo UtaruM chuM tema tema tamArAtattvanA camatkAro mArA svarUpano prakAza kare che. tame nIrAgI, nirvikArI, sacidAnaMdasvarUpa, sahajAnaMdI, anaMtajJAnI, anaMtadarzI ane gailokyaprakAzaka cho. huM mAtra mArA hitane arthe tamArI sAkSIe kSamA cAhuM chuM. eka paLa paNa tamArA kahelAM tattvanI zaMkA na thAya, tamArA kahelA rastAmAM ahorAtra huM rahuM, e ja mArI AkAMkSA ane vRtti thAo! he sarvajJa bhagavAna! tamane huM vizeSa zuM kahuM? tamArAthI kaMI ajANyuM nathI. mAtra pazcAttApathI huM karmajanya pApanI kSamA icchuM chuM. OM zAMtiH zAMtiH zAMtiH Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 kSamApanA kSamApanA eTale pratikramaNa, AlocanA, doSonuM prAyazcitta. anAdikALathI rAgadveSa, mohamaya pariNAmo dvArA ApaNe aneka prakAranA doSo karatA AvyA chIe. ethI ja karma bAMdhIne cAre gatimAM potAnA doSanA kAraNe ApaNe duHkhI thayA chIe. to ApaNA doSo kayA kayA che ? e doSo kema jAya ? enA mATe ApaNe zuM puruSArtha karIe to ApaNe nirdoSapaNe rahI AtmAnuM pUrNa kalyANa karI zakIe ? teno upAya 'kSamApanA' che. hakIkatamAM to jIva pote ja potAno doSI che, bIjA pratye ApaNe doSa karIe chIe e to vyavahAra che. bIjA pratye koIpaNa prakArano doSa karatAM jIva svayaM doSI banI jAya che; ane pariNAma anusAra baMdha paDe che, pachI enA je kAMI karmo baMdhAya che enuM phaLa pote ja bhogave che. A AkhuM jagata - 84 lAkha yoninA jIvo, vartamAnamAM je bahAramAM sukhI ke du:khI dekhAya che te potAnA karelA karmanA phaLa bhogave che. to, karma mAtra kuzIla che, cAhe zubha hoya ke azubha hoya. kSamApanAno pATha ApaNe lagabhaga da22oja bolI jaIe chIe, paNa jo eno 'bhAva' ane artha samajyA hoIe to enAthI ApaNane ghaNo lAbha thAya. koIpaNa kriyA bhAva vagaranI thAya enAthI vizeSa lAbha na thAya. koIpaNa dharmanI kriyA tame karo enI aMdara e zabdono bhAva bhAse ane bhAvapUrvaka bolAya, samajaNapUrvaka bolAya, lakSapUrvaka bolAya, to enI e ja kSamApanA ane enA e ja bhaktinA pado ghaNA lAbhakartA thaI jAya che. atyAra sudhI ApaNe rUDhi pramANe dharmanI badhI kriyAo karI che. je koI je dharma pALatA hoya, jaina hoya to jaina, jainonI aMda2mAM je koI phAMTA hoya te badhA phAMTAo - digaMbara, zvetAmbara, sthAnakavAsI, terApaMthI, tAraNapaMthI vagere - dareka phAMTAovALA ke jene jJAnIono yoga thayo nathI, e badhA dharmanI kriyAo to ghaNI kare che, pUjAo kare, bhakti kare, dhyAna kare, svAdhyAya kare, sAmAyika kare, pratikramaNa kare vagere ghaNuM kare, paNa jo samajaNapUrvaka thAya, bhAvapUrvaka thAya, lakSapUrvaka thAya to enA e ja zabdo, enI e ja kriyA ApaNane mokSanA hetubhUta thAya. mokSanA hetubhUta kriyA to eka ja che - samyagdarzana-jJAna-cAritranI abhedatA ane te koI paMthanI ke vADAnI cIja nathI; e to AtmAno svabhAva che. koIpaNa vADAnI aMdaramAM tame pUrAI jAo eTale saMpUrNa satya tamArA hAthamAMthI jatuM rahe che. hA, vADAmAM sArI vastune laI lo eno niSedha nathI, paNa eno artha evo nathI ke bIjAomAM sArI vastu hoya eno svIkAra nA karavo. tame jamaNavA2mAM jamavA jAo cho to vIsa-paccIsa AITamo judI judI hoya che, Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 265 to je joIe e tame DIzamAM laI lo cho ne ? nathI joItI ene mUkI do cho. tyAM AgaLa to viveka rAkho cho, bhedajJAna rAkho cho, heya-upAdeyano viveka aMdaramAM rAkho cho. to evI rIte ApaNA AtmAnuM kalyANa thatuM hoya to, "tuM game te dharma mAnato hoya teno mane pakSapAta nathI. mAtra kahevAnuM tAtparya ke je rAhathI saMsAramaLa nAza thAya te bhakti, te dharma ane te sadAcArane tuM sevaje.'' zrImadbhue badhAyamAMthI sArI-sArI vastuo lIdhI che. digaMbaromAMthI paNa lIdhuM che, zvetAMbaromAMthI paNa lIdhuM che, sthAnakavAsImAMthI paNa lIdhuM che, anya darzanomAMthI paNa lIdhuM che. vairAgyanuM baLa vadhe, upazamanuM baLa vadhe te ApaNuM prayojana che. jainadarzana sivAya anya darzananI vAto paNa emaNe lIdhI che. zrI gaNezaprasAda varNI bahu mahAna saMta hatA. bahu bhadrika, saraLa, kSullaka avasthAmAM ane elaka avasthAmAM hatA. hirajano ane musalamAno emane mAnatA. te lokoe kahyuM ke bApajI ! tame amArA hAthe AhAra nathI lIdho, paNa ame ATalA phaLa-phaLAdi ApIe chIe. tame koIne tyAM ApI amArA vatI vAparajo. teo bahu bhadrika hatA. eTale zrAvakone kahyuM ke A laI lo ane pachI AhAra-pANImAM upayoga karajo. to rUDhivAdI jainoe virodha karyo ke tame harijanonuM khAo cho; musalamAnonuM khAo cho ! teoe kahyuM ke juo ! A phaLa che e to vRkSa upara UgyuM che, e musalamAnanI mAlikInuM nathI. tame relavemAM jAo cho ne koI musalamAna TikiTa Ape to lo ke nA lo ? ene paisA Apo ke nA Apo ? ane pAchA paisA lo ke nA lo ? ane e paisA tamArA khissAmAM rAkho ke nA rAkho ? to A je rUDhivAda hato e emaNe badho baMdha karAvI dIdho. koI premathI, bhAvathI bhakti kare che to ene lAbha ja che ane dareka bAbatamAM virodha karavo e aMdaranI zAMtine haNI nAkhe che. koIpaNa prakArano virodha nahIM karavo. atyAre enI bhUmikA che ene anurUpa e sAdhana ka2ze. pachI AgaLanI bhUmikAmAM Avaze tyAre enuM sAdhana e prakAranuM Avaze. to ahIM kahe che ke, he bhagavAna ! huM bahu bhUlI gayo, keTaluM bhUlI gayo ? bahu bhUlI gayo. kyAre bhUlI gayo ? kAyamathI bhUlI gayo chuM. anAdikALathI Aja dina sudhImAM huM bhUlyo ja chuM. ghaNI bhUlo khAdhI che. jo bhUlyA na hoya to A saMsAra na hoya. A saMsAra bhUlonuM ja phaLa che. saMsAramAM je ApaNe bhogavIe chIe e ApaNI bhUlonuM ja phaLa che. aneka prakAranI bhUlo ApaNe karI che ane karIe chIe ane jyAM Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 kSamApanA sudhI ajJAna ane asaMyamamAM rahIzuM tyAM sudhI thavAnI, paNa e badhI bhUlonI aMdaramAM mULa bhUla kaI che e vicAravAnuM. zrImadbhue vacanAmRta patrAMka - 108 mAM kahyuM che, "tAre doSe tane baMdhana che e saMtanI pahelI zikSA che. tAro doSa eTalo ja ke anyane potAnuM mAnavuM, pote potAne bhUlI javuM.'' A ja doSa moTo che. anaMtakALamAM kahevAtA dharmo anaMtavAra karyA, anaMtavAra sAdhu thayA to paNa A bhUla nIkaLI nahIM. ApaNI vAta cAle che. anaMtavAra digaMbara sAdhu thayA, nava-nava traiveyaka sudhI gayA, to paNa paramAMthI aham-mamatvapaNAnI bhUla hatI e nIkaLI nahIM. AtmA jevA svarUpe che evA svarUpe ene oLakhyo nahIM ane oLakhIne svarUpamAM samAvAnI prakriyA karI nahIM, eTale A rakhaDyA chIe. eTale A badhA duHkho bhogavyAM che. tattva koI saMpradAyanuM nathI, tattvamAM koI saMpradAya nathI. jIva, ajIva, puNya, pApa, Asava, baMdha, saMvara, nirjarA ane mokSa, A konA ? jainonA ke ajainonA? jainomAM digaMbaronA ke zvetAMbaronA ? tattva koInA nathI prabhu ! mokSanI koIne 'mA~nopolI' ApI dIdhI nathI, samyagdarzananI koIne 'mA~nopolI' ApI dIdhI nathI. cAre gatinA jIvo samyagdarzana prApta karI zake che. nArakInA jIvo paNa samyagdarzana prApta karI zake che, koIpaNa nAta-jAtano hoya, paNa jo enI pAse tattvanI yathArthatA hoya to e samyagdarzana prApta karavAno adhikArI che ane bhale UMcAmAM UMcI nAtano ke jAtano hoya, paNa enI pAse tattvanI viparItatA hoya to e samyagdarzanano adhikArI banI zakato nathI. ahIM kahe che ke vyavahAramAM kaMI doSa thayo hoya to ema kahevAya che ke huM bahu bhUlI gayo, have pharIne bhUla nahIM karuM, paraMtu ahIM je doSa athavA bhUla kahevI che te sarva bhUlanI mULa bhUla, saiddhAMtika bhUla che ke jenA kAraNe anAdikALathI saMsAramAM rakhaDavuM paDe che, janma-maraNa thayA kare che; te e ke 'anyane potAnuM mAnavuM ane pote potAne bhUlI javuM.' A kyAranI vAta cAle che ? atyAranI vAta cAle che. ApaNe anyane potAnuM mAnyuM ke A zarIra te huM chuM, huM puruSa chuM, huM strI chuM, huM jaina chuM vagere. A bhUla che ema kahe che. A mAnavuM e bhUla che. huM AtmA chuM ane AtmA sivAya kazuM mAruM nathI. UMdhamAM paNa AtmA sivAya anyane potAnuM mAne ! e mithyAtvanA saMskAra UMghamAMya kAma karatA hoya che. Dagale ne pagale meM khAdhuM, meM pIdhuM, huM cAlyo, huM sUI gayo ane pachI huM dukAne gayo, pachI meM A kAma karyA. A badhI paranI kriyA che. Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA adhamAdhama adhiko patita, sakala jagatamAM huMya; e nizcaya AvyA vinA, sAdhana karaze zuMya ? 267 - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 264 sakala jagatamAM adhamamAM adhama, patitamAM patita huM chuM. paramAM 'huM' paNuM mAnavuM moTo doSa che. huM koI parano nathI, para koI mAruM nathI, huM to jJAnamAtra sacidAnaMdasvarUpI AtmA chuM. A dRDhatA karavAnI che. bIjI bhUlonuM nuksAna eTaluM badhuM nathI, paNa A parane potAnuM mAnavuM, e bhUlanA nuksAnane kAraNe anaMtakALathI ApaNe A cAra gatimAM rakhaDyA ane aneka duHkha bhogavyAM. mULa bhUla to aDhAra pApasthAnako che, emAMthI mULa pApa juo to mithyAtva che. aDhAre pApamAM moTAmAM moTuM pApa koI hoya to mithyAtvanuM pApa che. potAne bhUlI javuM eTale mithyAtva. zAstro yAda rAkhyA, paNa huM AtmA chuM e bhUlI gayo to enuM kalyANa nA thAya. nava pUrva sudhI hajAro Agamono abhyAsa karyo, paNa AtmAne (svane) jANyo nahIM ! huM AtmA chuM ane mAtra jJAtA-dRSTA chuM. parane jANavuM-dekhavuM e vyavahAra che, svane jANavuM-dekhavuM e nizcaya che. nizcayathI to huM parane jANato ya nathI, para mArA jJAnamAM jhaLake che. jema darpaNamAM pratibiMba jhaLake tema para mArA AtmAmAM pratibiMbita thAya che, jhaLake che. kevaLajJAnI lokAlokane jANe che e vyavahAra che ane kevaLajJAnI akhaMDapaNe potAnA AtmAne jANe che e nizcaya che. kevaLajJAnInuM jJAna nirmaLa hovAnA kAraNe temAM AkhuM jagata bhUtabhaviSya-vartamAna avasthAo sahita yugapat eka samayamAM jhaLake che. chatAM bhagavAna akhaMDapaNe potAne jANI rahyA che. eka bhUlanA kAraNe aneka bhUlonI paraMparA UbhI thAya che. mithyAtva mULa bhUla che. gaNitano dAkhalo hoya ane emAM bhUlathI tame bagaDAne badale tragaDo lakhI nAkhyo. to, have tame jeTalA enA guNAkAra karazo, bhAgAkAra karazo, bAdabAkI karazo, saravALA karazo e badhAmAM bhUla AvavAnI. A mULa bhUla bIjabhUta bhUla. 'jeNe AtmA jANyo teNe sarva jANyuM.' ane jeNe AtmA na jANyo teNe kaMI na jANyuM. jANavAno to AtmAne che, jANanAra paNa AtmA che ane jaNAya che paNa AtmA dvArA, bIjAnA dvArA jaNAto nathI ane jANavAnuM paNa potAnA mATe che. bIjAnA mATe potAne jANavAnuM nathI. A SaTkA2ka abheda che. hakIkatamAM tame paranuM kaMI karI zakatA nathI. eka taNakhalAnA be kaTakA paNa tame karI zako ema nathI prabhu! eka dravyanI koIpaNa kiMcitmAtra kriyA paradravya dvArA thaI zakatI nathI. vastunuM svarUpa AvuM che. Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 kSamApanA jo A tattva samajAya to tamArI aMtaraMga zAMtino bhaMga, game teTalA maraNAMta upasarga-pariSaho Avaze to emAM paNa nahIM thAya. kAyama mATe tamArI aMtaraMga zAMti jaLavAI raheze. kema ke, atyAra sudhI ApaNe bIjA dravyathI mAruM hita ke ahita thayuM che ema ja mAnyuM che. A ajJAnathI ema mAnyuM che ke amukathI mAruM hita thayuM ane amukathI mAruM ahita thayuM! paNa, mAruM hita mArA "bhAva" thI thayuM che ane mAruM ahita paNa mArA bhAvathI thayuM che, bIjAthI nahIM. to je ahitamaya bhAva che ene choDo. rAga, dveSa, mohamaya pariNAmo che tenAthI ahita thAya ane samyagdarzana-jJAna-cAritramaya pariNAmo che enAthI hita thAya che. to je bhAvathI hita thAya che e bhAvane pragaTa karo ane je bhAvathI ahita thAya che e bhAvane choDo. e bhAvane nahIM choDo to tamAruM hita koI karI zake tema nathI. jenAthI AtmAnuM ahita thAya che e ahitamaya bhAvo ApaNe choDIe nahIM to sAkSAt bhagavAna Ave, guru Ave ke jagatano koIpaNa jIva Ave ke gharavALA Ave ke bahAravALA Ave e tamAruM hita karI zake nahIM. chUTavAnA kAmIne bhagavAna bAMdhato nathI ane baMdhAvAnA kAmIne bhagavAna choDato nathI." tame atyAra sudhI chUTavAnA kAmI thaIne prayatna karyo paNa hakIkatamAM to baMdhAvAnA ja kAmI hatA. chUTavAnA kAmI hoya e rAga-dveSa kare? e moha kare? e parane potAnuM mAne? paranuM kartutvapaNuM - bhostRtvapaNuM hoya? paramAM ene aham-mamatvapaNuM thAya? paramAM ene ISTa ke aniSTa buddhi thAya? Ama, pAchA nA paNa pADo cho ane pAchA hA paNa pADo cho ! beya bAju DholakI vagADo cho! eTale svAdhyAya karatI vakhate AtmA judo, gharano AtmA judo, dukAnano AtmA judo, duzmana sAtheno AtmA judo, mitra sAtheno AtmA judo ! A kAciMDAnI jema ApaNe raMga badalyA karIe chIe. A mULa bhUla che ke anyane potAnuM mAnavuM ane pote potAne bhUlI javuM. enAthI anaMtakALathI janma-jarA-maraNanA pherA cAlu che. anaMtavAra ghaNI sAdhanAo, dharma karyo chatAMya janma-jarA-maraNanA pherA TaLyA nahIM, kema ke rAga-dveSa mUkyA nahIM. janma jarA ne mRtyu, mukhya duHkhanA hetuM; kAraNa tenA be kahyAM, rAga-dveSa aNahetu. - zrImad rAjacaMdra - AMka - 15 kAraNa vagaranA rAga-dveSa ! tamAruM koI ISTa kare ane tame enAmAM rAga karo to ThIka che. koI tamAruM aniSTa kare ane tame enA pratye dveSa karo to ThIka che, paNa jagatano koI jIva ke padArtha tamAruM ISTa ke aniSTa karato nathI ane chatAMya tame rAga-dveSa karo cho, to tenuM kAraNa ajJAna, mithyAtva ane moha che. Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA. 269 mithyAtvanA garbhanI aMdara anaMtI narako ane anaMtA bhavo tathA anaMtA duHkho rahelAM che. parane potAnuM mAnavuM ane pote potAne bhUlI javuM enuM nAma mithyAtva che. enuM nAma ajJAna che. hajAro zAstronuM jJAna hoya paNa A svasaMvedanajJAna, anubhavajJAna na hoya to te paNa ajJAna che. jo hoya pUrvabhaNela nava paNa, jIvane jANyo nahIM, to sarvate ajJAna bhAkhyuM, sAkSI che Agama ahIM. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 267 je paMDito AtmajJAnI nathI te ajJAnI che, sAdhuo paNa je AtmajJAnI nathI te ajJAnI che. mokSagAmI nathI. A badhA saMsAragAmI che. dareka mithyAtvI jIva zubhAzubha bhAvo dvArA niraMtara saMsAranI ja vRddhi karatA hoya che. ApaNe krodha karIe, mAna karIe, mAyA karIe, lobha karIe, rAga-dveSa karIe - A badhI bhUlo che. paNa e badhAnI mULa bhUla kaI? parane potAnuM mAnavuM ane pote potAne bhUlI javuM. prathama ahIMthI sudhAro karavAno che, pachI badhuM sudharaze. jo ahIM sudharyuM nahIM to bahAramAM tame game teTaluM karazo toya sudharavAnuM nathI. jhADane mULathI ukhADo to e sUkAya, paNa enA DALA-pAMdaDAM kApo to comAsuM Avaze to e pharIthI lIluMchama thaI jaze. mithyAtvanI mULa bhUla jyAM sudhI nahIM jAya tyAM sudhI tame game te prakAranI sAdhanA karo, tapa karo, tyAga karo, dharmanI kriyAo karo, sAmAyika karo, pratikramaNa karo, bhagavAnanI sevA karo, pUjA karo, mALAo pheravo, hajAro kSetramAM jaIne jAtrAo karo, sAkSAt sImaMdhara bhagavAnanA samavasaraNamAM pahoMcI jAo, game tyAM jAo, paNa jyAM sudhI mithyAtva nahIM jAya tyAM sudhI saMsAranA duHkha UbhA che. mithyAtva-Adika bhAvane, cirakALa bhAvyA che jIve; samyaktva-Adika bhAva re ! bhAvyA nathI pUrve jIve. - zrI niyamasAra - gAthA - 90 je saMpradAyamAM janmyo e saMpradAya pramANe dharma karyo, paNa mithyAtva kharyuM nahIM! mithyAtva khase nahIM to e dharma kevI rIte kahevAya? e bAhya dharma che, vyavahAradharma che, rUDhi pramANeno dharma che, kAlpanika dharma che, paNa vAstavika dharma nathI. satya vastu maLe to game tyAMthI laI lo, emAM zuM vAMdho cho? tamane kiMmatI hIro koI kasAInI dukAna AgaLathI maLe to lo ke nA lo? laI Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 kSamApanA lo ! emAM zuM vAMdho che? hIro thoDo kasAI che ane kasAI thoDo hIro che? hIro hIro che, tema samyagadarzana e samyagudarzana che. game te nAtamAM, jAtamAM rahIne paNa A pragaTa karI lo. enA mATe tattvanI yathArtha zraddhA joIe. AcArya zrI umAsvAmI bhagavAne kahyuM che, tattvArthazraddhAnaM samyagdarzanam / - zrI tattvArthasUtra - adhyAya - 1 - sUtra - 2 tattvanI sAcI zraddhA vagara kAma nahIM thAya. tame game te dharmamAM mAnatA ho, game te dharmanI kriyA karatA ho; paNa jo tattvanI, zraddhAnI viparItatA haze to tame sAco dharma nahIM karI zako. tene lIdhe anAdikALathI saMsAramAM rakhaDavuM paDe che, janma-maraNa thayA kare che. A ja mukhya duHkha che. janma-maraNa keTalA karyA? haju eno thAka lAgyo nathI ! jo thAka lAge to paheluM mithyAtvane kADhavAno prayatna kare. karoDo kAma mUkIne paNa A kAma karI levuM. kema ke, jo samyagadarzana thatuM hoya to kAyama mATenA tamArA janma-jarA-maraNanA pherA chUTI jAya che ane zAzvata sukhanI prApti thAya che. samyagadarzanano puruSArtha A manuSyabhavamAM jevo thaze evo bIjA ekeya bhavamAM nahIM thAya. atyAre manuSyabhavamAM tame game te pravRtti ke kriyAmAM hazo - udayavazAt ke nimittavazAtuM, paNa tene gauNa karI nAkho ane mukhyatA samyagadarzana prApta thAya enI karo. enA mATe tattvanI sAcI zraddhA karo. tattvanuM sAcuM svarUpa ApaNane vItarAgadeva, nigraMthaguru ane temanA prarUpelA dharma dvArA prApta thAya che. jene samyagadarzana prApta karavuM che teNe vItarAgadeva sivAya koI anya devane mAnavA nahIM. je kevaLajJAnI sarvajJa paramAtmA che, arihaMta paramAtmA che, jemane anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta AnaMda, anaMta vIrya pragaTa thayA che enA sivAya bIjA koI satudeva nathI. e satudevane mAno, emanA bodha pramANe zraddhA karo ane tamArI zakti anusAra cAlo. evI rIte AtmajJAnI nigraMtha guru joIe. ApaNe bhagavAnanuM ya zaraNuM nathI lIdhuM ane emanA kahelA dharmanuM ya sAcuM zaraNa nathI lIdhuM temaja emanA je ratnatrayadhArI munio che emanuM ya zaraNuM nathI lIdhuM. zaraNuM lIdhuM to ajJAnI munionuM lIdhuM ane ajJAnamaya dharmanuM lIdhuM. kevaLI bhagavAnanA praNIta dharmanuM zaraNuM na lIdhuM. arihaMta, siddha, sAdhu ane kevaLI praNIta dharma- A cAra zaraNAM sAcA che. have dareka saMpradAyavALA A cAra zaraNAM to le che, paNa rUDhi pramANe, vAstavika ke yathArtha nahIM. bhagavAna, Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 271 guru, dharma kone kahevAya ane sAcuM zaraNuM kone kahevAya e samajIne nahIM. to sAcuM zaraNa na levAya tyAM sudhI kAryanI siddhi thAya nahIM. tame sukhaDI khAdhI ane tamArI bhUkha nA bhAMge to tame sukhaDI khAdhI nathI. eka jAgatA sukhaDI khAva ane eka UMghamAM sukhaDI khAva. pharaka kharo ke nahIM ? UMghamAM ya tame sukhaDI khAdhI, paNa UThyA to pAchI bhUkha lAgI. 'bhAI ! hamaNAM to sukhaDI khAdhI ATalI badhI.' 'e to sAheba ! svapnamAM khAdhI.' ema tame je dharma karo cho e badho svapnamAM karo cho, vAstavika karyo nathI. vAstavika thAya ane dharmanuM phaLa na maLe, AtmAnI zAMti na maLe, cAra gatinuM paribhramaNa nA chUTe ane badhA duHkha nA chUTe evuM banI zake nahIM. pArasamaNi lokhaMDane aDe to loDhAnuM sonuM nA thAya ema bane nahIM ane sonuM nA thayuM to, kAM to pArasamaNi khoTo ane kAM to loDhuM khoTuM. jo loDhuM sAcuM hoya ane pArasamaNi sAcI hoya to avazya loDhAnuM sonuM thayA vagara rahe nahIM. tame dharma ghaNo karyo paNa kAM to dharma khoTo ane kAM to tame khoTA, nahIMtara dharmanuM phaLa AvyA vagara rahe nahIM. atyAra sudhI dharma pakaDyo e paNa tamArI kalpanA pramANe pakaDyo eTale khoTo ane tame to khoTA hatA ja, ane tame kalyANa iccho to kyAMthI thAya ? 'sAheba ! ATalA varSathI dharma karuM chuM ne' 'are ! ATalA varSa zuM hajI anaMtakALa karIza toya nahIM thAya.' samaje to sahajamAM che ane nA samaje to anaMta upAye paNa kAryanI siddhi nA thaI zake. 'anyane potAnuM mAnavuM ane pote potAne bhUlI javuM.' 'pote potAne bhUlI gayo che ane tethI satsukhano tene viyoga che.' anyane potAnuM mAnavuM e pote potAne bhUlI javApaNuM che. AtmA sivAya koI anyane potAnuM mAnavuM eno artha ja e ke pote potAne bhUlI gayo che. A mAruM kuTuMba che, A mAro deha che, A mArA gharavALA che, A mArA mitro che, A mArA duzmana che - A badhAyamAM mArApaNuM che. hakIkatamAM huM AtmA chuM ane mAruM koI kuTuMba nathI, mAruM koI ghara nathI. mAruM kuTuMba to mAruM samyagdarzana, samyajJAna, samyakcAritranA guNo che. mArA AtmAnA pradezathI bahA2mAM mAruM kaMI che ja nahIM. - anAdi svapnadazAne lIdhe utpanna thayelo evo jIvano ahaMbhAva, mamatvabhAva te nivRtta thavAne arthe A cha padanI dezanA jJAnIpuruSoe prakAzI che. te svapnadazAthI rahita mAtra potAnuM svarUpa che, ema jo jIva pariNAma kare, to sahaja mAtramAM te jAgRta thaI samyakdarzanane prApta thAya. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 493 - 'cha padano patra' Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 kSamApanA - atyAra sudhI dharmanA nAme jhaMDA laIne pharyA chIe, ane dharmanA nAme rAga-dveSa karyA che! je ajJAnInuM lakSaNa che. rAga-dveSa karavA e dharma che ke rAga-dveSa choDavA e dharma che? A samajyA ja nathI. mArIne paNa musalamAna karo ema kahe che, ema mArIne paNa amArA gacchamatanI aMdaramAM badhAne lAvo ! bharatezvara mahArAjanuM daSTAMta Ave che. temAM AMgaLI parathI vIMTI sarI paDavAthI bharatezvarane sva-parano vicAra jAgRta thayo ke huM mane svarUpavAna mAnuM chuM te to vastra-AbhUSaNanI zobhA che ane zarIranI zobhA mAtra tvacAne laIne che, tvacA na hoya to jaNAya che ke te mahAdurgadhI padArthothI bharapUra che. Avo deha te paNa mAro nathI. to te navayauvanAo, te kuLadIpaka putro, te aDhaLaka lakSmI, te cha khaMDanuM rAjya vagere mArA kyAMthI hoya? e sarvene meM mArA mAnyA, temAM sukhanI kalpanA karI te ajJAnane laIne bhUla thaI. A ApaNI bhUlanI vAta cAle che. atyAre ApaNe AkhA kuTuMbane ApaNuM mAnyuM che ke nahIM? dehane ApaNo mAnIe chIe ke nahIM? bharata cakravartIne to arIsAbhuvanamAM vairAgya jAgyo. ApaNe ghaNI vakhata arIsAbhavanamAM gayA chIe, vastra ane AbhUSaNo utAryA che, chatAMya bhedajJAna thayuM nahIM ke A zarIra huM nathI. eka vakhata bharatezvara mahArAjanI kopI to karo. kAle riharsala karajo savAramAM! A bharatezvara paNa digaMbaramuni thayA tyAre mokSe gayA che. dekhI AMgaLI Apa eka aDavI, vairAgya vege gayA, chAMDI rAjasamAjane bharatajI, kaivalyajJAnI thayA; cothuM citra pavitra e ja carite, pAmyuM ahIM pUrNatA, jJAnInAM mana teha raMjana karo, vairAgya bhAve yathA. - zrImad rAjacaMdra - bhAvanAbodha - anyatva bhAvanA - pR. 46 A vairAgyano banAva hato. ApaNe arIsAbhuvanamAM jaIe to rAga thAya che ane bharata mahArAjAne vairAgya thaI gayo. tyAga virAga na cittamAM, thAya ne tene jJAna; aTake tyAga virAgamAM, to bhUle nijabhAna. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 7 bAra bhAvanAo vairAgyanI mAtA che. vAraMvAra bAra bhAvanAonuM ciMtavana karo - svarUpanA lakSapUrvaka, svarUpanA anusaMdhAnapUrvaka, svarUpanA AzrayapUrvaka ane AtmAne akiMcana, ekAkI juo ke hAla paNa AtmA ekAkI che. bhale vastro che, zarIra che, karmo che, vibhAvo che, Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 273. badhA ghaNA upara AvaraNo hovA chatAMya aMdaramAM upayoga dvArA daSTi karazo, to tamane A badhAyathI rahita AtmA - ekalI zuddha cetanA dekhAze. traNe kALamAM, anAdikALathI hatI ane anaMtakALa sudhI ekalI zuddha cetanA ja che. saMyogI vastumAM ekatvabuddhi karavI tenuM nAma mithyAtva che. jeno saMyoga che teno viyoga thavAno che. zarIra saMyogamAM che, karma paNa saMyogamAM che. kuTuMbIjano paNa saMyogamAM che. je je kaMI sacitta ke acitta padArtho che tamArA saMyogamAM che, e badhAno viyoga thavAno ja che. mArA chokarA mATe "vila' karIne javuM che. bIjAnA hAthamAM saMpatti na javI joIe." "paNa chokaro ya tAro nathI, milakta paNa tArI nathI ane vila paNa tAruM nathI." eka bhUlanI pAchaLa aneka bhUlonI paraMparA UbhI thaI che. parane potAnuM mAnavAnuM choDI ane svamAM svapaNuM karo. tamAruM sarvasva tamAruM sva ja che. tamArA svarUpathI bahAra tamAruM kaMI che ja nahIM. jeTalA svarUpathI bahAranA padArtho che emAM moha-mamatA karazo, rAga-dveSa karazo, ISTaaniSTabuddhikarazo, kartA-bhoktApaNuM karazo ke bIjA aneka prakAranA vikalpo karazo e baMdhananuM, duHkhanuM kAraNa che; muktinuM kAraNa nahIM thAya. bhagavAna koInA nathI; bhagavAna bhagavAnanA che. koI kahe, "nA sAheba ! covIsa bhagavAna amArA jainonA che ane bAkInA amArA nahIM !! bhAI, rAma paNa koInA nathI ane covIsa bhagavAna paNa koInA nathI, dareka bhagavAna pote potAnA che. bhagavAne tane kAMI ejansI ApI nathI ke tuM mArA mAnaje. A to tuM hAthamAM pakaDIne besI gayo chuM." pArasanAtha bhagavAna zvetAMbaranA ke digaMbaranA ke jainonA ke ajainonA? konA? jhaghaDA konA mATe che? tamane nuksAna che. bhagavAnanA mATe, dharmanA mATe kema jhaghaDA karo cho? bhagavAne kahyuM nathI ke mArA mATe jhaghaDA karajo. to vizvavyApI chuM. jAti, veSano bheda nahi, kahyo mArgajo hoya; sAdhe te mukti lahe, emAM bheda na koya. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 107 dharmamAM jAti ke veSa che ja nahIM. sAco dharma aMgIkAra karIne sAdhanA kare eno dharma. mAre enI talavAra, bAMdhe enI talavAra nahIM. jaina dharma anaMtavAra maLyo toya kalyANa na thayuM, ane anya darzanavALAne eka thoDoka samaya jainadarzana maLyuM ne kAma karI gayA. vargIjI mahArAja vaiSNava hatA ane emane jainadarzana maLyuM ane kAma kADhI gayA. ghaNA ApaNA AcAryo mokSe gayA e badhA pahelAM anya darzanamAMthI AvelA. brAhmaNo ane kSatriyomAMthI AvyA hatA. Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 kSamApanA tIrthakaro badhA kSatriyo ja hatA. AtmA sivAya kaMIpaNa mArApaNuM karyuM te baMdhananuM kAraNa che. Avo deha paNa mAro nathI, to te navayauvanAo, te kuLadIpaka putro mArA kyAMthI hoya? te aDhaLaka lakSmI ke jenI pAchaLa Akho manuSyabhava gumAvI nAkhyo, e lakSmI paNa potAnI thatI nathI. e paNa mUkIne javuM paDe che. A bhUla karI che chatAMya bhUla choDavA hajI taiyAra nathI ! lakSmI ane adhikAra vadhatAM zuM vadhyuM te to kaho? zuM kuTuMba ke parivArathI vadhavApaNuM e naya graho; vadhavApaNuM saMsAranuM naradehane hArI javo, eno vicAra nahIM ahoho ! eka paLa tamane havo !!! - zrI mokSamALA - zikSApATha - 67 sarvasaMga e mahAgnavarUpa che. A tIrthaMkara bhagavAnanuM vacana che. saMga eTale parigraha. bAhya dasa prakAranA ane cauda atyaMtara prakAra, ema covIse prakAranA parigrahaduHkhadAyaka che. mithyAtva paNa parigraha che, kaSAyo paNa parigraha che, nokaSAyo paNa parigraha che ane bahAramAM dasa prakAranA parigraha e paNa. bAhya parigraha sthULa che ane atyaMtara parigraha sUkSma che ane moTAmAM moTo parigraha mithyAtva che. bharata cakravartI vicAre che ke A aDhaLaka lakSmI ane te che khaMDanuM rAjya vagere mArA kyAMthI hoya? juo, arIsAbhuvanamAM bhedajJAna thayuM che. bhedavijJAna vagara AtmajJAna nA thAya ane bhedavijJAna sAcA tattvanI yathArthatA vagara nA thAya, vairAgyanA baLa vagara nA thAya, kaSAyanI maMdatA vagara na thAya, gurugama vagara nA thAya. hajAro svAdhyAya sAMbhaLyA ne tamane bhedajJAna nA thayuM ane bharata cakravartIne eka sekanDamAM bhedajJAna thaI gayuM! te aDhaLaka lakSmI, te cha khaMDanuM rAjaya vagere mArA kyAMthI hoya? e sarvene meM mArA mAnyA, temAM sukhanI kalpanA karI, te ajJAnane laIne bhUla thaI hatI. aho ! AtmA sivAya anya koIne potAnuM mAnavuM e ajJAnanI bhUla che. emAM sukhanI kalpanA karavI, pAMca IndriyonA viSayomAM sukhanI kalpanA karavI e paNa ajJAna che. zeThiyAone sukhI kahevA e ajJAna che ema kahe che. duniyAnA Topa Tena paisAvALA che e mahAduHkhI che, sukhI nathI ! sukhI lAge che. emane aMdaramAM raudradhyAna cAlI rahyuM che. parigrahamAM AnaMda che e kayuM sthAna che? raudradhyAna che. eka zeThane moTI tijorI. te dara aThavADiye tijorInI aMdaramAM badhuM joI le. hIrAnA hAra, sonAnA ghareNAM, rokaDa rakama badhuM joI le. rUma jevI to tijorI. koI bahAranuM joI na jAya eTalA mATe rUma baMdha kare, pachI tijorI kholIne bese. emAM eka divase tijorI para Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 275 uMdaraDo beThelo ane bilADIe ene jhApaTa mArI to tijorInuM bAraNuM oTomeTika baMdha thaI gayuM! cAvIno jhUDo aMdara ane zeTha paNa aMdara. have zeTha ghaNI bUmo pADe paNa sAMbhaLe koNa? rUma paNa baMdha karelo. Ama ne Ama eka divasa thayo, be divasa thayA. gharavALAne thayuM ke A gayA kyAM? koIne kIdhA vagara jAya nahIM. cAre bAju zodhakhoLa karI, paNa kyAya maLyA nahIM. pachI gharanI rUmanuM, emanI tijorInuM bAraNuM joyuM to baMdha hatuM. eTale emaNe khakhaDAvyuM. paNa bolyA nahIM eTale bAraNuM toDyuM. pachI aMdaramAM paNa dekhANA nahIM. tijorIne kholI to tijorI khUle nahIM. luhArane bolAvIne tijorI toDAvI to tijorImAM zeTha lakSmInaMdana sUtelA. paramakRpALudeva (lakSmInaMdana) rAjacaMdra thaI gayA ane A lakSmInaMdana te narakezvarI. rAjezvarI te narakezvarI. lakSmImAM sukhanI kalpanA karI e ajJAnane laIne bhUla thaI hatI. bharata mahArAja ciMtavana kare che ke have kyAMya mamatva karavA jevuM nathI, mamatva e ja duHkha che ane samatva e ja sukha che. mamatA e duHkha che ane samatA e sukha che. aho! huM bahu bhUlI gayo. juo, have samajaNamAM AvyuM ke AkhI jiMdagI meM strI, putra, paisA, dhaMdhA ane duniyAnA laukika sukha, padArtho ane kAryonI pAchaLa veDaphI nAMkhI! huM bahu bhUlI gayo, eTaluM kahetA to bharatezvaranA aMtaramAMthI timirapaTa TaLI gayuM. ATaluM bolatAM aMdaramAMthI ajJAnano paDado haTI gayo. digaMbara muni to thaI ja gayA hatA. badhA vastro ane AbhUSaNo badhuMya utArI nAMkhyuM hatuM. digaMbara muni hatA ane aMdaramAM badhAno have tyAga thaI gayo. paramAMthI aham-mamatvapaNuM nIkaLI gayuM. muni thaI gayA. aMtarmuhUrtamAM badhI prakriyA banI - aDatAlIsa miniTamAM ja emane zukladhyAna prApta thayuM, tethI avazeSa ghanaghAtI karma baLIne bhasma thayA, tethI kevaLajJAna pragaTa thayuM. juo! aMtarmuhUrtamAM kevaLajJAna! A bhAvonI ramata che. prasannacaMdra rAjarSinuM udAharaNa juo! bahAramAM sAdhu thayA che ane emanA rAjya upara koI caDhAI kare che. koI bolyuM ke A to ahIM sAdhu thaIne UbhA che ane paDozI rAjA emanA chokarAne mArIne hamaNAM rAjapaDAvI leze. prasannacaMdrajIe sAMbhaLyuM ane tarata emano upayoga pharI gayo ke mArA jIvatA mArA rAja upara koI hAtha mUke ane dIkarAne koI mAre ene huM jIvato na javA dauM! e vakhate zreNika mahArAjA prabhu mahAvIrane pUche che ke A prasannacaMdra rAjarSi dhyAnamAM UbhA che, to atyAre emano deha chUTe to kyAM jAya? to kahe ke sAtamI narakamAM jAya. zreNika mahArAja kahe ke, "are ! paNa A to muni che ne!" "muni che paNa atyAre raudradhyAnanA pariNAmamAM che. ApAyana muni hatA ne! dvArakA nagarI bALI ane adhogatimAM Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 276 gayA. ratnatrayadhArI muni ane Rddhi-siddhi saMpanna hatA. thoDIvAra thaIne pAchA zreNika mahArAjA pUche che. to jaNAve che ke atyAre deha chUTe to devalokamAM jAya. pachI prasannacaMdrane thayuM ke huM muni chuM ane A kayA bhAvamAM AvI gayo ! jApa karatAM karatAM dhyAna lAgyuM, zukladhyAna ane kevaLajJAna thaI gayuM. haju tyAM ne tyAM ja UbhA che. A badhI aMtarmuhUrtamAM ramata thaI che! devo emanuM kevaLajJAna ujavavA mATe devalokamAMthI AvavA mAMDyA. to zreNika mahArAjA pUche che ke A badhA devo Apane mUkI Ama kyAM jAya che? to kahe che ke prasannacaMdra rAjarSine kevaLajJAna thayuM che. to, A badhI bhAvonI ramata che. bhAve jinavara pUjIe, bhAve dIje dIna; bhAve bhAvanA bhAviye, bhAve kevaLajJAna. dharmane uttama bhAvapUrvaka karo ane pApa karavuM paDe to temAM tIvratA na lAvo. eTale AhAra saMjJA, bhayasaMjJA, maithunasaMjJA ane parigraha saMjJA - A cAra saMjJAone vaza na thAo. emAM paNa parigraha saMjJAmAM to khAsa dhyAna rAkho. eka paLa vyartha khovI e eka bhava hArI javA tulya che. bhagavAne gautamasvAmIne bodha Apyo ke "he gautama ! eka samayano paNa pramAda karazo nahIM." bharatezvaranI riddhi utkRSTa hatI, bahAramAM paNa cha khaMDanuM rAjya hatuM. cakravartI hatA to paNa temanuM mamatva teoe utArI nAkhyuM. basa, evI rIte mamatvabhAva ApaNe utArIe to AtmajJAna thAya. dareka jIva vicAre to samajAya ke anAdikALathI paravastumAM mithyA mamatva karIne AtmAne baMdhana karyuM che ane tethI ja janma-maraNa thayA che. AtmA sivAya koIpaNa padArthamAM mamatva karyuM che e khoTuM che. A mamatA duHkhadAyaka che. anAdikALathI koIpaNa paradravyane potAnuM mAnyuM ane pote potAne bhUlI gayo e moTo guno che. paravastumAM nahIM mUMjhavo, enI dayA mujane rahI, e tyAgavA siddhAMta ke pazcAtaduHkha te sukha nahIM. huM koNa chuM? kyAMthI thayo? zuM svarUpa che mAruM kharuM? konA saMbaMdhe vaLagaNA che? rAkhuM ke e paraharuM? enA vicAra vivekapUrvaka zAMta bhAve jo karyA, to sarva Atmika jJAnanAM siddhAMtatattva anubhavyAM. Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 277 te prApta karavA vacana konuM satya kevaLa mAnavuM ? nirdoSa naranuM kathana mAno 'teha' jeNe anubhavyuM; re ! Atma tAro ! AtmatAro ! zIdhra ene oLakho, sarvAtmamAM samadaSTi gho A vacanane hadaye lakho. - zrI mokSamALA - zikSApATha - 67 mAro suzAzvata eka darzanajJAnalakSaNa jIva che; bAkI badhA saMyogalakSaNa bhAva mujathI bAhya che. - zrI niyamasAra - gAthA - 102 e vicAre to bhUla samajAya. "kara vicAra to pAma." auSadha vicAra dhyAna." paNa pelA paTelanI jema vicAra nahIM karavAnA. bheMsanA zIMgaDAmAM paga nAkhyo, evA vicAra nahIM hoM! sAcA vicAra karavAnA. vicAre to bhUla samajAya ane kharekharI rIte samajAya tyAre pazcAttApa kare. A enuM phaLa. sAco vicAra kare to tene pazcAttApa thayA vagara rahe nahIM ane pazcAttApa thAya to UMdhI lAIna mUkyA vagara rahe nahIM ane sAcI lAInamAM AvyA vagara paNa rahe nahIM. meM tamArA amUlya vacanane lakSamAM lIdhAM nahIM. | manuSyadeha durlabha che, tenI eka ghaDI paNa amUlya che. temAM koI puruSano upadeza maLavo atyaMta durlabha che. AtmAne kema bhUlI gayo jIva? jJAnIonAM amUlya vacanane lakSamAM na lIdhA mATe. A bIjI bhUla. pahelI bhUla to pote potAne bhUlI gayo, bIjI bhUla je bhUla sudhare evI hatI evA jJAnIno Azraya ryo, jJAnIno saMga karyo, jJAnano bodha sAMbhaLyo chatAM e vAtane lakSamAM na lIdhI. sAMbhaLyuM kharuM, emanI sevA paNa karI, badhI rIte emane anukULa vatyuM, paNa temano bodha lakSamAM na lIdho. ApaNe anaMtakALamAM jJAnInI koI vAta lakSamAM lIdhI nathI. lakSamAM levuM eTale potAnI bhUmikA anusAra jJAnInA bodhanuM AcaraNa karavuM. tame gherathI nIkaLo to gharavALA tamane cAra-pAMca lisTa Ape temAM traNa vastu agatyanI kahe ke ATalI vastu to tamAre khAsa lAvavAnI, bIjI kadAca kAle Avaze to cAlaze. have tame lakSamAM nA lo to zuM thAya ? sAMbhaLe che ghaNAM, vAMce che ya ghaNAM, lakhe che ya ghaNAM, bole che ya ghaNAM, paNa lakSamAM lenArA koIka vIralA jIvo hoya che. traNe kALamAM, jJAnIno bodha ane emanI AjJA lakSamAM lIdhI hoya to AtmAnuM hita na thAya ema traNa kALamAM bane nahIM. kahyuM Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA. 278 ne ke, "sukha prApta karatAM sukha TaLe che, leza e lakSa laho." thoDuM to juo! saMsAranA sukhanI aMdaramAM tame gaLADUba paNa sukha prApta karatAM AtmAnA atIndriya AnaMdanuM sukha TaLe che. thoDuM lakSamAM lezo toya bAhya sukha pratye tamane aMdaramAM je lolupatA che e ghaTI jaze. jJAnInA vacana lakSamAM laIe ane saMsAranA sukhonI lolupatA ghaTe nahIM, saMsAranA padArtho pratyeno moha ane Asakti chUTe nahIM to teno artha e thayo ke ene lakSamAM nathI lIdhAM. lakSamAM lIdhA hoya to kAma thAya. badhAyanI vAta lakSamAM le che, eka jJAnInI vAta jIva lakSamAM nathI leto. kemake, mithyAtvanA udayanA kAraNe tene arucikara lAge che. hajAmanI dukAnamAM vALa kapAvavA beThA ane kahe ke, nIcuM juo, to A vAta lakSamAM lo ke nA lo? jIve badhA sagAsaMbaMdhIo, ajJAnIonI vAto lakSamAM lIdhI che. A jIve eka vItarAgI deva, nigraMtha guru ane temanA prarUpelA dharmanI vAtane lakSamAM nathI lIdhI. anAdikALathI A bhUla thaI che. sAdhu thayo to paNa A ja bhUla hatI. samyagadarzananI vAta lakSamAM nA lIdhI ane badhI dharmanI kriyAo karI - vrata karyA, tapa karyA, japa karyA, bhakti karI, zAstrajJAna karyuM, sAmAyiko karI, mALA pheravI, badhuMya karyuM paNa AtmAno lakSa rAkhavAnuM kahyuM hatuM e lakSa eNe rAkhyo nahIM. lakSa vagaranuM bANa che e niSphaLa jAya ema lakSa vagaranI sAdhanA che e paNa niSphaLa jAya. manuSyadeha durlabha che, tenI eka ghaDI paNa amUlya che. A samaya ApaNo khUba kiMmatI che. paramakRpALudeve to tyAM sudhI lakhyuM che ke, cakravartInI samasta saMpatti ApI do to paNa tenA karatAM manuSyabhavano eka samaya vadhAre mUlyavAna che. paNa kyAre? ene AtmahitamAM lagADe to! nahIM to phUTI koDI badAmano paNa nathI. durlabha evo manuSyadeha paNa pUrve anaMta vAra prApta thayA chatAM kaMI paNa saphaLapaNuM thayuM nahIM; paNa A manuSyadehane kRtArthatA che, ke je manuSyadehe A jIve jJAnI puruSane oLakhyA, tathA te mahAbhAgyano Azraya karyo, je puruSanA Azraye aneka prakAranA mithyA AgrahAdinI maMdatA thaI, te puruSane Azraye A deha chUTe e ja sArthaka che. huM dehAdi svarUpa nathI, ane deha strI putrAdi koIpaNa mArAM nathI, zuddha caitanyasvarUpa avinAzI evo huM AtmA chuM, ema AtmabhAvanA karatAM rAgadveSano kSaya thAya. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 692 Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 279 AnuM nAma lakSamAM lIdhuM kahevAya. jo rAga-dveSa, mohabhAvano aMze paNa nAza na thAya ane pahelA hato evo ne evo, korekoro rahe to pacAsa varSa sudhI game teTalI sAdhanA karI hoya to paNa teNe e lakSamAM lIdhI kahevAya nahIM. A durlabha vastu che prabhu! zrI uttarAdhyayana sUtra' mAM kahyuM che, cattAri paramaMgANi dulhANi ha jaMtuNo / mANuSattaM sUI sadhdhA saMjamammia vIriyaM / uttarAdhyayana sUtramAM bhagavAne cAra bAbato durlabha batAvI. eka to manuSyano bhava, mAnavabhava maLyA pachI jJAnIno yoga thavo e vadhAre durlabha. bIjA badhA yoga thaze - bhautika sukha ane padArthonA - paNa jJAnIonA yoga thavA bahu durlabha che. yoga thayA pachI emano bodha maLavo durlabha. bodha maLyA pachI emAM zraddhA thavI durlabha ane zraddhA thayA pachI e mArge - cAritramArge cAlavuM e enA karatAM paNa vadhAre durlabha che. anaMtAnaMta jIvomAMthI manuSyanI saMkhyA keTalI che? poInTa mUkIne abajo TapakAM karo ane pachI chelle ekaDo karo, eTalI paNa saMkhyA anaMtAnaMta jIvonI apekSAe manuSyanI nathI. eTalo manuSyabhava durlabha che. anaMtakALamAM manuSyano janma ane jinendrano dharmaprApta thavo paramadurlabha che. durlabhatAnuM hajI tattvadRSTithI mAhAtma nathI AvyuM; nahIM to eka samaya paNa AtmakalyANa sivAya e gumAve nahIM. beTho hoya to "namo arihaMtANaM, namo siddhANaM' karaze. vikathAonI aMdara, pramAdanI aMdara, viSayonI aMdara, kaSAyonI aMdara, AraMbhanI aMdara, parigrahanI aMdara badho samaya veDaphAI jAya che. enAthI pApAsrava thAya che, pApabaMdha thAya che. tArI gati bagaDI jaze ane tane mahAduHkhanuM kAraNa thaze. sApa daramAM jAya che tyAre sIdho thAya che. jJAnI kahe che ke have to tuM sIdho thA ! kyAM sudhI ADo cAlIza? ADo cAlIza to ADA thavuM paDaze. ADA koNa hoya? tiryaMco. atyAre tane doDavA mATe be paga ochA che, pachI tane cAra Apaze ane e ya ochAM paDaze to kAnakhajUrAnA ghaNA paga Apaze tane. tattvadaSTithI vicAro ke atyAra sudhIno mAro manuSyabhava kharekhara AtmahitamAM gayo che ke bIjA kartavyamAM meM gumAvI dIdho che. bhale pAMca, paMdara ke paccIsa varSa bAkI haze to emAM 1/3 bhAga to UMghanA che. A to epha.DI. che! ATha kalAka-sAta kalAka to ochAmAM ochA UMghamAM kADhe che, pachI gharamAM, dhaMdhAmAM, vyavahAramAM vagere. e badhAne bAda karatAM karatAM mAMDa pA-aDadho kalAka bace ane e vakhate tamane koI bhAva" thAya to tame navakAramaMtranI mALA pheravI lo, bAkI to kAMI nathI karatA! Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 kSamApanA eka ghaDI AdhI ghaDI, AdhI meM puni Adha; tulasI saMgata sAdhu kI, kaTe koTi aparAdha. manuSyabhavanI eka ghaDI paNa amUlya che. eka ghaDI eTale covIsa miniTa. eka ghaDI, AdhI ghaDI eTale bAra miniTa paNa kiMmatI che ane AdhI meM puni Adha eTale cha miniTa. ATaloya satsaMga kare to kAma kADhI jAya! keTalAya mahApuruSonA jIvanacaritra vAMcIe chIe to khyAla Ave che ke eka ja vakhata satsaMga sAMbhaLyo ne AtmAnuM kalyANa karIne nIkaLI gayA. rohiNIyo cora ! devalokanuM varNana cAlatuM hatuM emAM zabdo kAnamAM paDyA ke devo UMdhe nahIM. emanI mALA kyAreya karamAya nahIM, jamIna upara teo cAle nahIM. Ama to enA bApAe nA pADI hatI eTale eNe pratijJA lIdhI hatI ke bIjA badhAne sAMbhaLIza paNa mahAvIrane nahIM sAMbhaLuM. ene abhayakumAre buddhipUrvaka pakaDIne pUryo ane devaloka jevuM sarjana karI dIdhuM ane apsarAone UbhI rAkhI, enA gunA kabUla karAvavA mATe. ene behoza karI nAkhyo ane pachI hoMzamAM Avyo to kahevAmAM AvyuM ke, sAheba! tamAruM maraNa thayA pachI tame devalokamAM AvyA cho ane tame ghaNuM puNya karyuM che to A badhI devIo tamArI sevA karavA AvI che. A devo tamAro janmadivasa ujavavA AvyA che. eNe joyuM ke devalokamAM A badhAnI mALA kema karamAyelI che? devonI mALA to koI divase karamAya nahIM. pachI nIce joyuM to devonA paga jamIna upara aDelAM, AMkhoya TamaTama thAya. eTale ene thayuM ke nakkI mane phasAvavA mATe A badhI yojanA che, AmAM phasAvA jevuM nathI. abhayakumAra pAchaLa beThAM che. core kahyuM ke juo ! meM mArI jiMdagImAM corI karI nathI, vyabhicAra karyo nathI, jUThuM bolyo nathI, meM koInI hiMsA karI nathI ane satsaMga, svAdhyAya ne bhakti evuM ja karyuM che. mokSamAM kalyANa che e to badhAne khyAla che paNa mokSamAM kevuM kalyANa hoya evuM koka vIralAne ja khabara hoya che. pachI abhayakumAra kahe ke Ane pakaDavo to agharo che. have ANe koI guno kabUla ja nathI karyo eTale Ane pakaDI zakAya nahIM. rohiNIyA core vicAryuM ke mahAvIranuM eka vacana ATaluM lAbhadAyaka thayuM to anya paramArthanA vacano to mokSa karAvI de ! A jJAnInA vacano ApaNane maLyA che. cakravartInI saMpatti karatAM ane duniyAnA tamAma bhautika sukha tathA padArtho karatAM paNa ApaNo manuSyabhavano samaya vadhAre kiMmatI che. paNa kyAre? jo paramArtha hetuthI upayoga karavAmAM Ave to, nahIM to phUTI badAmano paNa nathI. mAnavabhavamAM puruSano upadeza maLavo Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 281 kSamApanA atyaMta durlabha che. have jeTalA manuSyo che emAMthI satpuruSanA vacano keTalAne maLyA ? emAM pratyakSanA keTalAne maLyA ? parokSamAM to hajIya thoDA ghaNAne maLyA paNa pratyakSa satpuruSanA yogamAM keTalAne vacana maLyA ? badhA manuSyamAMthI eka Takoya nahIM. emAMthI kAma keTalAe kADhyuM ? emAMya eka Tako. AvI durlabhatA che, bAkI to dharamanA nAme badhe tophAno cAle che ! maMdira banAvo ne A bheguM karo ne te bheguM karo ne, ahIM AgaLa ATalA Ama vAparo ne ! basa! paisAnI ja dhAmadhUma ! mAna, pUjA, kIrti ane paisA e sAdhanAnA jaMgalane bALI nAkhe che. koI satpuruSano vartamAnamAM upadeza ke je bIjAne upadeza kare che e upadeza te potAnA upara lagADe to tenuM kalyANa thaI jAya. nahi de tuM upadezakuM, prathama lehi upadeza; sabase nyArA agama hai, vo jJAnIkA deza. -- zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 258 anubhava nathI ne upadeza Apazo to e kAlpanika haze, vAstavika nahIM hoya. zAstrano marma samajyA vaga2no haze. koI satpuruSano upadeza maLavo atyaMta durlabha che. satpuruSanA vacano prApta thavA traNeya kALa atyaMta durlabha hovAthI amUlya che. AvA ratnatrayadhArI satpuruSo, munio, gaNadharo ane bhagavAnanI divyadhvani traNe kALa atyaMta durlabha che ane emAMya A to kevo kALa che ! huMDAvasarpiNI paMcama kALa che. duSkALamAM khIra khAvA maLe kyAMthI ? satpuruSano duSkALa varte che atyAre. pAMcaso-pAMcaso gAu jazo to paNa satpuruSano yoga maLaze nahIM, A savAso-doDhaso varSa pahelAMnI vAta che ane atyAre eka mIMDu vadhArI devAnuM. pAMcasonA badale pAMca hajAra gAu jazo to paNa satpuruSano yoga maLavo durlabha che. traNe kALa atyaMta durlabha hovAthI amUlya che. dhana kana kaMcana rAjasukha, sabahI sulabha kara jAna; durlabha hai saMsArameM, eka yathAratha jJAna. cakravartIkI saMpadA, aura Indra sarIkhA bhoga, kAga viTa sama ginata hai, samyakdaSTi loga. samyakdaSTi jIvo cakravartInI saMpattinuM mUlya kAgaDAnI viSTA jeTaluM paNa nathI kahetA ! A jagatanI saMpattinI ane jagatanA bAhya sukhanI mokSagAmI jIva pAse koI kiMmata ja nathI. Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 282 anAdikALamAM badhuM maLyuM paNa samyagadarzana nathI maLyuM; to samyagradarzana mUlyavAna ke jagatanA padArtho ke sukha mUlyavAna? jyAre puruSa maLI AvyA tyAre temanuM mAhAsya jANyuM nahIM. kadAca koI puNyanA udayanA kAraNe maLI jAya ane jo pAtratA hoya to kArya thAya. maLavuM e puNyanuM kAma che ane kAryanI siddhi karavI e pAtratAnuM kAma che. paramakRpALudeva hajArone maLyA paNa kAma kADhI janArA mAMDa be-cAra jIvo. jJAnIonA nAme vyApAra cAlaze ane jagatanA jIvo potAnI aMgata kamANIo karatA jaze. sapuruSa maLyA, bodha maLyo paNa satparuSanuM ke sanduruSanA bodhanuM mAhAtma paramArthadaSTithI Ave to AtmAne hitakArI thAya. ApaNe hajAro vAra bhagavAnanI divyadhvani' sAMbhaLI che paNa mAhAbhyanahotuM AvyuM to enA nimitte ApaNuM kalyANa ApaNe karI zakyA nahIM. have cothA ArAnA jIvone paNa jo bhagavAnanA bodhanuM mAhAtmA na AvyuM to A paMcamakALanA jIvone jJAnIonA bodhanuM zuM mAhAtma Ave? mAhAsya jANyuM nahIM, temane sAmAnyamAM gaNI kADhyA athavA to pUrA sAMbhaLyA ja nahIM! "emane roja bolavAnI Teva che ane ApaNane sAMbhaLavAnI Teva che!' satsaMgamAM pAMca miniTa thAya ne kaMTALo Ave, jayAre TI.vI. samakSa traNa kalAka ekITase besI rahe! ahIMthI gayA pachI pharIne A manuSyano bhava, jinendrano dharma ane jJAnIonA vacano maLavA parama parama durlabha che. maulavI sAheba eka rAjAne roja kurAnezarIpha saMbhaLAve. samaya thAya eTale dararoja rAjA AvI jAya. bese ne sAMbhaLe. A varSono niyama. emAM eka vakhata rAjAne kaMI bahAragAma javAnuM thayuM. rAjAe kahyuM ke bhAI pagAra to ApaNe maulavIne ApIe ja chIe. maulavI kahe ke ApanA badale ApanA putrane besADo. rAjA kahe ke bhAI, amane to sAMbhaLavAnI kaLA AvaDe che, A putraekavacana sAMbhaLe ane rAjapATa mUkIne jato raheto mAruM rAjya binavArasI thaI jAya. enA karatAM tame rajA rAkho ane huM AvIza tyAre sAMbhaLIza ! sAMbhaLyA pachI TasanA masa na thAya evA jIvo moTI saMkhyAmAM A kALamAM ahIM hoya che! anaMtavAra ATalA jJAnIonA bodha sAMbhaLyA ane chatAMya ApaNe TasanA masa nathI thayA! sapuruSanA eka-eka vacanane lakSamAM levAthI koI koI jIva saMsAra tarI gayA che ne mokSe gayA che. jJAnIpuruSanA eka-eka vacanamAM anaMta Agamano sAra che. paMcaparameSThinA cauda pUrvano sAra AvI gayo. paMcaparameSThino saMkSepa "OM che ane A badhAya zuddha AtmAnA ekAWvAcaka nAmo che. zuddha AtmAnA pratIko che ane emanA jevA ja ApaNe AtmA chIe. Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 203 . 'sahajAtmasvarUpa paramaguru' - paramaguru paramAtmA jevo ja huM sahajAtmasvarUpI AtmA chuM. pAMceya paramaguru sahajAtma svarUpe che ane paNa sahajAtmasvarUpa chuM. emaNe sahajAtmasvarUpano Azraya karyo ne paramAtmadazA pragaTa karI ane huM paNa mArA sahajAtmasvarUpano Azraya karuM to mArI paramAtmadazA pragaTa thAya. 'mA ruo ane mA tuSTa - zivabhUti muni, A eka ja vacanathI kAma karI gayA. bahu zAstronI jarUra nathI, bahu bodhanI paNa jarUra nathI. jJAnIpuruSa pAse rahevAthI emanA bodha dvArA tattva tamane samajAI jAya. eka maMtra tamane Ape, have tame ene lasoTyA karo basa. jeTalo vadhAre lasoTazo eTalo karaMTa vadhAre ! eka bhAI hatA. emane mokSe javAnI khUba tAlAvelI lAgI. to Thera Thera badhA saMtone maLe, ane pUche ke mAre mokSa kema prApta karavo ? zuM karavuM ? paNa koIthI emano kAMI meLa khAdho nahIM, emane saMtoSa thayo nahIM. pachI koIe kahyuM ke bhAI, A nadIkinAre eka saMta jhUMpaDImAM rahe che te AtmajJAnI che ane emanA AdhAre kaMIka jIvone samyagdarzana thayuM che, emanI pAse jAo. to emanI pAse gayA ane kahe ke 'sAheba ! mane bodha Apo. mane samyagdarzana prApta karavuM che.' to emaNe kahyuM ke, 'OM' 'soham' basa ! tAre ATaluM ja karavAnuM. 'OM' eTale zuddhAtmA, te ja huM. 'soham' eTale paramAtmA, te ja huM. je paramAtmA te ja huM, je huM te paramAtma; huM ja sevya mArA vaDe, anya sevya nahi jANa. * zrI samAdhizataka - gAthA - 31 -- 'OM', 'soham' basa ! ATaluM ja. pelo kahe ke sAheba ! hajI vadhAre vistArathI kaho. ATalAmAM to mAruM kAma thAya nahIM. huM to keTalAya paMDitonuM sAMbhaLIne Avyo chuM, have tamArA be vacanathI mane zuM lAbha thavAno ? AvuM to badhAya bolatA hoya. saMta kahe ke bhAI ! ahIM to ATaluM che, vadhAre joItuM hoya to A bAjunA gAmanI aMdara banArasanA paMDita AvelA che, tyAM jAo to teo tamane vadhAre samajAvaze. pelA bhAI bAjunA gAmamAM paMDita pAse gayA. paMDitane kahyuM ke mane tame bhaNAvo ane samajAvo, tame to kAzInA paMDita cho. paMDita kahe ke huM bhaNAvuM ane samajAvuM to pachI mArA gharanuM kAma koNa kare ? mAre rAMdhavAnuM ya hAthe hoya ane gharanuM kAma paNa hAthe che. pelo kahe ke huM tamArI sevA karIza ane sAMbhaLIza. pachI paMDita pAse bhaNavA beThA. bhaNatA bhaNatA bAra varSa thaI gayA. have cAlIsa kabATa hatA temAMthI hajI pAMca kabATo ja kholelAM, hajI pAMtrIsa kabATa to bhaNAvavAnA bAkI hatA. eTale kahe ke sAheba ! Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 kSamApanA paNa ATalA varSa thaI gayA ane hajI tame pAMca ja kabATa kholyAM che, bAkInA pAMtrIsa kabATato hajI bAkI paDyA che ! pelAe joyuM ke AmAM huM kAMIka kahIza ne A jato raheze to mAre nokara zodhavo paDaze ane ene pagAra Apavo paDaze. A to maphatamAM kAma kare che. to paMDita kahe ke AmAM samaya to ghaNo jaze. pelo kahe ke A badhA zAstrono saMkSepamAM sAra kahI do, mAre have bahu lAMbu nathI joItuM. to kahe ke "OM", "soham" ATalo ja badhA zAstrano sAra che. pelA bhAI kahe ke A to mane pelA gurue bAra varSa pahelAM kIdheluM. e karyuM hota to kyAranuM ya kAma thaI gayuM hota. eTale ApaNe zAstranA zokhIna chIe, paNa AtmAnA svabhAvanA AzrayanA zokhIna nathI thayA. to satparuSanA eka eka vacanane lakSamAM levAthI aneka jIva saMsAra tarI gayA che, mokSe gayA che. satparuSanA vacana vicArIne jIve lakSa karI levAno che ke have mAre zuM karavAnuM che! paramAtmAne jANIne, tyAga kare parabhAva; te AtmA paMDita kharo, pragaTa lahe bhavapAra. jJAnIono bodha sAMbhaLIne kArya eka ja karavAnuM che - parabhAvane tyAgavAnA che ane svabhAvane pragaTa karavAno che. mAtra svabhAvanA Azraye A kArya thavAnuM che. e AjathI zarU karazo to game tyAre ThekANuM paDaze. mAtra vAMca-vAMca karazo, sAMbhaLa-sAMbhaLa karazo, bola-bola karazo ke bIjI kriyAo karyA karazo to manuSyabhava pUro thaI jaze. A kALamAM AyuSya thoDuM che ane moTAbhAganuM AyuSya to ApaNuM nIkaLI gayuM che, have bahu lAMbu bhaNavAno samaya ApaNI pAse nathI. pothI paDha paDha jaga mUA, paMDita bhayAna koI, DhAI akSara prema kA, paDhe so paMDita hoya. 'DhAI eTale AtmA' paramakRpALudeve patrAMka-166 mAM kahyuM che, "be akSaramAM mArga rahyo che, anAdikALathI eTaluM badhuM karyA chatAM zA mATe prApta thayo nathI e vicAro." kayA be akSara? AtmA, jJAna - je kaho te. AtmA jJAnasvarUpa che. AtmAnuM kalyANa to AtmAnA Azraya vagara che nahIM. zAstranA AdhAre paNa nathI ke paranA AdhAre paNa nathI. kalyANa mAtra potAnA svarUpanA Azraye ja che. ATalI vAtanI daDhatA thAya to vAraMvAra svarUpaAzrayano ugra puruSArtha cAlu thaze. je vastu jyAM che tyAMthI e vastu maLe. upayogamAM astitva najarAze to vastunI prApti thaze. upayogamAM astitva najarAze nahIM to vastunI prApti nahIM thAya ane Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 285 astitva e tamAruM potAnuM svarUpa che ane tamArA jJAna dvArA eno Azraya karavAno che. jyAM sudhI koIpaNa parano Azraya che tyAM sudhI svarUpanuM astitva pratibhAsatuM nathI. jo lakSa baMdhAya to pachI tenA prayatnamAM lAgI jAya. have lakSa baMdhAI gayuM ke AtmAnA Azraye ja kalyANa che ane AtmAno bodha sarva prakAre pahelAM sAMbhaLI lIdho ke "AtmA caitanyamaya svarUpa che, jJAnasvarUpa che, AnaMda svarUpa che, sacidAnaMda svarUpa che. anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMta AnaMda, anaMtavIrya vagere anaMta guNono bhaMDAra che. eka eka guNanI paryAya samaye samaye thatI jAya che. A badhoya bodha sAMbhaLyo. have jayAre anubhUti karavI che tyAre abheda AtmA. have huM AtmA chuM e paNa vikalpa nahIM, navatattvanA paNa vikalpa nahIM, koInA paNa vikalpa nahIM, eka potAnI trikALI dhruva zuddha caitanyasattA nirvikalpa upayoganI aMdaramAM pakaDAyelI rahe ane badhAya vikalpo chUTI jAya e anubhUtinuM kAraNa che, bIjuM kAMI nathI! dasa-dasa phUTanA khADA pacAsa jagyAe karavAthI pANI nA nIkaLe. eka ja jagyAe so phUTa khodazo to nIkaLaze. lakSa baMdhAvuM joIe. je koI dharmanI kriyA kare emAM paNa AtmAno lakSa, saMsAranI kriyA kare emAM paNa AtmAno lakSa. "beTTo thAya e bIjuM juve.' AtmAnuM sthApana karavAnuM che. agharuM hovA chatAM paNa sahaja ane saheluM che, kaThaNa hovA chatAM kaThaNa nathI, paNa sahaja che. dhUna lAgavI joIe. eka vakhata huM giranAramAM hato. sahasAvanamAM be-traNa mahinA rokAyelo. AjubAju hanumAnagaDha ne bAvAonA ghaNA maMdiro. rAtanA huM pharavA nIkaLuM, pachI emanI maMDaLImAM jaIne besuM. A bAvAo bhAMga ane gAMjAvALA. moTI calamo rAkhe, emAMthI dama mAratA jAya. gAMjo pIve pachI evA mastImAM AvI jAya ane OM namaH zivAyanI dhUnamAM caDhI jAya, AkhI rAta dhUna cAlyA kare. evI rIte AtmAnA gaMjerI thaI jAva. eka lakSa bAMdhI do ke mAre A ja karavAnuM che ne A ja prApta karavuM che, AtmA sivAya mAre bIjuM kaMI prApta karavuM nathI ane mAro upayoga mArA AtmAmAM akhaMDapaNe sthira rahe A ja mArI sAdhanA che. badhI sAdhanAnuM dhyeya ane lakSa A che, A lakSa bAMdho. koIe pacAsa hajAra rUpiyA kamAvavA ema lakSa karyo hoya ane pachI prayatna kare to tethI aDadhA paNa kamAI zake. paraMtu lakSa ja nA hoya to tevo prayatna karI zake nahIM. e vepAra badalato javAno ane naphAne badale nuksAna karato javAno. dhyeya nakkI karo ke tame zenA mATe dharma karo cho? tamAruM dhyeya zuM che? tamAre zuM joIe che ane zuM karavAthI maLe? ATalA badhA jJAnIonA vacana che, eka vacana pakaDIne besI jAva. Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 kSamApanA "jeNe AtmA jANyo teNe sarva jANuM!" "AtmAthI sau hIna" ane "jagata ISTa nahIM AtmathI." to A AtmAnI vAta tamane maLI pachI kema badhe phAMphAM mAratAM doDAdoDa karo cho, ke ahIMthI maLI jAya ke tyAMthI ! jyAre maLaze tyAre tamane tamArA aMdaramAMthI ja maLaze, jyAM che tyAMthI ja maLaze, nathI tyAMthI nahIM maLe, game teTaluM doDo, game tyAM doDo, bhagavAna pAse jAva, guruo pAse jAva e badhAya tamane kahe che ke bhAI, tAruM kArya tArA svarUpanA Azraye ja che, bIje nathI. ATaluM kahevA chatAMya tame svarUpano Azraya nA karo ane bIjo Azraya nA choDo to kAma nahIM thAya. svarUpano Azraya karavo haze to badhAya Azraya choDavA paDaze. jo ke tamane svarUpano lakSa karAve e upakArI che. gora mahArAja lagna karAvI de, paNa tamAruM ghara calAvI na de, ghara to tamAre calAvavuM paDe. "varakanyA sAvadhAna." kahetI vakhate koNe sAvadhAna thavAnuM? traNa vakhata kahe che sAvadhAna. jo sAvadhAna nA thayA to janmaTIpanI sajA che! paraMtu lakSa ja nA hoya to tevo prayatna karI zake nahIM. tevI ja rIte satparuSanA vacanathI . AtmAnuM hita zAmAM che te vicArIne zuM karavuM teno lakSa thavo joIe. puruSanA vacano sAMbhaLyA, have mArA AtmAnuM hita zenAthI che? pustako vAMcavAthI che? bAhya tyAga karavAthI che? bAhya tapa karavAthI che? bhakti karavAthI che? bIjA bAhya saMsAdhano karavAthI che? e badhuM vyavahArathI, nizcayathI AtmAnuM hita to AtmAno upayoga AtmAkAra thAya emAM ja che, bIje kyAMya nathI. bAkInAmAM hita mAnavuM e ajJAna ane mithyAtva che. vyavahArathI hita che, nizcayathI nathI. vyavahArase deva jina, nicese huM Apa; ehibInaseMsamajale, jinapravacanakI chApa. - zrImad rAjacaMdra - AtyaMtara pariNAma avalokana - hAthanoMdha - 1/14 deva-guru-zAstra vyavahArathI upakArI che. kema ke, ApaNane nizcayadaSTi karAve che ane nizcaya eTalA mATe upakArI che ke ApaNA upayogane svarUpamAM pahoMcADIne e paNa chUTI jAya che. "prere te paramArthane, te vyavahAra samaMta." je vyavahAra paramArtha bAju laI jAya te vyavahAra sAco ane je paramArtha tamArA upayogane AtmAmAM pahoMcADe te paramArtha sAco. eka hoya traNa kALamAM, paramArathano paMtha; prere te paramArthane, te vyavahAra samaMta. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 36 Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 287 ratnatrayanI abhedatA pragaTa karavI e ja lakSa che. ratnatrayanI abhedatA eTale zuddhopayoga pragaTa karavo e ja sAcA sAdhakanuM dhyeya hoya che. dareka jJAnIonuM dhyeya A ja che ke mAro upayoga akhaMDapaNe mArA AtmAmAM sthira rahe. have e dhyeyane bAjumAM mUkI ane upayoga DahoLAI jAya evI pravRttio kare to te jJAnI nathI. upayoga DahoLAI jAya evI pravRtti kema kare che? tAruM dhyeyate bAMdhyuM che to have A kAryaasaMgatAmAM, ekAMtamAM, dhyAnamAM, aMtarmukhatAmAM thavAnuM che. doDAdoDa karavAthI thavAnuM nathI. paMDita aura mazAlacI, unakI ehI rIta; aurana ko prakAza de, Apa aMdhere bIca. jJAnInA bodhathI lakSa thavo joIe ane lakSane anurUpa puruSArtha karavo joIe. nizcaya sarve jJAnIno, AvI atra samAya; dharI maunatA ema kahI, sahajasamAdhimAMya. - zrI AtmasiddhizAstra -gAthA - 118 Atmasiddhi bolatAM bolatAM sahaja samAdhimAM AvI gayA. zrI AtmasiddhinuM prayojana AtmAne siddha avasthA pragaTa karAvavI te che ane upayoga AtmAmAM lAgyo eTale enuM dhyeya pUruM thayuM, e ja enuM lakSa hatuM basa ! roja maMdiramAM jAya ane kahe ke he prabhu! have A saMsAranA duHkhamAMthI mane choDAva. tuM AvuM aneka varSa sudhI mAMgIza toya nahIM maLe ane maMdiramAM besIne mAMgyA vagara eka AtmAno Azraya laIne besIza to tAruM kAma thaI jaze. samaje to sahajamAM mohna che, nahIM to anaMta upAya paNa nathI. sadugara kahe sahaja kA dhaMdhA aura vAdavivAda kare so aMdhA. likhAlikhI kI bAta nahIM, dekhA dekhI kI bAta; dulhA dulhana mila gaye aura phikkI raha gaI bArAta. A lakhavAnI vAta nathI, ene anurUpa pariNamavAnI vAta che. AtmAnA svabhAva pariNamana vagara AtmAnuM sAcuM hita thaI zake nahIM. cetana jo nija bhAnamAM, kartA Apa svabhAva; varte nahIM nija bhAnamAM, kartA karma-prabhAva. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 78 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 kSamApanA A badhAyano sAra uparanI gAthAmAM AvI gayo. e rIte satparuSanA vacano lakSamAM lIdhA nahIM. tethI hajI saMsArano aMta Avyo nathI ane haju lakSamAM nahIM le to haju paNa aMta nahIM Ave! saMsAra vadhe e kriyAo tathA bhAvanAo karIe ane mokSe javAnI vAta karIe paNa ethI mokSa na maLe. have ahIMthI pazcima dizAmAM muMbaI che ane tame pUrva dizAmAM cAla cAla karo to muMbaI Ave kharuM? jyAM rahevuM paDatuM hoya tyAM rahIne paNa kAma tArI aMtarmukhatAnuM kara. dharmanA nAme doDAdoDI kyAM sudhI karIza? game tyAM jaIza to kAma to aMtarmukha thaI ane svarUpastha thavAnuM ja karavAnuM che. to pachI eTalI badhI doDadhAma karIne, thAkIne, vikalpo karIne marI jaIza! "mana caMgA to katharoTa meM gaMgA." jyAre paNa jIva puruSanA vacanane lakSamAM leze tyAre tene AtmA sivAya kaMI nahIM game. pU. benazrInuM vacana che ne ke "tane kyAMya nahIM game, paNa AtmAmAM to jarUra gamaze." bIje game che e tAruM ajJAna che, e tArI bhrAMti che. AtmA sivAya kyAMya game evuM nathI. A sAdhakanuM lakSa che. jyAre samyagudarzana pragaTa kare tyAre jJAnInA vacano lakSamAM lIdhA kahevAya. ajJAnIno saMsAra anAdi anaMta che. enI Adi ja nathI, anAdikALathI che ane jyAM sudhI nahIM samaje tyAM sudhI anaMtakALa rahevAno che. to jJAnInA eka eka vacanamAM zAstronA zAstro bharAI jAya eTalo bodha che. "mokSamALA' to mokSamAM pahoMcADI de evI che! AkhA amadAvAdamAM ke muMbaImAM eka gharanI paNa oLakhANa hoya to tame bhUkhyA nahIM raho ! ema eka AtmAnI oLakhANa thaze to tamAre bIjA koI zAstranI oLakhANa karavAnI jarUra nathI. eka AtmAnI oLakhANa jJAnInA bodhanA AdhAre karazo to badhAnI oLakhANa tamane thaI gaI. jaba jAnyo nijarUpako, taba jAnyo saba loka; nahi jAnyo nijarUpako, saba jAnyo so phoka. - zrImad rAjacaMdra - AtyaMtara pariNAma avalokana - hAthanoMdha - 1/14 ( tamArAM kahelAM anupama tatvano meM vicAra karyo nahIM.' konA kahelAM? bhagavAnanA kahelA ane bhagavAnanI vANIne jhIlIne gaNadhara bhagavaMto ane AcArya bhagavaMtoe kahelA anupama tattvano meM vicAra karyo nahIM. kevuM tattva che? anupama. bhagavAnanA bodhanI upamA ApI zakAya nahIM. enI tulanAmAM jagatanA koI chamastha jIvonI vANI AvI zakatI nathI. koI anya darzanavALAnuM tattva AnA jevuM anupama nathI. eka dehamAM Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 289 kSamApanA be AtmA nathI tema jina paramAtmAe prarUpela anupama tattva jevA bIjAnA evA koI tattva che nahIM. jo e tattvane gurugamapUrvaka samaje to jIva samyagadarzana-jJAna-cAritranI prApti karIne, AtmasamAdhinI prApti karIne zAzvata sukhanI prApti karI le. kema ke tattvanuM phaLa to - jJAnaca ratnam viratiH | tattva sAMbhaLavuM, kahevuM, lakhavuM judI vAta che ane vicAra karIne ene hRdayastha karavuM, Atmastha karavuM e bIjI vAta che. keTalA tattva che? jIva, ajIva, puNya, pApa, Agnava, baMdha, saMvara, nirjarA ane mokSa - A nava tattva che. e nava tattvane jJAnInA bodha anusAra gurugamapUrvaka yathArtha samaje to tene sva-parano viveka Ave ane sAcuM bhedajJAna karIne AtmajJAna pragaTa karI zake. tattvanI yathArthatA vagara game teTalA prakAranI, game tevI sAdhanA hoya to paNa e mokSamArgamAM niSphaLa jAya che. vItarAgadarzanamAM je navatattvanI prarUpaNA che evI jagatanA koI anya darzanomAM nathI. anya darzano apUrNa che, chatAMya jainadarzana tene sApekSapaNe svIkAre che, ekAMte nahIM. jenAmAM jANavA-jovAnI yogyatA che te jIva che. emAM be vibhAga che- saMsAranA jIvo azuddha che ane koI apekSAe zuddha paNa che. emane svarUpadaSTithI juo to zuddha che. AvaraNa to saMjogomAM che, svarUpamAM koI AvaraNa nathI. karmonuM, nokarmanuM ke bhAvakarmanuM AvaraNa e tenI avasthAmAM che, saMyogamAM che, AtmA sAthe ekameka thayeluM nathI. jema sUrya upara vAdaLAnuM AvaraNa che, paNa ethI kaMI sUryanI svacchatA ke prakAzakatA ghaTI nathI gaI, jevI che evI ne evI ja che. vartamAna avasthAnI apekSAe, AvaraNanI apekSAe, saMyoganI apekSAe jIva azuddha che. jevI rIte eksa-re mazIna jyAre koInuM hADakuM bhAMgI jAya tyAre mAtra hADakAMno phoTo pADe che. to jJAnIonuM eksa-re (upayoga) mazIna, e zarIrane vIMdhIne, karmone vIMdhIne, vibhAvone vIMdhIne aMdaramAM jAya che. eka zuddhacaitanya svarUpano ja eksa-re le che. A jJAnIno upayoga che. mAtra potAnuM astitva nirvikalpapaNe pratibhAsa thavuM e ja jovAnI kaLA che, jANavAnI kaLA che. zuddha jIva upAdeya che, zuddha jIvanI paryAya upAdeya nathI. zuddha jIvanI zuddha paryAya, kevaLajJAnanI paryAya e paNa upAdeya nathI. ekaluM trikALI dhruva zuddha dravya ke jene paramapariNAmika bhAva svarUpa kahevAmAM Ave che e ja mAtra upAdeya che. nava tattvano Azraya karavAthI samyagadarzana nathI thatuM, svabhAvano Azraya karavAthI samyagadarzana thAya che. nava tattvamAM jyAM sudhI upayoga lAgyo che tyAM sudhI vikalpa che, nirvikalpatA nathI. jo ke prathama tattva samajavA jarUrI che. kema ke, e tattva samajyA vagara paNa tame upayogane Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 kSamApanA AtmA sAthe abheda nahIM karI zako. koIpaNa sAdhana che e upayogane AtmAmAM abheda karavA mATe che; cAhe te bhakti hoya, satsaMga hoya, dhyAna hoya, ciMtana hoya, sAmAyika hoya, pratikramaNa hoya ke tyAga hoya. jIvanuM, ajIvanuM ciMtavana karavAthI ajIva pratyenuM AkarSaNa ApaNane maTI jAya che. "kara vicAra to pAma', "auSadha vicAra dhyAna." enA vicAra vivekapUrvaka zAMtabhAve jo karyA, to sarva Atmika jJAnanAM, siddhAMtatattva anubhavyAM. te prApta karavA vacana konuM satya kevaLa mAnavuM? nidaoNSa naranuM kathana mAno teha' jeNe anubhavyuM - zrI mokSamALA - zikSApATha - 67 nirdoSa eTale AptapuruSa. Apta eTale vizvAsa karavA yogya jJAnIpuruSono bodha AgamapUrvaka, gurugamapUrvaka, bhagavAne kahelA tattvane anurUpa ane anubhava sahita hoya che. jIva tattvamAM zuddha jIva upAdeya che. azuddha jIva heya che. ajIva tattvamAM pAMca dravyo che - pudgalAstikAya, dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAza ane kALa. e pAMcamAM cAra to svabhAvapariNAmI che eTale ApaNane naDatA nathI. naDatararUpa thatuM hoya to pudgala che. to pudgala upAdeya ke heya? heya. tamAro deha pudgala ke jIva? pugala. to deha upAdeya ke heya? tamArA gharavALA upAdeya ke heya? paisA upAdeya ke heya? jagatamAM je kaMI padArtho che e upAdeya ke heya? badhAya heya (tyAgavA yogya che. e heyane upAdeya mAnIne covIsa kalAka ajJAnI jIva enI pAchaLa doDyA kare che. jo heya mAnyuM to ene have choDavAnuM che, bhale krame krame choDo, dhIme-dhIme choDo paNa have choDavAnuM che. anAdikALathI A bhUla cAlI Ave che - paramAM ahampaNuM, mamatvapaNuM. keTalIyavAra A jIva sAdhu thayo, moTo paMDita thayo ke moTo dharmAtmA thayo to paNa heya, zeya, upAdeyano viveka teNe yathArtha sUkSmatApUrvaka karyo nathI eTale tene samyagdarzananI prApti thaI nathI. A jarUrI che kema ke, tattvArthazraddhAnaMsamyagdarzanam / -zrI tattvArtha sUtra - adhyAya 1 - sUtra - 2 tattvonI sAcI zraddhA thavI enuM nAma ja samyagadarzana che. jagatano koI padArtha upAdeya nathI, koI padArtha AtmAne hitakArI nathI, koI padArthathI AtmAne zAMti thatI nathI ke koI Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 291 kSamApanA padArtha AtmAno thato nathI ane chatAMya tame juo ke covIsa kalAka upayoga paranA vikalpomAM niraMtara cAlyA kare che. 'samasta jagata pa2vastu ane parabhAvamAM vahyuM jAya che' ema paramakRpALudeve kahyuM che. Amano saMbaMdha sAcavuM, A ApaNA ghare AvyA hatA eTale ApaNe eka vakhata javuM paDe. Ama ne Ama A manuSyabhava kADhI nAkhe che. 'sarvasaMga mahAsravarUpa che' A tIrthaMkara bhagavAnanuM vacana che. koIno saMbaMdha tame bAMdhyo eTale AsravabaMdha tamArA cAlu. cAhe sagAMvahAlAMno bAMdhyo ke cAhe koI dharmIjIvono bAMdhyo. sAcA deva, nigraMtha guru ane emano prarUpelA dharma sAthe saMbaMdha bAMdhavAthI e vItarAganI jAtanA che eTale vItarAgatAnI preraNA maLaze. bAkInA badhAya rAgI jIva che, enI sAthe tamane rAganI preraNA maLaze. svarUpamAM sthita thavA chevaTe bhagavAna ane guruno saMbaMdha (vikalpa) paNa choDavo paDaze. jyAM AtmAnuM mAhAtmya AvyuM tyAM pachI koIno saMbaMdha jora nahIM mAre, AtmAnA Azraya sivAya jagatanA koI jIvanuM kalyANa thaI jAya evuM koI jJAnIoe kahyuM nathI. ane AtmA sivAya, 'sva' sivAya badhuM 52 che to paranA AzrayathI kalyANa thaI jAya evuM vastunuM svarUpa che nahIM. puNya ane pApa paNa heya che, upAdeya nathI. jema pApa heya che tevI rIte AgaLanI bhUmikAmAM javAthI puNya paNa heya banI jAya che. jJAnIo bhale puNyanI kriyAo karatA hoya, paraMtu puNyane zraddhAmAM heya mAne che. 'zrI samayasAra' mAM mUkyuM che ke pratikramaNa paNa viSakuMbha che. vyavahAra pratikramaNa karavAnuM che ane pachI AgaLanI bhUmikAnuM pratikramaNa Ave eTale Ane mUkavAnuM che. vyavahAra pratikramaNa nizcaya pratikramaNanI preraNA mATe kruhyuM che. jJAnIoe pratikramaNa na karavuM ema kahyuM nathI. nizcayavANI sAMbhaLI, sAdhana tajavAM no'ya; nizcaya rAkhI lakSamAM, sAdhana karavAM soya. -- zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 131 jyAre jIva nizcayane ekAMta karI nAkhe che tyAre sAdhana cUkI jAya che. tyAre aMda2mAM AkuLatA-vyAkuLatA Ave ane prAye jIva nizcayAbhAsI thaI jAya che. nizcayAbhAsI cUkI jAya che, vyavahAra bhAsI paNa cUkI jAya che ane ubhayAbhAsI paNa cUkI jAya che. koI AtmajJAnI nigraMthagurunA AzrayavAna hoya te ja belensa rAkhI zake che. Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 kSamApanA jyAM jyAM je je yogya che, tahAM samajavuM te; tyAM tyAM te te Acare, AtmArthI jana eha. -zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 8 nizcayanA Dojha hoya che ghaNA UMcA eTale ApaNane nizcayAbhAsamAM ghusI jatA vAra lAgatI nathI. kema ke, mithyAtvanA kAraNe nizcayanI pakaDa ane Agraha rAkhyo tathA sApekSatA cUkI gayo, eTale te nizcayAbhAsamAM gayA vagara raheto nathI. je mana, vacana, kAyAnI kriyAthI ane je bhAvothI Asrava thAya che e badhA Agnavo paNa heya che. je bhAvathI tIrthakara nAmakarmano baMdha paDe che, Asrava thAya che e paNa heya che. utkRSTa puNyathI tIrthaMkara nAmakarmano baMdha che. je Asrava ja che, ane Asrava mAtra heya che ane ApaNA jJAnamAM joya to che ja. baMdha paNa heya che. je bhAvathI karmono baMdha thAya e bhAva paNa heya che. je je kAraNa baMdhanAM, teha baMdhano paMtha; te kAraNa chedaka dazA, mokSapaMtha bhavaaMta. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 99 baMdhanA kAraNo chedAya nahIM tyAM sudhI AtmAnuM kalyANa thaI zakatuM nathI. mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya ane yoga - A pAMca kAraNa mukhyapaNe baMdhanA kahyA che. have A pAMceyanI aMdara covIsa kalAka ajJAnIonI pravRtti cAlatI hoya che. bhale ema bole ke "kema che!", paNa covIsa kalAka upAdeya" nI jema cAlatuM hoya che. eka popaTane enA mAlike kahyuM ke 'billI Ave to uDa jAnA.' A ene gokhAvI dIdhuM ane paccIsa vakhata enuM rivIjhana karAvyuM ke meM tane zuM zIkhavyuM? to kahe "billI Ave to UDa jAnA.' ekavAra popaTa bahAra dANA khAvA beTho che ane bilADI AvIne joI rahI che, bilADIne joI pelo tarata popaTiyuM jJAna' bolavA mAMDyo, 'billI Ave to UDa jAnA." jyAM sudhI bilADIe pakaDyo nahIM tyAM sudhI bolato rahyo. ema Asrava-baMdha thayA pachI kahe ke sAheba! A baMdhanA kAraNa hatA. pachI zuM kAmanuM? pahelAM jANavAnuM hatuM ke A Agnava-baMdhanA kAraNa che, AmAMthI ApaNe aTakavAnuM che. to nava tattvanuM phakta jJAna kaMI Agnava-baMdhane aTakAvatuM nathI, paNa svasaMvedana jJAna, AtmajJAna tene aTakAve che. Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 293 evI rIte saMvara, nirjarA ane mokSa e paNa upAdeya nathI, heya che. kema ke, e traNeya paryAyo che. saMvara, nirjarA ane mokSa paNa AtmAnI zuddha paryAya che. to paryAya upAdeya ke heya? to nava tattvamAM upAdeya zuM AvyuM ? eka mAtra potAno zuddha AtmA. have je upAdeya che eno Azraya tame roja keTalo karo cho ane heyavALA padArthono Azraya keTalo thAya che e joI lo. A to 'billI Ave taba UDa jAnA' enA jevuM che ! roja bolyA karIe, paNa upAdeyano Azraya karIe tyAre heyano saheje tyAga thaI jAya che. nisaraNImAM uparanA pagathiye paga mUkIe to nIcenuM pagathiyuM chUTI jAya che, choDavuM paDatuM nathI. nava tattva kaho ke cha pada kaho, banne eka ja vAta che. paramakRpALudeve ApaNane cha padamAM nava tattvane saMkSepamAM samajAvIne ApyA che, 'AtmA che, AtmA nitya che, AtmA ajJAna bhAvathI karmano kartA ane bhoktA che, jJAnabhAvathI potAnA jJAna pariNAma ne AnaMdano kartA-bhoktA che, mokSa che ane mokSano upAya che.' eka ja vastu che ane gurugamapUrvaka jyAre samajAya tyAre heya pratyenuM tamAruM je vajana che te ochuM thaI jaze. kSamApanA jJAnIne rAga thAya che, dveSa thAya che, paNa darzanamohakRta nahIM, cAritramohakRta. eTale e cAritranI zithilatA to che ja, sAthe sAthe mithyAtvanI paNa zithilatA rahelI che. A nava padArthonI aMdaramAM AkhuM vizva AvI gayuM. vizva eTale cha dravyano samUha. dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAza ane kALa - A to svabhAvapariNAmI che eTale ene bAjumAM rAkhI daIe chIe. jIvanI saMkhyA keTalI ? anaMtA jIva. paramANunI saMkhyA keTalI ? jIva karatAM paNa paramANu anaMtAnaMta che. paramANu heya ke upAdeya ? heya che. anaMtA jIvomAM tamArA sivAyanA bIjA AtmA heya ke upAdeya ? bIjA AtmA heya che. to upAdeyamAM zuM AvyuM ? mAtra potAno zuddha AtmA. A AkhA vizvano nirNaya thaI gayo. pAMca maNanI khIcaDI rAMdhavA mUkI hoya ane be-cAra dANA parathI khIcaDInuM mApa nIkaLe che tema nava tattva parathI AkhA vizvanuM mApa nIkaLI jAya che. 'jeNe AtmA jANyo teNe sarva jANyuM.' basa ! sarvane jANavAnI pAchaLa AtmAne bhUlI nA jAo. ghaTa, paTa Adi jANa tuM, tethI tene mAna; jANanAra te mAna nahi, kahIe kevuM jJAna ? - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 55 - Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 kSamApanA nava padArthonI aMdaramAM heya, zeya ane upAdeyano viveka karI bhedavijJAna dvArA mAtra potAno zuddha AtmA ja upAdeya che ema daDhatA karI, vAraMvAra upayogane aMtarmukha karI, svarUpa anusaMdhAnano ugra puruSArtha karavAmAM Ave, AtmAnuM astitva potAnA upayogamAM najarAya evI aMtarmukhatAnI sAdhanA karavAmAM Ave to e jIva avazya samyagdarzanane prApta karI le, samyajJAnane prApta karI le, samyakcAritrane prApta karI le. bAkI kaMI upAdeya nathI. eTale have jyAM eTecamenTa che tyAM DiTecamenTa karo ane DiTecamenTa che tyAM eTecamenTa karo, AnuM nAma * viveka. to eTecamenTa kyAM karavAnuM che ? potAnA AtmA sAthe. DiTecamenTa kyAM karavAnuM che ? AtmA sivAya badhAyanI sAthe. have ApaNuM jIvana joI lo ke kyAM eTecamenTa cAle che ane kyAM DiTecamenTa cAle che ! mAtra zAstrajJAnathI niveDo nathI, anubhavajJAnathI niveDo che, sAcA puruSArthathI niveDo che. zAstrajJAna hoya to zuM thaI gayuM ? nava nava pUrva bhaNelA 'pheIla' gayA che ane aMgUThAchApa prayojanabhUta jJAna prApta karIne kAma karI gayA che. 'kevaLI AgaLa gayo paNa rahI gayo koro.' gurugama vagara kAma nahIM thAya; cAhe tyAgI hoya ke cAhe paMDita hoya ke cAhe game te prakArano dharmAtmA hoya. kema ke, anAdikALano mArgathI ajANa che, ane eka ajANa bIjA ajANyAne mArga pUchaze to e goTe caDaze. enA mATe AtmajJAnI nigraMtha guru ja kAma Ave che, bIjA koI guru kAma AvatA nathI. vALa kApatAM zIkhavuM hoya to vALaMda kAma Ave, DaoNkTara kAma na Ave. AkhA vizvanA padArtho nava tattvamAM AvI jAya che. nava tattvamAM mokSanI prApti kema thAya e darzAvyuM che. have e pramANe prayoga kare to kArya thAya. dareka kSetramAM heya, jJeya ane upAdeyano viveka na Ave to garabaDa thaI ja javAnI. sAdhya zuddha AtmA ja che ane enuM sAdhana zuddhopayoga che ane eno puruSArtha svarUpanA Azraye che. A sAdhana-sAdhyanI ekatA kahevAya. athavA to AtmA e ja anupama tattva che. vyavahArathI bhagavAnano ane nizcayathI tamAro AtmA e ja anupama tattva che. AtmA jevo koI deva nathI. 'sarva jIva che siddha sama.' AtmA ja siddha che, AtmA ja AcArya che, AtmA ja upAdhyAya che, AtmA ja sAdhu che, pAMceya pada AtmAnA che ane e paramaguru paramAtmA jevo ja sahajAtmasvarUpI AtmA che. mArA mATe mAro aMdaramAM beThelo kAraNa paramAtmA e upAdeya che, e kAraNa paramAtmAnA Azraye kArya paramAtmApaNuM pragaTa thAya che. A anupama tattva che. jema tarabUcamAM lAla bhAganI kiMmata che, tema nava tattvamAM mAtra potAnA zuddha AtmAnI mahattA che. Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 25 AtmAne jANatA vizvanA padArthonuM jJAna paNa yathArthapaNe thAya che. kevaLajJAnIne lokAlokanuM jJAna thaI jAya che. jaba jAnyo nijarUpako, taba jAnyo saba loka; nahIM jAnyo nijarUpako, saba jAnyo so phoka. - zrImad rAjacaMdra - AtyaMtara pariNAma avalokana - hAthanoMdha - 1/14 AtmAne jANavA mATe ane AtmAno Azraya karavA mATe sarva prakAranI sAdhanAo che. jo e thayuM to e sAdhanA sAcI, nahIM to anaMtavAra sAdhanA jema niSphaLa gaI tema A bhavanI paNa niSphaLa ! jIva ghaNI vakhata paMDitAImAM caDhI jAya che. bahu bhaNe to vidvAna thAya. kriyA karanAro kriyAjaDatvamAM ghusI jAya che, tyAgavALo bAhya tyAganI parAkASThAmAM ghusI jAya che. A badhuM zenA mATe hatuM? upayogane AtmAmAM sthira karavA mATe hatuM, prayojana to e hatuM. badhAyane choDIne AtmAne pakaDIne besI javuM. siddhAMto emaNe UMdhA pakaDyA, jo sIdhA pakaDyA hota to kAma thaI jAta. mithyAdarzanano talAka ! mithyAjJAnano talAka ! mithyAcAritrano talAka ! samyagudarzana asti, samyakajJAna asti, samyaphacAritra asti, enI sAthe talAka nahIM. ajJAnI jIve enI sAthe ja talAka karI nAkhyA! bhagavAne kahelA tattvone UMDA UtarI vicAryA nahIM. uparachallA sAMbhaLyA ane uparachallI sAdhanA karI. "jema jema huM sUkSma vicArathI UMDo UtaruM chuM tema tema tamArA tattvanA camatkAro mArA svarUpano prakAza kare che. tame nIrAgI, nirvikArI, sacidAnaMdasvarUpa, sahajAnaMdI, anaMtajJAnI, anaMtadarza ane railokya prakAzaka cho." A sUkSma vicAra Ave to aMdaramAM vastu pakaDAvI joIe. tame nIrAgI, nirvikArI, A potAnA AtmAnI vAta cAle che. bhagavAna to nirvikArI che ja, paNa atyAre tamAro AtmAno trikALI dhruva-svabhAva che e paNa nirvikArI che, sacidAnaMdasvarUpa che. "tame nIrAgI cho.' rAga paryAyamAM che, svabhAvamAM nathI. tame nIrAgI, nirvikArI, sacidAnaMdasvarUpa, sahajAnaMdI, anaMtajJAnI, anaMtadarzI cho. tamArI A oLakhANa karAvI, A tamAro bAyoDeTA' Apyo che. prathama deha daSTi hatI, tethI bhAsyo deha; have dRSTi thaI AtmamAM, gayo dehathI neha. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 266 Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 kSamApanA. dehathI neha gayo to pachI gharavALAthI, kuTuMbathI ane duniyAthI jAya ke nA jAya? dehAtmabuddhi e ja mokSamArgamAM moTuM vighna che. chUTe dehAdhyAsa to, nahIM kata tuM karma; nahi bhoktA tuM tehano, e ja dharmano marma. e ja dharmathI mokSa che, tuM cho mokSa svarUpa; anaMta darzana jJAna tuM, avyAbAdha svarUpa. zuddha buddha caitanyaghana, svayaMjyoti sukhadhAma; bIjuM kahIe keTaluM? kara vicAre to pAma. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 115, 116, 117 'tame vAsakSepa nAkho, hAtha mUko ne tamAro aMgUTho mAthe aDADuM eTale mAruM kAma thaI jAya ne? tArA upayogamAM jyAM sudhI nirvikalpapaNe tAruM astitva nahIM najarAya tyAM sudhI tAruM kArya nahIM thAya. astitvano bhAsa e samyagadarzana che. bhAsa eTale jANavuM, dekhavuM, vedavuM. bhAsyo dehAdhyAsathI, AtmA deha samAna; paNa te banne bhinna che, pragaTa lakSaNe bhAna. bhAsyuM nija svarUpa che, zuddha cetanArUpa; ajara, amara, avinAzIne, dehAtIta svarUpa. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA -49, 120 bhAsyuM eTale anubhavamAM AvyuM, Avo bhAsa thavo joIe, svasaMvedanamAM AvavuM joIe. saMvedanamAM AvyuM to atIndriya anubhUti thavI joIe, e tenI nizAnI che, mAtra tuM vicAramAM caDhI gayo ane bhAsa thayo ema nathI. upayoga sthira thAya tyAre astitva najarAya che ane tyAre atIndriya AnaMdanI anubhUti Ave che. sahajatA alaga vastu che ane DhoMga tathA nakala e alaga vastu che. eka mahArAja pAse eka kuMbhAra vaMdana karavA Avyo. kuMbhAra prasAda laIne Avelo. yogIe dUrathI joyuM eTale AMkha baMdha karIne besI gayA. ghaNI prArthanA karI, bhakti karI, vAto karI paNa pelA bole nahIM. eTale kuMbhArane thayuM ke A plAnamAM che eTale atyAre amane Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 297. DisTarba karavA jevA nathI. Amane dhyAnanI aMdaramAM to badhuM dekhAya eTale eNe pUchyuM ke mAro gadheDo tamane dekhAya che? mAro gadheDo khovAI gayo che. eTale ajJAnInuM dhyAna A prakAranuM hoya che. AtmajJAna thayA pahelA dhyAnAbhAsa hoya athavA dhyAnano abhyAsa hoya, sAcuM dhyAna nA hoya. bhagavAne kahelA tattvone UMDA UtarIne vicAryA nahIM. A bhUla rahI gaI. paramakRpALudeve A vicAra karyA, paNa UMDA UtarIne ! sUkSma vicArathI have UMDA Utaro to tamane tamAruM svarUpa nIrAgI, nirvikArI, saccidAnaMdasvarUpa bhAsaze, upayogamAM AtmA najarAze. tattva samajavuM, e siddhAMtabodha che. te thavA prathama upadezabodha, vairAgya tathA upazamanI jarUra che. upazama ane vairAgya vagara siddhAMtabodhanI sUkSmatA yathArtha pakaDI zakAtI nathI. jIvo bhedavijJAnamAM niSphaLa kema jAya che? kema ke je upazamanuM baLa joIe, je vairAgyanuM baLa joIe te nathI. hajI rAganI mAtrA vadhAre che, kaSAyonI mAtrA vadhAre che. AtmajJAna thAya eTalI pAtratA hajI nathI. to jyAM sudhI upadezabodhanuM pariNamana thAya nahIM tyAM sudhI siddhAMtabodha yathArtharUpe pariNamana pAme nahIM. siddhAMtabodha sAco che, paNa jIvanI pAtratA nahIM hovAnA kAraNe siddhAMtabodhanuM pariNamana yathArtha thatuM nathI ane uparathI siddhAMtabodha tene nuksAnakAraka thAya che. nizcayanA vacano nizcayAbhAsIne nuksAnakAraka thAya che. kema ke, siddhAMtabodhane pakaDyo ane upazama, vairAgya, AraMbha-parigrahanuM alpatva karyuM nathI, gurugama nathI eTale nizcayanaya je lAbhakArI hato te ene nuksAnakArI thayo, nahIM to nizcayanaya to AtmAnA abheda svarUpane pakaDAve che ane e abheda svarUpane tame nA pakaDI zakyA enuM kAraNa tamAro upazama, vairAgya ne gurugama nahotA. eTale nizcayAbhAsamAM ghusI gayA ane vyavahArano lopa karatAM AtmAne lAbha thavAnA badale nuksAna thayuM. tame mAno cho ke huM ghaNo sAdhanAmAM AgaLa vadhI gayo ! ane bIjA ajJAnIo tamane sarTiphikeTa Ape!mokSamArgamAM jJAnIno bodha cAle che, ajJAnIno nahIM. paramakRpALudeva patrAMka-200mAM jaNAve che, "jJAnanI prApti jJAnI pAsethI thavI joIe. e svAbhAvika samajAya che, chatAM jIva lokalajAdi kAraNothI ajJAnIno Azraya choDato nathI, e ja anaMtAnubaMdhI kaSAyanuM mULa che." jene choDavAno hato ene pakaDyo ane jene pakaDavAno hato ene choDyo - basa A nizcayAbhAsa che. prathama upadezabodha jarUrI che. tenA adhikArI ratnatrayadhArI AcArya che. jo upadezabodha haze to siddhAMtabodhanI yathArthatA pakaDI zakazo. keTalAka darzano jagatakartA tarIke Izvarane mAne che, paNa zrImad rAjacaMdrajI kahe che, Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 kSamApanA kartA Izvara koI nahIM, Izvara zuddha svabhAva; athavA preraka te gaNya, Izvara doSaprabhAva. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 77 - zrI vacanAmRtajImAM Ave che ke pAMca darzana kUTavaidyo che ane sAcuM darzana eka jainadarzana che. e jainadarzanamAM siddhAMtabodha ApavAnA mukhya adhikArI AtmajJAnI AcAryo che. kuguruono Azraya laIne jIva ThagAya che. anaMtavAra ThagAyo che chatAMya jIva tyAM doDyo jAya che ne ThagAto jAya che ane pelA ene sarTiphikeTa ApI de che ke tamane mAruM to samyaktva thaI gayuM ! eTale pelo pakaDI rAkhe che. kaSAyanI maMdatA thAya, 'mAtra mokSa-abhilASa thAya', AtmAnuM hita karavAnA bhAva jAge tyAre jijJAsu ke AtmArthI bane che ane sadguruno bodha, siddhAMtabodha ruce ane pachI teno ja vicAra kare. dayA, zAMti, samatA, kSamA, satya, tyAga, vairAgya, hoya mumukSu ghaTa viSe, eha sadAya sujAgya. kaSAyanI upazAMtatA, mAtra mokSaabhilASa; bhave kheda aMtaradayA, te kahIe jijJAsa. te jijJAsu jIvane, thAya sadgurubodha; to pAme samakitane, varte aMtarazodha. -- zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 138, 108, 109 66 zrI Atmasiddhi e cauda pUrvano sAra che eTale ke AkhI bharatakSetranI 'divyadhvani' che. AhAhA ! mahAvidehano dhakko bacAvI dIdho ! mahAvidehano mAla ahIM pIrasyo. zrImad rAjacaMdrajI patrAMka - 254 mAM jaNAve che, " 'mumukSutA' te che ke sarva prakAranI mohAsaktithI muMjhAI eka 'mokSa' ne viSe ja yatna karavo ane 'tIvra mumukSutA' e che ke ananya preme mokSanA mArgamAM kSaNe kSaNe pravartavuM." manAvAnI, pUjAvAnI, paisA bhegA karavAnI, guru thavAnI, mahaMta thavAnI, zAstro lakhavAnI, duniyAnA koIpaNa kAryo karavAnI abhilASA nahIM, 'mAtra mokSa abhilASa.' AvA mumukSu keTalA A kALamAM ? AtmAnuM hita karavAnA bhAva keTalAne jAge che? anaMtabhava sudhI deha mATe AtmA gALyo, have eka bhava AtmA mATe deha gALavAmAM jaze to anaMtabhavanuM sATuM vaLI jaze. samyagdarzana-jJAna-cAritramaya bhAvomAM AtmAnuM hita che. Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 299 ratnatrayanA abheda pariNAma sivAya AtmAnuM hita ekeya bhAvamAM nathI. eTale AvuM hita karavAnA bhAva jAge eTale ratnatrayane pragaTa karavAnA bhAva jAge tyAre jijJAsu ke AtmArthI bane. jijJAsu ke AtmArthI bane tyAre sadguruno bodha pariNAma pAme. pAtra vinA vastu na rahe, pAtre Atmika jJAna; pAtra thavA sevo sadA, brahmacarya matimAna. - zrI mokSamALA - zikSApATha - 34 kala kare so Aja kara, Aja kare so aba; pala meM paralaya hoegI, bahuhara karoge kaba ? enA vicAra vivekapUrvaka zAMtabhAve jo karyA. - kabIrajI - zrI mokSamALA - zikSApATha - 67 tattvarUpathI e oLakhe, te jana pahoMce zAzvata sukhe; zAMtinAtha bhagavAna prasiddha, rAjacaMdra karuNAe siddha. - zrI mokSamALA - zikSApATha - 2 --- - je bhAvathI saMsAra Ubho thAya che e badhAya bhAvo choDavAnA che eTale ke zubhAzubha baMne bhAvo choDavAnA che. kema ke, zubhabhAvathI paNa saMsAra Ubho thAya che, azubhabhAvathI paNa rAMsAra Ubho thAya che. pahelA azubhabhAva choDavAnA che, pachI zubhabhAva paNa choDavAnA che. tattvavicAranuM phaLa AtmajJAna che. navatattvanA vicAranI aMdara upayogane lagADazo to A saMskAra dRDha thaze ane e dRDha thayelA saMskAra dvArA upayoga sahajapaNe svarUpamAM sthira thaze. bAkI to kevaLI pAse paNa rahI gayo koro ! 'adhUrA mUkIne Avyo che ane adhUrA mUkIne javAno che.' A to kRpALudevanA vacana che. jJAnIpuruSanA eka-eka vacanamAM anaMta Agamono sAra hoya che. juo ! AnaMdaghanajI mahArAjanuM stavana 'RSabha jinezvara prItama mAho !' ApaNe ghaNI vakhata vAMcIe chIe ane artha karIe chIe paNa paramakRpALudeve je artha lakhyA che e vAMco to khyAla Ave ke ohoho ! zuM UMDANa che enI aMdara. AkhI covIsI karavAnA hatA, paNa nA thaI zakI ke thaI hoya to maLI nahIM. je hoya te, paNa eka ja stavana jotAM ema lAge che ke jo paramakRpALudeve AnA artha karyA hota to jagatanA jIvone ghaNA lAbhanuM kAraNa thAta. jo ke emaNe emanA padomAM ghaNuM ApyuM che ane patramAM paNa ghaNuM ApyuM che. Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 kSamApanA tamArAM praNIta karelAM uttama zIlane sevyuM nahIM. | konA praNIta karelAM? bhagavAnanA, sarvajJa, vItarAga, tIrthaMkara bhagavAnanuM praNIta kareluM je uttama zIla. zIlanA to ghaNA badhA prakAro che. sUkSma to coryAzI lAkha bhAMgAo che. thoDA dhULamAM aDhAra hajAra bhAMgAo che ane eka zabdamAM kahIe to upayoga dvArA AtmAnA svabhAvamAM rahevuM enuM nAma zIla che. zIla e AtmAno svabhAva che, to AtmAnA jeTalA guNa che e badhA zIlasvarUpa che. samyagadarzana paNa zIlasvarUpa che, samyaphajJAna paNa zIlasvarUpa che, samyaphacAritra paNa zIlasvarUpa che, anaMtavIrya paNa zIlasvarUpa che. svabhAva pariNamananI aMdaramAM anaMtaguNonuM samyapha pariNamana thaI jAya che eTale enuM nAma uttamazIla kahevAya che. sarvotkRSTa uttama zIla caudamA guNasthAnakamAM rahelA ayogI kevaLI bhagavAnane hoya che - coryAzI lAkha bhAMgAo sahitanuM, tyAM sudhI bhUmikA anusAra zIlanuM sevana hoya che. sAMbhaLyuM ghaNI vakhata, vicAryuM paNa ghaNI vakhata, paNa AcaraNamAM mUkavuM e kvacit koIka jIvane banI jAya che. bhagavAne je uttama cAritra athavA zIla upadezya che ke AtmasvarUpamAM rahevuM te, zIla meM pALyuM nahIM. svarUpamAM ramaNatA te nizcaya cAritra ane mahAvrata, samiti guptinuM pAlana, mULaguNonuM pAlana e vyavahAra cAritra che. vyavahAra cAritra zubha AsravarUpa che ane nizcayacAritra nirjarArUpa ane mokSarUpa che. brahma eTale AtmA ane carya eTale ramaNatA. "AtmAnI aMdara ramaNatA karavI enuM nAma brahmacarya che, enuM nAma zIla che. to bAhya zIla ApaNe anaMtavAra pALyA paNa nizcayazIla vagaranA bAhya zIla paNa mokSanuM kAraNa thatA nathI, sAmAnya puNyabaMdha thAya che. AvA anaMtA cAritra mithyAtvarUpI pADo khAI gayo che. mithyAtva che tyAM sudhI uttama zIla na hoya. uttama cAritra samyagudarzana vagara hoI zake nahIM. uttama zIlanuM sevana samyagadarzana vagara hoI zake nahIM. vyavahAra zIlanuM pAlana kare e koI apekSAe ThIka che. vItarAgabhAva e paNa zIla che, zuddhopayoga e paNa zIla che. cAritra che te dharma che, je dharma che te sAmya che; ne sAmya jIvano mohakSobhavihIna nija pariNAma che. - zrI pravacanasAra - gAthA - 7 Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 301 kSamApanA. moha eTale darzanamohakRta pariNAma ane kSobha eTale rAga-dveSamaya pariNAmo. eTale mithyAtva rahita, rAga-dveSa pariNAma rahita AtmAnA svarUpamAM ramaNatA thAya enuM nAma uttama cAritra kahevAya che. sAcuM cAritra pALanAro jIva niyamathI mokSe javAno. AtmasvabhAvamAM rahevuM te zIla che e meM pALyuM nahIM. anaMtavAra huM muni thayo paNa AtmasvabhAvamAM huM nA rahyo, AtmAnA svarUpano Azraya nA karyo, AtmAnA svarUpamAM sthiratA nA karI. A prakAranuM uttama zIla meM pALyuM nathI. zIla pALe enuM sarva prakAre AtmAnuM rakSaNa thAya che. zIla guNamAM badhAya AtmAnA guNo AvI jAya che. pAMca Indriyono saMyama karavo e bAhya zIla che. AMkhano sadupayoga karavo e AMkhanuM zIla che. kAnano sadupayoga karavo e kAnanuM zIla che, sparzendriyano sadupayoga karavo e sparzendriyanuM zIla che. AvI rIte pAMceya IndriyonuM je samyakSeriNAma athavA zubhabhAvayukta pravRtti e vyavahArazIla che. bIjuM, nizcayazIla che. AvuM zIla meM pALyuM nahIM. zIla ratana mahoto ratana, saba ratanAMkI khAna; tIna lokakI saMpadA, rahI zIla meM Ana. zIle sarpa na AbhaDe, zIle zItala Aga; zIle ari kari kesarI, bhaya jAve saba bhAga. - zrI lAlAjI raNajItasiMhajI kRta zrI bRhad AlocanA AtmAmAM ramaNatA karavAvALAne sAta prakAranA bhaya hotA nathI. sarpa zIlavALAne karaDI zakato nathI. koI hiMsaka prANI enuM nuksAna karI zakto nathI. gajasukumAra muninA sasarAe je sagaDI saLagAvI e emane nuksAna karI zakI nahIM. kema ke, emane zIlanuM rakSaNa hatuM. zIla eTale svabhAvamAM ramaNatA. mahAmunIzvara hatA eTale temane atyaMtara ane bAhya baMne zIlanuM pAlana hatuM. zIla ratana ke pArakhuM, mIThA bole baina; saba jagase UMcA rahe, nIcA rAkhe naina. - zrI lAlAjI raNajItasiMhajIkRta zrI bRhad AlocanA AtmAnuM zIla eTale svarUpastha thavuM. eTale have koI vibhAva Ave nahIM ane karmano praveza thAya nahIM, sIla lAgI gayuM ! vibhAva e kuzIla che ane svabhAva e suzIla che. Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 kSamApanA azubhabhAva e mahAkuzIla che ane zubhabhAva e enAthI ochuM kuzIla che, paNa kuzIla to che. je bhAvathI parabhAvamAM ramaNatA thAya, parabhAvonI utpatti thAya e badhAya kuzIla che, suzIla nathI; chatAMya jJAnIonI parabhAvamAM ramaNatA karavAnI buddhi nahIM hovAnA kAraNe te paNa suzIlanuM kAraNa thAya che. ajJAnInuM kuzIla suzIlanuM kAraNa thatuM nathI. eka eka zabdamAM paramakRpALudeve hajAro AgamanA nicoDa karIne mUkyA che. anaMta guNonuM mApa kADhI lIdhuM che emaNe ! AvA zIlane meM pALyuM nahIM. anaMtavAra bahAramAM brahmacArI thayo, paNa A zIlanuM, A brahmacaryanuM pAlana karyuM nahIM. koI apekSAe bahAramAM pALe to sAruM che paNa enAthI kAryanI siddhi nA thAya. mahAvrato e mokSanuM kAraNa nathI, mokSanuM kAraNa to ratnatrayanI abhedatA che. ratnatrayanI abhedatA eTale zuddhopayoga. e uttama zIla che. vrata, samiti, guptionuM pAlana game teTaluM karo, zAstro vAMco, dharmanI kriyAo karo - e mokSamArga nathI, e bAhya vyavahAra dharma che, ThIka che, azubhathI bacavA mATe jarUrI che. paNa zraddhAnI viparItatA haze to mithyAtva tamAruM gADuM rahevAnuM. zraddhA sAcI thavI joIe. to ajJAnIonuM zIla alaga prakAranuM che, avirati samyaSTinuM zIla alaga prakAranuM che, dezaviratinuM zIla alaga prakAranuM che, mahAvratadhArInuM zIla alaga prakAranuM che, uparanA guNasthAnakomAM caDhelA jIvonuM zIla alaga prakAranuM che, kevaLajJAnInuM zIla pUrNa che. A to pakSI (pAkhI) pratikramaNa, saMvatsarI karI lIdhI eTale ema thayuM ke meM badhA pApone tyAgI dIdhA, have huM nirAvaraNa thaI gayo. are ! bhAI, AvA to hajAro pratikramaNa te karyA che. pratikramaNa eTale Asrava-baMdharUpa vibhAvathI pAchA pharavuM. je bhAvothI karma baMdhAya che e bhAvothI pAchA pharavuM enuM nAma pratikramaNa che. covIsa kalAka karmono Asava-baMdha ajJAnIone cAlu ja che. kalAka-be kalAka eNe kaMIka bahA2mAM sAdhana karyuM. eTale e rAjI thaI jAya ke meM ghaNuM karyuM, prabhu ! sAMbhaLa, hajI teM kaMI karyuM nathI. uttama zIla kone kahevAya e to vicAra athavA vyavahArathI muninA dharmo ane gRhasthanA dharmo praNIta karyA che te rIte vartana karyuM nahIM. vyavahArathI paNa muniono je dharma che evuM munipaNuM paNa meM yathArtha rIte pALyuM nathI. gRhasthadharmanuM paNa yathArtha pAlana karyuM nathI. zrAvakanA cha kartavyo che - devapUjA gurupAstiH svAdhyAyaH saMyamaH tapaH / dAnam ceti gRhasthANAM SaT karmANi dinedine || zrI padmanaMdi paMcaviMzati Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 303 zrAvako mATe bAra vrato ane agiyAra pratimAo tathA munionA 28 mULa guNo e bAhya cAritra che. nizcayathI to cAritra eka ja prakAranuM che - upayoga AtmAnI aMdaramAM abheda thAya, ramaNatA kare che. zrAvakane thoDA aMze thAya, munine vizeSa thAya. cAritra eTale AcaraNa. samajaNa ke jJAna judI vastu che ane AcaraNa judI vastu che. zraddhA judI vastu che ane AcaraNa judI vastu che. samyadarzana, samyajJAna hoya to paNa cAritra vagara mokSe javAya nahIM ane samyagrarzana-jJAna vagaranuM sAcuM cAritra hotuM nathI; baMnenI sApekSatA rahelI che. samyaphadRSTi paNa jyAre muni thAya tyAre mokSano adhikArI banI zake che. to AvA gRhasthanA ane munidharmanA meM yathArtha vartana karyA nahIM. prayatna karatAM karatAM jyAre sadvartana sahaja thaI jAya tyAre te zIla kahevAya. dIrghakALa sudhI abhyAsa jarUrI che. huM jANuM chuM ke tema thavuM kaThina che to paNa abhyAsa e ja sarvano upAya che. dareka kArya abhyAsathI siddha thAya. atyAre je kevaLajJAnIo che te pUrve paNa gRhasthadazAmAM ApaNA jevA ja hatA, ApaNAthI paNa nIcenI bhUmikAmAM hatA, paNa emaNe abhyAsa ane puruSArtha karyo to temane kAryanI siddhi thaI, ema vartamAnamAM ApaNe paNa abhyAsa ane puruSArtha karIzuM to ApaNane paNa kAryanI siddhi thavAnI. tame sadvartana karatAM raho, to dhIme-dhIme samyagradarzana, jJAna, cAritranI prApti thaze. pahelAM samyagudarzananI prApti thAya. enA pahelA tattvanI sAcI zraddhA thAya. deva-gurudharmanI zraddhA thAya, potAnA AtmAnI zraddhA thAya, vAraMvAra aMtarmukhatA thaI ane svarUpa anusaMdhAnano puruSArtha jAgato jAya. emAM vakhate jo samyagradarzana thavAnuM hoya to sahajapaNe thaI jAya che. to prayatna karo. AtaMkavAdIo paNa prekTIsa kare che ne mIlITarIvALA paNa prekTIsa kare che. tyAM zatrune mAravAnI prekTIsa kare che ane ahIM zatrutAne mAravAnI prekTIsa cAle che. sahajAtmasvarUpe enuM pariNamana thAya che tyAre e zIla kahevAya che. svarUpamAM ramaNatA thAya che tyAre e zIla kahevAya che. pAMceya IndriyonA brahmacaryanuM pAlana thAya tyAre vyavahArathI zIla kahevAya che. bhagavAnanI AjJA anusAra varte e jIva mukta thayA vagara rahe nahIM. baMdhAvAnA kAmIne bhagavAna choDato nathI ane chUTavAnA kAmIne bhagavAna bAMdhato nathI." ANAe dhammo ANAe tavo / - zrI AcArAMga sUtra bhagavAnanI AjJA pramANe zraddhA, jJAna, cAritrano puruSArtha karavo e dharma che ane e ja tapa che. bhagavAnanI AjJA anusAra dhyAna karavuM e tapa che. je AjJA anusAra nathI karato Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 kSamApanA enuM nAma svachaMda che. bhagavAnanI ke gurunI AjJA vagara tame game te prakAranI, game teTalI sAdhanA karo to paNa yathArtha kAryanI siddhi nahIM thaI zake. dazA vagarano jIva hoya ke yogyatA vagarano jIva hoya tenI AjJA tame game teTalI mAno to paNa kAma thavAnuM nathI. AjJAMkita jIva mokSamArgano adhikArI che. AjJA anusAra cAlanArane AtmAnA anaMtaguNo krame krame pragaTa thAya che. AjJA anusAra koNa pravartI zake? to ke je sAco vinayavAna jIva hoya te ja AjJAMkita thaI zake. eTale jyAre AjJA mAnI tyAre ajJAnI hatA ane jJAnI maLyA tyAre AjJA mAnI nahIM. paisA nahotA tyAre caNA khAvAnA bhAva khUba thayA ane paisA thayA tyAre dAMta tUTI gayA, eTale caNA khAvA maLyA nahIM evuM thayuM che. AjJA e svacchaMdane toDavAnuM baLavAna hathiyAra che. jJAnInI AjJA eka ja che ke svarUpastha thAo. nizcaya sarve jJAnIno, AvI atra samAya; dharI maunatA ema kahI, sahajasamAdhimAMya. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 118 mana upara jJAnanI lagAma hoya to manane tame dhArelI dizAmAM vALI zako, ema upayoga jJAnInI AjJA anusAra pravarte to upayoga paNa svabhAvanA Azraye pravartIne AtmAnuM kalyANa karI zake. be akSaramAM mArga kahyo che chatAM anAdikALathI e prApta nathI thayo eno vicAra karo. saMyamanA hetuthI yogapravartAnA, svarUpalakSe jinaAjJA AdhIna jo; te paNa kSaNakSaNa ghaTatI jAtI sthitimAM, aMte thAye nijasvarUpamAM lIna jo. apUrva. 5 - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 738 - "apUrva avasara AjJAmAM Akho mokSamArga samAya che. hajI sudhI ApaNe sAcA jJAnI pAse AjJAMkita thayA nathI, nahIM to ATaluM paribhramaNa ApaNuM rahyuM hota? svachaMda, mata AgrahatajI, varte sadgurulakSa; samakita tene bhAkhiyuM, kAraNa gaNI pratyakSa. mAnAdika zatru mahA, nija chaMde na marAya; jAtAM sadguru zaraNamAM, alpa prayAse jAya, - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 17, 18 Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 305 satpuruSanA vacana hRdayamAM UtarI jAya pachI te pramANe AcaraNa karavuM tenuM nAma zIla! cAritra pALavuM - bAhya ane atyaMtara temaja vyavahAra ane nizcayathI. kSamApanAno pATha roja huM nityakramamAM karuM chuM, paNa zIlanuM sevana thayuM nathI. to pATha bolI javA mATe nathI. ApaNI bhUmikA anusAra AcaraNa karavAmAM bolavAnI sArthakatA che. prathama satpuruSanA vacano lakSamAM le tyAre tenI zraddhA daDha thAya. mAre have Ama ja karavuM che tevo nirNaya kare tene lakSamAM lIdhuM kahevAya. tyAre tenI zraddhA deDha thAya. 'anubhava lakSa pratIta,' lakSa e jJAna che ane jema jema jJAna paripakva thAya tema tema enI zraddhAmAM samyapaNuM ane daDhatA AvatA jAya. prathama satpuruSanA vacano lakSamAM le. atyAra sudhI satpuruSa sivAya badhAnA vacano lakSamAM lIdhA che. have prathama satpuruSanA vacano lakSamAM le eTale zraddhA daDha thAya. eTale samyakdaSTi thAya athavA samyagdarzanano adhikArI thAya. cAritra durlabha nA kahyuM, jJAna durlabha nA kahyuM, paNa sAcI zraddhA thavI parama durlabha che. kSamApanA je jJAne karIne jANiyuM re, tenI varte che zuddha pratIta, mULa. kahyuM bhagavaMte darzana tehane re, jenuM bIjuM nAma sakita. mULa. 8 -- zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 715 - 'mULamArga rahasya' tattva samaje eTale jJAna thAya, jJAna thAya eTale ajJAna jAya. jJAnamAM mithyApaNuM nIkaLI jAya ane samyapaNuM Ave. samyakdaSTinuM jJAna samyajJAna che ane mithyAdaeNSTinuM jJAna mithyAjJAna che. jJAnamAM samyakpaNuM ane mithyApaNuM zraddhAnA kAraNe che, samakitanA kAraNe che. jJAna to jJAna ja che ane te pramANe AcaraNa kare. jo A traNenI ekatA thAya, ratnatrayanI abhedatA thAya tyAre tene zIla athavA cAritra Ave che. tamArI bhUmikA che tene anurUpa paNa tamAruM AcaraNa joIe. juo ! tame mumukSu cho to have dhaMdhAmAM koIne chetaravAnuM baMdha karo, pApamaya pravRtti baMdha karo, pAMca IndriyanA viSayomAMthI unmattatA choDo, ATha prakAranA madano tyAga karo. tamArI bhUmikA anusAra ATaluM to karavuM joIe ne ke nA karavuM joIe ? AraMbha-parigrahanuM alpatva karavuM joIe ke nA karavuM joIe ? tyAre ajJAnI jIva pUche che, sAheba ! bharata mahArAjA to cheka sudhI rAjagAdI upara hatA ane aMtarmuhUrtamAM ja te mUkIne kevaLI thaI gayA. are bhAI ! e to kSAyika samakitI hatA ane tuM tIvra mithyArdaSTi chuM, tuM tArI sarakhAmaNI emanI sAthe kyAM kare che ? 'hoya moha ane mAne udaya, to karma kaMI bhUlathApa khAya nahIM.' mATe satpuruSanA Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 kSamApanA vacanone lakSamAM lo to zraddhA daDha thAya, pachI tene UMDA vicArI tattva samaje eTale jJAna thAya ane te pramANe AcaraNa kare eTale zIla athavA cAritra Ave. ema darzana, jJAna ane cAritranI agatyatA darzAvI. 'zIlane sevyuM nahIM' emAM samyagdarzana-jJAna-cAritranI mukhyatA batAvI, enuM nAma zIla che. ratnatrayanI abhedatA enuM nAma zIla che. tamArAM kahelAM dayA, zAMti, kSamA ane pavitratA meM oLakhyAM nahIM. A badhA AtmAnA guNo che, je zIlamAM AvI jAya che. dayA, samatA, kSamA, satya, tyAga, vairAgya - A badhA zIla kahevAya. zIlamAM AtmAnA badhA guNo samAya che. AtmAnA anaMta guNo che te zIlarUpa che. samyak pariNamana thAya e cAritranuM pAlana che, zIlanuM pAlana che. 'sarva guNAMza te samyaktva che', ane sarva guNonuM samyak prakAre aMze pariNamana thAya te cAritra che. Ama to anaMta guNo che, paNa ahIM dayA, zAMti, kSamA ane pavitratA e mukhya guNo batAvyA che. dayA H- dayA be prakAranI che - svadayA ane paradayA. sauthI pahelAM to pote potAnI dayA khAvAnI che, potAne potAnI para dayA AvavI joIe ke anaMtakALamAM meM ja mane khUba rakhaDAvyo ne khUba duHkhI thayo, paNa huM cAra gatimAMthI mukta thAuM evA prakAranA meM pariNamana karyA nathI. jema zIla eTale ratnatrayanA abheda pariNAma tema svadayA eTale samyagdarzana-jJAna-cAritranI abhedatA, ekatA. paradayA ATha prakAranI che. abhyAsue zrI mokSamALAnA zikSApATha - 9 mAMthI vizeSa joI levuM. dayAnuM bIjuM nAma anukaMpA eTale ke koIpaNa jIva kiMcit mAtra paNa duHkhI na thAya evA pariNAma karavA. paramakRpALudeve kahyuM che, puSpapAMkhaDI jyAM dubhAya, jinavaranI tyAM nahi AjJAya; sarva jIvanuM iccho sukha, mahAvIranI zikSA mukhya. sarva darzane e upadeza, e ekAMte, nahIM vizeSa; sarva prakAre jinano bodha, dayA dayA nirmaLa avirodha ! -- zrI mokSamALA - zikSApATha - 2 atyAra sudhI jIve vyavahAradayA to anaMtavAra pALI, chakAyanA jIvone abhayadAna ApyuM paNa nizcayadayAnuM lakSa thayuM nahIM. dayA eTale ahiMsA. rAga-dveSa-mohamaya pariNAma karavA te hiMsA che ane rAga-dveSa-moha pariNAmane utpanna thavA nA devA tenuM nAma ahiMsA, Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 307 kSamApanA dayA che. vyavahAradayA paNa nizcayathI hiMsA che. AvuM sAMbhaLIne gabharAvuM nahIM. paNa tattva barAbara samajavuM. kema ke, vyavahAradayA thAya tyAre svadayAmAMthI upayoga nIkaLI gayo. mATe nizcayathI to hiMsA thaI gaI paNa bahAramAM koI jIva bacyA te vyavahAramAM ahiMsA gaNAya. vyavahAra ahiMsA te puNyano Asrava che. pAMjarApoLavALA A samaje to lAInamAM AvI jAya! agharuM che prabhu ! A to bhagavAnanA tattvane nizcaya - vyavahAranA paDakhAthI; heya, zeya ane upAdeyanA vivekathI samajavuM e koIka viralA jIvonuM kAma che, badhAnuM kAma nathI. paramakRpALudeve kahyuM che, bhave kheda, prANIdayA, tyAM AtmArtha nivAsa. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 38 coryAzI lAkha yoninA jIvone sUkSmatAthI abhayadAna ApavuM e paNa eka anukaMpAno bhAva che ane te jarUrI che. kema ke, tattvajJAnI jIvane vyavahA2dayA te nizcayadayAnuM kAraNa thAya che. ApaNA hRdayamAM anukaMpA hovI joIe. zama, saMvega, nirveda, AsthA, anukaMpA - A pAMca sabhyaSTinA lakSaNa che. anukaMpA eTale dayA. koIpaNa duHkhI jIvanA duHkhane joI anukaMpA pAmavI. ApaNane lAgatuM-vaLagatuM na hoya evA jIvane paNa duHkhI joIne ApaNane aMdaramAM anukaMpAno bhAva thavo joIe. joke, enA karmanA udayanA kAraNe ene duHkha maLyuM che ane emAM koI AghuMpAchuM karI zakavAnuM nathI. chatAMya, jJAnInuM hRdaya bIjAnA duHkhone joIne dravita thAya che. jJAnIo samaje che ke udayamAM bhagavAna paNa pheraphAra karI zakavAnA nathI, to huM to zuM karI zakuM ? bahAramAM badhA prayatna kare che, chatAM ghaNIvAra sAmeno jIva duHkhamAMthI nathI chUTI zakato. ApaNe jIvadayA arthe eka lAkha rUpiyA laIne gheTAM-bakarAM choDAvavA gayA. temAMthI jeTalAM chUTI zakyA teTalA chUTyA, paNa badhA nathI chUTI zakatA, paNa badhA chUTe evI bhAvanA to tame rAkhI che ke jo paisA vadhAre hoya to A badhAyane huM choDAvI lauM, ekeyane maravA na dauM, ekeyane katalakhAne na javA dauM. to bhale paisA nathI eTale choDAvyA nathI, paNa dayAno bhAva - ahiMsAno bhAva tamane lAbhakartA che. kArya thAya to ja lAbha thAya evuM nahIM, paNa kArya karavAnA bhAva thavA e paNa lAbhanuM kAraNa che. svayaMbhUramaNa samudramAM traNa hajAra mAIlanI avagAhanAvALA matsya hoya che. pANI pItI vakhate tenA moMmAMthI ghaNA nAnA nAnA matsya bahAra nIkaLI jAya che. te joIne tAMdula matsya phakta bhAvanA ja kare che ke huM houM to ekeyane javA na dauM. have te koIne mArato nathI ke Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 kSamApanA khAto paNa nathI. AvA tIvra bhAva karavAthI sAtamI narakamAM jAya che. mATe pariNAma e ja baMdha ane pariNAma e ja mokSa che. ApaNA pariNAma paNa koInA pratye evA nA thAya ke jenAthI tenuM ahita thAya. kAraNa ke sAmevALA jIvanuM ahita to enA karmano udaya haze to thaze, paNa tamAruM ahita to tamArA pariNAma bagaDyA enA kAraNe thaI ja gayuM. mATe pariNAmane vizuddha rAkhavA mATe vAraMvAra sasAdhanono Azraya karo, satsaMgano Azraya karo, svAdhyAyano Azraya karo, dhyAnano Azraya karo, ciMtana-mananano Azraya karo. paNa kyAreka koIka jIva dhyAna karatAM karatAM paNa eka sekanDanI aMdaramAM evo tIvra azubha bhAva karI nAMkhe che ke hajAro varSanA dhyAnanA puNyane dhoI nAMkhe che. eTale koIpaNa pApabhAvamAM vadhAre tIvratA na AvI jAya tenI jAgRti rAkho. pahelAM to koIpaNa azubha bhAvane utpanna thavA devAno ja nathI, paNa nabaLAInA kAraNe thaI gayo to temAM tIvratA na AvavI joIe, temAM nirdhvasatA na AvavI joIe. koIpaNa pApabhAvamAM nirdhasatA AvI to e raudradhyAnamAM TrAnsaphara thaI gayo. tamArA kahelAM dayA, zAMti, kSamA ane pavitratAne meM mArI kalpanA anusAra oLakhyA ane pALyA paNa tamArA kahevA pramANe nizcayadayA, vyavahAradayAnuM sAcuM svarUpa samajyo nahIM. svadayA eTale potAnA AtmAne anAdikALathI karmabaMdha karI duHkhI karyo che, te baMdhanathI kevI rIte mukta thAya te vicArI dharmamAM praveza karavo. e vicArIne pAchuM besI nathI rahevAnuM, paNa dharmamAM praveza karavo. vyavahAradharmamAM praveza karavo e vyavahAradayA che ane nizcayadharmamAM praveza karavo e nizcayadayA che. AtmAne karmabaMdha kevI rIte na thAya, AsravabaMdhathI kema nivartAya ema lakSapUrvaka vartavuM te dayA che. jema lakSa vagaranuM bANa niSphaLa jAya che, tema lakSa vagaranI dharmanI kriyAo paNa niSphaLa jAya che. tethI dayAne dharmanuM mULa kahyuM che. dayA dharama kA mUla hai, pApa mUla abhimAna; tulasI dayA na chAMDIe, jaba laga ghaTameM prANa. -saMta zrI tulasIdAsajI dayA e dharmanuM mULa che. eTale badhAya dharmo dayAnA AdhAre TakyA che. jo eka anukaMpA -jIvadayAno guNa nA hoya, bAkI kSamA, mAdeva, satya, zauca, saMyama, tapa, tyAga vagere bahAramAM game teTalA guNa hoya, paNa jo dayA nathI to badhAya guNo te guNAbhAsa che. zAMti :- bolavuM nahIM tene zAMta rahevuM ema loko mAne che; paNa aMdaramAM UkaLato hoya, bahAramAM bhale bole nahIM to te kharekhara zAMta nathI. cInavALA bhale bole nahIM paNa Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 309 aMdaranA pariNAmo mahAvicitra hoya che. hiMsaka pariNAma hoya che. ahIM zAMta rahevuM eTale bolavuM nahIM ema nahIM, aMdaramAM paNa UMcuM-nIcuM nA thavuM joIe. ghaNIvAra OM zAMtiH zAMtiH zAMtiH karato hoya, paNa aMdaramAM kaSAyanA caru UkaLatA hoya. bahAramAM zAMta hoya tene jJAnIo zAMti kahetA nathI. sarva prakAranA vibhAvathI thAkavuM, pAchA pharavuM enuM nAma zAMti che. vibhAva e ja azAMti che ane svabhAvabhAva e ja zAMti che. Ama, tattvanI vAta ja alaga che. AnaMda kahe paramAnaMdane, vAte vAte phera; eka tera rUpiye tolo ane eka tAMbiyAnA tera. ajJAnInA che te tAMbiyAnA tera che ane jJAnInA che te tera rUpiye tolo che. bhagavAne prathama samakita karavAnuM kahyuM che. samyagudarzana thaze to tamArI badhI sAdhanA sAcI thaze. samyagudarzana vagaranI atyAra sudhInI badhI sAdhanA niSphaLa gaI. anaMtavAranuM munipaNuM niSphaLa gayuM, anaMtavAranA tapa-tyAga niSphaLa gayA, anaMtavAranuM zAstrajJAna niSphaLa gayuM, aneka prakAranI dharmanI kriyAo samyagadarzana vagara niSphaLa gaI. zrImAna devacaMdrajI mahArAja kahe che, bAhyakriyA saba tyAga parigraha, dravyaliMga dhara lIno; devacaMdra kahe yA vidhi to hamane bahuta bAra kara lIno. samakita navi lahyuM re, e to rulyo caturgati mAMhi ! samakita vagaranA koIpaNa dharmanA sAdhano mokSamArgamAM niSphaLa che. tame sArAmAM sArA sAbuthI hAva, vALa sarasa oLo, sArAmAM sArA dAgInA pahero, sArAmAM sArA caMpala-bUTa pahero, paNa laMgoTa paherIne nIkaLo to? zobhatuM nathI, laMgoTavALAne A zobhe nahIM, ene anurUpa kapaDAM paNa joIe. tevI ja rIte samakita vagara koI guNa ke koI sAdhanA mokSamArgamAM zobhatI nathI. samakita navatattvanI yathArtha zraddhA, deva-gurunI yathArtha zraddhA vagara AvatuM nathI ane zraddhA prAye A kALamAM agharI che. paramakRpALudeve kahyuM che, bAhyatyAga paNa jJAna nahi, te mAne guru satya; athavA nijakuLadharmanA, te gurumAM ja mamatva. je jinadeha pramANa ne, samavasaraNAdi siddhi; varNana samaje jinanuM, rokI rahe nija buddhi. Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 kSamApanA pratyakSa sadguruyogamAM, varte dRSTi vimukha; asadgurune dRDha kare, nija mAnArthe mukhya. devAdi gati bhaMgamAM, je samaje zrutajJAna; mAne nija mata veSano, Agraha muktinidAna. lahyuM svarUpa na vRttinuM, grahyu vrata abhimAna; grahe nahIM paramArthane, levA laukika mAna. - zrI AtmasiddhizAstra gAthA - 24 thI 28 A badhA matArthInA, mithyAtvInA lakSaNo batAvyA che. ApaNane ema lAge che ke bIjA evA che, huM evo nathI. paNa jo sUkSmadRSTithI vicArIe to tuM paNa prabhu ! emAM ja chuM, e matArthImAM ja chuM. mATe, bhagavAne prathama samakita karavA kahyuM che. potAnA AtmAne oLakhe, pachI temAM rahevuM te zAMti che. samakita nathI thayuM tyAM sudhI krodhAdi na kare to puNya baMdhAya, paraMtu AtmAno lakSa nathI tyAM sudhI karmathI nA chUTe. krodha nA kare, kSamA rAkhe te ThIka che paNa AtmAno lakSa na hoya to te mokSano adhikA2I thato nathI. paramakRpALudeve kahyuM che, kSamA e ja mokSano bhavya daravAjo che. - zrImad rAjacaMdra - AMka - 8/3 kaI kSamA ? jJAnI je kSamA rAkhe che te. ajJAnInI nahIM. ajJAnInI kSamAmAM paNa kaSAya che, vibhAva che. zAMti, dayA, kSamA vagere je koI AtmAnA guNo che te samakita thayA pachI sAcA kahevAya che. tyAM sudhI vyavahArathI sArA che, maMdakaSAyarUpa che. maMdakaSAyanA kAraNe te zubhabhAva kahevAya che ane jo te samakita sahita thAya to te uttama kSamA, mArdava, Arjava, satya, zauca, saMyama, tapa, tyAga, Arkicanya, brahmacarya kahevAya che. kAraNa ke te mokSano mArga che. bhagavAne sauthI pahelA samakita karavAnuM kahyuM che. jyAre ApaNe pahelAM bIjuM badhuM ghaNuM karavA maMDI paDIe chIe; jene je maLyuM, je nimitta maLyA ke koInI preraNA maLI ke potAne aMdaramAMthI vikalpa Avyo e pramANe sAdhanA kare che. to pahelAM kaMI sAdhanA karavAnI che ? samyagdarzananI. kema ke, mokSamArganuM paheluM pagathiyuM samyagdarzana che. e thavAthI jJAna paNa samyak thAya che. cAritra paNa samyak thAya che. samyagdarzana eTale AtmatattvanI anubhavAtmaka zraddhA. ApaNe atyAra sudhI anaMtavAra sAdhanA Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 311 karI, muni thaIne paNa karI, anaMtavAra nava greyaka sudhI gayA; paNa samakita vagaranI sAdhanA mokSamArgamAM kAraNabhUta nA thaI. potAnA AtmAne oLakhe, pachI temAM rahevuM tenuM nAma zAMti. ApaNe kaMIka mananI anukULatA pramANe thAya tene zAMti mAnIe chIe. to, bahAramAM anukULatA thaI ane jIve zAMti mAnI, e paNa ajJAna che; hakIkatamAM to e paNa azAMti ja che, emAMya AkuLatA-vyAkuLatA ja che. zAMti e to AtmAno svabhAva che. jyAre vibhAvathI jIva rahita thAya tyAre tene zAMtinI prApti thAya che. samakita nathI thayuM tyAM sudhI krodhAdi na kare to puNya baMdhAya, paraMtu AtmAno lakSa nathI tyAM sudhI karmathI nA chUTe. koI zarIra upara kerosIna chAMTIne saLagAvI nAkhe ne chatAMya krodha nA kare evI paNa kSamA rAkhanArA hoya che. gharamAM ghaNI vakhata derANI-jeThANI ke sAsu-vahunA jhaghaDA thatA hoya che. temAM koI agnisnAna karI le ane chatAMya bUmo pADe nahIM, to paNa te kharI zAMti nathI. kharI kSamA nathI. kAraNa ke tIvra kaSAya vagara ApaghAtano vicAra AvI zake nahIM ane ApaghAta karavAnA pariNAma thayA e mahAduHkhanuM kAraNa che, tIvra kaSAya che, zAMtino bhaMga che. zAMtinA ghaNA prakAra che. jJAnIomAM paNa zAMtinI taratamatA hoya che. cothA guNasthAnakavALAne paNa zAMti hoya che, pAMcamA-chaThThAvALAne paNa zAMti hoya che, sAtamAnA uparavALAne paNa zAMti hoya che. bhUmikA anusAra taratamatA che. zAMti eTale badhA vibhAva pariNAmathI thAkavuM, nivRtta thayuM. aho ! haju ApaNe vibhAvathI thAkyA nathI eTale eno artha ke zAMtithI thAkyA chIe ! vicAra karo ke ATalA varSothI sAdhanA karIe chIe ane manuSyabhavamAM ATalo samaya ApaNo gayo emAM eka samaya vibhAvathI rahita ApaNe thayA chIe ? eTale sAcI zAMtino svAda hajI Avyo nathI. zAMti AtmAnubhUti sAthe saMkaLAyelI che. 'sarvaguNAMza te samyaktva.' badhAya guNo aMze samyak thAya enuM nAma zAMti che. to vibhAva pariNAmathI hajI thAkyo nathI. thAke to nivRtta thavAno jIva vikalpa kare, prayatna kare, puruSArtha kare, paNa hajI thAkyo nathI. 52makRpALudeve kahyuM che, vItyo kALa anaMta te, karma zubhAzubha bhAva; teha zubhAzubha chedatAM, Upaje mokSa svabhAva. * zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 90 azubha ane zubha baMne bhAvane chedavAnA che tyAre mokSabhAva, zAMtabhAva pragaTa thAya che. svabhAvapariNAmane oLakhe, pachI vibhAvapariNAma game nahIM, ane to ja tenAthI nivRtta Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 kSamApanA thAya. upayoga svabhAvanA Azraye pravarte tyAre svabhAvapariNamana ane svabhAvano Azraya mUkIne anyanA Azraye pravarte enuM nAma vibhAvapariNamana che. ajJAnI jIvo covIsa kalAka dharmanA nAme paNa vibhAvarUpe ja pariName che ane mAne che ke ame dharma karIe chIe ! ene AjubAjunA mumukSuo sarTiphikeTa paNa Ape ke tame to nikaTanA bhavamAM mokSa javAnA cho. eTale pelo paNa kahe ke tameya kyAM vadhu rahevAnA cho? tameya thoDA samayamAM javAnA cho. hajI be mAMthI ekeya vibhAvathI nivRtta thayA nathI, thAkyA nathI, chUTyA nathI. azubha bhAva pratye to aNagamo Ave che, paNa zubha bhAva pratye paNa aNagamo eTale heyapaNAno bhAva Avavo joIe ke A paNa "heya che, A paNa mAro svabhAva nathI. be divasanA phaMkzana gayA, emAM paNa heyabuddhi AvavI joIe. kema ke, A badhA vibhAvanA kAryo thayA. mumukSu ApaNI icchA nahotI ne kArya thayuM to A badhuM udayAnusAra thayuM kahevAya? sAheba e thayuM barAbara, paNa hato vibhAva. kArya thatI vakhate paNa vibhAva, kArya thatA pahelAM paNa vibhAva ane kArya thayA pachI paNa vibhAva. bhale azubha nA rahyA, zubha rahyA ane koI apekSAe te sAruM paNa che; eno niSedha nathI paNa ahIM to svabhAvanI zAMtinI apekSAe vAta che. azubhathI bacavA mATe zubha bhAvamAM jJAnIone paNa javuM paDe che, paNa jJAnI ane upAdeya mAnatA nathI. heya mAne che. kevI rIte A badhAthI nivRtta thaIne svabhAvamAM AvavuM enI temane jAgRti ane puruSArtha varte che. jagatanA jIvo covIsa kalAka pApabhAvamAM, pApAmravamAM ja rahetA hoya che. AhAra saMjJA, bhayasaMjJA, maithunasaMjJA, parigraha saMjJA - A badhI saMjJAo pApamaya che ane jagatanA jIvo covIsa kalAka A ja vicAromAM rahetA hoya che. dareka yoninA jIvonI A sthiti che. peMDAnI kaNIo nIce paDI hoya to tarata ja kIDIo AvIne laI jAya. A temanI AhArasaMzA che ane parigrahasaMjJA paNa che, je pApa che. kAraNa ke, bhUkha nathI paNa bheguM karavuM che ke AkhuM comAsuM jAya to paNa vAMdho nA Ave. daramAM paDyuM raheze. ghaNAne vyAja paNa vaparAya nahIM eTalI epha.DI. paDI che, to paNa saMtoSa ane zAMti nathI. haju kaMIka nimitta maLI jAya to jIva pAcho kaMIka sodo karI nAMkhe kharo, vepAra karI nAMkhe. svabhAvapariNAma oLakhe to tene vibhAvapariNAma game nahIM. jayAM sudhI svabhAvapariNAmanI oLakhANa nathI tyAM sudhI ja tene vibhAva pariNAmamAM AnaMda Ave che, game che, upAdeya mAne che. mATe vibhAva te vibhAva che. duzmana te duzmana che, pachI bahArano hoya ke aMdarano hoya to vibhAva mAtra svabhAvanA duzmana che. e duzmanane pALavA-poSavAnA Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 313 kSamApanA nA hoya, paNa ene kema khaseDavA tenI jAgRti ane puruSArtha karavAno che. vibhAvamAMthI haTI svabhAvamAM Ave to kalyANa che; eTale eno artha e ke bIjA kAryathI kalyANa nathI. svabhAvabhAvamAM AvyA vagara ane vibhAvathI haTyA vagara AtmAnuM sAcuM kalyANa aMzamAtra paNa thavAnuM nathI. koI pUche ke sAheba ! huM cAra kalAka svAdhyAya karuM to mAruM kalyANa thAya ke nahIM? nahIM. e kalyANamAM nimitta thAya, jo kArya thAya to, nahIM to nimitta paNa nA thAya. karavAnuM che, paNa sAcuM samajIne ke A sAdhanA paNa mokSamArganI nathI. mokSamArganI sAdhanA to ratnatrayanI abhedatA ja che. e sivAya bIjo mokSamArgamAnyo tenuM nAma mithyAtvache, enAthI nuksAna vadhAre che. sAdhanAthI nuksAna nathI, paNa sAdhanAmAM mokSamArga mAnavAthI moTuM nuksAna che, mithyAtva gADhuM thAya che. to vibhAvathI haTI svabhAvamAM Ave to ja kalyANa che. mATe paramakRpALudeve kahyuM, cetana jo nija bhAnamAMkartA Apa svabhAva; varte nahi nija bhAnamAM, kartA karmaprabhAva. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 78 basa ! vAraMvAra puruSArtha karavo. vibhAvathI haTavA mATe mAtra svarUpanA Azraye pahelAM savikalpa avasthAmAM ane pachI nirvikalpa avasthAmAM upayoga pravarte to kalyANa thAya. kalyANa e ja zAMti che. AtmAnuM kalyANa to ratnatrayanA zuddhabhAvathI, zuddhopayogathI che, mATe zuddhopayoga e ja zAMti che. puNyanA udayanA kAraNe bahAramAM badhI anukULatA hoya te zAMti nathI, e to azAMti che. enA karatAM to moTI azAMti sArI, kema ke - du:kha meM sumirana saba kare, sukha meM kare nA koI; jo sukha meM sumirana kare, to duHkha kAhe ku hoya. mATe duHkha to sAruM. eka rAjAnuM dRSTAMta Ave che, ene bhagavAna prasanna thayA ane kaMI mAMgavAnuM kahyuM. to rAjAe mAMgyuM ke have mane ekeya bhavamAM A rAjagAdI nA maLe ane sarvasaMga parityAgIne munipaNuM maLe. basa ! e sivAya have mAre bIjuM kAMI joItuM nathI. koIpaNa prakAranA bhautika sukha ke bhautika sAmagrInI mAMgaNI ajJAnatAnA kAraNe thAya che. parIkSAmAM chokarAM pAsa thAya ke zerabajAramAM sIdhuM paDe e mATe karelI deva-devIonI mAnatA e mithyAtva che. mithyAdevone bhajavA ke namavA e paNa mithyAtva che. game enA nAme mithyAdevIne namaskAra nA hoya, mithyAguruone namaskAra nA hoya ane mithyAdharmane paNa namaskAra nA Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 kSamApanA hoya. vItarAgadevane namaskAra, vItarAga gurune namaskAra ane vItarAga dharmane namaskAra ane vItarAga bhAvane namaskAra. vItarAgatA sivAya koI pUjya nathI. vItarAga bhAva sivAya bIjA koI bhAvathI AtmAnuM rakSaNa nathI. mATe sAdhakano Adarza vItarAgatA ja hoya ane teTalA mATe ja jenI ucca vItarAgatA che tene te bhaje che, tene te pUje che, teno Azraya kare che, temanI AjJAmAM cAle che ane potAnA kAryane siddha karI le che. AtmAnI oLakhANa hoya to tenuM mAhAtmya lAge, eTale je kare te AtmArthe thAya, paNa ApaNe hajI AtmAne to oLakhyo ja nathI. oghasaMjJAe oLakhyo che, paNa svasaMvedanapUrvaka, anubhUtipUrvaka AtmAnI oLakhANa karI nathI. kSayopazamajJAnathI oLakhyo che, zAstrathI oLakhyo che, koInA svAdhyAya, satsaMga sAMbhaLIne AtmAne oLakhyo, eTale ke yuktithI, nyAyathI, zAstrathI ke gurugamathI oLakhyo che, paNa jyAM sudhI svasaMvedanathI nA jANe tyAM sudhI tene jANyo kahevAya nahIM ane e pramANe jANyo to - jeNe AtmA jANyo teNe sarva jANyuM. - zrImad rAjacaMdrajI eTale ke AtmA sivAya jagatanA koIpaNa padArthanuM mAhAtmya ApaNane rahevuM nA joIe. koIpaNa kAryanuM, koIpaNa padArthanuM, koIpaNa vyaktionuM, A zarIranuM ke kuTuMbanuM paNa mAhAtmya nA rahevuM joIe. ThIka che, pharaja bajAvavAnI che, karma bAMdhIne AvyA chIe to e badhAM saMyogomAM rahevuM paDaze, paNa enuM mAhAtmya aMdaramAM nA hovuM joIe. mAhAtmya phakta AtmAnuM ja hoya ane AtmAnuM mAhAtmya hoya tenI nizAnI e che ke eka sekanDa paNa e AtmAne vIlo nahIM mUke. satsaMga dvArA, svAdhyAya dvArA, dhyAna dvArA, ciMtana-manana dvArA, game te dvArA paNa e vAraMvAra AtmAnuM smaraNa karaze. jina samaro, jina ciMtavo, jina dhyAvo mana zuddha; te dhyAtAM kSaNa ekamAM, laho paramapada zuddha. 'jina samaro jina ciMtavo' eTale 'jinapada nijapada ekatA' AtmAne samaro ke bhagavAnane samaro baMne eka ja che ane kharo bhagavAna to aMdaramAM beThelo AtmA che. pelA bahAranA bhagavAna to vyavahAra bhagavAna che, aMdaramAM beThA che te nizcaya bhagavAna che; kema ke, mokSano dAtA e aMdarano bhagavAna che, bahAranA bhagavAna nahIM. e nimitta che, dAtA nathI. Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 315 samyagdarzana-jJAna-cAritramAM nimitta che, dAtA nahIM. enI sAme to jotAM ja nathI. jIva pUrvabhavanuM gADha mithyAtva laIne Avyo haze ke enI sAme joto ja nathI, bAkInuM badhuMya ene game, duniyAnA dareka kAryo hoMze hoMze kare ane sAmAyikamAM AtmAnuM dhyAna karavAnuM hoya to eka sAmAyika mAMDa mAMDa pUrI thAya ane parasevo chUTI jAya ! are ! AtmAnI evI mastI AvavI joIe ke be-traNa sAmAyikano samaya jato rahe to paNa khabara nA paDe. ame dehadhArI chIe ke kema te saMbhArIe tyAre mAMDa jANIe chIe. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 255 juo ! kyAM jJAnInI dazA ane kyAM ApaNI? A to tame vAraMvAra kahyA karo cho ane ame sAMbhaLa sAMbhaLa karIe chIe, pachI vicArIe chIe tyAre mAMDa mAMDa amane ema jaNAya che ke ame AtmA hoIzuM ! chIe to nahIM paNa AtmA hoIzuM ! AtmAnuM mAhAtma AvyA vagara AtmAnuM sAcuM kalyANa thAya nahIM. potAnA maulika jJAnathI mAhA AvavuM joIe, bIjAnA kahevAthI nahIM. potAnI yogyatAthI Ave to kAma thAya. AtmA jevo koI deva nathI ane AtmA jevo koI mokSano dAtA nathI. dAtAno dAtA AtmA che. ane pAcho eka paiso kharcavAno nahIM, kyAMya bhaTakavAnuM nahIM, koI parAdhInatA nahIM, mAtra svAdhInatA. AtmAnI oLakhANa hoya to tenuM mAhAbhya lAge, eTale je kare te AtmArthe thAya. udayavazAt jJAnIo laDAI laDe to paNa AtmArthe che. udayavazAt jJAnIo laDAI laDatA hoya che to paNa e karmo khapAvavA mATe kare che ane tyAM AgaLa paNa abaMdha dazAe vartAne jAgRti rAkhe che. samakita thayuM eTale navvANuM TakA mokSanI bAjI jItI gayo. eTale jyAre sAcuM mAhAsya Ave tyAre dharmanI kriyAo ke saMsAranI kriyAo AtmArthe thAya. kSamA :- kSamA eTale nimitta hoya to paNa krodhAdi nA kare. koIe ApaNA pratye viparIta vartana karyuM, ApaNane mAryA, ApaNane apazabda bolyA, ApaNane uzkerATa thAya evI vANI uccArI, evA AcaraNa karyAto paNa krodhAdi karavA nahIM. ApaNe to sAmAyikamAM beThA hoIe toya krodha karIe. are bhAI! aDatAlIsa miniTa sudhI tAre uThavAnuM nathI. paNa svabhAva uchaLI jAya che. krodha karavAthI lAkho varSanI, karoDo varSanI sAdhanA eka kSaNamAM dhovAI jAya che. krodha e AtmAno mahAna zatru che. zrI udayaratna mahArAja "krodhanI sajhAya mAM kahe che, Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 kSamApanA krodhe kroDapUravataNuM, saMjama phala jAya; krodha sahita je tapa kare, te to lekhe na thAya, kaDavAM phaLa che krodhanA. sAdhu ghaNo tapiyo hato, dharato mana vairAga; ziSyanA krodha thakI thayo, caMDakauzio nAga, kaDavAM phaLa che krodhanA. paramakRpALudeva kahe che, krodhAdi taratamyatA, sAdikanI mAMya; pUrvajanma saMskAra te, jIva nityatA tyAMya. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 67 sApamAM pUrvanA saMskAra che, eTale janmatAMnI sAthe ja tene krodha AvI jAya che ane jene krodha tIvra thAya che te sApanA bhavamAM javAnI taiyArImAM che. "kSamA vIrasya bhUSaNam.... kSamA e vIrapuraSonuM AbhUSaNa che. "kSamA e ja mokSano bhavya daravAjo che ane krodha e narakano bhayaMkara daravAjo che. A be daravAjA che, emAM kayA daravAjAmAM praveza karavo e tamAre nakkI karavAnuM che. koI tamane mokalavAnuM nathI ane koInA mokalyuM javAya paNa nahIM. A jIva ja pote potAne mokSamAM laI jAya che athavA potAne cAra gatimAM rakhaDAve che. bIjA koI ApaNane nuksAna-lAbha karI zakatA nathI. to kaI kSamA e mokSano daravAjo che? uttama kSamA. kSamA e paNa AtmAno svabhAva che. to, svabhAvanA Azraye je kSamA pragaTa thAya te mokSanuM kAraNa thAya che. svabhAvamAM anaMtI kSamA bharI che, aMzamAtra paNa krodha nathI. eTale nimitta hoya to paNa krodha kare nahIM. kaMI vAMka nA hoya ne koI AvIne eka lApho mArI de, to tamane ema thAya ke huM Ane oLakhato paNa nathI, meM AnuM kaMI bagADyuM nathI ane mane ANe eka lApho jorathI mAryo ! ane huM ya kyAM kama chuM? Ane javA dauM? khalAsa! alyA bhAI ! tane maphatamAM gALa devA koNa taiyAra che? tAro udaya hoya to koI nimitta bane, nahIM to maphatamAM koNa taiyAra che? paNa jIva e nahIM jue, basa ANe vagara vAMke Ama kema karyuM? are ! bApu! tAro vAMka che. pahelAM vAMka karelo che, atyAre tuM DAhyo bhale chuM, tAro thoDo paNa guno to che. eTale je kaMI nimitto maLe zAMti, samatA rAkhavI enuM nAma sAdhanA che. Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 317 puNyano udaya hoya, lAbhano udaya hoya ke alAbhano udaya hoya, jIvana hoya ke maraNa hoya, dareka samayamAM samatAbhAvathI ja AtmAnuM rakSaNa che. kSamA e ja AtmAno svabhAva che. jo jIva samatA cUkyo to e mokSamArga cUkI gayo eTale AtmAnI sAcI zAMti cUkI gayo. bolaro game teTalA prakAranA bola pheMke, thro pheMke, DAyarekTa pheMke, phAsTa pheMke, TarniMga pheMke, je pheMkavA hoya te pheMke; beTsamenanuM kArya eka ja ke bola ratnatrayanI dAMDIne (sTampane) aDavo nA joIe. evI rIte sAmethI game te upasarga Ave, pariSaha Ave, game tevA bola Ave - enAthI ApaNI aMdaranI ratnatrayanI dAMDI uDavI joIe nahIM, basa ! e sAdhanA che. kSamApanA tame keTalo abhyAsa karyo e agatyano nathI, tame keTalo bahAramAM tyAga karyo e mokSamArgamAM bahu agatyanuM nathI, keTalI bhakti karI e bahu agatyanuM nathI, keTalI mALAo pheravI, keTalI sAmAyika karI e agatyanuM nathI, paraMtu keTalo svabhAvano Azraya karyo e agatyanuM che. badhAya guNo ekabIjA sAthe saMkaLAyelA che. 'kaSAya e ja hiMsA che ane kSamA e ja ahiMsA che.' pAMceya pApo kaSAya karavAthI utpanna thAya che. eka hiMsAmAM bAkInA badhAya pApono samAveza thaI jAya che. hiMsA karI eTale asatya AvI gayuM, corI AvI gaI, kuzIla AvI gayuM, parigraha-mUrchA AvI gaI, pAMceya pApa AvI gayA. AcArya zrI umAsvAmIe kahyuM che, pramattayogAt prANavyaparopaNaM hiMsA / - zrI tattvArthasUtra - adhyAya - 7 - sUtra - 13 -- - pramAdanA yogathI koIno ghAta karavo - svano ke parano, dravyathI ke bhAvathI te hiMsA che. pramAda te ja hiMsA che ane pramAda to chaThThA guNasthAnaka sudhI cAle che. atyAre bhale hiMsA, pApa nathI karatA, krodha nathI karatA; chatAM krodhano Asrava cAle che, kema ke tame teno nirodha nathI karyo. ApaNo upayoga sthULa che eTale pakaDAtuM nathI. A sUkSmabhAva che eTale ApaNane ema lAge ke huM kyAM krodha karuM chuM ? huM kyAM hiMsA karuM chuM ? huM kyAM koI pApa karuM chuM ? paNa badhuM cAlu ja che prabhu ! tuM Aje jamyo nahIM to tane upavAsanuM phaLa maLe ke nA maLe ? paccakkhANa nathI lIdhA to ? juo ! tamArI vRtti chUTI che, game tyAre tamane kAMIka takalIpha thaI jAya to khAI lezo, rAtre paNa khAI lezo, eTale tamane upavAsanuM phaLa maLe nahIM. ema mahAvrata ke aNuvrata dhAryA nA hoya to e pApothI nivRtti thatI nathI, nivartana thatuM nathI, eTale avirati avasthAmAM e doSa cAlu ja che. bahAramAM hiMsA karato nathI chatAM tamane hiMsAnA pariNAma cAlyA ja kare ke Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 kSamApanA che, kema ke eno Asrava rokyo nathI, saMvara karyuM nathI. A zAstranI, tattvanI vAta che. A samajavA jevI vAta che. ApaNA svacchaMda ke mAnyatA ke kalpanA anusAra mokSamArga cAlato nathI. vastunuM svarUpa jema che tema jJAnIoe rajU karyuM che. apramatta yogIzvara AcArya kuMdakuMdadeva kahe che, mAro - na mAro jIvane, che baMdha adhyavasAnathI; A jIva kerA baMdhano, saMkSepa nizcayanaya thakI. - zrI samayasAra - gAthA - 262 jIvane mAro ke nA mAro, ethI jIvane baMdha nathI, paNa pariNAmathI baMdha che. koI jIva evo nathI ke jene samaye samaye pariNAma nA thatA hoya. ajJAnI jIvane mithyAtva sahitanA badhAya pariNAma malina pariNAma che. eTale bhale koI vakhata zubha bhAva kare to paNa tenAthI koI viziSTa puNya bAMdhe nahIM. maMda kaSAyane kAraNe thoDo lAbha thayo, paNa ethI vizeSa kaMI nahIM; kema ke ajJAnano ene hajI kepha utaryo nathI, mithyAtva gayuM nathI. dArUDiyo che e dArU pIne enI patnIne patnI paNa kahe ane koIka vAra "mA" paNa kahe; ane enI mA ne mA paNa kahe ane mAne patnI paNa kahe; to enI mA ne mA kahe to e sAcuM che ke khoTuM? e bhAna vagarano che, bhAna vagarano che eTale khoTo che, ema mithyAtvI jIva AtmAnA bhAna vagarano che. e bole ke "huM to AtmA chuM toya khoTo che. svAdhyAyahaoNlamAM kaheze ke huM AtmA chuM, ane bahAra jaze tyAre kaheze ke huM rameza chuM. bahu sUkSma tattva che. sAcA gurugama vagara samajAya evuM nathI ane pAtratA vagara kAryanI siddhi thAya evI nathI. koInA AzIrvAdathI thatuM nathI ke koInA zApathI aTakatuM nathI, potAnI yogyatAthI thAya che ane potAnI ayogyatAthI aTake che. svabhAvamAM ja rahevuM te kSamA che. kSamA AtmAno guNa che. baLa karIne paNa svabhAvamAM Avo. bhale bahAramAM lAkhonuM nuksAna thatuM hoya ke bIjA kAma bagaDatA hoya to bagaDavA do, paNa jo AtmAmAM avAtuM hoya ane AkhI duniyAnI proparTIno tyAga karavo paDato hoya to e nukasAna nathI, paNa moTo napho che. jo AtmAnI sAdhanA thatI hoya ane AtmAno Azraya thato hoya to koIpaNa kAryano tyAga e nuksAnakAraka nathI. vadhAre lAbhakAraka to AtmAnA svabhAvano Azraya ja che. A gaNita jyAre besaze tyAre tamane aMdarathI khumArI chUTaze ke beTTo thAya e bIjuM jove.' AvuM AtmAnuM mAhAsya AvavuM joIe ane tame badhA AtmA cho, AtmA sivAya bIjuM tame cho zuM? ane AtmA sivAya bIjAnuM karI zako zuM? ane Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 319 bIjAya tamAruM zuM karI zake? tamane sukha Ape? duHkha Ape? zAtA Ape ? azAtA Ape? koI kAMI karI zake nahIM prabhu! puNya - pApa e ApavA levAnI cIja che che ja nahIM. puNya pApanA udaya anusAra je kAMI banAva bane che emAM badhA nimitto thAya che ane ApaNe mAnIe chIe ke ANe mane sukha ApyuM, ANe mane duHkha ApyuM ke ANe mane Ama karyuM. A mithyA adhyavasAna e ja anaMta saMsAranuM bIja che. krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga, dveSa, hiMsA, jUTha, corI, kuzIla, parigrahanI mUcha A badhAya vibhAva che ane vibhAvamAM paNa azubha vibhAva che. cAreya kaSAyo azubha bhAvamaya vibhAva che, eTale tenuM phaLa vartamAnamAM paNa duHkha ane bhAvimAM paNa duHkha. jIva krame karIne nigodamAM utarI jAya pachI anaMtakALa sudhI e ekendriyamAMthI beIndriyamAM AvavuM agharuM paDI jaze. atyAre koInuM bahu sAMbhaLato nathI ane kahe che, "je kahe ene kahevA daIe, paNa ApaNe krodhAdi bhAvamAM rahIe!" ApaNe kahIe ke rahevA de bhAI! tAre bhogavavuM paDaze. to kahe ke paDaze evI devAze, tame zuM karavA ciMtA karo cho ! mane mArI ciMtA nathI, to tame mArI ciMtA zuM kAma karo cho? alyA! tArI ciMtA nathI karatA paNa amane anukaMpA Ave che, amArI yogyatAnA kAraNe, tAruM to tArA pariNAmathI je thavAnuM che te thavAnuM che. amane zuM vAMdho che? to krodhAdi dareka bhAva vibhAva che, zubha bhAva paNa vibhAva che ane azubha bhAva paNa vibhAva che. saMkalpa-vikalpa mAtra vibhAva che. huM AtmA chuM' ema bolavuM e paNa vibhAva che. svabhAvamAM to kAMI bolavAnuM hotuM nathI, mAtra svasaMvedana hoya che. svabhAvabhAvamAM to nirvikalpapaNe svasaMvedana hoya che. pavitratA :- pavitratA eTale AtmAnI zuddhatA. "mokSa kahyo nija zuddhatA.'AtmAnA zuddha pariNAma thAya tenuM nAma mokSa che. pavitratA e AtmAnI zuddha avasthA che, zuddhopayogamaya avasthA che. jeTalA aMze zuddhatA che teTalA aMze pavitratA che. sarvathI pavitramAM pavitra vastu AtmA che. tame sArAmAM sArA sAbuthI hAva to tamAruM zarIra pavitra kharuM ke nahIM? nA, zarIra to apavitra ja che. sAbune apavitra karI nAMkhyo, pANIne paNa apavitra karI nAMkhyuM, bAtharUmane apavitra karI nAMkhyuM, gaTarane paNa apavitra karI nAMkhI ane cAra Dola pANIthI nhAyA to evA bhAva dvArA AtmAne paNa apavitra karI nAMkhyo. tame kaho ke huM to unALAmAM sAMjanA paNa cAraDola pANIthI nyAuM chuMamAre phUla pANI Ave che. pANInA eka TIpAMmAM asaMkhyAta jIvo che prabhu! cAra DolathI nhAyo to keTalI hiMsA karI? sAdhuone to eTale ja snAna Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 samApanA karavAnI nA pADI che. zrAvakone snAna karavAnuM eTalA mATe kahyuM che ke temane pUjA-sevA karavAnI hoya che. koI pavitra kArya svAdhyAya-sAmAyika vagere karavuM hoya to pavitra thaIne karo eTalA pUratI chUTa che, kema ke zrAvaka pAMca IndriyonA viSayomAM aneka prakAranI azuddhi karato hoya che. to, pavitramAM pavitra vastu 'AtmA' che. A jagatamAM cha dravyo che, mULa dravyo pavitra che. dharmAstikAya pavitra, adharmAstikAya pavitra, AkAza pavitra, kAlANu pavitra, pudgalano paramANu pavitra ane ekalo zuddha AtmA pavitra. siddha bhagavAnano AtmA che te pavitra che ane ApaNo AtmA e paNa svabhAvathI pavitra che, paNa avasthAmAM malinatA che. je kAMI malinatA, vibhAva thAya che te avasthAmAM thAya che. svabhAvamAM koI malinatA nathI. jo svabhAvamAM malinatA hoya to svabhAvanA Azraye kyAreya paNa zuddhatA pragaTa nA thAya. svabhAvanA Azraye zuddhatA pragaTa thAya che e batAve che ke svabhAvamAM malinatA thaI nathI. nigodamAM jAya to paNa jIvano svabhAva pavitra che. coryAzI lAkha yonimAM koIpaNa jagyAe jAya to paNa teno AtmA te vakhate paNa pavitra che. 'svabhAvanI siddhi kare, dharma te ja anukULa.'dharma e svabhAvanA Azraye rahyo che, paranA Azraye rahyo nathI. eTalA mATe AtmA jevo koI deva nathI. badhA devomAM devAdhideva potAno AtmA che. bIjAno AtmA bIjA mATe, ApaNo AtmA ApaNA mATe. paramAtmAno AtmA paramAtmA mATe, ApaNA mATe nahIM, ApaNA mATe vyavahArathI. vyavahArase deva jina, nihacese hai Apa; ehi bacanase samaja le, jinapravacanakI chApa. -- zrImad rAjacaMdra - AtyaMtara pariNAma avalokana - hAthanoMdha - 1/14 to, pavitramAM pavitra vastu jagatamAM kaI che ? 'AtmA.' zarIra nahIM, pANI nahIM, jagatanI bIjI koI vastuo nahIM. pahelAM A nirNaya thavo joIe ke pavitramAM pavitra koI hoya, koInI pUjA karavA jevI hoya, koIno Azraya karavA jevo hoya, koInuM dhyAna karavA jevuM hoya to eka mAtra potAno AtmA che. 'AtmAthI sau hIna.' potAnA AtmAthI badhuM hIna. 'jagata ISTa nahIM AtmathI.' to, sarvathI pavitramAM pavitra vastu AtmA che, te karmane laIne azuddha thaI rahyo che. karmanA nimittathI te azuddhimAM Avyo che. svaccha jaLa che ane tame temAM lAla raMga nAMkho to pANI lAla raMgavALuM thaI gayuM. azuddha thaI gayuM. te vakhate paNa pANIne svabhAva dRSTithI jue to raMga pANImAM gayo nathI. te vakhate paNa pANInI svacchatA ane svabhAva evo ne evo ja che. malinatA hovA chatAMya enI svacchatAno, svabhAvano nAza Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA. 321 thayo nathI. basa! te rIte saMto dareka AtmAne A dRSTithI jue che, eTale emane samabhAva rahe che. A mArA gharanA che, A mArA gAmanA che, A mArA grupanA che, A mArI nAtanA che, A mArI jAtanA che ke mArA pholoarsa che ema jotA nathI. AtmA sivAya koIpaNa dRSTithI tame bIjA jIvone jozo to viSamatAo ochAvattA aMze paNa Avaze, evo niyama che. paramakRpALudeve kahyuM ke, sarvAtmamAM samadaSTi gho A vacanane hRdaye lakho. - zrI mokSamALA - zikSApATha - 67- gAthA - 5 badhAne AtmA tarIke juo! paNa pAchuM evuM nahIM ke badhA joDe Asakti karavI. tamArI sAdhanA, tamArA AtmAnuM vismaraNa nA thaI jAya ane tamArI samatA jaLavAI rahevI joIe. jo tamane samatA nahIM hoya to tamArA AtmAnI zAMti tamane nahIM maLe. eTale tamArA samatAbhAva mATe badhAne samAnatAthI mAno, eno artha evo nathI ke badhAnI sAthe babbe kalAka gappA mAro. hA ! emanA pratye ApaNane koI aNagamo nA hoya, koI vibhAva nA hoya, emanuM ahita thAya evA koI bhAva nA hoya, basa ! eTaluM jarUrI che. paNa koIthI hita thaI jAya evuM paNa nathI, chatAM paNa udayavazAt je nimitto maLe che temAM jJAtA-dA bhAve rahetA zIkhavuM. A tomara sAhebane e ja zikSA ApI hatI. kAle tomara sAheba (miliTarI ophisara) bolyA hatA ne - "jJAtA-daSTAbhAve' rahevuM. kema ke, teo jainadarzana to samaje nahIM, jo ke philosaoNphara ghaNA moTA che, emaNe duniyAnA ghaNA philosopharanA pustako vAMcelA che ane emanA vicAro ghaNA UMcA, chatAMya emane pharaja bajAvavI paDe che to pharaja bajAve che. mane kahe ke mAre kevI rIte rahevuM? to meM kahyuM ke tamAre jJAtA-daSTA rahevAnuM ! orDara Apavo paNa paDe. mejIsTreTane koI guno kare to tene phAMsInI sajA ApavI paNa paDe, paNa aMdaramAM emane pelA jIva pratye dveSa nathI. eTale tamAre AtaMkIo pratye dveSa nahIM rAkhavo; paNa AtaMkIo dezane nuksAna kare che, ne dezanI rakSA karavAnI tamArI pharaja che. mATe, pharaja bajAvavA mATe tamAre A kAma karavuM paDe che, to teo eTalA khuza thaI gayA ane mane kahe ke have mane kaLA maLI gaI. emane goLIbAranA orDara ApavA paDe, boMba phoDavA mATe paNa kahevuM paDe. kAraNa ke, bI.esa.epha. nA heDa che. eTale emane badhA orDara karavA paDe. borDara para javAnuM nA hoya, paNa tyAMnA lephTananTa ke janarala ke je hoya, temane ahIMthI kahe ke golI se uDA do, sabako uDA Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 kSamApanA do, sabako pIche dhakela do, do kilomITara taka dhakela do, jo kucha bhI karanA paDe vo kara do. Ama kahevuM paDe, chatAM aMdaramAM nirlepatA. meM kahyuM ke aMdaramAM jJAtAdaSTA rahevuM. emanA pratye kaSAyabhAva nA hovA joIe. mArI pharaja che te mAre sAkSIbhAve bajAvavAnI che. pachI e sAkSIbhAva emane eTalo pakaDAI gayo ke atyAre anukULatA ke pratikULatAmAM, koIpaNa paristhitimAM jAgRti rAkhIne sAkSIbhAvapUrvaka vartavAno prayatna kare che. bhale hajI AtmajJAna vagara emanAmAM sahajatA nA Ave, paNa bhAvanA evI kare che. mumukSu : kharekhara sAheba ! atyAre ApaNA mATe e dAkhalA rUpe che ke ATalA moTA mANasa A kevI rIte karI zake che ? sAheba : hA ! emane ApaNe ghaNA pustako ApyA che. paramakRpALudevanuM AkhuM pustaka vAMcyuM. emane vAMcavAno ghaNo zokha che ane samaya paNa ghaNo maLe. kAraNa ke, emane bIjuM kAMI kAma karavAnuM hoya nahIM. amuka samaye phona para ja vAta karavAnI hoya, bAkI bIjuM kaMI karavAnuM hoya nahIM. yuddha cAlatuM hoya to e loko gharamAM beThA hoya. meM kahyuM ke sAheba ! A badhuM borDara para thAya che. to e kahe ke, A to rojanuM che, cAlatuM hoya. amane enI kAMI asara nA hoya. to, AvI rIte jJAtA-dRSTApaNe gharamAM rahevAnuM che. je saMyogomAM hoya badheya jJAtA-dRSTApaNe rahevAnuM che. sakala zeyajJAyaka tadapi, nijAnaMda rasalIna. -- zrImAn daulatarAmajI kRta 'darzanastuti' = bhagavAnanI jema tame mAtra jJAtA cho. ethI AgaLa vadhazo to kartA - bhoktA thazo ane baMdhAzo. zAtA tarIka rahezo to chUTazo. jJAtA-dRSTA rahI ane pharaja bajAvo. AtmA pavitramAM pavitra che. te karmane laIne azuddha thaI rahyo che ane 'mokSa kahyo nija zuddhatA.' mokSa e AtmAnI zuddha avasthA che. 'te pAme te paMtha.' e zuddha avasthA pAme te sAco mArga, te . sAco rasto. mokSa kahyo nijazuddhatA, te pAme te paMtha; samajAvyo saMkSepamAM, sakaLa mArga nitha. * zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 123 -- Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 323 basa ! svabhAvanA Azraye zuddhatA pragaTa thAya che, AkhA jainamArgano sAra ATalo che. vibhAvathI chUTI ane svabhAvanA Azrarya, svabhAvabhAvamAM rahevuM - e cauda pUrvano sAra che. samasta dvAdazAMgano sAra svarUpastha thavuM te ja che, ema paramakRpALudeve kahyuM che. kSamApanA eTale samasta sAdhanAno sAra, samasta puruSArthano sAra svarUpastha thavuM e ja che. 'jo iccho paramArtha to karo satya puruSArtha.' svarUpastha thavuM e ja satya puruSArtha che. jeTalI karmanI nirjarA thAya teTalI zuddhatA ane pavitratA thaI kahevAya. nirjarA be prakAranI che - eka sakAma nirjarA che, bIjI akAma nirjarA che. karmanA udaya Ave ne bhogavAIne kharI jAya te akAma nirjarA ane jJAnIo tapa tathA dhyAna dvArA karmonI uddIraNA karIne tene udayamAM lAvIne kherave che te sakAma nirjarA. to, jeTalI zuddhatA thaI teTalI karmanI nirjarA ne pavitratA kahevAya. Ama, jeTalA aMze AtmA zuddha thayo teTalA aMze pavitra ane jeTalA aMze azuddha teTalA aMze apavitra. jeTalA bhAvonI zuddhi thaI teTalA bhAvanI apekSAe pavitra ane jeTalA bhAvonI azuddhi che teTalA bhAvonI apekSAe azuddha kahevAya. samakita thAya tyAra pachI nirjarA thavA mAMDe che ane ApaNe to tethI pahelA ja mAnI laIe chIe ke huM to mokSamArgamAM AgaLa vadhI gayo ane koIke sikko mAryo ke tame to be-pAMca bhavamAM mokSe jatA rahevAnA eTale A phulIne phALako thaI gayo pelA deDakAMnI jema. eka phuggA vecavAvALo nIkaLyo. chokarAMo ene gherI vaLyA ke amane phuggA Apo ane pelo jema moTo phuggo phulAve tema chokarAMo kahe amane A phuggo Apo. ema paccIsatrIsa chokarAMo phuggA levA mAMDyA. eka deDakAMe joyuM ke A badhA mAMge che to kaMIka vastu sArI lAge che, ApaNeya mAMgIe. to eNe tyAM jaIne kahyuM ke mAre phuggo nathI levo, paNa pelo pampa mane mAro to huM paNa A phuggA jevo moTo thaI jauM, phulAI jauM. phuggAvALo kahe, 'bhAI ! tane nA marAya, tuM to phATI jAya.' phuggAvALAnA ghaNuM samajAvA chatAM deDako mAnyo nahIM. eTale teNe deDakAnI pAchaLa pampa bharAvIne havA bharavA mAMDI, deDako thoDo moTo thato gayo. phuggAvALAe joyuM ke have A phUTI jAya ema che. eTale kahe, basa ? to deDako kahe, nA! hajI moTo karo. eka pampa mAryo ne deDako phUTI gayo. deDakAno nAza thaI gayo. eTale ApaNe paNa koI vakhANa kare to phulIne phALako nahIM thaI javAnuM. je vakhANa kare che e paDozInA kare che, tArA nathI karatA. tane (AtmAne) oLakhe e vakhANa kare nahIM ane je vakhANa kare che e tuM nathI. Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 kSamApanA samakita thAya tyArathI nirjarA thavA mAMDe che. AtmAnI karmamaLa rahita dazA thavI te mokSa che. AtmA bhAvakarma eTale vibhAvo ane dravyakarmo eTale ATheya karmothI rahita thAya tenuM nAma mokSa che. eTale - dehAdika saMyogano, AtyaMtika viyoga; siddha mokSa zAzvata pade, nija anaMta sukhabhoga. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 91 -- jyAM tyAMthI karmamaLarahita thavuM e ja mAro dharma che. jyAM tyAMthI rAga-dveSathI rahita thavuM, karmamaLathI rahita thavuM e ja mArI icchA che, jJAnIne have bIjI koI icchA nathI. emane bhagavAna saMtuSTa thaIne bIjuM zuM ApavAnA che? paramakRpALudeve kahyuM che ke tArA abheda svarUpamAM ja mAro nivAsa che. keTalI dazAmAMthI A bodha nIkaLyo che ! vicAra karo. to AtmAnI karmamaLarahita dazA thavI te mokSa che. dayA, zAMti A badhA guNo dvArA zuddha bhAvanuM, vItarAgabhAvanuM, svabhAvabhAvanuM oLakhANa karavAnuM che, basa ! tame tamArA svarUpane oLakho, tamArA svabhAvane oLakho. svabhAvane oLakhazo to tamane bIjI koI vastu gamaze nahIM. pU. bahena zrI caMpAbena kahetA ke tane kyAMya nahIM game to AtmAmAM to jarUra gamaze. AtmA sivAya tane kaMI gamyuM e tArA mATe duHkhadAyaka che prabhu! kaMI gamavuM nA joIe. jema gama paDyA vinA Agama anarthakAraka che tema gama paDyA vinA AtmA paNa anarthakAraka che, gama paDyA vinA koIpaNa sAdhanA anarthakAraka che. to dayA, zAMti vagere karIne paNa zuddhabhAvanI oLakhANa karavAnI che. A badhI sAdhanA svabhAvanI siddhi mATe che. potAnA mATe karavAnuM che, bIjAne batAvavA thoDuM karavAnuM che ? bAjuvALo jANavo paNa nA joIe ke AmanAmAM ATalA guNa che, AvI dazA che ane AvI sthiti che. jyAre atyAre to eka saheja kAMI thayuM ke tarata peparamAM Apaze ne phoTAo chapAvaze. zuM che A badhuM ? paramakRpALudevanuM eka vAkya 'vacanasaptazatI' mAM Ave che ke 'chabI paDAvuM nahIM.' AcAryazrI zAMtisAgara mahArAja to chabI paDAvatA ja nahIM. paNa badhA bhakto pAchaLa paDIne kahe ke sAheba ! tame nA hova to amAre tamAruM avalaMbana rahe. teo bahu UMcI dazAvALA hatA ane AcArya hatA. jema tema karIne badhAe hA paDAvI. eka phoTo pADavAnI rajA ApI. te vakhate zaheramAMthI phoTo pADavAvALA Ave, gAmamAM to koI hoya nahIM. A to sitteraeMsI varSa pahelAMnI vAta che. te vakhate kALA kapaDAmAM hAtha nAkhIne moTuM DogalA jevuM rAkhI Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 325 kSamApanA emAMthI phoTo pADe. phoTo pADavAvALo badho sAmAna laIne Avyo. AcArya bhagavAna je rUmamAM hatA te rUmamAM aMdhAruM hatuM. eTale phoTogrAphare kahyuM ke sAheba ! bahAra AvavuM paDaze, to phoTo sAro paDaze. AcArya mahArAja kahe ke mane AkhI jiMdagImAM koIe bahAra javAnI AjJA karI nathI ane te bahAra AvavAnI AjJA ApI che, to ThIka bhAI ! meM eka vakhata hA pADI dIdhI che, eTale mAre chUTako nathI. ema kahIne bahAra AvyA. pachI bIjI AjJA karI ke pelA jhADanI nIce oTalo che, tyAM beso. eTale mahArAja to sAmAnya mudrAmAM nIcuM joIne beThA. to kahe, 'UMcuM joIne beso, TaTTAra beso.' A trIjI AjJA thaI. pachI kahe ke padmAsanamAM beso. pachI mahArAja kahe ke A tArI chellI AjJA mAnuM chuM, have tArI ekeya AjJA nahIM mAnuM. badhAe kIdhuM, 'pADI le ne jaldI, jema che tema pADI le ne.' tyAre eka phoTo mAMDa pADyo. joke enuM paNa temaNe prAyazcitta lIdhuM hatuM. bAra mahinA sudhI phakta dUdha ane bhAta upara rahyA. pote ja potAne kahyuM, 'tuM kema badhA bhaktone vaza thaI gayo ?' bIjA koI to emane koI prAyazcitta ApI zake nahIM. eTale pote ja bhagavAnanI sAkSIe A prAyazcitta lIdheluM. ApaNe ApaNA phoTA paDAvavA talapApaDa hoIe chIe, jyAre mahApuruSo tenuM prAyazcita le che ! kAraNa ke emaNe dehAtmabuddhi aMze TALI che ane saMpUrNa TALavI che. have to pensilamAM, penamAM, noTabukamAM, kAgaLiyAmAM bhagavAnanA, jJAnIpuruSonA phoTA mUkavAmAM Ave che, paNa A badhA kacarAmAM jaze to AzAtanA thaze. bhagavAnanA phoTA AvI rIte nA naMkhAya. bhagavAnanA phoTAne bahu sAcavavA paDe. agAsavALA to rUmamAM paNa phoTA rAkhavAnI nA pADe che, rUmamAM nahIM tamArA kabATamAM rAkho. kema ke koI tyAM AvIne sigareTa pIve, bIDI pIve, pAMca IndriyanA viSayonuM sevana kare to doSa lAgaze. samakita guNa Ave eTale AtmAnA badhA guNo oLakhAya. 'sarvaguNAMza te samyaktva.' -- zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 95 - badhAya guNono aMza aMdaramAM pragaTa thaI jAya che. pAMca maNa dUdhapAka hoya ane eka camacIthI cAkho to pAMca maNa dUdhapAkanuM mApa nIkaLI jAya. tevI ja rIte basa eka vakhata samakita thayuM, anubhUti thaI enI sAthe badhAya guNo aMze samyak thaI gayA. paramakRpALudeve A vyAkhyA bahu UMcI karI che. hajAro sUtrono sAra che AmAM. sAmAnya nathI A. samakita Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 kSamApanA thatAM AtmA vibhAvamAMthI pharIne svabhAva tarapha DhaLe che. A enI zarUAta thaI gaI have. atyAra sudhI covIsa kalAka upayoga parabhAvamAM vartato hato. paramakRpALudeva kahe che, 'anaMta kALathI je jJAna bhavahetu thatuM hatuM te jJAnane eka samayamAtramAM jAtyAMtara karI jeNe bhavanivRttirUpa karyuM te kalyANamUrti samyagdarzanane namaskAra.' zuddha AtmAmAM pariNamavuM te ja pavitratA che. A pavitratAnI vAta cAle che. tame snAna karo e pavitratA nathI, agarabattI saLagAvo ne rUma pavitra thAya e pavitratA nathI, ahIM to zuddha bhAvanI aMdaramAM pariNamavuM te pavitratA che. zuddhopayoga te pavitratA che, zubhopayoga te pavitratA nahIM, azubhopayoga to nathI ja ane A sivAya bIjo koI upayoga hoto nathI. kAM to azubha upayoga hoya, kAM zubha kAM to zuddhopayoga hoya. to, zuddhopayoga e ja pavitratA che ane azuddhopayoga e ja apavitratA che. he bhagavan ! huM bhUlyo, AthaDyo, rajhaLyo ane anaMta saMsAranI viTaMbanAmAM paDyo chuM. huM pApI chuM, huM bahu madonmatta ane karmarajathI karIne malina chuM. kevI kevI bhUlo jIve karI che enA mATe A kSamApanA che. saMsAramAM koI jIva evo nathI ke jeNe nAnI - moTI bhUlo nA karI hoya. darekanI chadmastha avasthA che, to bhUla to thavAnI; paNa e badhAmAM moTAmAM moTI bhUla ke huM AtmA chuM, e vAta jIva bhUlI gayo ane potAne deharUpe mAnyo. cetana acetana ke mizra - je dravyo saMyogomAM che tene potAnA mAnyA. basa, A bhUla che. potAnuM nathI ene potAnuM mAnavuM ane pote potAne bhUlI javuM - A moTo doSa che. paramakRpALudeve kahyuM che, 'jIva potAne bhUlI gayo che ane tethI satsukhano tene viyoga che. ema sarvadharma sammata kahyuM che.' ApaNane koIvAra ema lAge ke bIjA badhA bhUlI gayA che, paNa huM kyAM bhUlI gayo chuM. huM to AtmA ja chuM. paNa te to bolavAmAM, kSayopazama jJAnamAM 'AtmA chuM' ema kahevuM ke zradvavuM e alaga vastu che ane anubhavapUrvaka, svasaMvedanapUrvaka aMdaramAM enI oLakhANa thavI e alaga vastu che. zraddhA thavI alaga vastu che. paramakRpALudeva kahe che, mukhathI jJAna kathe ane, aMtar chUTyo na moha; te pAmara prANI kare, mAtra jJAnIno droha. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 137 Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 327 jJAnIno eTale jJAnasvabhAvI potAnA AtmAno droha. anAdikALathI ApaNI A bhUla cAlI Ave che. aneka prakAranI sAdhanA karI, chatAM A bhUla TaLI nathI. paribhramaNa ane duHkhanuM mULa kAraNa potAnI A bhUla che. to sauthI pahelAM A mULa bhUla kADhavAnI che, bAkInI bhUla enA samaye nIkaLI jaze. paramakRpALudeve kahyuM che, karma anaMta prakAranAM, temAM mukhya ATha temAM mukhya mohanIya, haNAya te kahuM pATha. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 102 be prakAranA mohanIyamAM darzana mohanIya paheluM ane cAritra mohanIya pachI. to, ApaNane hajI "huM bhUlyo evuM lAgatuM nathI. ApaNo A Akho manuSyabhava eLe gayo, e hajI paNa dekhAtuM nathI. ApaNane ema thAya che ke huM ATalA varSothI sAdhanA karuM chuM, ATalI sevA karuM chuM, ATalI pUjA karuM chuM, ATalI bhakti karuM chuM, ATalA tapa karuM chuM, ATalA tyAga karuM chuM, ATalI dharmanI kriyAo karuM chuM, huM kyAM AtmAne bhUlI gayo chuM? prabhu ! e badhI sAdhanA te bahirmukhatApUrvaka karI che, aMtarmukhatApUrvaka yathArtha thaI nathI. thaI hoya to tenuM pariNAma AvavuM joIe - AtmAnI zAMti, vibhAvano tyAga ane svarUpanuM svasaMvedana. koI gAma javuM hoya ane tame khUba cAlyA, paNa enI vaccenA sTeja nA AvyA hoya to aTakI javuM. jeTalA tame UMdhA mArge cAlazo eTalA mULa maMjhilathI dUra jazo. pahelAmAM pahelI oLakhANa ApaNe potAnA svarUpanI karavAnI che, paNa atyAra sudhI ApaNe te oghasaMjJAe karI che, zAstronA AdhAre karI che, koI jJAnIono bodha sAMbhaLIne paNa karI che, yuktithI paNa karI che; paNa anubhUtipUrvaka karI nathI. AtmAnI oLakhANa thAya to AtmAnA anaMtaguNonI oLakhANa thAya. to, enA anaMtaguNonuM mAhAbhya AvyA vagara rahe nahIM. duniyAnA padArthonA ke kAryonA mAhAbhya aMdaramAMthI chUTyA vagara rahe nahIM. AtmAnA guNo oLakhyA nahIM tyAM sudhI bhUlyo, tethI saMsAramAM AthaDyo, ajJAnane lIdhe janma-maraNa karyA. eka bhUla aneka bhUlonuM kAraNa thAya che. A mULa bhUla che. gaNitanA dAkhalAmAM eka jagyAe bhUla thAya to AkhA dAkhalAnA aMdaramAM je kAMI bAdabAkI, saravALA, bhAgAkAra, guNAkAra karo e badhAyamAM bhUlo AvavAnI. e ja rIte mithyAtva sahitanI koIpaNa prakAranI sAdhanAmAM bhUlo rahevAnI ane enA kAraNe saMsAramAM huM athaDAyo, kUTAyo. nadInA pANImAM patharAo hoya che e pANInA vaheNamAM athaDAya che, kUTAya che ane goLa, corasa, laMbagoLa Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 kSamApanA evA aneka AkAranA thaI jAya che. huM paNa te ja rIte anaMta kALathI AthaDyo, te AtmAnuM bhAna bhUlI javAnA kAraNe. - have, bahAranA ane aMdaranA baMne bhagavAnane oLakhavA hoya to koI satparuSanuM zaraNa grahaNa karI emanI AjJA anusAra tattvanI zraddhA karo, AtmAno nirNaya karo, AtmAnI sAdhanA karo. ajJAnInA kahevAthI ke svacchaMdathI karelI badhI sAdhanA saMsAranA hetubhUta thAya che, mokSanA hetubhUta thatI nathI. paramakRpALudeve kahyuM che, "mokSamArgamAM pravRtti benI ghaTe che, eka jJAnI puruSanI ane eka jJAnIpuruSanA AzrayavAnanI." jyAM sudhI mithyAtvanI bhUla raheze tyAM sudhI A AthaDavAnuM, rajhaLavAnuM, rakhaDavAnuM ane duHkha bhogavavAnuM cAlu rahevAnuM. ATaluM AthaDyA, rakhaDyA, rajhaLyA, duHkha pAmyA e badhuM jIva bhUlI gayo che ane vartamAnamAM puNyanA udayanA kAraNe e bAju daSTi jatI nathI. to, pApanA udayavALAne to dRSTi kyAMthI jAya? A duHkha kema AvyuM? e vicAre to khyAla Ave ke meM pUrve ajJAnabhAvamAM je kAMI kaSAya karyA ke doSa karyA enuM phaLa huM bhogavuM che. saMsAramAM AthaDyo, ajJAnane lIdhe janma-maraNa karyA, rajhaLyo ane anaMta saMsAranI viTaMbanAmAM paDyo chuM. janma-maraNanuM mULa kAraNa zuM che? ajJAna ane tenA kAraNe thatAM rAga-dveSa. janma, jarA ne mRtyu, mukhya duHkhanA hetu; kAraNa tenAM be kahyAM, rAga dveSa aNahetu. - zrImad rAjacaMdra - AMka - 15 tamAruM koIe nuksAna karyuM hoya ane dveSa karo to barAbara che, tamane koIe lAbha karyo hoya ane rAga karo to barAbara che, paNa koI tamAruM bUruM-bhaluM karI zakatuM ja nathI ane thatuM paNa nathI. eTale aNahetu kahyuM. rAga-dveSa thavAnuM mULa kAraNa potAne bhUlI javA rUpa mithyAtva che. ajJAnane lIdhe janma-maraNa karyA ane jJAnanA kAraNe janma-maraNanA pherA TaLe. karmabhAva ajJAna che, mokSabhAva nivAsa; aMdhakAra ajJAna sama, nAze jJAnaprakAza. - zrI AtmasiddhizAstra gAthA - 98 ajJAnarUpI aMdhakAra samyakajJAnarUpI prakAzathI dUra thAya che eTale jayAM sudhI ajJAna che tyAM sudhI janma-maraNa cAlavAnA. jayAM sudhI AtmajJAna nahIM thAya, anubhavajJAna nahIM thAya, Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 329 svasaMvedanajJAna nahIM thAya tyAM sudhI A janma-maraNanA pherAmAMthI chUTI zakAya evuM nathI. koIka bhava sAro maLe che ane bAkI to moTAbhAge ekendriya, beIndriya, traNa Indriya, cAra Indriya vagere bhava ja maLe. moTAbhAganA jIvo to ekendriyamAM ja che, keTalA duHkha che emane ! tRSNAthI du:khI thato rajhaLyo ane anaMta saMsAranI viTaMbanAmAM paDyo chuM. tRSNAvALo jIva sadAya duHkhI ane saMtoSI jIva sadAya sukhI. cAhe garIba hoya ke cAhe vizvano moTAmAM moTo paisAvALo hoya, badhAyane tRSNA to che ja. jeTaluM maLe enAthI ene saMtoSa nathI, paNa bIjuM maLe enI tRSNAmAM prayatna cAlu ja che, enA vikalpo cAlu che. enA kA2Ne maLyAnuM sukha bhogavI zakato nathI ane nathI maLyuM enA meLavavAnA duHkhanI aMdara ja e jIva jIve che. nahi tRSNA jIvyAtaNI, maraNa yoga nahi kSobha; mahApAtra te mArganA, parama yoga jItalobha. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 954 - 'aMtima saMdeza' AhAhA ! lobhane jItyo e moTo yogI kahevAya. hatI dInatAI tyAre tAkI paTelAI ane, maLI paTelAI tyAre tAkI zeThAIne; sAMpaDI zeThAI tyAre tAkI maMtritAI ane, AvI maMtritAI tyAre tAkI nRpatAIne; maLI nRpatAI tyAre tAkI devatAI ane, dIThI devatAI tyAre tAkI zaMkarAIne; aho ! rAjacaMdra mAno mAno zaMkarAI maLI; vadhe tRSanAI toya jAya na marAIne. -- zrI mokSamALA - zikSApATha - 49 ane zaMkarAI maLI to paNa tRSNA maratI nathI. ajJAna che to tRSNA rahevAnI. koIne paisAnI, koIne nAmanI, koIne pUjAnI to koIne kIrtinI tRSNA hoya. tRSNAonA paNa ghaNA prakAra che. tRSNA nA hoya to tene paritRptapaNuM hovuM joIe. paritRptapaNuM nathI e batAve che ke hajI kaMIka tRSNA che - vyakta ke avyakta. pakaDAtI nathI chatAM tRSNA che. tRSNAthI du:khI thato rajhaLyo. tRSNAvALo jIva sadAya duHkhI hoya che ane potAne icchita padArthone meLavavA mATenA aneka prakAranA saMkalpa-vikalpo tene cAlatA hoya che. maLe to paNa duHkhI ane nA maLe to paNa - Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 kSamApanA duHkhI. tIrthayAtrAmAM tame jAva to e rajhaLyo nA kahevAya, bAkI paravazapaNe rajhaLyo. rajhaLavuM nahotuM chatAMya rajhaLyo. mokSe javuM hatuM chatAM mithyAtva bhAvayukta varyo eTale rajhaLyo. anaMta saMsAranI viTaMbanAmAM paDyo chuM. aho ! mithyAtvanA garbhamAM anaMto saMsAra rahelo che. mithyAtva sahita tame game te sArI pravRtti karo ke dharmanI pravRtti karo, emAM saMtoSAI javA jevuM nathI ema jJAnI puruSo kahe che. mithyAtvane rAkhIne badhuM karyuM che e moTAmAM moTI bhUla che. mithyAtvane kADhIne kaMI karyuM nathI. mithyA-Adika bhAvane, cirakALa bhAvyA che jIve; samyaktva-Adika bhAva re! bhAvyA nathI pUrve jIve. - zrI niyamasAra - gAthA- 90 mithyAtvamAM je tyAga karyo, tapa karyuM, zAstrajJAna karyuM, dharmanI ghaNI kriyAo karI. e badhI mokSamArgamAM kAryabhUta banI nahIM. enI bhagavAna pAse kSamA mAMge che. keTaluM duHkha lAgyuM che tyAre A vacano nIkaLyA haze! tame to bolI jAva cho, nIkaLyA nathI. smRtimAM rAkhIne tame bolo cho. pAtALa phADIne je pANI nIkaLe te khUTe nahIM ane pAtALa vagaranA kUvA unALAmAM sUkAI jAya. A kSamApanA bolanArane jayAre AtmajJAna thayuM tyAre keTaluM duHkha lAgyuM haze ke ohoho ! meM ATalI moTI bhUla karI ke mArA svarUpane oLakhuM nahIM ane phakta dharmanI bAhya kriyAomAM mokSamArga mAnyo ! keTaluM duHkha lAgyuM hoya, keTalI tattvanI aMdaramAM yathArthatA bhAsI hoya tyAre A vacano aMdaramAMthI nIkaLe. koI vakhata sAsu-vahu jhaghaDyA hoya, temAM sAsu enI vahune kahe ke mUI, tArI mAM marI kema na gaI? to vahu paNa AvezamAM AvI jAya ane kahe ke tArI sAta mAM kema marI gaI nahIM? keTaluM aMdaramAM duHkha lAgyuM hoya tyAre AvA vacano nIkaLyA hoya ! ema jyAre jJAna thAya che tyAre sAcuM samajAya che ke meM ajJAnamAM keTaluM duHkha bhogavyuM che ! eka to ajJAna e ja duHkha che ane tenA kAraNe je azubha pravRttio karI ane adhogatimAM duHkha bhogavyA. saMsAra atyaMta du:kharUpa lAge tyAre tyAMthI prIti khase evuM che. saMsAra atyaMta duHkharUpa, baMgalA atyaMta duHkharUpa, deha atyaMta duHkharUpa A badhI saMsAranI vastuo duHkharUpa lAgavI joIe. paramakRpALudeve lakhyuM che ke lokone yama aMtakALe duHkharUpa nahIM lAgato hoya, paNa amane A saMga mahAduHkharUpa lAge che." saMgamAM covIze prakAranA parigraha laI levAnA. dasa prakAranA bAhya, cauda prakAranA atyaMtara e badhA saMga che. ApaNane koI divasa saMsAramAM atyaMta duHkha lAgyuM che? eTalA Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 331 mATe saMsAranA kAryomAMthI, padArthomAMthI ApaNI prIti khasatI nathI. unALAmAM paMkhA baMdha thaI jAya ane mUMjhavaNa thAya to tame zAMtithI sAMbhaLo? tarata UThIne bahAra jatA raho. kema ke, duHkha lAgyuM. jema ahIM duHkha lAgyuM ne holanI bahAra nIkaLo, tema saMsAramAM duHkha lAge to tame saMsAramAMthI bahAra nIkaLyA vagara raho nahIM. bhrAMtine kAraNe duHkhavALI vastune sukharUpa mAnI ne sukhavALI vastune duHkharUpa mAnI. enAthI ulaTuM thAya to ja saMsAramAMthI prIti jAya. prIti anAdinI vizvabharI, te rIte karavA ho muja bhAva; karavI nirviSa prItaDI, kiNa bhAte ho kaho bane banAva. RSabha niNaMdazuM prItaDI. - zrI devacaMdrajI kRta zrI RSabhajina stavana kaI prIti viSabharI che? A deha, strI, putra, saMsAranA sukha, padArtho e badhAnI prIti viSayukta che. "viSa milyo pakavAna.'tamane koIe pakavAna khAvA ApyuM ne tamane bahu bhAve che, bhUkha paNa ghaNI che ane pIrasyuM che paNa ghaNuM, tame khAva eTalI ja vAra che ane koI kahe hamaNAM UbhA rahejo, koI khAtA nahIM. AmAMthI eka marelI garoLI nIkaLI che. to, have bhUkhyA rahezo, paNa pakavAna khAzo nahIM kema ke viSa maLeluM che. ema saMsAranA je koI padArtho che emAM prIti karavI e mahAviSa che. mithyAtvanuM jhera e mahAviSa che. jayAM rAga che tyAM duHkha che ja. rAga ja duHkhanuM kAraNa thAya che, cAhe prazasta hoya ke aprazasta. prazasta rAga alpa duHkhanuM kAraNa che ane aprazasta rAga tIvra duHkhanuM kAraNa che. kema ke, rAga e kaSAya che ane kaSAyamAM duHkha ja hoya, sukha nA hoya. jJAnI puruSo saMsAramAM kevI rIte rahetA haze ! juo! rahe che chatAM rAga nathI. lakSmIpurAnA rAmajI bApA hatA. rAtre gAmanA mANasone satsaMga karAve. satsaMga cAlato hato te samaye ociMtAno emano dIkaro gujarI gayo. eTale gharethI mANasa kahevA Avyo ke AvuM thayuM che. eka bhakta temanA kAnamAM kahyuM. to temaNe kahyuM ke satsaMga pUro karIne huM thoDIvAramAM AvuM chuM. satsaMga pUro thayA pachI temaNe badhAne kahyuM ke ghare eka mahemAna AvyA hatA temane mUkavA jAuM . zuM kahyuM? mahemAna AvyA'tA. juo ! A mahApuruSo ! narasiMha mahetAe kahyuM hatuM ke, bhaluM thayuM bhAMgI jaMjALa, sukhe bhajazuM zrI gopALa. nRpacaMdra prapaMca anaMta daho, bhajIne bhagavaMta bhavaMta laho ! - zrI mokSamALA - zikSApATha - 15 Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 kSamApanA pAMca IndriyanA viSayo ane jagatanA kAryomAM AtmA phasAI jAya che eTale ene prapaMca kahyo che. mATe, saMsAranA padArtho ne sukhamAMthI jyAre tamArI prIti UThe tyAre paramArthamAM e prIti lAge. prIti anaMtI para thakI, je toDe ho te joDe ho; parama puruSathI rAgatA, ekatvatA ho dAkhI guNageha. RSabha. - zrI devacaMdrajI kRta RSabhajina stavana saMsAra atyaMta duHkharUpa lAge tyAre jIva tyAMthI khase evuM che. thoDuM ghaNuM duHkha lAge to jIva pacAvI jAya ke hoya, e to saMsAra che, ahIM to Ama ja thAya. eTale so grAma jhera sudhI to ene vAMdho na Ave ! paNa vadhAre khAya to thoDI takalIpha thAya ! A badhA saMsAranA subhaTo che. bhagavAna to saMsArathI DarIne nAsI gayA ane A subhaTa hajI TakI rahyo che, bhAgato nathI! ane bhAgIne jAya to bIjI jagyAe paNa pAcho navo saMsAra Ubho karaze ! koI dharmasthAne gayo to tyAM pAcho bIjA prakArano navo saMsAra Ubho karaze. asaMgatA vinA sukha, zAMti ane sAdhanA nathI. AtmA asaMga che ane upayoga paNa asaMga thAya to sAdhanA thAya; kema ke, sarvasaMga mahAgnavarUpa che." "saMsArathI prIti uThe tyAre paramArthamAM joDAya.' nahIM to ThIka che, kalAka, be kalAka dharmanI koI kriyA karI le, paNa paramArthamArgamAM sAco upayoga lAge nahIM. vairAgya e ja anaMta sukhamAM laI janAra utkRSTa bhomiyo che. -zrI mokSamALA - zikSApATha - para duHkhagarbhita ke mohagarbhita vairAgya nahIM, paNa jJAnagarbhita vairAgya hoya to, nahIM to nahIM. anaMtakALathI A saMsAra che. "anaMtakALathI AthaDyo. kyArathI ApaNe saMsAranA duHkho bhogavIe chIe? anAdikALathI. jAgo to aMta Ave evo che, paNa Adi nathI. ApaNI sAthenA anaMtA jIvo mokSe jatA rahyA ane ApaNe rahI gayA. ema atyAre je thoDA jIvo ApaNI sAthe che emAMthI kaMIka jatAM raheze ne ApaNe rahI javAnA. hajI anaMtakALano saMsAra che. eTale Ane mULathI kApyA vagara nAza thAya evo nathI. anaMtavAra sAdhu thayo toya A saMsAra eno chUTyo nahoto, tyAM bIjo navo saMsAra Ubho karyo. mahAvIra bhagavAne jamAlIne kahyuM ke saMsAra zAzvata che ane azAzvata paNa che. je ajJAna kADhe enA mATe azAzvata che. anAdikALathI cAle che eTale zAzvata che ane eno aMta AvI zake che eTale azAzvata che. Avo ne Avo sadA rahevAno che. Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 333 ohoho ! dhIThuM huMDAvasarpiNI kALanA paNa pAMcamA ArA anaMtA AvI gayA, A kAMI pahelo Avyo evuM nathI. cha ArAnA paribhramaNamAM ApaNe bhaTakyA chIe. saMsAra Avo ne Avo sadAya rahevAno, eTale saMsArano kyAreya aMta nathI AvavAno. badhAya jIvo mokSe jAya ane saMsAra khalAsa thaI jAya evuM kyAreya banavAnuM nathI. eTale tame ciMtA nA karazo. ApaNane ema thAya ke A badhAya mokSanI sAdhanA karIne jatA raheze to pachI A saMsAranuM zuM thaze !! potAno vicAra nathI karato ke mAruM zuM thaze? paNa A badhAnuM zuM thaze evuM thAya che. "miyAM kyuM dUbale hue? to ke sAre gAMva kI phikara.' saMsAra anAdikALa pahelAM ya Avo ne Avo hato ane anaMtakALa jaze pachI paNa Avo ne Avo ja raheze. to, emAMthI je thoDA jIvo samajyA haze te nIkaLaze. bAkI, A saMsAramAM anaMtakALa jaze to paNa anaMtAnaMta jIvo raheze. nigodamAM ThAMsIThAMsIne jIvo bharyA che. cha mahinA ne ATha samayamAM chaso ne ATha jIva mokSe jAya. anaMtAnaMtamAMthI 608 kaMI nathI. tamane eka maNanI bhUkha lAgI hoya ane koI eka kaNa Ape to zuM tamArI bhUkha jAya? maNanI bhUkha hoya te kaNathI jAya nahIM. jIva jAge ne puruSArtha kare to te saMsArathI chUTI zake, anaMtakALathI saMsAra hovA chatAM badhA jIva temAM anaMtakALa rahe evuM nathI. anAdi sAMta paNa che. jIva jAge ane yathArtha puruSArtha kare to mokSane pAme. jAgane jAdavA, kRSNa govALiyA, tuja vinA dhenamAM koNa jAze ? traNaso ne sATha, govALa ToLe maLyA, vaDo te govALiyo koNa thAze? -bhaktakavi zrI narasiMha mahetA "traNaso ne sATha govALa ToLe maLyA." eTale 360 divasa. emAM 'vaDo govALiyo koNa thAze?" emAM kayA divase tane AtmajJAna thaze? e vaDo govALiyo. aho ! narasiMha mahetAe tattva to ThAMsIThAMsIne bharyuM che. anaMtakALano saMsAra chatAM badhA jIvo temAM anaMtakALa rahe evuM nathI. dhANI zakAtI hoya, emAM badhI zekAI jAya evuM nathI. je dANo UDI jAya to e bacI jAya. tema anaMta jIvomAMthI koI jIva mokSe cAlyo jAya. evA jIva mATe saMsAra anAdi sAMta che. samakita nathI thayuM tyAM sudhI jIva anaMta saMsAranI utpatti karI rahyo che. bhagavAna paNa tane janma-maraNanA duHkhothI choDAvI zake nahIM, koI guru nahIM, koI vyakti nahIM, koI tArA gharavALA paNa nahIM. are ! sAmAnya du:khamAMthI paNa koNa choDAvaze ? peTamAM duHkhatuM hoya to badhA tane davA Ape, tArI sevA kare, paNa du:khAvo koNa le? e to tAre ekalAne bhogavavo paDe. Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 kSamApanA zarIramAM vyAdhi pratyakSa thAya, te koI anya laI nA zakAya; e bhogave eka sva Atma pote, ekatva ethI nayasujJa gote. - zrImad rAjacaMdra -pR. 40 - ekatva bhAvanA | huM pApI chuM. huM bahu ja madonmatta ane karmarajathI karIne malina chuM. aDhAre pApasthAnakomAMthI moTAmAM moTuM pApa hoya to mithyAtva che. koI jIvone mArI nAMkhavA e moTuM pApa nathI. kema ke, enuM phaLa kadAca 10,000 varSa mATe narakamAM javuM paDaze. paNa mithyAtvanA garbhanI aMdara anaMto kALa paDelo che. eTale mithyAtva jevuM koI pApa nathI. mithyAtva e mukhya pApa che. mithyAtva sahitanA vrata dhAraNa kare to paNa e pApI che, puNyazALI nathI. narakano jIva samyakatva pragaTa kare to e puNyazALI che, pApI nathI; bhale duHkha bhogave che bahAramAM to paNa. mithyAtva che tyAM sudhI bhale sAdhu thaI jAya to paNa pApa ja che. mithyAtva che to rAga-dveSa che, rAga-dveSa che to hiMsA che, hiMsA che to pAMceya pApa che. mithyAtva che to rAga-dveSa rahevAnA ane rAga-dveSa thavAnA. eTale sthULa pApano jIva tyAga karavA ghaNo prayatna kare che, paNa mithyAtvanuM A sUkSma pApa enI najaramAM AvatuM nathI ke je mahApApa che. pApano bApa A mithyAtva che. juo ! mithyAtvanI bhayAnakatA hajI ApaNane samajAI nathI. dharmanA nAme paNa jIva ADIavaLI pravRttio kare che. e mUkI, mithyAtva kema jAya? sAcuM bhedajJAna kema thAya? tattvanI sAcI zraddhA kema thAya? deva-guru-dharmanI sAcI oLakhANa kema thAya? A badhuM pahelAM kare. jema ekaDA vagaranA mIMDAnI koI kiMmata nathI, tema mithyAtva sAthenI koIpaNa prakAranI sAdhanAnI mokSamArgamAM koI kiMmata nathI. eno artha evo nathI ke e na karavuM, paNa mokSamArgamAM enI kiMmata nathI. ene mokSamArga mAno eTale mithyAtva vadhAre gADhuM thAya che. mithyAtva che tyAM sudhI pApa ja che. "pApa che' ema nahIM paNa pApa 'ja che. pAMca mahAvrata pALato hoya paNa mithyAtva che to pApI ja che. huM pApI chuM enI vAta cAle che A. mahAvratavALA paNa jo AtmajJAna na hoya to pApI che. bhAvaliMga vagaranA dravyaliMgI munio badhA pApI che. samajavuM agharuM che. mATe "zrI ratnakaraMDa zrAvakAcAra' mAM zrI samatabhadrAcArye kahyuM ke, "mohI muni karatAM nirmohI gRhastha zreSTha che, mokSamArga che." mohI munie mokSamArgI nathI, nirmohI gRhastha e mokSamArgI che. Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 335 have eka gRhastha jJAnI thAya eTale ajJAnI munionI dukAno baMdha thavA mAMDe. eTale teo emano virodha karavAnA ane jIvone emanI sAme UMdhA caDhAvavAnA. paramakRpALudevanA vakhatamAM paNa A ja thayuM hatuM ane dareka samayamAM Ama thAya che. badhA pApano saradAra mithyAtva che. eka bAju mithyAtva che ane bIjI bAju avirati paNa che, eTale enuM paNa pApa che. mahAvratadhArI pachInA bhavamAM kadAca svargano adhikArI thaze, pachI bhale paraMparAe nigodamAM javAno; paNa mithyAtva sahita avratI to sIdho adhogatimAM jato rahe che. jIva tattvadRSTithI jIvana jIve to tene ghaNo lAbha thAya ema che. vagara vicAryuM jIve to yathArtha dRSTi nahIM hovAnA kAraNe e ghaNuM nuksAna karI nAMkhe che. sAcAne sAcuM samaje ane enI zraddhA kare, bhale AcaraNa bhUmikA anusAra thAya paNa sAcI zraddhA to karo. kAraNa ke, saddhA parama dulahA. kIje zakti pramANa, zakti binA saradhA dhare; ghAnata zraddhAvAnuM, ajara amara pada bhogave. - zrI ghanatarAyajI kRta deva-guru-zAstranI pUjA tattvanI sAcI zraddhA to karo, bhale AcaraNamAM tamArAthI thAya teTaluM karo. mahAvrata ke aNuvrata nA laI zakAya to vAMdho nahIM. vrata nahIM pacakhANa nahi, nahi tyAga vastu koIno, mahApadma tIrthaMkara thaze, zreNika ThANaMga joI lo. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 267 jene kharekhara A saMsAranA janma-maraNanA trAsathI, cakkarathI chUTavuM che teNe prathama mithyAtvane TALavAno lakSa rAkhavAno che. dharmanA nAme bIjo lakSa nahIM, prathama mithyAtvaTALavAno lakSa. e TALavAnA lakSe dharmanI je kAMI kriyA thatI hoya te karo. cAhe deva-guru-dharmanI bhakti thatI hoya ke tattvano abhyAsa thato hoya ke tapa thatuM hoya ke tyAga thato hoya - e badhuM karo, paNa mithyAtvane TALavAno lakSa rAkho. AtmAno koI mahAnamAM mahAna duzmana hoya to te mithyAtva che ane tene tame ja pALI-poSIne moTo karyo che. A lakSa nA rAkhe to e chUTI zake nahIM ane tenuM paribhramaNa UbhuM rahevAnuM. duHkha UbhA rahevAnA. jema lakSa vagaranuM bANa niSphaLa jAya tema lakSa vagaranI sAdhanA paNa niSphaLa jAya che. dhana, rUpa, baLa, vidyA, kuLa, jAti, aizvarya ane Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 kSamApanA tapa e ATha prakAranA madamAM ajJAnI jIva taNAI jAya che. dhananI bAbatamAM Topa Tena AvavAvALAne dhanano ghaNo mada hoya che. tyAre paramakRpALudeve patrAMka - 832 mAM kahyuM ke,sarva jagatanA jIvo kaMI ne kaMI meLavIne sukha prApta karavA icche che; moTo cakravartI rAjA te paNa vadhatA vaibhava, parigrahanA saMkalpamAM prayatnavAna che; ane meLavavAmAM sukha mAne che; paNa aho! jJAnIoe to tethI viparIta ja sukhano mArga nirNIta karyo ke kiMcitmAtra paNa grahavuM e ja sukhano nAza che. mATe sAdhakone kahyuM che ke paisAvALAnA paDakhe kadI caDhazo nahIM ane paisAvALAne dharmamAM kyAreya AgaLa rAkhazo nahIM, cheTethI je kAMI kahevuM hoya te kahejo ke tamAre Ama karavuM hoya to karo, bAkI enA paisA para najara karavA gayA to tame gayA. evI rIte bIjo mada rUpano che. je rUpALA hoya te arIsAthI khasaze ja nahIM. hajI huM vadhAre rUpALo kevI rIte dekhAuM ! sanatakumAra cakravartI sajIdhajIne beThA che, tyAre deve AvIne kahyuM ke tamArAmAM ahaMnuM jhera caDheluM che. tame tAMbUla thUMko ane enA upara mAkhI besaze ne marI jaze. pachI baLano mada - A amerikA ane cInavALA che e baLano bahu mada kare che. ThIka che ke tamane puNyanA udayanA kAraNe baLa maLyuM che, paNa eno mada nA hovo joIe. baLano sadupayoga karo. bIjA jIvonA duHkho dUra thAya emAM upayoga karo. ekanI eka vastu che, eno sadupayoga paNa thAya che ane durupayoga paNa thAya. juo ! AtaMkavAdIo e.ke. 47 rAIphalano durupayoga kare che ane milITarIvALA e ja rAIphalano sadupayoga kare che, dezanuM rakSaNa kare che. vidyA bhaNyo paNa jo vAda-vivAda ghaTyAM, jJAnano ahaMkAra nA Avyo to kAmanuM. samyagdarzana vagaranuM zAstranuM jJAna paNa madanuM kAraNa bane che. eka nAno banAva bahu saMkSepamAM kahuM chuM. gaNezaprasAda varNIjIe emanA pustakamAM dRSTAMta lakhyuM che. kAzImAM eka paMDita hatA. teo bahu moTI uMmaranA hatA. emaNe AkhA hiMdustAnanA badhA paMDitone jItI lIdhelA. teo 75-80 varSanA thayA to paNa rojanA 14 thI 16 kalAka zAstro vAMce. koIe kahyuM ke tame ATalA badhA zAstro vAMcyA che, have to thoDuM mUko. to teo kahe, 'nA, huM jIvuM tyAM sudhI mane koI harAvI nA javA joIe. eTalA mATe huM vAMcu chuM.' badhAyane zAstrArthanI celenja Ape ane hAra-jIta mATe zarata rAkhe. eka yuvAna paMDita temanI pAse Avyo ane kahyuM ke mAre tamArI sAthe zAstrano vAda ka2vo che, zAstrArtha ka2vo che. huM jItI jAuM to mane zuM Apazo ? ane tame hArI jazo to tame zuM karazo ? to paMDite kahyuM, 'huM hArI jAuM to huM kUvAmAM paDIne DUbI Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 337 marIza, duniyAne mAruM moTuM nahIM batAvuM." emane ema ke A chokaro mane zuM harAvavAno che ! pAMca paMDitone nyAyamAM besADyA ane baMneno vAda-vivAda cAlyo. emAM yuvA paMDite evA aTapaTA prazno mUkyA ke pelA paMDita eno ukela ApI na zakyA ane hArI gayA. paMce pheMsalo karyo ke A paMDita hArI gayA ane yuvA paMDita jItyA che. eTale pelA paMDita UThIne sIdhA kUvAmAM jaIne bhUsako mArIne marI gayA. A vidyAnA madanuM phaLa. kuLano mada, jAtino mada, aizvaryano mada ane tapano mada - A ATha prakAranA madamAM ajJAna, mithyAtva hoya to e taNAI jAya. sAmAnya tuccha vastu maLI hoya to eno paNa ene ahaMkAra AvI jAya. adhamAdhama adhiko patita, sakala jagatamAM huMya; e nizcaya AvyA vinA, sAdhana karaze zuMya ? - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 264 - "vIsa doharA' huM eTale ahaMkAra, anaMtAnubaMdhI kaSAya. tene prathama kADhavAnuM che. e paramakRpALudeve patrAMka - 437 ane 501 mAM mUkyuM che, tyAMthI vAMcavuM. mithyAdeva-guru-dharmanI zraddhA karavI, Adara karavo ane sAcA deva-guru-dharmano anAdara karavo - A baMne anaMtAnubaMdhI kaSAya che. ApaNe paramakRpALudevano Adara karyo ane kuMdakuMdAcAryano anAdara karyo, to anaMtAnubaMdhI kaSAya thaI gayo. ema kuMdakuMdAcAryano Adara karyo ane paramakRpALudevano anAdara karyo to e paNa anaMtAnubaMdhI kaSAya che. sanI jAtano anAdara karavo ane asatnI jAtano Adara karavo e anaMtAnubaMdhI kaSAya che, ane nirdhvasa pariNAma thavA, maryAdA uparAMta paNa viSayonI vilAsItatA rAkhavI e anaMtAnubaMdhI kaSAya che. to, A cAra anaMtAnubaMdhI kaSAya ane pAMcamuM mithyAtva - A moLuM paDe to samyagadarzana thAya, nahIM to nA thAya. eTale vItarAgadeva, nigraMtha guru, emanA prarUpelA dharma pratye haju ApaNI zraddhA nathI ane ApaNI kalpanA anusAra ke bIjA ajJAnIonA bodha anusAra ApaNI mAnyatAo che, e kADhavAnI che. nIkaLavI agharI che, paNa kADhyA vagara chUTako nathI. jIvane mAna paNa naDe che. paramakRpALudeve kahyuM che ke, "jagatamAM mAna nA hota to mokSa ahIM ja hota." "huM jANuM chuM ema thAya che te anaMtAnubaMdhI mAna che. huM jANuM chuM, mane khabara che, mane AvaDe che, A to meM vAMcyuM che AvA baphamamAM ne baphamamAM rahe ane doSa nIkaLe nahIM tathA ahaMkAra vadhI jAya tenuM nAma mAna che. te jAya to samakita thAya. mithyAtva jAya tyAMthI ja Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 kSamApanA mokSanI zarUAta thAya che. mithyAtva che tyAM sudhI mokSamArganI zarUAta paNa nathI. graMthibheda thaIne cothuM guNasthAnaka pragaTe tyAre mokSamArganI zarUAta thaI gaNAya; tyAM sudhI nahIM, pachI bhale jIva sAdhu thayo to paNa jo mithyAtva che to mokSamArgamAM nahIM. jyAM sudhI karmaraja che tyAM sudhI malina che. karmarajathI karIne malina chuM. ATha karmo athavA anaMtA karyo jyAM sudhI lAge che tyAM sudhI malina che. siddha bhagavAnane koI karmamaLa nathI to e vizuddha che. emanI malinatA saMpUrNa TaLI gaI che. to jeTalA aMze karmanI raja ghaTe eTalA aMze enI zuddhi. karmanA nimitte 'bhAva' malina thAya che, tethI te AtmAne apavitra kare che. karmanA udayane jIva AdhIna thaI jAya che, mATe enA 'bhAva' malina thaI jAya che, azuddha thaI jAya che, zubhAzubha thaI jAya che. zubhAzubha baMne bhAva malinabhAva che. have zubhabhAva malina che e to ApaNane pakaDAtuM ja nathI. je bhAvathI karmano Asrava thAya ane AtmA upara karma coTe e badhuM malinatA kahevAya. zubhabhAvathI zubhAsrava thAya che ane karmano maLa coMTe che. enAthI AtmA malina thAya che, mATe e paNa maLa che. potAnA malinabhAva dvArA pote potAne malina kare che - A bhAvamalinatA ane tenA nimitte karmanA paramANu AtmAnA pradeza sAthe coMTI jAya che e dravyamalinatA. bhAvakarma nirodhena, dravyakarma nirodhanam, dravyakarma nirodhena, saMsArasya nirodhanam. - zrI niyamasAra - gAthA - 18 nI TIkA bhAvakarmano nirodha ka2vAthI dravyakarmano nirodha thAya che ane dravyakarmano nirodha thavAthI saMsArano nirodha thAya che, mATe saMsArano nirodha karavo hoya to pahelAM bhAvakarmano nirodha karo, malina bhAvono nirodha karo ane mahAmalina bhAva te mithyAtva che. tenA kAraNe rAgadveSa thAya che. karmanA nimitte bhAva malina thAya che. tethI te AtmAne apavitra kare che. mATe AtmA apavitra bane che. he paramAtmA ! tamArAM kahelAM tattva vinA mAro mokSa nathI. huM niraMtara prapaMcamAM paDyo chuM, ajJAnathI aMdha thayo chuM, mArAmAM vivekazakti nathI ane huM mUDha chuM, huM nirAzrita chuM, anAtha chuM. 'huM to doSa anaMtanuM, bhAjana chuM karuNALa.' paNa paramAtmA pavitra che, sarva karmarajIthI rahita che tethI temanuM avalaMbana levAnuM kahe che. Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 339 huM pAmara zuM karI zakuM? evo nathI viveka; caraNa zaraNa dhIraja nathI, maraNa sudhInI cheka. 5 - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 264 - "vIsa doharA' huM zakti apekSAe paramAtmA chuM, paNa vartamAna avasthAmAM pAmara chuM. paramAtmA samyagadarzana, jJAna, cAritranI pUrNatA che eTale pavitra che. svarUpa apekSAe paNa paramAtmA che ane avasthAmAM paNa paramAtmapaNuM pragaTa thayuM che. siddha bhagavAna sarva prakAranI kamarajathI rahita che, karmano eka paramANu paNa emanA AtmA sAthe coTelo nathI. eka paramANumAtranI maLe na sparzatA, pUrNa kalaMka rahita aDola svarUpa jo; zuddha niraMjana caitanyamUrti ananyamaya, agurulaghu, amUrta sahajapadarUpa jo. apUrva. 18 - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 738 - "apUrva avasara aho ! konA kahelA? paramAtmAnA kahelA. bIjA ajJAnIo athavA anya darzanavALAo aneka prakAranA tattvanI vAta karatAM hoya to paNa e saMpUrNa satya nathI, AMzika satya che. sApekSatApUrvaka jJAnI puruSo tene AMzika satya tarIke svIkAre che. bhagavAnanA kahelA tattvanI zraddhA karyA vagara koI jIva samyagudarzana pAmI zake nahIM. tattvArthazraddhAnaM samyagdarzanam / - zrI tattvArthasUtra - adhyAya 1- sUtra 2 vartamAnamAM jainamAM paNa tattvanI sAcI samajaNa ane zraddhA karanArA jIvo mAMDa ekAda Tako hoya to hoya evI sthiti che. tattva sAta che - jIva, ajIva, Agnava, saMvara, nirjarA, baMdha, mokSa. pApa ane puNyane gaNIe to nava thAya. tene heya, breya ane upAdeya pUrvaka jANavA, to ja yathArthatA Ave. tenuM avalaMbana levAnuM ahIM kahe che. AgaLa Avaze ke, "have huM tamAruM, tamArA dharmanuM ane tamArA muninuM zaraNa grahuM chuM.' bhagavAna aDhAra doSathI rahita che ane sarva karmarajathI paNa rahita che. koI eka paramANunI eka kamaraja paNa coMTI nathI, saMpUrNa zuddha ane pavitra che. tethI temanuM avalaMbana levAnuM kahe che. vyavahArathI vItarAga deva, nigraMtha guru ane temanA prarUpelA dharmanuM avalaMbana levAnuM che ane nizcayathI potAnA svarUpanuM avalaMbana Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 kSamApanA levAnuM che. vyavahAranuM avalaMbana sAcuM nahIM hoya to svarUpanuM avalaMbana sAcuM nahIM thAya. jema dhAbu bharavA mATe TekAnI jarUra paDe che ane dhAbu taiyAra thaI gayA pachI TekAo laI levAmAM Ave che; ema sAcuM avalaMbana lIdhA vinA nirAvalaMbanapaNuM AvatuM nathI. koI ema mAne ke mAre koInA avalaMbananI jarUra nathI, huM emane ema mArA AtmAnA Azraye kAma karI lauM to enI e mAnyatA te kalpanA che, svacchaMda che, enI pAtratAno abhAva che. mATe te evA vikalpo kare che. mATe avalaMbana levuM jarUrI che. jyAre jayAre ApaNane manuSyabhava maLyo tyAre avalaMbana lIdhuM to ajJAnIonuM lIdhuM, paNa AtmajJAnI munionuM avalaMbana nA lIdhuM. e ja bhUlo vartamAnamAM cAle che. hajI e bhUla dekhAtI nathI ke atyAre huM konuM avalaMbana laIne vartu chuM? dareka vyakti potAnA gurune jJAnI ane bhagavAna mAne che. paNa emAMthI ekAda Tako sAcA hoya to hoya, nahIMtara nA paNa hoya evo A kALa che; ane pelA ajJAnI gurunA puNyano udaya jabaradasta che. eTale emane mAnanArA lAkho jIvo maLI jAya che. bauddha, IslAma, khristI, hindu dharmanA lAkho anuyAyIo che paNa emanI pAse tattvanI yathArthatA nahIM hovAthI enuM avalaMbana lenArA badhAya rakhaDavAnA. avalaMbana ApanArA paNa rakhaDavAnA. kAraNa ke, e prakAranI aMtaraMgadazA pragaTa thaI nathI. bahAramAM mAtra puNyano udaya che, enA kAraNe A badhA tophAna ane jora cAle che. he paramAtmA! tamArAM kahelAM tattva vinA mAro mokSa nathI. aho! mULa tattva to Atmatattva che. jayAM lagI Atma tattva cinyo nahIM, tyAM lagI sAdhanA sarva jUThI. -bhaktakavi zrI narasiMha mahetA AtmAnI vAta to cArvAka sivAyanA pAMceya darzanavALA kahe che ane vedAMtamAM to Thera Thera AtmAnI vAto mUkI che, chatAM ekAMta hovAnA kAraNe e ayathArtha che ane tenA kAraNe e mAnyatAnI zraddhA karanAra jIva paNa AtmajJAna pragaTa karI zakato nathI, kema ke viparItatA che. tattvamAM nyUnatA, adhikatA ke viparItatA hoya to te samyagadarzananuM kAraNa banI zakatuM nathI. te prApta karavA vacana konuM satya kevaLa mAnavuM? nirdoSanaranuM kathana mAno, 'taha' jeNe anubhavyuM; - zrI mojamALa - zikSAvAi - 67 Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 341 nirdoSa puruSa te Apta che. Apta eTale vizvAsa karavA yogya ane jemanAmAM aDhAramAMno ekapaNa doSa hoya to te nirdoSa nathI. jemane sarvajJatA, vItarAgatA ane hitopadezIpaNuM che te avalaMbana levA yogya che. jemane anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta AnaMda ane anaMta vIrya pragaTa thayA che te paramAtmA che. tattva eTale sadeva, guru ne dharma. te sivAya koI bIjAne deva tarIke mAne, bhagavAna tarIke mAne, pUje, teno Azraya kare to e mithyAtva gADhuM kare. bhaktinA kAraNe kaSAyanI maMdatA che, to puNya bAMdhe, paNa asavamAM sadevanI mAnyatA karI to tenuM mithyAtva gADhuM thAya. pahelAM devatattvanI oLakhANa karo ane pachI e sivAya je koI bIjA devatattvamAM nathI AvatA tene choDo ane sAcA devatattvane pakaDo, enI pUjA karo. zrI AnaMdaghanajI mahArAje paNa kahyuM che, deva guru dharmanI zuddhi kaho kima rahe, kima rahe zuddha zraddhAna ANo; zuddha zraddhAna viSNu sarva kiriyA karI, chAra para lIMpaNa te jANo. - zrI AnaMdaghanajI kRta zrI anaMtanAthajina stavana jo aMdaramAM asamAM sanI kalpanA haze to te devatattvanI zraddhA che te yathArtha nahIM kahevAya. jijJAsu vicakSaNa satya ! koI zaMkaranI, koI brahmAnI, koI viSNunI, koI sUryanI, koI agninI, koI bhavAnInI, koI pegambaranI ane koI Isu khristanI bhakti kare che. eo bhakti karIne zI AzA rAkhatA haze? - satya : priya jijJAsu, te bhAvika mokSa meLavavAnI parama AzAthI te devone bhaje che. jijJAsu kaho tyAre ethI teo uttama gati pAme ema tamAruM mata che? satya : eonI bhakti vaDe teo mokSa pAme ema huM kahI zakato nathI. jeone te paramezvara kahe che teo kaMI mokSane pAmyA nathI; to pachI upAsakane e mokSa kyAMthI Ape? zaMkara vagere karmakSaya karI zakyA nathI ane dUSaNa sahita che, ethI te pUjavA yogya nathI. - zrI mokSamALA - zikSApATha - 13 je mokSe gayA nathI to tene mAnanAro kyAMthI jAya? ekanA hAthamAM trizULa che, ekanA hAthamAM gadA che, ekanA hAthamAM cakra che ane vItarAganA hAthamAM kAMI hotuM nathI, emane bhaya Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 kSamApanA nathI eTale. koI deva-devIone mAne e paNa badhA mithyA che. kema ke, e aDhAra doSathI rahita to che nahIM. saMpUrNa vItarAgadeva e ja sadaiva che, e sivAya koI paNanI evI zraddhA aMdaramAM daDha rahevI joIe nahIM. evI rIte gurutattva che. AtmajJAna samadarzitA, vicare udayaprayoga; apUrva vANI paramazruta, sadguru lakSaNa yogya. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 10 paramakRpALudeve A vyAkhyA karI che, chatAMya ApaNe ene mUkIne AvA lakSaNa vagaranAne guru tarIke mAnIe chIe. A eka mithyAtvano prakAra che ane mithyAtvanA udayamAM Ama thavAnuM. nA thAya to Azcarya, thAya emAM kAMI Azcarya nathI. A gAthA paramakRpALudeve patrAMka - 837 mAM samajAvI che. abhyAsIoe tyAMthI samajavI. karmanA udaya anusAra sadguru vicarI rahyA che. koI kahe ke sAheba ! koI bhakto bolAve to? are ! bhakto hoya ke game te hoya emane koInA pratye aMdaramAM rAga nathI. amuka kSetramAM mArA bhakto vadhAre che to e kSetramAM jaIne badhAne bodha ApuM, evo emane rAga hoto nathI. 'athavA bhaktino kartA che, mATe mA2o che, ema kadI joyuM nathI.' ema cha padanA patramAM paramakRpALudeve kahyuM che. kyAMya saspraMthagurune mUkyA nathI, nigraMthagurune mUkyA che. sagraMtha eTale AraMbha-parigraha sahita hoya te. AraMbha-parigrahadhArIne guru mAnavA te paNa mithyAtva che. emane nigraMthagurunA khAnAmAM besADavA e paNa mithyAtva che ane A kALamAM moTAbhAganA jIvo AvA AraMbha-parigrahavALAne guru tarIke mAnI beThelA che. evA jIva game teTalI sAdhanA kare to paNa te samyagdarzanano adhikArI thaI zake ja nahIM. e anaMtAnubaMdhI che. paramakRpALudeva anaMtAnubaMdhI kaSAya viSe jaNAvatAM kahe che, anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA ane lobha samyaktva sivAya gayAM saMbhave nahIM; ema je kahevAya che te yathArtha che. saMsArI padArthone viSe jIvane tIvra sneha vinA evAM krodha, mAna, mAyA ane lobha hoya nahIM, ke je kAraNe tene anaMta saMsArano anubaMdha thAya. je jIvane saMsArI padArtho viSe tIvra sneha vartato hoya tene koI prasaMge paNa anaMtAnubaMdhI catuSkamAMthI koIpaNa udaya thavA saMbhave che, ane jyAM sudhI tIvra sneha te padArthomAM hoya tyAM sudhI avazya 5ramArthamArgavALo jIva te na hoya. na Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 343 tIvra pariNAme, bhavabhayarahitapaNe jJAnIpuruSa ke samyakdaSTi jIvane krodha, mAna, mAyA ke lobha hoya nahIM. je saMsAraarthe anubaMdha kare che, te karatAM paramArthane nAme, bhrAMtigata pariNAme asaddagura, deva, dharmane bhaje che, te jIvane ghaNuM karI anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA, lobha thAya che, kAraNa ke bIjI saMsAranI kriyAo ghaNuM karI anaMta anubaMdha karavAvALI nathI; mAtra aparamArthane paramArtha jANI Agrahe jIva bhajyA kare, te paramArthajJAnI evA puruSa pratye, deva pratye, dharma pratye nirAdara che, ema kahevAmAM ghaNuM karI yathArtha che. te sadguru, deva, dharma pratye asatagurnAdikanA AgrahathI, mAThA bodhathI, AzAtanAe, upekSAe pravarte evo saMbhava che. tema ja te mAThA saMgathI tenI saMsAravAsanA pariccheda nahIM thatI hovA chatAM te pariccheda mAnI paramArtha pratye upekSA rahe che; e ja anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA, lobhano AkAra che. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 459 saMsAranA padArthomAM tIvra moha hoya, sneha hoya to evA krodha, mAna, mAyA, lobha anaMtAnubaMdhInA prakAramAM thAya. je kAraNe tene anaMta saMsArano anubaMdha thAya. aparamArtha eTale asatudeva, asagara, asatudharmane bhajatAM kAyara thAya ane A hoMze hoMze bhaje che! jJAnI ke samyadRSTine anaMtAnubaMdhI prakAranA krodha, mAna, mAyA ke lobha hoya nahIM. bhrAMtigata pariNAma eTale paramArthane nAme aparamArthamAM AtmakalyANa karuM chuM, dharma karuM chuM ema mAnavuM. koIpaNa gRhastha zrAvaka sagurunA khAnAmAM AvI zake nahIM. e tamArA upakArI cokkasa kahevAya, paNa jyAre sAcA deva-guru-dharmanI oLakhANa karAve tyAre, nahIM to upakArI paNa nahIM. vItarAgadevane oLakhAve, nigraMthagurune oLakhAve ane temanA prarUpelA ratnatraya dharmane heya, zeya, upAdeyanA viveka sahita sAcI rIte oLakhAve, to tamArA vyavahArathI upakArI. saMsAranI bIjI kriyAo ghaNuM karIne anaMta anubaMdha karavAvALI nathI, je sAcA ratnatrayadhArI munio che emanA pratye jIvane aMdaramAM viparItatA thaI jAya che ane asaguru maLyuM ema mAne che ke mane sadguru maLI gayA che, have kyAMya doDavAnI jarUra nathI. amAre to ghera beThA gaMgA AvI che. A ja viparItatA che. emAM sAcA deva, guru, dharmanI upekSA thaI jAya che. have vItarAgadeva upara je kAMI AMgIo caDhAve che e paNa vyavahArathI to yathArtha nathI. bhale bhagavAna to bhagavAna che. muninA zarIra upara eka tANAvANo na hoya ane vastradhArIne sAdhu mAne to e paNa mithyAtva che. AtmajJAna vagaranA hoya e paNa guru nahIM. digambara guru hoya paNa AtmajJAna na hoya to paNa e nigraMtha gurumAM Ave nahIM. bhAvaliMga sahitanuM dravyaliMga joIe. Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 kSamApanA nagnabhAva, muMDabhAva saha asnAnatA, adaMtadhAvana Adi parama prasiddha jo; keza, roma, nakha ke aMge zRMgAra nahIM, dravyabhAva saMyamamaya nigraMtha siddha jo. apUrva. 9 - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 738 - "apUrva avasara' asadguru kahe ke ApaNe to badhA dharma sarakhA, badhA bhagavAna sarakhA, badhA guru sarakhA ane A che e ja sAcA che basa! eTale asatno Adara karyo ne satano anAdara karyo. AvI rIte deva hoya, guru hoya ke tattva hoya. Ama, ajJAnIono bodha AtmAnuM ahita karanAra, mAThuM karanAro che. paNa jIvane eno khyAla Avato nathI. kema ke, AMdhaLo thaIne ene guru mAnyA che, eTale enuM eka eka vAkya enA mATe brahmavAkya thaI gayuM. pachI bIjuM ene kaMI sUjhe nahIM. koIe lAla kapaDAvALAne mAnyA, koIe dhoLA kapaDAvALAne mAnyA ane koIe pheMTAvALAne guru mAnyA, A badhAya asadguruo che prabhu! e sadgurunA khAnAmAM AvI zake nahIM. AtmajJAna tyAM munimaNuM, te sAcA guru hoya; bAkI kuLaguru kalpanA, AtmArthI nahi joya. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 34 AtmajJAna sahita hoya te sAcA muni. AtmajJAna sahitanA muni, ratnatrayadhArI, bhAvaliMgI, yathAjAtarUpadhara, aThyAvIsa mUlaguNadhArI, pAMca mahAvrata, samitithI yukta hoya te A sAcA guru che. AvI zraddhA A kALamAM keTalAne che? digaMbaromAM mAMDa ekAda Tako haze ane zvetAMbaromAM to prAye jovAmAM AvatuM nathI, sthAnakavAsImAM paNa e ja che. eTale A badhAne jainAbhAsamAM mUkI dIdhA. jene vItarAga deva, guru, dharmatattvanI yathArthatA nathI, mAnyatA nathI, prarUpaNA nathI e badhAya jainAbhAsamAM che. tattvarUpathI e oLakhe, te jana pahoce zAzvata sukhe; zAMtinAtha bhagavAna prasiddha, rAjacaMdra karuNAe siddha. - zrI mokSamALA - zikSApATha - 2 - have jIve 20-20 varSathI ajJAnIone sAMbhaLyA hoya ane jJAnInuM eka divasa sAMbhaLo to e mAne? mAne to Azcarya che, nA mAne to kaMI Azcarya che ja nahIM prabhu! A rIte jIva Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 345 kSamApanA asaddagurunA bodhathI jJAnInI AzAtanA karI nAMkhe che, sAcA deva-gurunI AzAtanA karI nAkhe che ane upekSAe pravarte che. jyAre jyAre jJAnIo hoya che tyAre temanI upekSA karanAro varga moTo hoya che, pachI loko emanA patharAne paNa pUjavAnA. rAmanA nAme patharA tarI jAya, paNa rAma patharo nAMkhe to DUbI jAya ! jIva jJAnInI upekSAe pravarte che ke ApaNe AmanuM sAMbhaLIzuM to ApaNuM chUTI jaze. A ApaNuM choDAvI deze, mATe AmanA svAdhyAyamAM javAnuM nahIM. basa ! mithyAtvanA kAraNe Avo Agraha thaI jAya che, kadAgraha thaI jAya che, haThAgraha thaI jAya che. eTale mAMDa koI eka jagyAe tene sAcuM tattva maLavAnuM eka bAraNuM hatuM te baMdha thaI gayuM. tenI saMsAravAsanA pariccheda nahIM thatI hovA chatAM pariccheda mAnI paramArtha pratye te upekSita rahe che. juo ! mAne che ke mAruM kAma thAya che, paNa saMsAravAsanA uccheda thatI nathI, saMsAravAsanA to badhI emanI ema paDI che, chatAM mAne che ke mArI pariccheda thaI rahI che. ema mAnI paramArtha eTale sAcA mokSamArga pratye upekSita rahe che e ja anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA, lobhano AkAra che. vizeSa zrI vacanAmRtamAMthI patrAMka 459, para2, 613 ane 622mAMthI vAMcavuM. na samajAya to koI viziSTa abhyAsI hoya, sAdhaka hoya, dazAvALA jIva hoya temane pUchavuM. tamArAM kahelAM tattva vinA mAro mokSa nathI. dharma eTale "vatyu sahAvo dhammo, dasa lakSaNa dharma, ahiMsAmaya dharma ane ratnatraya dharma.A dharma che tene oLakho. tattvathI deva, guru, dharmane oLakho, to tamane AtmatattvanI sAcI oLakhANa thaze, zraddhA thaze; to samyagradarzananuM kArya thavAnI saMbhAvanA raheze, nahIM to samyagadarzana thavAnI saMbhAvanA paNa raheze nahIM. deva, guru, dharmanI aMdaramAM viparItatA haze to samyagdarzana kyAreya paNa thaI zakavAnuM nathI. anya darzanavALA ApaNA jevA ja AtmAo che, ane e paNa khUba dharma kare che, paNa deva, guru, dharmanI viparItatA hovAnA kAraNe teo adhikArI nathI. tevI rIte vItarAga darzanamAM paNa deva, gura, dharmanI zraddhA nahIM karanArA adhikArI banI zakatA nathI. siddhAMta badhAne mATe sarakho hoya. mokSa joIto hoya to A traNanuM avalaMbana levuM paDaze. - "huM have tamAruM, tamArA dharmanuM ane tamArA muninuM zaraNa grahuM chuM." munithI to ApaNe bAra gAu dUra bhAgIe chIe. jANe A kALamAM koI muni hoya ja nahIM ane hoI zake ja nahIM, evI ApaNI mAnyatA che. A kALamAM gRhasthone ja AtmajJAna thAya, ema mAnIne temane ja pakaDIne beThA chIe, je AraMbha - parigrahadhArI che. nA maLe to vAMdho nahIM, paNa Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 kSamApanA khoTAne pakaDavA nahIM. A kALamAM haMsano abhAva che eTale ema nahIM ke bagalAne haMsa kahevo. jo mokSa joIto haze to A traNanuM avalaMbana levuM paDaze, ema ne ema nirAvalaMbanapaNuM Avaze nahIM. have A traNenA avalaMbana moTA bhAganA jIvone viparIta cAle che. devatattvamAM paNa viparIta cAle che. roja jinamaMdiramAM paNa jAya ane pAcho kALIcaudaze mahuDI paNa jAya, ApaNe badhAya deva sarakhA, badhAya bhagavAna sarakhA, badhAya guru sarakhA, badhAya dharma sarakhA - AnuM nAma mUDhatA che, aviveka che. mumukSu sAheba ! sadeva, guru, dharmanI zraddhA te vyavahAra samyakatva kahevAya? sAheba : hA, e vyavahAra samyaktva kahevAya. " mumukSu : jayAM vyavahAra samyaktvanA ThekANA nA hoya to pachI nizcaya samyaktva to kevI rIte Ave? sAhebaH savAla ja nathI. jyAM vyavahAra samakitanuM ThekANuM na hoya tyAM nizcaya hoya ja kyAMthI? moTAbhAganA jainonI A sthiti che A kALamAM je je saMpradAyamAM, gacchamAM ke matamAM che te te mata ane saMpradAya ke gacchavALAne guru mAnIne beThA che, ane bAkInA badhAne mithyAtvI samaje che. bAhyatyAga paNa jJAna nahi, te mAne guru satya; athavA nijakuLadharmanA, te gurumAM ja mamatva. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 24 koI ajJAnIne pakaDIne, to koI sagraMthone pakaDIne besI gayA. have vastradhArI hoya te nigraMthagurumAM nathI AvatA, sAdhu hoya to paNa. enA badale vastradhArI apa-Tu-DeTa kapaDAM paherIne beThA hoya, ekTara jevA banIne beThA hoya ane kahe A mArA guru che. are ! bApu ! A badhuM mithyAtva che, tIvra mithyAtva che paNa mithyAtvanA udayamAM "A mithyAtva che evI khabara paDatI nathI. "zrI aSTapAhuDa' mAM darzanapAhuDamAM zrI kuMdakuMdAcArya deve mUkyuM che ke sAdhu saMpUrNa parigrahathI rahita hoya, ane tala tuSa mAtra paNa parigraha grahaNa kare to e nigodamAM jAya. AvA parigrahadhArIone vahorAve paNa kharA ke sAheba! A mobAIla rAkhajo, tamAre kAma Avaze, tame vAparajo. Ama, kaMIka ne kaMIka pakaDAvI de. are ! eka pensila ApavI hoya to paNa vicAra karavo paDe. temane gurunI AjJA levI paDe. bIjuM to e vApare nahIM, paNa Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 347 kSamApanA pote lekhanakArya karatA hoya to jarUra paDe to e rAkhe, e sivAya koIpaNa prakAranA parigrahano svIkAra hoya nahIM. paNa, have dhIme dhIme cAritranuM patana thavA mAMDyuM che, ghaNAM dUSaNa ghusavA mAMDyA che. ane e ApaNe ja karIe chIe, poSaNa paNa ApaNe ja ApIe chIe, paNa baMnenuM mahAna nuksAna thAya che. saMpUrNa pALI zako to muni bano, nahIM to zrAvaka thAo. upavAsa thaI zake to karo, nahIM to ekAsaNuM karo. paNa upavAsa karIne rahI nA zakyA ane eka kapa cA pI lIdhI, to enA karatAM ekAsaNAvALA sArA che. kAraNa ke, tame upavAsano bhaMga karyo che. ema vrata laIne vratano bhaMga karavo e mahAdoSa che. vrata levuM te uttama che ane pALavuM e to mahAuttama che. sAmAnya bhaMga thAya to aticAra che ane vAraMvAra moTo bhaMga thAya to anAcAramAM ghusI jAya che, to e moTo doSa che. huM zuM karuM chuM? kSaNe-kSaNe zuM karI rahyo chuM? enI kALajI joIe. enI kALajI rAkho ke huM zuM karuM chuM? paranuM huM kAMI karI zakuM chuM ke nathI karI zakato? vartamAnamAM huM sadeva, guru, dharmane bhajuM chuM ke asatadeva, guru, dharmane? kSaNa kSaNa bhayaMkara bhAvamaraNe kAM aho rAcI raho ? - zrI mokSamALA - zikSApATha - 67 have tame joI lo ke tame tIvra mumukSu cho? sAmAnya mumukSu cho ke bhumukSu cho? bIjAnA sarTiphikeTa kAma nahIM Ave. mAnyatAnuM phaLa nathI, paNa dazAnuM phaLa che. 'huM niraMtara prapaMcamAM paDyo chuM." prapaMca eTale pAMca IndriyanA viSayo. saMsAranI koIpaNa prakAranI khaTapaTo ke jenAthI Atmahita cUkI jAya e badhA prapaMca che. karazo kSaya kevaLa rAma-kathA, dharazo zubha tattvasvarUpa yathA; nRpacaMdra prapaMca anaMta daho, bhajIne bhagavaMta bhavaMta lo. 5 - zrI mokSamALA zikSApATha - 15 niraMtara eTale kSaNe-kSaNe, kArya-kAryo, prasaMge-prasaMge. "sAheba ! huM to zAMtithI svAdhyAyamAM beTho chuM ne tame prapaMca kaho cho?" hA... paMkho joIne beTho chuM e prapaMca che. kAraNa ke, e pAMca IndriyanA viSaya che. mATe prapaMca che. ApaNo upayoga sthaLa che. eTale khyAla Avato nathI. pra + paMca eTale pAMca IndriyonA viSayomAM lAgI rahevuM te badho prapaMca che. viSaya vikAra sahita je, rahyA matinA yoga; pariNAmanI viSamatA, tene yoga ayoga. Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 mApanA maMda viSayane saraLatA, saha AjJA suvicAra; karuNA komaLatAdi guNa, prathama bhUmikA dhAra. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 954 - "aMtima saMdeza' AtmAnuM hita choDIne koIpaNa kAryamAM lAgI javuM e badho prapaMca che. TUMkamAM, AtmAnuM hita cUkI ane saMsAranA koIpaNa kartavyamAM lAgI javuM e badhoya prapaMca che. AdrA besavAne dasa divasanI vAra hoya ne ThAMsIThAMsIne kerI khAIe e paNa prapaMca che, e jihvA IndriyanI gulAmI che. khAya eno vAMdho nathI, paNa have e baMdha thavAnI che eTale Dabala khAI lauM, ThAMsIne khAI lauM, bIjuM ochuM khAIza paNa rasa vadhAre khAIza e prapaMca che. jovA, sAMbhaLavA vagere pAMceya IndriyanA viSayamAM jIva khoTI thaI rahyo che. paramAtmA tarapha vaLavuM hoya to Indriyono saMyama joIe. jo Indriyo unmatta haze to manane unmatta karI adhogatimAM nAMkhI deze. IndriyasaMyama, prANIsaMyama, manosaMyama, kAyasaMyama ane AtmasaMyama. e badhA saMyama hoya to ja badhA yogane mokSamArganI aMdara pravartAvI zako, nahIM to nahIM. jema lagAma vagarano ghoDo hoya to asavArane game tyAM pheMkI de, tema asaMyamI jIvanuM patana game tyAre thaI jAya che. game teTalo dharma karato hoya, paNa manano saMyama joIe. ApaNe aneka prakAranA saMkalpavikalpa karIe chIe. tenA para jJAnanI lagAma hovI joIe. e saMkalpa-vikalpane aTakAvavA mATe jJAnIonA batAvelA koIpaNa sAdhanomAM upayoga rAkhavo, A manosaMyama che. kahevata che ke navaro beTho nakhkhoda vALe. navaruM mana aneka prakAranA jhAMpA mAravAnuM. to, Indriyano saMyama joIe, paraMtu huM to niraMtara prapaMcamAM vartu chuM jamavA beTho hoya to TI.vI. dekhAya tevI rIte bese. eTale eka to jihvA Indriyano viSaya, bIjo netra Indriyano viSaya, trIjo kAna Indriyano viSaya -ema pAMceya Indriya AvI jAya. A viSayonI gulAmI che. ajJAnathI, viparIta buddhithI eTale ke mithyAtvanA kAraNe A viSayone sArA mAnyA che, e badhI pravRttine sArI mAnI che. je AtmAnuM hitakArI che tene ahitakArI mAnyuM ane je AtmAnuM ahitakArI che tene hitakArI mAnyuM. je choDavAnuM che tene sAruM mAnyuM che, tethI chUTI zake nahIM. pAMca IndriyonA viSayo, asadaiva-guru-dharma A badhuM choDavAnuM che. amadeva-guru-dharmathI hita thAya ke pAMca IndriyonA viSayothI hita thAya ke asaMyamathI hita thAya evuM vastunuM svarUpa che nahIM prabhu ! bhrAMtinA kAraNe tene hita mAne che, ane jayAM sudhI hitakArI mAnaze tyAM sudhI te chUTaze nahIM. dArUDiyo jayAM sudhI dArUne hitakArI Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 349 mAne che, tyAM sudhI dArU choDavAno nahIM. paisAnI barabAdI thAya, zarIranI barabAdI thAya, kuTuMbanI barabAdI thAya, AbarUnI barabAdI thAya, bhale je thavuM hoya te thAya paNa hitakArI mAnyuM che tyAM sudhI e choDavAno nahIM. ema ahIM paNa A bhavanI barabAdI thAya, AtmAnI barabAdI thAya, adhogatimAM javuM paDe to paNa e viSayone, kaSAyone, AraMbhane, parigrahane, asadeva-guru-dharmane choDavA taiyAra thato nathI. emAM Azcarya karavA jevuM nathI. ApaNane ema thAya ke A manuSyabhavamAM AvIne A jIva kema Ama kare che ? paNa teno e prakArano tIvra mohanIya karmano udaya che ke e karI zake tema nathI, evI enI yogyatA nathI. dArU pInArA para tamane dayA Ave ke A bicArAno manuSyabhava kharAba thayo ane enI sAthe pIvAvALA paNa ema ja kahevAnA ke 'nikala jAyegA jI to kauna kahegA pI.' eka bhogI thavAno bodha kare che, eka yogI thavAno bodha kare che. koIne koIno ane koIne koIno bodha kema lAge che ? to jene bhogI thavAno bodha lAge che te ajJAnI che, avivekI che. yogI thavAno bodha lAge che te vivekI kahevAya. anAdikALathI ajJAnamAM aMdha thayo chuM. prajJAcakSu to sArA ke ene mAtra AMkhethI dekhAtuM nathI paNa ajJAnarUpI aMdhakAramAM ene AtmAnuM hita ke paramArtha sUjhato nathI. karmabhAva ajJAna che, mokSabhAva nijavAsa; aMdhakAra ajJAna sama, nAze jJAnaprakAza. -- zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 98 ApaNane kyAreya lAgatuM nathI ke huM ajJAnI chuM. ApaNane to ema ja lAge che ke mane zAstranuM jJAna che, dharmanuM jJAna che, duniyAnI badhI kaLAonuM jJAna che. eka vakhata amArI sAthe eka bhAI TreInamAM AvelA, emane dareka kSetranuM khUba jJAna hatuM. zAstro paNa ghaNA vAMcelA. koI emanI sAthe carcA karI zake nahIM. badhAne carcAmAM harAvI de. pachI chevaTe temaNe kahyuM ke mane kukevaLajJAna che. eTale kahevA ema mAMgatA hatA ke mane jJAna badhuM che, paNa kuzAna che. eTale bIjuM duniyAnuM jJAna ghaNuM hoya, ghaNo DAhyo hoya, ghaNo hoziyAra hoya, loko enI salAha mAnIne kAma karatA hoya, paNa paramArthamArgamAM e AMdhaLo che, kema ke ajJAnI che. to, anAdikALathI ajJAnathI aMdha thayo chuM A vAta jyAre tamane beso tyAre tame sAcA deva, guru, dharmanI zodhamAM Avazo. jyAM sudhI huM ajJAnarUpI aMdhakAramAM phasAyelo chuM e vAta besaze nahIM tyAM sudhI tame sAcA deva, guru, dharma pratye vaLazo nahIM. sadgurunA upadezathI viveka Ave to ajJAna dUra thAya. upadeza to maLe, paNa jo viveka nA Ave to paNa ajJAna dUra thAya nahIM. Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 sadgurunA upadezathI, AvyuM apUrva bhAna; nijapada nijamAMhI lahyuM, dUra thayuM ajJAna. bhAsya nijasvarUpa te, zuddha cetanArUpa; ajara, amara, avinAzI ne, dehAtIta svarUpa. -- zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 119, 120 kSamApanA sadguruno upadeza hoya to tene sAco viveka Ave. have sadguru ja sAcA maLyA nathI to sAco viveka paNa tene kyAMthI Ave ? odhasaMjJAe Ave, potAnI kalpanAnA AdhAre Ave, potAnA kSayopazamanA AdhAre Ave, zAstro vAMcIne Ave; paNa AtmajJAnI guruno bodha to ene kyAMthI maLe ? sAkSAt pratyakSa joIe. zAstramAM kahelI AjJA adhikArI thavA mATe che, kArya thavA mATe pratyakSa gurunI AjJA jarUrI che. pratyakSa sadguru sama nahIM, parokSa jina upakAra; evo lakSa thayA vinA, Uge na AtmavicAra. -- zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 11 sadgurunA upadezathI viveka Ave, paNa evo viveka karavAnI zakti paNa mArAmAM nathI atyAre, kema ke meM sadgurune pakaDyA nathI ane emanI AjJA svIkArI nathI, tyAM sudhI A zakti mArAmAM AvavAnI nathI. viveka Ave to ajJAna TALe evo e baLavAna che. viveka eTale sva ane parano yathArtha nirNaya thavo. pa2ne potAnuM mAnavuM e aviveka che, dehane potAno mAnavo e paNa aviveka che. bhedajJAna thaI ane AtmajJAna thAya enuM nAma viveka che. enA vicAra vivekapUrvaka zAMtabhAve jo karyA; to sarva Atmika jJAnanAM siddhAMtatattva anubhavyAM. -- zrI mokSamALA - zikSApATha - 67 heya, jJeya ane upAdeyano viveka thavo joIe. heya eTale tyAgavA yogya, jJeya eTale jANavA yogya ane upAdeya eTale ArAdhavA yogya. vivekanuM kAma juduM karavAnuM che. sva-parane juduM pADavAnuM che, hita-ahita, deha ane AtmA vagerene jema che tema bhinna oLakhavA te viveka Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 351 zuM karavAthI pote sukhI ? zuM karavAthI pote duHkhI? pote zuM? kyAMthI che Apa? eno mAMgo zIdhra javAya. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 107-2/1 to, AtmAnI apekSAe hita-ahitanI oLakhANa thavI joIe, zarIranI apekSAe nahIM. zarIranI apekSAe erakanDizana hitakArI che ane AtmAnI apekSAe erakanDizana ahitakArI che. A rIte dareka padArtho samajavAnA. deha ane AtmA vagerene jema che tema bhinna oLakhavA te viveka che. bhAsyo dehAdhyAsathI, AtmA deha samAna; paNa te banne bhinna che, pragaTa lakSaNe bhAna. ... jema asi ne myAna. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 49, 50 AnuM nAma viveka ! ajJAna hoya tyAM viveka nA hoya. viveka nA hoya tyAM mUDhatA hoya. pachI devamUDhatA kaho, gurumUDhatA kaho, dharmamUDhatA kaho ke AtmamUDhatA kaho, A badhI mUDhatA che. vivekazakti eTale bhedajJAna. sva-parano bheda pADavo enuM nAma viveka. ane bhedajJAna te AtmajJAnanuM kAraNa che. jo sva-parano yathArtha bheda paDe to tene AtmajJAna thayA vinA rahe nahIM. ajJAnadazAmAM paNa jo chUTavAnI jijJAsA hoya to tene mUDha nA kahevAya. huM mUDha chuM, huM nirAzrita chuM, anAtha chuM. te dazAnI khabara nathI, teno vicAra nathI chatAM potAne DAhyo mAne ke huM samajuM chuM te mUDhatA. A kALamAM moTAbhAgano buddhizALI jIva mUDhatAyukta che. dizAnI khabara nathI, AtmAnuM kalyANa kema thAya teno vicAra nathI, chatAM potAne DAhyo mAne, loko paNa ene DAhyo mAne, ane tenI salAha levA Ave. huM samajuM chuM ema mAne te mUDhatA che. mane badhI khabara che, A to meM vAMcyuM che, A to meM sAMbhaLyuM che ema ajJAnI samaje che. "samajyA te samAI gayA." "samajanevAle samaja gaye nA samaje vo anADI hai." samajyAnuM phaLa zamAI javuM te che. te pachI koI vAdavivAdamAM paDatA nathI. duniyAnI bIjI koI jhaMjhaTamAM paDatA nathI. basa ! bhedajJAna dvArA upayoga dvArA svarUpamAM samAI jAya che. Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara kSamApanA kAyAnI visArI mAyA, svarUpe samAyA evA, nigraMthano paMtha bhavaaMtano upAya che. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 902 bAhyAMtara nigraMthano paMtha te mokSano upAya che, je apUrva avasaramAM batAvyo che. ajJAnadazAmAMthI bahAra nIkaLavuM hoya to jJAnI puruSano Azraya levo joIe. jIva ajJAnIno Azraya choDato nathI, e anaMtAnubaMdhI kaSAya che. patrAMka-200thI vizeSa samajavuM. nirAzrita kema chuM? kema ke mAre mAthe sadguru ke sadeva nathI eTale huM anAtha chuM, nirAzrita chuM. sarvajJano dharmasuzarNa jANI, ArAdhya ArAdhya prabhAva ANI; anAtha ekAMta sanAtha thAze, enA vinA koIna bAMhya svAze. - zrImad rAjacaMdra - pR. 37 - azaraNabhAvanA to, jJAnI puruSano Azaro nathI e ja nirAzritapaNuM che, e ja anAthapaNuM che. eTale ja paramakRpALudeve kahyuM che, bIjuM kAMI zodha mA. mAtra eka sapuruSane zodhIne tenAM caraNakamaLamAM sarvabhAva arpaNa karI daI vatye jA. pachI jo mokSa na maLe to mArI pAsethI leje. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 76 jenuM A saMsAramAM koI na hoya te anAtha kahevAya. tame to badhA sanAtha cho kAraNa ke tamAre to ghaNA che! kharo nAtha potAno AtmA che. kema ke, paramAtmAnuM dAna karanAra AtmA che, paramAtmapadane pragaTAvI denAra potAno AtmA che, samyakdarzanano dAtA AtmA che, samyakajJAnano dAtA AtmA che, samyagucAritrano dAtA AtmA che, mokSano dAtA AtmA che. AtmA jevo koI deva nathI, AtmA jevo koI dAtA nathI. "mAruM sarvasva mAruM sva, mAro AtmA che. mAruM sarva prakAranuM hita karanAra mAtra mAro AtmA che. bIjA koInA dvArA kiMcit mAtra mAruM hita ke ahita thatuM nathI. A nAthanI oLakhANa thaze tyAre jIva sanAtha thaze. "jIva potAne bhUlI gayo che ane tethI satasukhano tene viyoga che." AtmA pragaTe tyAre eTale samyagudarzana thAya tyAre sanAtha kahevAya. jema koI chokarInuM sagapaNa thAya ane je samaye zrIphaLa ane nALiyera ApyuM te vakhatathI te sanAtha thaI gaI. tevI ja rIte jyAM sudhI mithyAtva hatuM tyAM sudhI jIva anAtha ane jyAre samyaktvanuM zrIphaLa maLyuM tyAre sanAtha thayo. tyAre teno manuSyabhava saphaLa, mokSamArga saphaLa, tyAM sudhI saphaLatA nahIM. Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 353 saphaLa thayo bhava mAro ho, kRpALudeva. pAmI zaraNa tamAruM ho, kRpALudeva. saddaguruno Azraya maLe to paNa sanAtha thavAya. e vyavahAra sanAthapaNuM che ane potAnA AtmAno Azraya thAya e nizcayathI sanAthapaNuM che. vyavahArathI sanAthapaNuM AvyA vagara nizcayathI sanAthapaNuM AvatuM nathI. | nIrAgI paramAtmA! huM have tamAruM, tamArA dharmanuM ane tamArA muninuM zaraNa grahuM chuM. te nAtha koNa? nIrAgI paramAtmA, jemaNe paramAtma svarUpa prApta karyuM che. AkhuM jagata rAga-dveSamAM paDyuM che. paramAtmA nIrAgI che. jeNe saMsAramAMthI chUTavuM hoya teNe paramAtmarUpa deva, temaNe upadezelo dharma ane te dharmane samajIne pote Acare tema ja anyane samajAve evA muni athavA guru A traNa zaraNa che, tenI upAsanA karatAM jIva zaraNavALo thAya. - cattAri zaraNe pavanjAmi arihaMte zaraNe pavanajAmi I siddha zaraNe pavanajAmi / sAhU saraNe pavanjAmi7 kevalI pannata dhamma zaraNe pavanjAminI vyavahArathI A cAra zaraNA uttama che. "arihaMte zaraNe pavanjAmi.? arihaMta paramAtmAnuM huM zaraNa grahuM . jemaNe saMpUrNa rAga-dveSa, mohamaya, ajJAnamaya bhAvono nAza karyo che ane anaMta jJAna, darzana, AnaMda, virya pragaTa karyA che evA sazarIrI paramAtmA arihaMta bhagavAna emanuM huM zaraNa grahuM chuM. eTale bhagavAnano kahelo dharma, ratnatrayadharma, dasalakSaNa dharma, vastu svabhAvamaya dharma ane ahiMsAmaya dharma, enuM zaraNuM grahavAthI jIva AtmakalyANane sAdhI zake che. kema ke, A cAra parama mAMgalika che. cattAri maMgala. arihaMtA maMgala / siddhA maMgala /. sAhU maMgala kevalI pannato dhammo maMgala arihaMta paramAtmA maMgala svarUpa che. maM + ga = maMgala. pApane choDAve ane puNyane lAve, enuM nAma maMgala kahevAya. koIpaNa mAMgalika kAryamAM, sArA kAryomAM ApaNe pahelA Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 kSamApanA navakAramaMtranuM smaraNa karIe chIe. navakAramaMtramAM badhAya maMgalAcaraNa samAI jAya che, koIpaNa AcArya bhagavaMto pustaka lakhatA hoya ke pravacana karatA hoya to prathama emanuM smaraNa karI, emane vaMdana karI ane pachI e kAryanI zarUAta kare che. to pApane gALe ane puNyane lAve enuM nAma maMgala. siddha bhagavAna maMgala svarUpa che. e to saMpUrNa maMgala thaI gayA ane emano sAco Azraya karanAra paNa emanA jevI dazAne prApta thAya che. 'sAhU maMgalaM' - nigraMtha sAdhu e paNa maMgala svarUpa che. ratnatrayadhArI, digaMbara, yathAjAtarUpadhara e muni kahevAya. vastradhArI che e munipathAnubhyAsI athavA munipathAnugAmI che, paNa muni nahIM. juo koI zrAvakanuM zaraNa grahaNa karavAnuM kahyuM nathI ane ApaNe zrAvakanA zaraNa grahaNa karI, muninA zaraNA choDI dIdhA che, e jJAnIonI AjJAthI viruddha ApaNe cAlyA chIe. to, AraMbha-parigrahadhArInuM zaraNuM nA hoya, sagraMtha jIvonuM zaraNuM nA hoya. AraMbha-parigrahathI rahita nigraMtha muninuM, paramAtmAnuM zaraNuM haMmezAM hoya. upAsanA jinacaraNanI, atizaya bhaktisahita; munijana saMgati rati ati, saMyama yoga ghaTita. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 954 - 'aMtima saMdeza' - gAthA - 5 caraNa eTale AjJA, caraNa eTale cAritra, ema enA ghaNA artha thAya. to, jina paramAtmAnI AjJAnI upAsanA karavI, emaNe kahelA darzana, jJAna, cAritranI upAsanA karavI ane te 'atizaya bhakti sahita.' atizaya bhakti lAvIne karo. potAnI pAtratA hoya to atizaya bhakti Ave, nahIM to 'ruTIna' pramANe, rUDhi pramANe karI jAya. 'munijana saMgati rati ati.' ratnatrayadhArI, yathAjAtarUpadhara muni - pramatta - apramattadazAmAM varte che evA bhAvaliMgI saMtonI saMgati ane rati eTale prema jeTalo thAya teTalo karo. e bhakti samakitane kheMcIne lAvaze. gurutvamAM haMmezAM nigraMtha guru ja Ave. gRhastha hoya ane tamane sAcA deva, guru, dharma ane tattvanuM bhAna karAve to e tamArA upakArI guru ke zikSAguru kahevAya, bAkI nigraMtha gurumAM e nA Ave. emane guru tarIke mAnavA, pUjavA e paNa mithyAtva che. koIpaNa parigrahadhArIne athavA vastradhArIne nigraMthaguru mAnavA moTuM mithyAtva che, gRhita mithyAtva che. atyAre prAye jainadarzanamAM moTA bhAganA loko A gRhita mithyAtvamAM phasAyelA che. agRhitanI vAta to bahu dUra che. paramakRpALudevanA koIpaNa vacana juo ! emAM emaNe Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 355 kSamApanA nigraMtha gurunI ja prarUpaNA karI che. zrI mokSamALA - zikSApATha - 11 mAM paramakRpALudeve mUkyuM ke "kAisvarUpa guru mAtra jinezvara bhagavaMtanA zAsanamAM che." bIje to che nahIM ane te pachI emaNe lakSaNo batAvyA emAM kahyuM che ke sarva prakAranA rAtribhojana tyAgyA hoya, kaMcanakAminIne tyAgyA hoya, satyArtha tattvanA upadezaka hoya, nigraMthapaMtha pALatA kAyara nA hoya vagere. nigraMtha muninuM A varNana che. paramakRpALudeve koI jagyAe sarAgIne guru mAnavA evuM kyAMya nathI lakhyuM ane koI zAstromAM paNa e nathI lakhyuM. paNa, atyAre daSTirAga ane ajJAnatAnA kAraNe Ano pracAra-prasAra bahu vadhI gayo che. eTale jIvo gRhita mithyAtvamAM phasAyelA che ane ajJAnI guru emane samakitanI lhANI kare che ! e kahe che ke bhAI ! have tamAruM kAma thaI gayuM. tame Amane mAno cho ne basa! have tamAre bIje kyAMya doDavAnI jarUra nathI ane kaMI karavAnI jarUra nathI. koI AgamamAM sagraMthane nigraMtha guru tarIke mAnavA evuM lakhyuM hoya to mane batAvo, koI jagyAe nathI lakhyuM, paramakRpALudeve paNa nathI lakhyuM. paramakRpALudeve to tyAM sudhI lakhyuM ke, "ame tamArA guru chIe ane tame amArA ziSya cho Avo bhAva ame kyAMya pradarzita nathI karyo." have enA badale A paraMparAo khUba cAlI. A moTuM nuksAnakAraka thayuM. have A prathA nIkaLavI agharI che. ghaNA samayathI ghusI gaI che ane moTAbhAganA jIvone daDha thaI gayelI che, eTale have sAcI zraddhAmAM AvavuM ane sAcI zraddhA anusAra vartavuM, AcaraNa karavuM e dareka mATe zakya nathI; koIka jIva AcArya bhagavAnanA vacano para zraddhA rAkhIne karI zake ane chUTI zake. AvA deva, guru, dharmanI oLakhANa karAve to te upakArI, nahIM to upakArI paNa nahIM, paNa apakArI. koIne mahAvrata levA che to e sarAgI guru pAse jAya to laI zake? to saragI guranA phoTA rAkhIne ApI zakAya? koIne brahmacaryano niyama AjIvana levo hoya to e konI pratimA samakSa ApI zakAya? vItarAga bhagavAna hoya athavA nigraMtha AcArya, sAdhu bhagavAna hoya, paMcaparameSThi hoya, enI sAkSImAM tame laI zako ke ApI zako. bAkI bIjA koInA phoTA samakSa Apo ke lo e paNa paraMparAnuM ullaMghana che. A juo! A mithyAtvanA kevA UMDA karma che ke jenA kAraNe A jainadarzanamAM AvyA pachI paNa viparIta deva, guru, dharmanI zraddhAne jIve daDha karI. sAhUlaguttamA che, zrAvaka laguttamAmAM AvatA nathI. AtmajJAna sahita muni uttama che, AtmajJAna sahita zrAvaka nahIM. to, haMmezAM ApaNo Adarza vItarAga deva, nigraMtha guru Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 kSamApanA ane emano prarUpelo dharma haze to te vyavahAra samakita nizcaya samakitanuM kAraNa banI zakaze, nahIM to nahIM. lAkho jIvo UMdhA mArge vaLyA eTale have AkhI paraMparA eTalI badhI UMdhI cAlavAnI ke emAMthI jaldI chuTI zakAze nahIM. koI zAstrano AdhAra lo; koI AcArya bhagavAnanA vacanono AdhAra lo to kalyANa thAya. Aje ajJAnIonA vacananA AdhAre ApaNe cAlIe chIe ane enA kAraNe mArgathI ApaNe vimukha thaI jaIe chIe, mATe othenTIka puruSa joIe. temAM A cAra ja che - arihaMta, siddha, sAdhu ane emano dharma sAdhumAM AcArya, upAdhyAya ane sAdhu traNe AvI jAya. "aiso paMca namukkAro A pAMcane namaskAra karavAthI. sabU pAva paNAsaNo' - sarva prakAranA pApono nAza thAya che. A pAMcane namaskAra karavAthI, bIjAne nahIM. maMgalANaM ca savvarsi, paDhamaM havaI maMgala. sarvamaMgalomAM prathama maMgala A che. paheluM A joIe. A badhuM neve mUkI, tIvra mithyAtvanA udayamAM deva, guru, dharmanuM tattva viparIta pakaDIne beTho che e jIva mithyAtvanA kAraNe anaMta saMsArI thaI jAya che. koI gRhastha jJAnI thayA hoya, temaNe paNa evuM kahyuM nathI. athavA koI AcArya, upAdhyAya ke sAdhu bhagavaMtoe paNa evuM kahyuM nathI. sAdhu hoya ke zrAvaka hoya, paNa te AtmajJAnI hovA joIe. ajJAnInI vAta nathI; to A eka moTI bhUla cAlI rahI che tene sudhAravA mATe paramakRpALudeve ahIM nIrAgI paramAtmA' mUkyuM che. nIrAgI eTale rAga-dveSa ane mohathI saMpUrNarahita. 'tame nIrAgI, nirvikArI, saccidAnaMdasvarUpa, sahajAnaMdI, anaMtajJAnI, anaMtadarzI ane gailokya prakAzakacho." je AgaLa Avaze. paramAtmA rAgI nA hovA joIe; tevI ja rIte guru paNa nIrAgI hovA joIe, rAgI guru nA cAle. to zrAvaka avasthAnA badhAya guruo sarAgI kahevAya, nIrAgI nA kahevAya. koIpaNa hoya. agiyAramA pratimApArI zrAvaka, kSullaka ke elaka paNa nIrAgI, vItarAgI nahIM, paNa sarAgI, utkRSTa zrAvaka che. agiyAra pratisAdhArI zrAvaka sauthI utkRSTa zrAvaka kahevAya, chatAM e paNa vItarAgI nahIM; nIrAgI nahIM, AMzika. mukhya muni ane kevaLajJAnI paramAtmA, paramAtmAnA prarUpelA dharmanuM ane emanI AjJA pramANe cAlatA dravyaliMgI, bhAvaliMgI muninuM huM zaraNa grahuM chuM. keTalAno Adarza che AvA muni ! Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 3pa7 upAsanA jina caraNanI, atizaya bhaktisahita; munijana saMgati rati ati, saMyama yoga ghaTita. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 954 - 'aMtima saMdeza" kevA muniono saMga karavAnuM kahyuM che? - "saMyama yoga ghaTita.' prANIsaMyama, IndriyasaMyama, manosaMyama - AtmasaMyamanA pALanArA A nigraMtha guruonA zaraNe javAthI sAcI vItarAgatAnuM bhAna thAya che, zraddhAna thAya che ane aMze AcaraNa thAya che. enA vagara AtmAnuM kalyANa nathI. vItarAgabhAva vagara, vItarAgadharma vagara ane vItarAganA zaraNa vagara AtmAnuM kalyANa zakya nathI. emanuM zaraNuM levAnuM che prabhu ! paNa A huMDAvasarpiNI kALano prabhAva che, jemAM AvA vItarAgI deva, nigraMthaguru ane emanA dvArA prarUpAyelA dharmanuM zaraNuM lenArA jainomAM paNa bahu ochA loko che, ajainonI to vAta ja nathI. kASThasvarUpa guru to mAtra jinezvara bhagavaMtanA zAsanamAM che. bIje to AvA AtmajJAnI nigraMtha guruo che paNa nahIM. AkhA vizvanA koI darzanamAM nathI. have, emane bolAvo, emanA pravacana goThavo ane emanA vakhANa karo. e samyaktvanA aticAra athavA mithyAtvanI puSTi che. mithyAdeva-guru-dharmano Azraya karavo, emanA vakhANa karavA, emanuM bahumAna karavuM, emano vinaya karavo e vinaya mithyAtva che. evI rIte vItarAgadarzanamAM paNa koI jainamuninI dazA ane AcaraNa yathArtha nA hoya to temano paNa Azraya karavo nahIM. "zrI aSTapAhuDa' graMthamAM vizeSa jovuM. jene sAcA-khoTAno viveka nA hoya e samyakdaSTi kevI rIte thaI zake ? A nigraMtha paripATI anAdithI cAlI AvI che, kaMI AjanI thoDI che? covIsa tIrthaMkara bhagavAna nagna digaMbara muni thaIne mokSe gayA ke vastradhArI muni thaIne mokSe gayA? covIsamAMthI ekeya tIrthakare vastradhAraNa karyuM nathI, to e vastradhArIne muni mAnavAnuM kahe ? pote muni nA hoya paNa ema kahe ke tame nigraMtha munine mAno ! paNa, kALadoSa kaLithI thayo, nahi maryAdAdharma; toya nahIM vyAkuLatA, juo prabhu muja karma - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 264 - "vIsa doharA' - gAthA - 9 mArA karma, mithyAtvanA udaya kevA tIvra che juo prabhu ! ke AvA vItarAga deva-gurudharmane mUkI ane meM mithyAdeva-guru-dharmane pakaDyA! jainadarzanamAM AvIne paNa ! pyora mAla che Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 kSamApanA sAheba A ! game tyAM tame jazo; Avo mAla tamArA hAthamAM kyAMya Avaze nahIM. paramakRpALudevanA vacanono yathArtha bodha sAcI samajaNasahita maLavo e parama durlabha che prabhu! ane AmAMthI paNa huM samajuM chuM ke zraddhA karanArA eka Tako paNa jIva nahIM hoya. ahIM sAMbhaLanArA ke AnI sI.DI. sAMbhaLaze emAMthI eka TakA jIvane paNa zraddhA thAya to huM samajIza ke mArI mahenata lekhe lAgI. are ! ekAda jIva nIkaLe to paNa ghaNuM che. mumukSu : paMcamakALanA aMta sudhI mArga khullo che? sAheba khullo che, munio paNa thavAnA che. mumukSu : zAstromAM ema kahyuM che ke jyAM sudhI pratyakSa guru nA maLe tyAM sudhI salphAstronuM sevana karavuM? sAheba zAstromAM kahyuM che ke vAgha sAro, agni sAro, sarpa sAro paNa A kuguru enA karatAM vadhAre bhayAnaka ane nuksAnakAraka che. mumukSu je khUTe lAgelA che e hajI paNa kaMIka kalyANa karI zake ? sAhebaH hA, je khUTe lAgelA che te. ApaNe ema kahIe ke huM paramakRpALudevane mAnuM chuM, paNa kharekhara to emaNe je kahyuM che, je deva-guru-dharmanuM svarUpa batAvyuM che e mAnavAnuM che. bIje kyAMya bahu doDAdoDa nA karavI. hamaNA muMbaImAM Ano virodha cAle che. A kRpALudevanI TikiTo ane paisA bahAra pADyA eno muMbaImAM virodha cAle che, kAle ja mArI upara phona Avelo. mane kahe moTI AzAtanA thaze. kema ke e noTa pachI kasAIonA hAthamAM jaze, dArUDiyAonA hAthamAM jaze, sapta vyasanIonA hAthamAM jaze, paga nIce AvI zake che. eTale e AzAtanA che. tyAMthI mane be-traNa phona AvyA. meM kahyuM ke bhAI! AgaLa vadhavuM nathI, jenuM je thAya e barAbara che. kALa che e pramANe rahevAnuM ane thavAnuM ane ApaNe pariNAmane kaluSita nahIM karavA, ApaNe khasI javuM. paNa A paraMparA barAbara nahIM, ema kahe che. koI digaMbara muni ke bhagavAnanA phoTA paNa TikiTamAM ke paisAmAM ke kyAMya nA hovA joIe. enI AzAtanA thAya che ane eTale ApaNane ema lAge ke prabhAvanA karI che paNa viveka vagaranI prabhAvanA paNa ahitanuM kAraNa thAya, hitanuM kAraNa nA thAya. Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 359 tamArA dharmanuM eTale bhagavAne prarUpelo ratnatrayadharma. vastuno svabhAvarUpa dharma eTale AtmAnA svabhAvano Azraya karavo e dharma. enuM zaraNa grahuM chuM. vyavahArathI A nava tattva ane tamArI AjJAnA Azraye racAyelA zAstro, dharma enuM zaraNa lauM chuM ane nizcayathI mArA svarUpano Azraya laI enuM zaraNuM lauM chuM. deva, guru, dharmanI zraddhA ane navatattvanI zraddhA e vyavahAradharma che ane ratnatrayanI abhedatA e nizcayadharma che. e banne dharma ekabIjA sAthe nimitta-naimittika saMbaMdhathI saMkaLAyelA che. e "zrI ratnakaraMDa zrAvakAcAra' mAM samajAvyuM che. vItarAgano kahelo parama zAMta rasamaya dharma pUrNa satya che. -zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 505 juo ! A zarata che, kRpALudeve ja kahyuM che. ratnatrayanI abhedatAmAM, nirvikalpa samAdhimAM je zAMtinI anubhUti thAya che, te zAMta rasamaya dharma che. e ja pUrNa satya che. pUrNa satya eka ja hoya, be nA hoya eTale eno artha e thayo ke bAkInA badhA apUrNa satya che. asatya nahIM, paNa apUrNa satya che, pUrNa satya nathI. vItarAgano kahelo parama zAMtarasamaya dharma pUrNa satya che evo nizcaya rAkhavo. juo ! A vyavahAra samakita che. A deva, guru, dharmanuM zaraNuM, smaraNa, zraddhA, jJAna, AcaraNa, A badhA vyavahAra samakita che. paheluM samakita bIjA samakitanuM kAraNa che, bIjuM samakita trIjA samakitanuM kAraNa che, traNe samakita jJAnI puruSoe mAnya karyA che, svIkAryA che. mATe, pahelA prakAranA samakitamAM to Avo! hA, sarvajJa vItarAga bhagavAna sivAya bIjA koI devane mAnavA nahIM, evI daDha zraddhA rAkho. AnaMda ke kaMda jAko, pUjata supiMda vRMda; aiso jinarAja choDa, ora ko na thAIe. uThata prabhAta nAma, jinajI ko bAIe; nAbhijI ke naMda ke, caraNacitta lAIe. prabhu ke pAdAraviMda, pUjata harakhacaMda; meTo bhava duHkhandra, sukhasaMpada baDhAIe. -- zrI harakhacaMdajI kRta zrI AdinAthajina stavana Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 kSamApanA ane tamArA muninuM zaraNa grahuM chuM. be prakAre dharma che - zrAvaka dharma ane munidharma. zrAvakadharma e ekadeza che, munidharma che te sarvAMgapUrNa che. koIpaNa jIva muni thayA vagara mokSe jaI zake nahIM. koIpaNa gRhasthano mokSa thAya nahIM, koIpaNa strIno mokSa thAya nahIM ke koI anya nAta-jAtavALAno paNa mokSa thAya nahIM. mAtra muniono ja mokSa thAya, munione ja kevaLajJAna thAya. koI zrAvakone kevaLajJAna thAya ema mAnavuM e mokSa tattvanI bhUla che. navatattvamAM mokSa tattvanI bhUla e paNa mithyAtvano eka prakAra che. marUdevAmAtAne hAthInI aMbADI u52 kevaLajJAna thayuM. bhAI ! nA thAya. strIo game te hoya, ekAvatArI hoI zake, bhale tIrthaMkaranI mAtA hoya ke emanA patnI hoya to paNa nA thAya. kema ke, eka to ene uttama saMhanana nA hoya ane paMcama guNasthAnakathI AgaLanuM dhyAna nA hoya, enA pariNAma paNa zithila ane caLAcaLa hoya che ane mAsika dharmanA kAraNe paNa te eTalI viziSTa sAdhanA karI zake nahIM. A badhI tattvanI garabaDa chellA ghaNA varSothI ghusI gaI che. emAMthI pyora mAla koInA hAthamAM Ave ane eno svIkAra karIne sAdhanA kare evA jIvo viralA che. mumukSu : AnaMda zrAvakanA kevaLajJAnanI vAta kevI rIte samajavI ? sAheba H e badhuM bheLaseLa che. AnaMda zrAvakane samyaktva hoya, paNa kevaLajJAna hoya ja nahIM. savAla ja nathI. hajI ApaNI A mAnyatA paDI che te kADhavAnI che. kaMIka vAMcyuM hoya ane pakaDAI gayuM hoya, have tene jyAre sAcuM samajavAnuM Ave, khoTuM kADhavAnuM Ave tyAre agharuM paDe che. kADhyA vagara samyagdarzanano adhikArI banavAno nathI. koIpaNa zrAvaka hoya, AnaMda zrAvaka hoya ke puNiyo zrAvaka hoya, paNa kevaLajJAna temane na hoya. puNiyA zrAvakanI sAmAyika bhale vakhaNAya che, paNa kharI sAmAyika to munionI ja hoya. mumukSu : caMdanabALAne kevaLajJAna pragaTela ? sAheba : bilakula nahIM. A badhuM kathAnuyogamAM bheLaseLa che. hA, samati thaI zake, paNa kevaLajJAna na hoya. kadAca koIe lakhyuM hoya to e bheLaseLa che. koI strIno ke zrAvakano mokSa lakhyo hoya ke anya darzanavALAno mokSa lakhyo hoya e badhI bheLaseLa che. e pyorITI lAvyA vagara tattvanI sAcI zraddhA nahIM thAya ane tattvanI sAcI zraddhA vagara samyagdarzana thaze nahIM. tattvArthazraddhAnuM samyagdarzanam / - zrI tattvArthasUtra - adhyAya 1 - sUtra 2 Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 361 A to sUtra che. emAM kaMI AchuM-pAchuM thAya ema che nahIM. eTale to kahyuM che ke A vastu tamane sAMbhaLavA paNa maLavI e bahu duSkara che. mumukSu : mallinAtha bhagavAna strI hatA ? kSamApanA sAheba : nA, tame ja vicAro ke strI hoI zake ? kema ke, strIne uttama saMhanana nA hoya ne uttama saMhanana vagara kevaLajJAna nA hoya, to e strI kyAMthI hoya ? A badhI kathAnuyogamAM bheLaseLa che. have pyora mAla khAtA zIkho. bheLaseLavALA mUko. sonuM sastuM levA gayA emAM hajAro ThagAyA, ane hajI ThagAya che; A evuM che ! tattvanI viparItatAmAM hajAro ThagAyA to paNa hajI ThagAya che. jJAnInuM vacana mAno ! koI jJAnIe evuM lakhyuM hoya to lAvo. kRpALudeve koI jagyAe lakhyuM che ke strIno mokSa thAya ? koI zrAvakano mokSa thAya ? koI jJAnIoe lakhyuM che ? sAcA jJAnI, kahevAtA jJAnI nahIM, mAnyatAvALA jJAnI nahIM. jene siddhAMtajJAna tIvra che ane AtmajJAnI muni che, pramatta-apramatta dazAmAM vartatA evA AcAryazrI kuMdakuMdadeve 'zrI aSTapAhuDa' mAM kahyuM che ke koIpaNa strI paMcama guNasthAnakathI AgaLa nA jaI zake ane muni sivAya koIne kevaLajJAna nA thAya. AvI sAcI zraddhA vagara koIne samyagdarzana paNa nA thAya. mumukSu : evI kaDAkUTamAM zA mATe paDavuM ke je ApaNI matinI bahAra hoya ? sAheba H chatAM paNa je AgamamAM che teno svIkAra karavo. kaDAkUTa javA do, paNa AgamamAM othenTika AcArya bhagavaMtoe je lakhyuM che te to svIkAra karo. othenTika vacana maLyA chatAM paNa svIkAra nA kare ane kahe ke huM madhyastha chuM, to e madhyastha paNa sAco nathI. svIkAra karyA pachI khoTAne madhyasthatAthI svIkAravuM e paNa asatya ja che. bahu agharuM che. huM samajuM chuM ke e kaThaNa che, chatAM paNa mArI prarUpaNAmAM jo huM viparItatA karuM to mAro anaMta saMsAra vadhI jAya. tamane rAjI karavA ke bIjA koIne rAjI karavA AcArya bhagavaMtonA vacanothI ke bhagavAnanA vacanothI jo huM tattvane AchuM-pAchuM karuM to mAro anaMta saMsAra vadhI jAya, enI mane bIka che. tame badhAya kaho ke paMcANune pAMca navvANuM thAya ane huM kahuM ke so thAya. koI kahe ke sAheba ! A navvANuM jaNA A kahe che ne ? bhale e badhAya kahe, paNa huM je je jJAnI pAsethI bhaNyo chuM emaNe to ema kahyuM che ke paMcANuM ne pAMca so thAya, to e so ja thAya, navvANuM nahIM. daDhatA to joIe. Ama paNa che ane Ama paNa che, ema nathI A. asat-satno viveka nA hoya to e samyakdaSTi kevo ? viveka e dharmanuM mULa che. Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 kSamApanA mumukSu: sat - asano viveka ja nathI. sAheba hA ! e viveka ja nathI. enA puNyanA udayanA kAraNe badhA doDAdoDa kare che, doDI lo. jayAre thAkazo tyAre mAnazo, nahIM thAko tyAM sudhI nahIM mAno. - prabhu! to have tamAruM, tamArA dharmanuM ane tamArA muninuM zaraNa grahuM chuM. kayA muninuM? je ratnatrayadhArI muni che, jemane traNa kaSAyano abhAva che, je pAMca mahAvrata, samiti, guptithI yukta che, aThyAvIsa mULa guNonuM jemane pAlana che ane dravya temaja bhAvaliMgI muni che emanuM zaraNa grahuM chuM, bIjAnuM nahIM. AtmajJAna tyAM munimaNuM, te sAcA guru hoya; bAkI kuLaguru kalpanA, AtmArthI nahi joya. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 24 ahIM to so aMza satya joIe tyAre samyagadarzana thAya, zraddhAmAM navvANuM aMza nathI cAlatA, zraddhAmAM so aMza satya joIe. cAra zaraNA che. temAM kyAMya "zrAvaka zaraNe pavanjAmi nathI to, e lakhavAmAM vAMdho zuM hato? khAlI lakhavAnuM ja hatuM ne? cAranA badale pAMca, emAM zuM phera paDe? paNa nahIM, anAdinI nigraMtha paripATI che ene jJAnIo toDe nahIM, ajJAnIo toDI nAMkhe ane gurudevanA nAme ApaghAta paNa kare, paNa ethI zuM thayuM? e gurudeva paNa doSamAM paDaze ane tame paNa doSamAM paDazo. jemane saMpUrNa rAga-dveSa ane ajJAnano tyAga thayo che e nIrAgI paramAtmA te nAtha che. emane mAnavAthI sanAtha thavAya che. e sivAyanA bIjAne mAnavAthI anAthapaNuM naSTa thatuM nathI ane sanAthapaNuM AvatuM nathI. nIrAgI paramAtmA, jemaNe paramAtmasvarUpa prApta karyuM che, evI dazA pragaTa thaI che, avasthAmAM paryAyamAM paNa paramAtmadazA jemane pragaTa thaI che. dareka jIva kAraNarUpa paramAtmA to che, paNa kArya paramAtmArUpe jyAM sudhI pragaTa thayA nathI tyAM sudhI temane bhagavAna manAya nahIM, emanI pUjA thAya nahIM, emanI vaMdanA thAya nahIM, emane sadevanA khAnAmAM besADAya nahIM. AkhuM jagata rAga-dveSamAM paDyuM che. pUrNa paramAtmA nathI thayA tyAM sudhI aMze rAga-dveSI to jJAnIo paNa che ane ajJAnIo to mahA rAga-dveSI che. paMcama guNasthAnaka sudhI raudradhyAna ane chaThThA guNasthAnaka sudhI ArtadhyAna kahyuM che. AkhuM jagata rAga-dveSamAM paDyuM che ane mArga saMpUrNa rAga-dveSathI rahita thavAno che, to saMpUrNa rAga-dveSathI rahita thayA che emano Azraya Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 363 karavAthI ApaNe e dazAne pragaTa karI zakIe. je jIva je dazAne prApta hoya che emano Azraya karanArA paNa e dazAne prApta thAya che. bhagavAnane eka rAgano aMza paNa have rahyo nathI. jo, rAgano aMza hoya to nIrAgI nA kahevAya; eTale muni paNa pUrNa nIrAgI nahIM. AtmajJAnI hoya to paNa pUrNa nIrAgI nahIM. avirata samyaphadRSTi paNa AMzika ane zrAvaka paNa AMzika nIrAgI. tamane koI pUche ke tamAre saMsArathI chUTavuM che? to, 'hA' to badhA pADazo, paMca kahe e mAthA upara, paNa mArI khUMTI khase nahIM. are ! paNa khUTI khaseDavA to paMca rAkhyuM che, ema tArI mAnyatAne AghI-pAchI karavA to jJAnIono bodha ane vacano che. e bodhavacano vAMcIne paNa tuM tArI khUTI choDe nahIM ane Agho-pAcho thAya nahIM to tuM kalyANano adhikArI banI zake nahIM. jene saMsAramAMthI chUTavuM hoya teNe vItarAgI deva, nigraMtha guru ane emanA prarUpelA dharmanA zaraNe javuM. chUTavuM hoya to A zarUAta che. jyAM sudhI emanA zaraNe nahIM jAva tyAM sudhI chUTavAnI sAcI zarUAta thaze nahIM. AmAM traNamAMthI be ne mAne ne ekane nA mAne to paNa nahIM, traNane barAbara mAnavuM paDe. saMpUrNa vItarAgadazA, sarvajJatA jene pragaTa thaI che, jenA ghAtakarmo nAza thaI gayA che ane anaMtajJAna-darzana-AnaMda-vIryapragaTa thayA che e badhA paramAtmA kahevAya. temaNe upadezelo dharma mAnavo, bIjAno nahIM. vItarAgano kahelo parama zAMta rasamaya dharmapUrNa satya che, evo nizcaya rAkhavo. jIvanA anadhikArIpaNAne lIdhe tathA satparuSanA yoga vinA samajAtuM nathI; to paNa tenA jevuM jIvane saMsAra roga maTADavAne bIjuM koI pUrNa hitakArI auSadha nathI, evuM vAraMvAra ciMtavana karavuM. A parama tattva che, teno mane sadAya nizcaya raho; e yathArtha svarUpa mArA hRdayane viSe prakAza karo, ane janmamaraNAdi baMdhanathI atyaMta nivRtti thAo ! nivRtti thAo !! he jIva! A klezarUpa saMsAra thakI virAma pAma, virAma pAma; kAMIka vicAra, pramAda choDI jAgRta thA ! jAgRta thA!! nahIM to ratna ciMtAmaNi jevo A manuSyadeha niSphaLa jaze. he jIva! have tAre satparuSanI AjJA nizcaya upAsavA yogya che. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 505 bolI to gayA chIe ghaNI vakhata, paNa koI divasa AnuM ciMtana karyuM che? atyAra sudhI AjJA upAsI nathI ane haju paNa upAsato nathI. ahIM sAMbhaLavAnI ke vAMcavAnI vAta nathI. AjJA upAsavI. Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 364 je satsaMgane upAse che te avazya AtmAne upAse che ane AtmAne upAsanAra sarva duHkhathI mukta thAya che. -zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 491 paramakRpALudeve ApaNA upara keTalo upakAra karyo che ke sAcA deva-guru-dharma tattva ne AtmAnI yathArtha oLakhANa karAvI che ane chatAM pote guru thayA nathI ke potAne guru mAnavAnuM prarUpyuM nathI. samyaphadRSTi AtmA che, ekAvatArI puruSa che, koI sAmAnya puruSa nathI. mokSamALA, upadezachAyA, upadezanoMdhamAM ane patromAM ema ghaNI jagyAe pote kahyuM che. pote Acare ane bIjAne AcaraNa karAve enuM nAma AcArya. hakIkatamAM vItarAga mArgamAM, vItarAga dharmamAM, jainadharmamAM nigraMtha guru tarIke ratnatrayadhArI AcArya bhagavAna che. upAdhyAya bhagavAnanuM kAma paThana-pAThana karavAnuM che ane sAdhu bhagavAnanuM kAma ratnatrayanI sAdhanA karavAnuM che. AdezAtmaka ane upadezAtmaka bodha AcArya bhagavAnane hoya. enA badale atyAre AcAryane bAjumAM mUkIne jIvo upadezAtmaka ane AjJAtmaka bodha ApavAmAM agresara thaI gayA che, A ja kALa-doSa che. upadeza ane AjJAno adhikAra AcAryono che. zvetAMbaramAM paNa che ane digaMbaramAM paNa paNa chatrIsa guNo AcArya bhagavAna mATe che, bIjA koInA mATe nathI. chatAM bIjAne guru tarIke mAnIe ! je, je bhUmikAmAM che tene te bhUmikAmAM rAkho. tenAthI AgaLa caDAvo nahIM. atyAre vastradhArI kevaLajJAnI thaIne besI gayA ne! bAramA guNasthAnake mUke che ane emanI pUjAo cAle ane temane mAnanArA lAkho che. A badhuM mithyAtva kaMI ochuM nathI cAlatuM. AvA to aneka prakAranA mithyAtva judA-judA saMpradAyamAM judA judA prakAre cAle che. mumukSu A asaMyati pUjA kahevAya? sAheba: hA, A asaMyati pUjA che. paramakRpALudeve paNa teno ullekha karyo che. asaMyamInI pUjA nA hoya, ane je mahAvratadhArI nathI e badhA asaMyamI che athavA zrAvakanA vrata lIdhA hoya to dezasaMyamI che, avirati hoya to asaMyamI che, saMyamI nahIM. AvuM bhaviSyamAM sAMbhaLavA paNa nahIM maLe prabhu! huM jaIza pachI tame badhA sI.DI. sAMbhaLI sAMbhaLIne mane saMbhArazo ke A gokuLabhAI hatA ne kahI gayA hatA to sAruM thayuM ke ame aTakI gayA, nahIM to A badhAmAM kyAMka taNAI gayA hota. Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 365 eka sAcI ghaTanA che. eka vakhata amadAvAda jagannAtha maMdiranI (jamAlapura) AzramanI pAchaLanI nadImAM pUra AvyuM. tyAM eka bAvo loTe javA gayo hato. loTo joIne tene ema thayuM ke AvuM sarasa pANI che to loTo ghasIne cAMdI jevo cokhkho karI dauM. loTo mATI vaDe ghasIne pANIthI sApha karavA gayo. tyAM to loTo hAthamAMthI lapasyo. have loTAne javA dIdho hota to vAMdho nahIM paNa bAvAne loTAno moha hato. ene ema ke loTo pakaDI lauM! to e pakaDavA gayo. tyAM teno paga khasyo ne bAvo ane loTo beya khaMbhAtanI khADImAM gayA. zrImad rAjacaMdrajI zrI mokSamALAnA zikSAATha-81 mAM paMcamakALanuM svarUpa jaNAve che ke, nigraMtha pravacana parathI manuSyonI zraddhA kSINa thatI jaze. dharmanAM mULa tattvomAM matamatAMtara vadhaze. pAkhaMDI ane prapaMcI matonuM maMDana thaze. janasamUhanI ruci adharma bhaNI vaLaze. satya, dayA haLave haLave parAbhava pAmaze. mohAdika doSonI vRddhi thatI jaze. daMbhI ane pApiccha guruo pUjyarUpa thaze. A paramakRpALudeve savAso varSa, doDhaso varSa pachI Ama thavAnuM che e joyeluM che eTale A lakhe che. kevA? daMbhI. samyagudarzana thayuM nathI ane samyagadarzanano daMbha kare che ane pApI eTale pAMca mahAvrata nathI e badhA pApI che. jene mahAvrata nathI e badhA pApI che. to AtmajJAna vagaranA ane mahAvrata vagaranA pApii guruo pUjyarUpa thaze. duSTavRttinA manuSyo potAnA phaMdamAM phAvI jaze. mIThA paNa pUrNa vaktA pavitra manAze. jenI jIbhe DAyAbiTIsa hoya evA mIThA ane pUrva eTale dhUtArA. tamAruM oNparezana karI nAMkhe. be-pAMca-paccIsa lAkhanA, tamane khabara paNa nA paDe evA paisAnA dhUtArA. mAna-pUjA ane pratiSThAnA paNa dhUtArA hoya che. zuddha brahmacaryAdika zIlayukta puruSo malina kahevAze. Atmika jJAnanA bhedo haNAtA jaze. hetu vagaranI kriyA vadhatI jaze. ajJAnakriyA bahudhA sevAze. vyAkuLa viSayonAM sAdhano vadhatAM jaze. ekAMtika pakSo sattAdhIza thaze. zRMgArathI dharma manAze. jema potAne zaNagAre - rAjakumAranI jema apa Tu DeTa thaIne nIkaLe tema bhagavAnane paNa zaNagAre ! to A pramANe samajIne pote Acare temaja anyane samajAve evA muni hoya che. munimAM muni, upAdhyAya ane AcArya - traNeya AvI jAya. A traNa zaraNa che. A sivAya koI sAcuM zaraNuM nathI. bhrAMtimAM cho. jyAre jAgazo tyAre khyAla Avaze. nahIM jAgo tyAM sudhI cAlavAnuM. A deva, guru, dharmanI upAsanA karatAM jIva sAco zaraNavALo thAya, nahIM to rUDhi pramANe kare. paNa jo mithyAdeva, guru, dharmano Azraya choDe nahIM to e sAcA zaraNavALo kahevAya nahIM. Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 kSamApanA te prApta karavA vacana konuM satya kevaLa mAnavuM? nirdoSa naranuM kathana mAno 'teha jeNe anubhavyuM. - zrI mokSamALA - zikSApATha - 67 Amato mULa AgamomAM, siddhAMtazAstromAM, karaNAnuyoganA graMthomAM anubhUti saptama guNasthAnakamAM batAvI che; jene paramakRpALudeve paramArtha nirvikalpa anubhava kahela che. samyagadarzana thatA graMthibheda thAya tyAre anubhUti AMzika kahevAya che. eTale AtmAnA pracUra anubhavanI dazAvALA je muni che ke je aMtarmuhUrta - aMtarmuhUrtamAM AtmAnuM anusaMdhAna karI rahyA che evA pramatta - apramatta dazAmAM vartatA munio zaraNarUpa che. emanI upAsanA karatAM jIva zaraNavALo thAya che. mATe emanI upAsanA karo. emanI AjJAnuM ArAdhana karanAro jIva sAcA zaraNavALo thayo. kAraNa ke, upAsanA eTale AjJAnuM ArAdhana. AjJA e ja dharma ne AjJA e ja tapa. jyAM be-pAMca lAkha mANaso jAya che tyAM doDAdoDa nA karo ane UbhA raho. gheTAnA ToLA jevuM nA karo. eka gheTuM paDe eTale badhAya paDe ema nA karo ane jJAnIonA vacano sAMbhaLo, jJAnIoe jemanuM zaraNuM levAnuM kahyuM che temanuM zaraNuM lo. mArA aparAdhakSaya thaI huM te sarvapApathI mukta thavuM e mArI abhilASA che. AgaLa karelAM pApono huM have pazcAttApa karuM chuM. jIve ghaNA aparAdha karyA che eTale bhagavAna pAse kSamA mAMge che. ajJAnI jIvo aneka prakAranA aparAdho vartI rahyA hoya che. mATe A badhA doSo ane pApothI mukta thavA mATe tene pazcAttApa thAya che ke meM A zuM karyuM ajJAna avasthAmAM! AtmAnuM hita cUkI gayo ane AtmAnuM ahita thAya evA kAryo ane pravRtti meM karI ! enuM pAchaLathI bhAna thAya che. zaraNa kema prApta thatuM nathI? tenuM kAraNa jIva aparAdhI che. jenI ArAdhanA karavI joIe tenI ArAdhanA karato nathI. potAmAM doSo che te jaNAtAM nathI. sattAmAM doSa hoya te jaNAya nahIM. nimitta maLe doSa UbhA thAya. AtmAnI ArAdhanA nathI karato e moTo doSa che. atyAre jagatamAM AvAM doSita ane aparAdhIonI saMkhyA keTalI haze te vicAro. AtmAnuM hita mAtra ratnatrayanI abheda pariNatithI thAya che, bIjAthI nahIM. AtmAnuM hita to AtmAnA zuddha pariNAmathI thAya; ane jyAM sudhI zuddha pariNAma pragaTa thatA nathI, tyAM Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 367 kSamApanA sudhI jIva aparAdhI che. niraMtara Asrava-baMdhamAM vartI rahyo che. ekAda be bhava sArA maLe, pachI moTAbhAge to ekendriyamAM jato rahe che. joke, cAregatimAM du:kha che, paNa naraka, nigodamAM mahAdu:kha che. jyAre jIvane ema lAge ke have mAre aparAdhathI rahita thavuM che, AnA kAraNe meM khUba du:kha sahana karyA, khUba bhaTakyo, AthaDyo, rajhaLyo tyAre e sadgurunA zaraNe jAya, bhagavAnanA zaraNe jAya, bhagavAnanA kahelAM dharmanA zaraNe jAya. e sivAya bIjA koInuM zaraNa AtmAne lAbhakArI thatuM nathI. tenAthI to aparAdho vadhatA jAya che, ghaTatAM nathI. sUkSma che eTale khyAla nathI Avato, paNa saMsArI jIvo ke padArthonA Azraya tame karo to aparAdha vadhavAnA. prabhu prabhu laya lAgI nahIM, paDyo na sadguru pAya; dIThA nahi nija doSa to, tarIe koNa upAya ? 1 - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 264 - 'vIsa doharA' jyAM sudhI potAnA doSa dekhAya nahIM ane doSono nAza na thAya tyAM sudhI jIva aparAdhI che. patrAMka - 105 'mahAvIranA bodhane pAtra koNa ?' mAM lakhyuM che ke nija doSone joI tene chedavA bhaNI dRSTi denAra. ekAMtamAM besIne potAnA doSonuM nirIkSaNa karo. potAne khyAla to che, paNa sthULa upayogamAM pakaDato nathI, paNa zAMtithI beso to dekhAze ke, huM ahIM abhimAna vadhAre karuM chuM, krodha vadhAre karuM chuM, mAyA-kapaTa vadhAre karuM chuM, lobha karuM chuM, pAMca IndriyonA viSayomAM anurakta chuM, AraMbha-parigrahamAM gaLADUba che, have mAre jarUra nathI to paNa kema ATalI kamAvAnI pravRtti karuM chuM ? badhA doSo dekhAze. karavAnuM kAma to ekamAtra AtmAnuM hita che ane enA badale bIjA aneka kAryomAM potAno samaya veDaphI nAkhe che. A moTo doSa che. bIjAnA sUkSma doSo dekhAya ane potAnA sthULa doSo dekhAtA nathI. A jIva kevo vicitra che ! bIjAnA doSo vadhAre jozo to tamArAmAM e doSo vadhAre pramANamAM dAkhala thaze. bIjAnA guNo jozo to guNAnurAganA kAraNe e guNo aMze aMze tamArA AtmAmAM pragaTa thaze. atyAra sudhI ApaNe prAye badhAnA doSo ja joyA che, enA kAraNe je ApaNA Atmika guNono vikAsa thavo joIe e nathI thayo. A jagatamAM kayo jIva doSa vagarano che ? doSa vagarano koI jIva hoya to batAvo. koI nahIM dekhAya. nirdoSa to kevaLa bhagavAna che, ke jeo badhAya doSothI rahita che. e sivAya dareka jIvomAM nAnAmoTA, ochAvattA paNa doSo rahelAM che. ApaNane bIjAnA doSo nathI naDatA, paNa ApaNane naDe che ApaNA doSo. Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 kSamApanA jyAre doSa dekhAya tyAre e kema chedAya e vicAravuM ane e tamArAthI ja chedAze, bIjAthI nahIM. kema ke, potAnA doSo potAnAthI ja chedAya, bIjAthI nahIM. bIjA tamane preraNA kare, nimitta thAya, paNa chedavAnuM kArya to jenAmAM doSa che eNe pote ja karavuM paDe che. sattAmAM je karma paDyA che e jyAre udayamAM Ave che tyAre jIva tene AdhIna thaIne varte che, ne tevA tevA prakAre doSomAM pravarte che. nimitta maLye doSa UbhA thAya. aMtaraMga nimitta ane bAhya nimitta ema baMne nimitta che. krodha thAya evA karmano udaya Ave to ene krodha thavAno, kema ke karmanA udayane AdhIna thaIne varjyo che. jo ke, karmanA udaye krodha nathI karAvyo, paNa potAnI nabaLAI ane ajJAnatAnA kAraNe karyo che eTale potAno vAMka che, karmano ke bIjAno vAMka nahIM. koIpaNa prakAranA ApaNA vartanamAM bIjA mAtra nimitta che, kAraNa che. emanA dvArA ApaNA kaMI doSo thayA nathI ke guNo paNa thayA nathI. tAre doSe tane baMdhana che e saMtanI pahelI zikSA che. tAro doSa eTalo ja ke anyane potAnuM mAnavuM, pote potAne bhUlI javuM. -- - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 108 tuM tane yAda rAkhIza ane jIvIza to tArA doSo ghaNA ghaTI jaze ane krame krame nAza thaI jaze. nimitta maLye doSa UbhA thAya. jevA jevA nimittonA saMgamAM rahe tevA tevA nimittAdhIna thaIne ene anurUpa naimittika pariNAma jIvanA thaI jAya che. je kAraNane laIne AtmAnI ArAdhanA thatI nathI. AtmAnI ArAdhanA to ratnatrayanA pariNAmathI thAya. zubhAzubha bhAva dvArA AtmAnI ArAdhanA na thAya. samajavuM agharuM che. ArAdhanAthI mukta thavAya, ema kahe che. to kaI ArAdhanAthI mukti maLe ? ratnatrayanI ArAdhanAthI. to, ratnatrayanI ArAdhanA nathI karato e moTo aparAdha che. vyavahAra dharmanI ArAdhanAthI kaMInizcayathI doSo TaLI jatA nathI. paramArtha daSTithI vyavahAra ArAdhanA paNa doSa ja che kema ke enAthI Asava-baMdha cAle che. to je bhAvathI, kriyAthI Asava-baMdha thAya e badhA doSo ja che, paNa moTA doSothI bacavA nAnA doSa karavA jarUrI che, eTale bhakti, svAdhyAya, satsaMga, je kAMI dharmanI kriyAo karo te apekSAe sAruM che ja, paNa emAM rAjI thaI javA jevuM nathI ke meM ATha kalAka bhakti karI ke svAdhyAya karyo ke sAmAyika karI ke pratikramaNa karyuM ke tapa karyuM ke, je kAMI karyuM emAM rAjI thavA jevuM nathI. kema ke, e badhI svabhAvanI kriyAo nathI, ane je svAbhAvika dharma nathI te aparAdha che, aparAdhayukta sAdhanA che. eTale navakAramaMtranI mALAo pheravIne rAjI thavAnuM nathI. mALA eTalA mATe Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 369 pheravavAnI che ke pharIne mALAo nA pheravavI paDe. je je vyavahAra sAdhanA che eTalA mATe karIe chIe ke pharIne vyavahAra sAdhanA karavI paDe nahIM ane nizcaya sAdhanA eTale AtmAmAM upayoganI abhedatA. enA mATe vyavahAra sAdhanA che. prere te paramArthane, te vyavahAra samaMta. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 36 -- je je kAraNane laIne AtmAnI ArAdhanA thatI nathI, te mArA pApo TaLI jAya te mArI abhilASA che. huM te sarva pApathI mukta thauM e mArI abhilASA che. to A pApanA udayanA kAraNe AtmAnI ArAdhanA samyak prakAre thaI zakatI nathI, ane pApamAM mukhya pApa mithyAtva che. pApano bApa mithyAtva che. enA kAraNe aneka pApo thayA kare che. mULa pApa mithyAtva che. bIjuM koI pApa nA karo, paNa mithyAtvanA kAraNe tamAruM paribhramaNa ne duHkha aTakavAnA nathI ane Asrava-baMdha aTakavAno nathI. je kriyAthI Asrava-baMdha thAya te badhI kriyAo pApamaya che. pApane to pApa jANe jaga sahu koI, puNya paNa pApa che ema kahe anubhavI jana koI ! - zrI yogasAra bahAramAM dharma vadhAre thaI jAya to rAjI thaI jaIe. aThavADiyuM pAlitANA, giranAra, sametazikhara ke koI tIrthakSetramAM jaI AvIe eTale khuza thaI jaIe chIe ke meM jAtrA karI. ema lAge che paNa vicAravuM ke zuM jAtrA karI ? jevA 'bhAva' huM ahIM karato hato tevA bhAva mane tyAM thayA che. emAM pharaka zuM paDyo ? ahIM paNa avalaMbana hatuM ne tyAM paNa avalaMbana hatuM. to emAM phera zuM paDyo? paramakRpALudeve kahyuM ke, amAre ghara ane vana beu sarakhA che. gharamAM hoIe to paNa amArI A ja ArAdhanA che, ane vanamAM hoIe to paNa amArI A ja ArAdhanA che. mArA pApo TaLI jAya ane AtmAnI ArAdhanA thAya e mArI abhilASA che. pApathI mukta thAya to nirdoSa thAya. eTale badhA vibhAvothI mukta thAya teTalA aMze nirdoSa. jeTalA aMze samyagdarzana teTalA aMze kalyANa, teTalA aMze nirdoSa, teTalA aMze mokSa ane jeTalA aMze mithyAtva che teTalA aMze doSa, pApa, aparAdha. tevI rIte samyajJAna ane samyakcAritramAM paNa samajavuM. mokSa eTale AtmAnI zuddhatA, pAparahita dazA e ja mokSa che. mokSa kahyo nijazuddhatA. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 123 Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 kSamApanA AtmAnI zuddha avasthA pragaTa thAya enuM nAma mokSa ane azuddha avasthA thAya enuM nAma aparAdha, doSa. Avo mokSa karavA jJAnIo rAta-divasa prayatnavAna hoya che. sukha dhAma anaMta susaMta cahI, dina rAtra rahe tadhyAnamahI; parazAMti anaMta sudhAmaya je, praNamuM pada te vara te jaya te. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka-954-3- "aMtima saMdeza" badhA karma pApa che. zubha karmo paNa pApa che ane azubha karmo paNa pApa che. ghAtI karmo paNa pApa che ane aghAtI karmo paNa pApa che. karma mAtra pApa che. have je je kArya karavAthI Agnava-baMdha thAya e badhAM kAryo paramArtha dRSTithI pApamaya che. kema ke, mithyAtva avasthAmAM ghAtI karmono baMdha to niraMtara cAle che, kadAca tame zubhabhAva karo to aghAtImAM puNya prakRtino baMdha thAya, paNa karma to baMdhAya che, eTale e paNa pApa to che. zrI AnaMdaghanajI kahe che, ghAtI DuMgara ADA ati ghaNA, tuja darizaNa jaganAtha; dhIThThAI karI mAraga saMcaruM, seMgu koI nA sAtha. -zrI AnaMdaghanajI kRta zrI abhinaMdanajina stavana A ghAtI DuMgaro ghaNA ADA che. ghAtI eTale ghAta karanArA, ane te mohanIya karma che. to, AtmAnI zuddhatA, pAparahita dazA e ja mokSa che. te jAya to arihaMta pada pragaTe. ghAtI karma AtmAnA jJAna, darzana, cAritra ane vIryano ghAta kare che, je AtmAnA mULa guNo che. tethI te ghAtI karma toDavA prayatna karavo joIe. samyagudarzana vagara e prayatna thavAno nathI. mATe pahelo prayatna samyagudarzanano karavo joIe. samyagadarzana thavAthI darzanamoha jAya che. darzanamoha gayA pachI cAritramoha krame krame jAya che ane darzanamoha temaja cAritramohano nAza thavAthI ghAtakarmano nAza thaI jAya che. Ano prayatna karo. "sAheba! huM to sevA bahu karuM, game tyAM huM sevAmAM huM doDyo jAuM, vagara bolAvya, rAta-divasa. gharamAM paNa huM badhAnI sevA ja karuM." jJAnI kahe che, "alyA! tArA AtmAnI to sevA kara!' jIva sevA ke paropakAranA nAme bahirmukha ja rahyA kare che. dharmanI kriyAonA nAme paNa bahirmukha ja rahyA kare che. to teNe sevA karI ke nuksAna karyuM? zuM karyuM? konI sevA karI? A to ghAtI karmonI sevA karI. jene toDavAnA hatA enI sevA karI. kharekhara to ghAtI karmo toDavAno prayatna karavo joIe. Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 371 pApa thayuM hoya to pazcAttApa karavo joIe. sAco pazcAttApa kyAre kahevAya? pharIthI e pApa na kare. eka bhaktinA padamAM Ave che ke, "roja karuM chuM pApa ane huM roja karuM pastAvo." roja pApa karuM chuM eTale bolavuM paDe che, ane nA kare to bolavuM paNa nA paDe. jIvanI je prakRti hoya che te jaldI chUTatI nathI. prakRti e kAMI svabhAva nathI, paNa eka bUrI Adata che, doSa che. koInAmAM krodhanI prakRti hoya, koImAM abhimAnanI prakRti hoya, koImAM lobhanI prakRti hoya, koImAM viSayonI prakRti hoya, koImAM mAna-pUjAnI prakRti hoya - Ama aneka prakAranI prakRtivALA jIvo hoya che. e prakRtio kADhavI te dIrdhakALanA satsaMga ane sadgurunA nimitta vagara zakya nathI. to, pApa thayuM hoya to pazcAttApa karavAno, rAjI nahIM thavAnuM. pApa karIne rAjI thAya to te nikAcit thaI jAya che. pazcAttApa kare to tenuM phaLa ochuM Ave ane pApa karIne DaMphAsa mAre to mahAdoSa thAya. zreNika rAjAe bANa mAryuM te haraNane vIMdhIne jhADamAM pesI gayuM. tenuM abhimAna karavAthI temaNe narakanuM AyuSya bAMdhyuM ane prasannacaMdra rAjarSie krodhanA vicArathI sAtamI narake javAya evA pApanA daLiyA bAMdhyA, paraMtu pAcho pazcAttApa karavAthI chUTI gayA. have tame eka nizAna mAro ane barAbara dhArelI jagyAe nizAna jAya to tamane keTalo AnaMda thavAno ! emAM paNa koI jIvanI hiMsA thaI. koI AtaMkI koIthI pakaDAto nahoto, marAto nahoto ne tamArA dvArA marAyo, to tamane AnaMda thaI gayo. A hiMsAnaMdI raudradhyAna che. corI karIne AnaMda karyo, nAnI ke moTI te cauryAnaMdI raudradhyAna che. covIse kalAka karmanA paramANu bhegA karIe chIe, te paNa eka prakAranI corI ja che. vepArIo TeksanI corI kare, coro rAte corI kare, rAjakAraNIo aneka prakAranA moTA goTALAo kare ane pAchuM "meM nathI karyuM e sAbita karavA mATe suprImakorTa sudhI laDe, A cauryAnaMdI raudradhyAna che. dhananI atyaMta mUcha che. have A jIvo narakamAM na jAya to bIje kyAM jAya? bhale eka bhava lahera karI le. temane game teTalo karmano siddhAMta samajAvo to paNa koI choDavAnA nahIM. evA gADha mithyAtva, tIvra mithyAtvano temane udaya che. evI rIte je jagatanA jIvo che e paNa A prakAranA pApo prAyaH karatA hoya che. hiMsAnaMdI, mRSAnaMdI, cauryAnaMdI ane parigrahAnaMdI, AcAryazrIe eka vakhata amane kaheluM ke saMsArI jIvonA gharanA kabATomAM pAMca IndriyanA viSayonI badhI sAmagrI bharapUra paDelI hoya che ane temAM atyaMta AnaMda mAne che. A viSayasaMrakSaNAnaMdI raudradhyAna che. Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 kSamApanA. parigrahano emane eTalo AnaMda hoya che ke sAheba! jIvIe tyAM sudhI ApaNane koI takalIpha thAya evuM nathI. are bhAI ! e to karmano udaya che. paisAnA kAraNe takalIpha nathI AvatI evuM nathI. takalIpho aneka kAraNasara aneka prakAranI AvatI hoya che ane moTI takalIpha to tArI pAse paisA Ave che e ja che! vAMdarAnA hAthamAM nisaraNI Ave ke dArUno bATalo Ave e moTuM nuksAna che. Ama, hiMsAnaMdI, mRSAnaMdI, cauryAnaMdI ane viSayasaMrakSaNAnaMdI e raudradhyAna che. AnuM phaLa adhogati, duHkha ane naraka che, AnaMda nahIM. ThIka che, puNyanA udayanA kAraNe maLI gayuM te maLI gayuM, teno sadupayoga karo. A ahaMkAra karavAnI cIja nathI. zreNika rAjAe narakanA Ayuno baMdha thayA pachI tIrthaMkaranAmakarma bAMdhyuM, paNa narakanuM AyuSya tUTyuM nahIM, sAtamI narakanA badale pahelI naraka 84,000 varSa sudhInI thaI gaI, paNa enuM phaLa to bhogavavuM paDyuM. tIrthaMkaranA jIvane paNa eksepzana nathI, to ApaNane eksepzana maLI jAya evuM vastunuM svarUpa nathI. karmasiddhAMta dareka jIva mATe ekasamAna hoya. kema ke, AtmA badhAMnA ekasamAna che. to je jIva jevA bhAva kare - ArtadhyAna ke raudradhyAnanA to tene anurUpa phaLa maLyA vagara rahe nahIM. koI pApIne te pApanA kare eTale mAravo, e paNa moTuM pApa che. jema ke, koI siMha khUba hiMsA kare che eTale ApaNane ema thAya ke A roja pa7 jIvane mAre che enA karatAM Ane ja mArI nAMkhIe eTale bicArA eTalA jIvo to bacI jAya. nahIM, evuM karavAnI bhagavAnanI AjJA nathI. jo tame hiMsAnA pariNAma karazo to tamane tene anurUpa baMdha paDaze. pelo siMha maraze ke nahIMmare e bIjI vAta che ane kadAca maraze to pelA bIjA jIvo maratA aTakI jaze evuM nathI. je mare che te emanuM AyuSyakarma pUruM thavAnA kAraNe ane je adhogatimAM jaze te temanA pariNAmanA kAraNe. ' are ! dharmanA nAme jo hiMsA karI, maMdira ke derAsara banAvyA, gurunA nAme hiMsA karI to e hiMsA paNa doSa che, pApa che, eTalo Agnava-baMdha che. koInA paNa nAme hiMsA karI to e hiMsA ja che. doSa te doSa che. pApa te pApa ja che. paNa, eTale ke jinamaMdiramAM puNya vizeSa che ane pApa ochuM che. e apekSAe ThIka che, paNa evuM nathI ke hiMsAnA pariNAmathI ene baMdha nathI paDyo ke doSa nathI lAgyo. nahIM to Akho siddhAMta khoTo paDI jAya, "pariNAma te baMdha e siddhAMta che. pazcAttApa karavAthI zreNika rAjAne sAtamI narakanA badale pahelI narakano baMdha thayo, paraMtu gati badalAI nahIM. atyAre amuka tIrthaMkaranA jIvo paNa narakamAM che. tyAMthI Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 393 nIkaLIne tIrthaMkara thaIne mokSe jaze, paNa atyAre to bAMdheluM phaLa bhogave che. pazcAttApa karavAthI pApathI mukta thavAya. mATe sAcA hRdayathI pazcAttApa karo, to je pApanA daLiyA bAMdhyA hoya tenuM saMkramaNa thaIne puNya rUpe thaI jAya. apakarSaNa, utkarSaNa ane saMkramaNa A traNa kAryo bane che. apakarSaNa eTale sthiti ghaTI javI. utkarSaNa eTale sthiti vadhI javI. saMkramaNa eTale pApanuM puNya rUpe ke puNyanuM pApa rUpe thaI javuM. eTale pApa karIne DaMphAsa nahIM mAravI, pApa thaI gayuM hoya to pazcAttApa karavo. vIsa doharA, kSamApanA vagere bolavAno hetu evo pazcAttApa jagADavAno che. vIsa doharA zenA mATe bolavAnA che ? to ke A badhA doSo karyA che eno ApaNane pazcAttApa thAya. vIsa doharAmAM keTalAya doSonuM varNana che. mukhyapaNe 36 doSo che, paNa Ama to ghaNAMya che. ghaNA bhava niSphaLa gayA, paNa have A bhavamAM AtmArtha karI lauM. kharo pazcAttApa jAge to prasannacaMdra rAjarSinI jema TheTha kevaLajJAna sudhI pahoMcI jAya. emane kevo pazcAttApa thayo ke huM muni ane meM yuddhanA pariNAma karyA ? huM to muni chuM. meM to pAMceya mahApApano saMpUrNa tyAga karyo che eTale hiMsAno to pahelA tyAga. bAkInA cAra vrato ahiMsA mahAvratamAM samAI jAya che. asatya bolavuM te paNa hiMsA che, jUThuM bolavuM e paNa hiMsA che, corI karavI e paNa hiMsA che, parigraha rAkhavAthI paNa hiMsA che. meM ahiMsA mahAvrata aMgIkAra karyuM che ane mAravAnA bhAva karIne meM A mahAvratano bhaMga karyo che. kharekhara mAryA nathI, paNa mAravAnA bhAva karyA, narakamAM javAya evA pariNAma thaI gayA hatA, paNa tarata ja jAgRta thaI gayA ke huM to muni chuM. mAre to deha sAthe paNa lAgatuM vaLagatuM nathI, to A duniyAnA padArthonA saMyoga-viyoga sAthe mAre zuM nisbata che ? ema vicArIne e pAchA pharI gayA ane potAnA AtmAnA svarUpamAM upayogane kendrita karyo. to, aMtarmuhUrtamAM kevaLajJAna pragaTyuM. nizcayathI pazcAttApa thAya to AtmajJAna prApta karI le. AtmAnI zuddha avasthAo guNasthAnaka anusAra pragaTa karI le che. ghaNA bhava niSphaLa gayA ane A bhava paNa haju sudhI to niSphaLa ja gayo che. kema ke, samyagdarzana nathI thayuM. ThIka che, thoDo dharma karyo che ane sAmAnya puNya bAMdhyuM che to ekAda bhavamAM badhI anukULa sAmagrIo maLaze paNa coryAzInuM paribhramaNa chUTavAnuM nahIM. anaMta kALathI AthaDyo, vinA bhAna bhagavAna; sevyA nahi guru saMtane, mUkyuM nahi abhimAna. Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 kSamApanA saMta caraNa Azraya vinA, sAdhana karyA aneka; pAra na tethI pAmiyo, Ugyo na aMza viveka. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - ra64 - gAthA - 15, 16 have A bhava niSphaLa javA devo nathI evo daDha nirNaya karavAno che. to manuSyabhavanI saphaLatA prApta karI zakAya. manuSyabhavanI saphaLatA samyagradarzana, samyakajJAna, samyakracAritranI ArAdhanAmAM che. eka padamAM ApaNe bolIe chIe ke, saphaLa thayo bhava mAro to kRpALudeva, pAmI zaraNa tamAruM ho kRpALudeva saphaLa. kalikAle A jaMbu bharate, deha dharyo nijArahita zarate, TALyuM ghora aMdhAruM ho kRpALudeva. saphaLa. dharmaDhoMgane dUra haTAvI, AtamadharmanI jyota jagAvI, karyuM cetana jaDa nyAruM ho kRpALudeva. saphaLa. samyakdarzana, jJAna, ramaNatA, trividha karmanI TALI mamatA, sahajAnaMda kahyuM pyAruM ho kRpALudeva, saphaLa. to, samyagadarzana, jJAna, ramaNatAthI manuSyabhava saphaLa thAya che, bAkI puNyanA udayamAM game teTalAM sukha ane padArtho maLe paNa tenAthI manuSyabhavanuM saphaLapaNuM nathI. vadhavApaNuM saMsAranuM naradehane hArI javo, eno vicAra nahIM ahoho ! eka paLa tamane havo !!! - zrI mokSamALA - zikSApATha - 67 saMsAranA sukha ane padArtha vadhe che, paNa narabhava tame hArI jAva cho prabhu ! bhale duniyAnA jIvo tamAruM bahumAna karaze, tamArI kIrti gAze, tamane sarTiphikeTa Apaze, tamArI pUjA karaze, tamane badhe AgaLa rAkhIne vartaze, paNa tamArA AtmAnuM hita to samyagadarzana, jJAna, cAritranI ramaNatAmAM che, AnA sivAya AtmAnuM hita thAya nahIM ane AtmAnuM hita karuM chuM, evA bhramamAM jIva rahe che. e ajJAna ane mithyAtva che ane e mAnyatA paNa moTA duHkhanuM kAraNa che. hita nathI thatuM ane hita mAnyuM e paNa moTuM ajJAna che ane e ajJAnanuM phaLa to saMsAra ane duHkha che. A bhava niSphaLa nathI javA devo evo aMtaramAM daDha nirNaya Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 375 joIe ane enA mATe ene anurUpa puruSArtha joIe. svAdhyAya-haoNlamAM to bolIe paNa pAchA bahAra jaIe chIe eTale jema TAyaramAM paMksara paDe ane havA nIkaLI jAya evI rIte ApaNI havA nIkaLI jAya che ! he jIva! A klezarUpa saMsAra thakI, virAma pAma, virAma pAma; kAMIka vicAra, pramAda choDI jAgRta thA ! jAgRta thA!! nahIM to ratnaciMtAmaNi jevo A manuSyadeha niSphaLa jaze. he jIva! have tAre satvaruSanI AjJA nizcaya upAsavA yogya che. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 505 AtmAnuM vismaraNa karI nAMkhe che e moTo pramAda che. AtmAnuM hita cUkI javuM e moTo pramAda che. kaSAyabhAva karavA e pramAda che, viSayonA bhAva karavA e paNa pramAda che. koI jagatanA padArthomAM sneha karavo e paNa pramAda che. nidrA ane ALasamAM rahevuM e paNa pramAda che. pramAdanA ghaNA bhedo che. AtmAnuM sAcuM hita cUkI javuM e badho pramAda che. paramakRpALudeve kahyuM che ke, pramAda parama ripu che. A jIvano koI moTAmAM moTo duzmana hoya to te potAno pramAda che. pramAda eTale AtmAnuM hita cUkI javuM ane bIjA kAryamAM samaya veDaphI nAMkhavo. AtmAnuM hita mAtra ratnatrayanA abheda pariNAmathI che. eTale ratnatrayanA abheda pariNAma cUkI javA e badhoya pramAda che. pramAda e ja hiMsA, kema ke te bhAvahiMsA che. vibhAvabhAva e bhAvahiMsA che, AtmAnuM vismaraNa che. sAMbhaLavA maLe che te puNya che, ane te pramANe karo to tenuM mahAphaLa che. tame nA vargo toya AnaMdaghanakuM kyA? ane varte toya AnaMdaghanakuM kyA? vakIlo asIlone choDAvavA mATe dalIlo kare, paNa paisA pahelA laI le. pachI ene sajA thAya to ya vakIlane zuM? ane chUTe toya vakIlane zuM? vAra anaMtA cUkyo cetana, INa avasara mata cUka; mAra nizAnA moha rAya kI chAtI meM mata uka. -cidAnaMdajI kRta pudgalagItA manuSyabhava pAmIne anaMtavAra tuM cUkI gayo chuM. AtmAnuM hita jo cUkyA na hota to ApaNe ahIM hota ja nahIM. mokSe, siddhalokamAM hota. Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 kSamApanA - "INa avasara mata cUka.' AtmAnuM kalyANa karavAno A avasara Avyo che to, atyAre jagatanA tamAma kAryone gauNa karI nAkha, A avasara cUkavA jevo nathI. bIjI tuM game teTalI sAdhanA karato hoya, paNa satsaMgathI je tane lAbha thaze, te koI bahAranI sAdhanAthI nahIM thAya. bhale tuM bhagavAnanI sevA kare, pUjA kare, tArI jAte svAdhyAya kare, sAmAyika kare, pratikramaNa kare, tAre je karavuM hoya te kara, paNa e tArI kalpanA anusAra ane tArI yogyatA anusAra thaze. emAM jo tattva bhaLaze to tAruM kAma thaze. eTale satsaMga jevuM Atmahita mATe bIjuM koI baLavAna nimitta sAdhana nathI. jema pRthvI para tarAya nahIM, tema satsaMgathI buDAya nahIM. -zrI mokSamALA - zikSApATha - 24 re! Atma tAro! Atma tAro ! zIdhra ene oLakho, sarvAtmamAM samadaSTi gho A vacanane hRdaye lakho. -zrI mokSamALA - zikSApATha - 67 zIgha ene oLakho. kema ke, "jiMdagI TUMkI che ane jaMjALa lAMbI che. mATe jaMjALa TUMkI kara to jiMdagI sukharUpe lAMbI lAgaze. kuTuMba che enuM pAlanapoSaNa karavuM e paNa jaMjALa che, deha che enuM pAlanapoSaNa karavAmAM samaya veDaphavo e paNa jaMjALa che, dhaMdhAmAM phasAyelo chuM e paNa jaMjALa che, jagatanA vyavahArakAryamAM phasAyelo chuM e paNa jaMjALa che, paropakAranA nAme tuM vyavahAradharmamAM phasAyelo chuM e paNa jaMjALa che. agharuM che prabhu! karazo kSaya kevaLa rAga kathA, dharazo zubha tattvasvarUpa yathA; nRpacaMdra prapaMca anaMta daho, bhajIne bhagavaMta bhavaMta lo. -zrI mokSamALA - zikSApATha - 15 AvatA bhavano bharoso na rAkhazo, A ja bhavamAM hita karI lo ! AvatA bhavamAM to ahIMthI kyAM jazo eno patto ya nahIM khAya, jo hita nahIM karo to. tamArA je sagAMvahAlAM ke mitro gujarI gayA hoya, emAMnA koI ekAdano paNa patto tamArI pAse che? tamAro paNa koI patto nahIM lAge. emaNe bAMdhelA karmo atyAre bhogavatA haze ke nahIM bhogavatA hoya? ke bIjA koI bhAga paDAve? bhogave che ekalo, karma bAMdhe che paNa ekalo, enA phaLa bhogave che paNa ' ekalo, cAragatimAM rakhaDe paNa ekalo, AtmajJAna pAme paNa ekalo ane mokSe jAya paNa Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 399 ekalo, sola proparAITara kansalTa che, no pArTanarazIpa kansalTa. koI tamane choDAvI zake nahIM. samaye samaye je pariNAma thAya che, ene anurUpa baMdha paDe che. eka samaya evo nathI ke je samaye ajJAnI jIvane baMdha nA paDato hoya. ajJAnI jIva eka samaya mATe paNa abaMdha avasthAmAM hoto nathI. moTAbhAganA jIvone AhArasaMjJA, bhayasaMjJA, maithunasaMjJA ane parigrahasaMjJA che, A badhI pApa saMjJAo che. moTAbhAganA jIvo ene ja AdhIna hoya che. dekhAtuM nathI, paNa A pApanuM mITara ghaNuM cAle che. mATe satsaMganI jarUra che. satsaMgathI sAco viveka Ave che. heya, zeya, upAdeyano viveka Ave che ane khyAla Ave che ke 'zuM karavAthI pote sukhI ? zuM karavAthI pote duHkhI ? pote koNa? kyAMthI che Apa ? eno mAMgo zIghra javApa.' zuM karavAthI huM sukhI thauM ? atyAre huM je karuM chuM tenAthI sukhI thAuM ke huM AtmAnI ArAdhanA karIne ratnatrayanA abheda pariNAma pragaTa karIne nirvikalpa samAdhi lauM to sukhI thAuM ? nirvikalpa samAdhimAM je sukha che te cakravartI ke Indrane paNa nathI, bIjI vAta to javA do ! tame game teTaluM karyuM, paNa kuTuMbavALA, paisA ke milakata keTalo samaya tamArA saMyogamAM rahevAnA ? eka bhavanA thoDA sukha mATe anaMta bhavanuM anaMta duHkha nahIM vadhAravAno prayatna satpuruSo kare che. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 47 ane eka bhavanA thoDA sukha mATe anaMta bhavanuM anaMta duHkha vadhAravAno prayatna ajJAnIo kare che, asaMyamIo kare che. to ghaNA bhava niSphaLa gayA, paNa have A bhavamAM AtmArtha karI lauM. kharo pazcAttApa jAge to prasannacaMdra rAjarSinI jema TheTha kevaLajJAna sudhI pahoMcI jAya. pazcAttApamAM pApone dhovAnI zakti che ne karmone paNa dhovAnI zakti che. sAco pazcAttApa sAcI svarUpadRSTi karAve che. bolI to jaIe chIe ke AgaLa karelA pApono huM have pazcAttApa karuM chuM, paNa te vakhate tenuM bhAvabhAsana thavuM joIe. jo evo bhAva bhAse to pharI pazcAttApa na thAya evA bhAvo kare. pazcAttApa thAya evA bhAvo ke kAryo kare nahi. bhUla thaI hoya tenI mAphI mAMge to potAnuM hita thAya ane bIjAne paNa asara thAya che. bhUla thAya e sAmAnya doSa che, paNa bhUlane sudhAre nahIM ane bhUlane vadhAryA kare to moTo doSa che. sAdhuone je kAMI doSo lAge che to guru pAse tenuM prAyazcitta laI le che. to doSo dhovAI jAya che. mATe mAphI mAMgo. mAphI sAcI mAMgI tyAre kahevAya ke pharI bhUla nA kare. nahIM to tame koIne lApho mAratAM jAva ne 'sorI' kahetA jAva tenA jevuM thAya. Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 kSamApanA jJAnIpuruSone joIne aneka ajJAnIone paNa asara thaIne ajJAna mUkIne AtmAnA mArgamAM lAgI gayA. je pahelA DAbA hAthano pahelA naMbarano khelADI hato te ja pAcho jamaNA hAthamAM jAya to jamaNA hAthano pahelA naMbarano khelADI thaI jAya ! pazcAttApathI jAgRta thavAya che, doSothI - pApothI pAchuM pharAya che. khoTe rastethI pAcho vaLI sanmArge Ave, ratnatrayanA mArgamAM Ave, jJAnIonA bodha anusAra jIvana banAve. basa eka ja kAma karavAnuM che. upayogane ghara bhego karo. bIjuM kAma nathI karavAnuM. anAdikALathI zubhAzubha bhAvomAM bhaTakI rahyo che. upayogane pAcho pheravIne ghara bhego karo. basa A karavAnuM che. TUMkuM ne Taca. paramAMthI khasa, svamAM vasa, ATaluM kare to basa, nahIM to coryAzImAM phasa ane tArI mUrkhAmI upara hasa, le basa ! khANa khodavAmAM khUba mahenata che. pAMca mAIla khANa khodavAmAM ghaNo samaya jAya, paNa emAMthI hIro kADhavo hoya to eka sekanDamAM kADhI laIe. tevI ja rIte sAdhanAmAM samaya lAgaze, paNa jyAre tamArI yogyatA Avaze tyAre eka samayamAM kAma thaI jaze. anaMta kALathI je jJAna bhavahetu thatuM hatuM te jJAnane eka samayamAtramAM jAtyAMtara karI jeNe bhavanivRttirUpa karyuM te kalyANamUrti samyagdarzanane namaskAra. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 839 eka samayamAM jAtyAMtara thaI jAya che. AgalA samayanI paryAya mithyAtvanI, bIjA samayanI paryAya samyaktvanI. A eka samaya mATe anaMtakALa nIkaLyo. eka samayanI samyagdarzananI paryAya pragaTa karavA mATe keTalo kALa gayo ? to paNa haju ThekANuM paDyuM nathI. to vicAra karo ke kevA prakArano puruSArtha hoya to kArya thAya ? jema jema huM sUkSma vicArathI UMDo UtaruM chuM tema tema tamArA tattvanA camatkAro mArA svarUpano prakAza kare che. atyAra sudhI ApaNe sthULa vicAro karyA, eTale UMDA na jaI zakyA. have sUkSma vicAra kare to aMda2mAM vadhAre UMDANamAM jaI potAnA svarUpanA astitvano bhAsa thAya. atyAra sudhI A doSa karyo che ke meM dharmanA sthULa vicAro khUba karyA, sUkSma vicAro nathI karyA. potAnA doSo aMtaramAM tapAsatAM bhagavAna tarapha najara jAya che. Aja dina sudhI bhagavAna tarapha najara kema nathI gaI ? to ke potAnA doSo aMdaramAM tapAsyA nahIM ane doSo tapAse nahIM to doSono nAza kevI rIte thAya ? Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA dIThA nahi nija doSa to, tarIe koNa upAya ? -- zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 264 - gAthA - 18 - 'vIsa doharA' 379 jema ApaNo cahero jovo hoya to darpaNa sAme rAkhavuM paDe, tema AtmAno cahero jovo hoya to paramAtmAnuM darpaNa sAme rAkhavuM paDe, kAraNa ke teo niSkalaMka che ane ApaNe sakalaMka chIe. to kayA kayA kalaMko, DAghAo lAgyA che ke jene ApaNe sApha karavAnA che ? jethI ApaNe paNa temanA jevA niSkalaMka thaI zakIe. bIjAnA doSo to ApaNe anAdikALathI ghaNA joyA che paNa ApaNA doSone joyA nathI ane joyA to paNa chAvaryA che, poSyA che. ene kADhavAno prayatna nathI karyo. eTale ApaNuM paribhramaNa Aja dina sudhI cAlu rahyuM che. bhagavAna aDhAra doSothI rahita che eno ja vicAra karo ane e aDhAra doSomAMthI ApaNAmAM keTalA doSa che e juo. aDhAra to mukhya che, bAkI to ghaNAM che. jeTalA guNo che enAthI jeTaluM jeTaluM viruddha pravartana thAya che e badhA doSo ja che. bhagavAnanuM aMtara kevuM che te samajAya tyAre mAruM aMtara paNa tevuM ja che ema jaNAya. bhagavAnane aMdara ane bahAra badhuM ekarUpa che. bhagavAnanuM aMtaHkaraNa nirmaLa che. bhagavAnanA upayoga upara upayoga mUkIne juo to bhagavAnano upayoga potAnA svarUpanI aMdaramAM tadAkAra che. 'nijAnaMda rasalIna.' anaMta jJAnamaya, anaMta darzanamaya, anaMta AnaMdamaya, anaMta zAMtimaya, anaMta samatAmaya upayoga che, pUrNa vItarAgatA che. A samajAya tyAre mAruM aMtara paNa tevuM ja che ema jaNAya. kema ke, ApaNe paNa bhagavAna jevA ja AtmA chIe ane bhagavAna paNa pahelA ApaNA jevA ja hatA. jinapada niz2aprada ekatA, bhedabhAva nahi kAMI; lakSa thavAne tehano, kahyAM zAstra sukhadAI. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 954-1/3 - 'aMtima saMdeza' bhagavAnanuM svarUpa jaNAya to potAnuM svarUpa jaNAyA vagara rahe nahIM. bhagavAnanA guNo jaNAya to e guNo pragaTa karyA vagara jIva rahe nahIM, jo e sAcA jaNAya to. bhagavAnanI dazA oLakhAya to potAnI dazA paNa tevI karyA vagara jIva rahe nahIM. je jANato arihaMtane, dravyatva guNa paryAyapaNe; te jANato nija Atmane, tasu moha pAme laya khare. - - zrI pravacanasAra - gAthA - 80 Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 kSamApanA ApaNA ane bhagavAna vaccenuM aMtara kevI rIte dUra thAya e viSe zrI AnaMdaghanajI kahe che, padmaprabha jina tuja muja AMtaruM, kima bhAMje bhagavaMta. - zrI padmaprabhajina stavana ghaNuM aMtara che, chatAM puruSArtha kare to aMtarmuhUrtamAM bhAMgI jAya evuM che. to jevo bhagavAnano AtmA che evo ja jagatanA tamAma prANImAtrano AtmA che. svarUpe badhAya samAna che. 'sarva jIva che siddha sama.'badhAya samAna che. bhagavAnamAM doSa ke vibhAva nathI, e vicAratAM pote doSa ane vibhAvathI pAcho vaLe. bhagavAnanI avasthA jovAnI che ke bhagavAna eka samaya mATe paNa vibhAvarUpe pariNamana karatA nathI. akhaMDapaNe svabhAva pariNamana cAle che ane ajJAnI jIvonuM akhaMDapaNe vibhAva pariNamana cAle che. eka samaya mATe paNa svabhAva pariNamana che nahIM. basa A moTo phera che. eTale vibhAva e ja saMsAra che, vibhAva e ja duHkhonuM mULa che ane vibhAva thavAnuM kAraNa rAga-dveSa mohamaya pariNAma che. rAga jhera che e hajI ApaNe samajyA nathI. eTale dehamAM rAga karIe chIe. strI, putra, paisAmAM rAga karIe chIe. jagatanA padArthomAM rAga karIe chIe. bhagavAnamAM paNa rAga karIe chIe. jo ke, bhagavAnamAM rAga karIe chIe to hajI paNa kaMIka sAruM che. paNa, rAga e to rAga ja che. A rAgano kSaya karavAno che. dveSa to oLakhAI jAya che, bhoLo che. rAga kapaTI che. aDhAra doSamAMno eka paNa doSa hoya to e bhagavAna kahevAya nahIM ane eka samayano vibhAva hoya to paNa e bhagavAna kahevAya nahIM. bhagavAnane akhaMDapaNe svabhAvadazA hoya, svabhAva pariNamana hoya, svabhAvano Azraya hoya ane svabhAva pariNamana e ja mokSamArga che ane jyAM sudhI paranuM avalaMbana choDe nahIM tyAM sudhI svabhAva pariNamana thAya nahIM. dharmanA nAme paNa jIva paranA avalaMbane ja pravarte che. are bhAI ! dharma eTalA mATe karavAno che ke parAvalaMbanapaNuM chUTIne svAvalaMbanapaNuM Ave. tenA mATe vyavahAra dharma che, paNa vyavahAranizcayanuM samyak prakAre bhAna nahIM hovAnA kAraNe jIva vyavahArane ja pakaDIne besI gayo. to koI ekAMta nizcayanayane pakaDIne besI gayA ne vyavahAra choDI dIdho. enuM paNa kAma nA thAya. baMnenI bheLaseLa kare ne yathAyogyatA nA Ave to paNa kAma nA thAya. prere te paramArthane, te vyavahAra samaMta. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 36 Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 381 nijasvarUpamAM upayoga nA jAya tyAM sudhI vyavahAra che. nijasvarUpamAM upayoga jAya enA mATe vyavahAranI preraNA jarUrI che, pachI nahIM. likhAlikhI kI bAta nahIM, dekhAdekhI kI bAta; dulahA dulhana mila gaye aura phikI raha gaI bArAta ! bannenuM milana karavAnuM hatuM te cAra pherA karIne karI lIdhuM. pachI bahu bahu to risepzanamAM rahevuM paDe ane pachI kavaranA thelAo bharIne ravAnA. pachI tamAre hisAba cUkate karavo hoya to karajo, jene maLavuM hoya tene maLajo, ne je bila cUkavavA hoya te cUkavajo . ame to have sarvathI nyArA chIe. AvuM nyArApaNuM AtmAmAM Ave to kAma thAya. sarva avasthAne viSe, nyAro sadA jaNAya. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 54 AtmAno caitanya svabhAva azuddha avasthAmAM paNa nyAro che ane zuddha avasthAmAM paNa nyAro che. e nyArAne pyAro karo, ema jJAnI kahe che. koIvAra gharamAM koI na hoya to jIvane ema thAya ke gharamAM mAre ekalAne rahevAnuM? are bApu ! anAdikALathI tuM ekalo ja chuM, to mUkane. bhagavAnamAM doSa ke vibhAva nathI e vicAratAM pote doSa ane vibhAvathI pAcho phare to kAmanuM. nahIM to - doDatA doDatA doDatA doDiyo, jetI mananI re doDa: jinesara. prema pratIta vicAro TuMkaDI, gurugama lejo re joDa. jinesara. " - zrI AnaMdaghanajI kRta zrI dharmanAthajina stavana jIvane cArebAju doDAdoDa che. ahIM paNa doDI doDIne Ave, bahAragAma jAya tyAre sTezana upara paNa doDAdoDa kare ! koI progrAma hoya to paNa doDAdoDa kare ! badhI jagyAe jIvane doDAdoDa che, zAMti nathI. pAsa laIne aMdaramAM ghUsI kema AgaLa javuM, eno paNa raghavATa ! are bApu! zAMtine zuM karavA haNe che? kyAMya zAMti nathI, AtmAmAM zAMti che. kyAM doDAdoDa kare che? AvI laukikatA kyAM sudhI rAkhIza? laukikadaSTie tame ane ame pravartazuM to alaukikadaSTie koNa pravartaze? - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 322 Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 kSamApanA bhagavAnanI TikiTo bahAra paDe to tame nahIM jAva, paNa nATaka-sinemAnI TikiTamAM tame doDazo. e daSTirAga batAve che. guNAnurAga hoya to bhagavAnanI TikiTo vecAya emAM vadhAre jAya. dRSTirAga game tenA pratye hoya, e mahAduHkhadAyaka che, viSa che. traNa lokanA nAtha zuddha AtmArUpa bhagavAna che. tame gailokyaprakAzaka cho. traNa lokanA tamAma padArtho bhUta, bhaviSya, vartamAna avasthAo sahita yugapatu eka samayamAM tamArA jJAnamAM jaNAya che. ApaNI aMdaramAM beThelA bhagavAna paNa traNa lokanA nAtha che. traNa lokanA nAthanA paNa nAtha che. enuM jo mAhAsya Ave, eno Azraya thAya to tame bahAranA paramAtmA sAme paNa nahIM juo. jovA jevo ane jANavA jevo to eka potAno AtmA che. eTale ja paramakRpALudeve kahyuM ke, jeNe AtmA jANyo, teNe sarva jANuM. mATe, have bIjuM kaMI jANavA jevuM nathI. kaMI levA jevuM nathI, kaMI mUkavA jevuM paNa nathI. Apa svabhAva meM re abadhU sadA magana meM rahenA. potAno AtmA te bhagavAna AtmA che. A bhagavAnane mUkIne bahAranA bhagavAna mATe jIva tIrthomAM doDAdoDa kare che. tuM kRtakRtya tyAre thaIza jyAre tArA bhagavAnanuM tane milana thaze. bahAranA bhagavAnanuM milana tane thaI zakavAnuM nathI. kema ke, pAradravyathI paradravyanuM milana thaI zake nahIM. paramAtmAnuM avalaMbana laIza to te parabhAva che ane parabhAvathI bhagavAnanuM milana thAya nahIM. bhagavAnanuM avalaMbana bahAramAM levuM e parabhAva che ane parabhAvathI svabhAvabhAvanuM kArya banI zake nahIM.AlaMbana levAnuM nA nathI kaheto paNa AlaMbana laIne kema mUkavuM e kaLA zIkhavAnI vAta karuM chuM. AlaMbana sAdhana je tyAge, parapariNatine bhAge re; akSaya darzana jJAna vairAge, AnaMdaghana prabhu jAge re. - zrI AnaMdaghanajI kRta mahAvIrajina stavana svabhAvanA Azraya vagara kalyANa nathI. game teTalo vyavahAradharma game teTalo samaya karo, paNa e badho Agnava-baMdha che ane dharma to saMvara, nirjarA ne mokSa che. bhagavAnamAM doSa ke vibhAva nathI e vicArIne pote doSa ane vibhAvathI pAchA pharavAnuM che. paNa hajI ApaNe Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 383 pAchA pharyA nathI. kema ke, bhagavAnanA guNone oLakhyA nathI. bolyA che ghaNA, gAyA che ghaNA, paNa sAcA oLakhIne bolyA ke gAyA nathI. svAmI guNa oLakhI, svAmIne je bhaje, darazaNa zuddhatA teha pAme; jJAna cAritra tapa vIrya ullAsathI, karma jhIpI vase mukti dhAme. tAra. - zrI devacaMdrajI kRta mahAvIrajina stavana vibhAvathI pAcho phare to bhagavAnanI bhakti ane bhagavAnano Azraya sAco. bhagavAnano Azcaya le, bhagavAnanI bhakti kare ne vibhAvathI pAcho nA phare te badhI bAhya bhakti ke vyavahAra bhakti ke sAmAnya bhakti che. tame je dezamAM jAva te dezanI sArAmAM sArI vastu laIne Avo cho. jema ke, rAjakoTanA siyArAmanA peMDA, amadAvAdanuM acaratalAlanuM cavANuM. ema jJAna to bhagavAnanuM, AnaMda to bhagavAnano, darzana to bhagavAnanuM, anaMtavIrya to bhagavAnanuM. basa bhagavAnamAMthI A levAnuM che. traNa lokanA nAtha zuddha AtmasvarUpa bhagavAna che. AtmAnI zuddha avasthA enuM nAma bhagavAna che. e kArya 5ramAtmA ane AtmAno trikALI dhruva svabhAva e kAraNa paramAtmA. e kAraNa paramAtmAno Azraya karavAthI kArya pa2mAtmapaNuM pragaTa thAya che. zakti apekSAe tame badhA bhagavAna cho, traNa lokanA nAtha cho, e zaktinuM bhAna thAya to zakti vyakta thayA vagara rahe nahIM. tuM traNa lokano nAtha che ane bhikhArInI jema bhIkha mAMge che ! 'sAheba ! tamAro orDara nathI Avyo ghaNA samayathI.' jyAM jAya tyAM badhe bhIkha mAMge che. maMdiramAM jAya to paNa bhIkha mAMgIne ja Ave ! have mAre kAMI nathI joItuM ema kahIne koI divasa Avyo chuM ? jaMgatano koI padArtha kaMI kAma Avato nathI. eno huM sparza paNa karI zakato nathI. ene huM bhogavI paNa zakato nathI, eno huM mAlika paNa thaI zakato nathI, enI sAthe mAre kaMI lAgatuMvaLagatuM ke levA-devA nathI. have mAre kaMI na joIe. eka ApanA jevI svarUpadazA pragaTa karuM, AtmadazA pragaTa karuM, e sivAya mAre kazuM joItuM nathI. te paNa tamane prArthanA karuM chuM, mAMgato nathI. kAraNa ke, prArthanAnA baLathI mArI svabhAva daSTi thAya che ne mArAmAM paramAtmapaNuM pragaTa thAya che, AvuM mAhAtmya lAvavAnuM che. kema ke, AtmAthI sau hIna. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 125 - Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 kSamApanA jagata ISTa nahi AtmathI. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 954-1/10- "aMtima saMdeza AtmA jevo koI deva nathI. jeNe AtmA jANyo teNe sarva jANyuM. AtmasvabhAva agamya te, avalaMbana AdhAra; jinapadathI darzAviyo, teha svarUpa prakAra. jinapada nijapada ekatA, bhedabhAva nahi kAMI; lakSa thavAne tehano, kahyAM zAstra sukhadAI. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 954-1 - "aMtima saMdeza' sAmAyikamAM beso tyAre evI khumArI lAvo ke huM traNa lokano nAtha chuM. he bhagavAn ! mAre have kazuM joItuM nathI. huM paripUrNa chuM. cha dravyo sat che ane chaye dravya paripUrNa che. apUrNa hoya to bIjuM dravya lAvIne pUrNatA karavI paDe, paNa chaye dravyo pUrNa che. to bahAranuM koI dravya tArI aMdaramAM praveza karI zake nahIM ane e tAruM thaI zake nahIM. anAdikALathI tAruM thAya enA mATe tuM ghaNuM macyo che. tenuM kAraNa ajJAna che. have e ajJAna mUka ane tuM paripUrNa che enuM bhAna lAva. bahAramAM je banyuM te banyuM, je thayuM te thayuM, ne nA thayuM te nA thayuM. jema banyuM tema banyuM. tArA AtmAne koI lAbha ke nuksAna bahAranA banAvothI che ja nahIM. badhAno ulALiyo karatA zIkhI jAva. koInuM mAhAsya nahIM. phakta vyavahArathI bhagavAnanuM ne gurunuM mAhAtmA ane nizcayathI potAnA AtmAnuM mAhAsya. vyavahArase deva jina, nicese Apa; ehi bacanase samaja le, jinapravacanakI chApa. - zrImad rAjacaMdra - AtyaMtara pariNAma avalokana - hAthanoMdha -1-14 keTalAM zAstro bhaNIza? jema jema bhaNato jaIza tema tema navA navA kabATo AvatAM ja jaze. ane bIjA navA navA zAstronI aMdaramAM tRSNA lAgyA karaze. jema saMsAramAM paisAnI tRSNA hatI tema ahIM zAstronI tRSNA thaze. mATe AtmAnA kalyANa mATe eka zAstra ghaNuM thaI jAya, athavA eka zloka paNa ghaNo thaI jAya. kema ke, jJAnInA eka eka vAkyamAM anaMta Agamano sAra che. gurunI eka AjJA jo samyapha prakAre ArAdhe to yAvat tene kevaLajJAna thayA Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 385 vagara rahe nahIM. eTaluM AjJAnuM baLa ane mAhAtmya che. bhagavAnanA AtmasvarUpa sudhI najara jAya to camatkAra lAge ke mAruM svarUpa paNa tame pragaTa karyuM che tevuM ja che, paNa te najara kyAre jAya? e viSe paramakRpALudeva kahe che, jema jema huM sUkSma vicArathI UMDo utaruM chuM tema tema tamArAM tattvanA camatkAro mArA svarUpano prakAza kare che. nava tattvane sUkSmatAthI heya, jJeya, upAdeyanA paDakhAthI vicAro to sUkSmamAM sUkSma tattva tamAro zuddha AtmA che enuM mAhAtmya Avaze. Asrava-baMdha to heya che. eTale puNya ane pApa paNa heya che. kema ke, e baMne Asrava che. saMvara, nirjarA ane mokSa e paryAya che. enuM paNa have tamane mAhAtmya nahIM Ave. ajIvanuM paNa mAhAtmya nahIM Ave. paisA ajIva che, makAna ajIva che, strI-putronA zarIra ajIva che, tAruM zarIra paNa ajIva che, je je dekhAya che e badhA ajIva padArtho che. e ajIva padArtha pratyenuM tane jJAna thaze to tAro moha svayaM ocho thaI jaze. ajIva koI divasa jIvane sukha ApI zake nahIM. jaDa dvArA cetanane sukha maLI zake ? ane A jIva jaDa viSayone, pAMca IndriyonA viSayone bhogavIne sukha levA icche che ! basa, e ja enuM ajJAna che, e ja sukhAbhAsa che. sUkSma vicArathI tattvamAM UMDA utaro to, chevaTe - je daSTA che dRSTino, je jANe che rUpa; abAdhya anubhava je rahe, te che jIvasvarUpa. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 51 duniyAnA tamAma padArtho, cetana acetana badhAya padArthone bAda karatAM karatAM A huM nahIM, A huM nahIM, eTale ke ema AkhuM jagata bAdabAkImAM AvI jaze. have bAkI raheluM 'abAdhya anubhava', je potAnuM zuddha caitanya svarUpa, trikALI dhruva paramAtmA te huM ema kahI upayogamAM ene pakaDIne nirvikalpapaNe besI jAva, eTale tamAruM kArya pUruM. 'zuddha caitanya svarUpoham', 'nirvikalpa svarUpoham', 'sahajAtma svarUpoham', 'paramAtma svarUpoham' - vAraMvAra AnA puTa Apo, pachI A puTanA paNa vikalpo chUTe eTale AtmAmaya banI javAya. jinasvarUpa thaI jina ArAdhe, te sahI jinavara hove re; bhRMgI IlikAne caTakAve, te bhRgI jaga jove 2. -- - zrI AnaMdaghanajI kRta zrI naminAtha jinastavana Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 kSamApanA bhamarI IyaLane caTakAvI caTakAvIne bhamarI karI nAkhe che. e to kadAca bhamarI thAya paNa kharI ane na paNa thAya. paNa jina paramAtmAnuM ciMtavana, manana ane dhyAna e bahirAtmAne caTakAvI caTakAvIne aMtarAtmA karI nAMkhe che ane aMtarAtmAne caTakAvI caTakAvIne paramAtmA banAvI de che. emAM eTalI tAkAta che. je karavAnuM che te karatAM nathI ane nA karavAnuM khUba karIe chIe. cArebAju doDadhAma, Amane pamADI dauM ne AmanAthI pAmI jAuM ne Ama karI nAMkhuM basa. uchaLakUda, uchaLakUda! navA navA lagna thAya eTale vAraMvAra sinemAmAM jatA rahe, kAM to hoTalomAM jAya, kAM to bIje kyAMka pharavA jAya. pachI 70-80 varSanA thAya eTale TharIne ThAma thaI jAya basa. e rIte have tame karo. bahu doDadhAma karI. game teTaluM doDazo paNa kaMI hAthamAM nahIM Ave. koI eka jagyAe zAMtithI besI, AtmAmAM upayoga laI jazuM to tamArA hAthamAM eka sekanDanI aMdara AvI jaze ane kAma thaI jaze. to, bhagavAne kahelAM nava tattva athavA Atmatattva sudhI najara jAya to camatkAra lAge ke mAruM svarUpa, tame pragaTa karyuM tevuM ja che. mArA ne tamArAmAM koI bheda ja nathI prabhu ! jevA tame cho tevo ja huM svarUpe chuM. prANImAtranuM svarUpa evuM ja che. prANImAtrane svarUpadaeNSTithI jovAthI samatA Ave che ane e dRSTithI joyA vagara viSamatA Avaze. dareka jagyAe A viSamatAnA kAraNe dharmanA nAme vADAbaMdhI thaI gaI che. A mAro dharma, A parAyo dharma, ame A grupanA, ame pelA grupanA - AvuM kema thAya che ? svarUpadRSTi nathI eTale. badhAyamAM svarUpadRSTi karo to A badhA bheda nIkaLI jaze. darekamAM dravyadRSTi karo. dravyadRSTithI samatA Ave che ane paryAyadaSTithI viSamatA Ave che. jene AtmAnuM sAcuM mAhAtmya AvyuM eno beDo pAra thaI gayo. have ene bIjuM kaMI karavAnuM che ja nahi. basa, karavAnA vikalpa choDo e ja karavAnuM che. samajAya, pakaDAya, mAhAtmya Ave to sahaja kalyANa che. samaje to sahajamAM che, nahIM to anaMta upAye paNa nathI. samaja, piche saba sarala hai, binne samaja muzakIla; ye muzakIlI kyA kahuM ? -- -- zrImad rAjacaMdra - AtyaMtara pariNAma avalokana hAthanoMdha - 1-12 samajANuM kAMI ? bhagavAnanuM AtmasvarUpa najarAI jAya to camatkAra lAge ke mAruM svarUpa paNa tevuM ja che. huM paNa tamArA jevI dazA pragaTa karI zakuM evI yogyatAvALo chuM. Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 387 sArAmAM sArA pheksa mazIno hoya, tame ahIM kAgaLa mUko to cInamAM paNa tenI kopI thaI jAya. ema bhagavAnanI kopI karI lo. bhArata pAse A vastu che. bhagavAnanI kopI karavAnI vastu bhArata pAse che ane mazInonI kopI karavAnI zakti cInavALA pAse che. badhA ja tIrthakara bhagavaMto bhAratamAMthI ja thayA che, bIjethI nathI thayA. bIjA badhA anArya deza che. mAruM svarUpa tame pragaTa karyuM tevuM ja che teno khyAla tyAre Ave ke jayAre sUkSma vicArathI paramAtmAnA svarUpa upara upayoga jAya. jo pada tAko vo pada mAko, padaprApti ko AyA huM je pada bhagavAnanuM che te ja pada mAruM che ane te tame samajI jAva to tamArA paNa derAsaro ne maMdiro baMdhAze. paNa kyAre? derAsara ne maMdira baMdhAvavAnI icchA chUTaze tyAre. jo icchA hoya to nA thAya. kema ke, saMpUrNa icchAono nirodha thAya tyAre paramAtmapada pragaTa thAya. icchAo mAtra nuksAnakAraka, duHkhadAyaka, azAMtidAyaka ane AkuLatA - vyAkuLatA yukta hoya che. mATe icchAone choDo. divasamAM pAMcaso icchAo thAya temAM pacAsa pUrI thAya ane cAraso pacAsa bIje divase kheMcAya ane pAchI bIjI navI umerAya. ema icchAo laMbAtI ja jAya che. maratI vakhate paNa koIne pUcho ke kAMI icchA che? to te kaheze ke hajI ghaNI icchA che. maratI vakhate paNa jIvanI icchAo pUrI thatI nathI. eTale "icchA nirodhaH tAH icchAono nirodha te ja tapa che, e ja sAdhanA che, e cAritra che. icchAono nirodha tyAre thAya ke jayAre potAnI aMdaramAM kRtakRtyatAnuM vadana Ave. have mAre kaMI nathI joItuM. tamAruM peTa bharAI gayuM hoya pachI game teTalI bhAvatI AITamo Ave paNa tamArI icchA have thaze nahIM. kema ke, peTa bharAI gayuM che. to, mULa svarUpamAM kyAMya bheda nathI. karmone laIne bheda kahevAya che. mULa svarUpa to coryAzI lAkha yoninA tamAma jIvonuM ekasarakhuM che, svarUpamAM koI bheda nathI. mAthe pacAsa lAkhanuM devuM hoya e paNa vANiyo che, ane pacAsa abajanI milakata hoya e paNa vANiyo che. vANiyAnI apekSAe emAM koI phera paDato nathI. jamaNavAra thAya, tyAre baMne sAthe besIne jamI zake che. pachI ema nahIM ke huM pacAsa abajano mAlika chuM eTale alaga besuM ne tuM alaga bese, kAraNa ke nAtajamaNa che. ema ApaNe siddhanI nAtanA chIe. mULa svarUpamAM kyAMya bheda nathI. kema ke, svarUpa akRtrima che. kRtrima - banAveluM nathI, sahaja che, mATe samAna che. jene jJAna nathI tene bahirAtmA kahevAya che. jene jJAna thayuM te aMtarAtmA kahevAya che, ane jene Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 kSamApanA. kevaLajJAna pragaTa thayuM ene paramAtmA kahevAya che. e apekSAe bheda che. svarUpadaSTithI koI bheda nathI. karmane laIne bheda che. mATe ja kahyuM che, karma bApaDe kauna, bhUla merI adhikAI, agni sahe ghanaghAta, lohe kI saMgati pAI. jema, agni loDhAno saMga kare che to mAra paDe che, tema jIva parano saMga kare che eTale mAra khAya che. luhArane agnine mAravo nathI, paNa ene mAryA vagara loDhuM TIpAya evuM nathI. eTale ene mAravuM paDe che. - jinapada nijapada ekatA. jinanuM svarUpa, ApaNuM svarUpa ane jIvamAtranuM svarUpa ekasarakhuM che. koImAM eka guNa paNa kiMcit ocho ke vadhAre nathI. koInA asaMkhyAta pradezomAMthI eka pradeza ocho ke vadhAre nathI. saMpUrNa samAnatA che. je bheda che te avasthAmAM che, svarUpamAM koI bheda nathI. Ama, kSamApanAnI vacce mUkelA A vAkyamAM paramakRpALudeve uttama marmanI vAta kahI dIdhI che. ane te, kara vicAra to pAma. -zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 117 eTale svarUpadaSTi kara to pAma. kara vicAra to pAma eTale? vicAra choDa have. jyAM sudhI tuM vicAramAM che tyAM sudhI tuM manobhUmikAmAM che, paNa jyAre upayoga manAtIta thaI svarUpastha thaze to pAmIza. AtmA to sarvAtIta che - dehAtIta che, vacanAtIta che, manAtIta che. badhAya dravyothI nyAro che, badhAyathI judo che, trikALa ekAkI che. sarvathI sarva prakAre bhinna ane asaMga che. AtmAnA svarUpanI vAta cAle che. AvuM svarUpa upayogamAM pakaDAya ane AvI svarUpadaSTi thAya to have tene jagatanA tamAma padArtho phikkA lAgaze. jeNe giranI gAyanuM ke bheMsanuM dUdha pIdhuM hoya tene myunisipAliTInA dUdha phikkA lAge. to svarUpanI dRSTi ke svarUpano Azraya e giranI gAyanuM ke bheMsanuM dUdha che. tenI dRSTi jeNe karI ene have bhakti phikkI lAge, zAstranA svAdhyAya phikkA lAge, mALA pheravavI paNa phikkI lAge ane upayogane bahirmukha karIne karavAnI dharmanI anya kriyAo paNa phikkI lAge. tame peDo khAva pachI cA phikkI lAgaze, tema tame AtmAno peMDo cAkho to jagatanA tamAma padArtho phikkA lAgaze. basa, A enuM beromITara che. koIne pUchavA javAnI jarUra nathI. Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 389 AtmAthI sau hIna. AtmA sivAyanuM badhuM phikku lAgavuM joIe. "kara vicAra to pAma vastusvarUpa samajavA je UMDo vicAra karavAmAM Ave te sUkSma vicAra che. kyAM sudhI UMDo vicAra karavAmAM Ave? jema sAkara dariyAnuM mApa levA jAya ne ogaLI jAya tevI rIte mana AtmAnuM ciMtana karatAM karatAM AtmAnI aMdara ogaLI jAya. vastu vicArata dhyAvate, mana pAve vizrAma pAvata; rasasvAdata sukha upaje, anubhava yAko nAma. - zrI samayasAra nATaka AnuM nAma anubhava che. paramakRpALudeve kSamApanAnA pAThamAM ekaluM mAkhaNa ApyuM che. jema lAla mAMkaDAo jhINI jhINI jUne pakaDI pakaDIne kADhI nAkhe, tema paramakRpALudeve badhAya doSone pakaDI pakaDIne bahAra kaDhAvyA che. sUkSma vicAra e kahevAya ke jemAM vicArano aMta AvI jAya ane nirvicAra dazAmAM, svasaMvedanamAM AtmA pakaDAya ane buddhipUrvakanA badhA vicAra chUTI jAya. abuddhipUrvakanA to cheka bAramA guNasthAnaka sudhI cAlavAnA. mRtanuM avalaMbana abuddhipUrvaka cAlavAnuM..prathama vicAra, pachI dhyAna. dhyAnamAM nirvikalpatA - svasarvedanatA enuM nAma "pAma." kivA pAmyo te nijasvarUpa, mULa mAraga sAMbhaLo jinano re. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 715 nijasvarUpa pAmyo tyAre kahevAya ke jyAre "rasasvAdata sukha upaje."atIndriya AnaMdanA rasanI anubhUti sAthe hovI joIe, kAlpanika nahIM. "sarvaguNAMza te samyaktva."sukhaguNanuM, AnaMdaguNanuM paNa pariNamana cAle che. teno paNa aMdaramAM rasa Ave che. eka baraphanA goLAmAM so zarabata chAMTyA hoya ane tame te goLo cUso to so ye zarabatano svAda Avavo joIe. sarva zarabatAMza te goLo. mana vizrAMta thaI jAya, mananI vikalpanI doDAdoDa paNa maTI jAya, mana zAMta thaI jAya tyAre "rasasvAdata sukha upaje" enuM nAma anubhava che. eTale "kSayopazama jJAnathI niveDo nathI paNa anubhavajJAnathI niveDo che. 'vikalpAtmaka jJAnathI niveDo nathI, paNa nirvikalpa jJAnathI niveDo che. enuM nAma anubhava che. Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390 anubhava ciMtAmaNi ratana, anubhava hai rasakUpa; anubhava mAraga mokSako, anubhava mokSa svarUpa. kSamApanA anubhava vagara paribhramaNano niveDo Ave evo nathI. anubhavajJAna vagara AtmAnA atIndriya AnaMdanI anubhUti thatI nathI. game teTalI sAdhanA, game teTalI bhakti, game teTaluM tapa, game teTalo tyAga, game teTalI dharmanI kriyAo karo e badhI Asava-baMdhanA khAnAmAM che, enAthI tame kaMIka puNya bAMdho ne tamane bAhya sukhanI sAmagrIo maLe paNa kharI ane te paNa ekAda bhava. pachI e sukhane bhogavavAmAM tame pAgala thaI jAva eTale pAchA nIce. jyAM jAo tyAM badhe kAgaDA kALA ne kALA. game tyAM jAva, koI jagyAe kAgaDo dhoLo nA hoya. kalara karo to judI vAta, bAkI to nA hoya. 'vastu vicArata dhyAvate.' bIjA vicArathI mana thAkI jAya, mAthuM duHkhe. jyAre jIvane bIjAnA vicAramAM ja AnaMda Ave. dIkaro paradeza gayo hoya to ahIM mobAIlamAM paNa enuM moDhuM dekhAya ane AnuM moDhuM tyAM dekhAya ne vAtacIta cAle eTale ene AnaMda thAya ke meM chokarAne joyo. kema ke, hajI thAkyo nathI. pelo tyAM raDe to A ahIM raDe. hajI enuM mana thAkyuM nathI vibhAvothI. bahirmukhatAthI mana thAkyuM nathI. ghaNo mAra khAdho, ghaNA du:kha sahana karyA, ghaNI AkuLatA - vyAkuLatAo bhogavI. jenuM mana bahirmukha che e badhA AkuLa-vyAkuLa ja che. 'mana: vaM manuSyALAM vArAM baMdha mohAyo: / ' baMdhanuM kAraNa paNa mana che ane mokSanuM kAraNa paNa mana che. bhAvamana mokSanuM kAraNa che. jyAre bhAvamana AtmAmAM lAge tyAre dravyamana niSkriya thaI jAya che ane jyAre bhAvamana AtmAmAM nathI tyAre dravyamana sakriya hoya che. mana to thAkatuM ja nathI. eka vicAra jAya ne bIjo Ave, bIjo gayo ne trIjo Ave. jema samudramAM eka pachI eka taraMgo AvyA ja kare tema mananI aMdaramAM taraMgo AvyA ja kare. emAM TI.vI. jue tyAre ochuM thAya, paNa sAmAyikamAM vadhI jAya ! vizeSa zikSApATha-100 - 'manonigrahatAnA vighna' mAMthI avalokavuM. svAdhyAya sAMbhaLavAmAM paNa mana zAMta ke ekAgra nathI. enI doDAdoDa to cAlu ja che. doData doData doData doDiyo, jetI mananI re doDa; jinesara. prema pratIta vicAro DhaMkaDI, gurugama lejo re joDa. jinesara . - zrI AnaMdaghanajI kRta dharmanAthajina stavana - Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 391 mana sAdhyuM teNe saghaLu sAdhyuM, e vAta nahIM khoTI; ema kahe sAdhyuM te navi mAnuM, e kahI vAta che moTI. ho kuMthujina. manaDuM durArAdhya te vaza ApyuM, AgamathI mati ANuM; AnaMdaghana" prabhu mAruM ANo, to sAruM karI jANuM. ho kuMthujina. - zrI AnaMdaghanajI kRta kuMthunAthajina stavana AnaMdaghanajI prabhune prArthanA kare che ke mAruM mana to kaMIka sthira karo. have AnaMdaghanajI jevAne akhaMDapaNe sthira nathI rahetuM, to ApaNuM to kyAMthI rahevAnuM? bIjA vicAra karatA mAthuM du:khavA Ave. kema ke, vicArathI duHkhyuM che, aMdaranI koI DiphekTathI duHkhyuM nathI. mAthAnI DiphekTathI duHkhe to maTI jAya, paNa vicArathI duHkhatuM hoya to vicAra chUTe tyAre maTe. AtmAno vicAra karatAM sukha upaje ane zAMti thAya. A vagara paisAno dhaMdho che, paNa A koIne sUjhatuM nathI. AtmAnA vicAra karatAM karatAM eka miniTamAM 'tihAM kaNe jo haTha karI haTakuM to vAlA taNI pare vAMku, ho kuMthujina manaDuM kima hIna bAjhe." Ama evI gulAMTa mArIne nIkaLI jAya ke tamane khabara paNa na paDe ke sAmAyika pUrI thaI gaI ane huM vikalpo ne vikalpomAM ja rahyo. AtmAno vicAra karo, AtmAnuM ciMtana karo, AtmAnI vAta sAMbhaLo, AtmAnI vAta vicAro, AtmAnI vAta kaho to ja tarIne pAra pamAya evuM che. sAMbhaLo toya AtmAnI vAta, kaho toya AtmAnI vAta, lakho toya AtmAnI vAta, juo toya badhAmAM AtmAne juo. jema A baheno meciMga kare che ne ke kapaDAM to lAla, blAujha lAla, cAMllo lAla, hoTha lAla, gAla lAla, caMppala lAla, moja lAla, lAlam lAla. basa, AvI rIte AtmAkAra upayoga karI nAMkho. vicAramAM ya AtmA, ciMtanamAM ya AtmA, dhyAnamAMya AtmA, nirvikalpa samAdhimAM ya AtmA. "beTTo thAya e bIjuM jue.' to zAMti thAya. AtmAnA Azraya vagara koI jIvane sAcI zAMti maLavAnI nathI. bAkInI badhI zAMti kAlpanika che, vAstavika nathI. hakIkatamAM to e zAMti azAMti ja che. "UMDo utaruM chuM eTale bAhya bhAvathI chUTuM che. jeTalA jeTalA UMDA jAva teTalA teTalA vikalpo chUTatA jAya. tattvadaSTithI - sUkSma vicArathI UMDA jAva. tame ghaNI vakhata koI vicAramAM, UMDA utarI besI gayA hova to khAvAnuM paNa bhUlI jAva cho. tame juo ! vyApArIo khAvAnuM ya bhUlI jAya, badhuM bhUlI jAya. mAMhI paDyA te mahAsukha mANe, dekhaNahArA dAjhe jone !' Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 392 kSamApanA dariyAmAM DUbakI mAre che enA hAthamAM motI Ave che. bahArathI dekhavAvALAnA hAthamAM motI AvatA nathI. jema jema tame tattvanA ciMtanamAM jAva tema tema vikalpo ghaNA ochA thaI jAya ane krame karIne baMdha thaI jAya. jJAnI puruSanA vacananA avalaMbane potAnuM kharuM svarUpa samajAya che. sadgurunA upadezathI, AvyuM apUrva bhAna; nijapada nijamAMhI lahyuM, dUra thayuM ajJAna. jayAM pragaTe suvicAraNA, tyAM pragaTe nija jJAna; je jJAne kSaya moha thaI, pAme pada nivaNa. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 119, 41 sadUgaranA bodhe je suvicAraNA thAya te suvicAraNA che. saddagurunA bodha upara vicAra karo to e vicAra suvicAra thaze ane bIjA vicArothI rokIne manane AtmavicAramAM laI javuM hoya to tyAM AtmavIrya phoravavuM paDe che. mATe AtmAnI zaktine skurAyamAna karo. jaisI prIti harAma kI, aisI hara para hoya; calo jAya vaikuMTha meM, pallo na pakaDe koya. AtmavicArano abhyAsa thaI jatAM mana dhIre dhIre te tarapha DhaLavA lAge che. pachI bIjA kAma karatA paNa AtmavicAramAM rahI zakAya che. eka vakhata AtmAnuM mAhAtma AvyuM ane zAMtinI anubhUtine saheja cAkhI, pachI mana bahAra phAMphAM mAraze nahIM. eka vakhata akabare birabalane kahyuM ke A bakarIne jyAre paNa khavaDAvIe tyAre khAvA taiyAra thaI jAya che. jyAre joIe tyAre bhUkhI ne bhUkhI. birabale kahyuM ke e bakarIne tame mane soMpI do. huM eno kaMIka upAya karuM chuM. eTale akabare e bakarI birabalane soMpI dIdhI. birabala tene potAnA ghare laI gayo. teNe eka yukti ajamAvI. bakarIne ghAsa nAMkhyuM, paNa jevI bakarI ghAsa khAvA jAya ke tene soTI mAre. dara vakhate e pramANe kare. eTale bakarIne lAgyuM ke A ghAsa khAvA jauM chuM tyAre ja mane mAra paDe che. eTale teNe ghAsa khAvAnuM baMdha karI dIdhuM. birabala game teTaluM nAMkhe paNa te khAya nahIM. pachI birabala e bakarIne akabara pAse laI gayo ane kahyuM ke jahAMpanAha! have tame bakarIne ghAsa nAMkho. e nahIM khAya. akabare ghAsa maMgAvIne bakarInI AgaLa nAMkhyuM.akabaranA ghaNA prayatna chatAM bakarIe te khAdhuM nahIM. tevI ja rIte Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 393 mana jayAre bIjA vicAromAM jAya tyAre tene soTI mAravI ane tene AtmAnA vicAramAM laI javuM. ema vAraMvAra karatAM mana saheje AtmavicAra tarapha DhaLe che. kuMbhe bAMdhyuM jaLa rahe, jaLa viNa kuMbha na hoya; jJAne bAMdhyuM mana rahe, guru bina jJAna na hoya. e DhaLe tyAre bIjA kAma karatAM paNa AtmavicAramAM rahI zakAya. paramakRpALudeve lakhyuM che, ame dehadhArI chIe ke kema te saMbhArIe tyAre mAMDa jANIe chIe. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 255 vicAra karo ke emano upayoga keTalo AtmAkAra thayo haze ! keTaluM ciMtavana daDha karyuM haze ! keTaluM sahaja thayuM haze ! bhagavAnanuM svarUpa adbhuta che. UMDA utaratA mArA svarUpane prakAzita kare evuM tamAruM svarUpa che. mATe jJAnIonA bodhano, gurunI AjJA laIne vairAgya ane upazamanuM baLa vadhArIne UMDA utaro. tamAruM svarUpa prakAzita thaze. tame nIrAgI, nirvikArI, sacidAnaMdasvarUpa, sahajAnaMdI, anaMtajJAnI, anaMtadarzI ane gailokyaprakAzaka cho. nIrAgI :- bhagavAna nIrAgI che. temane saMpUrNapaNe rAga-dveSano abhAva thaI gayo che. ane je saMpUrNa nIrAgI hoya te saMpUrNa vItarAgI hoya. jeTalA aMze nIrAgIpaNuM hoya teTalA aMze vItarAgIpaNuM hoya. jJAnIpuruSa kevA nizcita che, kevA sukhI che teno vicAra karIe to ApaNuM citta e bhAvomAM jAya che. svarUpadaSTinA kAraNe jJAnIo nizcita che. hAla deha choDavAno Ave to paNa ciMtA nathI, game tevA karmano udaya Ave to paNa ciMtA nathI, game tevA nimitto Ave to paNa ciMtA nathI, puNyanA udaya Ave ke pApanA udaya Ave toya ciMtA nathI, te svarUpadaSTinA kAraNe. game teTalI ciMtA karazo to paNa je thavAnuM che e ja thavAnuM che, ane ciMtA nahIM karo to paNa je thavAnuM che e ja thavAnuM che. je thAya teno svIkAra karo ane AnaMdamAM raho. karmanA udayanA nimitta vagara bahAramAM koI nimitta maLatuM nathI. udayamAM samatA rAkhavAthI te karma nirjarI jAya che. to tene javA do ane have navuM nA baMdhAya eTaluM dhyAna rAkho. bhagavAna pUrNa sukhI che, jJAnIo jeTalA aMze jJAnamAM rahe che teTalA aMze sukhI che, guNasthAnaka anusAra. teno vicAra karIe to jJAnIo kevA udayamAM, kevA bhAvamAM rahe che emAM ApaNuM citta jAya Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394 kSamApanA che. game tevA udayo hoya, nimitto hoya, jJAnIo mAtra samabhAvamAM ja rahe che, jJAtAdRSTA bhAve ja rahe che. e kyAMya tAdAtmya thatA nathI. e ja sAco tyAga che. AtmapariNAmathI jeTalo anya padArthano tAdAtmyaadhyAsa nivartavo tene zrI jina tyAga kahe che. -- zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 569 - dareka 525dArthomAMthI tAdAtmyatA nIkaLI gaI, eTale jJAnIne rAga nathI ke moha nathI.jo ke, vAtsalyatA che. paNa vAtsalyatA e samyakdRSTino guNa che ane vAtsalyamAM koI AkAMkSAo ke icchAo nathI hotI. kaMI levAdevAnI bhAvanA nathI hotI. mAtra niSkAraNa prema hoya che. jJAnIne rAga nathI, chatAM jagatanA tamAma AtmAo para vAtsalya che. kema ke, dareka jIvane potAnA jevA AtmA mAne che. vaLI, sAdharmI sAdhako ane dharmAtmAo pratye temane vizeSa vAtsalyabhAva hoya che. jJAnIpuruSonI nIrAgI dazA samajavA mATe potAne rAga choDavo paDe, paNa ApaNe rAga choDavA taiyAra nathI. tame jJAnIne game teTalo rAga karo, paNa jJAnI tamArA pratye aMda2mAMthI rAga nahIM kare. kema ke, temaNe rAganuM svarUpa jANyuM che ane vItarAgatAnuM svarUpa aMze anubhavyuM che. chatAM jJAnIo pratye badhAnuM AkarSaNa rahe che te temanI nIrAgItAnA kAraNe. mATe jJAnInI nIrAgI dazA samajavA potAne rAga choDavo paDe athavA ghaTADavo paDe. saMpUrNa choDe to to kevaLajJAna thaI jAya, vItarAga thaI jAya. ghaTADe to jJAnInI dazA aMtaraMgathI samajAya. ajJAnIno rAga mohayukta hoya che ane jJAnIno rAga cAritramohanI nabaLAInA kAraNano hoya che. A bannenA rAgamAM ATalo taphAvata che. jyAM rAga che tyAM AkuLatA che ane jyAM rAga che tyAM ochAvattA aMze paNa dveSa AvavAno. athavA bhaktino kartA che mATe mAro che ema kadI joyuM nathI evA je satpuruSa tene atyaMta bhaktie pharI pharI namaskAra ho ! - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 493 - 'cha padano patra' - mAruM to koI che ja nahIM, mAro deha nathI to bIjuM to koNa mAruM hoya ? jJAnI koIpaNa padArthamAM mArApaNuM ke mamatvapaNuM aMdaramAMthI karatA nathI. tIrthaMkara bhagavAna samavasaraNamAM bodha ApatAM hoya, gaNadhara bhagavaMto, AcAryo, upAdhyAya, sAdhu bhagavAna, sAdhvIjI, zrAvako, pazu-pakSI badhA hoya, paNa temano rAga phakta 'OMOM' pUrato, tIrthaMkara nAmakarmanA kAraNe temanI vANI chUTe che paNa, Amane pamADI dauM evI bhAvanA bhagavAnane aMdaramAM hotI nathI. kema ke, Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 395 teo vItarAga che. jyAre ApaNe anya jIvone pamADavA mATe khUba doDIe ane tene pAchuM prabhAvanAnA nAme khapAvI daIe ! ratnatrayanA abheda pariNAmathI potAno AtmA prabhAvita thAya tenuM nAma sAcI prabhAvanA che. te nizcaya prabhAvanA che. bhagavAna mauna rahe to paNa temanA nimitte prabhAvanA cAle che. bhagavAna sADA bAra varSa mauna rahyA to paNa bhagavAnanA nimitte prabhAvanA cAlI ke na cAlI ? ane mauna jevI koI prabhAvanA nathI. mauna ja bodha che. aMdaramAM jalpa uThe e mauna nahIM. nistaraMgatA yukta mauna hovuM joIe. maunathI AtmAnI badhI zaktio kendrita thAya che. tenA kAraNe upayoganI ekAgratA thaI svarUpanI sthiratAmAM ane zuddhimAM vRddhi thAya che. nIrAgI dazA samajavI hoya to pustakathI nA samajAya, paNa rAga choDo to samajAya. jyAre potAne rAgadveSa thAya tyAre bhagavAnanuM vItarAgI svarUpa saMbhAre to rAga-dveSa jatA rahe. rAga-dveSa vakhate bhagavAnane saMbhAravA ke aho ! bhagavAne muniavasthAmAM maraNAMta upasarga AvyA to paNa kiMcit rAga-dveSa koInA paNa pratye karyo nathI. pArzvanAtha bhagavAna upara jyAre kamaThe upasarga karyA ane dharaNendrae upasargathI temanI rakSA karI. paNa temaNe dharaNendra pratye nathI rAga karyo ke kamaTha pratye nathI dveSa karyo. A eka mahAna dAkhalo che. AvuM aneka mahApuruSonA jIvanamAM ApaNane jovA maLe che. ApaNane koI madada kare to ApaNe to tene 'theMka yu' kahIe. paNa bhagavAne nA kIdhuM. kema ke, theMka yu e paNa rAga che, jyAre bhagavAna to vItarAga che. koI mane herAna kare ke rakSA kare enAthI mArA AtmAnuM kalyANa nathI. mAruM kalyANa mArA vItarAgabhAvamAM che ane mAruM akalyANa mArA rAgabhAvamAM che. jyAre jyAre saMsAramAM, mokSamArgamAM, vyavahAramAM ke paramArthamAM koIpaNa prakAranI mUMjhavaNa thAya tyAre samajavuM ke tattvanI khatavaNI kaMIka viparIta thaI gaI che. eTale te vakhate 5ramAtmAne saMbhAro ke paramAtmA mArA jevI dazAmAM pahelA hatA athavA muni avasthAmAM hatA tyAre temane ghaNI muzkelIo AvatI tyAre teo zuM karatA ? ane atyAre paNa zuM kare che ? badhI mUMjhavaNone TALavAno upAya mAtra svarUpadRSTi che, svarUpalakSa che. -- svarUpalakSe jinaAjJA AdhIna jo; - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 738 - 'apUrva avasara' badhAnuM mAhAtmya jIvane AvyuM, paNa potAnA svarUpanuM mAhAtmya na AvyuM. jo svarUpanuM mAhAtmya Ave te paramAtmA thayA vagara rahe nahIM. svarUpadaSTinuM jora evuM che. anaMtavAra sAdhu Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 396 kSamApanA thayo ane aneka prakAranI sAdhanA karI, paNa sAcI svarUpadRSTi na AvI eTale vItarAgatAnI vRddhi thaI nahIM ane vItarAgatA vagara zAMti Ave nahIM. zAMti mATe loko zani grahanA jApa kare, ne rAhunA jApa kare ne pote nA karI zake to brAhmaNa pAse karAve ! to paNa zAMti maLatI nathI. kAraNa ke, sAcI zAMti kyAM che enI jIvone khabara ja nathI. koIpaNa jIvane zAMti joItI hoya to svarUpadaSTi karavI jarUrI che. koIpaNa vibhAvamAM zAMti hoI zake nahIM ane svabhAvabhAvamAM azAMti hoI zake nahIM. nirvikArI - nirvikAra eTale rAga-dveSathI thatAM sarva vikArathI rahita. eTale nahIM rAgabhAva, nahIM dveSabhAva, nahIM mohabhAva, nahIM vibhAvabhAva. vibhAvabhAva e vikArIbhAva che ane bhagavAna nirvikArI che. eTale bhagavAnane eka samaya mAtra, aMzamAtra paNa vibhAva hoto nathI, mATe e nirvikArI che. te nirvikArIne svarUpadRSTithI oLakhatAM bhaktomAM, sAdhakomAM aMze aMze nirvikAratA AvatI jAya che, pragaTa thatI jAya che. bhagavAnane tame sAkSAt juo to nirvikAratA Avaze. bhagavAnano deha e bhagavAna nathI. samavasaraNanI racanA e bhagavAnanI Rddhi nathI. bahAramAM Indro cAmara DhALe che mATe bhagavAna pUjaya che, evuM nathI. bhagavAnanI vItarAgatAnA darzana karo. bhagavAnanA anaMtajJAnanA darzana karo. bhagavAnanA anaMta AnaMdanA darzana karo. to e dazA tamane aMdaramAM aMze aMze paNa Avaze. bhagavAnano deha te bhagavAna nathI. bhagavAnanA AtmAmAM je saMpUrNa nirmaLa avasthA pragaTa thaI che te bhagavAna che. bhagavAnane saMpUrNa rAga-dveSano abhAva thayo che. to temano Azraya karavAvALAne rAgadveSano aMze paNa abhAva nA thAya ema bane nahIM ane krame karIne saMpUrNa rAgadveSano abhAva nA thAya ema paNa bane nahIM - jo svarUpadaSTipUrvakano sAco Azraya karyo hoya to. emanA guNone oLakhIne emano Azraya karyo hoya to avazya emanA jevI dazA pragaTa thayA vagara rahe nahIM. sacidAnaMdasvarUpa - sat eTale AtmA. sat eTale hovApaNuM athavA "utpAda - vyaya - prauvyayukta sat." cha dravyo sat che. AtmA paNa sat che. cit eTale caitanya svarUpa eTale ke jJAna-darzana svarUpa ane AnaMdasvarUpa. A AtmAno svabhAva che, AtmAnA guNo che. e svabhAva ane guNo dazAmAM pragaTa thAya tyAre teno sAkSAt lAbha potAne maLe che. sattAmAM guNo che e atyAre kAma Ave nahIM. pAMca lAkhanI epha.DI. che, paNa lArI upara kAkaDI levA jAva to rokaDA ApavA paDe, e epha.DI. kAma nA Ave. mULaguNa to AnaMdasvarUpa che. sukha e AtmAnuM vibhAvapariNamana che. duHkha e paNa AtmAnuM vibhAvapariNamana che ane AnaMda e Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 37 AtmAnuM svabhAvapariNamana che. bhagavAna samaye samaye svabhAvapariNAmI che. eTale samaye samaye anaMto AnaMda bhagavAna anubhavI rahyA che. evo AnaMda duniyAmAM koIne paNa nathI. nirAkuLatAyukta AnaMda che. jagatanA jIvonA je bAhya AnaMda che e badhA AkuLatA - vyAkuLatAyukta che, Agnava-baMdhayukta che. bhagavAnano AnaMda nirAphsava che ane nirAkuLa che. evA bhagavAnanI oLakhANa karo to tamane aMze AnaMda maLyA vagara rahe nahIM, pragaTyA vagara rahe nahIM. kaSAyonA pariNAmanA kAraNe AnaMda avarAyo che. rAga-dveSa-mohanA pariNAma sthaLa upayogamAM pakaDAtA nathI. enA kAraNe AnaMdanuM AvaraNa che. jeTalA jeTalA aMze rAga-dveSamohanA pariNAma ghaTatAM jAya teTalA teTalA aMze AnaMdanI anubhUti thatI jAya. to jJAnI puruSa aMze AnaMdarUpa che ane bhagavAna pUrNa AnaMdarUpa che. AtmAne jANavAthI thatAM AnaMdasvarUpa bhagavAna Atmika sukhavALA che. AtmAmAM upayogane sthira karavAthI bhagavAna anaMta AnaMdavALA che. Atmika AnaMdamAM koI Indriyo ke mananuM avalaMbana nathI. atIndriya che, avyAbAdhaabAdhita che. koI paisAno kharco nahIM, koI doDadhAma karavAnI nahIM, koI samAraMbho karavAnA nahIM ne chatAMya AnaMda! moTI sabhAo bharANI hoya ne tame kaMI sAruM bolo ne lAkho mANaso tALIo pADe ne AnaMda Ave, paNa e AnaMda kRtrima che, sAco AnaMda nathI. sAco AnaMda to yogIone jaMgalamAM AtmAnA svarUpamAM upayoganI ekAgratAthI prApta thAya che. sAcA AnaMdanA adhikArI jJAnIo che, munio che ane saMsArI jIvane je AnaMda che te to vibhAvonI vikRtinA kAraNe che. koIne bhamarI karaDI gaI hoya ne sojA Ave to e jADo nathI. sAco AnaMda parAdhIna nathI, svAdhIna che. emAM koI paranI jarUra paDatI nathI. loko tALIo pADe ne AnaMda thAya e AnaMda parAdhIna AnaMda che ane svAdhIna AnaMdanA kartA - bhoktA to tame pote ja cho. bahAramAM bIjuM koI kartA - bhoktA nathI, phakta nimitta che. bhagavAna nimitta che, paNa kartA nathI. bIjAnA AnaMdanA kartA ke bhoktA bhagavAna nathI. potAno AnaMda pote ja bhogavI zake, mAro AnaMda tame bhogavI nA zako, tamAro AnaMda huM nA bhogavI zakuM. eTale jJAna, darzana, AnaMda e mApavAnI ke levAnI cIja nathI. e anubhavavAnI cIja che, svasaMvedanagamya che. TI.vI. juo ne tamane AnaMda Avyo e AkuLatAyukta AnaMda, AgnavabaMdhayukta AnaMda che; je vartamAnamAM paNa duHkhanuM kAraNa che ane bhAvimAM paNa duHkhanuM kAraNa che. Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 kSamApanA rAga, vikAra ane viSayAdino AnaMda du:khanA kAraNa che. rAgamAM je AnaMda Ave che, dIkarAne joIne je AnaMda Avyo, gharavALAne joIne AnaMda Avyo, tamArA mitrone joIne je AnaMda Avyo, tamArA grupavALAne joIne je AnaMda Avyo, rAga thayo te paNa duHkhanuM kAraNa che. je vakhate rAga thayo te vakhate paNa duHkha che. tame konA upara rAga karyo te agatyanuM nathI, paNa rAga thayo e ja vikAra che ane vikAra che e ja duHkha che. vikAra ane viSayAdino AnaMda duHkhanuM kAraNa che. AkhuM jagata A viSayonA AnaMdamAM DUbeluM che. Trampa ne modI hAtha milAve ne baMne khuza dekhAya, paNa e AnaMda nathI prabhu. e to ekabIjAnI hUMpha levA mATe che. ke A pAkistAnavALAne tame mAro ne pelAne ame mArIe, A vacana levA mATeno AnaMda che. e badhA svArthamaya AnaMda che. bahAranA AnaMda to badhA svArthamaya che. cInanA pramukha pahelAM modIne bheTyA hatA, paNa pachI sAmA paDI gayA. ema A Trampa paNa jo kAle kaMI UMdhuM paDe to pAcho sAmo paDe. A badhA AnaMda bhautika che, bAhya che, vikArayukta che, AkuLatAvyAkuLatAyukta che, Amrava-baMdha karAvanArA che. vartamAnamAM paNa duHkha ane bhAvimAM paNa duHkhanA kAraNa che. bhagavAna tenAthI chUTI gayA che ane ApaNe baMdhAyA chIe. dInabaMdhunI daSTi ja evI che ke chUTavAnA kAmIne bAMdhavo nahIM; baMdhAvAnA kAmIne choDavo nahIM. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 176 bhagavAna potAnA AtmAnuM sahaja sukha, sahaja AnaMda anubhave che ane anaMtakALa sudhI anubhavaze. sAdi anaMta anaMta samAdhisukhamAM, anaMtadarzana, jJAna anaMta sahita jo apUrva. 19 - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 738 - 'apUrva avasara' sahajAnaMdIH- AtmAmAM sahaja AnaMda che. svAdhIna AnaMda e sahaja AnaMda che. emAM koI parAdhInatA nathI, koInuM avalaMbana levuM paDatuM nathI, koInI jarUra paDatI nathI, e sahajAnaMda che. ApaNe dhUnamAM bolIe chIe ke, sahajAnaMdI, zuddha svarUpI, avinAzI huM AtmasvarUpa; deha vinAzI, huM avinAzI, AnaMdaghana huM AtmA. Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 399 viSayono AnaMda to viSa karatAM ya mahAbhayAnaka che. jJAnIone emAM mahAduHkha dekhAya che. zrI buddhisAgarajI mahArAje kahyuM che, viSayArasa viSa sarikho lAge, cena paDe nahIM saMsAre; jIvana maraNa paNa sarakhuM lAge, Atamapada cinha tyAre. alakha niraMjana Atamajayoti, saMto tenuM dhyAna dharo; A re kAyA ghara Atama hIro, bhUlI gayA bhavamAMhI phiro. to kSamA, mArdava, Arjava, satya, zauca, saMyama, tapa, tyAga, AkiMcanya, brahmacaryamAM ja AnaMda ane zAMti che. eka vakhata AcArya zrI zAMtisAgarajI mahArAja sAmAyikamAM beThA hatA. te samaye emanA dveSI lokoe emanA upara upasarga karyo. khUba mAryA, pITyA, game tema bolyA, ghaNuM duHkha ApyuM. eTale zrAvako polIsane bolAvI lAvyA. polIse AvIne badhAne pakaDyA ane InsapekTare AcArya mahArAjane kahyuM ke tame nirdoSa cho e ame samajIe chIe. tame to mahAna AcAryacho. tame to dhyAnamAM beThelA. tame A loko pratye koI guno paNa karyo nathI, chatAM temaNe tamane AvI rIte herAna karyA che, eTale teo sajAne pAtra che. have, ame emane sajA karavAnA ja chIe, paNa tame kaho evI sajA karIe. mahArAjazrIe kahyuM ke huM kahuM evI sajA karazo? to InsapekTare hA kahI, eTale AcAryazrIe kahyuM ke emane kSamA ApIne choDI do. InsapekTare Azcaryasahita pUchyuM ke are ! tamane ATalA badhA herAna karyA che ne! AcAryazrIe javAba Apyo, emano evo udaya hato ke e kaSAyanA AvegamAM AvI gayA ane mAro paNa sAme evo ja udaya hato, teo phakta nimitta banyA che. emaNe mane koI nuksAna karyuM nathI. emAM mArA pariNAma bagaDyA hota to mane nuksAna thAta, paNa mArA pariNAma bagaDyA nathI, to mane koI nuksAna thayuM nathI. tame tene choDazo to ja mane zAMti thaze, nahIM to mane duHkha thaze. juo ! A saMtapuruSo kevA hoya che ! A satya ghaTanA che. A udAharaNa vAMcIne mArI AMkhamAM AMsu AvI gayA ke aho ! AvuM kSamAnuM mAhAbhya che prabhu! A kALanuM A udAharaNa che. cothA ArAnI vAta nathI. ATaluM to apUrNa dazAmAM kvacit ja hoya. verathI vera zame nahIM jagamAM, premathI prema vadhe jIvanamAM, evA premadharmano paricaya pAmI, nAga rahyo ziranAmI. mahAbhayaMkara e mAragamAM vicare mahAvIra svAmI. Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 kSamApanA have pUrNa dazAnA lakSaNo kahe che. bhagavAna pUrNa dazAne pAmyA hovAthI anaMtajJAnI ane anaMtadarzI che. anaMtajJAnI lokAlokanA tamAma padArthone bhUta, bhaviSya, vartamAna avasthA sahita eka samayamAM yugapat jANe che. koI padArtha evo nathI ke emane emanA jJAnamAM dekhAyo na hoya. anaMtajJAna chatAM emano upayoga akhaMDapaNe potAnA jJAnasvarUpI AtmAne anubhavI rahyo che. anaMtajJAna eTale e jJAnano have kyAreya aMta AvavAno nathI. enI zarUAta thaI, paNa aMta AvavAno nathI. anaMtadarzI, eTale lokAlokanA tamAma padArthone joI rahyA che ane paramAtmA potAnA AtmAne paNa sakala pratyakSa rUpe joI rahyA che ne jANI rahyA che. bIjA badhA chadmasthone sakala pratyakSa nathI hotuM. kevaLajJAnI paramAtmAnuM jJAna sakala pratyakSa hoya che. AtmAnA pradezone AkAra temane dekhAya che. chadmasthone pradezonA AkAra dekhAtA nathI. kAraNa ke, temanuM jJAna ekadeza pratyakSa che, mana:paryayajJAnI ane avadhijJAnI ekadeza pratyakSa tathA kevaLajJAnIne sakala pratyakSa jJAna hoya che. paramakRpALudeve kahyuM che ke, he mumukSu ! eka AtmAne jANatAM samasta lokAlokane jANIza.' eTale ke 'jeNe AtmA jANyo teNe sarva jANyuM.' eka AtmAne jANatAM samasta lokAlokane jANIza, prabhu ! TikiTa kharcavI nahIM paDe, TrenamAM javuM nahIM paDe. ahIM beThA beThA tane lokAlokanA padArthonuM jJAna thaze. kevaLajJAnInuM jJAna koIpaNa zeyane choDatuM nathI. chatAM zeya, jJAna ane jJAyakatA ekAkAra che ane sarva jANavAnuM phaLa paNa eka AtmaprApti che. A badhuMya jANavAnuM, dharmanI kriyAo karavAnuM, tapanuM, tyAganuM, svAdhyAyanuM phaLa eka AtmaprApti che. AtmA prApta thayo to badhAMya sAdhana saphaLa ane AtmA prApta nA thayo to, vaha sAdhana bAra anaMta kiyo, tadapi kachu hAtha haju na paryo. 3 -- zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 265 atyAre jIvo dharmanA nAme bahAramAM paisA mATe doDe, pratiSThA mATe doDe, mAna-pUjA mATe doDe - AvA malina Azaya hoya che. AtmaprApti mATe sAdhanA karanArA jIvo traNe kALamAM virala hoya che. jene AtmAne prApta karavo che tene badhAya saMga bAdhaka thAya che. jo jIva yogya dazAvALo hoya to te ekAMta maunamAM jaI, AtmAnI sAdhanA karI potAnuM kAma karato jAya che. dazA nA hoya to jJAnIono satsaMga upakArI che, ajJAnIono nahIM. dazAvALo jIva hoya eno bodha upakArI che. koI ajJAnI game teTalo sAro bodha Apato hoya, ghaNA zAstronuM jJAna Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 401 hoya, vidvAna hoya paNa jo te mithyAtvI hoya to teno bodha upakArI nathI thato, UlaTo apakArI thaI jAya che. jema bhojanamAM eka TIpuM jheranuM AvI jAya, to samagra bhojana bagADI nAMkhe che. mATe AtmAthI judA evA bIjA bhAvo jANavAnI vAraMvAranI icchAthI tuM nivarta ane eka nija svarUpane viSe daSTi de, ke je dRSTithI samasta sRSTi joyapaNe tAre viSe dekhAze. mATe amerikA ne sviTajharlenDa javAnI icchAthI nivA~. jIva vibhAvathI hajI thAkyo nathI. cauda rAjalokamAM te anaMta AMTA mAre che. prabhu! A cauda rAjalokano eka pradeza evo nathI ke jyAM teM AMTo nA mAryo hoya. haju bIjuM jANavAnI ke jovAnI icchA thAya che te ema batAve che ke AtmAmAM sukha, zAMti ane AnaMda che evuM hajI tane dRDha thayuM nathI. A badhI icchAothI nivarso. he jIva! kyA icchata have? hai IcchA duHkha mUla; jaba icchAkA nAza taba, miTe anAdi bhUla. - zrImad rAjacaMdra - AtyaMtara pariNAma avalokana - hAtha noMdha - 1-12 je sahajapaNe thAya te karo, icchAthI doDAdoDa nA karo ane eka nija svarUpane viSe daSTi do. e sivAya kalyANa nathI. svarUpadaSTi thayA vagara koIpaNa jIvanuM kalyANa thaI zake nahIM. mATe vAraMvAra svarUpadaSTino ugra puruSArtha karo. svarUpa anusaMdhAnano ugra puruSArtha karo. aMtarmukhatAno ugra puruSArtha karo. bahAramAM game tyAM tuM doDa, cauda rAjalokamAM jA, game teTalA loko tane hAra paherAve, tane mAna Ape, tane upara besADIne tArA bhASaNo sAMbhaLe, badhuM kare paNa emAM tane zAMti nathI. svarUpane viSe daSTide ane jo akhaMDapaNe tArA svarUpane jANIza to AkhuM cauda rAjaloka ahIM beThA beTho jANI zakIza. eka AtmAmAM tAro upayoga sthira thaze to AkhA jagatano nirNaya thaI jaze ke AkhuM jagata cha dravyono samUha che, ethI koI sAtamu dravya che nahIM. lokAkAzano eka pradeza evo nathI ke jyAM cha dravya nathI. jIva amerikA jaIne khIcaDI khAya ane rAjI thaI jAya ane gharavALA khIcaDI banAve to thALI pheMkI de, roja AvA khIcaDA ne khIcaDI khavarAvo cho ! | sarva AvaraNa dUra thayA hovAthI bhagavAnane traNe lokanuM, traNe kALanuM jJAna che. saMpUrNa jJAnAvaraNa karma dUra thaI gayuM che, darzanAvaraNa karma dUra thaI gayuM che, mohanIya karma dUra thaI gayuM che, aMtarAya karma dUra thaI gayuM che. traNe lokanuM jJAna che. tethI te gailokya prakAzaka che, te vyavahArathI ane nizcayathI akhaMDapaNe potAnA svarUpajJAnanA prakAzaka che. Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 kSamApanA kevaLa nijasvabhAvanuM, akhaMDa varte jJAna; kahIe kevaLajJAna te, deha chatAM nirvANa. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 113 bhagavAnanA guNomAM citta rAkhavA yogya che. mATe temAM citta rAkho. ApaNuM citta thoDIvAra bhagavAnamAM jAya ne pAchuM bahAra jAya. 99 TakA to bahAra ja jAya che. eka Tako mAMDa bhagavAnamAM jatuM haze. bAkI to dharmanA nAme doDAdoDa che badhI. Ane pamADI dauM ne ATalAne pamADI dauM. bIjAne pamADavAnI kartutvabuddhi te ajJAna che, jJAna nathI. saheje saheje thatuM hoya to barAbara che. kema ke, prabhAvanA saheje saheje thAya che... " huM mAtra mArA hitane arthe tamArI sAkSIe kSamA cAhuM chuM. potAnA AtmAnuM hita thavA mATe kSamApanA kahI che. A kSamApanA koI sAMsArika sukhanI icchAthI karI nathI. huM kSamA mAMgu ne mArA karmo khapI jAya to mane saMsAranA sukha maLe, enA mATe karI nathI. mAtra AtmAnuM hita thAya, karmabaMdhathI mukta thavAya, dravyakarma, nokarma, bhAvakarmothI mukta thavAya enA mATe karI che. bhagavAnane aMtaramAM sAkSI rAkhIne kharA bhAvathI karI che. modI jIvanI kSamApanA paNa banAvaTI, bhagavAnanI bhakti paNa banAvaTI, je kaMI sAdhanA kare che e badhI nakalI, asalI nahIM. duHkha nA Ave enA mATe te kare che, paNa mArA AtmAmAM sukha che ane huM emAM rahuM to mAre duHkha nahIM Ave e daSTi hajI jIvanI thaI nathI. pUrve bAMdhelA karmo udayamAM to Ave, paraMtu te vakhate rAga-dveSa na karatAM samatA rAkhuM, jethI pharI tevA karmana baMdhAya, ema bhagavAna pratye yAcanA che, bIjuM kaMI icchavuM nathI. pApanA udayamAM paNa zAMti ane kSamA rAkhavI, puNyanA udayamAM paNa zAMti ane kSamA rAkhavI; koIpaNa udaya hoya, Akhare chUTavAnuM hathiyAra to samatA ane vItarAgabhAva che. e sivAya koI jIva chUTI zake nahIM. covIsa kalAka maMdiramAM rahe, game teTalI dharmanI kriyA kare paNa jo potAno vItarAgabhAva aMdaramAM pragaTa nA kare to tenA AtmAnuM koI rakSaNa karI zake nahIM. darekano rakSaka potAno vItarAgabhAva che. kSamApanA e prArthanA rUpa che, yAcanA rUpe che. sAdhaka bhagavAnane vinaMtI kare che ke he bhagavAna ! meM A doSo karyA che, have pharIthI e doSo nA thAya ane tamAruM zaraNa temaja smaraNa rahe ane tame jevI aMtarmukhatAnI sAdhanA karI evI huM karuM ane kSamA rAkhuM. kSamA e ja mokSano bhavya daravAjo che. jagatamAM mAna na hota to ahIM ja mokSa hota. Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 403 prajJAe karIne jo saraLatA sevAI hoya to te uttama che ane badhAMya pApano bApa lobha che. bIjuM kaMI icchavuM nathI. have amAre kazuM nathI joItuM, jo AtmAmAM rahevAya to bhagavAna paNa nathI joItA. amArA ne tamArA svarUpamAM koI bheda ja nathI. tameya ame ja cho ane ameya tame chIe. je Ave te khamI khUMdavuM. A vacana bahu agatyanuM che. bahumArmika che. bahu lAbhakAraka che. puNyano udaya Ave toya khamI khaMdhuM, pApano udaya Ave to ya khamI khUMdavuM, koI anukULa varte to ya khamI khUMdavuM, koI pratikULa varte to ya khamI khUMdavuM. paramakRpALudeve kahyuM che ke, 'zama, dama ane khama. teno tuM anubhava kara." zama eTale udayamAM AvelA kaSAyone zamAvI devA. dama eTale pAMca Indriyo ane manane unmatta na thavA devA ane khama eTale sahanazIlatA. jyAM nirUpAyatA che tyAM sahanazIlatA sukhadAyaka che ! khame ene badhA name ane ame e badhAne game. mATe khamI khUMdavuM. haLAhaLa viSane paNa pItA zIkho. koI game te prakAre, game tevuM vartana kare ene khamI khUMdavuM. pratikAra nA karo. koInuM ahita na icchavuM. koInA pratye dveSabhAva na rAkhavo. koInA pratye verabhAva na rAkhavo. koInA pratye IrSyA nahIM. enAthI tamArA AtmAnuM hita che. sAmevALI vyaktinuM hita to tenA pariNAmathI che, paNa AnAthI tamArA AtmAnuM hita cokkasa che. daDhatA hoya to kSamA rahe. bhagavAnane eka kSaNa paNa bhUlavA nahIM ane dhIrajane choDavI nahIM. "dhIrajanA phaLa mIThA." dareka kAmamAM ApaNe utAvaLa karI nAkhIe chIe eTale kAma bagaDI jAya che. mATe dhIraja rAkho to bagaDeluM kAma paNa sudharI jaze. jo ke, kAma bagaDe eno vAMdho nahIM, paNa "bhAva" nA bagaDavA joIe. daDhatA hoya to kSamA rahe. gajasukumAranI daDhatA hatI eTale temane kSamA rahI, ema je jIva AtmadaSTipUrvaka sAcI daDhatA rAkhe tene kSamA rahI zake che. eka paLa paNa tamArAM kahelAM tattvanI zaMkA na thAya, tamArA kahelA rastAmAM ahorAtra huM rahuM, e ja mArI AkAMkSA ane vRtti thAo A samyagadarzananuM niHzaMtvi aMga che. "tattvArtha zraddhAna...."bhagavAnanA kahelA tattvanI zaMkA na thAya enuM nAma ja samyagudarzana che. he prabhu! ratnatrayanI sAdhanAmAM huM ahorAtra rahuM, eTaluM ja mAMgu chuM. 'dinarAtra rahe taddadhyAna mahIM." Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 kSamApanA niHzaMkatAthI nirbhayatA utpanna hoya che, ane tethI niHsaMgatA prApta hoya che. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 254 jyAM zaMkA tyAM gaNa saMtApa, jJAna tahAM zaMkA nahi sthApa; prabhubhakti tyAM uttama jJAna, prabhu meLavavA guru bhagavAna ! - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 107 - 3/1 eka paLa paNa zaMkA thAya to badhuM bagADI nAMkhe ane gADha karma baMdhAI jAya. jo koI mANasa hajAra mAIlano dariyo tarIne Avyo paNa kinAre thAkI gayo ne DUbI gayo, tema eka kSaNa paNa tIvra kaSAyanI ugatA AvI gaI to tamArI hajAro varSanI sAdhanA dhovAI jAya che. zrI udayaratna mahArAje "krodhanI sajhAya' mAM kahyuM che, krodhe koDa pUravataNuM, saMjama phala jAya; krodha sahita jetapa kare, te to lekhe na thAya. kaDavAM phaLa che krodhanA. tevI ja rIte mAna, mAyA ane lobhanA paNa kaDavAM phaLa che, jenAthI gADha karma baMdhAya che. zaMkA saMtApakArI che. A zaMkA kIDAnI jema korI khAya che. thoDI zaMkA paNa moTuM nuksAna kare che. bhale AcaraNa ochuM karI zakuM, paNa zraddhA daDha rahe, temAM zaMkA na thAya. zaMkA rahita samakitIne rAta-divasa puruSArtha jAge. rAta-divasa AtmAmAM vRtti lAgI rahe. he prabhu! huM mokSamArgamAMthI khasI na jAuM, AghopAcho na thAuM. mane ATalI buddhi rahyA kare. game tevA nimitto hoya, udaya hoya paNa mokSamArgamAMthI jIva khasI jAya to te AtmakalyANa cUkI gayo. amadAvAdathI muMbaInI gADImAM beThA ane borIvalI AvI gayuM. have dAdara AvavAnI taiyArI che ane gADIno akasmAta thaI gayo, to samagra musApharI nirarthaka thaI gaI. * zrI puSpamALAmAM paramakRpALudeve 1 prahara - bhaktikartavya, prahara - dharmakartavya ane 1 prahara - vidyAprayojana ema kahyuM che. traNa prahara badhA thaIne mAMgyA. traNa prahara eTale navA kalAka. satpuruSanI AjJAe stuti, nityaniyama, svAdhyAya vagere karavuM te bhakti che. svacchaMdathI karavuM e bhakti nathI ane te karatAM je AtmahitanA vicAra Ave, kaSAyanI maMdatA thAya, AtmAnA pariNAma sthira thAya, upayoga svarUpa sanmukha thAya te dharma che. kaSAyanI maMdatA thAya to upayoga svarUpamAM sthira thAya. kaSAya maMda paDyA vagara upayoga svarUpamAM sthira thAya nahIM Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamApanA 405 ane AtmAmAM upayoga sthira thAya e ja sAco dharma che, bAkInA badhA vyavahAra dharma che, bAhya dharma che. zarUAtamAM bhakti mukhya che ane tenuM pariNAma dharma che. bhaktinuM pariNAma sAco dharma che. dasalakSaNa dharma kaho, vastusvabhAvamaya dharma kaho, ahiMsAmaya dharma kaho ke ratnatrayadharma kaho, e badhA ekAryavAcaka nAma che. te AgaLa upara samajAya che. jema jema bhakti, satsaMga AdimAM AgaLa AgaLa nIkaLato jAya tema tema dIrgha kALe samajAya che ke AnuM nAma dharma che. svabhAvanI siddhi kare, dharma te ja anukULa. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 79 te AgaLa upara samajAya, tarata nA samajAya. dIrghakALa sudhI yathArtha bodhano paricaya thavAthI bolabIjanI prApti thAya che ane te bodhabIja te prAye nizcaya samyakatva hoya che. dehane aMge bIjA kAryamAM pravartavuM paDe, udayane anurUpa bIjA kAryamAM pravartavuM paDe, chatAM nidrAmAM paNa bhAvanA to AtmArtha karavAnI ja rahe, ema lakSa rAkhavo. tame ahIMthI bhale videzamAM pharavA jAva, paNa bhAvanA to pAchI amadAvAdanA potAnA gharamAM AvavAnI ja rAkhavAnI. pharazo kyAM sudhI ? pharavAno te thAkavAno. tame bhaNavA jAva ke kamAvA jAva paNa tamArA manamAM bhAvanA to evI che ke be mahine, cAra mahine, cha mahine, bAra mahine potAnA dezamAM ane potAnA ghare AvavuM che. kema ke, chevaTe zAMti gharamAM che, bahAramAM nathI. bahAramAM kyAMya zAMti . nathI. bhale tame phAIva sTAra hoTalomAM raho ane sArAmAM sArA bhojana karo, paNa ghare AvIne jyAre khIcaDI khAzo tyAre "hAza' thaze. tyAM sudhI "hAza nahIM thAya. rAta-divasa, bhagavAnanI AjJAmAM huM rahuM ane dharmadhyAnamAM pravartI e ja mArI AkAMkSA ane vRtti eTale bhAva thAo. upAdeya to eka mAtra potAno AtmA ja che. e prApta karatAM dharmadhyAna ane zukladhyAna thatAM jAya che temaja ArtadhyAna ane raudradhyAna chUTatAM jAya che. mArI sarva icchA tema ja vartana mokSa ja ho. basa, have mAruM bAkInuM jIvana mokSanI saphaLatA mATe ja ho. have duniyAnA koI prapaMca nahIM, koI sukha nahIM, koI vahIvaTa nahIM, koI hoddA nahIM, koI eTecamenTa nahIM, badhethI DiTecamenTa ane AtmAnA kalyANamAM eTecamenTa. AtmAnuM kalyANa na thAya e badhI vastumAM DiTecamenTa. he sarvajJa bhagavAna! tamane huM vizeSa zuM kahuM? tamArAthI kaMI ajANyuM nathI. mAtra pazcAttApathI huM karmajanya pApanI kSamA IcchuM chuM. Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 kSamApanA he bhagavAna! Apa sarvajJa cho, tethI badhuM jANo cho. mArA sattAmAM rahelAM karmane paNa jANo cho. huM alpajJa tamane zuM kahuM? mArA karmajanya pApo kSaya thAya ane pharI tevA na baMdhAya evI samatA, kSamA, dhIraja rahe ema icchuM chuM. he bhagavAna! tamane huM vadhAre zuM kahyuM? ApanA jJAnamAM to badhuMya che. ApanA jJAnamAM zuM na hoya? samaye samaye AkhI duniyAnA badhAya jIvo je bhAva kare te badhA ApanA jJAnamAM hoya che, paraMtu Apa emAM lakSa detAM nathI. have mane mArI bhUlo upara, doSo upara pazcAttApa thayo che. sAco pazcAttApa thAya e ja mokSanuM, mokSamArganuM advitIya kAraNa che. sAcA pazcAttApathI jIva pApathI pAcho pharyA vagara rahe nahIM. AtmAnA hita sivAyanA je kAMI sArA ke narasA kAryo karyA hoya, e badhAyano pazcAttApa che. huM alpajJa chuM, tame sarvajJa cho. bhAvakarmathI dravyakarma bAMdhyA hatA, e bhAvakarma ane dravyakarmano kSaya thAya. bhAvakarma nirodhena, dravyakarma nirodhenam / dravyakarma nirodhena, saMsArasya nirodhanam // bhAvakarmano virodha karavAthI dravyakarmano nirodha thAya che ane dravyakarmano virodha thavAthI saMsArano nirodha thAya che. mArA karmajanya pApa kSaya thAya ane pharI tevA na baMdhAya evI mane samatA rahe, kSamA rahe ane dhIraja rahe. samatAmAM badhAya guNo AvI jAya che. sukha kI sahelI he, akelI udAsInatA; adhyAtmanI jananI te udAsInatA. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 77 udAsInatA eTale samatA, vItarAgabhAva, kSamA. kSamA vIrasya bhUSaNam | kSamA e vIronuM AbhUSaNa che. pRthvI jevI kSamA ane dhIraja rahe e eka moTo guNa che. dareka kAmamAM utAvaLa, bolavAmAM ya utAvaLa ne khAvAmAM ya utAvaLa hoya, cAlavAmAM ya utAvaLa, dharma karavAmAM ya utAvaLa, sAmAyika karavAmAM ya utAvaLa, sAMbhaLavAmAM ya utAvaLa. ahIM sAMbhaLatAM sAMbhaLatAM joyuM ke samaya thaI gayo che. eTale uThIne ravAnA. dhIraja rAkha, prabhu ! kAne be zabda vadhAre paDaze to lAbha che. bahAranA be horna saMbhaLAze to nuksAna che. mArA AtmAnuM kalyANa thAo, kalyANa thAo, kalyANa thAo evI bhAvanAthI viramuM chuM. sarva vibhAva pariNAmathI thAkavuM, nivartavuM te zAMti che. tethI avazya kalyANa thAya che. to A pramANe kSamApanAno pATha samApta thAya che. uOM zAMtiH zAMtiH zAMtiH Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra zrImad rAjacaMdra vacanAmRta - patrAMka 493 muMbaI, phAgaNa, 1950 ananya zaraNanA ApanAra evA zrI sadgurudevane atyaMta bhaktithI namaskAra. zuddha AtmasvarUpane pAmyA che evA jJAnI puruSoe nIce kahyAM che te cha padane samyagadarzananA nivAsanAM sarvotkRSTa sthAnaka kahyAM che. prathama pada - "AtmA che. jema ghaTapaTaAdi padArtho che, tema AtmA paNa che. amuka guNa hovAne lIdhe jema ghaTapaTaAdi hovAnuM pramANa che; tema svaparaprakAzaka evI caitanyasattAno pratyakSa guNa jene viSe che evo AtmA hovAnuM pramANa che. bIjuM pada - "AtmA nitya che.' ghaTapaTaAdi padArtho amuka kALavartI che. AtmA trikALavartI che. ghaTapaTAdi saMyoge karI padArtha che. AtmA svabhAve karIne padArtha che; kema ke tenI utpatti mATe koI paNa saMyogo anubhavayogya thatA nathI. koI paNa saMyogI dravyathI cetanasattA pragaTa thavA yogya nathI, mATe anutpanna che. asaMyogI hovAthI avinAzI che, kema ke jenI koI saMyogathI utpatti na hoya, teno koIne viSe laya paNa hoya nahIM. trIjuM pada - "AtmAkartA che."sarvapadArtha arthakriyAsaMpanna che. kaMI ne kaMI pariNAmakriyA sahita ja sarva padArtha jovAmAM Ave che. AtmA paNa kriyAsaMpanna che. kriyA saMpanna che, mATe kartA che. te kartApaNuM trividha zrI jine vivecyuM che; paramArthathI svabhAvapariNatie nijasvarUpano kartA che. anupacarita (anubhavamAM AvavA yogya, vizeSa saMbaMdha sahita) vyavahArathI te AtmA dravyakarmano kartA che. upacArathI ghara, nagara Adino kartA che. cothuM padaH "AtmA bhoktA che. je je kaMI kriyA che te te sarva saphaLa che, nirarthaka nathI. je kaMI paNa karavAmAM Ave tenuM phaLa bhogavavAmAM Ave evo pratyakSa anubhava che. viSa khAdhAthI viSanuM phaLa; sAkara khAvAthI sAkaranuM phaLa; agnisparzathI te agnisparzanuM phaLa; himane sparza karavAthI himasparzanuM jema phaLa thayA vinA rahetuM nathI, tema kaSAyAdi ke akaSAyAdi je kaMI paNa pariNAme AtmA pravarte tenuM phaLa paNa thavA yogya ja che, ane te thAya che. te kriyAno AtmA kartA hovAthI bhoktA che. Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408 cha padano patra pAMcamuM pada: "mokSapada che je anupacita vyavahArathI jIvane karmanuM kartApaNuM nirUpaNa karyuM, kartApaNuM hovAthI bhoktApaNuM nirUpaNa karyuM, te karmanuM TaLavApaNuM paNa che; kema ke pratyakSa kaSAyAdinuM tIvrapaNuM hoya paNa tenA anabhyAsathI, tenA aparicayathI, tene upazama karavAthI, tenuM maMdapaNuM dekhAya che, te kSINa thavA yogya dekhAya che, kSINa thaI zake che. te te baMdhabhAva kSINa thaI zakavA yogya hovAthI tethI rahita evo je zuddha AtmasvabhAva te rUpa mokSapada che. chaThuM pada -te mokSano upAya che. jo kadI karmabaMdha mAtrathayA kare ema ja hoya, to tenI nivRtti koI kALe saMbhave nahIM, paNa karmabaMdhathI viparIta svabhAvavALAM evAM jJAna, darzana, samAdhi, vairAgya, bhajyAdi sAdhana pratyakSa che; je sAdhananA baLe karmabaMdha zithila thAya che, upazama pAme che, kSINa thAya che. mATe te jJAna, darzana, saMyamAdi mokSapadanA upAya che. zrI jJAnI puruSoe samyakdarzananA mukhya nivAsabhUta kahyAM evAM A cha pada atre saMkSepamAM jaNAvyAM che. samIpamuktigAmI jIvane sahaja vicAramAM te sapramANa thavA yogya che, parama nizcayarUpa jaNAvA yogya che, teno sarvavibhAge vistAra thaI tenA AtmAmAM viveka thavA yogya che. A cha pada atyaMta saMdeharahita che, ema paramapuruSe nirUpaNa karyuM che. e cha padano viveka jIvane svasvarUpa samajavAne arthe kahyo che. anAdi svapnadazAne lIdhe utpanna thayelo evo jIvano ahaMbhAva, mamatvabhAvate nivRtta thavAne arthe Acha padanI jJAnI puruSoe dezanA prakAzI che. te svapnadazAthI rahita mAtra potAnuM svarUpa che, ema jo jIva pariNAma kare, to sahaja mAtramAM te jAgRta thaI sacadarzanane prApta thAya, samyakdarzanane prApta thaI svasvabhAvarUpa mokSane pAme. koI vinAzI, azuddha ane anya evA bhAvane viSe tene harSa, zoka, saMyoga, utpanna na thAya. te vicAre svasvarUpane viSe ja zuddhapaNuM, saMpUrNapaNuM, avinAzIpaNuM, atyaMta AnaMdapaNuM, aMtararahita tenA anubhavamAM Ave che. sarvavibhAvaparyAyamAM mAtra potAne adhyAsathI aikyatA thaI che, tethI kevaLa potAnuM bhinnapaNuM ja che, ema spaSTa - pratyakSa - atyaMta pratyakSa - aparokSa tene anubhava thAya che. vinAzI athavA anya padArthanA saMyogane viSe tene ISTaaniSTapaNuM prApta thatuM nathI. janma, jarA, maraNa, rogAdi bAdhArahita saMpUrNa mAhAbhyanuM ThekANuM evuM nijasvarUpa jANI, vedI te kRtArtha thAya che. je je puruSone e cha pada sapramANa evAM parama puruSanAM vacane AtmAno nizcaya thayo che, te te puruSo sarvasvarUpane pAmyA che; Adhi, vyAdhi, upAdhi, sarva saMgathI rahita thayA che, thAya che; ane bhAvikALamAM paNa tema ja thaze. Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 409 cha padano patra je satpuruSoe janma, jarA, maraNano nAza karavAvALo, svasvarUpamAM sahaja avasthAna thavAno upadeza kahyo che, te satpuruSone atyaMta bhaktithI namaskAra che. tenI niSkAraNa karuNAne nitya pratye niraMtara stavavAmAM paNa AtmasvabhAva pragaTe che, evA sarva satpuruSo, tenA caraNAraviMda sadAya hRdayane viSe sthApana raho ! je cha padathI siddha che evuM AtmasvarUpa te jenAM vacanane aMgIkAra karye sahajamAM pragaTe che, je AtmasvarUpa pragaTavAthI sarvakALa jIva saMpUrNa AnaMdane prApta thaI, nirbhaya thAya che, te vacananA kahenAra evA satpuruSanA guNanI vyAkhyA karavAne azakti che; kema ke jeno pratyupakAra na thaI zake evo paramAtmabhAva te jANe kaMI paNa icchayA vinA mAtra niSkAraNa karuNAzIlatAthI Apyo, ema chatAM paNa jeNe anya jIvane viSe A mAro ziSya che, athavA bhaktino kartA che, mATe mAro che, ema kadI joyuM nathI, evA je satpuruSa tene atyaMta bhaktie pharI pharI namaskAra ho ! je satpuruSoe sadgurunI bhakti nirUpaNa karI che, te bhakti mAtra ziSyanA kalyANane arthe kahI che. je bhaktine prApta thavAthI sadgurunA AtmAnI ceSTAne viSe vRtti rahe, apUrva guNa dRSTigocara thaI anya svacchaMda maTe, ane saheje Atmabodha thAya ema jANIne je bhaktinuM nirUpaNa karyuM che, te bhaktine ane te satpuruSone pharI pharI trikALa namaskAra ho ! jo kadI pragaTapaNe vartamAnamAM kevaLajJAnanI utpatti thaI nathI, paNa jenA vacananA vicArayoge zaktipaNe kevaLajJAna che ema spaSTa jANyuM che, zraddhApaNe kevaLajJAna thayuM che, vicAradazAe kevaLajJAna thayuM che, icchAdazAe kevaLajJAna thayuM che, mukhya nayanA hetuthI kevaLajJAna varte che, te kevaLajJAna sarva avyAbAdha sukhanuM pragaTa karanAra, jenA yoge sahaja mAtramAM jIva pAmavA yogya thayo, te satpuruSanA upakArane sarvotkRSTa bhaktie namaskAra ho ! namaskAra ho !! Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 ananya zaraNanA ApanAra evA zrI sadgurudevane atyaMta bhaktithI namaskAra. samyagdarzananI prApti mATe dravyazrutamAM uttamamAM uttama nimitta hoya to A cha pada athavA nava tattva che. jene jJAnIpuruSano bodha samyak prakAre pariNamyo che tene avazya samyagdarzananI prApti thayA vagara rahe nahIM. je koI jIvane samyagdarzana pragaTa karavuM hoya tene tattvano (padArthano) nirNaya yathArtha joIe. e padArthano yathArtha bodha A cha padamAM ApavAmAM Avyo che. tattvadRSTithI joIe to A vAta siddhAMtabodhanI che ane siddhAMtabodha samyakSaNe tene pariName jeNe upazama ane vairAgyanuM baLa vizeSapaNe pragaTa karyuM hoya. te jijJAsu jIvane, thAya sadgurubodha; to pAme samakitane, varte aMtarazodha. sadgurunA upadezathI, AvyuM apUrva bhAna; nijapada nijamAMhI lahyuM, dUra thayuM ajJAna. cha padano patra - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 109, 119 adhyAtmamArgamAM A patranI agatyatA khUba UMcI che. mokSamArgamAM tenuM je mAhAtmya che te ApaNI vANIno viSaya nathI. jo aMtaraMgathI enuM bahumAna Ave, enA pratye zraddhA thAya ane bodhamAM ApelI AjJA anusAra jIvano puruSArtha thAya; to avazya kAryanI siddhi thayA vagara rahetI nathI. temAM sauthI pahelAM kahe che ke samyagdarzananuM mULa to sadguru che. paramakRpALudeve eka patramAM kahyuM che ke "sadgurunI kRpA e ja samyagdarzana che." sadgurunuM mAhAtmya batAvavA paramakRpALudeve heDIMgamAM sau prathama ja sadgurune bhaktithI namaskAra karyA ke, ananya zaraNanA ApanAra evA zrI sadgurudevane atyaMta bhaktithI namaskAra. ananya zaraNa eTale paramArtha mArgamAM jenA jevuM bIjuM koI uttama zaraNa nathI te. vyavahArathI cAra zaraNa bhagavAne ApaNane batAvyA che. arihaMte zaraNaM pavAmi, siddhe zaraNaM pavajjAmi, sAhU zaraNaM pavAmi, kevalI pannataM dhamma zaraNaM pavAmi. Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra nizcayathI potAnA AtmAnuM zaraNa batAvyuM che. 411 badhAya vyavahAra zaraNAmAM ananya zaraNanA ApanAra to sadgurudeva che. bhale tIrthaMkara bhagavAna e viziSTa kakSAnA kevaLajJAnI athavA siddha pade pahoMcelA puruSa che, chatAM paNa upakAranI apekSAe to zAstra ane deva paNa sadguru pachI che. jo ke, dazAnI apekSAe tIrthaMkara paramAtmA UMcA che, paNa upakAranI apekSAe sadgurudeva AgaLa che. vartamAnamAM tamAre samyagdarzana prApta karavuM hoya ane tIrthaMkaradevano ke kevaLajJAnIno yoga nathI, to je AtmajJAnI nigraMtha puruSo haze te tamane samyagdarzanamAM nimittabhUta thaze ane samyagdarzanamAM je nimittabhUta thAya tenA jevo jagatamAM sarvotkRSTa koI upakArI nathI. mATe ahIM zarUAtamAM ananya zaraNanA ApanAra evA zrI sadgurudevane atyaMta bhaktithI namaskAra karyA che. bhaktithI namaskAra nahIM, paNa atyaMta bhaktithI namaskAra. juo ! eka eka zabda upara emano keTalo bhAra che ! je sadgurunA zaraNe jAya che tene avazya samyakdarzananI prApti thayA vagara rahetI nathI. sadgurunuM zaraNuM kyAre kahevAya ? tanase, manase, dhanase, sabase, gurudevakI Ana sva-Atma base; taba kAraja siddha bane apano, rasa amRta pAhi prema ghano. sarva prakA2nI samarpaNatApUrvaka AjJAnuM ArAdhana, tenuM nAma sAcuM zaraNa che. evuM zaraNa A kALamAM viralA jIvane prApta thAya che, kema ke vartamAnakALamAM jIvonI yogyatA ja evI che. paramakRpALudeve patrAMka - 454 mAM bahu sarasa kahyuM che, jJAnIpuruSa sivAya teno AtmA bIje kyAMya kSaNabhara sthAyI thavAne viSe icche nahIM. e Adi vacano te pUrve jJAnIpuruSo mArgAnusArI puruSane bodhatA hatA. je jANIne, sAMbhaLIne te saraLa jIvo AtmAne viSe avadhAratA hatA. prANatyAga jevA prasaMgane viSe paNa te vacanone apradhAna na karavA yogya jANatA hatA, vartatA hatA. jJAnInuM kharuM mAhAtmya mArgAnusArI puruSone Ave che. A jagatamAM upakAranI apekSAe sarvotkRSTa, ananya zaraNa koI ApanAruM hoya to te sadgurudeva che ke jemaNe ApaNane ApaNA AtmAnuM bhAna karAvyuM, karmabaMdha thavAnA kAraNonuM bhAna karAvyuM, karelA karmone kema nirjarAvavA enuM bhAna karAvyuM, mokSa tattvanuM bhAna karAvyuM. jemaNe cha pada dvArA ane nava tattvo dvArA samasta Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 412 cha padano patrA janma, jarA ne maraNa, Adhi, vyAdhi ane upAdhinA duHkhothI rahita thavAnuM jJAna ApyuM; emanA jevo upakAra A vizvamAM bIjA koIno kahI zakAya nahIM. mATe heDIMgamAM ja emanuM mAhAlya batAvyuM ke, "ananya zaraNanA ApanAra evA zrI sadgurudevane atyaMta bhaktithI namaskAra." mATe ja ziSya kahe che, A dehAdi AjathI, vartA prabhu AdhIna; dAsa, dAsa huM dAsa chuM, teha prabhuno dIna. paTu sthAnaka samajAvIne, bhinna batAvyo ApaH myAna thakI taravAravata, e upakAra amApa. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 126, 127 vyavahAra dRSTithI amApa upakAra koIno hoya to mA-bApano, pachI jagatanA bIjA jIvono. vyavahArika upakAra thAya e bIjA naMbaramAM. pahelA naMbaramAM paramArtha mArgamAM jemaNe upakAra karyo che te. jemaNe svarUpadaSTi karAvI, svarUpanI oLakhANa karAvI, svarUpanuM bhAna karAvyuM ane jemanA nimitte samyagudarzananI prApti thaI. A zarIranA cAmaDAnA joDAM ApaNe sIvaDAvIe; jo ke cAmaDAnA joDAM to teo paheratAM paNa nathI, paNa A to kahevA mATe daSTAMta lIdhuM, to paNa temano badalo pA TakA jeTalo paNa vALI zakatA nathI. temane ApavA jevuM bIjuM kAMI nathI eTale kahe che ke, zuM prabhu caraNa kane dharuM, AtmAthI sau hIna; te to prabhue Apiyo, varte caraNAdhIna. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 125 A pramANe saMguranuM mAhAbhya AvyA vagara samyagudarzananI prApti thaI zakatI nathI. paheluM A joIze. saddagurunuM mAhAtma jo nahIM hoya, sadguruno upakAra aMdaramAM yathAsthitapaNe Takyo hoya, to koIpaNa puruSa samyagradarzanamAM nimitta thaI zake, cAhe tIrthakara bhagavAna hoya ke cAhe ethI nIcenI kakSAnA jJAnI hoya. jJAna kyAre pariName? te viSe paramakRpALudeva patrAMka - 200 mAM kahe che ke, jyAM sudhI pratyakSa jJAnInI icchAe eTale AjJAe nahIM vartAya tyAM sudhI ajJAnanI nivRtti thavI saMbhavatI nathI. Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 413 cha padano patra basa, ATalI vAtamAM ApaNe badhuM samajI levAnuM. kema ke, ApaNe vicakSaNa jIvo chIe, samajuM jIvo chIe. pratyakSa jJAnInI icchAe eTale AjJAe, ApaNuM vartana nahIM thAya tyAM sudhI ajJAnanI nivRtti thavI saMbhavatI nathI. eTale ke samyagadarzana prApta thatuM nathI. vaLI, e ja patramAM AgaLa kahe che ke, "jJAnInI AjJAnuM ArAdhana te karI zake ke je ekaniSThAe tana, mana, dhananI Asaktino tyAga karI temanI bhaktimAM joDAya." badhA AjJAnuM ArAdhana karI zakatA nathI, paNa je tananI Asakti choDe eTale ke dehAdhyAsa choDe, mananI Asakti choDe eTale manamAM saMkalpa vikalpa dvArA je paravastu ane parabhAvamAM ekatvapaNuM thAya che, parapadArthomAM moha, mamatA, mUcha thAya che te choDe ane dhananI Asakti che, tene aMdarathI choDavAno prayatna kare te ja AjJAnuM ArAdhana karI zake che. dhananI Asakti cauda rAjalokamAM mukhyapaNe devo ane manuSyone hoya che. e mUccha evI che ke enI pAchaLa Atmatattvano vicAra karavAno avakAza maLato nathI athavA tenA nimitte evA saMkalpa vikalpa thayA kare che ke Atmatattvano vicAra UMDANapUrvaka thaI zakato nathI. mATe parigrahanI mUno tyAga paNa samyagudarzana thavAmAM eka kAraNabhUta aMga che. mATe tananI, mananI, dhananI Asaktino tyAga karI sadgurunI bhaktimAM joDAvuM. A badhI Asaktino tyAga karIne jJAnI puruSanI bhaktimAM joDAya te temanI AjJAnuM ArAdhana karI zake. haju AgaLa kahe che ke, jo ke jJAnI bhakti icchatA nathI, paraMtu mokSAbhilASIne te karyA vinA upadeza pariNamato nathI. A agatyanI vAta che. A mULa vAta che. jJAnIne koI icchA nathI. emaNe to mokSanI icchA paNa rUMdhI nAkhI che. "mAtra mokSaabhilASa', e paNa ajJAnI mATe che, jJAnIne to e paNa nathI. kema ke, sAkSAt mokSanI sthitinA aMzano anubhava temane che ane e aMza ja temane pUrNatA tarapha laI javAno che, abhilASA nahIM. icchA che tyAM sudhI mokSa nathI. icchArahitapaNuM Ave tyAre mokSamAM javAya che. jyAM sudhI mokSanI icchA che tyAM sudhI mokSanI prApti nathI, paNa jagatanA bIjA azubha padArthonI icchA thAya che tenA karatAM tene toDI mokSanI icchA karavAnuM jJAnI kahe che. paNa, jyAre kharekhara jJAna thAya che tyAre temane mokSanI icchA paNa nAbuda thaI jAya che. kema ke, sAkSAt mokSadazAno anubhava e AtmajJAnI puruSo karI rahyA hoya che. Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414 cha padano patra jo ke jJAnI bhakti icchatA nathI eTale kahevAno matalaba e che ke ApaNe bhakti karIne jJAnI upara upakAra karatA nathI. paNa, ApaNe jJAna prApta karavuM che temAM teo nimittabhUta bane che. mATe jJAnInI bhakti jarUrI che. Aje moTAbhAge ApaNe joIe to zAstrajJAna to ghaNuM che, paNa jJAnInI bhakti-AjJAnuM ArAdhana karanArA jIvo nathI. eTale ATaluM badhuM jJAna paNa emane samyapha prakAre pariNamyuM nahIM. sarva zrI samayasAra, pravacanasAra, niyamasAra, ratnakaraMDazrAvakAcAra, samAdhizataka, AtmAnuzAsana, bhagavatI ArAdhanA, gommasAra vagere keTalAya graMtho vAMcI gayA, paNa hajI aMdaramAM upayoga aMtarmukha thaIne sthira nathI thato. kema ke, e kSayopazama jJAna kaDaka che. prAyaklinavALuM che. bhakti dvArA narama nathI paDyuM. sapuruSanI bhakti vagaranuM jJAna e AMdhaLuM che. mATe, jJAnI bhakti icchatA nathI, paraMtu mokSAbhilASIne te karyA vinA upadeza pariNamato nathI. mumukSu jJAnI pratye Avo prema lAvavo hoya to zuM karavuM? sAheba emanA guNonuM bahumAna. svAmI guNa oLakhI, svAmIne je bhaje, darizaNa zuddhatA teha pAme. paramAtmAnI ApaNe sevA - pUjA eTale karIe chIe ke emanAmAM je vItarAgatA, sarvajJatA, anaMta AnaMda, anaMtajJAna, anaMtavIrya vagere pragaTa thayuM che ane tenA kAraNe temanA AtmAmAM je apUrva zAMtinuM vadana thaI rahyuM che te zAMti ApaNane joIe che, e AnaMda ApaNane joIe che. to, "svAmI guNa oLakhI' eTale tamAre zAMti joItI hoya to temanI zAMta avasthA juo ane bahAranA game tevA udayamAM paNa zAMti rAkhavAno abhyAsa ane prayatna karo to dhIme dhIme khyAla Avaze ke ApaNane eka sAmAnya pratikULatAmAM paNa azAMti thaI jAya che to e mahApuruSone ghora upasargo ane pariSado thayA, te vakhate paNa temaNe aMtaraMga zAMtino bhaMga na thavA dIdho. tyAre temanuM mAhAbhya khyAlamAM Avaze ke, paMthaDo nihALuM re, bIjA jina taNo re, ajita ajita guNadhAma; je te jItyA re teNe huM jitiyo re, puruSa kizya muja nAma. - zrI AnaMdaghanajI kRta zrI ajitajina stavana to, evA je koI doSonA kAraNe ApaNe saMsAramAM paribhramaNa karI rahyA chIe tene saMkSepamAM kahIe to rAga, dveSa ane ajJAna e jemaNe jItI lIdhA che te ajItanAtha bhagavAna Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra 415 che ane e rAga, dveSa ane ajJAna vaDe samasta jagata jitAyuM che. basa eTalA mATe ApaNe bhagavAnano Azraya karIe chIe. samyagadarzana mATenI prAthamika bhUmikAmAM jJAnInI bhakti joIze. e vagara jIva game teTalo AgaLa doDaze to paNa kAma nahIM thAya. doDatA doDatA doDatA doDiyo, jetI mananI re doDa jinesara, prema pratIta vicAro TuMkaDI, gurugama lejo re joDa jinesara. -zrI AnaMdaghanajI kRta zrI dharmanAthajina stavana gurugama vagara game teTalA doDIe paNa kaMI hAthamAM AvatuM nathI. paramakRpALudeve patraka - 200 mAM kahyuM che, anaMta kALa sudhI jIva nija chaMde cAlI parizrama kare topaNa pote potAthI jJAna pAme nahIM, paraMtu jJAnInI AjJAno ArAdhaka aMtarmuhUrtamAM paNa kevaLajJAna pAme. keTaluM mAhAbhya che pratyakSa gurunI AjJAnuM ! e uparokta vacana parathI samajI zakAya che. koI kahe ke ATalA badhA zAstro che e vAMcI laIe to cAle ke nahIM? to jJAnI kahe che ke zAstramAM kahelI AjJAo parokSa che. have kyAM jazo? have konI AjJA pAse javuM paDaze? pratyakSanI AjJA pAse. zAstramAM kahelI AjJA parokSa che ane te jIvane adhikArI thavA mATe kahI che. zAstra pAtra banavAmAM madada kare, paNa mokSa thavA mATe jJAnInI pratyakSa AjJA ArAdhavI joIe. A jJAnamArganI zreNI kahI. e pAmyA vinA bIjA mArgathI mokSa nathI. basa A cokaDI mArI dIdhI. A jJAnamArganI zreNI che ane A sivAya bIjA koI mArgathI mokSa che nahIM. e gupta tattvane je ArAdhe che, te pratyakSa amRtane pAmI abhaya thAya che. gupta tattva eTale sapuruSanI AjJAnuM ArAdhana. pratyakSa amRtanI prApti eTale sAkSAt AtmAnA atIndriya AnaMdanI anubhUti. Ama, pratyakSa sapuruSanI AjJAnuM mAhAbhya zarUAtamAM ja ApaNane paramakRpALudeve batAvI dIdhuM che. e vagara badhAya sAdhana nakAmA che. tamArA gharamAM phrIjha che, TI.vI. che, reDiyo che, grAInDara mazIna che, vozIMga mazIna che, ghaNI badhI IlekTronika AITama che, paNa karaMTa nA hoya to? karaMTa nA hoya to e badhuM zobhAnA gAMThIyA jevuM che. karaMTa che to badhAMya kAmanA. ema bIjuM badhuMya che, paNa jJAnIpuruSanA bodharUpI, AjJArUpI karaMTa nathI to e badhA sAdhano je che te, Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 cha padano patra sahu sAdhana baMdhana thayAM, rahyo na koI upAya; sata sAdhana samajyo nahIM, tyAM baMdhana zuM jAya ? - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 264 - gAthA - 17 - "vIsa doharA' paramakRpALudeve 166 mA patramAM kahyuM che ke "be akSaramAM mArga che to e be akSara kayA? to ke AjJA ane jJAna. pahelI AjJA pachI jJAna. pratyakSa sadguru sama nahIM, parokSa jina upakAra; evo lakSa thayA vinA, Uge na AtmavicAra. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 11 sIdhI vAta che ke pratyakSa sadguru vagara parokSapaNe jina paramAtmAno game teTalo upakAra hoya to paNa vartamAnamAM e pratyakSa puruSa ja nimitta thAya che. Avo jyAM sudhI lakSa nahIM thAya tyAM sudhI AtmAno vicAra nahIM uge. jJAnanI vAta to haju bahu cheTI che. AtmAno vicAra paNa ene samyapha prakAre ugato nathI. aMdaramAM kaLI phUTI pachI jhADa thAya, phUla Ave ne phaLa thAya; paNa aMdaramAM vicAra uge ja nahIM eTale ke AtmajJAna thavAnI kaLI phUTe ja nahIM to tenA upara AtmajJAna ke kevaLajJAnarUpI phaLa ane phUla kyAMthI AvavAnA che! mATe cha padanuM rahasya heDIMgamAM ja mUkI dIdhuM che. juo ! jJAnIonI eka khUbI hoya che ke emane je kahevuM hoya te maMgalAcaraNanA zlokamAM ke uparanA heDIMgamAM sArarUpe kahI detAM hoya che. eTale samyagadarzananuM mULa to sadguru che. A thayA vagara A cha pada game teTalA gokhI jaIzuM ke roja bolI jaIzuM to paNa jyAM sudhI pratyakSa satparuSanI AjJAnuM mAhAsya nahIM Ave ane ArAdhana nahIM thAya tyAM sudhI te samyagradarzanamAM nimittabhUta nahIM thAya. A zarata che, e pachI bIjI badhI vAta Ave che. mATe heDIMgamAM emaNe A vAta kahI ke ananya zaraNanA ApanAra evA zrI saddagurudevane atyaMta bhaktithI namaskAra. atyaMta bhaktithI namaskAra eTale jeno aMta ja nA Ave evI bhaktithI namaskAra, jene sarvotkRSTa bhakti kahevAmAM Ave che. vyavahAramAM paNa joIe chIe ke vevAI AvavAnA hoya ane temanI bhakti karavAnI hoya, tyAre cheka eroDrAma levA jaIe chIe. badhAMya progrAma bAjumAM mUkI daIe chIe ane emanA mATe sAruM sAruM bhojana, rahevAno sarasa rUma goThavI ApIe chIe ane jayAM javuM hoya tyAM gADInI sagavaDa karI ApIe chIe. e Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra 417 rahe tyAM sudhI koIpaNa prakAranI takalIpha nA thAya evA prakAranuM Ayojana ApaNe karIe chIe. te to vyavahAra bhakti che, jyAre A to 52mArthamArganI bhakti che. sadgurune to plenamAM levA javAnuM nathI, gADImAM pharatA nathI, paNa hradayano nirmaLa prema aMtaraMgamAM hovo joIe. juo ! sobhAgabhAI, laghurAjasvAmI jevI atyaMta bhakti bIjA koImAM jovAmAM AvI nahIM. jema zrIrAmanI sAthe hanumAnajI hatA. juo ! kevo prema hato ! A to najara samakSanA dAkhalA che. zAstranA nathI. paramakRpALudeva muMbaIthI AvavAnA hoya tyAre laghurAjasvAmI cheka kAviThA ke sImaraDA hoya tyAMthI vihAra karIne Ave ane ANaMda sTezane levA jAya. e vakhatamAM sAdhu avasthAmAM hatA. eTale vihAra karIne ANaMda levA Ave ane tyAMnA sTezana mAsTarane pahelA maLe ane kahetA ke sAheba A gADI Ave che ene rokajo, bahu utAvaLa karIne mokalatA nahIM. amArA gurudeva Ave che, amArA bhagavAna Ave che. mATe game tema karIne tame aDadho-poNo kalAka gADIne rokajo. amAre emano bodha levo che, darzana karavA che. tame paNa Avajo. ema sAhebane paNa sAthe letA jAya. ekadama UMcI sIDI para caDIne jue ke gADI Ave che ke nathI AvatI ? have A to muni che ke koNa che ? tame vicAra karo ke keTalo prema Avyo che satpuruSa upara ke mArA kharA mokSanA dAtA che ! mane mokSanuM dAna denArA che. emanA sAnnidhyamAM, AzrayamAM mArA anaMtakALanA janma-jarA-maraNanA, Adhi-vyAdhi-upAdhinA pherA TaLI jAya che. emanA guNo pratye aMda2mAM ghaNuM AkarSaNa che. emanA bodhanuM, emanA upakAranuM eTaluM mAhAtmya Ave che ke jema bALakane jotA mAtAnA stanamAMthI saheje dUdha nIkaLI jAya che tema sAcA bhaktanA hRdayamAMthI sadguru pratyeno prema gokhIne kADhavAno hoto nathI ane saheje Ave e ja bhakti samyagdarzanamAM nimittabhUta thAya che. kheMcIne bhakti lavAtI nathI. jJAna hajI gokhAya, paNa bhakti, zraddhA, samarpaNatA gokhavAnI cIja nathI. pothI paDhI paDhI jaga muA, paMDita huA na koI; DhAI akSara prema ke, paDhe so paMDita hoI. aDhI akSara premano eTale ke satpuruSanI bhaktino hoya te kharo paMDita che. jene satpuruSanI sAcI bhakti nathI e kSayopazamanA kAraNe game teTalo paMDita hoya to paNa jJAnIo tene paMDitamAM gaNatA nathI. evA zrI sadgurudevane atyaMta bhaktithI namaskAra. AkhI AtmasiddhimAM sadgurunuM mAhAtmya Thera Thera gAyuM che. pahelI ja gAthAmAM kahyuM ke, Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418 je svarUpa samajyA vinA, pAmyo du:kha anaMta; samajAvyuM te pada namuM, zrI sadguru bhagavaMta. pachI gAthA - 10, 11 ane 12 mAM gurunuM svarUpa ane mAhAtmya kahyuM che, AtmajJAna samadarzitA, vicare udayaprayoga; apUrva vANI, paramazruta, sadguru lakSaNa yogya. pratyakSa sadguru sama nahIM, parokSa jina upakAra; evo lakSa thayA vinA, Uge na AtmavicAra. sadgurunA upadeza vaNa, samajAya na jinarUpa; samajyA vaNa upakAra zo ? samajyuM jinasvarUpa. pachI pAchaLathI upasaMhAranI gAthA - 119 ane 124 mAM kahyuM ke, sadgurunA upadezathI, AvyuM apUrva bhAna; nijapada nijamAMhI lahyuM, dUra thayuM ajJAna. aho ! aho ! zrI sadguru, karuNAsiMdhu apAra; A pAmara para prabhu karyo, aho ! aho ! upakAra. chellIgAthAmAM paNa kahyuM; cha padano patra deha chatAM jenI dazA, varte dehAtIta; te jJAnInA caraNamAM, ho vaMdana agaNita. Ama, AkhI AtmasiddhimAM sadgurunuM mAhAtmya paramakRpALudeve gAyuM che. AvuM sadgurunuM mAhAtmya jyAre ApaNane Ave, bhakti jAge, evI zaraNatA Ave, evI samarpaNatA Ave ane AjJAnA ArAdhaka thaIe tyAre A cha pada samyak prakAre ApaNane pariName che, e vagara nahIM. kSayopazamanA kAraNe game teTaluM jJAna ApaNe dhAraNa karI laIe, paNa ene pariNamAvavuM hoya to sadgurunI bhakti joIze. have AgaLa kahe che, zuddha AtmasvarUpane pAmyA che evA jJAnIpuruSoe nIce kahyAM che te cha padane samyagdarzananA nivAsanAM sarvotkRSTa sthAnaka kahyAM che. Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra 419 ApaNA sarvasAdhanano hetu to samyagadarzananI prApti che. e samyagadarzananA nivAsanA sarvotkRSTa sthAnaka A cha pada che. e cha padanI yathArtha zraddhA jo jIva jJAnI puruSanA bodha anusAra kare to tene vyavahAra samakita kahevAmAM Ave che. eTale ke paheluM samakita kahevAmAM Ave che. e paheluM samakita bIjA samakitanuM kAraNa thAya che. bIjuM samakita e anubhavAze pratIti che ane trIjuM samakita che e paramArtha nirvikalpa anubhava che. traNe samakita jJAnI puruSoe mAnya karyA che. e upAsavA yogya che, ArAdhavA yogya che, bhakti karavA yogya che. dharmanI sAcI zarUAta samyagadarzanathI thAya che. dareka sAdhakano prathama dhyeya samyagadarzana prApta karavuM te che. AtmAnubhUti sAthe teno avinAbhAvI saMbaMdha che. samyagadarzana e AtmAnubhUti nathI. e to AtmAnI zraddhA guNanI nirmaLa avasthA che. AtmAnubhUti e jJAna-paryAya che, paNa banne yugapat che. jema aMdhakAranuM javuM ane prakAzanuM thavuM eka sAthe che, ema je samaye samyagadarzana thAya che te ja samaye jJAna samyapha banI jAya che. anaMta kALathI je jJAna bhavahetuM thatuM hatuM te jJAnane eka samayamAtramAM jAtyAMtara karI jeNe bhavanivRttirUpa karyuM te kalyANamUrti samyagdarzanane namaskAra. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 839 judA judA anuyoga anusAra samyagadarzananI judI judI vyAkhyAo AgamomAM ApI che. caraNAnuyoganI apekSAe sAcA deva, guru ane dharmanI zraddhApUrvaka, traNa mUDhatArahita, ATha doSarahita ane ATha guNa sahita je zraddhA thAya tene samyagadarzana kahyuM che. pahelAM e samakita AvavuM joIe, jenAthI gRhita mithyAtvano tyAga thAya che. sava :- je aDhAradoSathI rahita che, jemane anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMtasukha, anaMtavIrya pragaTa thayA che, jemanA cAra ghanaghAtI karma naSTa thayA che, evA paramAtmAne sadaiva kahevAmAM Ave che ke jeo vItarAga sarvajJa che. jemane rAga-dveSa ane ajJAnano saMpUrNa abhAva thayo che. evA parama vItarAga sarvajJa bhagavAna te sadeva che. e sadaiva sivAya ApaNe anya koIne sadeva mAnIe te devatattvanI bhUla che, devamUDhatA che. jemane samyadRSTi puruSono yoga thAya che, jJAnI puruSono yoga thAya che emanA bodhamAM devatattvanuM nirUpaNa A prakAre hoya che. zrI mallinAtha bhagavAnamAM stavanamAM zrI AnaMdaghanajI mahArAje aDhAra doSanuM varNana karyuM che. temAM chelle mUkyuM che ke, Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420 cha padano patra e aDhAra dUSaNa varjita tana, munijana vaMde gAyA; avirati rUpaka doSa nirupaNa, nirdUSaNa mana bhAyA. ho mallijina, nigraMtha guru :- jemanI mithyAtvanI gAMTha bhedAI gaI che, jeo samyagadarzana-jJAnacAritrathI yukta che ane AtmajJAna sahita che te nirgatha guru che. AtmajJAna tyAM munimaNuM, te sAcA guru hoya; ' bAkI kuLaguru kalpanA, AtmArthI nahi joya. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 34 zrI ratnakaraMDazrAvakAcAramAM zrI samaMtabhadrAcAryae dasamA zlokamAM kahyuM che, viSayAzAvazAtIto nirAraMbhoDaparigraha: / jJAnadhyAna taporakta tapasvI saH prazasyate // jemaNe pAMca IndriyonA viSayone jItI lIdhA che. eTale ke jene viSayonI ruci aMdaramAMthI saMpUrNa tUTI gaI che, jemaNe icchAono virodha karyo che. have tene jagatanA koI padArtho levAnI icchA nathI. koI sukha bhogavavAnI icchA nathI. jene jJAna thayuM che tene to mokSanI paNa icchA nathI. kema ke, e samaje che ke mokSa paNa saMpUrNa icchAno nirodha thAya tyAre pragaTe che. mokSanI. icchAthI mokSa nathI maLato. eTale emane to e paNa icchA tUTI gaI che. "mAtra mokSa abhilASa'. to AtmArthI jIvo mATe che, jJAnIo mATe nahIM. A prakAranI AzAo, icchAo, tRSNAo jyAM sudhI che tyAM sudhI e guru thavAne yogya nathI. A to gurunA guNa che. nirAraMbhoDaparigraha eTale AraMbha ane parigrahathI rahita che. kema ke, e badhA pApAgnavo che. koIpaNa prakAranA ApaNe AraMbha karIe to emAM pApAsrava thAya ja che. jJAnadhyAna taporakta" eTale jJAna-dhyAna ane tapamAM jeo lIna che. jJAnanuM baLa vadhe to dhyAnamAM AvI jAya che. dhyAnanuM baLa tUTe to vaLI pAchA svAdhyAya-bhakti dvArA baLa vadhArI pAchA dhyAnamAM AvI jAya che ane bAra prakAranA tapanuM potAnI bhUmikAne anurUpa e niraMtara sevana kare che. jJAna-dhyAna-tapamAM anurakta evA e tapasvI nigraMtha gurune prasaMzavAmAM AvyA che. vItarAga mArgamAM emano svIkAra karavAmAM Avyo che. dharma :- dharma e vastuno svabhAva che. je dharmathI AtmAno svabhAva pragaTa thAya tene dharma kahevAya. jenAthI AtmasAkSAtkAra thAya, AtmAnI samAdhi pragaTa thAya, AtmAne AtmAnI Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 421 cha padano patra zAMtino anubhava pragaTa thAya. dharma eTale AtmAnI zAMti, aMdaranI sarva prakAranI AkuLatA - vyAkuLatA maTI javI, game tevA karmanA udaya hoya ane game tevA bahAramAM banAva banatA hoya to paNa aMtaraMga zAMti ane sthiratA na haNAvI. paramakRpALudevane juo, ke evA udaya vacce paNa temane aMdaramAM samAdhi hatI. ghaNA patromAM teo lakhatA ke sahaja samAdhi che. dareka jJAnIone bahA2mAM udaya judA prakAranA hoya che. game tevA vicitra udayanI vacce paNa temanI aMtaraMga samAdhino bhaMga na thAya evI sthiti jJAnIonI che. bolatA bolatA paNa samAdhidazAmAM emano upayoga emanA svarUpanuM anusaMdhAna karI le che. nizcaya sarve jJAnIno, AvI satra samAya; dharI maunatA ema kahI, sahajasamAdhi mAMya. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 118 - A Atmasiddhi lakhatAM lakhatAM ane upadeza ApatA ApatA teo samAdhimAM cAlyA gayA. emanI samAdhino bhaMga thato ja nathI. kema ke udayAdhIna thatA nathI. koIpaNa bAhya padArthomAM e tAdAtmya banatA nathI eTale emane samAdhi che. sAcuM jJAna che tyAM sAcI samAdhi che. jJAna nathI tyAM AkuLatA-vyAkuLatA che. sAcI samajaNa Ave to duniyAnA game te banAva bane - gharamAM bane, kuTuMbamAM bane, dehamAM bane ke game tyAM banne enAthI AtmAne zuM nisbata che? AtmAne karmo sAthe paNa zuM nisbata che ? AtmAne jagatanA jIvo sAthe paNa zuM nisbata che ? AtmAne jagatanA koIpaNa padArtho sAthe paNa zuM nisbata che? badhAya jIvo ke padArthonuM svabhAvarUpe pariNamana thAya ke vibhAvarUpe pariNamana thAya enAthI ApaNA AtmAne koI lAbha ke nuksAna che ja nahIM. nuksAna potAnA pariNAmathI che ane lAbha paNa potAnA pariNAmathI che. A vAta jJAnIone to anubhava sahita che. eTale e kayA banAvamAM kheda pAme ? bhaya pAme ? ArttadhyAna kare ? raudradhyAna kare ? AkuLa vyAkuLa bane ? evuM banatuM ja nathI. game te thayuM hoya, jJAna hAjara che, kema ke samyagdarzananuM astitva mojUda che. e jJAna emane svabhAvanuM avalaMbana mUkIne AgaLa javA detuM ja nathI. jAya to paNa pAchuM pADe che. A jJAnanA kAraNe gRhastha dazAmAM rahyA hoya to paNa emane zAMti che ane ajJAna avasthAmAM bhale bahAra tyAga karyo hoya, mahAvrata lIdhA hoya, Agamane anurUpa sAdhupaNAnuM pAlana karatA hoya to paNa, jJAna nathI, to kaMIka ne kaMIka azAMti ane AkuLatA-vyAkuLatA Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422 cha padano patra aMdaramAM rahevAnI. emane nirAkuLatA nahIM rahevAnI. A jJAna ApaNI pAse hAla mojUda paDyuM che. jema bAhubalIjI pAse kevaLajJAna aMdaramAM mojUda hatuM, paNa eka upayoga pherave eTalI ja vAra hatI ane evuM temane nimitta paNa maLI gayuM hatuM. RSabhadeva bhagavAne banne baheno bAhmI ane suMdarIne mokalyA ke jAva, jaIne tamArA bhAIne kaho ke, vIrA mArA ! gaja thakI nIce utaro. basa ATaluM vAkya sAMbhaLyuM ane khyAla AvI gayo ke meM je hetu mATe dIkSA lIdhI che emAM mane A mAna naDI rahyuM che. mAre pahelA mArA aThThANuM bhAIo, je pahelA dIkSita thayA che temane namaskAra karavA ja joIe. A bhAvathI jyAM eka DagaluM upADyuM, tyAM kevaLajJAna pragaTyuM. kevaLajJAna kaMI dUra nahotuM. ema ApaNuM AtmajJAna ApaNAthI dUra nathI. eka pradeza paNa asamIpa nathI, paNa ApaNI dRSTi phare to. sapuruSanA bodhanuM nimitta laI jo dRSTi ke upayoga phare to te ja samaye, samyagadarzananI prApti thAya. sAcA deva, guru ane dharmano nirNaya thavo joIe. ratnatraya dharma e ja mokSamArga che. "samyagadarzana-jJAna-cAritrANi mokSamArga A aMdaramAM deDha thavuM joIe. bAkI bhakti, svAdhyAya, japa, tapa, bhagavAnanI pUjA, sevA, sAmAyika, pratikramaNa badhuM karIe, paNa e vyavahAra dharma che. sAco dharma paramakRpALudeve A pramANe kahyo che, tuM game te dharma mAnato hoya teno mane pakSapAta nathI, mAtra kahevAnuM tAtparya ke je rAhathI saMsAramaLa nAza thAya te bhakti, te dharma ane te sadAcArane tuM sevaje. - zrI puSpamALA - 15 saMsAramaLa eTale karmamaLa, teno nAza to ratnatrayadharma dvArA thAya. bIjo koI dharma che nahIM. ATalo jo ApaNane nirNaya thAya to A paNa eka prakAranuM samakita che. caraNAnuyoganI apekSAe samyagadarzana e sAcA deva-guru-dharmanI yathArtha zraddhA thavI te che. te cAhe sapuruSanA bodha dvArA karo ke koI AgamanA avalaMbana dvArA ke koI jJAnIonA vacana dvArA karo. pUrvanI ArAdhanA karIne AvyA hoya tene jAtismaraNa jJAna dvArA svayaM thAya athavA jinabiMba ke gurunI pratimA vagere nimittathI thAya. bAhya nimitto aneka che. to tenA dvArA prathama ApaNane ATalo nirNaya thAya to ApaNe vyavahAra samakitamAM to AvI gayA. AptapuruSanA vacananI pratItirUpa, AjJAnI apUrva rucirUpa, svacchedanirodhapaNe AptapuruSanI bhaktirUpa, e prathama samakita kahyuM che. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 751 Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 423 cha padano patra anubhavavALuM samakita bhale pachI thaze, paNa ATaluM samakita ApaNane ahIM A kALamAM, A kSetramAM hamaNAM thaI zake tevuM che; jJAnIpuruSanA bodhano AdhAra laIe to. bAkInA je koI deva hoya, guru hoya ke dharma hoya tene ApaNe hamaNAM bAjumAM rAkho. kudeva, kuguru ane kudharmanI zraddhA e paNa AmAM eka mahAna bAdhaka thAya che. ApaNo evo abhyAsa nathI ke sAdhanA nathI ke sAcA deva-guru-dharmanI ApaNe oLakhANa karI zakIe. eTalI ApaNI utkRSTa mumukSutA nathI. jyAM sudhI pratyakSa satparuSane oLakhavAnI zakti nA Ave tyAM sudhI paramakRpALudeva athavA AtmajJAnI nigraMtha guru athavA pUrve thayelA koIpaNa jJAnIpuruSane pakaDIne tame besI rahe. e zraddhAmAM jo tame Dagumagu thazo ane vartamAnamAM tamArI oLakhANa karavAnI zakti nathI ane tame koI deva-guru-dharmanI viparIta zraddhA karI lezo, to A vartamAnano yoga paNa je hAthamAM Avyo che te niSphaLa jaze. eTale evuM jokhama bane tyAM sudhI vicAraka jIvo letA nathI. to, A caraNAnuyoganI apekSAe prathama prakAranuM samakita kahevAya. dravyAnuyoganI apekSAe chapadanI zraddhA, navatattvanI zraddhA, dravya-guNa-paryAyathI vastunA svarUpanI oLakhANa te samakita kahevAya. jene AcArya zrI umAsvAmIe zrI tasvArtha sUtramAM tattvArtha zraddhAnuM samyagadarzanam' kahyuM che. A paNa vyavahAra samakitanI AgaLanI bhUmikAnuM kArya che ke jene deva-guru-dharmanI zraddhA thaI gaI te have temanA bodha dvArA A cha padanI ane nava tattvanI zraddhA kare che. kaSAyanI upazAMtatA, mAtra mokSaabhilASa; bhave kheda, prANIdayA, tyAM AtmArtha nivAsa. dazA ne evI jyAM sudhI, jIva lahe nahi joga; mokSamArga pAme nahIM, maTe na aMtara roga. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 38, 39 "Ave jyAM evI dazA eTale zam, saMvega, nirveda, AsthA ane anukaMpA - A guNo aMdaramAM kaMIka aMze paNa Ave. tyAre "sadgarabodha suhAya'. have ene A cha padanA patrano bodha ke navatattvano bodha sahAyaka bane che, vAstavika lAbhakAraka thAya che, cha padano patra to jIva pahelAM paNa gokhI gayo hato. navatattva upara teNe pustaka paNa lakheluM, paNa navatattvanuM ke cha padanuM pariNamana je thavuM joIe te nahotuM thayuM. te have A dazAnA AdhAre tene suvicAraNAnI zreNImAM laI jAya che. have tene sUkSma sva-paranA bhedajJAnanA vicAronI jAgRti thAya che. have Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 424 cha padano patra te AtmAnI kaMIka najIka Ave che. enuM mithyAtva je pahelAM gADha hatuM te kaMIka pAtaLuM paDyuM. pahelA ene jagatanA ghaNA vicAro ane vikalpo AvatA. have, tattvonA vicAro AvavA mAMDyA. AtmAnA vicAro AvavA mAMDyA. Asrava baMdhanA kAraNone vicAryA ane have tene kema aTakAvavA tenA vicAro AvavA lAgyA. pahelA je vicAro AvatA hatA e alaga prakAranA AvatA hatA. have pAtratA thaI ane sadguruno bodha maLyo. eTale navatattvanA ane cha padanA vicAra Ave che. Ama, tenI aMdaranI jAta alaga thavA mAMDI. jayAM pragaTe suvicAraNA, tyAM pragaTe nija jJAna; je jJAne kSaya moha thaI, pAme paMda nirvANa. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA -41 jyAM suvicAraNA pragaTe ke "AtmA che', "AtmA nitya che", "AtmA ajJAnabhAvathI karmano kartA ane bhoktA che ane jJAnabhAvamAM potAnA jJAna ane AnaMda pariNAmano kartA ane bhoktA che', "mokSa che" ane "mokSano upAya che tyAM AtmajJAna pragaTe. A cha padanI zraddhA jene vicAra karIne siddha thAya tene samyagadarzananI prApti gaNavI. ema paramakRpALudeve gAMdhIjIne patrAMka - pa70 mAM bahu sarasa rIte kahyuM che, AtmA che', "AtmA nitya che', "AtmA karmano kartA che', 'AtmA karmano bhoktA che', 'tethI te nivRtta thaI zake che ane nivRtta thaI zakavAnAM sAdhana che', e cha kAraNo jene vicAra karIne siddha thAya, tene vivekajJAna athavA samyakdarzananI prApti gaNavI ema zrI jine nirupaNa karyuM che. je nirupaNa mumukSu jIve vizeSa karI abhyAsa karavA yogya che. A prarUpaNA jina paramAtmAe samavasaraNamAM divyadhvanithI karI che. te divyadhvanine jhIlIne jJAnIoe A bodha ApaNane Apyo che. paramakRpALudeva to pUrvamAM sAkSAt paramAtmAnI vANI sAMbhaLIne AvyA che ane jAtismaraNajJAna dvArA temane A bhavamAM e bodhanuM anusaMdhAna thayuM che; eTale ApaNane A cha pada sahelAIthI maLI gayA. jo thoDA kaSTapUrvaka maLyA hota to tenI kiMmata samajAta, tenuM mAhAtma samajAta; paNa ApaNane ema ne ema hAthamAM AvI gayA. koIe AtmasiddhinI copaDI prabhAvanAmAM pakaDAvI dIdhI. paNa, jo zama, saMvega, nirveda, AsthA, anukaMpA Adi guNo AvyA pachI, satparuSanuM mAhAbhya samajAyA pachI ane puruSa pratye samarpaNabhAva AvyA pachI jo A maLyuM hota to tenI sthiti kaMI ora hota. Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 cha padano patra A che kAraNo jene vicAra karIne siddha thAya, tene vivekajJAna athavA samyakdarzananI prApti gaNavI ema zrI jine nirUpaNa karyuM che. eTale A cha padanI zraddhA che te samyagradarzananuM kAraNa che. kAraNa vagara kAryanI utpatti na thAya. paheluM enuM kAraNa Ave che ane pachI enuM kArya thAya che. A cha padanI zraddhA karavAnuM jJAnI puruSoe ApaNane kahyuM che. traNa prakAranA samaktimAMthI paramArtha nirvikalpa anubhava to cAritradazAmAM jema jema AgaLa vadhe tema tema AgaLanI bhUmikAmAM Ave. vardhamAna samakita thaI, TALe mithyAbhAsa; udaya thAya cAritrano, vItarAgapada vAsa. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 112 jema jema jIva AgaLa vadhato jAya tema tema e dazA AvatI jAya. A traNa samakitamAMthI game te prakAranuM samakita Ave ane jo jIva vame nahIM, jALavI rAkhe to e jIva paMdara bhavamAM to mokSe cAlyo jAya. koI ugra puruSArthI hoya to eka-be bhAvamAM paNa jato rahe, paNa jo bodha TakAvI rAkhyo hoya to. have Take kyAre? ke ahIM enA daDha saMskAra roje roja pADato jAya, roje roja enuM ciMtana-manana dvArA dhAraNAjJAna majabUta karato jAya to e dhAraNAjJAna bhavAMtaramAM paNa tenI sAthe jAya ane zraddhA deDha rakhAve che ane ahIMnuM je adhUruM kArya rahyuM te AgaLanA bhavamAM pUrNa karAve che. eTale AvI zraddhA to A kALamAM paNa ApaNe rAkhI zakIe tema che. jJAnIpuraSoe ApaNane je bodha Apyo che, te kAMIpaNa joyA vagara te bodhane vaLagI, sAdhanAmArgamAM AgaLa cAlo. ekanA eka klAsamAM rahevAthI kAMI lAbha nathI thato. roja ApaNI bhUmikA AgaLa AgaLa cAlavI joIe ane jyAM aTakIe tyAM jJAnIpuruSanA vacananuM avalaMbana laI, vaLI pAchuM baLa vadhArI ane jayAM aTakyA chIe tyAMthI AgaLa nIkaLavAnuM che. to, A dravyAnuyoganI apekSAe samyagdarzana eTale e cha padanI zraddhA, navatattvanI zraddhAM. tattvArtha zraddhAnuM samyagdarzana - zrI tattvArthasUtra - adhyAya - 1 - sUtra - 2 A dravyAnuyoganI apekSAe samyagadarzana kahevAya che athavA adhyAtmanI apekSAe dravyAnuyogamAM joIe to rava ane paranuM zraddhAnuM thayuM te samyagadarzana che. AtmA sivAya Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426 cha padano patra jagatamAM je kAMI che te badhuM para ane eka potAno AtmA te sva. basa A be vacceno bheda yathArthapaNe potAnA jJAnamAM samajAya ane pakaDAya to te paNa eka samyagudarzana che. "AtmA te huM, AtmA sivAya huM kazuM nathI" ane "AtmA sivAya kazuM mAruM nathI. tema sarva paramAMthI aha-mamatvapaNuM nIkaLI jAya. je ahabuddhi paramAM hatI te nIkaLIne svamAM thAya to te svaparanuM zraddhAnuM kahevAya. A paNa ApaNe karI zakIe chIe. jema jema ApaNI sAdhanA ane abhyAsa vadhato jAya tema tema ApaNane sva-parano ekadama spaSTa nirNaya thato jAya. jema ajavALuM hoya ane ApaNane cokhkhuM dekhAya tema jJAnanA prakAzamAM sva ane para baMne cokhA dekhAya che. deha jIva ekarUpe bhAse che ajJAna vaDe, kriyAnI pravRtti paNa tethI tema thAya che; jIvanI utpatti ane roga, zoka, dukha, matyu, dehano svabhAva jIva padamAM jaNAya che; evo je anAdi ekarUpano mithyAtvabhAva, jJAnInAM vacana vaDe dUra thaI jAya che; bhAse jaDa caitanyano pragaTa svabhAva bhinna, banne dravya nija nija rUpe sthita thAya che. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 902 - 'jaDa-cetana viveka' dareka dravya potAnAmAM ja sthita che. eka dravya bIjA dravya sAthe bhaLI, ekameka nathI thaI jatuM. e to juduM ja che, paNa ApaNA jJAnamAM e bheLaseLane chuTA pADavAnI je zakti ne yogyatA nahotI te have ApaNane tattvanI vicAraNA dvArA, jJAnIpuruSanA bodha dvArA sva-parano bheda samajAvAthI prApta thaI che ke je jANanAra - dekhanAra tattva che te huM chuM. A je jaNAya che te huM nathI. eTale jANanArane jANo, dekhanArane dekho. ghaTa, paTa Adi jANa tuM, tethI tene mAna; jANanAra te mAna nahi, kahIe kevuM jJAna? - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 55 Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 427 cha padano patra pahelAM je jaNAtuM hatuM tenA pratye upayoga jato hato, have jANanAra pratye vaLe che. ekalo jANanAra upayogamAM jaNAya, eTale potAno jJAnasvabhAva ja potAnA upayogamAM jaNAya eTale kAma thaI gayuM. tene bIjuM kaMI karavAnuM che nahIM. paramakRpALudevane A cha padanA patra mAraphate A kArya karAvavuM che. A sAdhanA karAvavI che. patra mAtra gokhI jaIe eTale kAma nathI thatuM. gokhavo jarUrI che. kema ke, jyAre ekAMtamAM beThA hoIe tyAre tenuM avalaMbana laI tenA AdhAre sAdhanAnI AgaLa vRddhi karI zakIe chIe. vAraMvAra bolI jaIe paNa tenI aMdaranI vAto pratye ApaNuM lakSa nA jAya, sAdhanA pratye lakSa nA jAya to evA to ApaNe 45 AgamamAMthI keTalAMya Agama gokhI gayA chIe, toya kAma nathI thayuM. jo hoya pUrva bhaNela nava paNa, jIvane jANyo nahIM, to sarva te ajJAna bhAkhyuM, sAkSI che Agama ahIM; e pUrva sarva kahyAM vizeSa, jIva karavA nirmaLo, jinavara kahe che jJAna tene, sarva bhavyo sAMbhaLo. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 267 - gAthA - 1 koIpaNa zAstra AtmAnI nirmaLatA pragaTa karavA mATe che. sarva prakAranI sAdhanA e AtmAnA nirmaLa ane pavitra bhAva pragaTe thAya teTalA mATe che. koI kriyA, kriyA mATe nathI. e kriyA AtmAnI nirmaLatA ane pavitratA vadhAravA mATe che. ATalo lakSa jo hoya to tene koIpaNa sAdhana nimittabhUta bane ane A dRSTi nA hoya to game teTaluM UMcAmAM UMcuM sAdhana hoya to paNa mokSanuM nimitta banI zakatuM nathI. Ama, sva-paranuM zraddhAn thavuM te samyagadarzana che. apramatta yogIzvara zrI kuMdakuMdAcAryadava kahe che, bhUtArthathI jANela jIva, ajIva, vaLI puNya, pApa ne; Agnava, saMvara, nirjarA, baMdha, mokSa te samyakatva che. - zrI samayasAra - gAthA - 13 bhUtArthathI eTale paramArtha dRSTithI je navatattvane jANe che tene samyakatva kahevAya che. vyavahAranA paDakhAthI paNa navatattvanI zraddhA che ane eka nizcayanA paDakhAthI paNa navatattvanI zraddhA che. zrI samayasAramAM navatattvonuM varNana vyavahAranI sApekSatA rAkhI nizcayanI apekSAe karyuM che. e ja varNana zrI AtmasiddhizAstramAM karyuM che. zrI Atmasiddhi eTale mInI samayasAra Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 428 cha padano patra che. zrI samayasAramAM 412 gAthAo che ane zrI AtmasiddhizAstramAM 142 gAthAo che. zrI samayasAramAM kartA-karma adhikAranI 78 gAthAo che ane paramakRpALudeve pa gAthAmAM AkhA kartA-karma adhikArano samAveza karI nAkhyo che. A saMkSipta bodha che. teno vistAra karo to pachI AgamonA Agamo bharAya. mAre samayasArano abhyAsa rahI gayo ema aphasosa na karavo. kAraNa ke A samayasAra ja che! samayasAra ane AmAM koI taphAvata nathI. 42 gAthAomAM to bhUmikA bAMdhI che. pachI AtmAnI zaMkAnuM samAdhAna vagere zarU thAya che. bhUmikAmAM ja gurunuM mAhAsya samajAvyuM che tathA matArthI temaja AtmArthInA lakSaNo batAvyA che. lakSaNa kahyAM matArthInAM, matArtha jAvA kAja; have kahuM AtmArthInAM, Atma-artha sukhasAja. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 33 A badhA lakSaNo eTalA mATe batAvyA ke ApaNAmAM khUNe - khAMcare paNa matArthIpaNuM ghusI gayuM hoya to tene kADhavAnuM che ane AtmArthIpaNAmAM kAMI kacAza hoya to tene lAvavAnuM che. tyArapachI A cha padano bodha Apyo che. pahelA bhUmikA thavI jarUrI che. jyAM pragaTe suvicAraNA, tyAM pragaTe nija jJAna; je jJAne kSaya moha thaI, pAme pada nivaNa. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 41 dravyAnuyoganI apekSAe samakitane eka zabdamAM kahIe to te "sva nuM zraddhA che. Ama, mAtra eka "sva" nI oLakhANa thavI, "sva" nI zraddhA thavI, potAnA svarUpanI zraddhA thavI te samyagadarzana che. A zraddhA karAvavA mATe A cha padanI dezanA jJAnI puruSoe prakAzI che. karaNAnuyoganI apekSAe samyagadarzana eTale mithyAtva, samyapha mithyAtva, samyapha prakRti ane anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA, lobha - A sAta prakRtiono upazama, kSayopazama ke kSaya. tyAre aMdaramAM je zraddhA guNanI nirmaLa avasthA pragaTa thAya te samyagudarzana kahevAya che. A samyagadarzanane nizcaya samyagadarzana kahevAya che. AgaLa je kahyA te badhA vyavahAra samyagudarzananA bhAMgAo che. je nizcaya samyadarzananuM kAraNa thAya che. nizcaya samyagdarzanamAM vyavahAra samyagadarzana samAI jAya che. vyavahAra samyagadarzana hoya chatAM nizcaya samyagadarzana hoya paNa kharuM ane nA paNa hoya. mULa samyagadarzana to A che ke sAta prakRtino upazama, kSaya ke kSayopazama thavo. Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 429 cha padano patra jyAre AtmAnubhUti pragaTa thAya che tyAre A sthiti thAya che. samyagdarzananuM eka lakSaNa 'zrI paMcAdhyAyI'mAM AtmAnubhUti batAvI. prAyaH bIjA koI zAstramAM nathI, phakta 'zrI paMcAdhyAyI'mAM ja A lakSaNa bAMdhyuM che ke AtmAnubhUti e samyagdarzananuM lakSaNa che. jo ke samyagdarzana e AtmAnubhUti nathI paNa, AtmAnubhUtinI sAthe thatI zraddhAguNanI nirmaLa avasthA che. A be vacce thoDo sUkSma bheda che. to, traNa prakAranA samakitamAM pahelA prakAranuM samakita cha padanI zraddhA dvArA paNa karI zakIe chIe. eTale cha pada e samakitano cAMllo che. zrI yazovijayajI mahArAja sAhebe paNa zrI munisuvrata bhagavAnanA stavanamAM samakita viSe kahyuM che, Aja. 3 Aja saphaLa dina muja taNo, munisuvrata dIThA; bhAgI te bhAvaTa bhava taNI, divasa duritanA nIThA. AMgaNe kalpavelI phaLI, ghana amiyanA vUThA; Apa mAgyA pAsA DhaLyA, sura samakitI tUThA. niyati hita dAna sanmukha huM, sva puNyodaya sAthe; yaza kahe sAhibe muktinuM, kariuM tilaka nija hAthe. paramakRpALudeva ane anya jJAnIpuruSo samaje che ke paMcamakALa che, duSamakALa che. keTalAMya ArAo jAya che tyAre koIka vakhate Avo dhI kuMDAvasarpiNI kALa Ave che. evA kALamAM ApaNe ahIMchIe. emAM jo khUba jAgRti nA rAkhIe, pramAdane AdhIna thaI jaIe, svacchaMdane AdhIna thaI jaIe, bAhya nimittone AdhIna thaI jaIe to A kArya ApaNe cUkI jaIe. eTale kyAMya paNa ADuMavaLuM joyA vaga2, jyAM jema che te badhuM barAbara che. koInA vikalpa karavA jevA nathI ke koNa, kyAM zuM kare che ? jeno jevo udaya, jenI jevI yogyatA, jenuM jevuM bhavitavya. ApaNe chUTavuM che to eka satpuruSane pakaDI, tenA vacanone pakaDI temanI AjJA anusAra jIvana banAvIne nIkaLI jAo. Aja. 1 Aja. 2 ADuM-avaLuM jozo nahIM ke A pAmI gayA ane huM rahI gayo. Amane maLI gayuM ane mane nA maLyuM. A badhI lAlaco choDo. tamAruM kArya jyAre thavAnuM haze tyAre thaze. jenA nimitte thavAnuM haze tenA nimitte thaze. e badhA vikalpo choDI do. basa, eka paramakRpALudeva ane temanA vacanono pakaDI lo. temAM koI kacAza nathI, samyagdarzana prApta karAve tevA che. A Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430 cha padano patra kALamAM jeTalI bhUmikAne ApaNe prApta thaI zakIe teTalI bhUmikAnI sAmagrI A vacanAmRtajImAM temaNe mUkI che. e vacanAmRtajI samajavA mATe tame bIjA sattzAstrono abhyAsa karo to koI niSedha nathI. e sAruM ja che. e jJAnInI ja vANI che. e zAstApuruSanA ja vacano che, paNa eTalI anukULatA nA hoya, yogyatA nA hoya, samaya nA hoya to vAMdho nahIM, eka AkhuM pustaka vAMcavAno samaya nA hoya to vAMdho nahIM; eka cha padano patra pUrato che. dararoja ATaluM to jarUra thavuM joIe. to A zraddhA ApaNane janma-maraNanA trAsathI choDAvaze. samyagdarzananI prAptinuM kAraNa A cha pada che. te ahIM vizeSa kahe che ke jemaNe AtmAnuM zuddha svarUpa prApta karyuM che tevA jJAnIpuruSoe nIcenA cha padane samyaktvanA nivAsanA sarvotkRSTa sthAnaka eTale ke rahevAnA sthaLa kahyA che. jemane AtmAnA svarUpano anubhava thayo che evA anubhavI jJAnIpuruSoe A kahyuM che. A cha padanI zraddhA te samyaktvanA nivAsanA sarvotkRSTa sthAnaka che. temAM samyaktvano nivAsa che. tenI zraddhA thavAthI samyagdarzana pragaTa thAya che. jJAna thavuM e alaga vAta che ane zraddhA thavI e alaga vAta che. jJAna to paMDitone ghaNuM hoya che, paNa vartamAnakALanA paMDitone prAyaH zraddhA ochI hoya che. jyAre mumukSuone jJAna ochuM hoya che, paNa zraddhAnuM baLa vizeSa hoya che. jenAmAM mumukSutA AvI che, pAtratA AvI che tene jJAnIpuruSa upara ane jJAnIpuruSanA vacana upara pUrNa zraddhA hoya che. zAstramAM 'saddhA parama dullahA' kahyuM che. jJAna ke cAritrane durlabha nathI batAvyuM. kema ke, zraddhA thayA pachI jJAna ane cAritra sAva sulabha che. mukti durlabha nathI, paNa muktino dAtA durlabha che. jJAnanI sAthe ApaNuM zraddhAnuM baLa paNa vadhavuM joIe. zraddhA Dagumagu thaI jAya to kAma na thAya. zraddhA so e so TakA joIe. jJAna ochuM hoya to cAle. aMguThAchApa hoya, lakhatA vAMcatA na AvaDatuM hoya te paNa samyagdarzana prApta karI zake che. tiryaMcone paNa samyagdarzana thAya che. nArakInA jIvone paNa samyagdarzana thAya che. devalokanA devone paNa thAya che ane manuSyone paNa thAya che. pazu-pakSIo ke nArakI jIvo pAse zAstro ke bhagavAna nathI, chatAM samyagdarzana prApta karI le che. ekavAra paNa je bodha sAMbhaLyo hoya che tenI zraddhAne teo pakaDI le che ane temanuM kArya thaI jAya che. to zraddhAmAM kacAza na joIe. jemaNe AtmAnuM zuddha svarUpa prApta karyuM che evA jJAnIpuruSoe nIcenA cha padane samyaktvanA nivAsanA sarvotkRSTa eTale ke sarvathI utkRSTa sthAnaka - rahevAnA sthaLa kahyA che. A bhAvone vicAratA, tapAsatA temAMthI samyaktva maLI Ave che. mATe, A bhAvone tapAso, vicAro, Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 431 cha padano patra enA upara ciMtana karo, manana karo. enuM anuprekSaNa karo. enuM nididhyAsana karo. to dhIme dhIme AtmAno paricaya vadhato jAya che, AtmAnI oLakhANa daDha thatI jAya che, AtmAnI zraddhA majabUta thatI jAya che. Ama, mithyAtvane toDato toDato jIva graMthibheda karI, samyagadarzanane pragaTa karI le che. ATaluM kAma A zraddhA kare che. gAMdhIjI paranA patramAM paNa ApaNe A ja vAta joI. to, A bhAvo tapAsatA, vicAratA temAMthI samyaktva maLI Ave che. dareka padamAM AtmA rahyo che. ApaNe AtmA sivAya bIjuM chIe paNa zuM? ApaNe mAtra AtmA ja chIe. mAnIe to paNa chIe ane nA mAnIe to paNa chIe. paramakRpALudeve temanI dikarIne kahyuM, "beTA, tuM AtmA chuM." to te kahe, "nA, huM kAzI chuM."to kAzI kahevAthI thoDI kAzI thaI jAya che. AtmA to AtmA ja rahevAno che. tame nAma pADo ke nA pADo. AtmA upara koI nAma kotareluM nathI. e to amUrta che. emAM to koI rUpa, rasa, gaMdha, varNa, zabda, sparza kAMI che nahIM. e to je che te che. atatam satatam gacchati jAnati iti AtmA je niraMtara samaye samaye jANavA-jovAnuM kArya kare che te AtmA che. vANI dvArA to te bAvana akSarathI bahAra che. game teTaluM lakhIe to paNa AtmA lekhana ke vANImAM Ave evo che ja nahIM. eka bhAI hatA. te maMdiramAM roja prArthanA karavA jAya. moTethI bhakti pado gAya. dasa - bAra varSano eka nAno chokaro paNa maMdiramAM Avato. tene bhaktinA koI pado AvaDe nahIM. e paNa besIne bhagavAnanI manamAM bhakti kare. chokarAnI bhAvapUrvakanI bhakti hatI. eka saMtapuruSa tyAM AvyA. temaNe joyuM ke A mauna bese che chatAM AnI bhaktimAM je tAkAta che, je bhAva che, je zraddhA che te pelA bhAImAM nathI. te ghaNAM bhaktipada gAya che paNa A bALaka jevI zraddhA nathI. to, A bALaka zuM bhakti karato haze? emaNe bALakane bolAvyo ane pUchyuM ke, beTA, tuM paramAtmAnI bhaktinA kayA pado bole che?' to bALaka kahe ke, "mane koI pada AvaDatA nathI." to saMta kahe, 'tyAre tuM bhakti zuM kare che? tuM zuM bole che bhagavAnanI pAse?" to bALaka kahe, "huM bhagavAnane eka ja vAta kahuM chuM ke A kakko bArAkhaDI zIkhyo chuM. temAMthI tamane AvaDe tevI prArthanA tame banAvI lejo. tame to bhagavAna cho.' saMta prasanna thaI gayA. bhakti zabdomAM nathI, bhakti bhAvamAM che. zabdo e to eka bAhya avalaMbana che. bhAva hoya tyAM zabdo nA paNa hoya, ane game teTalA zabdo UMcA hoya paNa bhAva nA hoya to te bhakti Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra 432 nathI ane parAbhaktimAM to koI zabdo paNa nathI. tyAM to nirvikalpapaNe AtmA ane paramAtmAnuM milana che. AvI bhakti satpuruSa pratye ApaNI thavI joIe. paramakRpALudevanI sAme bhale kAMI na karo, kAMI AvaDe nahIM, ema ne ema beso, ane kaho ke, 'he prabhu ! tame to badhuM jANo cho. mArA badhA bhAva tamArI pAse khullA ja che. huM sAcA bhAvathI ja Avyo chuM. he prabhu ! mAre, ApanA jevA nirdoSa thavuM che. ApanA jevA pavitra thavuM che.' basa, mAre saMsAranuM bIjuM kAMI joItuM nathI. ApanA jevI mane AtmAnI dazA pragaTa thAya, ApanA jevI mane AtmAnI sthiti pragaTa thAya. he prabhu ! enA mATe huM ApanA zaraNe Avyo chuM. have Apane je svIkAravuM hoya te svIkAro. meM to have A badhuM tamane soMpI dIdhuM che. AvI rIte tame zaraNuM laI ane satpuruSa pAse jAva. ApaNe bahu DAhyA thaIne jaIe chIe. bahu dekhAvaTa karIe chIe. bahu ADaMbara karIe chIe. loko jANe ke A eka paramakRpALudevanA parama bhakta che. evI ApaNI eka dRSTi hoya che, paNa koIne batAvavAnI jarUra nathI. bhagavAna badhuM aMdaranuM jANI le che. joke, bhagavAnane enuM kaMI prayojana nathI. te to potAnA svarUpamAM ja che, paNa tame emanA pratye niHspRhatApUrvakanA bhaktinA je bhAva karyA e bhAvothI ja tamArA AtmAnuM kalyANa che. bhagavAna ke guru ApaNA AtmAnuM kalyANa nathI karatA, paNa temanA pratyenI bhaktithI ApaNA bhAvonI nirmaLatA thAya che ane e nirmaLa bhAvothI ApaNuM kalyANa thAya che. gurubhaktise laho tIrthapatipada, zAsrame vistAra hai. tIrthaMkara nAmakarmano baMdha paDe evA soLa kAraNo che, jene soLa kAraNabhAvanA kahe che. emAMnuM eka kAraNa sadgurunI bhakti che. cha pada eTale AtmA, tenI oLakhANa, baMdhathI aTakI mukta thavuM - ema aMtaraMga dharmanI zraddhA, samajaNa te ja samyagdarzana che. brahmacArIjI kahe che ke A cha pada eTale AtmAnI oLakhANa. atyAra sudhI AtmA - AtmA karatA, paNa tenI sAcI oLakhANa na hatI. popaTa rAma rAma bole, paNa rAma eTale dADama ke drAkSa enI ene khabara nathI hotI ane tulasIdAsa 'rAma' bole to emane rAmanI oLakhANa che ke rAma koNa che ? e ja rIte jyAM sudhI ApaNane satpuruSanA bodha dvArA AtmAnI oLakhANa cha pada dvArA nathI thaI. tyAM sudhI AtmAnuM kharuM svarUpa samajAtuM nathI. pahelA paNa ApaNe AtmA AtmA karatA ane have, cha padanI zraddhA thayA Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 433 cha padano patra pachI AtmAnI vAta ApaNe karIe. vAMcIe, vicArIe, sAMbhaLIe, to e baMnemAM ghaNo pharaka paDI jAya che. kema ke, have oLakhANa thaI che. oLakhANa thaI che eTale kAma thaI jAya che. sTezana upara TikiTa levA jAo ne TikITa ApanAro oLakhANavALo nIkaLI jAya to? to kAma thaI jAya. TikiTa nA hoya to paNa e game tyAMthI paNa tamane TikiTa apAvI de. oLakhANathI koI kAma aTakatA nathI. ema cha pada dvArA AtmAnI oLakhANa thaI to mokSa sudhInA koI kAma pachI aTakatA nathI. ekavAra oLakhANa karo. oLakhANa thaze pachI tamane AtmA sivAya kyAMya gamaze nahIM. game te karavA jazo, to paNa tamAro upayoga temAM tamane sahakAra nahIM Ape. te kahe che ke tAre zAMti joIe che to have AtmAnI samIpa Ava - AtmAnI oLakhANa vadhAra. AtmazAMti joIe che, to AtmAnI najIka rahe. atyAre tuM lAkho gAu dUra che. najIka rahe. jarUra zAMti maLaze. AtmAnI pAse zAMti nahIM maLe? kSIra samudrathI jo tRSAturanI tRSA tRpta nahIM thAya to bIjA khArA dariyAo pAse tRpta kyAMthI thavAnI che? anaMta jIvoe AtmAnI oLakhANa karI, Atmastha thaI, svarUpastha thaI, svarUpanI anaMta zAMtine prApta karI che. paramakRpALudeve patrAMka - 901mAM kahyuM che, anaMta avyAbAdha sukhano eka ananya upAya svarUpastha thavuM te ja che. e ja hitakArI upAya jJAnIe dITho che. Ama, samyagadarzana mATe AtmAnI oLakhANa karavI, baMdhathI aTakavuM ane baMdhanA kAraNone choDavA. je je kAraNa baMdhanAM, teha baMdhano paMtha; te kAraNa chedaka dazA, mokSapaMtha bhavaaMta. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 99 Asrava - baMdhanA kAraNothI chUTavuM ane saMvara - nirjarAnA kAraNomAM pravartavuM te mokSa che, samyagadarzana che. have paheluM pada kahe che, prathama pada - "AtmA che. jema ghaTapaTaAdi padArtho che, tema AtmA paNa che. | amuka guNa hovAne lIdhe jema ghaTapaTaAdi hovAnuM pramANa che; tema svaparaprakAzaka evI caitanyasattAno pratyakSa guNa jene viSe che evo AtmA hovAnuM pramANa che. Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 cha padano patra pahelAM to AtmAnA astitvano svIkAra thavo, hovApaNAno svIkAra thavo e moTI vAta che. moTA bhAganA loko to huM AtmA chuM e mAnavA ja taiyAra nathI. atyAre tame saddAma husenane ke buzane jaIne kaho ke sAhebatame AtmA cho, to svIkArI zake nahIM. jema paramakRpALudeva temanI dikarIne kahetAM ke tuM AtmA che. to te kahetI, "nA, huM to kAzI chuM." ApaNe paNa buddhinA levalathI kahIe chIe, aMdaranA UMDANanA levalathI nathI kahetA. ApaNe kAzI jevA ja chIe ! "AtmA chuM' ema kahetA to upayoga samagra AtmAmAM pharI vaLavo joIe ane jagatanA tamAma dravyothI, sarvathI, sarva prakAre huM bhinna ane asaMga chuM evo upayogamAM AtmA najarAvo joIe. najarAyA vagara kahIe chIe te to uchInI mUDIno vyApAra che. aMdaramAM AtmAnuM astitva najarAya. eTale astitva guNanA hovApaNAno svIkAra, To be. dravyanuM lakSaNa sat che. sat dravya lakSaNa / utpAda - vyaya - dhrauvya yukta sat | - zrI tattvArthasUtra - adhyAya - 5 - sUtra - 29, 30 dareka dravyanA sAdhAraNa ane asAdhAraNa guNo hoya che. dareka dravya asAdhAraNa guNathI bIjA dravyathI juduM paDe che. sAdhAraNa guNo to dareka dravyamAM hoya che. sAdhAraNa guNo cha che. temAM astitva guNa e sAmAnya guNa che. je dareka dravyamAM hovAthI AtmadravyamAM paNa astitva guNa che. jenA kAraNe tenI hayAti che, evo nirNaya thAya che. koIpaNa dravya evuM nathI ke je guNa vagaranuM ke lakSaNa vagaranuM hoya. cauda rAjalokamAM cha dravya che. sAtamuM dravya kyAMya nathI. jJAnIone jagatanuM AkarSaNa kema nathI thatuM? kema ke emaNe to jagatano nirNaya upayogamAM, jJAnamAM karI lIdho che. eTale emane bahAranA koI padArtha tarapha AkarSaNa thatuM nathI. AkarSaNa mukhyapaNe ajJAnI jIvone thAya che, te paNa pudgalamAM. cetanamAM thatuM nathI. kema ke, te amUrta che. eTale te IndriyajJAnano viSaya nathI ke emAM AkarSaNa thAya. IndriyajJAnano viSaya eka pudgala dravya che, je rUpI padArtha che, mUrta tattva che. jJAna e AtmatattvanuM asAdhAraNa lakSaNa che. darzana, jJAna ane AnaMda A badhA asAdhAraNa guNo che ke je jIva sivAya bIjA anya dravyamAM nathI. pahelAM naya, nikSepa ane pramANa dvArA Atmatattvano nirNaya karo. pachI AgaLa anubhavanA levale AtmAno nirNaya thaze. paNa, naya, nikSepa ane Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra 435 pramANapUrvaka samyaphaprakAre AtmAne nahIM jANyo hoya to anubhavanA levala sudhI nahIM pahoMcAya. vItarAgadarzana sivAya anya darzanamAM AtmatattvanI vAta to ghaNI karI che, paNa sapramANa nathI thaI. eTale anubhavanA levala sudhI pahoMcI zakAtuM nathI. kema ke, padArthano nirNaya na thAya tyAM sudhI AgaLanI bhUmikAmAM jaI zakAtuM nathI. bhale game teTalo bhakta hoya, game teTalo tyAgI hoya, game teTalo zAstrano abhyAsI hoya, game teTalo tapasvI hoya, game teTalA jApa karato hoya ke game teTalA bIjA sAdhana karato hoya ke game te karato hoya; paNa padArthano nirNaya jayAM sudhI samyapha prakAre heya, zeya, upAdeya pUrvaka, nizcaya ane vyavahAranA paDakhAthI sadgurunA upadeza dvArA nathI thayo tyAM sudhI samyagadarzana thatuM nathI. A prakArano bodha samyapha prakAre avadhAraNa karo enuM nAma ja dezanAlabdhi che. padArthano nirNaya samyapha thAya te mATe "AtmA che teno pahelA svIkAra karo ane te paNa saddagurunA bodha dvArA, tamArA svacchaMda dvArA nahIM, ajJAna dvArA nahIM. sagurue jANyo, joyo, anubhavyo evo huM AtmA chuM. evuM ApaNe bolI chIe, paNa yathArtha jJAnapUrvaka bolatA nathI. jema bALakane koI kahe ke beTA, A kAkA che te karoDapati kAkA che, to e bALaka eka vakhata kahI deze ke A kAkA karoDapati che. pitAzrIne karoDapati eTale zuM? e barAbara khabara che, paNa bALakane bolatI vakhate bhAna nathI ke karoDapati eTale zuM? ema sadgurue ApaNane kIdhuM ke tuM AtmA che ane ApaNe "AtmA ema kahIe temAM ghaNo phera paDe. pahelAM "AtmA che e vAtano ApaNe svIkAra karavAno che. pachI tenA lakSaNo zAMtithI vicAravAnA che. "pragaTa lakSaNe bhAna." huM kahuM ke A ghaDiyALa che ane tame kaho ke A copaDI che. to teno nirNaya konA dvArA thaze? tenA lakSaNa dvArA. lakSaNa eTale guNo. to AnAmAM ghaDiyALanA guNo nathI, paNa copaDInA guNo che. copaDInA guNo zuM hoya? emAM kAgaLa hoya, kAgaLamAM kAMIka prinTIMga karyuM hoya, bAInDIMga karyuM hoya to tene sAmAnya rIte copaDI kahevAmAM Ave che. ghaDiyALa hoya to temAM kAMTA hoya, emAM kaTakaTa avAja Avato hoya, IlekTronIka hoya to nA paNa Avato hoya, paNa aMdaramAM enuM mazIna kAma karatuM hoya. e guNo pramANe e samaya batAvatuM hoya tene ghaDiyALa kahevAya. copaDI kAMI samaya batAvatuM nathI. samaya jovo hoya to ghaDiyALamAM joIe ke copaDImAM joIe? ghaDiyALamAM joIe chIe. tema koIpaNa vastunI oLakhANa lakSaNa dvArA thAya che. tamane koIka vyaktie kahyuM ke pelI sabhAmAMthI gokuLabhAIne bolAvI lAvo. tame kaho ke huM gokuLabhAIne oLakhato nathI. pachI koI kahe ke Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra 436 temaNe khAdInA kapaDAM paheryA haze, thoDA zyAma sarakhA che, mAthAnA vALa bahu TUMkA rAkhe che ane ATalI emanI hAITa che. tyAre A badhA lakSaNothI tame mane oLakhI lezo ane sAkSAt meLApa thaze. Ama, lakSaNo meLApa thavAmAM nimittabhUta thAya che. te ja rIte AtmAnA lakSaNo AtmAne meLavavAmAM nimittabhUta thAya che. mATe lakSaNonuM mAhAtmya ghaNuM che. zrI kuMdakuMdAcAryadeva kahe che, e jIva kema grahAya ? jIva grahAya che prajJA vaDe; prajJAthI jayama judo karyo, tyama grahaNa paNa prajJA vaDe. prajJAthI grahavo nizcaye, je jANanAro te ja huM; bAkI badhA je bhAva, te sahu muja thakI para jANavuM. -- zrI samayasAra - gAthA - 296, 299 AtmAne kema pakaDAya ? AtmA kevI rIte hAthamAM Ave ? to, grahAya che prajJA vaDe. prajJA eTale zuM ? bhedavijJAna yukta upayoga. lakSaNa dvArA je juduM pADatuM hoya, jaDa-cetanano je viveka karatuM hoya tene prajJA kahevAya. jaDa-cetanano viveka kyAre thAya ? to baMnenA lakSaNa jovAya tyAre ke jaDamAM mukhyapaNe pudgala che ane rUpa, rasa, gaMdha, zabda, varNa, sparza A badhA tenA lakSaNa che. jJAna, darzana, AnaMda e cetananuM lakSaNa che. mATe jyAM jyAM jJAna tyAM tyAM AtmA. jyAM jyAM AnaMda tyAM tyAM AtmA ane jyAM jyAM rUpa, rasa, gaMdha, varNa, zabda, sparza tyAM tyAM jaDa, AtmA nahIM. to A lakSaNa dvArA ApaNe bhedavijJAnayukta upayogamAM AtmAne judo pADI zakIe chIe ane paDe che. pahelAM sthULa bhedavijJAna Ave che ke A deha, strI, putra Adi koI mArAM nathI. e sthULa bhedavijJAna che. pachI karmothI paNa huM judo chuM e enA karatAM paNa sUkSma bhedavijJAna che. pachI karmonA nimittathI thatA zubhAzubha bhAvothI paNa huM bhinna chuM, e badhAyano huM jANanAra chuM. ema karatAM karatAM upayoga jANanAra bAju vaLe ane jANanArane nirvikalpa upayogamAM pakaDe tenuM nAma samyagdarzana. ahIM sudhI ApaNe upayogane pahoMcADavAno che. tenA mATe prathama pada AtmA che teno svIkAra karavAno che. paramakRpALudeve kahyuM che ke, huM dehAdi svarUpa nathI ane deha, strI, putra Adi koIpaNa mArAM nathI, zuddha caitanya svarUpa avinAzI evo huM AtmA chuM. vyavahAra ane nizcaya - baMnethI samajavAnuM che. vyavahArathI deha, strI, putra Adi mArAM che; paNa nizcayathI deha, strI, putra Adi mArAM nathI. paNa, ghare jaIne ema nA kahetA ke vyavahArathI huM tamAro chuM, nizcayathI nathI. nahIM Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra 437 to gharamAM jhaghaDo thaze ke gharamAM gayA pachI tame kaMI gharavALAnA thaI jatA nathI ke dehanA thaI jatA nathI. tyAM paNa nizcayathI to tame AtmA ja cho. cauda rAjalokamAM anaMtakALathI tame paribhramaNa karo cho, to paNa AtmApaNe maTI nathI gayA ane maTI zakavAnA paNa nathI. traNe kALa jenuM astitva rahevAnuM che. te sanuM lakSaNa che. sat che. eka samaya te sau samaya. je eka samayanuM sat che te sau samayanuM sat che. traNe kALamAM e sat hoya, nAza nA thAya. nAza thAya to te sat nathI. kema ke, satno nAza hoya nahIM. jema ghaTapaTa Adi padArtho che tema AtmA paNa che. AzcaryanI vAta che ke ApaNe AtmA chIe eno jJAnIoe ApNane svIkAra karAvavo paDe che. ApaNe to nathI karatA. ApaNA astitvanI vAta ApaNe ja svIkAra nathI karatA, paraMtu jJAnIo ApaNane karAve che ke tame AtmA cho. tame srI, puruSa nathI. tame jaina nathI. tame manuSya nathI. tame AtmA cho. anAdikALano A dehAdhyAsa chUTe tyAre jIvanI gADI AgaLa jAya tema che. jyAre ahIM to Dagale ne pagale cAle che ke meM khAdhuM, meM pIdhuM, huM UMghI gayo, huM ophise gayo, meM ceka lakhyo, cekamAM mArI sahI karI - A badhuM UMdhe UMdhuM cAle che. e badhAmAM kharekhara teM zuM karyuM ? phakta jJAna. jANavAnuM kAma karyuM. basa, ATalo svIkAra kare ke A badhAne meM jANyuM. cekane paNa jANyo ane sahIne paNa jANI, ophisane paNa jANI ane dehane paNa jANyo. AtmA jANanAra mAtra che. koI paradravya ke parabhAvano karanAra AtmA nathI. huM AtmA jANanAra, jonAra, dekhanAra, cetanAra, vedanAra chuM. zrI banArasadAsajI kahe che, samatA, ramatA, UradhatA, jJAyakatA, sukhabhAsa; vedakatA, caitanyatA, e saba jIva vilAsa. * zrI samayasAra nATaka - utthAnikA - 26 - A badhA jIvanA lakSaNo che. e lakSaNathI ApaNe vizeSa vicArIzuM. mokSa mATe ApaNe prayatna karavo che to pahelA AtmAno svIkAra Avavo joIe. "AtmA che", eTale huM AtmA chuM ema, koI bIjI jagyAe AtmA che ane ahIM nathI ema nathI. Ama, huM AtmA chuM. ema pahelA astitvano svIkAra Avavo joIe. jo astitvano svIkAra nA Ave to mokSa mATeno prayatna paNa samyak prakAre thato nathI. je vastu che, tenI oLakhANa paNa che. koIpaNa vastu guNadharma vagaranI nathI hotI. dareka padArthane pota-potAnA guNadharma hoya che. AtmA che to AtmAnA paNa guNadharma che. jema Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 438 cha padano patra ghaTapaTa Adi padArtho amuka guNa hovAne lIdhe che tema sva-para prakAzaka evI caitanya sattA jeno pratyakSa guNa che, evo AtmA hovAnuM pramANa che. ghaTapaTa AdinA guNothI ghaTapaTa oLakhAya che. ghaTa eTale ghaDo ane paTa eTale vastra. ghaDo ghaDAnA guNathI oLakhAya che, vastra vastranA guNathI oLakhAya che. koIpaNa vastu enA guNa dvArA oLakhAya che. ema AtmA paNa eka vastu che, eka dravya che, eka padArtha che. to e paNa tenA guNo dvArA oLakhAya che. ApaNe pote ja AtmA chIe, chatAMya ApaNe ApaNA guNone jANavA mATe copaDI vAMcavI paDe e Azcarya che. ApaNA gharamAM ApaNe roja rahetA hoIe ane tene jANavA mATe mepa lAvavo paDe ke palaMga kayA rUmamAM che? tijorI kayA rUmamAM che? jarA mane mepa batAvo. to ene kevo kahevo? ema sva-para prakAzaka caitanya sattAno pratyakSa guNa AtmAne viSe che, chatAMya jagatanA moTA bhAganA jIvo "AtmA chuM' evo svIkAra karatA nathI. e tIvra mohanIya karmano udaya batAve che. AtmA che" e vAtano enA guNa dvArA svIkAra karI zakAya. eno mukhya guNa te svapara prakAzaka caitanya zakti che. jema saLagato dIvo che e sva-para prakAzaka che. e "sva" ne paNa prakAze che ane "para" ne paNa prakAze che. tema jJAnanI apekSAe AtmA sva-para prakAzaka che. AtmA sivAya bIjA koI dravyamAM prakAzakatAno guNa nathI. prakAzakatA eTale jANapaNAno guNa, samajaNapaNAno guNa. AtmA koI Indriyo dvArA anubhavamAM Ave evI vastu nathI. mana dvArA paNa pakaDAya evI vastu nathI. vANI dvArA kahI zakAya evI paNa vastu nathI, chatAMya vastu che e hakIkata che. Indriyo dvArA sva-para prakAzaka zaktine ApaNe pakaDavA mAMgIe to nathI pakaDAtI, kema ke AtmA IndriyAtIta che. evI rIte manAtIta che, evI rIte dehAtIta che ane evI ja rIte vacanAtIta che. deha dvArA, vacana dvArA ke Indriyo dvArA e sva-para prakAzaka caitanyasattAne ApaNe pakaDI zakatA nathI. e mAtra svasaMvedana dvArA ja pakaDAya che. ghaNA jIvo dhyAnamAM besatA hoya che. to aMdaramAM amuka prakAranI sugaMdha Ave, amuka prakAranA prakAza dekhAya, amuka prakAranA avAjo saMbhaLAya. e badhA Indriyo dvArA pakaDAya che. Indriyo dvArA eno vyavahAra cAle che; eTale hajI tyAM AtmA Avyo nathI. bhale chellI sattA to AtmAnI che. nirvikalpapaNe svasaMvedanatAmAM Ave tyAre tene pakaDyo ke jANyo kahevAya. pahelAM Indriyo ke mana dvArA pakaDe che, temAM pakaDanArI sattA AtmA che, paNa hajI parokSapaNe che, pratyakSapaNe nathI. kema ke, mati-zruta jJAnane parokSa kahyA che, pratyakSa kahyA nathI. avadhijJAna e pratyakSa che, paNa rUpI padArthone jANavAvALuM che. jayAre bhAvazrutajJAna (svasaMvedanajJAna) jenA Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 439 cha padano patrA dvArA vedanamAM Ave, anubhavamAM Ave evI cIja AtmA che. te sva-para prakAzaka zakti che ke je zakti dvArA e "para"ne jANe che ane te ja zakti dvArA "sva" ne jANI zake che. to AtmAne jANavuM eTale svasaMvedana dvArA jANavuM te anubhavanI vAta che. paramakRpALudeve patrAMka 832mAM kahyuM che, dehathI bhinna svapara prakAzaka parama jyoti svarUpa evo A AtmA, temAM nimagna thAo, he Aryajano ! aMtarmukha thaI, sthira thaI, te AtmAmAM ja raho to anaMta apAra AnaMda anubhavazo. A svapara prakAzaka zakti nigodamAM paNa aMze khullI rahe che, siddhalokamAM saMpUrNa prakAzita thAya che ane bAkInI avasthAmAM kSayopazama anusAra eno prakAza hoya che, paNa aMdaramAM prakAzano jaththo, jJAnano jaththo akabaMdha paDyo che. je jJAna vyavahArathI anaMtA cauda rAjalokane jANe to paNa khUTI nA jAya ane akhaMDapaNe potAnA svarUpane svasaMvedanapUrvaka jANe to paNa e khUTI nA jAya, evI behada anaMta jJAnazakti - anaMtujJAna e caitanyasattAmAM rahyuM che. enA dvArA "AtmA che' enuM pramANa thAya che. jema taLAvamAM eka hAthI DUbI gayo hoya, paNa eka sUMDha bahAra hoya to e sUMDhanA thoDA bhAga dvArA hAthInA hovApaNAnuM jJAna thAya che. ema sAmAnya paNa jANavAnuM kAma kare che te jJAnanI sUMDha che. enAmAM jJAnasvabhAvarUpI Akho hAthI mojUda che. tyAre te ATaluM jANavAnuM kAma kare che. ema ne ema jANavAnuM banI zakatuM nathI. jANavAno guNa bIjA koI dravyamAM nathI. mAtra eka caitanyasattA evA AtmAmAM ja che. hara avasthAmAM jANanAra mAtra, je sva-paraprakAzaka caitanya zakti che te AtmAnI che ane te ja AtmA hovAnI sAbitI che. te ja AtmA hovAnuM pramANa che. bhale khaMDa khaMDa dvArA jANIe chIe, paNa jANanArI zakti akhaMDa che. je jANIe chIe te khaMDa khaMDa che. ghaDIkamAM A jANuM, ghaDIkamAM te jANyuM - ema khaMDa khaMDa jJAna paryAyamAM, upayogamAM jaNAya che, paNa jJAna upayoga je strotamAMthI Avyo che te strota to akhaMDa jJAnano bhaMDAra che. anaMtajJAna enAmAM samAyeluM che ke je jJAnano jaththo traNa kALamAM khUTe tevo nathI. jIva dravyanA asAdhAraNa guNo dvArA, ajIva dravyathI te juduM paDe che. jemane bhedajJAna karavuM che; temane te AdhArarUpa che. jema anAjavALAnI dukAnamAM ghauM, bAjarI, juvAra, cokhA vagere sAta-ATha prakAranuM anAja bheguM thaI gayuM hoya to jene ATha dANAnuM jJAna hoya ke Ane bAjarI kahevAya, Ane ghauM kahevAya, Ane juvAra kahevAya ke Ane cokhA kahevAya. e dareka anAjane judA karI Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra zake che. darekane jANe che te guNonA jJAnanA AdhAre jANe che. jo guNonI jANakArI nA hoya to zuM kAmanuM ? ApaNo AtmA paNa dravyakarma, nokarma ane bhAvakarma sAthe ekarUpa thaI gayo che, tene judo pADavo che. joke, ekarUpa thaI gayo che, chatAM ekameka thaI gayo nathI. koI dravya bIjA dravya sAthe maLIne ekameka thaI jatuM nathI. e ja jainadarzanano vastu svataMtratAno mahAsiddhAMta che. A badhA bheLaseLathI AtmAne sva-para prakAzaka caitanyasattAnA guNa dvArA judo pADI zakAya che. kema ke, A zakti bIjA pAMca ajIva dravyomAM nathI. AvA enA aneka guNadharmo, aneka lakSaNo, aneka cihno jJAnIpuruSo dvArA batAvavAmAM AvyA che. zrI banArasIdAsajI kahe che, samatA, ramatA, UradhatA, jJAyakatA, sukhabhAsa; vedakatA, caitanyatA, e saba jIva vilAsa. zrI samayasAra nATaka - * utthAnikA - 26 440 -- have AtmAne lakSaNa dvArA pahelA oLakhIe chIe. svaparaprakAzaka evI caitanyasattAno pratyakSa guNa jene viSe che evo AtmA hovAnuM pramANa che. je dravyanA je je asAmAnya guNo che te te dravyanuM pramANa Ape che, kaima ke guNa-guNIno abheda saMbaMdha che. guNa guNI vagara raheto nathI. guNI dravya che ane guNa tenA lakSaNo che. samatA, ramatA, UradhatA vagere lakSaNo dvArA AtmA oLakhAya che. patrAMka - 438 nA AdhAre teno vicAra karIe. zrI tIrthaMkara ema kahe che ke A jagatamAM A jIva nAmanA padArthane game te prakAre kahyo hoya te prakAra tenI sthitimAM ho, tene viSe amAruM udAsInapaNuM che. je prakAre nirAbAdhapaNe te jIva nAmano padArtha ame jANyo che, te prakAre karI te pragaTa ame kahyo che. je prakAre ame jANyo che eTale anubhavamAM lIdho che, svasaMvedana dvArA jANyo che. te prakAre karI ame pragaTa kahyo che. kevI rIte kahyo che ke je lakSaNe kahyo che, te sarva prakAranA bAdhe karI rahita kahyo che. kevA lakSaNa dvArA kahyo che ? ke je lakSaNamAM koI bAdhA na Ave. ativyApti, avyApti, asaMbhava - A prakAranA koI doSa na Ave. traNeya kALa e lakSaNa kahevAya. evuM kayuM lakSaNa che ke je dareka jIvamAM hoya ? ekendriyamAM hoya, beIndriyamAM hoya, traNa IndriyamAM hoya, cAra IndriyamAM hoya, kevaLajJAnI bhagavAnamAM hoya, siddha bhagavAnamAM paNa hoya. bAdhArahita kahevAya evuM lakSaNa svaparaprakAzaka zakti che. svasaMvedana, vedanajJAna, anubhavajJAna, spaSTajJAna dvArA AtmAne jANI zakAya che. kema ke, dareka jIvane vedana to thayA ja kare che; svabhAvamAM hoya ke vibhAvamAM. vibhAvamAM hoya to viparItapaNe vedana thAya che ane svabhAvamAM hoya to samyakRpaNe vedana thAya Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 441 cha padano patra che, paNa vedana vagarano jIva eka samaya paNa hoto nathI. kAM to AtmAnA AnaMdane anubhave che, kAM to zAtA ke azAtAne anubhave che, paNa anubhava vagara jIva eka samaya paNa rahI zakato nathI. ame te AtmA evo jANyo che, joyo che, spaSTa anubhavyo che, pragaTa te ja AtmA chIe. tIrthaMkara bhagavAna kahe che ke ame te AtmAne jANyo che, joyo che ane anubhavyo che. A traNeya AtmAnA guNa che. jANavuM, dekhavuM ane anubhavavuM athavA jJAna, darzana ane cAritra. to, AvuM ame anubhavathI kahIe chIe ane ame pragaTa te ja AtmA chIe. ema zrI tIrthaMkara kahe che. ApaNe paNa jANavA, jovA ane anubhavavA dvArA tene kahI zakIe chIe, tene anubhavI zakIe chIe. te AtmA 'samatA' nAmanA lakSaNe yukta che. samatA eTale rAga-dveSathI rahita thavuM e artha ahIM nathI, paNa pradezanI apekSAe che. samatA H- vartamAna samaye je asaMkhyAta pradezAtmaka caitanyasthiti te AtmAnI che te, te pahelAMnA eka, be, traNa, cAra, daza, saMkhyAta,, anaMta samaye hatI, vartamAne che, have pachInA kALane viSe paNa te ja prakAre tenI sthiti che. dareka dravya ochA vadhatA pradezanI aMdaramAM raheluM che ane koIpaNa dravya potAnA pradezanI bahAra raheluM nathI. koIpaNa dravyanA je guNa che te tenA pradezane Azrita rahelA che, pradezathI bahAra kaMI nathI: ApaNuM samagra astitva, samagra anaMta guNo e ApaNA asaMkhyAta pradezamAM ja che. asaMkhyAta pradezathI bahAra ApaNuM kaMI che nahIM. ApaNA badhAya jhaghaDA-TaMTA che e bahAranA mATe ja cAle che. AtmA mATe cAlatA hota to kyAranA kevaLajJAna pAmI gayA hota. paNa, je jhaghaDA-TaMTA ApaNe karIe chIe e ApaNA asaMkhyAta pradezanI bahAranI vastu che. emAM ahaMpaNuM ane mamatvapaNuM thAya che. te anaMta bhavanuM mULa che. koIpaNa kALe tenuM asaMkhyAta pradezAtmakapaNuM, caitanyapaNuM, arUpIpaNuM, e Adi samasta svabhAva te chUTavA ghaTatA nathI; evuM je samapaNuM, samatA te jenAmAM lakSaNa che te jIva che. nigodamAM gayo tyAre paNa asaMkhyAta pradeza hatA. beIndriya, cAra Indriya, paMcendriyamAM gayo tyAre paNa asaMkhyAta pradeza hatA. svayaMbhUmaraNa samudrano be hajAra yojana avagAhanAvALo rAdhavamaccha thayo, tyAre paNa asaMkhyAta pradeza hatA. kevaLajJAnI paramAtmAe samuddhAtanI kriyA karIne AkhA lokamAM emanA pradezone phelAvyA tyAre paNa e asaMkhyAta pradezAtmaka hatA ane siddhalokamAM gayA tyAre paNa emanA asaMkhya pradeza hatA. ekendriyathI mAMDI siddha avasthA Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 442 cha padano patra sudhI AtmAnA pradezamAM kaMIpaNa vadha-ghaTapaNuM thayuM nathI. saMkoca vistAra zaktinA kAraNe je je deha dhAraNa karyo te te deha anusAra phelAIne temAM rahyo, paNa asaMkhyAta pradezamAMthI koIpaNa pradeza saMkhyAta nathI thayA ke koIvAra anaMta nathI thayA. jeTalA che teTalA rahyA che ane traNe kALamAM teTalA ja rahe che. Avo 'samatA' nAmano guNa AtmAno che. AtmA che tenI sAbitI asaMkhyAta pradezAtmakapaNuM, caitanyapaNuM ane arUpIpaNuM AvA je anaMta guNa che, je svabhAva che, je dharma che te ekeya tenAthI chUTavA ghaTatA nathI. kema ke, guNaguNIno saMbaMdha abheda che. guNIthI guNa chUTo paDI zakato nathI, jema khAMDamAMthI gaLapaNa chUTuM pADI zakAtuM nathI, agnimAMthI uSNatA chUTI pADI zakAtI nathI tema AtmAmAMthI caitanyapaNuM chUTuM pADI zakAtuM nathI. koIpaNa guNa judo pADI zakAto nathI. AvaraNanA kAraNe ochuM - vadhatuM jANe e vAta judI che, paNa aMda2mAM je jANavAnI anaMta zakti che tenI vadha-ghaTa thatI nathI. jema sUryanA ADe AvaraNa AvI jAya to prakAzamAM vadha-ghaTa thAya; paNa sUryanI prakAzakazaktimAM koIpaNa vadha-ghaTa thatI nathI. e zakti to traNe kALa evI ne evI rahe che. jene akhaMDa jJAyaka svabhAva, parama pAriNAmika bhAva kahevAmAM Ave che. e nigoda avasthAmAM paNa evo ne evo che ne saMsAranI koIpaNa avasthAmAM paNa evo ne evo che, ane mokSa avasthAmAM - siddhalokamAM paNa evo ne evo ja che. arUpIpaNuM eTale amUrtapaNuM. jene AMkha vaDe joI zakAya nahIM. AtmA bhaviSyamAM karoDa be karoDa varSa pachI AMkha vaDe dekhAze ? vaijJAniko evA dUrabIna zodhaze ke jenA dvArA AtmA joI zakAya ? to ke traNa kALamAM e banI zake nahIM. koIpaNa rUpI padArtha dvArA arUpInuM dekhAvuM banI zakatuM nathI. koIpaNa Indriyo dvArA ke bIjA koIpaNa sAdhana dvArA AtmA koI divasa joI zakAya evo nathI. kema ke, te amUrta vastu che, te phakta vedana dvArA anubhavamAM Ave che. jema gaLapaNa che te mAtra svAda dvArA anubhavamAM Ave che. tema AtmAno svasaMvedana vagara anubhava thaI zakato nathI. mATe samyagdarzananuM mukhya lakSaNa anubhUti che, svasaMvedana che. zama, saMvega, nirveda, AsthA, anukaMpA - e samyagdarzananA vyavahArika lakSaNa che. arUpIpaNuM, caitanyapaNuM vagere samasta svabhAva te chUTavA ghaTatA nathI. kAyama rahevAnA eTale jayAM jyAM caitanya tyAM tyAM AtmA. arUpIpaNuM che te bIjA dravyamAM paNa che. mATe te sAdhAraNa guNa che. paNa caitanyapaNuM te asAdhAraNa guNa che, ke je bAkInA dravyomAM nathI. Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 443 cha padano patra ramatA :- pazu, pakSI, manuSyAdi dehane viSe, vRkSAdine viSe je kaMI ramaNIyapaNuM jaNAya che, athavA jenA vaDe te sarva pragaTa sphUrtivALAM jaNAya che, pragaTa suMdarapaNA sameta lAge che, te ramatA, ramaNIyapaNuM che lakSaNa jenuM te jIva nAmano padArtha che. jenA vidyamAnapaNA vinA AkhuM jagata zUnyavat saMbhave che, evuM ramyapaNuM jene viSe che, te lakSaNa jene viSe ghaTe te jIva che. jagatanI badhI vastuo suMdara lAge che, ramaNIya lAge che, AkarSaka lAge che enA mULamAM AtmA che - jIva dravya che. ramaNIyatA nAmanA guNanA lIdhe dareka vastu suMda25NA sahita lAge che. jo jIva nA hoya to ? to ATalA yuddha ja nA thAta. Aje yuddha thAya che emAM paNa mULamAM to jIva beTho che eTale vikalpo dvArA, ajJAnanA kAraNe te yuddha kare che. nahIM to jo jIva nA hoya to dariyAmAM laDo evuM kahe paNa koNa ? jo ke, kIdhuM che ajJAna avasthAmAM, dveSane AdhIna thaIne; paNa e karanAra to jIva che ne ? jIva vagara raNa kevuM ne vAta kevI ? AkhI duniyAmAMthI eka jIva nAmano padArtha kADhI nAMkho ane bAkInA pAMca dravya dvArA AkhA jagatano vicAra karo. to AkhuM jagata zUnya jevuM lAgaze, aramaNIya lAgaze. jenA avidhamAnapaNAthI AkhuM jagata zUnyavat lAge che ane jenA astitva-hayAti dvArA AkhuM jagata ramaNIya lAge che. e 2maNatA jeno guNa che. e lakSaNa AtmAnuM che. A lakSaNa dvArA paNa ApaNe prathama pada 'AtmA che' te jANI zakIe chIe. UradhatA H- e guNa dvArA paNa ApaNe AtmAne jANI zakIe chIe. vyavahArathI dasa prANa dvArA ane nizcayathI AtmAnA prANa jJAna, darzana dvArA jIva jIve che. zarIramAM garamI che ke nahIM enA zvAsocchvAsa cAle che ke nathI cAlatA ? enAmAM kaMI thaDakAro thAya che ke nathI thato ? vagere dvArA vyavahArathI jIvanuM jIvatva jovAmAM Ave che. pAMca Indriya, mana, vacana, kAyA, AyuSya ane zvAsocchvAsa - A daza prANa dvArA jIvanA astitvanuM jANapaNuM ApaNe karI zakIe che ke AnI aMdara jIva che. te vyavahArathI che. e to dehamAM AtmA che ke nahIM te jovA mATe, paNa ekalA AtmAne jovA mATenuM e lakSaNa nathI. siddha bhagavAnane daza prakAranA vyavahAra prANamAMthI eke prANa nathI. AyuSya nathI, zvAsocchvAsa nathI, Indriya nathI ane mana, vacana, kAyAnA traNa baLa paNa nathI; chatAMya siddha bhagavAna che. ema be prakAre jIvane samajI zakAya che - vyavahArathI ane nizcayathI. koI paNa jANanAra kyAre paNa koI paNa padArthane potAnA avidhamAnapaNe jANe ema banavA yogya nathI. huM muMbaI Avyo na hato, paNa meM tamane copATImAM joyA hatA, evuM bane? Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 444 cha padano patra TI.vI.mAM kadAca joI zakAya, bAkI na jovAya. pahelA tame hova to ja joI zako. athavA avadhijJAna hoya to joI zako athavA kevaLajJAna hoya to joI zako athavA AvA koI vaijJAnika sAdhana hoya to joI zako. bAkI tamArI tyAM hayAti nA hoya ane e vastu tame juo ema bane nahIM. ema jANanAra pote vidyamAna nA hoya ane jANavAnuM kArya potA dvArA bane, ema banI zakatuM nathI. koIpaNa jANanAra kyAre paNa traNe kALamAM koIpaNa padArthane potAnA avidyamAnapaNe jANe ema banavA yogya nathI. pote vidyamAna hoya, dhyAta hoya to ja jANI zake. to A badhuM tame jANo cho ke nathI jANatA? jo jANo cho to tame hayAta cho ke nathI? cho. sAkSAt to beThA cho, pratyakSa dekhAya che, chatAM ApaNane zaMkA thAya che ke AtmA kevo haze? kyAM haze? zuM karavAthI prApta thAya? are ! kaMI na karavAthI prApti thAya. kaMI karavAthI prApta thato ja nathI. badhuMya karavAnuM mUkIne zAMtithI besI jAo to gharamAM ne gharamAM ja che, kaMI bahAra nathI. koI cIja khovAI hoya to ghaNI vakhata zodhAzodha kare, paNa koI kahe ke tame zAMtithI beso, hamaNAM jaDI jaze. jyAM zAMtithI beTho tyAM ja yAda AvyuM ke oha! A rahI. nahotI jaNAtI tenuM kAraNa azAMti hatuM. asvastha hato eTale teno upayoga jyAM astitva hatuM tyAM jato nahoto. jevo zAMta thayo ke tarata astitva para upayoga gayo. ema mana, vacana, kAyAnA yogane zAMta karI jo jIvo bese, koI vicAra nahIM, dharmanA paNa nahIM ane adharmanA paNa nahIM; e sthitimAM jo thoDIvAra TakI rahe to tene aMdaramAM AtmAnA astitvano anubhava thAya. nyuTrala thaIne besavuM agharuM che. nahIM rivarsamAM ke nahIM AgaLa ema ekadama nyuTrala gADI rAkhIne rahevAnuM che. koIpaNa jANanAra, kyAre paNa, koIpaNa padArthane potAnA vidyamAnapaNA vagara jANe e banI zake nahIM. vidyamAna hoya to ja jANI zake. jANavAnuM kAma to ApaNe samaye samaye karIe chIe. mATe, vidyamAnapaNuM ApaNuM samaye samaye che. chatAM samaye samaye huM chuM ke nahIM enI zaMkA thayA kare che. thAya che ke nahIM? vidyamAnapaNuM samaye samaye che. jANapaNuM samaye samaye cAlu che. ghare jANIe, bahAra jANIe, divase jANIe, rAtre jANIe, ochuM jANIe, vadhu jANIe paNa jANyA vagarano eka samaya paNa nathI, chatAM jANanArane mAnatA nathI. ghaTa, paTa Adi jANa tuM, tethI tene mAna; jANanAra te mAna nahi, kahIe kevuM jJAna? - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 55 Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 445 cha padano patra prathama potAnuM vidyamAnapaNuM ghaTe che, ane koIpaNa padArthanuM grahaNa, tyAgAdi ke udAsIna jJAna thavAmAM pote ja kAraNa che. grahaNa karavAno vikalpa Avyo, tyAga karavAno vikalpa Avyo ke udAsInatAnuM jJAna thayuM, paNa pote hoya to ja thAya ne! grahaNano vikalpa paNa koNa kare che? tyAgano vikalpa paNa koNa kare che? ane jJAtA-dRSTApaNe paNa koNa rahe che? have AthI bIjuM kayuM eMdhANa eTale ke nizAnI Ape? caitanyamaya - e eMdhANa sadAya. sarva avasthAmAM nyAro. bALa avasthAmAM, yuvA avasthAmAM ke vRddhAvasthAmAM dareka avasthAmAM tame ja cho. e avasthAo traNe palaTANI, paNa AtmA? AtmA eno e ja rahyo. tevI rIte manuSyapaNuM maTIne devapaNuM thAya, devapaNuM maTIne tiryacapaNuM thAya, tiryacapaNuM maTIne nArakIpaNuM thAya, e avasthAo badhI palaTAya, paNa caitanyasattA to e ja che. je jIva manuSya avasthAmAM hato e ja jIva ahIMthI dehatyAga karIne deva avasthAmAM gayo. sarva avasthAne viSe, nyAro sadA jaNAya; pragaTarUpa caitanyamaya, e eMdhANa sadAya. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 54 je pragaTacaitanyapaNuM che, e enI sAkSI, e enuM eMdhANa, e enI nizAnI, e enuM lakSaNa che. caitanyatA jIvanuM lakSaNa che. upayoga lakSaNe sanAtana skurita evo AtmA che. upayoga lakSaNa kaho ke caitanya lakSaNa kaho, baMne eka che. bIjA padArthanA aMgIkAramAM, tenA alpa mAtra paNa jJAnamAM prathama je hoya, to ja thaI zake evo sarvathI prathama rahenAro je padArtha te jIva che. tene gauNa karIne eTale tenA vinA koI kaMI paNa jANavA Icche to te banavA yogya nathI, AtmA nIkaLI jAya pachI deha ghaNI icchA kare ke Ane jANuM; jo ke, icchA ja nA karI zake; paNa A to ApaNe kalpanAthI vicArIe ke icchA kare to paNa te jANI zakato nathI. jANanAro judo che. jANanArAne jANo. jaNAya che tene jANo cho e jANanArA vagara jaNAtuM nathI. paNa jenA dvArA jANo cho tene jANavAno prayatna karo; to AkhI coryAzInI bAjI samApta thaI jAya tema che. pachI tamane jagatanA koI padArthanA vikalpa satAvaze nahIM. eka vakhata jANanArane jANazo pachI bIjuM kaMI jANavAnI icchA paNa nahIM thAya. kema ke, jagatanI je vastuo che te tenI jJAnazaktinA kAraNe svayaM jaNAya che. kevaLajJAnIone jANavA mATe upayoga mUkavo paDato nathI, jJAnanI svacchatAnA kAraNe jaNAya che. nA jaNAya to tamane kaMI nuksAna nathI. jaNAya to koI lAbha nathI. mATe jANavA ane nA Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 446 cha padano patra jANavAnA vikalpa mUkI, jANanAranI aMdaramAM upayoga sthira karI, jANanArane jANo. to eka AtmAne jANatAM tuM samagra lokAlokane jANIza. jaba jAnyo nijarUpako, taba jAnyo saba loka; nahi jAnyo nijarUpako, saba jAnyo so phoka. - zrImad rAjacaMdra - AtyaMtara pariNAma avalokana - hAthanoMdha - 1/14 keTalI sarasa vAta che ! anubhava karAvI de evI vAta che. jIva A lakSaNa pakaDe ane lakSaNanA AdhAre aMtarmukhatAno puruSArtha kare to anubhavajJAna karAvI de evI A vAta che. mAtra te ja mukhya hoya to ja bIjuM kaMI jANI zakAya evo e pragaTa "UrdhvatA dharma te jene viSe che, te padArthane zrI tIrthakara jIva kahe che. tIrthaMkara bhagavAna AvA UradhatA dharmayukta caitanyasattAne jIva che. jJAyakatA :-pragaTa evA jaDa padArtho ane jIva, te je kAraNe karI bhinna paDe che, te lakSaNa jIvano jJAyakapaNA nAmano guNa che. koI paNa samaye jJAyakarahitapaNe A jIva padArtha koI paNa anubhavI zake nahIM, ane te jIva nAmanA padArtha sivAya bIjA koI paNa padArthane viSe jJAyakapaNuM saMbhavI zake nahIM, evuM je atyaMta anubhavanuM kAraNa jJAyakatA te lakSaNa jemAM che te padArtha, tIrthakare jIva kahyo che. AtmAnuM cothuM lakSaNa che. bhedavijJAnano puruSArtha tenA AdhAre thAya che. bhedavijJAnanuM kAraNa A jJAyakapaNuM che. e batAve che ke jaDa padArtha ane jIvamAM bheLaseLa thaI gaI che, tene judI pADavI che. AmAM Akho kartA-karma adhikAra samAI jAya che. jaDa padArtha ane jIva te je kAraNe karI bhinna paDe che, te lakSaNa jIvano jJAyakapaNA nAmano guNa che. jaDamAM jJAyakapaNuM nathI, jIvamAM jJAyakapaNuM che. to jaDathI jIvane judo pADavo hoya to te jJAyakapaNAnA guNa dvArA judo paDe che. bIjA guNo to nirvikalpa che. e to pakaDAtA nathI. paNa jJAyaka guNa evo che ke je savikalpa paNa che ane nirvikalpa paNa che. A jJAyakapaNAno guNa bhedavijJAna karavAmAM, anubhava karavAmAM khUba sahAyaka thAya che. jIva jyAre bhedavijJAnano puruSArtha kare che tyAre badhAyathI AtmAne judo pADatAM pADatAM chelle je vadhe te jIva ApaNe pakaDavAno che. juduM pADatAM-pADatAM je vastu ApaNe prApta karavI che. te hAthamAM pakaDIne bAkInI mUkI daIe chIe. jenI sAthe bheLaseLa thaI gaI che e badhAthI jIvadravyane chUTuM pADavuM che to te jJAyakapaNAnA guNa dvArA kevI rIte paDe che te ApaNe joIe. sau prathama jagatanA sthaLa padArtho dekhAya che, te Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 447 cha padano patra to AtmAthI jANe judA ja che. te ApaNe sthULa dRSTithI paNa joI zakAya che. najare dekhAya che ke A mArAthI judAM che, paNa je bheLaseLa thaI gaI che, ekatvapaNuM thaI gayuM che te deha sAthe, karmo sAthe ane aMdaramAM sUkSma je rAgAdi bhAvo sAthe. to, dehathI paNa AtmA judo che, karmothI paNa judo che ane zubhAzubha bhAva, rAgAdi bhAvothI paNa AtmA judo che. kema ke, e badhAmAM jJAyakapaNuM nathI ane AtmAmAM jJAyakapaNuM che. dehamAM jANavAno guNa nathI, karmomAM jANavAno guNa nathI ane vibhAvomAM paNa jANavAno guNa nathI. vibhAva thAya che e AtmAnA pradezamAM, paNa e karmonA udayanA nimittathI thAya che. e AtmAnA gharamAMthI nIkaLatA nathI. te AtmAno svabhAva nathI. eTale AtmAnI cIja nathI. AtmAnI cIja nathI eTale cetana nathI ane cetana nathI eTale jaDa che. bheLaseLa thAya che te kyAM thAya che te AgaLa kartA-karma adhikAramAM Avaze. tyAMthI vizeSa joIzuM. AtmA ane Asrava taNo, jyAM bheda jIva jANe nahIM; krodhAdimAM sthiti tyAM lagI, ajJAnI evA jIvanI. jIva vartatAM krodhAdimAM, saMcaya karamano thAya che; sahu sarvadarzI e rIte, baMdhana kahe che jIvane. - zrI samayasAra - gAthA - 69, 70 eka bAju karmanA paramANuno visphoTa thayo ane bIjI bAju upayoga paNa samaye samaye jANavAnuM kAma kare che. eTale dara samaye visphoTatAnI sAthe upayoga bhaLIne raMgAI jAya che. raMgAI jAya che eTale vibhAva nIkaLyo nathI. tyAMthI ja bhedavijJAna karavAnuM che. eTale ke mULamAM prajJAchINIno ghA mAravAno che ke jayAMthI upayoga karmanA udaya sAthe bhaLe che. tyAM AgaLa bhedajJAnanI chINI mArI baMnene chUTA pADavAnA che ke A karmanA paramANuno udaya ane A upayogamAMthI je dhArA AvI che. A rAgadhArA ane jJAnadhArA be judI che. ema spaSTa upayogamAM judA pADavA. to, baMne dravya nija-nija rUpe sthita thAya che. deha jIva ekarUpe bhAse che ajJAna vaDe, kriyAnI pravRtti paNa tethI tema thAya che; jIvanI utpatti ane roga, zoka, dukha, mRtyu, dehano svabhAva jIva padamAM jaNAya che. Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 448 cha padano patra (jJAyakapaNAnA kAraNe) evo je anAdi ekarUpano mithyAtvabhAva, jJAnInAM vacana vaDe dUra thaI jAya che; bhAse jaDa caitanyano pragaTa svabhAva bhinna, banne dravya nija nija rUpe sthita thAya che. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 902 - "jaDa-cetana viveka baMne dravya nija nija rUpe sthita thAya che. ajJAnI ema mAne che ke mArAmAM thAya che. mArA dvArA thAya che ane eno kartA huM chuM, paNa jJAna thatAM athavA jJAnI dvArA samajaNa AvatAM tene khyAla Ave che ke huM teno kartA nathI, paNa jJAtA chuM. huM to jJAyaka chuM. vibhAvano huM jANanAro chuM. atyAra sudhI huM teno karanAro mAnato. have aMdaramAM bhedavijJAna thayA pachI huM teno jANanAro chuM, evI rIte koI paNa duHkhano bhogavanAra paNa huM nathI, karanAro paNa nathI. A jJAyakapaNAnuM lakSaNa jIvanuM che, bIjA koInuM che nahIM. AvI rIte nokarma, dravyakarma ane bhAvakarmamAM jJAyakapaNAno guNa rahyo nathI. jJAyakapaNAnA guNa dvArA A judA pADI zakAya che ane judA pADyA pachI aMdaramAM jenA dvArA A kAma karyuM te jJAyakaguNanI avasthA che ane te avasthA jJAyakaguNanA AdhAre rahI che ane jJAyakaguNa te jIvadravyanA AdhAre rahyo che. ema karatAM paryAyanA Azraye rahelA guNa ane dravyanA Azraye rahelA guNa dvArA upayogamAM AkhuM akhaMDadravya pakaDAya che. Ama, bhedavijJAnano puruSArtha jJAyakapaNA nAmanA guNa dvArA thAya che. have A badhAmAMthI ekamekane judA pADavA hoya to darekanA lakSaNone oLakhavA ane oLakhIne judA pADavA. bahAra eka bhAI AvyA. temaNe eka bhAIne kahyuM ke rAjendrabhAIne mokalo. te bhAI rAjendrabhAIthI ajANyA hatA. eTale pelA bhAIe kahyuM ke jemaNe lITIvALo jhabhbho paheryo haze, cazmA haze ane mAthe TAla haze. sauthI AgaLa beThA che. temanI bAjumAM IlekTrIkanI svIca che. e rAjendrabhAI che. eTale te bhAI ATalA badhAmAMthI rAjendrabhAIne chAMTI leze. e Ama benca upara phAMphAM nahIM mAre. baheno bAju to joze paNa nahIM. kema ke, bhAI kIdhuM. bheLaseLamAM to badhA che, paNa bhAI kIdhuM eTale 50% sAIDa to nIkaLI gaI. have bhAIonI sAIDamAM bheLaseLa kADhavAnuM hatuM. have temAMya mAthe TAla eTale lagabhaga 75% to TAla vagaranA hatA e paNa nIkaLI gayA. have TAlavALAmAM ja rahyuM. pachI emAM cazmA; to cazmAvALA evA traNa-cAra bhAIo ja rahyA. temAM paNa lITIvALo jhabhbho. eTale bAkInA Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra 449 badhAMya nIkaLI gayA. lITIvALo jhabhbho to eka ja bhAIno che. mATe, A ja che. bIjo koI nathI. khyAla Ave che ? bhedajJAna kevI rIte thAya che. tenuM A eka daSTAMta che. pachI chelle AvyuM ke IlekTrIkanI svIca pAse beThA che. pachI to ekadama nakkI thaI gayuM ke A ja bhAI che. bhale nathI jANato, nathI oLakhato to paNa lakSaNa dvArA temane judA pADyA ema jJAyakapaNAnA guNa dvArA AtmAne sarva padArthothI judo pADI zakAya che. je daSTA che daSTino, je jANe che rUpa; abAdhya anubhava je rahe, te che jIvasvarUpa. * zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 51 -- pelA magara ane vAMdarAnI vAta Ave che ne ! magara vAMdarAne kahe ke mAre tAruM kALajuM khAvuM che, tyAre vAMdarAe kahyuM, "kALajuM to huM jhADa upara mUkIne Avyo chuM. tame kIdhuM hota to huM leto Avata ne." ema koI kahe ke bhAI tamAruM jJAyakapaNuM kyAM che ? to kahe ke ghare mUkIne Avyo. are bhAI ! e tArI sAthe ja che. tuM nigodamAM jAya to paNa sAthe laIne jAya ane siddhalokamAM jAya to paNa sAthe laIne jAya. e jJAyakapaNA rahita jIva eka samaya paNa hoI zakato nathI. eka samaya jJAyakatA vagarano jIva hoto nathI. vicAra to karo ! jJAnIoe hatheLImAM AtmA ApI dIdho che. have jo pakaDatA na AvaDe to ApaNo doSa che. jJAyakajJAyaka-jJAyaka, jANanAra-jANanAra-jANanAra je akhaMDa sattA che te tAruM svarUpa che. e tArI svataMtra sattA che. te tuM cho. abAdhya anubhava je rahe eTale jJAyakatA rahe, te che muja svarUpa. koI paNa samaye jJAyakarahitapaNe A jIva padArtha koI paNa anubhavI zake nahIM, ane te jIva nAmanA padArtha sivAya bIjA koI paNa padArthane viSe jJAyakapaNuM saMbhavI zake nahIM, A asAdhAraNa lakSaNa che. sAdhAraNa lakSaNa nathI. jJAna, darzana, AnaMda A badhA AtmAnA asAdhAraNa lakSaNo che. bIjA padArthamAM A jJAyakapaNuM saMbhavI zakatuM nathI. evuM je atyaMta anubhavanuM kAraNa jJAyakatA te lakSaNa jemAM che te padArtha, tIrthaMkare jIva kahyo che. AvuM te anubhavanuM kAraNa, anubhavanuM lakSaNa che. AtmAno atyaMta anubhava A jJAyakapaNA dvArA thAya che. atyaMta anubhavanuM kAraNa jJAyakatA te lakSaNa jemAM che te padArtha tIrthaMkare jIva kahyo che. jemAM che eTale anaMta guNomAMno eka guNa che. AtmA jJAyakatA jeTalo nathI pAcho. A to bheda pADIne samajAvavA mATe badho vyavahAra karavo paDe che. bAkI AtmA phakta jJAyakatAvALo nathI. AtmA to anaMta guNono abheda piMDa che. guNa guNIne abheda saMbaMdha che ane jJAna guNanI mukhyatA che. Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra eTale jJAnaguNane mukhya karI, jIvadravyane samajAvavA mATe kahyuM ke jyAM jyAM jJAna tyAM tyAM AtmA ane jyAM jyAM AtmA tyAM tyAM jJAna. mATe bheda dRSTithI jJAna e ja AtmA. abheda dRSTithI anaMta guNono abheda piMDa te AtmA. baMne dRSTithI samajavAnuM che. ekaluM jo jJAna jJAna karIe, pAchA bIjA guNono svIkAra na thAya to paNa emAM doSa AvI jAya che, te doSa AtmatattvanI zraddhAmAM AvI jAya che. mATe lakSaNathI jANIe teTalo ja AtmA nathI. amuka guNo evA che ke je lakSaNa dvArA bolI zakAtA nathI, lakhI zakAtA nathI ke kahI paNa zakAtA nathI. evA e anaMta guNo che ke je guNonuM varNana thaI zakatuM nathI ane lakhANa paNa thaI zakatuM nathI ane manamAM vicAra paNa AvI zakato nathI. evA e anaMta guNo AtmAmAM che. je kevaLajJAnI bhagavAna anubhavI rahyA che. mATe A to sAmAnya apekSAe ApaNane pahelA pakaDAya ane dhIme dhIme ApaNe AgaLa jaIe teTalA mATe ApaNane lakSaNo batAvavAmAM AvyA che. sarva guNAMza te samyaktva. have AgaLa kahe che. 450 sukhAbhAsa :- zabdAdi pAMca viSaya saMbaMdhI athavA samAdhi Adi joga saMbaMdhI je sthitimAM sukha saMbhave che te bhinna bhinna karI jotAM mAtra chevaTe te sarvane viSe sukhanuM kAraNa eka ja evo e jIva padArtha saMbhave che, te sukhabhAsa nAmanuM lakSaNa, mATe tIrthaMkare jIvanuM kahyuM che; ane vyavahAradRSTAMte nidrAthI te pragaTa jaNAya che. je nidrAne viSe bIjA sarva padArthathI rahitapaNuM che, tyAM paNa huM sukhI chuM evuM je jJAna che, te bAkI vadhyo evo je jIva padArtha tenuM che; bIjuM koI tyAM vidyamAna nathI, ane sukhanuM bhAsavApaNuM to atyaMta spaSTa che; te jenethI bhAse che te jIva nAmanA padArtha sivAya bIje kyAMya te lakSaNa joyuM nathI. paheluM jJAna, have AnaMda. dareka guNa che tenuM vedana to AvavAnuM. koIpaNa guNa che tenuM kAma aTakI nathI gayuM. dareka guNanuM pariNamana cAle che. dareka guNanI avasthAo thayA kare che. AnaMda nAmano eka guNa AtmAmAM rahelo che. te AnaMdaguNanuM pariNamana paNa samaye samaye cAle che. e AnaMdaguNa svabhAvarUpe pariNamato hoya che, tyAre samAdhimAM atIndriya AnaMdanA sukhanI anubhUti Ave che ane jyAre vibhAvarUpe pariNamato hoya che, nirvikalpa samAdhimAMthI khasI jAya che ane koIpaNa pAMca IndriyanA viSayamAM upayoga lAgelo hoya che ane temAM paNa anukULatAmAM lAgelo hoya che tyAre je sukha jaNAya che te sukhabhAsa nAmanuM lakSaNa che, paNa che AtmAnuM. pahelo AtmA che. AtmA nA hoya to IndriyanuM sukha paNa jANI zakAtuM nathI. Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra 451 zabda Adi pAMca viSaya saMbaMdhI athavA samAdhi Adi joga saMbaMdhI ema be vAta sukhanI che. ajJAnIone pAMca IndriyanA viSayanuM sukha che ane jJAnIone AtmAnI samAdhinuM sukha che. baMne kahe che ke ame sukhI chIe. jagatanA bhogI jIvo ema mAne che ke ame sukhI chIe, paNa kharekhara sukhI to jJAnI che. joke, ajJAnIono varga moTo che ane jJAnIono varga nAno che. eTale bahumatI haMmezA ajJAnIonI jovA maLe che. zabda Adi pAMca viSaya saMbaMdhI athavA samAdhi Adi joga saMbaMdhI je sthitimAM sukha saMbhave che te bhinna bhinna karI jotAM mAtra chevaTe te sarvane viSe sukhanuM kAraNa eka ja evo jIva padArtha saMbhave che. jIva che, to AnaMdaguNa che. AnaMdaguNa che to svabhAva ke vibhAvarUpe pariNamana kare che. mATe jene viSayono AnaMda Avato hoya tene paNa mULamAM jIva che eTale Ave che ane jene samAdhino AnaMda Ave che enA mULamAM paNa jIva che, eTale Ave che; nahIM to AvI zakato nathI. jIva nA hoya ane ekke AnaMda Ave ema bane nahIM. bane ? A Tebala upara rasagulluM mUkyuM. to TaeNbalane eno AnaMda Ave ? tyAre jIbhane ? jema Tebala jaDa che ema jIbha paNa jaDa che. jIbha kAMI cetana nathI paNa jIbha sAthe jIvano upayoga saMkaLAyelo che eTale jIva upayoga dvArA e rasane phakta jANe che, paNa ajJAna avasthAmAM enA sukhane vede che. eTale Aropa jIbha upara Avyo che. bAkI jo jIbhane svAda Avato hoya to maDadAne Avavo joIe. maDadAnA moDhAmAM gulAbajAMbu mUke to ene paNa Avavo joIe, paNa maDadAne Avato nathI. jIbha to enI e ja che. aDadho kalAka pahelA davA kaDavI lAgatI hatI, kAkA jIvatA hatA tyAre. ane have e ja davA mUkI to kaDavI ke gaLI kAMI kahetA ja nathI. kema bhAI ? have zuM thayuM ? hamaNAM aDadho kalAka pahelA to teo kahetA ke mane bhAvatI nathI, mane nA Apazo, sahana nathI thatuM ne have tame AkhI zIzI reDI dIdhI to paNa emane kaDavI lAgatI nathI. zuM thayuM kAkAne ? jIbha to che, paNa jIva nathI. to sukha duHkhanuM vedana karanAro koNa hato ? jIva hato, AtmA hato. AvuM spaSTa vedanajJAna samaye samaye cAle che. koIpaNa jIva dareka samaye kAM to sukhane vede che, kAM to du:khane.vede che ane kAM to AnaMdane vede che, paNa vedana vagarano eka samaya paNa koI jIva nathI. AvuM samaye samaye vedana thAya che. chatAMya huM AtmA chuM enI zaMkA thAya che. A vAta prathama pada 'AtmA che' tenI cAle che. jema ghaTapaTa Adi padArtho che tema AtmA paNa che. amuka guNa hovAne lIdhe jema ghaTapaTa hovAnuM pramANa che tema svapara prakAzaka evI caitanyasattAnoM pratyakSa guNa jene viSe che evo AtmA hovAnuM pramANa che. enI A vAta cAle che. Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 452 cha padano patra je nidrAne viSe bIjA sarva padArthathI rahitapaNuM che tyAM paNa, huM sukhI chuM evuM je jJAna che, te bAkI vadhyo evo je jIva padArtha tenuM che; huM sukhI chuM AvuM jJAna paNa jene che te AtmA che. te jJAna ja batAve che ke bIjuM koI tyAM vidyamAnapaNe nathI ane sukhanuM bhAsavApaNuM to tyAM atyaMta spaSTa che. bIjuM koI nathI ane sukha to anubhavamAM Ave che. khoTuM ke sAcuM paNa Ave to che. te jenAthI bhAse che te jIva nAmanA padArtha sivAya bIje kyAMya te lakSaNa joyuM nathI. mATe AtmA che." have, vedanajJAna, spaSTajJAnanI vAta kare che. je samaye samaye cAle ja che. upayoga nathI detA. eTale ApaNane khyAla nathI Avato. vedakatA :- A moLuM che, A mIThuM che, A khATuM che, A khAruM che, huM A sthitimAM chuM, TADhe karuM chuM, tApa paDe che, duHkhI chuM, duHkha anubhavuM chuM, evuM je spaSTa jJAna, vedanajJAna, anubhavajJAna, anubhavapaNuM te jo koImAM paNa hoya to te A jIva padane viSe che, athavA te jenuM lakSaNa hoya che, te padArtha jIva hoya che. e ja tIrthakarAdino anubhava che. A tIrthakarano anubhava kahyo. kyAM tIrthakaranA hRdayamAM pesIne vAta kADhI che! e juo to kharA ! pUrve je pratyakSa yoga thayelo che, tenuM jAtismaraNajJAna dvArA anusaMdhAna thayeluM che. e vAta A patramAM lakhI che. mahAbhAgya hoya tyAre tIrthakara bhagavAnanI kahelI AvI vAta AvA jJAnI puruSo dvArA sAdI gujarAtI bhASAmAM ApaNane maLI che. mahApuNyano udaya che. ApaNe savAre kahIe chIe ne ke hA TharI gaI che, garama karIne lAvo athavA A bahu garama che. jarA TharavA do. Aje AmAM khAMDa vadhAre paDI gaI che, pachI dALamAM mIThuM vadhAre paDI gayuM che athavA mIThuM nAMkhavuM tame bhUlI gayA cho ! A badhuM nakkI koNa kare che? jIbha nakkI kare che ke jIva nakkI kare che? nakkI koNa kare che? jIva nakkI kare che. ThaMDI hamaNAM gaI ane pAchI AvI gaI, e nakkI koNe karyuM? samaye samaye A nakkI kare che. badhI chAMTaNI kare che. jyAM hoya tyAM badhe. huM A sthitimAM chuM. TADha paDe che, tApa paDe che, duHkhI chuM. A je spaSTajJAna, vedanajJAna, anubhavajJAna, anubhavapaNuM te jo koImAM hoya te jIva nAmano padArtha che. jIva sivAya A hoI zakatuM nathI. mATe e batAve che ke jIva che. jIva che to A badhI vAta che. jIva nA hoya to A badhI vAta banI zakatI nathI. mATe "AtmA che' enI sAbitI ATalA badhA pAMca-cha daSTAMta dvArA tIrthakara bhagavAnanI zAkha mUkIne jJAnI puruSoe ApI che. e dvArA ApaNe teno svIkAra karavAno che. Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra 453 caitanyatA:- spaSTa prakAzapaNuM, anaMta anaMta koTI tejasvI dIpaka, maNi, caMdra, sUryAdinI kAMti jenA prakAza vinA pragaTavA samartha nathI, arthAt te sarva pote potAne jaNAvA athavA jANavA yogya nathI. je padArthanA prakAzane viSe caitanyapaNAthI te padArtho jANyA jAya che, te padArtho prakAza pAme che, spaSTa bhAse che, te padArtha je koI che te jIva che. arthAta te lakSaNa pragaTapaNe spaSTa prakAzamAna, acaLa evuM nirAbAdha prakAzamAna caitanya, te jIvanuM te jIvapratye upayoga vALatAM pragaTa dekhAya che. juo ! A jIva kevI rIte dekhAya che, te batAvyuM che ke jIva pratye jIvano upayoga vALatAM jIva pragaTa dekhAya che. khyAla Ave che? jIva pratye kone vALavAno che? upayoga dvArA dekhAya che. kevI rIte dekhAya che? svasaMvedanatAthI anubhavamAM Ave che. enuM nAma dekhavuM che. je jIvanuM te jIva pratye upayoga vALatAM pragaTa dekhAya che. e je lakSaNo kahyA te pharI pharI vicArI jIva nirAbAdhapaNe jANyo jAya che. A lakSaNo kahyA che. te lakSaNo je tame pharI pharI vicArazo, pharI pharI eTale vAraMvAra. pharI pharI vicArI jIva nirAbAdhapaNe jANyo jAya che. eTale anubhavamAM Ave che. je jANavAthI jIva jANyo jAya che te lakSaNo te prakAre tIrthaMkara Adie kahyA che. A lakSaNo tIrthaMkara bhagavAne ApaNane kahyA che. to A lakSaNono pharI pharI vicAra karo. vicAra karI ane aMdaramAM bhedavijJAna karo. bhedavijJAnathI bIjA dravyone upayogamAM chUTA pADo ane e ja upayoga dvArA tamArA sva-jIvadravyane aMdaramAM grahaNa karo. A ja bhedavijJAnano puruSArtha ane prakriyA che. A ja prakriyAthI samyagadarzananI prApti thAya che. jJAnanI prApti thAya che. cAritranI prApti thAya che ane A ja prakriyA cheka mokSa sudhI kAma Ave che. to A pramANe paheluM je jIva pada che tenI sAbitI vicArI ke "AtmA che." have bIjA padano vicAra karIe chIe.. bIjuM pada - "AtmA nitya che." ghaTapaTaAdi padArtho amuka kALavartI che. AtmA trikALavartI che. ghaTapaTAdi saMyoge karI padArtha che. AtmA svabhAve karIne padArtha che; kema ke tenI utpatti mATe koI paNa saMyogo anubhavayogya thatA nathI. koI paNa saMyogI dravyathI cetanasattA pragaTa thavA yogya nathI, mATe anutpanna che. asaMyogI hovAthI avinAzI che, kema ke jenI koI saMyogathI utpatti na hoya, teno koIne viSe laya paNa hoya nahIM. have AtmAnuM nityapaNuM saddaguru sAbita kare che. nityapaNuM eTale zAzvatapaNuM, traNe kALamAM hovApaNuM. pahelAM na hatuM ane vartamAnamAM thaI gayuM ane have anaMtakALa sudhI raheze Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454 cha padano patra evuM nathI. anAdikALathI hatuM ane anaMtakALa sudhI raheze enuM nAma nityapaNuM che. jenI Adi nathI ane jeno aMta nathI. Adi-aMtathI rahita che evuM AtmAnuM ane chaye dravyanuM nityapaNuM che. nityapaNuM che eTale A AtmA anaMtakALa pachI paNa rahevAno che ane pAMcapacAsa-so varSa pachI paNa rahevAno che. mATe parabhava che. parabhava che to jyAM sudhI mokSa nathI tyAM sudhI koI ne koI gati paNa rahevAnI. gati rahevAnI to karmanA udaya anusAra zAtAazAtA rahevAnA ane e zAtA-azAtAnA udaya vartamAnamAM tame je jIvana jIvyA cho tene anurUpa rahevAnA. teno AdhAra vartamAnamAM tame rAga, dveSa, ajJAnamaya bhAvothI rahyA cho ke vItarAgabhAvathI - jJAnabhAvathI tenA upara che. jeTalA jeTalA zubhAzubha bhAva karyA che te zubhAzubha bhAvo anusAra AgaLanA bhAvomAM tene anurUpa gati ane tene anurUpa zAtA ke azAtA AvavAnA che. vartamAnamAM Ave che te paNa pUrvanA je kAMI bhAvo karyA che enA dvArA AvyA che. nityapaNAno svIkAra karavAthI ApaNane eka lAbha e thAya che ke tenAthI ApaNAmAM nirbhayapaNuM Ave che. A bhAva jema jema deDha thAya tema tema jIva aMdaramAM nirbhaya thato jAya che. kema ke, mAro nAza che ja nahIM. nAza thAya to bhaya lAge ne! jIvane maravAno bhaya lAge che, paNa tattvadRSTithI jotAM huM marI zakuM evuM vastunuM svarUpa ja nathI. jagatanuM koI dravya mane mArI zake tema che ja nahIM. huM nitya padArtha chuM. ema vicAre to mRtyuno bhaya nA lAge. tenAthI nirbhayatA Ave che, paNa bIjI bAju saMsArano bhaya lAge che ke huM nitya chuM to A bAMdhelA karmo mAre bhogavavA paDaze. tyAM cAra gatinA duHkhono pAcho bhaya rahelo che. kema ke, jJAna che ke huM nitya chuM. to jayAM sudhI sarva prakAranA karmothI nirAvaraNa nahIM thAuM- jayAM sudhI dehanuM dhAraNapaNuM che tyAM sudhI mAre zAtA ane azAtAnA saMbaMdha rahevAnA. mATe nitya chuM e svIkAravAmAM moTI javAbadArI AvI ane pAcho cetana chuM. acetana hota ane nitya hota to kAMI vAMdho na hato. kema ke, enAmAM anubhava zakti nathI. sukha-duHkha vedavAnI zakti nathI. eTale ene harSa-zoka ke sukha-duHkha thatuM nathI paNa ahIM to vedanajJAna spaSTa che. eTale jIva jyAre azAtAne vede che tyAre aMdaramAM AkuLa-vyAkuLa banI jAya che. mATe bhaviSyamAM zAtA-azAtAnA udayamAM AkuLavyAkuLa nA thavuM hoya to AtmAnA nityapaNAne samajIne AtmAnA svabhAvano Azraya karavo. paramakRpALudeva kahe che, Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 455 cha padano patra vItyo kALa anaMta te, karma zubhAzubha bhAva; teha zubhAzubha chedatAM, Upaje mokSa svabhAva. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 90 e baMne bhAvone kema chedavA? teno puruSArtha karo. huM AtmA nitya chuM. ghaTa-paTa Adi padArtho amuka kALavartI che. je bahAramAM vastuo dekhAya che. e badhI saMyogathI banelI che. eTale temanuM astitva thoDA kALa mATe ja che. ghaDo che, vastra che, Tebala che, pustaka che, ghaDiyALa che, makAna che, manuSyanA deha che. je kAMI badhuM dekhAya che te badhuM saMyogathI banatuM dekhAya che. anaMta paramANuonA jaththA bhegA thAya che tyAre te padArtho daSTigocara thAya che. eka paramANu to ApaNI dRSTino viSaya paNa nathI. ghaTa-paTa Adi padArtho che te amuka kALavArtA che. kSaNika che, nAzavaMta che. saMyogathI maLyA che. eno viyoga thaI vikharAI jAya che. mATe jJAnIo kahe che ke kSaNika vastuono moha tyAgo. tame trikALavartI cho ane ghaTapaTa Adi amuka kALavartI che. to trikALavartI thaIne amuka kALavartIkSaNika padArtho upara mohakarazo, ahaMpaNuM - mamatvapaNuM karazo to e kaMI TakavAnA nathI ane kAyama rahevAnA nathI. jeno saMyoga che eno viyoga thayA vinA raheto nathI, paNa AtmA trikALavartI che. AtmA traNe kALa rahe tevo padArtha che. AtmA eTale koNa? ApaNe. huM pote. pAchI A kaMI bIjAnI bhAgavata kathA nathI thatI. ApaNI bhAgavat kathA cAle che ke huM trikALavartI chuM. traNe kALamAM rahevAvALo padArtha chuM. enuM kAraNa zuM? to ke AtmA anutpanna che, koI saMyoga dvArA banyo nathI. mATe je anutpanna hoya te haMmezAM avinAzI hoya ane je avinAzI che te trikALavartI hoya. gAMdhIjIe te viSe prazna karelo, jeno paramakRpALudeve javAba Apelo ke tame mAno cho tevo AtmA nathI. abhyAsIoe zrImad rAjacaMdra - patrAMka pa30 mAMthI vizeSa jovuM. anya darzanomAM ema kahevuM che ke AtmA pAMca bhUtothI banyo che ane mRtyu vakhate pAchA pAMca bhUto vikharAI jAya che. eTale pachI AtmAnuM astitva maTI jAya che. athavA amuka darzana ema mAne che ke AtmA eka kSaNavartI padArtha che. eka kSaNa pachI bIjI kSaNe tenuM astitva rahetuM nathI. pachI bIjI kSaNe navo AtmA Ave che. to koI AtmAne ekAMte nitya mAne che. jyAre jainadarzana mAne che ke AtmA nityAnitya che. nitya ane anitya eka sAthe che. ekAMte ekalo nitya paNa nathI, ekAMte ekalo anitya paNa nathI. paNa, anekAMta dRSTithI nitya ane anitya che. gAMdhIjInA praznanA javAbamAM paramakRpALudeve kahyuM che ke jema ghaTa-paTa Adi jaDa vastuo che Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 456 cha padano patra tema AtmA eka jJAnasvarUpI vastu che. ghaTa-paTa Adi anitya che. trikALa eka svarUpe sthiti karI rahI zake tema nathI. myujhIyamamAM game teTalA sAcavIe paNa e vastuo je saMyogathI banelI che te traNe kALa eka svarUpe rahetI nathI. DIpa phrIjhamAM AIskrIma ke kerIno rasa mUkI daIe chIe ane ApaNane lAge che ke evA ne evA che paNa rasamAM phera paDe che ke nahIM? rasa, rUpa, gaMdha, sparza badhAmAM phera paDe che. sthULa dRSTi hoya to khyAla na Ave, paNa phera to paDe ja. jema koI bALaka che. jammu ane cAra varSa pachI ApaNe tene joyuM. eTale ApaNane ema lAgyuM ke A moTo thayo, paNa moTA thavAnI prakriyA janmavAnI sAthe ja cAlu thaI gaI hatI. eka samaya paNa evo nathI ke tenI prakriyA AgaLa vadhI nA hoya. paNa sthULa dRSTivALA jIvone e vastu ghaNA lAMbA samaya pachI samajAya che. A Tebala, jyArathI banyuM tyArathI enI nAzanI prakriyA cAlu che. atyAre nAza thAya che ema koI mAne nahIM. hajI paccIsa varSa pachI A mijAgarA nIkaLI jaze ane pAyA halI jaze ane tene bhaMgAramAM kADhI nAMkhaze tyAre jIvane khyAla Avaze ke paccIsa varSa pachI A nAza pAmyuM. to ApaNe paNa so varSanA AyuSyamAM samaye samaye nAzanI tarapha chIe. ema je padArtha saMyogamAM bhegA thayA che te samaye samaye nAza tarapha che, paNa koIno vahelo thAya che, to koIno moDo thAya che. samayano taphAvata rahe che, paNa teno viyoga avazya thAya che, thAya che ne thAya che. traNe kALa eka sthitie rahe evI saMyogavALI koI vastu hotI nathI. AtmA che. te anAdikALa pahelA jevo hato tevo ja vartamAne che ane anaMtakALa pachI jozo to paNa tevo ja haze. evI rIte chae padArtha samajI levA. kyAre koI vastuno, kevaLa hoya ne nAza; cetana pAme nAza to, jemAM bhaLe tapAsa. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 70 koI vastuno nAza nathI. vastu eTale mULa dravya (padArtha). mULa dravya cha che, teno traNe kALa nAza thaI zakato nathI. eTale ApaNe marI javA mAMgatA hoIe to marI zakIe tevI vizvamAM koI vyavasthA nathI. ApaNe duniyAthI kaMTALI gayA hoIe ane janma-maraNathI trAsa pAmI gayA hoIe ane kadAca koI ApaghAta karIne ke bIjI rIte marI jaIe to paNa ApaNe sthaLAMtara karIe, paNa marI javAya nahIM. marIne chUTAtuM hoya to teno mokSa thayo kahevAya. jo marI gayA pachI chUTI javAtuM hota ane pharIne janmavuM nA paDatuM hota to sAruM hatuM. paNa ema banI zakatuM nathI. mATe nizcaya karavo ke traNe kALamAM AtmA che ane te marI zakato nathI. tenuM Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 457 cha padano patra astitva, dhyAti rahe che. jyAM sudhI huM nirAvaraNa nahIM thAuM tyAM sudhI A janma, jarA ane maraNanA duHkha mAre bhogavavA paDaze. tyAM sudhI A badhI sthiti cAlu rahevAnI, aMta ja nathI. anAdikALathI Aja sudhImAM anaMto kALa gayo. jeTalo kALa gayo tenA karatA anaMtAnaMta gaNo bAkI che. mATe bIjA padArtha che. te trikALa eka sthiti karIne rahI zake tevA nathI, paNa AtmA eka svarUpe trikALa sthiti kare tevo nitya padArtha che. je padArthanI utpatti koIpaNa saMyogathI thaI na hoya te padArtha nitya hoya che. A siddhAMta che. kayA padArthanI utpatti saMyogathI nathI thatI? ke nathI thaI? AtmAnI athavA chae dravyanI. ahIM AtmAnI vAta mukhya che. AtmA padArtha nitya che. kema ke, koI saMyogathI banyo nathI ane bane to tenA paNa kArakhAnA thaI jAya. AtmAnI phekTarIo thAya ane temAM paNa jApAnano ImporTeDa, meDa Ina jarmanI, meDa Ina InDiyA, ema alaga alaga AtmA jovA maLe. ApaNe kahIe chIe ne ke InDiyAnI cIja nA joIe, ImporTeDa joIe. AtmA paNa evo ImporTeDa Ave to levAno, nahIM to nahIM. TesTaTyubamAM bebI ke bAbAno deha pedA thAya che paNa AtmA pedA nA thAya. dehanI racanA banI zake. kema ke, e saMyogathI banI che. paNa, AtmA koI saMyogathI bananArI vastu nathI. to AtmAne nA banAvI zakAya. AtmA to karma anusAra emAM svayaM dAkhala thAya e judI vAta. ene koI bIjo dAkhala karI zake nahIM ane e koInA dvArA dAkhala karI zakAto paNa nathI. AtmA koIpaNa saMyogathI banI zake ema jaNAtuM nathI. kema ke jaDanA hajArogame saMyogo karIe to paNa tethI cetananI utpatti nahIM thaI zakavA yogya che. pAMca bhUta che e badhA jaDa che. pRthvI, agni, jaLa, vAyu e jaDa che. jaDane bhegA karavAthI cetana kevI rIte utpanna thAya? jaDathI cetana Upaje, cetanathI jaDa thAya; evo anubhava koIne, kyAre kadI na thAya. - zrI AtmasiddhizAstra -gAthA - 65 traNa kALamAM paNa na thAya, ke jaDathI cetananI utpatti thAya ane cetana dvArA jaDanI utpatti thAya ! koIthI koInI utpatti che ja nahIM. saMyogo maLavAthI utpatti che. bAkI mULa dravyanI to utpatti che ja nahIM. hajArogame jaDanA saMyogo karIe to paNa cetananI utpatti thaI zakatI nathI. je dharma je padArthamAM hoya nahIM tevA ghaNA padArtho bheLA karavAthI paNa, temAM te dharma utpanna thaI zake nahIM. evo saune anubhava thaI zake tema che. je dharma jANavuM - dekhavuM ane sukha Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 458 cha padano patra - duHkhano anubhava jaDamAM nathI, enA dvArA je vastu bane temAM jANavuM - dekhavuM AvI zake nahIM. dUdhamAMthI peMDA bane e barAbara che ane enA guNadharma peDAmAM Ave. paNa, IlAyacI nA nAMkhI hoya to teno svAda Ave nahIM. kema ke, tenA guNadharmo temAM bhaLyA nathI. mATe, pRthvI, jaLa, vAyu, AkAza, agni e paMcabhUta jaDa che. te padArtho game teTalA bhegA thAya to paNa temAM jovA, jANavAnuM kAma banI zakatuM nathI. eTale cetananI utpatti thaI zakatI nathI. je ghaTapaTaAdi padArtho che tene viSe jJAnasvarUpatA jovAmAM AvatI nathI. tevA padArthonA pariNAmAMtara karI saMyoga karyo hoya athavA thayA hoya to paNa tevI ja jAtinA thAya, arthAt jaDa svarUpa thAya, paNa cetana svarUpa thaI zake nahIM. zarIramAM koI viparItatA AvI jAya ke tIvraazAtAno udaya AvI jAya tyAre ApaNA gabharATano pAra nathI raheto. kema ke, ApaNe davAkhAnAmAM ane DaoNkTaramAM doDadhAma karI daIe chIe. saMyogano viyoga thavAno e zuM DaoNkTara aTakAvI zakavAnA? nathI aTakAvI zakavAnA. roga zarIramAM thAya che ane ciMtA AtmAne kema thAya che? kAraNa ke, dehAdhyAsa che, dehamAM ekatvapaNAnI bhrAMti che. enA kAraNe ema thAya che ke have huM marI jaIza. mane kensara thaI gayuM che. have A duHkha mArAthI sahana nathI thatuM. du:kha che tenuM kAraNa upayoga tyAM joDAyelo che. nahIM to game tevuM kensara hoya, dehanI azAtA hoya, paNa upayoga e bAju joDAyo nA hoya to duHkhanuM vedana paNa te vakhate nathI. mATe nityapaNAmAMthI ApaNane ghaNo bodha maLe che ke mAruM sthaLAMtara thaze, paNa mAro nAza thavAno nathI. sthaLAMtara anAdikALathI che ane jyAM sudhI karmano saMyoga che tyAM sudhI te rahevAnuM. karma che tyAM sudhI halana-calananI kriyA baMdha nathI thavAnI. eTale janma-maraNanI kriyA paNa baMdha thavAnI nathI. mATe karmothI gabharAvAnI jarUra nathI. kema ke, game teTalA karmonA udaya hoya to paNa te AtmAno nAza karavAne zaktimAna thaI zakatA nathI. game tevA zastro paNa AtmAno nAza karI zake evI tAkAtavALA nathI. A vAta jene aMdaramAM besI jAya che te gabharATa karyA vagara nirbhayatAthI potAnA svarUpanA dhyAnamAM vartI zake che ane je gabharAI jAya che te AkuLavyAkuLa banI, bhaya pAmI ane mRtyune bagADI asamAdhimaraNa karIne cAlyA jAya che. game teTaluM DaoNkTara kahe ke tamane kensara thaI gayuM che. have aMdaramAM kaMI nathI, tyAre paNa gharavALAne kahevuM ke zAMti rAkho, kensara mane thayuM nathI, paDozIne thayuM che. nAza mAro nathI, nAza paDozIne che. kema ke, e saMyogathI banyo che. mAruM mAtra sthaLAMtara che. te to huM anAdithI karato Avyo chuM. emAM kaMI navuM nathI. Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra 459 mATe svasthatApUrvaka mAro dehatyAga thAya e mATe tame paNa ArttadhyAna, raudradhyAnanA pariNAma nA karazo. tame zAMti ane svasthatA rAkho ane mane paNa zAMti ane svasthatA maLe te mATe jJAnIpuruSonA vacano saMbhaLAvo ke jethI mArI paNa svasthatA TakI rahe. nityapaNAnA svIkArathI samAdhimaraNamAM moTo lAbha che. jo nityapaNuM aMta2mAM dRDha thayuM, to game tevA azAtAnA udaya Avaze to paNa aMda2mAM asvasthatA nahIM Ave, kheda nahIM thAya, zoka nahIM thAya, AkuLa-vyAkuLa nahIM thAya. jene aMta2mAM nityapaNAno nirNaya nathI tene A badhuM thavAnuM. mATe huM nitya chuM. mAro nAza thaI zake tema nathI. duniyAnI koI tAkAta mAro nAza karI zake tema nathI. A vAtano jene aMta2mAM maulikajJAnathI, samyak prakAre, yathAsthita nirdhAra thayo che tene chellI vakhate zAMti, samatA ane svasthatA rahe che ane apUrva samAdhimaraNapUrvaka dehatyAga kare che. mATe nitya chuM ema bolatA to aMda2mAM baLa AvI jAya. hamaNAM jo musalamAna dezo IrAkane kahe ke ame tamArI paDakhe chIe, gabharAzo nahIM. to ene keTaluM baLa AvI jAya ! bhale hajI AvyA nathI. hajI have Avaze, paNa phakta eTaluM kahI de ke ame tamArI paDakhe chIe. amerikAnI sAme ame cALIsa tamArI sAthe chIe. tame ekalA nathI. gabharAzo nahIM. to enAmAM baLa AvI jAya. ema jJAnI phakta ATaluM ApaNane kAnamAM kahI jAya ke tame zAzvata cho. gabharAzo nahIM. tamAro nAza nathI. nAza tamArA paDozIno che ke je anAdikALathI tamane duHkha ApI rahyuM che. je je deha dhAraNa karyo e badhAya deha tamane duHkha Ape che. eno nAza che. mATe tamArA duzmanano nAza che. mATe rAjI thAo. gabharAzo nahIM. ema karIne jJAnI ApaNane baLa Ape che. baLa Ape che, eTale ApaNane ema thAya che ke je badhI dhAMdhala che te paDozInA gharamAM che. mArA gharamAM kaMI che nahIM. huM to nitya chuM. zAzvata chuM. sadgurunA upadezathI, AvyuM apUrva bhAna; nijapada nijamAMhI lahyuM, dUra thayuM ajJAna. bhAsya nijasvarUpa, te zuddha cetanArUpa; ajara, amara, avinAzI ne, dehAtIta svarUpa. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 119, 120 pahelAM je bhAna AvyuM hatuM te sAMbhaLIne ke vAMcIne AvyuM hatuM. have anubhavathI AvyuM ke huM ajara, amara, avinAzI ne dehAtIta evo AtmA chuM. A vAta jene aMta2mAM besI Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 460 cha padano patra jAya te svasthatApUrvaka, zAMtipUrvaka, samatApUrvaka samAdhimaraNanI prakriyA karI zake, kaSAyone kAbUmAM rAkhI zake. nitya kahetAM kaSAyo upara paNa kAbU Ave che. kema ke, nityapaNAnA kAraNe A kaSAyo bhaviSyamAM pAchA duHkhanA nimitta thavAnA che. huM nitya chuM ane A kaSAyanuM phaLa mAre bhAvimAM bhogavavAnuM che. eTale kaSAya upara paNa pAcho kAbU Ave che. keTalA phAyadA che; - nirbhayatA Ave che, samAdhimaraNa thAya che, kaSAya upara kAbU Ave che. eka padArtha nitya che. Avo samyak nirNaya thatA keTalA zAMta pariNAma ane svastha parimAma banI zake che ! jaDa padArthano pariNamAMtara karI saMyoga karyo hoya athavA thayA hoya, to te tevI ja jAtanA thAya athavA jaDa svarUpa thAya, jJAnasvarUpa na thAya. to pachI tevA padArthanA saMyoge AtmA ke jene jJAnIpuruSo mukhya jJAna lakSaNavALo kahe che te tevA eTale ke ghaTa-paTa Adi, pRthvI, jaLa, vAyu, AkAza padArthathI utpanna koI rIte thaI zakavA yogya nathI. jJAnasvarUpapaNuM te AtmAnuM mukhya lakSaNa che ane tenAthI viparIta svabhAvavALuM mukhya lakSaNa jaDanuM che. eTale jJAna jemAM nathI te badhA jaDa che. e bannenA anAdi sahaja svabhAva che. A tathA bIjA sahasragame pramANo AtmAne nitya pratipAdana karI zake che. AvA hajAro pramANothI AtmA nitya che, ema sAbita thaI zake che. temaja teno vizeSa vicAra karavAthI sahaja svarUpa AtmA anubhavamAM Ave che. jo thoDo vicAra karIe to nityapaNe AtmA anubhavamAM paNa Ave che. to A pramANe 'AtmA nitya che' te vAta batAvI. 'AtmA che', 'te nitya che', 'che kartA nijakarma'; 'che bhoktA', 'vaLI mokSa che' 'mokSa upAya sudharma'. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 43 ghaTapaTAdi saMyoge karI padArtha che. AtmA svabhAve karIne padArtha che. kema ke tenI utpatti mATe koI paNa saMyogo anubhava yogya thatA nathI. koIpaNa saMyogo dvArA AtmAnI utpatti thAya evo anubhava koIne paNa thato nathI. deha mAtra saMyoga che, vaLI jaDa rUpI dazya; cetananAM utpatti laya, konA anubhava vazya ? jenA anubhava vazya e, utpanna layanuM jJAna; te tethI judA vinA, thAya na keme bhAna. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 62, 63 -- Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patrA 461 koIpaNa saMyogathI AtmA utpanna thato nathI. mATe AtmA pratyakSa rIte anubhavamAM Ave che ke te nitya che. kema nitya che? evuM zuM anumAna che? to kahe ghaNA jIvo janmatAnI sAthe ja zAMtatA laIne AvatA hoya che. ekadama zAMta prakRtinA hoya che. koI jIvo janmatAnI sAthe ja krodha prakRtivALA hoya che. koI jIvo bhaya saMjJAvALA hoya che. koImAM khAvAnI saMjJA vizeSa hoya che. koImAM lobha prakRti vizeSa hoya che. to Ama kema bane che? krodhAdi taratamyatA, saMpAdikanI mAMya; pUrvajanma saMskAra te, jIva nityatA tyAMya. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 67 buddhinA levale vicAra karIe to khyAla Ave che ke Ane koIe zikhavADyuM nathI, chatAM A bhaya pAmyuM. kabUtara che te ekadama bhaya pAmI jAya che. mAMkaDa bhaya pAmIne ADeavaLe ghUsI jaze. sApa janmatAMnI sAthe phUMphADo mAre che. nAnuM bacyuM haze to paNa phUMphADo mAraze. uMdara haze to tame Ama saheja za... za.. karazo to jato raheze, sApa nahIM jAya, e sAmo thaze. to kema Ama thAya che? pUrva janma saMskAra che. pUrvamAM jeNe krodhanA saMskAra karyA che te jIva bIjA janmamAM jAya che to te saMskAra tenI sAthe rahe che. eTale janmatAnI sAthe ja te saMskAra dekhAya che. nAnapaNathI ja gusso karatA thaI jaze. saddAma husenanuM jIvana vAMcajo to khyAla Ave ke A nAnapaNathI ja sTroMga mAInDeDa haze. tame tIrthakara bhagavAnanA jIvana caritra juo to janmatAMnI sAthe ja jJAna laIne Ave che. kyAMthI AvyuM bhAI? zrImadjIne sAta varSanI uMmare jAtismaraNajJAna thaI gayuM ane vairAgya thaI gayo. jevo vairAgya rAma bhagavAnane vanavAsamAM hato tevo vairAgya temane nAnI uMmaramAM hato. A kyAMthI thayo? pUrvanuM laIne AvyA che. e saMskAra emane vartamAnamAM jAgRta thayA che. mATe jIva nitya che. asaMyogI hovAthI nitya che. AtmA, eTale ahIM akhaMDa dravya levAnuM. have bIjI gAthAmAM Ave che ke, je saMyogo dekhiye, te te anubhava dazya; Upaje nahi saMyogathI, AtmA nitya pratyakSa. jaDathI cetana Upaje, cetanathI jaDa thAya; evo anubhava koIne, kyAre kadI na thAya. Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 462 cha padano patra, AtmA dravya nitya che, paryAye palaTAya; bALAdi vaya traNyanuM, jJAna ekane thAya. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 64, 65, 68 AtmA dravya nitya che ane paryAyathI anitya che. paryAya paNa AtmAnI che. samaye samaye svabhAva paryAya thAya ke vibhAva paryAya thAya che. paNa e paryAya eka samaya pUratI che, anitya che. dravyanI apekSAe AtmA nitya che ane paryAyanI apekSAe AtmA anitya che. A vAtano bIjA darzano svIkAra karatA nathI. bauddhadarzana paryAyano svIkAra kare che, dravyano karatuM nathI. vedAMtadarzana dravyano svIkAra kare che, paryAyarno karatuM nathI. mATe ekAMta thaI gayuM. je dravyano paNa svIkAra kare che, guNono paNa svIkAra kare che ane paryAyano paNa svIkAra kare che te anekAMtamaya jaina vItarAgadarzana che. mumukSuH paryAya TakI nA rahe? sAheba: paryAya jo TakI rahe to zuM joIe? to to koIno mokSa ja nA thAya. paryAya jo TakI rahe to pahelA je azuddha paryAya hatI, te zuddha thAya ja nahIM. to to koI dravya siddha ja nA thAya ane dravyano ja nAza thAya. kema ke, utpAda vyaya dhrauvyayukta sat kahyuM che. to utpAdU -vyaya nA hoya to dhrauvyapaNuM ja nA rahe. AkhuM darzana UDI jAya. koI tattva ja nA rahe. koI padArtha ja nA rahe. mATe paryAya paNa rahe che, dravya paNa rahe che. dravya trikALavArtA che ane paryAya samayavartI che. ghaTa-paTa Adi paryAya ja che. e kaMI mULa dravya nathI. e jaDa paramANunI paryAyo che. ghaNA paramANu maLIne skaMdha thayo che. manuSya paNa eka paryAya che. te paNa jaDanI paryAya che. to teno paNa samaye samaye nAza thAya che. ApaNe kaMI 60varSe gharaDA nathI thayA, janmatAMnI sAthe ghaDapaNa cAlu thaI gayuM che. dareka dravyanI avasthAo samaye samaye thAya che ane maTe che; navIna avasthAo utpanna thAya che ane jUnI avasthAno nAza thAya che. samaye samaye A prakriyA cAlu che. paryAyanI apekSAe kSaNika che ane dravyanI apekSAe nitya che, zAzvata che. jema samudramAM taraMgo Ave che. te taraMgo tenI paryAya che. taraMgo pavananA kAraNe Ave che. tethI mojA palaTAya che, paNa samudra eno e ja rahe che. tevI rIte bALa, yuvAna ane vRddha avasthA thaI ane maTI, paNa AtmA eno e rahyo. AtmAmAM pahelA ajJAna bhAva hato. have jJAna bhAva Avyo. ajJAna avasthAmAM ajJAnabhAva hato ane jJAna avasthAmAM jJAnabhAva Avyo to avasthA palaTANI, paNa AtmA eno e ja rahyo. eka miniTa pahelAM tamane krodha Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 463 cha padano patra. bhAva hato ane have koIka garIba AvyA ne dAna ApavAno bhAva Avyo. A avasthA palaTAI gaI - AtmAnA bhAvanI. paNa krodha karatI vakhate kaMI AtmA judo hato ane dAna karatI vakhate AtmA judo hato evuM nathI. AtmAnuM mULa dravya to e ja che, paNa avasthAo palaTAya che. mATe ja kahe che ke kaI avasthAe tamane samyagudarzana thAya e nakkI nathI, mATe prayatna cAlu rAkho. eka samaya pahelAnI avasthA mithyAtvanI che ane bIjA samayanI paryAya samyakatvanI pragaTa thaI zake che. kema ke, paryAya eka samayavartI che. jo eka samayavartI nA hota to samyagadarzana nA thAya. samyaphajJAna paNa nA thAya. kema ke, samyagadarzana te zraddhA guNanI nirmaLa paryAya pragaTa thAya tene kahe che. je atyAra sudhI mithyAtvarUpe pragaTa thatI hatI te have samyakatvarUpe pragaTI. athavA jJAna kSaNikanuM, je jANI vadanAra; vadanAro te kSaNika nahi, kara anubhava nirdhAra. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 69 vadanAro te kSaNika nahIM, teno anubhava karIne nirdhAra kara. eTale AtmAnuM je dhruva paDakhuM che, je dravya che, te to zAzvatuM che, kSaNika nathI. amuka padArtha kSaNika che ema je jANe che ne kSaNikapaNuM che ema je kahe che; te kahenAra jANanAra kSaNika hoya nahIM. traNa kALanuM jJAna AtmAne thAya che. bhUtakALanuM thAya che, vartamAnakALanuM thAya che ane bhaviSyakALanuM paNa thAya che. jeTalI jenA jJAnAvaraNanI nirAvaraNatA hoya teTalo tenA jJAnano prakAza thaI zake. kevaLajJAnamAM jJAnAvaraNakarma bilakulahaTI jAya che. abajo abajo varSo pahelAM koIpaNa dravyanI zuM sthiti hatI, te kevaLajJAnI jANI zake che ane kahI zake che ane te dravyanI asaMkhyAta abajo varSa pachI zuM sthiti haze te paNa kahI zake che. kema ke, e jJAnanI tAkAta che eTaluM jANavAnI. te jJAna svabhAva che. jJAnasvabhAvI dhruva dravya che te trikALa che. paryAya kSaNikavartI che, paNa kaMI dravya kSaNika nathI. Ama, be apekSAthI dravyano nirdhAra karavAno che. kyAre koI vastuno, kevaLa hoya na nAza; cetana pAme nAza to, kemAM bhaLe tapAsa. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 70 jJAnI kahe che ke tame tapAsI juo. tamArA koI sagA ahIMthI mRtyu pAmyA pachI nAza Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 464 cha padano patra pAmI gayA ke emanuM astitva rahyuM ? astitva to rahyuM che ne. duniyAmAM ekapaNa AtmA navo utpanna thato nathI ane je AtmA che emAMthI ekano nAza paNa thato nathI. eka samaya te sau samaya bheda avasthA joya. je atyAre eka samayamAM sat che te traNe kALamAM sat hoya. jema ke, eka nadI samudrane maLe che ane jyAM maLe che e pravAha AgaLa tame UbhA UbhA juo cho ke nadI samudrane maLI rahI che. tenA uparathI AkhI nadInuM jJAna tame karI zako cho ke tyAMthI nIkaLI ane ahIM sudhI e akhaMDapaNe cAlI AvI che. koI jagyAe eno pravAha tUTyo nathI. kema ke, te ahIM che. e ja batAve che ke jyAMthI nIkaLI tyAMthI akhaMDa che. nahIM to ahIM sudhI pahoMcI zake nahIM. ema vartamAna samaye je satnI hayAti che te batAve che ke anAdikALa pahelAM te sat hatuM ane atyAra sudhI che to pachI kAyama rahevAnuM che. jo tUTavAnuM hota to vacamAM game te yonimAM - nigodamAM ke narakamAM ke ekendriyamAM ke beIndriyamAM tUTI gayuM hota. vartamAnamAM A dehamAM AtmA hayAta che e batAve che ke anAdikALa pahelA paNa te hato. mATe atyAra sudhI che. atyAre utpanna thaI gayo nathI. pUrvano anutpanna AtmA che. atyAre che to bhaviSyakALamAM anaMtakALa gayA pachI paNa tenI hayAti rahevAnI che. 'AtmA nitya che.' ApaNI vAta cAle che ke huM AtmA nitya chuM. traNe kALamAM mAruM astitva rahevAnuM che. atyAre huM koInA bhAI rUpe, koInI bahena rUpe, koInI srI rUpe, koInA putra tarIke Avyo chuM. paNa AtmA anutpanna che. AtmAne koI mAtA nathI. AtmAne koI pitA nathI. AtmAne koI bhAI nathI. AtmAne koI bahena nathI. AtmAno mAtra AtmA ja che, bAkI koI nathI. mULa dravya upara dRSTi jAya to vairAgya thAya. sAco vairAgya tyAre thAya ke mULa dravya upara dRSTi jAya ke A AtmAnuM A jagatamAM eka aNu paNa che nahIM. je saMbaMdha che te to badhA dehanA che. zrI pravacanasAramAM AcArya zrI kuMdakuMdadeve caraNAnuyoga cUlikAnI zarUAtamAM kahyuM che ke, A dehanA janaka ! tame kharekhara A AtmAnA pitA nathI, paNa tame A dehanA pitA cho. paNa, have mAro A AtmA anAdikALano paribhramaNa karatA have jAgI gayo che. mATe mane saMsArathI vairAgya thayo che ane A AtmAnuM anAdinuM dhAma, tene prApta karavA sarvasaMgaparityAga karIne jaI rahyo chuM. mATe Apa mane rajA ApavAno anugraha karo, kRpA karo. ema karI putra pitA pAse mAMgaNI kare che. tevI ja rIte kuTuMbIo pAse jAya che ane kahe che ke, tame A zarIranA saMbaMdhI cho, AtmAnA saMbaMdhI nathI. Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 465 cha padano patra to, ApaNe AtmA chIe ane AtmAnI dRSTi karIe to A jagatanA tamAma jIvo ane padArtho tarapha vairAgya thaI jAya. jyAM ApaNane AkarSaNa thAya che, jyAM rAga thAya che, jayAM dveSa thAya che, jyAM rati thAya che, jayAM arati thAya che, jenA nimitte harSa-zoka thAya che. A badhuMya AtmA upara dRSTi AvavAthI maTI jAya che. konA saMbaMdhe vaLagaNA che? rAkhuM ke e paraharuM ? mATe, AtmAnitya che. ghaTa-paTa Adi padArtho amuka kALavArtA che. AtmA trikALavartI che. ghaTa-paTa Adi saMyoge karI padArtha che. AtmA svabhAve karIne padArtha che. kema ke, tenI utpatti mATe koI paNa saMyogo anubhava yogya thatA nathI. raziyAmAM, amerikAmAM dehane amara banAvavAnA akhatarAo ghaNA cAle che, paNa je saMyogathI banyuM che te ajara-amara rahI zake nahIM. kadAca koI kemikalathI vadhAre samaya TakI rahe evuM bane paNa AyuSyakarmamAM koI vadhaghaTa nA karI zake. game tevuM jaDa vijJAna hoya te AyuSyakarmamAM vadha-ghaTa karI zakatuM nathI. pahelAnA jamAnAmAM 84 lAkha pUrva varSanA AyuSya hatA. ATaluM sAyansa na hatuM. to paNa eTalA AyuSya hatA. sAyansathI AyuSyamAM vadha ghaTa thAya che evuM nathI. jIva AyuSya karma bAMdhIne Avyo che tene anurUpa tenuM jIvana hoya che. koIpaNa saMyogI dravyathI cetana sattA pragaTa thavA yogya nathI. mATe anutpanna che. A jyAre vaijJAniko vAMcaze tyAre camakaze ke zuM kahe che? koI saMyogathI cetana sattA pragaTa thavA yogya nathI? A koIpaNa dravya dvArA AtmA bane nahIM. emane to pahelA AtmAno ja svIkAra nathI, paNa paheluM pada vAMce pachI bIjA padano emane svIkAra Avaze ke A cetana che te koI saMyogI dravyathI utpanna thavA yogya nathI. mumukSu A svabhAve karIne padArtha che eTale zuM? sAheba sahaja svaye padArtha che. eTale koI utpanna karelo padArtha nathI. utpanna karyo hoya te kRtrima kahevAya ane sahaja svabhAve hoya te kudaratI kahevAya. eTale TUMkamAM anutpanna che. koIpaNa saMyogI dravyathI cetana satA pragaTa thavA yogya nathI. mATe anutpanna che ane asaMyogI hovAthI avinAzI che. eTale teno nAza thaI zake tema che nahIM. tyAre have zuM karavuM? nAza thAya ema nathI ane kAyama rahe evuM che ane ahIMthI javAnuM che e nakkI vAta che. A dehamAM kAyama rahevAnuM nathI ane vastu aMdaramAM che te nitya che. te kAyama rahevAvALI che. ahIMthI sthaLAMtara thaze to e to evA ne evA rUpe rahevAnI che. je svajano gayA te badhA kyAM gayA e vicAro? A pRthvIne hacamacAvI nAkhanArA, mAruM ke maruM evA ayubakhAna, hiTalara, Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 466 cha padano patra nepoliyana, yAyAkhAna e badhA kyAM gayA? jamIna to emanI ema rahI gaI. pAkistAna khaMDa thaze ke akhaMDa raheze, paNa A mAruM gAma, A mAruM ghara, A mAro deza, A mAro deha, A mAruM kuTuMba - ema mAruM mAruM jeNe karyuM te badhA marIne kyAM gayA? e tapAsa karo. jenA nimitte mAruM mAruM karyuM ane je kaSAya karyA e kaSAyanA phaLa e badhA atyAre bhogavI rahyA che. juo ! dilhInI gAdI emanI ema che. dilhInI gAdI upara kaMIka tophAno thaI gayA. ItihAsa vAMcIe to khabara paDe ke e badhA dilhInI gAdI para TakavA mATe ane enA vistAra mATe keTalA mathyA! dilhI to emane ema rahyuM ane e badhA gayA. tame paNa je gAdI upara beThA cho e gAdI dilhI jevI ja gAdI che. be divasanA mahemAna cho. kaMIka AvIne jatA rahyA. badhA pota potAnA khela dekhADI gayA ane kaSAya karIne je phaLa laIne gayA e bhogavI rahyA che. mATe AtmA nitya che, avinAzI che eTaluM kahevAthI paNa jIva kaSAyamAMthI cetI jAya ke A nAzavaMta padArtho pAchaLa zAzvata evo mAro AtmA kedamAM Ave che. je anitya che, je asAra che ane je azaraNarUpa che te A jIvane prItinuM kAraNa kema thAya che te vAta rAtridivasa vicAravA yogya che. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 810 anitya che ne badhuM? ane azaraNarUpa che. chatAM jIva bIjAnA nimitte rAga-dveSa kare che. mATe asaMyogI hovAthI avinAzI che. AtmA avinAzI che. AtmA eTale huM ajara, amara, avinAzI ane zAzvata, dehAtIta evo AtmA chuM. dehavinAzI, huM avinAzI, AnaMdaghana huM AtmA; deha mare che, huM nathI marato, ajara amara pada mAruM. ApaNe dhUno ghaNI bolIe chIe, paNa dhUna bolatI vakhate mUDamAM ane pachI dhUna gaI eTale mane be tAva thaI gayo che ! zuM thayuM? hamaNAM to bolatA hatA ke ajara, amara, avinAzI, dehAtIta AtmA chuM ane eTalI vAramAM tAva AvI gayo! zuM thayuM A badhuM? tAva Ave e to dehano svabhAva che bhAI. tAva Avavo e kAMI AtmAno dharma nathI. tAva AtmAne nathI caDato, dehamAM caDe che. enA gharamAM e rahevA Ave, emAM tamane zuM vAMdho? eno samaya pUro thaze eTale jaze. samaya pUro nahIM thAya tyAM sudhI raheze. tamArA kADhavAthI javAno nathI ane tamArA kahevAthI e rahevAno paNa nathI. tame bhADuAta cho. e to mAlika che. zarIra to Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 467 cha padano patra roganuM ghara che. tame mahemAna cho. mahemAna mAlikane kADhe ? bhADuAta mAlikane kADhe ? e nyAya che ke anyAya che? anyAya che ema jJAnIo kahe che. dehanI koIpaNa avasthA AtmAnA kahevAthI thatI nathI ane AtmAnA kahevAthI aTakatI paNa nathI. dehanI avasthA dehanA kAraNe thAya che, dehanA kAraNe maTe che ane je thAya che te tenA kAraNe thAya che. ApaNA kAraNe thatuM nathI. mumukSu: evI samajaNa kyAre Take sAheba : jJAna thAya tyAre. jJAna hAla karo to hAla thAya. jJAna kyAre thAya e to tamArA puruSArtha para AdhAra che. jIva jyAre jJAnano puruSArtha karI tene aMdaramAM pragaTa kare tyAre pAmaze. jIva pote samyak puruSArtha kare to hAla pAme. atyAre A kSetramAM, A ghaDIe, A samaye pAme. jJAna pAmavA mATe kaMI rAha jovI paDatI nathI. jo jIvanuM mULasvarUpa, svabhAva dRSTimAM Ave ane te tenA upayogamAM najarAya to hAla tene jJAna thAya. zarta phakta eTalI ja ke upayoga aMtarmukha thavo joIe ane aMdaramAM Takavo joIe. Avo AtmA asaMyogI hovAthI avinAzI che. kema ke, jenI koI saMyogothI utpatti na hoya teno koIne viSe laya paNa hoya nahIM. paramakRpALudeve A siddhAMta sthApita karyo che. jema mATIno ghaDo phUTI jAya to te ThIkarA rUpe thAya. ThIkarAno bhUkko bhego thAya to te mATI rUpe thAya, paNa bhUko sUkSmamAM sUkSma rUpe paNa rahevAno. chevaTe paramANu tarIke rahevAno, paNa ghaDAnI paryAya nA rahe, kema ke tenI utpatti thaI che. paNa mULa paramANunI utpatti nathI thaI. to bhAMgato bhAMgato, teno bhUko thato thato cheka paramANu sudhI pahoMcI jAya ane e paramANu pAchA anya saMyogamAM AvI, bIjA AkArarUpe thaI jAya. ema tenI avasthA palaTAyA kare. paNa, AtmA evI koI rIte avasthAMtara thato nathI. kema ke, te mULa dravya che. ghaDo to sAMyogika dravya hatuM ane temAM paramANu che te mULa dravya hatuM. e paramANunI aneka avasthAo ane skaMdho bhegA thavAthI te ghaDArUpe thayuM. kema ke, enAmAM snigdhatva ane rUkSatva nAmano guNa che, paNa AtmAmAM evo snigdhatva ane rUkSatva guNa nathI ke jethI be AtmA maLI jAya. jema paramANu paramANu maLI zake che tema AtmA AtmA maLI zakatA nathI. ghaNA ema kahe che ke amArA deha judA che, paNa AtmA eka che. e mohano kepha che. are bhAI! Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 468 cha padano patra ema nA thAya. A to vijJAnano siddhAMta che. tamArA AtmA bhegA thAya enA karatA siddha bhagavAnanA pahelA thAya, jo thavAnA hota to. kema ke, siddha bhagavAnanI eka avagAhanAmAM anaMtA AtmA rahyA che. eka soyanI aNI upara rahe eTalA kaMdamULamAM anaMtA AtmAo che. tame to AkhA dehamAM pathAro pAtharIne beThA cho. jo e badhA bhegA thaI zakatA hoya to bhegA thaI jAya. ema bhegA thatA thatA badhA AtmAno nAza thavAno vakhata Ave. kema ke, tame mArA bhegA maLI jAo to tamArA astitvano nAza thaI jAya. huM bIjAmAM maLI jAuM eTale mArA astitvano nAza thaI jAya. ema karatA karatA krame karIne badhAnA astitvanA nAzano prasaMga Ave. mATe, AtmAnI koI divasa saMyoga dvArA utpatti thaI zakatI nathI. be dravya maLIne ekarUpe thaI zakatA nathI. dareke dareka dravyanuM astitva svataMtra che. dareka dravya pote potAnA pradezamAM potAnA svarUpathI TakIne rahe che. e anya rUpe thaI jAya evuM banavAnuM nathI. eTale have ApaNI javAbadArI ApaNA mAthe AvI. ApaNuM kAma koI karI de ema nathI ke ApaNuM kAma koI bagADI de ema paNa nathI. ApaNuM kAma bagADIe chIe to ApaNA rAga, dveSa ane ajJAnane AdhIna thaIne bagADIe chIe ane ApaNuM kAma thAya che to paNa ApaNA jJAnabhAvathI ane vItarAgabhAvathI thAya che: eTale koI ApaNuM kAma bagADI denAra nathI ke ApaNuM kAma sudhArI denAra paNa nathI. basa ahIM to eka ja vAta che ke utpanna nathI ane nAza paNa nathI. mATe, koIpaNa padArthanA nAza thavAthI gabharAzo nahIM. dravyamaraNathI gabharAzo nahIM, paNa bhAvamaraNathI gabharAo. jJAnIpuruSo bhAvamaraNathI gabharAya che, dravyamaraNathI gabharAtA nathI. kema ke, bhAvamaraNa e dravyamaraNanuM kAraNa thAya che mATe ? jo bhAvamaraNa aTakI jaze to dravyamaraNa paNa aTakI javAnuM. A saMyogaviyoganI avasthAo paNa nahIM rahe. dehanA saMyoga-viyoga paNa bhAvamaraNanA kAraNe thAya che. jIva vibhAvarUpe pariName che. eTale tene A dehanI prApti thAya che. te baddha nokarma che. nokarmanI utpatti thavAnuM mULa kAraNa paNa vibhAva che. vibhAva upa2 jeNe kaMTrola karI nAkhyo ane vibhAvanA ja nAzano, bhAvamaraNanA nAzano prayatna jeNe karyo tenA anaMtakALanA asamAdhimaraNa (dravyamaraNa) TaLI jAya che. pAMca paMdara bhavamAM e jIva mokSe jato rahe che. pachI deha dhAraNa karavAno raheto nathI. eTale dehanA nAzano prasaMga paNa Avato nathI. Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 469 cha padano patra - 469 dehAdika saMyogano, AtyaMtika viyoga; siddha mokSa zAzvata pade, nija anaMta sukhabhoga. deha mAtra saMyoga che, vaLI jaDa rUpI dazya; cetananAM utpatti laya, konA anubhava vazya. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 91, 92 jJAnI puruSoe judI judI jagyAe judI judI paddhatithI eka ja vAta mUkI che ke tame badhA AtmA cho ane ajara, amara, avinAzI, zAzvata ane dehAtIta e tamAruM mULa svarUpa che ane kAyama TakavAvALA cho. ahIMthI jazo to paNa tamAruM astitva che. mATe ahIMthI jatA pahelAM sAruM bhAthu bAMdhIne jAo ke jethI tamane AgaLa uttama sAmagrI prApta thatI jAya ane krame karIne jJAna pragaTa thAya. pachI tamArA asamAdhimaraNa TaLI jAya ane ekavAra evuM paMDitapaMDita maraNa thaI jAya ke jethI pharIthI navo deha dhAraNa karavAno rahe nahIM. to evA avinAzIpaNAthI kyAM sudhI pahoMce che vAta? navo deha dhAraNa karavAnI prakriyA ja AkhI tUTI jAya tyAM sudhInI. jJAnIpuruSo ApaNane kahe che ke A pramANe karo to tamAruM kAma avazya thaze. mATe roga Ave ke kaMI paNa thAya, paNa gabharAzo nahIM. paramakRpALudeve kahyuM che ke, deha jIva ekarUpe bhAse che ajJAna vaDe, kriyAnI pravRtti paNa tethI tema thAya che; jIvanI utpatti ane roga, zoka, dukha, mRtyu, dehano svabhAva jIva padamAM jaNAya che; evo je anAdi ekarUpano mithyAtvabhAva, jJAnInAM vacana vaDe dUra thaI jAya che; bhAse jaDacaitanyano pragaTa svabhAva bhinna, banne dravya nija nija rUpe sthita thAya che. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 902 - "jaDa-cetana viveka' jayAre jJAnamAM banne spaSTapaNe nija nijarUpe sthita thAya tyAre bhedavijJAna, AtmajJAna thayuM kahevAya. jema be TeparekorDara ekasarakhA che paNa bephATa judA dekhAya che. tevI rIte jJAna upayogamAM nokarma, dravyakarma ane bhAvakarma tathA AtmA e be bephATa judA dekhAya tyAre tene nityapaNAnuM sAcuM jJAna thayuM kahevAya. Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 470 cha padano patra mumukSu : samyagudarzana thatAM bhAvakarma juduM bhAse? sAheba bhAvakarmaeTale rAgAdi bhAva. samyagadarzana thatAM te mArAM nathI, evuM aMtaramAM spaSTa bhAse che. nokarma eTale zarIrAdi, dravyakarmo eTale ATha karmo ane bhAvakarma eTale zubhAzubha bhAvo - A badhAmAMthI mAruM astitva juduM che. A badhAyano huM jANanAro jonAro chuM. huM avinAzI, zAzvata chuM ane A badhA nAzavaMta che. zarIrAdi nokarma paNa nAzavaMta che. dravyakarma paNa nAzavaMta che ane bhAvakarma paNa nAzavaMta che ane tene jonAro huM zAzvata chuM. tene jotAM jIvane aMdaramAM bhAna thaI jAya che. eTale jyAre have chellI pathArIe paDo tyAre bahu gabharATa karazo nahIM. eTale e vakhate cha padano patra sAMbhaLajo athavA keseTo sAMbhaLajo ane aMdaramAM AtmAnA avinAzI svarUpa pratye dRSTi laI jajo ke, kyAre koI vastuno, kevaLa hoya na nAza; cetana pAme nAza to, kemAM bhaLe tapAsa. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 70 A gAthA sAMbhaLatA aMdaramAM, upayogamAM AvI javAnuM ke cetanano nAza nathI. kensarathI kadAca zarIrano nAza thaze, e game teTaluM prasaraze to zarIramAM prasaraze. AtmAnA eka pradezamAM e prasaravAnuM nathI. mATe gabharAvAnI koI jarUra nathI. svasthatA rAkhIne nIkaLI javAnuM che. jo A jJAna Take to svasthatA rahe. asvasthatA thavAnuM kAraNa e ke jJAna gerahAjara thaI jAya che. jJAna tene kahIe ke je harSa ane zokanA prasaMge hAjara rahe. gerahAjara rahe to khoTuM. atyAre sAMbhaLyuM, paNa te vakhate kAma Ave to kAmanuM. mumukSu e vakhate jo bebhAna hoya to? sAheba : bebhAna hoya to paNa avyaktapaNe aMdaramAM rahe. jJAnI paNa bebhAna thAya che ke nahIM? paNa jene eka vakhata juduM paDI gayuM che e bebhAna thAya to paNa aMdaramAM ekatvapaNuM nA thAya. jJAna jJAnanuM kAma to karavAnuM ne? bebhAna to deha thayo che. AtmAno jJAna guNa to kAma kare chene? A to bebhAna zarIrathI thayo che. siddha bhagavAnane to zarIra nathI, to pachI emane bhAna rahe ke nA rahe? zarIra vagaranAne bhAna hoya ke nA hoya? aMdaramAM avyaktapaNe cAle che. tame UMghI jAo cho to bebhAna ja cho ne. to aMdaramAM bhAva karo cho ke nathI karatA? sArA Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra 471 sapanA paNa Ave che ne khoTA svapnA paNa Ave che. to AtmAnuM kAma cAlu che ke nahIM? rIla cAlu ja che. ema bebhAna to duniyAnI dRSTie thaI gayA. deha sAthenI ekatvapaNAnI apekSAe thaI gayA, paNa aMdaramAM AtmA kaMI thoDo mUcchita thaIne rahyo che. jJAnanuM kArya baMdha thaI gayuM ane DhaMkAI gayuM evuM thoDuM che? e kAma to aMdaramAM cAle ja che. vizeSa samajavA mATe patraka - pa68 ane 269 vAMcavo. mumukSu tenA mATe pahelA abhyAsa jarUrI che ne? sAheba: hA, abhyAsa thayo hoya tenI ja vAta che. abhyAsa bebhAna thAya tyAre karavAno ke atyAre karavAno? abhyAsa to karo. A prazna pachI Ave che. abhyAsa karyA pachIno prazna tame pahelA pUcho cho ! trIjuM pada - "AtmA kartA che. sarva padArtha arthakriyA saMpanna che. kaMI ne kaMI pariNAmakriyA sahita ja sarva padArtha jovAmAM Ave che. AtmA paNa kriyAsaMpanna che. kriyA saMpanna che, mATe kartA che. te kartApaNuM trividha zrI jine vivecyuM che; paramArthathI svabhAvapariNatienijasvarUpano kartA che. anupacarita (anubhavamAM AvavA yogya, vizeSa saMbaMdha sahita) vyavahArathI te AtmA dravyakarmano kartA che. upacArathI ghara, nagara Adino kartA che. traNe prakAre kartApaNuM ApaNane AmAM batAvyuM che. eka to paramArthathI eTale nizcayathI, bIjuM vyavahArathI ane trIjuM upacArathI. kartA-karma saMbaMdha e eka agatyano viSaya che. "zrI samayasAra mAM paNa kartA-karma adhikAra lIdho che. kartA-karma adhikArathI e samajI zakAya che ke ajJAna avasthAnA kAraNe jIva ane ajIvano saMbaMdha eTale ke AtmA ane karmano saMbaMdha che. ajJAna avasthAmAM jIva anyabhAvane potAnA mAne che. anya kAryane potAnuM mAne che. eTale tenA e vibhAva dvArA karmano Asrava thAya che ane te karmano AtmAnA pradeza sAthe baMdha thaI jAya che. jo kartA-karma saMbaMdhano khyAla Ave to saMvara-nirjarApUrvaka kema vartAya tenI sAcI prakriyAno khyAla Ave. saMvara-nirjarAnI prakriyA eTale bhedavijJAna - anya bhAvane ane AtmabhAvane judA pADavAno puruSArtha. te na thAya tyAM sudhI koIpaNa jIva saMvara-nirjarA pUrvaka pravRtti karI zakato nathI ane saMvara-nirjarAnI pravRtti vagara koI jIva karmathI rahita thaI zakato nathI. Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 472 cha padano patra AtmA kartA che." te vyavahArathI ane nizcayathI ema be prakAre ApaNe jANavAnuM che. eka paDakhAthI jANIe to pUrNa jANyuM kahevAya nahIM, mATe be paDakhAthI jANavAnuM che. AtmA kartA che te vyavahArathI, nizcayathI nahIM. evI ja rIte vyavahArathI AtmA karmano bhoktA che. nizcayathI karmano bhoktA nathI. koIpaNa dravyano kartA jIve vyavahArathI che, nizcayathI nathI. ema vyavahAra ane nizcaya beya paDakhAM sApekSapaNe svIkArIne nirNaya karavAno che. rAga-dveSanA bhAvano kartA AtmA che te vyavahArathI. ane rAga-dveSanA bhAvano kartA AtmA nathI te nizcayathI. baMne eka sAthe che. koI apekSAe vyavahArathI paNa vibhAvakarmano AtmA kartA nathI. A to jainadarzana che bhAI! hamaNAM ema AvyuM ke AtmA vyavahArathI vibhAvano kartA che ane nizcayathI nathI. have eka paDakhAMthI ema paNa kahe che ke vibhAva pariNAmano kartA AtmA nathI ane nimitta paNa AtmA nathI. mumukSu: paramazuddha nizcayanayathI? sAheba : paramazuddha nizcayanayathI nahIM, paNa nimitta tarIke yoga ane upayoga che, AtmA nathI, e apekSAe. jIvano yoga ane upayoga nimitta che, AtmA nathI. vibhAva thavAmAM, rAga-dveSa thavAmAM vyavahArathI jIva teno nimitta kartA che. paNa zuddha nizcayanayathI AtmA kAMI karato nathI, paNa teno upayoga ane yoga nimittabhUta thAya che. mATe nimitta tarIke mUko to ene mUko, paNa AtmAne mUkazo nahIM. ema aneka paDakhAthI kartA-karma adhikAra saMkaLAyelo che, to dareka paDakhAMthI ApaNe krame krame vicAra karIzuM. to ApaNane teno spaSTa rIte khyAla Avaze. mumukSu: yoga ane upayoga e Atmadravyano lIdho ne? sAheba azuddha upayoga, zuddha upayogamAM to kartA-karma che ja nahIM. jJAnabhAva ane AnaMdabhAvano kartAbhoktA che. karmabhAvano ke anya bhAvano kartA nathI. koI apekSAthI AtmA kartA che. tene ekadama kartA nathI ema mAnI lezo to paNa nakAmuM che. kartA to che. kema ke, ajJAna bhAva paNa AtmA kare che. mATe, azuddha nizcayanayathI AtmA ajJAnabhAvano kartA che. have e kartAnA bheda pADe che. sarva padArtha arthakriyAsaMpanna che. arthakriyA eTale prayojanabhUta kriyA. dareka dravya potAnuM prayojanabhUta kArya kare che. binaprayojanabhUta kArya koI dravya karatuM nathI. eTale dareka dravya pota-potAnA pariNAme pariName che. jIva che te jJAnarUpe pariName che. Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 473 cha padano patra te tenI prayojanabhUta kriyA che. e koI divasa rUpa, rasa, gaMdha, sparza rUpe pariNamavAnuM nathI. dareka dravyanI artha kriyA che, prayojanabhUta kriyA che. kema ke, kriyA vagarano koI padArtha hoto nathI. koI padArtha akriya nathI. dareka padArtha sakriya che. parapadArthanI pariNamavAnI apekSAe akriya che, svabhAvarUpe pariNamavAnI apekSAe sakriya che. ema sakriya-akriyapaNuM bane che. paNa, koI padArtha pariNamanazIla nathI ane kuTaWdhruva che, e vAta vItarAgadarzana, jainadarzana svIkAratuM nathI. | sarva padArtha arthakriyAsaMpanna che. kaMI ne kaMI kriyAo dareka padArtha samaye samaye karyA ja kare che. koI padArtha kriyA karyA vagarano nathI. siddha bhagavAnanI paNa kriyA cAle che ane azuddha AtmAonI paNa kriyA cAle che. koI AtmA kriyA karyA vagara eka samaya rahI zakato nathI. kaMI ne kaMI pariNAmakriyA sahita ja sarva padArtha jovAmAM AvaeN che. ApaNe ahIM AtmAno vicAra karatA nathI. to, AtmAnI paNa kriyA cAle che. enuM paNa pariNamana cAle che. e pariNamana be prakAre jJAnI puruSoe batAvyuM ke, eka svabhAvarUpa pariNamana ane eka vibhAvarUpa pariNamana. AtmAmAM anubhava karavAnI eka zakti che. vibhAvamAM te sukha ke duHkhane vede che, ane svabhAvamAM te potAnA AnaMdane vede che, paNa vedana vagarano jIva eka samaya mAtra paNa hoI zakato nathI. kaMIne kaMI pariNAma sahita ja sarva padArtha jovAmAM Ave che. kyAre? samaye samaye. kema ke, jo samaye samaye pariNAma kriyA nA thAya to utpAda ane vyayanI kriyA naSTa thaI jAya. ekaluM drauvyapaNuM rahyuM, to e sanuM lakSaNa tUTI jAya che. 'utpAdavyaya dhrauvyayukta sat." dareka dravya pariNamanazIla che. samaye samaye pota-potAnI pariNAmakriyA karI rahyuM che. je cha dravya che. temAMthI cAra dravya che te to svabhAva pariNAmI che. te to nitya svabhAvarUpe ja pariName che. be ja dravya evA che ke je svabhAvarUpe pariNamana karI zake che. A vaibhAvika zaktinA kAraNe vibhAvarUpe paNa pariNamana karI zake che. A be dravyamAM vaibhAvika zakti paDelI che. bAkInA cAra dravyamAM vaibhAvika zakti nathI. eTale te vibhAvarUpe pariNamana karI zakatA nathI. zakti hoya to pariNamana thAya. samyak thAya ke viparIta thAya, paNa zakti hovI joIe. jema ke, AnaMda nAmano guNa che. to te zAtA ke azAtA rUpe pariName che. paNa jo AnaMda nAmano guNa na hoya to te zAtA ke azAtA rUpe pariNamI zake nahIM. ema vaibhAvika zakti te AtmAmAM ane pudgalamAM che, to pudgala paNa vibhAvarUpe pariNamana kare che ane AtmA paNa vibhAvarUpe Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 474 cha padano patra pariNamana kare che. pudgalanuM vibhAvarUpe pariNamana thAya che tyAre te skaMdharUpe thAya che. A badhA judA judA prakAranA skaMdha thAya che te tenuM vibhAva pariNamana che. ekalo pudgala paramANu je rahI jAya te tenuM svabhAva pariNamana che. evI rIte jIva paNa jyAre dravyakarma, nokarma ane bhAvakarmathI bilakula nirAvaraNa rahI jAya, tyAre tenuM zuddha pariNamana kahevAmAM Ave che ane jyAM sudhI e rUpe nathI tyAM sudhI tenuM zuddha pariNamana kahevAmAM AvatuM nathI. AtmAmAM eka athakriyA che ane eka vyaMjana kriyA che, paNa ahIM je prayojanabhUta che te vicArIe chIe. te kartApaNuM trividha zrI jine vivecyuM che. paramArthathI svabhAvapariNatie nijasvarUpano kartA che. anupacarita (anubhavamAM AvavA yogya, vizeSa saMbaMdha sahita) vyavahArathI te AtmA dravyakarmano kartA che. upacArathI ghara, nagara Adino kartA che. kriyAsaMpanna che eTale kartA che. kArya to kaMI ne kaMI kare che. bilakula niSkriya nathI. paramArthathI eTale nizcayathI. zuddha nizcayathI jIva nijasvarUpano kartA che. nisvarUpa eTale svabhAvabhAva. "sva"no bhAva karavo te. "sva'no eTale jJAnano. jJAnano jJAnabhAva thavo te svabhAvabhAva che, nijabhAva che. zuddha nizcayanayathI AtmA jJAnabhAva sivAya kaMI karato nathI. kema ke, AtmAno svabhAva ja jJAna che. to jJAna sivAya bIjuM zuM kare ? AtmA jJAna svayaM jJAna, jJAnAta anyat karoti kimI parabhAvasya kartA AtmA, moheyaM vyavahAreNaM // mohI jIvonuM, vyavahArI jIvonuM kathana che ke AtmA parabhAvano kartA che, paNa paramArthathI to AtmA parabhAvano kartA nathI. koI eka dRSTie sApekSapaNe kartA che, paNa A dRSTithI nahIM. svabhAva pariNatIthI. paramArthathI to jIva azuddha bhAvano eTale krodhAdi bhAvano, rAgAdi bhAvano, zubhAzubha bhAvano kartA nathI. mAtra jJAnabhAvano ja kartA che, paNa svabhAva pariNatimAM hoya tyAre. mumukSu jJAna svabhAva eTale jJAtA-deSTA levAnuM? sAheba jJAnasvabhAva eTale jJAnanuM jJAnasvarUpe hovuM te. TUMkamAM, nirvikalpa samAdhimAM samyagudarzana-jJAna-cAritrayukta abheda pariNAma thAya te jJAnabhAva kahevAya. e bhAve pariName to te pote potAnA jJAna ane AnaMda pariNAmano kartA ane bhoktA zuddha nizcayanayathI che ane paramazuddha nizcayanaya to te koI paryAyane pakaDato ja nathI, pariNamanane Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 475 cha padano patra. pakaDato ja nathI. eTale paramazuddha nizcayanayathI AtmA zuddha bhAvano ke azuddha bhAvano kartA nathI. zuddha nizcayanayathI AtmA svabhAva pariNatino eTale nijasvarUpano kartA ane bhoktA che. kartAnI sAthe bhoktA lAgeluM ja che. azuddha nizcayanayathI eTale vyavahArathI jIva rAgAdi bhAvano ke krodhAdi bhAvano kartA che ane upacArathI ghara, nagara Adino kartA che. upacArathI eTale kahevA mAtra. vyavahAramAM to kaMIka paNa saMbaMdha jovAmAM Ave che, paNa upacAramAM to koIpaNa prakArano saMbadha jovAmAM Avato nathI. cetana jo nija bhAnamAM, kartA Apa svabhAva; varte nahi nija bhAnamAM, kartA karma-prabhAva. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 78 cetana jo nijabhAnamAM eTale paramArthathI nija svarUpano kartA che. pote potAnA svabhAvano kartA ane bhoktA che. have svabhAvabhAvamAM jIva kema vartato nathI? kema ke, teNe bhedavijJAna karI, svabhAvabhAva ane AgnavabhAva eTale ke vibhAvabhAvane upayogamAM judA pADyA nathI. bolavAthI jANI javAtuM nathI, gokhavAthI jANI javAtuM nathI, vAMcavAthI jANI javAtuM nathI, sAMbhaLavAthI jANI javAtuM nathI, paNa bhedavijJAna dvArA svasaMvedana jJAna dvArA judA pADI zakAya. e vagara judA paDatA nathI ane tyAM sudhI baMdha avasthA cAlu rahevAnI. tamane ema thaze ke jJAnIne paNa A badhA bhAvo thAya che. jJAna thaI gayA pachI kAMI thoDA AgnavabhAva baMdha thaI jAya che ! jJAna thayA pachI paNa dazamA guNasthAnaka sudhI baMdha to batAvyo che. te kema thAya che? jJAnIne e bhAva thAya che e hakIkata che, paNa e bhAvanA kartA pote thatA nathI. e bhAva mArAmAM thAya che athavA e bhAvano kartA huM chuM ema jJAnI mAnatA nathI. e bhAva thatI vakhate paNa jJAnI ema mAne che ke huM teno jJAtA chuM, huM teno kartA nathI. jo jJAnI ane ajJAnIno ahIM taphAvata paDe che. eka jJAnI jamavA beThA che ane eka ajJAnI jamavA beThA che. jJAnIe traNa lADavA khAdhA ane ajJAnIe eka ja khAdho ane chatAM baMdha kone vizeSa thayo? ajJAnIne thayo che. kema ke, jJAnI koI paNa kArya ekatvatApUrvaka karatA nathI. e jamatI vakhate paNa lADavAnA jJAtA che. lADavAnA bhoktA nathI. jyAre ajJAnI bhale jamato nA hoya ane pIrasato hoya to paNa tenAmAM ekatvapaNuM hovAnA kAraNe tene baMdha che. ema mana, vacana, kAyAnI koIpaNa kriyA thAya che tene jJAnI jANe che. jJAnI mAne che ke Ano huM jJAtA chuM, kartA nathI. kartA to huM mAtra mArA jJAnabhAvano ja chuM. krodhAdi bhAvano kartA huM nathI. krodhAdi Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 476 cha padano patra bhAvono kartA jema huM nathI tema karma paNa nathI. nahIM to, eka zuddha paramANumAM paNa krodha thavo joIe. to enAmAM paNa kartApaNuM nathI ane AtmAmAM paNa kartApaNuM nathI, chatAM thAya che, te hakIkata che. to tyAM nimitta-naimittika saMbaMdha eTale vyavahAra Ave che ke karmanA udayanI sAthe upayoga bhaLavAthI, te upayoga azuddha thavAthI tenAmAM AvA rAgAdi ke krodhAdi bhAva thAya che. eTale teno artha e thayo ke jIva jyAM sudhI AsravabhAva ane jJAnabhAvane judA pADato nathI tyAM sudhI A karmanuM Asrava ane baMdhapaNuM rahevAnuM. zrI samayasAramAM kartA-karma adhikAramAM kahyuM che ke, AtmA ane Asrava taNo, jyAM bheda jIva jANe nahIM; krodhAdimAM sthiti tyAM lagI, ajJAnI evA jIvanI. * zrI samayasAra gAthA - 69 jANavuM eTale phakta mAhitI nahIM paNa jANavuM to tene kahevAya ke je svasaMvedanatA sahita hoya. mAhitIne kSayopazama jJAna athavA noleja kahe che. dravyazruta jyAre bhAvazrutarUpe pariName tyAre jANyuM kahevAya. bheda jANe to tene khyAla Ave ke AtmA jJAnabhAva sivAya kaMI karato nathI. AsravabhAva eTale ke rAgAdi bhAva athavA zubhAzubha bhAva athavA vibhAvabhAva, je AtmA karI zakato nathI. kema ke, e AtmAno svabhAva nathI. vibhAvabhAva e saMyogI bhAva che, naimittika bhAva che, karmanA udayanA nimittathI thayelA bhAva che. mATe, te AtmAnA nathI. mATe jaDa che. kema ke, eka dravya be kriyA karI zake nahIM. zuddha kriyA paNa kare ane azuddha kriyA paNa kare ema banI zake nahIM. paramArthathI dareka dravya potAnI kriyA potAnA ja svabhAve pariNamana karI zake, pararUpe ke parabhAvarUpe pariNamana karI zakatuM nathI. zuddha AtmA e krodhabhAva paNa kare ane jJAnabhAva paNa kare, ema eka dravyanI be kriyA banI zakatI nathI. gAMdhIjIe paramakRpALudevane je prazno pUchyA che temAM bIjA praznanA javAbamAM temaNe kahyuM che ke 'jJAnadazAmAM potAnA svarUpanA yathArtha bodhathI utpanna thayelI dazAmAM to AtmA nijabhAvano eTale jJAna, darzana ane sahaja samAdhi pariNAmano kartA che.' (patrAMka-530) jJAnadazAmAM eTale jJAna bhAvamAM eTale svabhAva pariNatie. paramArthathI, svabhAva pariNatie te AtmA nijasvarUpano kartA che. zAnadazAmAM eTale potAnA svarUpanA yathArthabodhathI utpanna thayelI dazAmAM. ekalA yathArtha bodhathI nahIM, paNa yathArtha bodhathI utpanna thayelI dazAmAM. e dazA utpanna thAya tyAre, Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra kevaLa hota asaMga jo, bhAsata tane na kema ? asaMga che 5ramArthathI, paNa nijabhAne tema. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 76 'nijabhAne' eTale tevI dazAe, tevI dazA vagara nahIM. potAnA svarUpanA bodhathI utpanna thayelI dazAmAM te AtmA nijabhAvano eTale jJAna-darzana ane sahaja samAdhi pariNAmano kartA che. 5ramArtha dRSTithI nijabhAva eTale jJAna-darzana ane cAritra, teno kartA ane bhoktA che. 477 vyavahArathI je karmano kartA kahyo che te ajJAnadazAmAM che. ajJAnadazAmAM krodha, mAna, mAyA, lobha e Adi prakRtino kartA che ane te bhAvanA phaLano bhoktA thatAM prasaMgavazAt ghaTa-paTa Adi padArthono nimittapaNe kartA che. arthAt ghaTa-paTa Adi padArthanA mULa dravyono te kartA nathI, paNa tene koI AkAramAM lAvavA rUpa kriyAno kartA che. cetana jo nija bhAnamAM, kartA Apa svabhAva; varte nahi nija bhAnamAM, kartA karma-prabhAva. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 78 ajJAnadazAmAM krodhAdibhAva thAya che. jIvane kAM to jJAnabhAva thAya kAM to ajJAnabhAva thAya. kema ke, koIpaNa AtmA eka samaya paNa bhAva vagarano rahI zakato nathI. nahIM to tenI cetanatA naSTa thaI jAya ane te jaDa thaI jAya. ajJAnabhAvamAM krodhAdibhAvano kartA thAya che. eTale krodhanI sAthe ekatvapaNuM kare che. krodhAdi bhAvane potAnA mAne che. eTale tene krodhAdino baMdha thAya che. jIva vartatAM krodhAdimAM, saMcaya karamano thAya che; sahu sarvadarzI e rIte, baMdhana kahe che jIvane. - zrI samayasAra - gAthA - 70 krodhAdimAM eTale ajJAna dazAmAM, krodhabhAva sAthe ekatvapaNuM kare che tyAre te karmano kartA eTale karmano Asrava ane baMdha thAya che. jyAre te udayamAM Ave che tyAre tenA phaLanuM vedana paNa Ave che. kAraNa ke, vedanazakti tenAmAM che. eTale tenA phaLanuM bhoktApaNuM paNa tene thAya che. mATe A je bhAvo che e bhAvo ajJAnadazAmAM thAya che. krodhAdi bhAva te mohanIya karmanA udayane AdhIna thavAthI thAya che. ajJAnadazAmAM darzanamoha ane cAritramoha baMne che. Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 478 cha padano patra jJAnadazAmAM ekalo cAritramoha che. e cAritramohanA udayamAM paNa apratyAkhyAnAvaraNIyano udaya che, pratyAkhyAnAvaraNIyano udaya che, saMjavalanano udaya che ane tene anurUpa kaSAya thAya che. saMjavalana kaSAyanI udayanI tIvratA apratyAkhyAnA-varaNIya kaSAyanA udaya jeTalI hotI nathI. ekadama maMda hoya che. mATe baMdha paNa maMda paDe che, paNa baMdha to paDe che. jyAre saMpUrNa vitarAgatA thAya che tyAre kaSAyayukta baMdha aTake che. pachI yogano je Asrava che te cAlu rahe che. bAkI bIjo Agnava-baMdha hoto nathI. mukhya baMdha kaSAyanA hisAbe che. koIpaNa halana-calananI pravRtti thAya che, te karmano udaya che. karma che to halana-calana thAya che. karma nathI to halana-calana paNa nathI. "cale so baMdha" sUtra che. jo AtmA sAthe karma bilakula na hoya to koIpaNa prakAranA AtmAnA pradezonI ke mana-vacana-kAyAnA yogonI paNa halana-calana kriyA thaI zakatI nathI. pradezonuM halanacalana, parispaMdana thoDuM paNa thAya che to e aghAtI karmane kAraNe thAya che. jo aghAtI karmanI sthiti bilakula nA hoya to tenA pariNAmasvarUpa avyAbAdha sthiratA nAmano AtmAno guNa che tenA kAraNe AtmAnA pradezomAM kaMIpaNa kaMpanapaNuM AvI zake nahIM. to, karmanI je asara che te nimitta-naimittika saMbaMdhathI che, kartA-karma saMbaMdhathI nathI kema ke kartA-karma saMbaMdhanI apekSAe eka dravyanI bIjA dravya para koI asara thatI nathI. eka dravya bIjA dravyanuM kAMI karI zakatuM nathI. eka dravyanA koIpaNa dravya-guNa ke paryAya e bIjA dravyamAM kAMI karI zakatA nathI eTale enI asara paNa AvI zakatI nathI, prabhAva paNa thaI zakato nathI. paNa evA nimittanA sAnnidhyamAM upAdAna potAnI yogyatAthI vikAra ke vibhAvarUpe pariNamI jAya che. koI dravya tene pariNAvI zakatuM nathI. dravyanI svataMtratAno A siddhAMta nimitta-naimittika saMbaMdha vakhate paNa aTala rahe che. jIvadravya jyAre vibhAvarUpe pariName che tyAre tene kAMI karmano udaya vibhAvarUpe pariNamAvI deto nathI ane karmanA udaya vagara jIva vibhAvarUpa pariNamI zakato paNa nathI. A kartA-karma saMbaMdha ane nimitta-naimittika saMbaMdhanI khUbI che. jo abhyAsa haze to majA Avaze; nahIM to bAunsa jaze ane magajanuM dahIM lAgaze ke A badhI zuM mAthAkUTa kare che? paNa A kaDAkUTa vagara bhedavijJAna nahIM thAya ane bhedavijJAna vagara AtmajJAna nahIMthAya ane AtmajJAna vagara sarva duHkhathI chUTakAro nathI. je vibhAva thAya che te karmanA udaya vagara thatA nathI ane karmano udaya vibhAva karAvI zakatA nathI. A kartA-karma saMbaMdha ane nimitta-naimittika saMbaMdhanI carama-sImA che. kema ke koI dravya bIjA dravyane koI rUpe pariNAvI zakatuM nathI. dareka dravyanuM Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 479 cha padano patra pariNamana svataMtra che. karmanA udayamAM AtmA vibhAvarUpe pariNamyo che; to karmano udaya temAM nimitta thayo che, paNa AtmA svayaM tenA sAMnidhyamAM e nimittanA tarapha lakSa ApI svataMtrapaNe vibhAvarUpe pariNamyo che, paNa karmanA udaye tene vibhAvarUpe pariNamAvyo nathI. te vakhate nimitta tarIke kahI zakIe to karmano udaya kahI zakAya. mumukSu: e nimitta vagara AtmA parabhAvamAM jAya ja nahIM ne? sAheba jAya ja nahIM. paNa nimitta hoya to jAya paNa kharo ane nA paNa jAya. nimitta hoya ane jAya ja evo niyama nathI. mATe, daSTi puruSArtha upara rAkhavI. jo upAdAnano puruSArtha hoya to game tevA udayamAM ke nimittamAM paNa AtmA pote potAnA svabhAvamAM TakI zake che. eTalI AtmAnI svataMtratA te vakhate paNa rahI che ane jo te nA hoya to koI AtmAno mokSa thaI zake nahIM. baMne dRSTine sApekSapaNe vicAravAnI che. kema ke, A prayojanabhUta vAta che. bIjI vAta nahIM jANIe to cAlaze ke devalokamAM soLamA svargamAM keTalI devIo che? keTaluM AyuSya che? e nahIM jANIe to cAlaze. narakamAM zuM che? e nahIM jANIe to cAlaze paNa A vAta nahIM jANIe to nahIM cAle. kema ke enAthI karma baMdhAya che, enAthI paribhramaNa che ane ene jANavAthI bhedavijJAna thAya che, bhedavijJAna thavAthI ja karmano Asrava aTake che, karmano Asrava aTakavAthI paribhramaNa samApta thAya che ane to ja zAzvata mokSanI prApti thAya che. mATe A prayojanabhUta vAta che. nava tattvamAM Agnava-baMdha, saMvara-nirjarAnI vAta che. A kartA-karma saMbaMdhane samyapha prakAre nahIM samajavAthI jIva baMdhAyo che. tene yathArtha samajavAthI jIvane saMvara-nirjarA thAya che. bhedavijJAnataH siddhA siddhA ye kila kecanA asevA bhAvo baddhAH, baddhA: kila kecana // - zrI samayasAra kaLaza je jIvo mokSe gayA che e bhedavijJAnanA pratApe ja gayA che ane je jIvo paribhramaNa karI rahyA che e bhedavijJAnanA abhAvanA kAraNe. to bhedavijJAna thavA mATe dhIme dhIme kartAkarma ane nimitta-naimittika saMbaMdha jANavI jarUrI che. vAMcIe, vicArIe, samajIe. "A to ApaNane samajaNa nA ja paDe evI cokaDI mArI dIdhI to kyAreya nahIM samajAya. Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra jeTaluM samajAya eTaluM aMdaramAM ekAgra cittathI, rasapUrvaka sAMbhaLo ane ghera jaI Ano vicAra karavo. A vAta vAMcavI, pharI ene pheravavI, to dhIme dhIme AkhI vAta samajAze. A prayojanabhUta vAta che. ajJAnadazAmAM krodha, mAna, mAyA, lobha e Adi prakRtino kartA che ane te bhAvanA phaLano bhoktA thatAM eTale ghaTa-paTa Adi vibhAva pariNAmamAM pariName che. ghaDo karavAnI icchA kema thaI ? jJAnabhAvamAM rahevAnI icchA kema nA thaI ? emAM paNa karmano udaya nimitta che. e karmano udaya kema Avyo ? pUrve ajJAnabhAva bhAvyA hatA, enA dvArA karma bAMdhyA hatA e udayamAM AvyA ane enI sAthe joDANa thayuM. to e pUrvanA ajJAnabhAva kema thayA? to ethI pUrve evA karma bAMdhyA hatA tyAre thayA. tyAre ethI pUrvakarma kema baMdhAyA hatA ? to kahe ethI pUrvamAM rAga-dveSa ane ajJAnamaya bhAvonI pariNati anAdikALathI cAlI AvI che. A sarkala anAdikALathI cAlyuM AvyuM che. have ahIM AgaLa eNe chINI mArI, jema pelo lAkaDAM phADavAvALo hoya che e barAbara enI sAMdhamAM chINI mUke che, lAkaDAM phADavAnI chINI ane upara hathoDAno phaTako mAre che ane lAkaDuM cIrI nAkhe che. evI rIte A Asrava ane saMvara athavA baMdha ane nirjarA e benI vacamAM jJAnanI chINI mArIne be ne judA pADI devAnA che. A AsravanuM paDakhuM ane A saMvaranuM paDakhuM ema banne judA paDI jAya che. 480 tyAre jIva vibhAvamAM karmano kartA thAya che e dhIme dhIme aTakato jAya che. anaMtAnubaMdhIno abhAva thAya che tyAre ekatAlIsa prakRtino baMdha aTake che. pachI AgaLa apratyAkhyAnAvaraNano baMdha jAya che tyAre enAthI vadhAre prakRtio aTake che. enAthI AgaLa jAya to, enAthI vadhAre prakRti aTake che ane jyAre saMpUrNa vItarAga thaI ane ayogI avasthAmAM Ave che tyAre saMpUrNapaNe karmanA Asavano nirodha thaI jAya che. siddhalokamAM pachI eka samayano paNa Asrava raheto nathI. A eno Akho krama che. jJAna thaI gayuM eTale ekasAmaTAM karma badhA uDI jAya ane bilakula baMdha nA thAya evuM nathI. jJAna thaI gayA pachI paNa karmo rahe che, paNa e kevA ? ke je karmo ene anaMta saMsA2paribhramaNa karAvatA nathI. pachI bhAre karmo baMdhAtA nathI. e bhAvamAM phaLano bhoktA thatAM prasaMgavazAt ghaTa-paTa Adi padArthano nimittapaNe kartA che arthAt ghaTa-paTa Adi padArthanA mULa dravyano te kartA nathI. enA mULa dravyanA paramANuno AtmA kartA nathI, paNa nimitta-naimittika saMbaMdhathI e vibhAva kare che eTale ghaTa-paTa Adi karavAno vikalpa kare che. eka mATImAMthI ghaDo thAya che to mATInA ghaDAno kartA mATI che. mATImAMthI ghaDo thayo che. kAMI kuMbhAramAMthI ghaDo thayo nathI. kuMbhAra ghaDArUpe thaI gayo che ? kuMbhAra to kuMbhArarUpe ja Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 481 cha padano patra rahyo che. tyAre ghaDAmAM nimitta tarIke koI che? kuMbhArano yoga-upayoga che. eno yoga eTale mana-vacana-kAyAnI kriyA ane upayoga eTale azuddha upayoga. ghaDo thavAmAM azuddha upayoga nimitta thayo che, AtmA nathI thayo. AtmA to ema ne ema beTho che, paNa azuddha upayogamAM A badhI kriyA cAle che ane zuddha upayogamAM jJAnakriyA cAle che. jo zuddha upayogamAM Ave to A ghaDo banAvavAno vikalpa Avato nathI. zuddha upayogamAM kema nathI? ane ghaDo banAvavAno vikalpa kema Avyo ? e prakAranA karmano udaya Avyo che ane emAM e joDAyo che. e prakArano udaya kema Avyo? AgaLa ajJAna ane rAga, dveSanA bhAva karyA hatA eno je baMdha paDyo hato, eno je udaya Avyo emAM e joDAyo eTale Avyo che. Ama, anAdinI A paraMparA cAlI AvI che. mULa dravyano kartA AtmA nathI. mULa dravya eTale ke mATInA piMDathI ghaDo banyo che e mATInA paramANu kAMI AtmAe banAvyA nathI. mATInA paramANu jema AtmAe banAvyA nathI ema ghaDo paNa AtmAe banAvyo nathI. beya vakhate vAta eTalI satya che. e je pAchaLa tenI dazA kahI tene jainadarzana karma kahe che ane vedAMtadarzana bhrAMti kahe che. vAstavya vicAra karyothI AtmA ghaTa-paTa Adi tathA krodhAdino kartA thaI zakato nathI. mAtra nijasvarUpa evA jJAna pariNAmano ja kartA che ema spaSTa jaNAya che. have vAstavya vicAra karyethI eTale paramArthathI svabhAva pariNatie AtmA nijasvarUpano kartA che e vAta Ave che, je zarUAtamAM pahelI AvI e vAta have chellI kahe che. paramazuddha nizcayanayathI jo vicAra karIe to AtmA ghaTa-paTa Adi ke krodhAdino kartA thaI zakato nathI. kema ke, e vyavahArathI che, paramArthathI nathI. mATe paramArthathI, nizcayathI AtmA ghaTa-paTa Adi ke krodhAdino kartA thaI zakato nathI, mAtra nijasvarUpa evA jJAna pariNAmano ja kartA che ema spaSTa samajAya che. mAtra zabda vAparyo che. AtmA mAtra nijasvarUpa evA jJAna pariNAmano ja kartA che, bIjAno kartA nathI. ajJAnI paNa ajJAnabhAva vakhate to jJAnabhAvano ja kartA che, paNa ajJAna vakhate ene e bhAna nathI eTale e mAne che ke huM Ano kartA chuM. ajJAnI hoya ke jJAnI hoya AtmA to banne che. banne paramArthathI to jJAnanA ja kartA che paNa jJAnI pote jJAnanA kartA che ema svIkAre che ane ajJAnI ajJAnatAnA kAraNe svIkArato nathI. nathI svIkArato eTale e kAMI kartA thaI jato nathI. ajJAnI kahe che ke ghaDAno kartA huM chuM, eTale e kAMI ghaDAno kartA thaI gayo nathI. paNa evI enI mAnyatA che ane e mAnyatAno tyAga karavo enuM nAma ja jJAna che. Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 482 cha padano patra ajJAnatA kAMI dehamAM nathI thaI, manamAM nathI thaI, vacanamAM nathI thaI paNa potAnA azuddha upayogamAM thaI che. e azuddha upayoganI ajJAnatA TaLI jAya to jJAna che. keTalI sAdI sIdhI vAta che ! paramakRpALudeva patrAMka - 362 mAM jaNAve che, kharuM AtmabhAna thAya che tene, huM anya bhAvano akartA chuM evo bodha utpanna thaI, ahaMpratyayIbuddhi, te vilaya pAme che. kartA bhoktA karmano, vibhAva varte jyAMya; vRtti vahI nija bhAvamAM, thayo akartA tyAMya. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 121 AtmajJAna thAya tyAre e kharo akartA kahevAya. kharuM AtmabhAna thAya che tene huM anyabhAvano akartA chuM evo bodha utpanna thaI eTale AtmajJAna utpanna thaI ane ahaMpratyayI buddhi te vilaya pAme che. eTale je parapadArthamAM ke parabhAvamAM ahaMpaNuM hatuM e naSTa thaI jAya che. adhamAdhama adhiko patita, sakala jagatamAM huMya; e nizcaya AvyA vinA, sAdhana karaze zuM? - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 264 eTale kartApaNAno bhAva, ahaMkArano bhAva. e adhamamAM adhama, patitamAM patita ane anaMta saMsAraparibhramaNa karAvanAro utkRSTa mithyAbhAva che. e ja kartApaNAno bhAva che. anaMta coryAzInuM mULa e A parabhAvamAM potAnuM kartApaNuM mAnavuM te che. jo A naSTa thaI gayuM to have ajJAnadazA haTavAthI saMsAra konA upara Ubho raheze? mATe paranuM kartApaNuM, paranuM bhoktApaNuM, paramAM ahaMpaNuM, paramAM mamatvapaNuM, anaMta coryAzInuM mULa A bhAvo che ane A bhAvo thavAnuM mULa ajJAna che. e ajJAna bhedavijJAnathI nAza pAme che. mATe A jJAna jayAM sudhI ApaNe samyapha prakAre samajIne pragaTa karavAno puruSArtha nahIM karIe tyAM sudhI koIpaNa jIva AtmajJAna prApta karI zakavAno nathI. tame kayA saMpradAyamAM mAno cho? ke kayA gurune mAno cho? ke kevI sAdhanA karo cho? enI sAthe amAre koI matalaba nathI. ahIM to mULa vAta e ke tame Avo samyak prakAre bhedavijJAnano puruSArtha karyo che? ke karo cho? ane keTalo thAya che? keTale sudhI tame bhedavijJAnamAM AgaLa cho? e aMdaramAM tapAso. jJAnI puruSo kahe che ke vAraMvAra bhedavijJAnano puruSArtha karIne A bhAvanAne aMdaramAM pragaTa karo, A jJAnane pragaTa karo. kema ke, AtmA paramArthathI koI parabhAvano kartA thaI zakato nathI. Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra hU khudakA hI kartA bhoktA, parameM merA kucha kAma nahIM; parakA na praveza na kArya yahAM, maiM sahajAnanda svarUpI hUM, maiM darzanajJAnasvarUpI hUM, maiM sahajAnanda svarUpI hUM. na 483 huM khudano eTale mArA jJAna ane AnaMdabhAvano kartA-bhoktA chuM. paramAM huM kAMI kArya karato nathI. paranuM kArya karavuM e mAruM kAma nathI. have tame rasoI banAvo tyAre ema thAya ke meM roTalI vaNI ane meM banAvI roTalI. roTalI koNe banAvI? ane konI banI ? tamArI banI ke loTanI banI ? loTanI roTalI thaI che ane chatAMya ApaNe emAM katRtvapaNAnuM abhimAna karIe chIe. ema bahAramAM je je mana-vacana-kAyAnI kriyA dvArA je kAMI kArya thAya che emAM AtmA ajJAnabhAvathI potAnA kartApaNAnuM AropaNa kare che. je kAMI mana-vacana-kAyAnI kriyA thAya che athavA AtmAmAM azudgha upayoga dvArA je azuddha pariNati thAya che e pariNatimAM e potAnuM je kartApaNuM mAne che ane e kartApaNuM mAnavuM e ja ajJAna che, e ja anaMta saMsAranuM mULa che. jema kahyuM ne ke ajJAnadazAnA svarUpa yoge A jIva pote potAnA nahIM evA paradravyane svapaNe mAne che ane e mAnyatA e ja saMsAra che, e ja paribhramaNa che, e paribhramaNano hetu che, e ja mAtA che, e ja pitA che, e narakAdi gatino hetu che ane enI nivRtti thaI to e sarva yama, niyama, yAtrA, saMyama, bhakti, zAstrajJAna Adi karI chUTyo che. konI nivRtti ? ahaMpaNAnI. A jo ahaMpaNuM chUTI gayuM ane huM koI vibhAvano kartA nathI, evuM pahelA buddhinA levalathI svIkAra karavuM paDaze, pachI bhedavijJAna dvArA aMdaranA anubhavanA levalano svIkAra Avaze. pahelA buddhinA levale A svIkAra karavAno ke huM koI pa2dravyano kartA nathI ane parabhAvano kartA paNa huM nathI. eTale mana-vacana-kAyAnI kriyAno paNa kartA nathI ane azuddha upayoga dvArA je krodhamAna-mAyA-lobha ke zubhAzubha bhAva thAya che eno paNa kartA huM nathI. mumukSu : saMsAramAM AvI rIte kema rahevAya ? sAheba H pachI saMsAramAM e rahe ja nahIM ane saMsAra enAmAM nA rahe. saMsAra rahyo che e ajJAna u52 Ubho che. jJAna u52 saMsAra nathI Ubho ane saMsAramAM rahevuM hoya to jJAna nA karazo. mumukSu : jJAnI AvI rIte bheda pADe ? sAheba : kahyuM che ne ke, Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 484 azucipaNuM, viparItatA, e AsavonA jANIne, vaLI jANIne duHkhakAraNo, ethI nivartana jIva kare. cha padano patra - zrI samayasAra AsravanA bhAva kevA che ? azucibhAva che. kema ke, du:khanA kAraNa che, paribhramaNanA kAraNa che, AtmAne aMda2mAM AkuLa-vyAkuLa karanArA bhAvo che ane AtmAthI viparIta bhAvo che. vItarAgatAthI judA bhAva che, rAga-dveSanA bhAva che. rAga-dveSanA bhAva e azucibhAva che. je zubhAzubha bhAva thAya che e be ya azucibhAva che. e be ya bhAva AtmAne nuksAna karanArA be che, AkuLavyAkuLa karAvanArA che, karmabaMdha karAvanArA che, paribhramaNa karAvanArA che, vibhAvamAM kheMcI janArA che, aneka rIte du:kha denArA che. kema ke, AtmAnA svabhAvabhAvamAM e TakavA nathI detA. udaya Ave che tyAre parANe kheMcI jAya che - nimitta-naimittika saMbaMdhathI. jema samudra che e nistaraMga avasthAmAM che paNa havAno jhapATo Ave che eTale nistaraMga avasthA rahevA nathI deto, e calAyamAna karI nAMkhe che. evo nimitta-naimittika saMbaMdha che. havAno jhapATo Ave ane pANImAM taraMga nA Ave ema banatuM nathI. havAnA jhapATAnI sAthe ja jeTalA pramANamAM joramAM che. jhapATo eTalA pramANamAM pANIne uchALe che - nimitta-naimittika saMbaMdhathI. chatAMya, havA havAmAM rahI che ane pANI pANImAM rahyuM che. havA pANIrUpe nathI thaI gaI ke pANI havA rUpe nathI thaI gayuM. chatAMye nimitta-naimittika saMbaMdhathI A kArya thAya che. evI rIte krodhanA udayamAM Akho AtmA je nistaraMga che ene taraMgita karI nAkhe che. chatAMya krodha (azuddha upayoga) e azuddha upayogamAM rahyo che. e AtmAmAM nathI ane AtmA e vakhate paNa AtmAmAM ja rahyo che. jJAnabhAvamAM ja rahyo che. AtmA kAMI azuddha thaI gayo nathI. e to nimitta-naimittika saMbaMdhathI mAtra avasthAMtara thayuM che, paNa enA svabhAvamAM vadhaghaTa nathI. jema ke pANI che e zItaLa che ane agni nIce mUkyuM to e dhIme dhIme uSNatAne bhaje che. to enI avasthA palaTANI che, paNa eno svabhAva kAMI uSNarUpe thayo nathI. svabhAva paNa vibhAvarUpe thaI jAya to to koI jIva pachI zuddha thaI zake nahIM. mAtra avasthAmAM azuddhatA Ave che, svabhAvamAM azuddhatA dAkhala thaI zakatI nathI. jema ke, kapaDuM che, to kapaDA para DAgha lAgyo che. zemAM lAgyo che ? kapaDAmAM nathI lAgyo. DAgho DAghAmAM rahyo che, kapaDuM kapaDAmAM che. kapaDuM DAghArUpe nathI thayuM ane DAgho kapaDArUpe nathI thayo. DAghAno ane kapaDAno nimitta-naimittika saMbaMdha che. beno saMyoga thayo che, ekatvapaNuM nathI. jeno saMyoga Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 485 cha padano patra eno viyoga thaI zake che. sAbu ane pANIthI e mela kApI zakAya che ane DAgho nIkaLI zake che, paNa sAbu ane pANIthI kapaDuM nIkaLatuM nathI. kapaDuM to hatuM evuM svaccha thAya che. - bIjuM daSTAMta, "zrI samayasAra' mAM zevALanuM lIdhuM che. jema pANImAM zevALa thaI che, pANImAM utpanna thaI che, pANImAM rahe che ane chatAMya pANIne asvaccha kare che. malina kare che. evI rIte krodhAdi bhAva zevALanI jema thAya che AtmAmAM, rahyA che AtmAnA pradezamAM ane AtmAne asvaccha karI DhAMkI dIdho che, paNa chatAM enA svabhAvanI svacchatAne naSTa karI zakyA nathI. zevALa jema khaseDe to pANI svaccha ja che, ema kaSAyabhAvane khaseDyA to aMdaramAM AtmAno svabhAva to svaccha ja che. keTalI preraNA maLe che ke kaSAya karatI vakhate paNa huM akaSAyI svabhAvI aMdaramAM mojUda chuM. A vAtano jo svIkAra thaze to tamAro upayoga svabhAvanA uchALA tarapha vaLaze. kharekhara, A badhI svacchatA AnA AdhAre rahI che ane A asvacchatA thaI che e eno AdhAra khasavAthI thaI che. Asrava ane baMdha thavAnuM kAraNa meM mArA svabhAvano Azraya choDyo te che. jo enA Azraye huM rahIza to mArAmAM asvacchatA AvI zake evI nathI. game tevA karmanA udayamAM paNa jJAnIone A bhedajJAna tIvrapaNe jAgRta hovAnA kAraNe e bhayaMkara upasargo ane pariSadomAM paNa upayogane joDatA nathI ane e vakhate paNa potAnA svabhAva bAju upayogane joDelo rAkhe che. eTale evA bhayaMkara upasarga, pariSadomAM paNa teo samatAbhAve rahIne kevaLajJAna pragaTa karI le che. A to jJAnInI vAto che, tattvanI vAto che. jo jIvane yathArtha vAta besI jAya ane aMdaramAM eno svIkAra AvI jAya, to pachI eno je puruSArtha upaDaze e badho samyapha, ekeke pagaluM mokSamArga sanmukha yathArtha ane A samajyA vagara e game te kriyAo karaze, game teTalo tyAga kare, tapa kare, japa kare, bhakti kare, vAMcana kare, je kAMI sAdhana kare, e badhAya sAdhana A samyapha prakAre kartA-karma saMbaMdha, nimitta-naimittika saMbaMdha jayAM sudhI samaje nahIM tyAM sudhI ene saMsAranA hetubhUta thAya. eTale zubhAzubha karmanA kAraNanA baMdharUpa thAya, nirjarAnA kAraNarUpa thavAnA nahIM. bhakti karaze to e vakhate samajaze ke A bhakti e mAro svabhAva nathI. Ano huM kartA nathI, paNa mArA azubha bhAvathI bacavA mATe huM A karuM chuM, bAkI A mAro svacchabhAva nathI. ema je kAMI zubhabhAvanI kriyA thaze e karaze. jJAnI che e kAMI zubhabhAva nathI karatAM ema nathI, paNa zubhabhAvamAM katRtvapaNuM karatA nathI. ajJAnI game evA zubhabhAva karavA jAya to jJAnI jevA karI zake ja nahIM, chatAM jJAnI e zubhabhAvamAM, potAnA dvArA thayA che, A bhAva Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 486 cha padano patra sArA che, A bhAva karavA jevA che ane A bhAvano kartA huM chuM ema mAnatA nathI. je bhAvathI tIrthakara nAmakarma baMdhAya che ene paNa jJAnIo jANe che ke Ano huM jJAtA che, paNa A bhAvano huM kartA nathI. tIrthakara nAmakarma che e AtmajJAnI sivAya koI bAMdhatA nathI ane e bhAva thatI vakhate paNa jJAnIne jJAna hAjara che eTale jJAnI e bhAvane paNa jANe che ke A bhAvano paNa huM jJAtA chuM, kartA nathI. kartA to huM mArA jJAnabhAvano, zuddha upayogano ja chuM, bIjA koI bhAvano huM kartA nathI. AvuM jJAna jyAre aMdaramAM kAma kare tyAre kAma thAya che. have A to thiyarIkala vAta thaI. have sAmAyikamAM besIne tene prekTIkalI karavAnI. A bhedavijJAnanI vAtane, je tame sAMbhaLI che ene upayogamAM lAvo ane have AgaLa pachI vicAra karo ke kharekhara huM zubhAzubha bhAvano kartA chuM? dehanI kriyAno kartA chuM? jagatanA bAhya kAryano huM kartA chuM? eka parinAma ke na karatA darava doI, doI parinAma eka darva na dharatu hai; eka karatUti doI darva kabahuM na kare, doI karatUti eka darva na karatu hai; jIva pugala eka kheta-avagAhI douM, apane apane rUpa, kou na karatu che, jaDa parinAmaniko, karatA hai pudgala, cidAnaMda cetana subhAva Acaratu hai. - zrI samayasAra nATaka - kartAkarma kriyAdvAra - 10 paramArthathI svabhAva pariNatie AtmAnija svarUpano kartA che eTale jJAnabhAva sivAya, zuddhabhAva sivAya koIpaNa bIjA bhAvamAM ke kAryamAM kartApaNAnuM sthApana thayuM e ajJAna che. bhAva thAya eno vAMdho nathI paNa kartApaNAnuM sthApana nA thavuM joIe. kartApaNAnuM sthApana thAya to ajJAna AvI jAya. bhAva thAya to e cAritramohanA udayano dhakko che. jJAnIne paNa thAya, paNa e bhAva thatAnI sAthe A bhAva mArA che, A bhAvano karanAra huM chuM, ema ja thayuM to te ajJAna che. mumukSu : jJAnI svAdhyAya karatA hoya to kayo bhAva hoya? Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra 487 sAheba e vakhate hoya zubhabhAva, paNa jJAna che ke A bhAva mArA nathI, huM Ano jJAtA chuM. kartA to mArA nijabhAva, samAdhibhAvano ja chuM. mumukSu jJAnI utkRSTa bhakti kare ? sAheba kare ne! sArAmAM sArI kare. tIrthaMkara nAmakarma baMdhAya evI kare. ochI nA kare, paNa e vakhate enuM jJAna hAjara che. jJAna chAMTaNInuM kAma karyA ja kare che. tame atyAre mArI sAthe vAta karo to huM navInabhAI chuM e bhUlI gayA cho ke khyAla che? khyAla che. ema jJAnIne zubhabhAva karatI vakhate khyAlamAM che ke huM jJAna svarUpI AtmA chuM ane jJAnabhAva e mAro svabhAva che. zubhabhAva svabhAva nathI. mumukSu A jJAnadhArA cAle che? sAhebaH hA cAle che ne. pratItinI dhArA cAle che ne ke aTakI gaI che? zraddhAmAM rahyuM che ke aTakI gayuM che? zraddhAmAM che to jJAna samyapha che ke asamyapha che? cAritramAM asthiratA che eTale kare che. cAritranI asthiratAnA kAraNe bhakti thaI che. cAritranI sthiratA hoya to bhakti nA thAya. thAya che tyAre darzana-jJAna samyaku che ke viparIta che? samyagdarzana ane samyaphajJAna che ke nathI? cAlu che to pachI e enuM kAma zuM kare? e ene ekAkAra na thavA de. A to bhakti che, paNa koI evA viSayonA bhogamAM hoya to paNa jJAna ene viSayomAM ekAkAra thavA detuM nathI. e vakhate paNa alaga rAkhe che. anaMta saMsAra jeno tUTI gayo che, graMthibheda jene thaI gayo che eno kAMI lAbha nahIM? samaye samaye lAbha ane chatAMye jeTaluM cUke che eTalo baMdha paNa che. evuM nathI ke ene nirjarA ja cAle che. jeTalA aMzamAM rAga che eTalA aMzamAM baMdha paNa che ane jeTalA aMzamAM vItarAgatA rahI che eTalA aMzamAM enI nirjarA paNa cAle che. 41 prakRtino baMdha aTakyo che, paNa 107no cAlu che. chatAM e baMdha evo nathI ke je baMdha eno anaMta saMsAraparibhramaNa karAve. jJAnI sarvathA abaMdha che evuM nathI, paNa jJAnanuM mAhAbhya che ke saMsArathI ene alipta rAkhe che. aho ! samadaSTi AtamA, kare kuTuMba pratipALa; aMtargata nyAro rahe, (jayuM) dhAva khilAve bALa. - zrI bRhad AlocanA Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 488 cha padano patra jema dhAvamAtA bahAramAM badhuM kAma kare, paNa aMdaramAM enuM jJAna kAma kare che ke A mAro dIkaro nathI. ema jJAnI zubhabhAvane pelA bALaka karatA paNa vadhAre ramADe che, paNa aMdaramAM khyAla che ke A "bhAva" mAro nathI. A zubhabhAvarUpI dIkaro mAro nathI. zubhabhAva ke azubhabhAvarI dIkaro mAro nathI. A parabhAvano nIpajelo che. A paramAtAno che, A svamAtAno nathI. eTaluM jJAna ene aMdaramAM rahyuM che. trIjuM pada - "AtmA kartA che. sarva padArtha arthakriyAsaMpanna che. kaMI ne kaMI pariNAmakriyA sahita ja sarva padArtha jovAmAM Ave che. AtmA paNa kriyA saMpanna che. kriyAsaMpanna che, mATe kartA che. te kartApaNuM trividha zrI jine vivecyuM che; paramArthathI svabhAvapariNatie nijasvarUpano kartA che. anupacarita (anubhavamAM AvavA yogya, vizeSa saMbaMdhasahita) vyavahArathI te AtmA dravyakarmano kartA che. upacArathI ghara, nagara Adino kartA che. paramArthathI eTale zuddha nizcayanayathI zuddha nizcayanayathI AtmA jJAnabhAvano svabhAva pariNati eTale nijasvarUpano kartA che ane nijasvarUpanA kauMbhAvano bhoktA che. jo pote potAnA bhAnamAM varte to potAnA jJAna ane AnaMda pariNAmano kartA che ane hakIkatamAM koI eka dravya be kriyAo karI zake evo siddhAMta nathI. siddhAMta sthApita karyo ke eka pariNAma ke karnAna darava doI. eka pariNAma eTale ke eka kriyA be dravya maLIne karI zake nahIM. cetana cetananI ja kriyA karI zake ane acetana acetananI ja kriyA karI zake. cetana cetananI paNa kriyA kare ane acetananI paNa kriyA kare ema be kriyA ekaluM cetana karI zake nahIM. ema acetana acetananI paNa kriyA kare ane cetananI paNa kriyA kare ema bane nahIM. cetananI kriyA e jJAnakriyA che. to cetana jJAnakriyA paNa kare ane krodhAdi kriyAono kartA thAya ema banatuM nathI. evI rIte cetana potAnI svabhAvapariNatie vartI ane nijasvarUpano kartA thAya eTale jJAna pariNatino kartA thAya ane duniyAnA koI padArthono kartA thAya, ema paNa banatuM nathI. jema krodhAdibhAvano kartA jIva nathI tema acetananI je kAMI pariNati che eno kartA paNa jIva nathI. jIvamAM thAya che paNa e jIvano svabhAva nathI. mATe enI kriyAno kartA nathI. krodhAdi bhAva, rAgAdi bhAva AtmAnA pradezamAM thAya che. jJAnI eno svIkAra nathI karatA ema nathI. eno svIkAra kare che, paNa e AtmAnI svabhAva pariNati nathI. e nimitta-naimittika Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patrA 489 saMbaMdhathI utpanna thayelo eka sAMyogika bhAva che. zuddha nizcayanayathI e bhAva AtmAnA nathI, paNa azuddha nizcayanayathI e AtmAnA kahevAmAM Ave che. azuddha nizcayanayathI eTale vyavahArathI ene AtmAnA kahevAmAM Ave che. kema ke, AtmAmAM thayA che mATe. paNa ekalA AtmA dvArA e thayA nathI. emAM nimitta tarIke kAMIka vastu paDI che. karmano udaya thayo tyAre thayA che. nimittathI thayA che. eno artha evo nathI ke eno kartA AtmA che. jema ke, dUdhamAM tame dahInuM TIpuM nAkhIne meLavyuM. savAramAM joIe to dUdha dahIMrUpe thaI gayuM. meLavaNa nAMkhanAro dahIMrUpe pariNamyo che ? mANasa to mANasa ja rahyo che. meLavaNa nAMkhanAro kAMI dahIMrUpe pariNamI gayo nathI. dahIM to dUdhanuM thayuM che. dUdha dahIMrUpe pariNamyuM che. meLavaNa nAMkhanAro dahIMrUpe pariNamI gayo nathI. mATe,dahIMno kartA dUdha che. evI rIte jJAnI puruSo kahe che ke ahIM AgaLa AtmAnA vibhAvathI karmanA pudgalo, je kAmaNavargaNA zaddha hatI, jene vistra sopacaya kAmaNavargaNA kahevAmAM Ave che, e karmarUpe pariNamI gaI che. AtmA nathI pariNamI gayo ema kahevAno matalaba che. jema dUdhamAM meLavaNa nAMkhanAro mANasa dahIMrUpe pariNamyo nathI. e mANasa to mANasa tarIke ja rahyo che, eno jANanAra thayo che paNa e koI kriyAno karanAra thayo nathI. evI rIte A bAju AtmAne vibhAvo thayA ane kArmaNavargaNAo je zuddha hatI e karmarUpe pariNamI ane Atmapradezo sAthe baMdhAI gaI. to kArmaNavargaNA pote ja karmarUpe pariNamI ane baMdhANI che. AtmAe ene bAMdhI nathI. AtmA to e vakhate paNa eno jonAro che. eno kartA nathI. vibhAvano kartA AtmA nathI ane zuddha kArmaNavargaNAone karmarUpe pariNamAvavAno kartA paNa AtmA nathI. beya vAtano khyAla rAkhavAno che. eka mANasa darzana karavA derAsara jAya che ane bIjo mANasa joI rahyo che. to javAnI kriyAno kartA koNa che? je darzana karavA jaI rahyo che te ane jonAro judo che. jonAro che e janAro nathI. jonAro che e janArAthI judo che. ema AtmAmAM karmarUpe pariNamI karmarUpe baMdhAnAra pudgala karma che ane eno jonAro AtmA che. AtmA kAMI karmarUpe pariNamI ane karmarUpe baMdhAI gayo nathI. jema pelAno jonAro ane jANanAro judo puruSa che ema karmane karmarUpe pariNamAvanAra karma che ane ene jonAro AtmA che. ene karanAro AtmA nathI. kema ke, karmarUpe pariNamI ane AtmAnA pradezo sAthe baMdha thaI javo e paramANunI kriyA che. e kAMI cetananI kriyA nathI. cetananI kriyA to jANavAnI kriyA che. AtmA jyAre vibhAva kare Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 490 cha padano patra che, zubhAzubha bhAva ke rAga, dveSa ke ajJAnanA bhAva kare che tyAre kArmaNavargaNAo che e karmarUpe pariNamI ane AtmAnA pradeza sAthe baMdhAya che. jema ke, TeparekorDara cAle che. temAM blenka keseTa upara zabdanI vargaNA baMdhAtI jAya che, paNa kyAre baMdhAya che? ke ahIMthI avAja thAya to. paNa jo avAja nA thAya to e blenka ja rahe. avAja thAya to baMdhAya che. evI rIte kAmaNa vargaNA paNa je zuddha che e paNa karmarUpe pariName che ane karma kyAre baMdhAya che? AtmA rAga-dveSa ke ajJAnamayabhAva kare che to aMdaramAM TepIMga thAya che, nahIM to TepIMga thatuM nathI. kema ke, siddha bhagavAna paNa samaye samaye zuddha bhAva kare che paNa tyAM TepIMga bilakula thatuM nathI. keseTo ekadama korI ane ApaNane samaye samaye kAmaNavargaNAo baMdhAtI jAya che. rAga-dveSa ane ajJAnamaya bhAvo karavAthI karma baMdhAya che paNa, AtmA karmone bAMdhato nathI, karmo je baMdhANA e svataMtrapaNe. e kAmaNavargaNAo karmarUpe pariNamIne baMdhANI che. ene AtmAe bAMdhI nathI. mumukSu rAga-dveSa karanAro to AtmA che ne? sAheba : rAga-dveSa karanAro to AtmA che. e paNa azuddha nizcayanayathI, zuddha nizcayanayathI nahIM. nayano abhyAsa nathI karyo eTale pakaDAtuM nathI. krodhAdi ke rAga-dveSanA bhAvano kartA AtmA nathI. rAga-dveSanA bhAvano kartA hoya, eno svabhAva hoya to siddha bhagavAnane paNa thavA joIe. siddha bhagavAnane rAga-dveSa ane ajJAnamaya bhAva thatA nathI. eTale ke nizcayathI AtmA rAga-dveSano kartA che nahIM. kartA hoya to dareka AtmAe karavo joIe. ApaNe rAga, dveSa ne ajJAnamaya bhAvo karIe chIe e kema karIe chIe? ke aMdaramAM karmanA udaya cAlu che enI sAthe upayoga joDAya che. eTale je zuddha upayogarUpe pariNamavuM joIe enA badale azuddha upayogarUpe e pariName che. azuddha upayogarUpe pariName che eTale rAga-dveSa ane ajJAnamaya bhAva thAya che ane e bhAvothI navIna kArmaNavargaNAo che e karmarUpe pariNamIne AtmAnA pradeza sAthe baMdhAya che. paNa ene bAMdhanAro AtmA nathI, AtmAno azuddha upayoga che. jo bAMdhavAno svabhAva hoya to pachI choDavAno svabhAva kono che? mATe AtmAno bAMdhavAno svabhAva nathI ke choDavAno svabhAva paNa nathI. azuddha upayogano svabhAva che. e AtmAne karmapradeza sAthe bAMdhavAno che ane zuddha upayoganuM kArya che e lAgelI karmavargaNAone saMvara ane nirjarA karavAnuM. AtmA enAthI judo che. AtmA ane upayoga baMne judA samajo . kathaMcit abhinna che, paNa upayoga che e eka samayanI Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . cha padano patra 491 AtmAnI avasthA che. samaye samaye jJAnadarzana upayoganuM pariNamana che. to e upayoga vibhAvarUpe pariName che ke svabhAvarUpe pariNamaze enA upara saMvara-nirjarA ane AsavabaMdhano AdhAra rahelo che. have A badhA je karmanA visphoTa thAya che e AtmAnA pradeza upara jhaLake che. enA jJAnamAM jhaLake che. emAM thatA nathI. jema ke, darpaNa che ane darpaNanI sAme raMgaberaMgI mora che. mora nAcI rahyo che. be mora che. eka darpaNano mora che ane eka bahAra tiryaMca mora che. dekhavAmAM be Ave che. pahelA eka hato, have darpaNamAM Ave eTale be thaI jAya. have darpaNanA moranI kriyA ane pelA moranI kriyA tamane eka jevI lAge che. paNa sAco mora kayo che ? je bahAra che te. darpaNanI svacchatAnA kAraNe emAM e jhaLakATa thayo che te darpaNano vikAra che. jhaLakATa thayo eTale enI svacchatA naSTa thaI gaI ane svacchatAmAM vikAra Avyo paNa darpaNanA svabhAvamAM vikAra nathI Avyo. moranA nimittathI Avyo che. mora haTI jAya to evI ja svacchatA che, ema AtmA darpaNa jevo svaccha che ane emAM je udaya Avyo; kaSAyabhAvano, krodhAdi bhAvano ke rAgAdi bhAvano ke zubhAzubha bhAvano e enA caitanya arIsAmAM pratibiMbita thAya che. karmanA paramANuno visphoTa thavAthI thayelo ajIva krodha che ane AnI aMdaramAM jhaLakATa thayo che, e jIva krodha che, jene bhAvakarma kahevAmAM Ave che. jIva krodha ane ajIva krodha be judA che. ajIva krodha e karmanA 52mANuno visphoTa thayo emAM che ane jIva krodha e jIvanI vibhAva pariNatI thaI emAM che. jIva pariNatimAM je vibhAva thayo e ane jIva judA che, ekameka nathI. darpaNa ane darpaNamAM pratibiMbita thayelo mo2 e paNa judA che. jema pelo bahArano mo2 judo che ane darpaNamAM pratibiMbita thayelo mora e darpaNathI judo che. evI rIte AtmAmAM vibhAvarUpe pratibiMbita thayelA jIvanA krodhAdi jIva bhAvo paNa AtmAnA svabhAvathI judA che. A sUkSmamAM sUkSma bhedavijJAna che. jo A vAta tame aMdaramAM pakaDazo, pakaDAya evI to jaldI nathI, kema ke Ano abhyAsa joIe. jo pakaDazo to aMda2mAM tamane sUkSma bhedavijJAna thaze. sUkSma bhedavijJAna thaze eTale khyAla Avaze ke ajIva krodha vakhate paNa aMdaramAM jJAna pariNatinuM kArya juduM cAlI rahyuM che. kema ke ajIva pariNatine paNa jANanAra jJAna che. jJAna paryAya che. AtmA to hajI cheTo che. ajIva pariNatimAM krodha pariNati cAlI rahI che. e krodha pariNatine jANanAra jJAna pariNati che. jJAnIne paNa krodha thAya che ane ajJAnIne paNa thAya che. jJAnIne jyAre krodhAdi bhAva thAya che tyAre emanuM je zraddhAnuM vizleSaNa Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 492 cha padano patra hoya che e yathArtha hoya che ke A pariNati che e karmanA visphoTanA kAraNe jhaLakI che ane enA kAraNe vibhAvarUpe A AtmA krodhAdirUpe pariNamyo che, paNa e mArA svabhAvanuM pariNamana nathI. svabhAvanuM pariNamana to vartamAnamAM paNa enAthI juduM che. e jJAna pariNamanathI A krodhAdi pariNamana jaNAya che, paNa jJAnamAM krodhAdi pariNamana thatuM nathI. be ya judA che, kema ke cetana pariNAma ane acetana pariNAma e be kriyAo eka dravyamAM eka sAthe thaI zakatI nathI. be kriyA eka dravya karI zake nahIM. krodhAdi bhAva paNa AtmA kare ane jJAnabhAva paNa AtmA kare ema banatuM nathI. ghaDAno banAvanAra jema kuMbhAra che, to mATI paNa ghaDArUpe pariName ane kuMbhAra paNa ghaDArUpe pariName ema banatuM nathI. kuMbhAra to kuMbhArarUpe ja rahe che. mATI ghaDArUpe pariName che. nimittakartA tarIke ApaNe kuMbhArane kahIe chIe. e paNa eka sthULa apekSAe kahIe chIe. sUkSma apekSAe joIe to kuMbhArano yoga ane upayoga e nimittakartA che. A to tattvanI sUkSmamAM sUkSma bhedajJAnanI vAta che. vastu potAnA svarUpamAM ja pariName evo niyama che. eTale ke jIva jIvarUpe pariNamyA kare ane ajIva ajIvarUpe pariNamyA kare, jIva kyAreya paNa acetanarUpe pariName nahIM ane ajIva kyAreya paNa cetanarUpe pariName nahIM. A siddhAMta che. A vAta bhedavijJAnanI che. mATe ekadama upayogane ekAgra rAkhI grahaNa karavuM. vastu potAnA svarUpamAM ja pariName evo niyama che. jIva jIvarUpe pariNamyA kare che ane jaDa jaDarUpe pariNamyA kare che. jIvanuM mukhya pariNamavuM cetana jJAna svarUpa che ane jaDanuM mukhya pariNamavuM e jaDanuM svarUpa che. jIvanuM pariNamana thAya che e zenA rUpa thAya che ? pariNamana eTale kriyA, e jJAnakriyA kare che. AtmA jJAnaM, svayaM jJAnaM, jJAnAt anya karoti kim / parabhAvasya kartA AtmA, moheya, vyavahA2eNuM || AtmA jJAnasvarUpa che to jJAnakriyA kare. e jJAnakriyA paNa kare ane acetana kriyA paNa kare ema banatuM nathI. paramArthathI svabhAva pariNatie e AtmA nijasvarUpano kartA che enI vAta cAle che. je dRSTithI vAta thatI hoya e dRSTithI vicArIe to yathArtha che. paramArthathI svabhAva pariNatie jIva nijasvarUpano kartA che. eTale jIvanuM mukhya pariNamavuM te cetana jJAnasvarUpa che ane jaDanuM mukhya pariNamavuM te jaDatva svarUpa che. samaye samaye ApaNuM vibhAva pariNamana cAle Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 493 cha padano patra che. have e ApaNuM svabhAva pariNamana nathI ane A pariNamananA hakIkatamAM kartA nathI, paNa karmanA udaya sAthe bhaLavAthI thayelA sAMyogika ane naimittika bhAva che. A mArA svAbhAvika bhAva nathI. sAhajika bhAva nathI. ATaluM jJAna dareka mumukSune, bhale AtmajJAna nA thayuM hoya to paNa rahevuM joIe. nahIM to bIjA upara Aropa thaI jAya ke AnA dvArA mArA bhAva bagaDyA.AnA dvArA mArI A kriyA thaI. A hato mATe mane Ama thayuM. A nA hota to mane Ama nA thAta. Avo Aropa ApaNe bIjA upara DhoLI daIe chIe. kema ke huM jJAna svarUpano kartA chuM ane Ano kartA nathI, e samajaNa e vakhate tyAM hAjara nathI. zrI samayasAramAM kahyuM che ke, je mAnato mujathI duHkhI, sukhI huM karuM para jIvane; te mUDha che, ajJAnI che, viparIta ethI jJAnI che. jyAM karma udaya jIva sarve duHkhI tema sukhI thatAM; tuM karma to deto nathI to te kema duHkhI sukhI karyA. - zrI samayasAra jIve potAnI kalpanAthI mAnyuM ke ANe mane sukhI karyo, ANe mane duHkhI karyo ane hakIkatamAM joIe to koIe sukhI nathI karyo, duHkhI paNa nathI karyo. ene kalpanA dvArA sukha ke duHkha bhAsyuM che. jo A bhedavijJAna thAya to pelo Aropa je bahAramAM nimitta upara thAya che, enA badale eno Aropa svadoSa upara Ave ke meM kalpanA karIne pelA nimittane sukharUpe mAnyuM, A nimittane duHkha mAnyuM. to hakIkatamAM mArI e kalpanA hatI, paNa vAstavikatA na hatI. " jema vaijJAniko samajIne prayoga kare ane vyavahAramAM ApaNe lAbha uThAvIe chIe, to evI rIte A prakriyA samajI ane vyavahAramAM eno lAbha uThAvavAno che ke jyAre sukhaduHkhanA kAMI banAvo bane che, zAtA-azAtAnA banAvo bane che. (samaye samaye cAlu che; dareka jIvane udayane anurUpa) tyAre e zAtA ke azAtA kaMI bahArathI nathI AvI, paNa aMdaranA udayathI AvI che ane aMdarano udaya paNa kyAre Ave che? ke pahelA bAMdhyo hato tyAre Ave che ane e udaya paNa mAro nijabhAva nathI. mAro svabhAva nathI. e udayamAM huM joDAuM chuM tyAre sukha ke du:khane AdhIna thaIne e bhAvone huM karuM chuM. hakIkatamAM e bhAvono paNa huM kartA nathI. to jayAre zAtA ke azAtAno udaya Ave ane A jJAna hAjara hoya tyAre e nimitta bAju vaLyA Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 494 cha padano patra karatA svabhAva bAju vaLavAno puruSArtha karaze. eTale e vakhate enA je vikalpo che e maTI ane e nirvikalpa sthitimAM athavA maMda kaSAyarUpe pariNamaze ane jo nimitta bAju ke udaya bAju vaLyo to e bIjA tarapha vaLI ane kapAyarUpe pariNamIne tIvra kaSAyamAM jato raheze. A nimitta-naimittika saMbaMdha ke kartA-karma saMbaMdha samajavAno phAyado eTalo che ke ApaNane je kAMI udayane anurUpa bahAramAM banAvo ke kriyAo thAya che e ApaNe bIjA upara DhoLI nAMkhIe chIe, e have potAno vAMka joto thaI ane potAnA svabhAva bAju vaLavAno prayatna kare che. kema ke, e jue che ke A kriyAno huM kartA nathI, huM to jJAtA chuM. krodhAdirUpe pariNamyo che enuM kAraNa zuM che? huM mArA jJAnabhAvamAM TakI nA zakyo e che, nahIM ke pelA nimittanuM kAraNa che. eTale AkhuM baLa potAnA upayoga tarapha e vALe che. mArI upayoganI nirbaLatAnA kAraNe huM nimittAdhIna ke udayAdhIna banI ane kaSAya ke vikArarUpe pariNamyo chuM, paNa pelA dravyae mane vikArarUpe ke kaSAyarUpe pariNamAvyo nathI. bahu sUkSma vAta che A tattvanI. A to nyAla thaI javAya evuM che. jema karoDamAMthI ekane loTarI lAge ane nyAla thaI jAya ema. A loTarI karoDamAMthI koka ne ja lAge che. A to potAnA aMtaraMga puraSArthanuM kArya che. A kArya kaMI bIjA dravya dvArA karI devAya evuM nathI. jo jIva sAcuM samaje ane sAcA puruSArthamAM varte to kAyama enI aMtaraMga zAMtino bhaMga thaI zakato nathI, nahIM to enI aMtaraMga zAMtino bhaMga thayA kare che. e vAta ahIM kahe che ke jIvanuM mukhya pariNamavuM e jJAnasvarUpa che ane jaDanuM mukhya pariNamavuM e jaDatva svarUpa che. jIvanuM je cetana pariNAma eTale jJAna pariNAma-darzana pariNAma e koI divasa acetana thaI pariName nahIM. eTale koI divase krodharUpe ke mAnarUpe ke mAyArUpe ke lobharUpe ke bIjArUpe pariName nahIM. acetanarUpe pariNamI jAya eTale ke deharUpe pariNamI jAya ke bIjA koI anya acetanarUpe pariNamI jAya ema banI zakatuM nathI. jIvanuM je cetana pariNAma te koI prakAre jaDa thaI pariName nahIM ane jaDanuM jaDatva pariNAma te koI divasa cetana pariNAme pariName nahIM. ghaDo jANavAnuM kAma kare nahIM, ema acetananI koIpaNa kriyA evI nahIM hoya ke enAmAM cetana pariNAma jevuM kAma thavAnuM. jaDanuM jaDatva pariNAma rahevAnuM ane cetananuM cetanatva ja pariNAma rahevAnuM. jaDa koI divasa cetanarUpe pariName nahIM ane cetana koI divasa jaDatva pariNAme pariName nahIM, evI vastunI maryAdA che. mana-vacana-kAyAnI kriyA huM karuM chuM e mAnavuM e ajJAna che. to A traNanI kriyA mArA dvArA thaI ane enuM kartApaNAnuM jo ahaMpaNuM AvyuM to enuM nAma Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra 45 ajJAna che. huM dhAruM evI vANI bolI zakuM chuM ema mAnavuM e paNa ajJAna che. udaya hoya to vANInA pudgala nIkaLe, nahIM to kAla uThIne lakavo thaI jAya to baMdha paNa thaI jAya. nIkaLe ja evo koI niyama nathI. yogyatAne anurUpa nIkaLe che. have koI jIva enuM abhimAnakare to e enuM ajJAna che ane e ajJAnathI eno baMdha che. jaDanuM jaDatva pariNAma koI divase cetanarUpe pariName nahIM evI vastunI maryAdA che ane cetana-acetana e be prakAranA pariNAma to anubhavasiddha che. jJAnabhAva thAya che eno paNa anubhava thAya che ane krodhAdi bhAva thatAM AkuLatA-vyAkuLatA thAya che eno paNa anubhava che. be ya anubhava jIva jANavA dvArA - jJAna dvArA karI rahyo che. temAMnuM eka pariNAma be dravya maLIne karI zake nahIM. eTale eka kriyA, eka kAryae be dravya maLIne karI zake nahIM. jaDanuM je kArya thAya che e jaDa ane cetana bhegA thaI karI zakatA nathI ane cetananuM je jJAna pariNamana thAya che e paNa cetana ane jaDa bhegA thaI karI zakatA nathI. cetananuM kArya to cetana dvArA ja thAya che ane jaDanuM kArya jaDa dvArA ja thAya che. darekadravyano pariNamanazIla svabhAva che, dareka dravyasvayaMsata che ane svayaM pariNamanazIla che. mATe dareka dravyanuM pariNamana svayaM potAnuM, potA dvArA, potAmAM thAya che. bIjA dvArA thaI zakatuM nathI. arthAt jIva ane jaDa maLIne kevaLa cetana pariNAme pariNamI zake nahIM. jJAnapariNAma jIva ane jaDa bhegA thaIne karI zaktA nathI, ekaluM cetana ja kare che. rUpa, rasa, gaMdha, varNa, sparzarUpe pariNamavAnuM kArya ekaluM acetana eTale pudgala ja kare che. acetanane ApaNe nathI letA, paNa pudgalane laIe chIe. be bhegA maLIne karI zakatA nathI. jIva cetana pariNAme pariName ane jaDa acetana pariNAme pariName ema vastusthiti che. vastuno svabhAva Avo che. mATe jina kahe che ke eka pariNAma be dravya karI zake nahIM. atyAre eka pariNAma ane be dravyanI vAta cAle che. eka pariNAma eTale jaDanuM pariNAma e jaDa ane cetana bhegA thaI karI zake nahIM. evI rIte cetananuM pariNAma e jaDa ane cetana bhegA thaI karI zake nahIM. cetananuM pariNAma cetana ja kare ane jaDanuM pariNAma jaDa ja kare evI vastusthiti che. ema kahevAno matalaba che. jJAnIonI anubhava karIne lakhelI vAta che ane vastunA svarUpano siddhAMta che e batAve che. A siddhAMta anAdikALathI nathI jANyo eTale ajJAna avasthAmAM jIve aneka prakAranA parabhAva ane parapravRttine potAnI mAnI ane A paribhramaNa enuM cAlu rahyuM. jIva cetana pariNAme ja pariName che, acetananI kriyA je thAya che eno kartA AtmA nathI. eka pariNAma be dravya karI zake nahIM. je je dravya che te potAnI sthitimAM ja hoya ane Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 496 cha padano patra potAnA svabhAvamAM pariName. mAno to paNa pariName ane nA mAno to paNa pariName. ajJAnI nathI mAnato ethI zuM kAMI e acetanarUpe pariNamI jAya che ? jema ApaNe kahIe ke roTalIno kartA strI nathI ane koI bahena enA mAne ethI zuM e roTalInA kartA thaI javAnA che ? mAnavArUpa ajJAnano vikalpa hato. e samajavAthI mAnavAmAM pariName che tyAre e vikalpa TaLI ane nirvikalpa thAya che. kema ke, ajJAnatA paNa vikalpamAM che. jaDamAM to kAMI ajJAna che nahIM ane cetanamAM paNa ajJAna nathI. tyAre ajJAna che kyAM? vikalpamAM che. A sAcuM samajavAthI eno khoTo vikalpa samajI ane sAcI vastusthitinuM bhAna thAya to e nirvikalpa thayA vinA raheto nathI. A kArya aTapaTuM samajAtuM nathI eTale aneka prakAranA vikalpa Ave che. AnuM Ama kema thayuM ? are, paNa tAre zuM ? ema thavAnuM hatuM ema thayuM. duniyAmAM je je banAva bane che enA ApaNane vikalpa Ave che enuM kAraNa ApaNuM ajJAna che. je je kArya duniyAmAM jyAM jyAM, je je prakAre bane che e dareka jagyAe vyavasthita ja bane che. have, e kAryamAM ApaNA dvArA pheraphAra ApaNAthI thaI zake ema nathI. e enA samaye pharaze. enuM kArya samApta thaze tyAre eno udaya samApta thaze. tyAre bAkI koI dravyanA pariNamanane ApaNe aTakAvI zakIe ema nathI. AnA uparathI siddhAMta nIkaLe che ke dareka dravyanuM pariNamana svataMtra che. koI dravyanA pariNamanane koIpaNa dravya pheraphAra karI zakatuM nathI ke aTakAvI zakatuM nathI. je dravya, je rUpe, je sthaLe, je pramANe pariNamavAnuM che ene Indra, jinendra, narendra paNa pheraphAra karI zakatA nathI. je pAMdaDuM pAkI gayuM ane tUTIne paDe che ene koI joDI zakatuM nathI. eno samaya thAya che eTale Tapa daIne paDI ja jAya che. pachI ene ema kahe ke huM nA paDavA dauM to ema bane nahi. dareka dravyanA pariNamana e dareka dravyanI yogyatA anusAra samaye samaye thAya che. emAM koI dravya bIjA koI dravyanA guNa upara, dravya upara ke paryAya upara koIpaNa prakArano pheraphAra ke asara karI zakatuM nathI. Apa-le thaI zakatI ja nathI. dareke dareka dravya svataMtra che. enI kriyA paNa svataMtra che. dravya pote koI nimittanA sAnnidhyamAM prabhAva pADI zakatuM nathI. jema paramakRpALudeve kahyuM ne ke nimitte karIne harSa, nimitte karIne zoka, nimitte karIne Indriyajanya viSayo pratye AkarSaNa ane nimitte karIne kaSAya udbhave che tevA tevA jIvoe tevA tevA nimittono tyAga karavo. e nimittanI apekSAe kahyuM. sthaLa choDI devAthI sthULa apekSAe tyAga thAya paNa upayogane pheravavAthI sUkSma dRSTie thAya. nimittano tyAga karavo eTale upayogane pheravI levo, ema jJAnIonuM kahevuM che. sthaLa choDI dIdhuM eTale ekAMte Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra 497 evuM nathI ke vikalpo na thAya. paNa, upayogane pheravato thAya, be jaNA sAthe jhaghaDo thayo ane eka jaNa jatA rahyA bahAra. bahAra jatA rahyA eTale bahAra janArane krodha nahIM thAya evuM nathI. e to bahAra jaIne vikalpa karavAno. sthaLa choDI dIdhuM eTale nA thAya, evuM ekAMte nathI thaI paNa zake che, paNa upayogane svAdhyAyamAM pheravI lIdho to kaSAya nahIM thAya. nimittano tyAga karavo eTale upayogane e nimittathI pheravI levo ema jJAnIonuM kahevuM che. doI pariNAma eka daravana dharatuM hai. be pariNAme e dravya pariNamI zakatuM nathI. be pariNAma eka dravya kare; jIva jJAna paNa kare ane krodha paNa kare ema bane nahIM. jJAna sivAyanI bIjI koI vastu kare ema banI zakatuM nathI. potAnA svabhAvanI cIja sivAya, vibhAva paNa kare ane svabhAva paNa kare ema banI zakatuM nathI. paramArthathI eka dravya be pariNAme paNa pariNamI zake nahIM evI vastusthiti che. mATI ghaDArUpe paNa pariName ane kuMbhArarUpe pariName ema banatuM nathI. mATI ghaDArUpe ja pariName che. evI rIte kuMbhAra paNa kuMbhArarUpe pariName ane ghaDArUpe pariName ema banatuM nathI. kuMbhAra kuMbhAra rUpe ja rahe che. ema jJAna jJAnarUpe pariName ane jJAna krodharUpe paNa pariName ema banatuM nathI. jJAna jJAnarUpe ja pariName che. krodharUpa pariNamana koI divasa jJAnanuM thatuM nathI. jJAnanuM pariNamana to jJAnarUpe ja rahe che. paNa, ekabIjAne eTalI badhI ekamekatA jevI sthiti thaI . gaI che, eTale ApaNane lAge che ke jJAna krodharUpe pariNamI gayuM. tame methInA bhajIyA khAo cho ane tamane khArA lAge che. koI tamane pUche ke methInA bhajIyA kevA che? to tame zuM kahezo? khArA che. to khArAza bhajIyAnI che ke mIThAnI? mIThAnI che ane chatAMya tame zuM kaho cho? bhajIyuM khAruM che. to e khoTuM che. - mumukSu : khArAza vadhAre che ema kahevAya ne? sAheba: khArAza konI che? e vAta che ahIM. mumukSu : mIThAnI. sAheba : basa patI gayuM? to krodha kono che? krodharUpe pariNamI gayo che jIva. jema peluM bhajIyuM khArAzarUpe pariNamI gayuM to caNAno loTa khAro nathI thaI gayo. caNAno loTa to eno je svAda che evo ne evo ja che. caNAnA loTamAM kAMI mIThuM nathI ghusI gayuM. caNAnA loTanA paramANu che emAM enuM je sattva Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 498 cha padano patra che e ja jaLavAI rahyuM che. khArAza jema mIThAnI che; ema vartamAnamAM jIva krodharUpe pariNamI gayo to je krodha avasthA che e kAMI jJAnanI nathI. jJAna to e vakhate paNa jANavAnuM kAma kare che. krodha e jANavAnuM kAma karato nathI. jema caNAnA loTamAM khArAza nathI ema krodhamAM jJAna nathI ane jJAnamAM krodha nathI. jJAna jJAnarUpe ja kAma karI rahyuM che ane krodha krodharUpe ja pariNamyo che. chatAMya be ekameka thaI javAnA kAraNe ApaNane lAge che ke huM krodharUpe pariNamI gayo chuM. A to bhedavijJAna che. A to jainadarzananuM UMDANa che, hRdaya che. jainadarzana tame vAMco, sAMbhaLo, samajo tyAre khyAla Ave ke dareka vastunI svataMtratA jJAnIoe kevI sUkSma. dravya-guNa-paryAyothI, nimitta-naimittika saMbaMdhathI kartA-karmanuM sthApana karyuM che. e vastu yathAsthita samajAya to duniyAnI game te garabaDo cAle e tamane AkuLatA-vyAkuLatA karAvanArI nahIM thAya. kema ke tame tarata juduM pADI dezo ke AnaMdaghanakuM kyA? mere gharameM kucha nahIM hai. ye saba paDoza ke gharameM hai. to tamArI aMtaraMga zAMtino bhaMga nahIM thAya. jo A bhedavijJAna nahIM hoya ane ekanI kriyAno bIjAnI kriyAmAM Aropa karI dIdho to aMdaranI AkuLatA-vyAkuLatA koI kADhI zake ema nathI. aMdaranI AkuLatA-vyAkuLatA kADhavI hoya to sAcuM jJAna karo ane sAcI paristhitine tattvadRSTithI mUlyAMkana karo. to aMdaranI AkuLatA-vyAkuLatA jaze; nahIM to, badhA vikalpanA goTA cAlatA jaze ane aMdaramAM AkuLatA-vyAkuLatA vadhatI jaze. jema agnimAM lAkaDA nAkhIe ane agni vadhAre prajavalita thato jAya, ema khoTA vikalpo karavAthI aneka prakAranA duHkho ane AkuLatA-vyAkuLatA vadhatI jAya ane zAMti maLI zake nahIM, paNa jyAre aMdaramAM samajaNa Ave ke mAruM to koI kharAba karI zake evuM nathI ane mAruM koInAthI kharAba thaI zake evuM nathI. mAruM kharAba thayuM che e mArA vikalpo dvArA thayuM che ane mAruM sAruM mArA nirvikalpa dvArA. eTale, vikalpano tyAga thaI ane nirvikalpa sthitimAM AvuM tyAre mAruM sAruM thaI zake ema che. bAkI bIjA dravya dvArA mAruM kharAba thatuM nathI. juo! aMdaramAM AkhI chAMTaNI thaI jAya. eTale jIvano puruSArtha je para taraphathI zAMti levAno hato te tUTI jAya ane svanA AdhAre zAMti thaI che eTale "sva" tarapha vaLavAno eno puruSArtha cAlu thAya. eka dravya be pariNAme paNa pariNamI zake nahIM - evI vastusthiti che. siddhAMta che ke be kriyA eka dravya karI zakatuM nathI. eka jIva dravya cetana ane acetana e be pariNAme pariNamI zake nahIM. krodhAdi bhAvo acetana che. kema ke, emAM jANavA-jovAnuM kAma thatuM nathI. AtmA Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 499 cha padano patra krodha paNa karI zake ane jJAna paNa karI zake, e be eno svabhAva che ema banI zakatuM nathI ane chatAMya AtmAmAM krodha thAya che, paNa eno kartA AtmA nathI. jema ghaDo thAya che paNa eno kartA kuMbhAra nathI, eno kartA mATI che. mumukSu H upayogamAM thAya che ? sAheba H upayogamAM jhaLake che. upayogamAM thato nathI. upayoga to cetana che. cetanamAM acetananI kriyA thAya ? sphaTikanI nIce lAla kapaDuM mUkyuM che to sphaTika lAla dekhAya che. have sphaTika lAla thaI gayo che ? nathI thayo, paNa kapaDAne hisAbe lAla dekhAya che. ema upayoganI sAthe krodha bhaLyo che eTale upayoga krodhavALo dekhAya che, paNa upayoga krodharUpe thaI gayo nathI. lAlAza sphaTikanI che ke kapaDAnI che ? kapaDAnI che. sphaTika lAla thayuM che ke kapaDuM ? sphaTika kevo che ? e vakhate paNa svaccha ja che. krodharUpe upayoga pariNamyo che, to upayoga e vakhate jJAnasvarUpe che ke acetana svarUpe? e vakhate svaccha che ke asvaccha che ? e asvaccha thayo enI nA nathI, paNa upayoganuM je svacchatva che e vakhate paNa mojUda rahyuM che. upayoganI je cetanatA che e acetanarUpe pariNamI nathI. upayoga krodhanI sAthe ekameka jevo thaI gayo che, paNa ekameka thaI gayo nathI. mumukSu : krodha ane upayoga vacce samayabheda nathI eTale khyAlamAM nathI Avato. sAheba : hA, samayabheda nathI chatAMya be judA che. haMmezAM be judA hoya to enA lakSaNa hoya ke nA hoya ? krodhanuM lakSaNa AkhuM juduM che ane jJAnanuM lakSaNa AkhuM juduM che. pelAnuM lakSaNa acetana che ane AnuM lakSaNa cetana che. eno AdhAra - Adheya saMbaMdha ja judo che. badhuMya juduM che. A to sUkSma che, sthULa upayogathI nA pakaDAya. krodhano AdhAra - Adheya saMbaMdha karma sAthe che ane upayogano AdhAra - Adheya saMbaMdha AtmA sAthe che. mATe AdhAra - Adheya saMbaMdha paNa judA che. evI rIte vyApya ane vyApakatAnI apekSAe paNa phera che. krodhanA paramANuno visphoTa thayo che, to krodha krodhanA paramANumAM vyApta thayelo che. e AtmAnA pradezomAM vyApI gayo nathI. AtmAnA pradezamAM to jJAna vyApeluM che, krodha vyApelo nathI. A to badhI sUkSma vAto che. kartA-karma adhikAra e koI sAmAnya bAbata nathI. Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 500 cha padano patra mumukSu : tAdAbhya saMbaMdhanI vAta thAya che? sAhebaH tAdAtya saMbaMdha nathI. jevo jJAnano AtmA sAthe tAdAmya saMbaMdha che evo krodhano AtmA sAthe tAdAbhya saMbaMdha nathI. AtmAthI krodha judo che mATe eno kartA nathI. je dRSTi che e dRSTithI samajo to samajAya. paramArthathI zuddha nizcayanayathI joIe to vAta judI che. azuddha nizcayanayathI joIe to krodhAdino kartA AtmA che. mumukSu eTale ghaDo, mATI ane kuMbhAramAM A rIte samajavAnuM? sAheba badhAyamAM A ja rIte. kartA-karma adhikAranA to judA judA ghaNA daSTAMto che. eka jIva dravya te cetana ane acetana e be pariNAme pariNamI zake nahIM athavA eka pudgala dravya acetana ane cetana e be pariNAme paNa pariNamI zake nahIM. e to samajAze ke A jaDa che e acetanarUpe eTale rUpa-rasa-gaMdha-zabda-sparza rUpe to pariName che, paNa e jJAnarUpe paNa pariName ema banI zakatuM nathI. AnI sAthe game teTalA yaMtro joDIe to paNa A jANavA - jovAnuM kAma karI zakatuM nathI. mAtra pote potAnA ja pariNAmamAM pariName. dareka dravya pote potAnA pariNAmamAM pariName. cetana pariNAma e acetana padArthane viSe hoya nahIM ane acetana pariNAma te cetana padArthane viSe hoya nahIM. eka karatUti doI dava kabahU na kare, eka kriyA be dravya maLIne karI zakatuM nathI. kema ke, eka samayamAM be upayoga hoI zakatA nathI. eka samaye jaDanI paNa kriyA thAya ane cetananI paNa kriyA thAya ema banI zakatuM nathI. be dravyanuM maLavuM ekAMte yogya nathI. be dravya maLIne ekameka thaI jAya evuM banatuM nathI. be dravyanI sattA to judI judI ja rahevAnI. jo be dravya eka thaI jAya to to dravyano nAza thavAno prasaMga Ave ane dravyano nAza thAya to ema karatAM AkhA vizvano nAza thavAno prasaMga Ave. mATe, ema banatuM nathI. be dravyanuM maLavuM ekAMte yogya nathI. jo be dravya maLIne eka dravya upajatuM hoya to vastu potAnA svarUpano tyAga kare, vastuno nAza thaI jAya ane ema to koI kALe bane nahIM ke vastu potAnA svarUpano kevaLa tyAga kare. jyAre ema banatuM nathI tyAre be dravya kevaLa eka pariNAmane pAmyA vinA eka kriyA paNa kyAMthI kare? arthAt na ja kare. mATe be dravya paNa eka kriyAne karI zakatA nathI. doI karatUti darva darava na karatu hai. Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 501 cha padano patra temaja be kriyA eka dravya dhAraNa paNa kare nahIM. kema ke, eka samayane viSe be upayoga hoI zake nahIM. jIva pudgala eka kheta - avagAhI dou. jIva ane pudgala be eka kSetrAvagAhamAM rahyA che. karmanA paramANu ane AtmAnA pradezo Ama eka kSetramAM che. ekajhINAmAM jhINo poInTa lo. to ahIM AgaLa eka jIva dravya paNa mojUda che, AkAza paNa che, dharmAstikAya paNa che, adharmAstikAya paNa che, kAlANa paNa che ane paramANu paNa che. kema ke, azuddha jIva che to enI sAthe paramANunA jaththA che. bhale dekhAtA nathI, paNa soyanI aNI upara rahe eTalA kaMdamULamAM anaMta AtmAo che ane bAkInA pAMceya dravyo che. e badhAya eka kSetrAvagAhamAM che, chatAM potapotAnA svarUpa-pariNamanathI judA judA che. dareka dravyanI sattA judI che. ATaluM badhuM sUkSma dravyanuM svarUpa jJAnI puruSoe batAvyuM che. bhale eka kSetrane rokI rahyA che to paNa jaDa jaDamAM che ane jIva jIvamAM che. dharmAstikAya dharmAstikAyamAM che. adharmAstikAya adharmAstikAyamAM che. kAlANu kAlANamAM che. paramANu paramANamAM che ane jIva jIvamAM che. eka kSetrAvagAhamAM rahyA hovA chatAM paNa dareka dravyanA pradezabheda judA che. dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI bhinnapaNuM che. asaMgapaNa che. ekatvapaNuM dareka dravyanuM che nahIM. ekameka jevA thaI gayA dekhAvA chatAM ekameka thaI gayA nathI. jema ke, gulAbanA esensavALuM pANI hoya ane emAM khAMDa nAMkhIe to ekameka thaI jAya. chatAMya khAMDanuM je gaLapaNa che e to emAM emanuM ema juduM ja rahyuM che. dUdha ane pANI ekakSetrAvagAhamAM ekameka thaI gayA che, paNa chatAMya tAdAbhya thaIne dUdha pANIrUpe nathI thayuM ane pANI dUdharUpe nathI thayuM. pANI pANIrUpe ja rahyuM che ane dUdha dUdharUpe ja rahyuM che. jIva ane pudgala kadApi eka kSetrane rokI rahyA hoya to paNa "apane apane rUpa, kola naTaratu hai." potapotAnA svarUpathI koI anya pariNAma pAmatuM nathI. koI bIjA rUpe pariNamI jatuM nathI. keTalI dravyanI svataMtratA che. bhedavijJAnamAM ekAgra rahevuM paDe tyAre A kAma thAya evuM che. ATaluM badhuM ekameka hovA chatAM paNa baMnene jJAnamAM judA pADavA, e koI sAmAnya cIja nathI. have e keTaluM jJAna ekAgra thaI ane dareke dareka dravyanI chAMTaNI karatAM karatAM pachI, "abAdhya anubhava je rahe, te che jIvasvarUpa." chevaTe je bAkI rahyuM e mAruM nijasvarUpa - jIvadravya Atmadravya che. A chaye dravyamAM chAMTaNI pADI ane potAnA jIvadravyane chUTuM tAravavAnuM che. kema ke, ekakSetrAvagAhamAM bheLaseLa che badhI ane emAMthI A badhuM juduM pADavAnuM che. jema Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 502 cha padano patra gADI calAvatAM hoIe ane eka saheja najara pharI jAya to eksIDanTa thaI jAya. A evuM che. saheja upayoga tamAro bIje jAya to eksIDanTa! dharmAstikAya che e koI divasa adharmAstikAyarUpa thatuM nathI. e koIdivase paramANurUpe thatuM nathI ke e koI divase kAlANu ke jIvadravyarUpe thatuM nathI. ema jIvadravya koI divase kAlANa, dharmAstikAya, adharmAstikAya ke AkAzarUpe thatuM nathI ane chatAMya, ekakSetrAvagAharUpe rahelA che. AtmAno ane karmano saMbaMdha, vibhAva ane AtmAno saMbaMdha kevo che? AkAzamAM dhumADA che evo che. sAheba dhumADA kyAM che? mumukSu dhumADA dhumADAmAM che. AkAzamAM dhumADA hovA chatAM paNa AkAzanuM dravya - kSetra - kALa - bhAvathI bhinnatvapaNuM che ane dhumADAnuM dravya - kSetra - kALa - bhAvathI bhinnatvapaNuM che, chatAMya dhumADA AkAzamAM rahyA che. evI rIte AtmAmAM vibhAva ane AkarmanA paramANu eTalA jajudA che ane ekatrAvagAha rahyA che, chatAM paNa AtmAnuM kSetra juduM che ane A jaDanuM dravya - kSetra - kALa - bhAvathI judApaNuM che. be nuM ekamekapaNuM - tAdAbhyapaNuM thaI gayuM nathI. guNa - guNIno abheda saMbaMdha hoya, bAkI guNa - guNInA hoya. mithyAtva eTale bIjuM kAMI nathI. paNa, khoTI mAnyatA, viparIta zraddhA. jaDa parinAmanike, karatA hai pudgala, have nizcaya Avyo; evo je anAdi ekarUpano mithyAtvabhAva. jJAnInAM vacana vaDe dUra thaI jAya che; bhAse jaDa caitanyano, pragaTa svabhAva bhinna, banne dravya nija nijarUpe sthita thAya che. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 902 kyAM thAya che? upayogamAM thAya che. jJAnamAM thAya che. jJAnamAM bheLaseLa thaI gaI hatI. padArtha to e vakhate paNa judA hatA, paNa jJAnamAM ajJAnathI ekameka jevA thaI gayA hatA. e jJAna thatAM have pragaTa banne dravya judA dekhAya che. A badhuM bhedavijJAna kyAM thayuM? upayogamAM thAya che. jJAnamAM thAya che. mATe kahe che ke, Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 503 cha padano patra jaDa parinAmaniko, karatA hai pudgala, dehAdike karIne je pariNAma thAya che teno pudgala kartA che, jIva kartA nathI. dehanA je pariNAma thAya che - dehanI cAlavAnI kriyA thaI e jIve karI nathI. to jIve zuM karyuM? jANavAnuM kAma karyuM ane cAlavAno vikalpa karyo. TUMkamAM ajJAna avasthAmAM cAlavAno vikalpa karyo athavA jJAna avasthAmAM cAlavAnuM kAma karyuM, paNa cAlavAnI kriyA jIve karI nathI. evI rIte koIpaNa mana-vacana-kAyAnI kriyAnuM jANavuM. dehAdi jaDa che ane AtmA cetana che ane jaDa pariNAma to pudgala viSe che. jyAre ema ja che to pachI jIva paNa jIva svarUpe ja varte che. cidAnaMda cetana svabhAva Acaratu hai. mumukSu: cAlavAno kartA pudgala che eTale? sAheba : eTale pudgalanI cAlavAnI kriyA pudgala dvArA thaI che. ene cetane calAvyuM nathI. A copaDI Ama karIne Ama khasI. A AgaLa vadhIne? to ene cetane calAvI nathI. e svayaM potAnI zaktithI cAlI che. jo ke, temAM nimitta-naimittika saMbaMdha kAraNabhUta che, paNa e cAlI che potAnI yogyatAthI. meM ene calAvI che, huM eno kartA thauM to e ajJAna che. meM zuM karyuM? vikalpa karyo calAvavAno basa. eTalA vikalpano huM kartA thayo, te paNa azuddha nizcayathI. zuddha nizcayathI to e paNa nahIM. azuddha nizcayathI meM A karyuM. eTale traNa prakAra che ne? 1. paramArthathI eTale zuddha pariNati. 2. azuddhathI eTale vyavahArathI ane 3. upacArathI eTale kahevA mAtra, hakIkatamAM karyuM nathI. azuddha bhAva thAya e hajI vyavahAra che. A to bilakula upacAra che. kahevA mAtra ja che. ApaNe kahIe chIe ke pANIno glAsa lAvo. paNa glAsa to pANIno nathI, sTIlano che. chatAM upacAra bhASAmAM samajavA mATe sthULa apekSAe ApaNe evuM kahevuM paDe che ane pelo samajI jAya che paNa ethI kAMI satya che evuM nathI. paramArtha satya che e juduM che. vyavahAra satya che e juduM che. paramArtha satyathI to glAsa sTIlano che. kahevAno hetu ema che ke jo Ama tame vastusthiti samajo. beyanI judI judI judI kriyAne, beyanA judA judA kAryane ane judA judA astitvane samajo. to jaDane viSeno je svarUpabhAva che te maTe, je emAM tame ahaMpaNuM ane kartApaNuM karyuM che e badhuM maTI jAya, svasvarUpabhAva che te mATe ane svasvarUpano je tirobhAvapaNuM Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 504 cha padano patra che te pragaTa thAya. eTale mithyAtva khase ane jJAnabhAva pragaTe. A pramANe tame bhedajJAnapUrvaka varte to! upayogapUrvaka varto to kevI sArAmAM sArI bhedavijJAnanI vAta sUkSmamAM sUkSma sAdI ane saraLa bhASAmAM paramakRpALudeve ApaNane batAvI che. ekadama aMdhakAra hoya ane pachI sUrya Uge ane saheja saheja AchuM ajavALuM thAya, ema be-pAMca vakhata, paMdara vakhata vAMcazuM, vicArazuM, sAMbhaLazuM, samajazuM, prayatna karazuM tyAre kAMIka vadhAre spaSTa thaze ane dhIme dhIme vadhAre kuzaLa thavAthI spaSTa thaI jaze ke jaDanI kriyA ane cetananI kriyA be judI che. mumukSu dravya, guNa, paryAya viSe samajavuM hoya to kyAMthI samajavuM? sAheba yazovijayajIno dravya-guNa -paryAyano rAsa gujarAtImAM che. bAkI to kartAkarma adhikAra sonagaDhathI bahAra paDyo che. "samayasAranA pravacano' jemAM Akho kartA-karma adhikAra gujarAtImAM Apyo che. cothuM pada "AtmA bhoktA che. je je kaMI kriyA che te te sarva saphaLa che, nirarthaka nathI. je kaMI paNa karavAmAM Ave tenuM phaLa bhogavavAmAM Ave evo pratyakSa anubhava che. viSa khAdhAthI viSanuM phaLa; sAkara khAvAthI sAkaranuM phaLa; agnisparzathI te agnisparzanuM phaLa; himane sparza karavAthI himasparzanuM jema phaLa thayA vinA rahetuM nathI, tema kaSAyAdi ke akaSAyAdi je kaMI paNa pariNAme AtmA pravarte tenuM phaLa paNa thavA yogya ja che, ane te thAya che. te kriyAno AtmA kartA hovAthI bhoktA che. AgaLanA padamAM AtmAnuM kartApaNuM sAbita karyuM. jJAnabhAvamAM potAnA jJAna ane AnaMda pariNAmano kartA ane bhoktA che. ajJAna pariNAmamAM eTale vyavahArathI jIva krodhAdi bhAvano kartA che ane upacArathI jIva ghara-nagara Adino kartA che. te ja pramANe bhoktApaNuM che. jema AtmA parapadArthano kartA nathI ema paramArthathI AtmA parano bhoktA paNa nathI. kema bhoktA nathI? kema ke, eka dravya bIjA dravyane bhogavI zakatuM nathI. eka dravya bIjA dravyane sparza karI zakatuM nathI. dareka dravya, anya dravyathI tenA dravya-kSetra-kALa-bhAvathI bhinna che ane dareka dravyanI kriyA dareka dravyanA pradezamAM ja thAya che, ethI bahAramAM kaMI thatuM nathI. eTale koI dravya dvArA bIjA dravyanA dravya, guNa ke paryAyano bhoga thaI zakato nathI. Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra have dareka padArtha arthakriyAsaMpanna che eTale kriyAzIla to rahevAnA. kAMIka ne kAMIka pariNAma to karyA karavAnA. samaye samaye emanuM pariNamana to rahevAnuM. AtmA paNa kriyAsaMpanna che ane pariNamanazIla che. samaye samaye e pariNamavAno to kharo. kAM to svabhAvarUpe pariName, kAM to vibhAvarUpe pariName, paNa pariNamana to enuM rahevAnuM. koIpaNa AtmA eka samaya paNa pariNamana vagara raheto nathI. 505 AtmA paramArthathI pote potAnA nijasvarUpano bhoktA che. samAdhimAM, jJAnamAM potAnA pariNAmano bhoktA che. ajJAna avasthAmAM jIva rAga-dveSa bhAvano bhoktA che, vibhAvano bhoktA thAya che ane upacArathI, vyavahArathI bAhya kahevA mAtra e pa2padArthomAM pAMca IndriyanA viSayano bhoktA che athavA sukha - duHkhano bhoktA che, zAtA athavA azAtAno bhoktA che ema kahI zakAya. AtmA zubha kriyA kare, azubha kriyA kare ke zuddhabhAvarUpI kriyA kare. (kriyA eTale pariNamana) e badhI saphaLa che, nirarthaka nathI. enuM phaLa Ave che. zubhabhAvanuM phaLa puNyano baMdha thaIne zAtAnA sAdhanonI prApti thAya che. azubhabhAvanuM phaLa azAtAno baMdha thaI ane aneka prakAranA duHkho Ave evA prakAranuM maLe che ane zuddha bhAvamAM e be rahita AtmAnA atIndriya AnaMdanuM aMdaramAM anubhavana thAya che. zuddhabhAvanI kriyA paNa saphaLa che ane azuddha bhAvanI kriyA paNa saphaLa che. saphaLa eTale phaLanuM besavApaNuM eTale zubhAzubha bhAvanA AdhAre saMsAranuM paribhramaNa thAya che. dareka samaye enuM phaLa che. je samaye tame zubhabhAva karyo teTalo samaya paNa tamane aMdaramAM zAtAyukta pariNAma, zubhabhAva yukta pariNAma rahyA. bhale AkuLatA sahitanA pariNAma che paNa e pariNAma tamane e vakhate rahe che. evI rIte azubhabhAva karo to kaSAya sahitanA bhAva thavAthI AkuLatA-vyAkuLatA tamane rahevAnI ane je samaye tamane zuddhabhAva thaze to e samaye nirAkuLatAmAM AnaMdano anubhava paNa thavAno. e samaye ja enuM phaLa che ane bAkInuM phaLa to je karma baMdhANA che e to pAchuM AgaLa AvavAnuM che. je kaMI kriyA che te te saphaLa che, nirarthaka nathI. 'je kaMIpaNa karavAmAM Ave tenuM phaLa bhogavavAmAM Ave evo pratyakSa anubhava che.' A siddhAMta mUkyo. have AtmA zuM karI zake ? bhAva karI zake. bhAva sivAya to AtmA kAMI karato nathI. to je kaMI bhAva kare e bhAvanA phaLano bhoktA ene thavuM paDe che. atyAre ApaNe ajANatA karyo ke jANatA karyo, zubhabhAva karyo ke azubhabhAva karyo, enuM phaLa AgaLa pAchuM bhogavavAnuM che, vartamAnamAM paNa bhogave che ane bhAvimAM paNa tene Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 506 cha padano patra bhogavavAnuM thAya che. Avo pratyakSa anubhava che. ApaNe paNa ApaNA karmanuM phaLa manuSyabhavamAM bhogavIe chIe ke nahIM? ghaDIkamAM zAtA Ave che to ghaDIkamAM azAtA Ave che, ghaDIkamAM anukULatA Ave che to ghaDIkamAM pratikULa Ave che. ghaDIkamAM mAna maLe che to ghaDIkamAM apamAna maLe che. ghaDIkamAM pAMca-so mitra thaI jAya che to ghaDIkamAM pAMcaso mitra hoya to jatA rahe che. badho udaya che. puNyanA udayamAM badhI pratikULatA sAmagrI anukULa thatI jAya che ane pApanA udayamAM anukULa sAmagrI badhI pratikULa banatI jAya che. A badhA puNya-pApanA khela cAlI rahyA che ane A anubhava kone nathI? A jagatanI vicitratA che. e badhI karmanI vicitratA che. A AkhuM jagata vicitra rUpe karmanA bhogavaTAmAM dekhAya che. koI zAtAnA, koI azAtAnA, koI zubhanA, koI azubhanA. e badhAyanA mULamAM zuM che? karmanA phaLa che. jo karmanuM phaLa koI jIva ahIM nA bhogavato hoya ane koI karmanA saMyoga nA hoya to badhAya jIva mokSamAM hota. atyAre tame je kAMI karazo ke thaze enuM phaLa AgaLa bhogavavAnuM che. jJAnIo kahe che ke koI jANe ke na jANe evA prakAranA bhAva karo chatAM paNa AnuM phaLa AgaLa bhogavavuM paDaze. A nakkI vAta che. to ApaNI javAbadArI ane jAgRti vadhavI joIe. samaye samaye huM zuM karuM chuM eno khyAla rahevo joIe. huM zuM karuM chuM? eTale huM kevA "bhAva" karuM chuM? eno eNe khyAla rAkhavo joIe. nathI rAkhato to enA pariNAma mAThAM Ave che. atyAre huM mArA jJAna ane upayoga upara kAbU nA rAkhuM ane udayAdhIna thaI, kaSAyAdhIna thaI ke viSayAdhIna thaI ke evA azubhabhAvane AdhIna thaI huM vaDuM to mane aMdaramAM "bhAva" karavAmAM to koI rokavAnuM nahIM. jema kAlasaurika kasAI hato eNe kUvAmAM pADA dorIne mAryA. jema tAMdula matsya hato. bhale eNe koI jIvone mAryA nahIM, paNa beThA beThA bhAva to karyA ane enuM phaLa bhogavyuM paNa kharuM. e narakamAM jaI enuM phaLa bhogave che. bahAramAM kArya thAya che ke nathI thatu e vAta AgaLanI che, paNa ahIM je prakArano "bhAva" thAya che, e prakAranA bhAvanuM phaLa pAchuM bhogavavuM paDe che. kema ke jJAnIoe to "pariNAma e baMdha" kahyo che. je kAMI paNa pariNAma ApaNane samaye samaye thAya che e pariNAma kevA thAya che enI jAgRti ane nirIkSaNa upayoga dvArA - jJAna dvArA rahevuM joIe. nathI rahetuM to AtmA samaye samaye vibhAvamAM -azubhabhAvamAM vahyo jAya che ane breka koNa mAraze? ane bhAva karIne baMdha nA paDe e kema banaze? ApaNe pariNAma karIe ane baMdha nA paDe evuM banatuM nathI. mATe have samaye samaye kyA bhAva cAle che enuM nirIkSaNa upayogamAM rahevuM joIe. nathI rahyuM enuM A phaLa che Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 507 cha padano patra ane jene rahyuM enuM phaLa signaloka che. jeNe potAnA bhAvonuM nirIkSaNa karyuM ane potAnA upayogane pheravyo; azuddha upayogamAMthI zuddha upayogamAM AvyA. basa "pariNAma e baMdha" ane '"upayoga te dharma.'' jeNe upayoga pheravyo e jItyo. kudarata kAMI bomba nathI nAMkhatI, paNa pApa karIne evA karma baMdhAve ke enA upara bomba paDe. bahAramAM ApaNane lAge che ke mAro koI vALa vAMko karI zake ema nathI. bhAI ! rahevA de. karmanI lAkaDI badhAMya upara baLavAna che. moTAmoTA tIrthaMkara bhagavaMtone paNa karmoe choDyA nathI ! mATe 'bhAva' karatA pahelA AtmAne aTakAvo, 'bhAva' thaI gayA pachI je baMdhAI gayuM che e jyAre sthiti pAkIne udayamAM Ave che tyAre bhalabhalAnA hAjA gagaDI jAya che ! mATe hara samayanA bhAvane anurUpa karmanuM baMdhana cAlu che. UMghatA ke jAgatA, svAdhyAyahaoNlamAM hoya ke bahAra hoya, rAtanA hoya ke divase hoya - game tyAre je pariNAma cAle che e pramANe TepIMga cAlyA ja kare che. badhA zAstrono sAra kahI dIdho. karmagraMthanuM 'esensa' tamane hAthamAM ApI dIdhuM. saMkSepamAM e vAtane samyak prakAre, sAmAnya jIva paNa samajI zake te rIte mUkI che. - je kAMI paNa karavAmAM Ave tenuM phaLa bhogavavAmAM Ave evo pratyakSa anubhava che. have dRSTAMta Ape che ke, viSa khAdhAthI viSanuM phaLa, sAkara khAvAthI sAkaranuM phaLa, agni sparzathI te agni sparzanuM phaLa, himane sparza karavAthI himasparzanuM jema phaLa thayA vinA rahetuM nathI, tema kaSAyAdi ke akaSAyAdi je kAMI paNa pariNAme AtmA pravarte tenuM phaLa paNa thavA yogya ja che ane te thAya che. dRSTAMta sAthe siddhAMta mUkyo che. ApaNe bhUlathI tAvanI davAne badale mAMkaDa mAravAnI davA pI jaIe to tAva utarI jAya ke nA utare ? marI jAya ! je viSa jANatA ke ajANatA khAIe to enuM phaLa AvyA vagara rahetuM nathI. sAkaranA badale mIThuM AvI jAya to ApaNane khAruM lAgyA vagara rahetuM nathI. ApaNe bhUlathI mIThAne sAkara mAnI lIdhI paNa mIThuM enA guNadharma nathI choDatuM. eno khArAzano anubhava evo ja che. ajANatA agnine aDI jaIe athavA agninuM jJAna nA hoya ne bALaka agnine aDI jAya to enuM paNa phaLa Ave che. himane sparza karavAthI himasparzanuM phaLa thayA vinA rahetuM nathI. have siddhAMta kIdho ke, AtmA kaSAyabhAve pariName ke akaSAyabhAve pariName, rAga-dveSa rUpe pariName ke vItarAgatApUrvaka pariName beyanA phaLa thavA yogya che. mAnIe to paNa thAya che ane nA mAnIe to paNa thAya che. koI karmasiddhAMtane na mAne to vastunuM svarUpa pharI jAya che ? vastusvarUpano siddhAMta pharato nathI. ghaNI jAgRti rAkhIe tyAre kaSAya upara kAbU Ave che. Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 508 cha padano patra kaSAya upara kAbU meLavavo e kaMI sAmAnya cIja nathI ane sAco kAbU jJAna thayA vagara Avato nathI. jJAna thayA pahelAno kAbU paNa sAro che. eno artha evo nathI ke jJAna thayA pahelA kaSAya para kAbUnA meLavavo. samyak prakAre to jJAna pahelA nathI Avato. anaMtAnubaMdhI kaSAya uparano kAbU e graMthibheda thayA vinA Avato nathI. evI rIte apratyAkhyAnAvaraNa, pratyAkhyAnAvaraNa ke saMjavalana kaSAyano abhAva thayA vinA eTalI akaSAyatAnI prApti thaI zakatI nathI. maMda kaSAya karyo hoya to 99.5 DIgrI eTalo tAva Ave ane tIvra kaSAya sahita bAMdhyuM hoya to ene tAva Ave to 105-106 DIgrI Ave. utare nahIM. kema ke AgaLa tIvra kaSAya bAMdhIne AvyA che. AgaLa je azAtA vedanIya bAMdhyuM hatuM e udayamAM AvyuM che. tIvra kaSAyathI bAMdheluM ane rasa paNa vadhAre udayamAM Ave che. eTale azAtAno bhogavaTo paNa vadhAre pramANamAM thAya. eno jaththo paNa vadhAre hoya ane eno vega paNa tIvratApUrvakano hoya. paramakRpALudeve 128 patrAMkamAM eka sarasa vAta mUkI che ke "bIjA jIvo paratve krodha karatAM, mAna karatAM, mAyA karatAM, lobha karatAM ke anyathA karatAM te mAThuM che ema yathAyogya kAM na jANuM? vaLI smaraNa thAya che ke e paribhramaNa kevaLa svacchaMdathI karatAM jIvane udAsInatA kema na AvI?" paribhramaNa kevI rIte karyuM? svacchaMdathI. jJAnInI AjJA upara paga mUkavo enuM nAma svachaMda. potAnI kalpanA anusAra cAlavuM e badhA svachaMda che ane e svachaMda ja jIvane khoTA mArge dorI jAya che. kaSAyane AdhIna thaI gayA to enuM phaLa pAchuM paribhramaNa che. A vAta sAMbhaLIne jJAnI kahe che ke amane vairAgya thAya che ke oho ! ajJAnabhAvamAM meM AvA kaSAya karyA ! viSayane AdhIna thaIne meM kevA bhAva karyA! mArA svarUpathI bahAra nIkaLI ane vibhAvanI ATalI badhI hada sudhI huM pahoMcI gayo ke mane jarAya bhAna nA rahyuM ke AnuM phaLa mAre bhogavavuM paDaze! evI rIte sneha e paNa kaSAya che. e kAMI puNya ke mokSanA kAraNabhUta nathI. evI rIte deha sAthe rAga karavo, saMpatti sAthe rAga karavo e paNa kaSAya che. A kAMI puNyabhAva ke mokSanA bhAva nathI. A badhAya duHkhadenArA bhAva che. saMsAra avasthAmAM che, to hoya ! paNa, ene aMdaramAM rAga nahIM! enA paNa jJAtA. have khyAla Ave che ke jJAnI puruSo gRhastha dazAmAM rahetA haze tyAre keTalI jAgRtithI rahetA haze ! ATalA badhAnI vacamAM aMdaramAM koI sAthe ekatvapaNuM nahIM! koI mAruM che ema mAnavAnuM nahIM, chatAMya rahevAnuM ! koIne tyAM mahemAna tarIke ApaNe jaIe to A ghara mAruM nathI ema mAnIne rahIe. AvI Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 509 cha padano patra rIte jJAnI mahemAna thaIne gharamAM rahetA hoya che. have gharamAM to keTalAya prasaMgo Ave; koI janma ne koI mare, ghaDIkamAM paNyano udaya Ave ane ghaDIkamAM pApano udaya Ave ane aneka prakAranA vicitra udaya Ave. have e badhAyamAM A mArI vastu nathI, A karmanA udayanA phaLa che, AnAthI huM nyAro chuM evuM jJAna samaye samaye kAma karatuM hoya che. eTale ATalA badhA vicitra udayanI vacce paNa jJAnIo aMdaramAM zAMtithI ane samabhAvathI rahetA hoya che. AkhI jiMdagI sudhI gharamAMthI nA nIkaLI zake to paNa kaSAya nathI karatA. kema ke, A kaSAyanuM to phaLa AvyuM che. A choDavuM che. A kaSAya anaMta paribhramaNanuM mULa thAya che ane kaSAya thavAnuM kAraNa paNa aMdaramAM ajJAna che. A kaSAyabhAvanuM phaLa zuM Avaze e na jANavuM, enuM nAma ajJAna che. "parane potAnuM mAnavuM ane pote potAne bhUlI javuM" e ajJAna che ane paranA nimitte je aMdaramAM rAga-dveSanA bhAva, ISTa-aniSTapaNAnA bhAva thavA e kaSAyabhAva che ane e ja kaSAyabhAvathI sthiti ane anubhAgano baMdha paDe che ane e baMdha A jIvane aneka prakAranA vicitra udayamAM kheMcI jAya che, enA phaLa Ape che. mATe zrImAnuM AnaMdaghanajIe kahyuM ke, rAga doSa jaga baMdha karata hai, Inako nAza kareMge; ' maryo anaMta kAlarti prANI, so hama kAla hareMge. aba hama amara bhaye nA mareMge. - zrI AnaMdaghanajI AkhuM jagata baMdhANuM hoya to rAga-dveSathI baMdhANuM che ane jeTalA jIvo chUTyA che e vItarAga pariNAmathI chUTyA che. ekendriyathI mAMDIne paMcendriya jeTalA jIvo baMdhamAM pariNamI rahyA che e rAga-dveSanA kAraNe ane je je jIvo mokSe gayA che e vItarAgabhAve pariNamyA che. enuM phaLa emane maLyuM che. siddhAMta dareka jIva mATe sarakhA che. mahAvIrasvAmInA kuTuMbIone baMdha nA thAya ane bIjAne thAya evuM nathI. A karmasiddhAMta koI vADA, jAti, manuSya ke tiryacano koI bhedabhAva rAkhatuM nathI. darekane pariNAma anusAra baMdha thAya che. mumukSu jIva puruSArtha kare to baMdha ocho thAya ke nahIM? sAheba : thAya. sAcA deva-guru-dharmano aMtaramAM svIkAra na thavo e ja anaMtAnubaMdhI kaSAya che Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 510 cha padano patra (vyavahArathI). saMsAramAM je kaSAya thAya che e to eTalA bhayAnaka nathI jeTalA paramArtha dRSTimAM viparIta nirNayamAM thAya che. asatamAM sattvanuM sthApana karavuM athavA satno virodha karavo, sat tarapha jugupsAbhAva Avavo e anaMtAnubaMdhI kaSAya che. e to samajaNamAM Ave tyAre khyAla Ave ke huM ane sat mAnuM chuM ke asatu mAnuM chuM ane saMsAra avasthAmAM je kaSAya thAya che eno pazcAttApa kare. jAgRta upayoga ane jJAna anusAra enuM saMkramaNa ke nirjarA thAya. nA thAya evuM kAMI nathI, paNa jJAnI kahe che ke karIne karavuM enA karatAM nA karavuM evuM jJAna karavuM e vadhAre sAruM che. je thaI gayuM che eno pazcAttApa karavAno che. kSamApanA enA mATe to che ne! pratikramaNa zenA mATe che? prAyazcitta zenA mATe che? enA mATe to che, paNa sAcuM pratikramaNa ane sAcuM prAyazcitta kone kahevAya? sAcuM sAmAyika kone kahevAya? e Akho adhikAra judo che. sAmAnya bhAvathI paNa prAyazcitta Ave to khoTuM nathI. sAcuM bhale nA Ave, enA bhAvathI jeTaluM samajAya che e pramANe Ave to e paNa e bhUmikAmAM enA mATe sAruM che. kaSAya karIne bilakula prAyazcittano bhAva ja nA Ave, namratAno bhAva ja nA Ave enA karatA sAro che. jene kaSAya karIne paNa pazcAttApa nathI thato e to bilakula khoTo che. kaSAya karIne, khoTA bhAva karIne, khoTA kArya karIne jene thoDA ghaNA aMze ke vadhatA aMze pazcAttApa thayo che e enI apekSAe to ghaNo sAro che. darekane potAnI bhUmikA anusAra thAya che. kaSAyanuM phaLa AvyA vagara rahetuM nathI. pratyakSa to bhogavIe chIe. azAtAno udaya ApaNe nathI bhogavyo? kema AvyA che? pUrvanI bhUla karI che mATe. pUrve A jIva rAga-dveSa ajJAnabhAve pariNamyo che. enuM to A phaLa che. jayAre pUrvanA bAMdhelA e vartamAnamAM ApaNane phaLa Ape che, to vartamAnamAM bAMdhelA AgaLa phaLa Ape ke nahIM? avazya ApavAnA. have navA nA baMdhAya eTalA to jAgRta thAo. AgaLanI vAta gaI. AgaLanuM prAyazcitta laI levuM. zrI niyamasAra' graMthamAM traNa vAta mUkI che ke (1) pUrvanA thayelA doSonuM pratikramaNa (2) vartamAnamAM je doSo thAya che enI AlocanA athavA prAyazcitta (3) bhaviSyamAM nA thAya enuM pratyAkhyAna. (pApathI pAchuM pharavuM.) atyAra sudhI ajJAna avasthAmAM meM AvA doSo karyA, paNa have bhaviSyamAM huM nahIM karI enI pratijJA karuM chuM. AvuM kare tyAre sAcuM prAyazcitta kahevAya. bhUtakALamAM thayA hoya enuM pratikramaNa, vartamAnamAM thAya enI roja roja AlocanA ane bhaviSyamAM na thAya enI gurUsAkSIe AjJApUrvaka pratijJA. have A doSo mArA jIvanamAM huM jIvIza tyAM sudhI nA thAya enI jAgRti rAkhIza ane thaze to A pramANe huM prAyazcitta laIza. nA thAya evuM kAMI nathI. Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 511 cha padano patra kaSAya nA karavo evo niyama levAthI kaSAya nA thAya evuM to banavAnuM nathI. kema ke, e to saMpUrNa vItarAga avasthAmAM chUTavAnA che. je bhUmikAmAM chIe e bhUmikAne anurUpa kaSAya thavAnA, paNa ApaNe ene poSavAnA nathI. thavAnA eTale eno artha ema nathI ke ApaNe jAgRti nA rAkhavI, paNa koIne ema thAya ke mane kema thAya che ? nA thavA joIe. to e vAta khoTI che. hajI AtmajJAna paNa nathI thayuM. eTale 25 prakAranA kaSAyamAMthI eke nA thAya evuM to banavAnuM nathI, paNa thatI vakhate, thatAM pahelA ane thayA pachI eno kheda ke pazcAttApa hoya to karmano anubhAga ane sthiti maMda paDe. mATe eTaluM to ApaNe karI zakIe ke je kAMI thaI gayuM che tenI ApaNe sadguru pAse kSamA mAMgIe ane prAyazcitta mAMgIe. prAyazcitta ApanArA to AcArya bhagavaMta che. bIjA to koI sAmAnya jIvo prAyazcitta ApI zakatA nathI. evA koI utkRSTa dazAvAna AcArya bhagavAna hoya emanI pAse jaI ane pUrve ApaNA kaSAya ke viSayane AdhIna thaIne je kaMI doSa thayA che, e badhAnuM teo kahe e pramANe prAyazcitta karavAnuM ane teo AjJA Ape e pramANe pratyAkhyAna karavAnA. jo anaMtAnubaMdhI kaSAyano abhAva thAya tyAra pachI AgaLa ene ekadeza vrata aMgIkAra karyA vagara apratyAkhyAnAvaraNa kaSAya nathI jatA. te prakAranI AtmAnI dazA che. thoDo vadhAre AtmAno anubhava thAya tyAre cothAmAMthI paMcama guNasthAnamAM Ave che. enI saMvara, nirjarA paNa vizeSa thAya che. e aMtaraMga kAraNa thayuM ane bahAramAM ene anurUpa zrAvakanAM bAra vrato athavA agiyAra pratimAo dhAraNa kare che. ema bahAramAM ane atyaMtara eno nimittanaimittika saMbaMdha che. AtmajJAna samadarzitA, vicare udayaprayoga; apUrva vANI paramazruta, sadguru lakSaNa yogya. * zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 10 - jeTalA aMze samadarzIpaNuM eTale aMze ahiMsAdi vrata hoya. jeTalA aMze ahiMsAdi vrata hoya eTalA aMze samadarzIpaNuM hoya. to samadarzIpaNuM eTale samatA ane vratane paNa saMbaMdha che. nimitta-naimittika saMbaMdha che. vItarAgatA vadhAravI hoya to, bahAramAM paNa vrata-niyamane aMgIkAra karo. kema ke, ApaNuM jIvana asaMyamI che. Indriyono paNa asaMyama che ane cha kAyanA jIvonI ApaNe rakSA karI zakatA nathI. to e paNa kaSAya che ane kaSAyanuM phaLa ApaNane cAlu che. ApaNe aviratipaNuM kyAM rokyuM che ? to aviratipaNuM rokyA vagara AgaLanA kaSAya kyAMthI Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 512 cha padano patra rokAze ? AtmajJAna thayA pahelA anaMtAnubaMdhI kaSAya ja nathI rokAto, to bIjA kaSAyanI to vAta ja kyAM rahI ! samyagdarzana thayA vagara kaSAyo rokI zakAtA nathI. patrAMka - 706mAM paramakRpALudeve kahyuM che ke, "ghaNe sthaLe vicAravAna puruSoe ema kahyuM che ke jJAna thaye kAma, krodha, tRSNAdi bhAva nirmULa thAya. te satya che. tathApi te vacanono evo paramArtha nathI ke jJAna thayA prathama te moLAM na paDe ke ochA na thAya. mULa sahita cheda to jJAne karIne thAya, paNa kaSAyAdinuM moLApaNuM ke ochApaNuM na thAya tyAM sudhI jJAna ghaNuM karIne utpanna ja na thAya." A moLAM na paDe to jJAna utpanna thatuM nathI. nahi kaSAya upazAMtatA, nahi aMtara vairAgya; saraLapaNuM na madhyasthatA, e matArthI durbhAgya. kaSAyanI upazAMtatA, mAtra mokSa abhilASa; bhave kheda, prANIdayA, tyAM AtmArtha nivAsa. dazA na evI jyAM sudhI, jIva lahe nahIM joga; mokSamArga pAme nahIM, maTe na aMtara roga. -- zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 32, 38, 39 kartApaNA karatAM bhoktApaNuM agatyanuM che. kema ke, bhoktApadanuM bhAna Avaze to kartApaNuM karatAM aTakaze. A bhogavavAmAM Ave che ema samajaze to bAMdhatI vakhate aTakaze. A bhogavuM chuM e AnuM phaLa che ema nahIM samaje, to bAMdhatI vakhate e jAgRti nahIM rAkhe. mane je phaLa maLyuM che e bIjAnA bAMdhelAnuM nathI maLyuM, mArA potAnA bAMdhelAnuM maLyuM che. jo ATaluM jIva aMda2mAM tattvadRSTithI samajaze to navuM bAMdhavAnA bhAva karatAM e aTakaze. nA aTake to ApaNA zraddhA ane samajaNa sAcA nathI. ApaNe kAMI muni jevA akaSAyabhAva na rAkhI zakIe, paNa ApaNI bhUmikAne anusAra kaSAyabhAvane avazya ghaTADavA joIe ane ghaTADavAno prayatna paNa karavo joIe. koI baLavAna udaya AvI jAya ane ApaNe ghaNuM rokatA paNa hoIe chatAMya paNa nathI rokAtA, evuM paNa ghaNI vakhata banI jAya che. to paNa abhyAsa e ja eno upAya che. bIjo koI chUTako nathI. bhAI ! chUTavuM che ane mokSe javuM che to kaSAya karIne to koI gayuM nathI. jeNe kaSAya mUkyA e gayA che. Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 513 cha padano patra sobhAgabhAIne paNa patrAMka - 780mAM paramakRpALudeve bodha Apyo che, "jene koIpaNa pratye rAga, dveSa rahyA nathI te mahAtmAne vAraMvAra namaskAra." A zenA mATe lakhyuM che? sobhAgabhAIne rAga-dveSa choDAvavA mATe lakhyuM che. jJAnIpuruSanI eka khUbI che ke heDIMgamAM AkhA patrano sAra mUkI de. have evA mahAtmA to koNa che? eka to paramAtmA ane bIjA AtmajJAnI nigraMtha AcAryo. to evA puruSone ame namaskAra karIe chIe. namaskAra kema karIe chIe? emanI vItarAgatAnA kAraNe. ahIM namaskAra karyA che e zenA kAraNe karyA che? emanI vItarAgatAnA kAraNe. patrAMka - 780 mAM chelle kahe che, "A dehe karavA yogya kArya to eka ja che ke koI pratye rAga athavA koI pratye kiMcitmAtra dveSa na rahe. sarvatra samadazA varte. e ja kalyANano mukhya nizcaya che." kharuM kalyANa AnAthI che ke koI pratye kiMcitmAtra paNa rAga thAya nahIM. jIva kahe che ke tame kaho to lAkha rUpiyAno ceka ApI dauM. pAlitANAno DuMgara99 vakhata caDI jAuM, paNa A kiMcitmAtra rAga tame karavAnI nA kaho cho e to amArAthI thaI zake evuM nathI ! to jJAnI puruSo kahe che ke kalyANanI AzA tuM rAkhIza nahIM. kema ke, yaha rAga-Aga daI sadA, tAteM samAmRta seIe, cira bhaje viSaya-kaSAya aba to, tyAga nijapada beIye; kahA racyo para padameM, na tero pada yahai, kyoM duHkha sahe, aba "daula' houM sukhI svapada raci, dAva mata cUko yahe. - zrI dolatarAmajI kRta chaha DhALA" rAga e Aga che. jeTalo rAga che eTalo dajhADavAno AtmAne. eTalA jJAna-darzana guNa AvaraNamAM Ave che. jeTalo roga thAya che eTaluM mohanIya karma (darzanamoha ane cAritramoha) ane enA kAraNe jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAya karma baMdhAya che. sAte karmo rAga-dveSa karavAthI samaye-samaye baMdhAya che. tethI na karavo rAga jarIye, kyAMya paNa mokSecchue; vItarAga thaIne e rIte e bhavya bhavasAgara tare. - zrI paMcAstikAya Aropa kalpanAthI mUkyo che ke ANe mAruM khoTuM karyuM athavA A mAruM khoTuM kare che. koI koInuM khoTuM karI zakatuM nathI ane koInA dvArA koInuM khoTuM thatuM paNa nathI. ApaNe je kaMI khoTuM Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa14 cha padano patra thAya che e ApaNA dvArA ja thAya che, ApaNA ajJAnathI ja thAya che ane je khoTA vikalpa karIe chIe enAthI thAya che. khoTuM thavAno Aropa je bIjA upara mUkIe chIe e Aropa ApaNo ajJAna-bhAvanA kAraNe che. zuM karavAthI maTe? jJAnabhAvathI maTe. enA sivAya bIjo koI upAya nathI. koI pratye rAga ke koI pratye kiMcit dveSa nA rahe. have rAganuM oparezana karyA vagara chUTako nathI. ApaNo rAga vadhato jAya che. ekamAMthI chUTyo to bIjAmAM, bIjAmAMthI chUTyo to trIjAmAM. rAga ane dveSane bhayAnaka mAno. jema eka taLAva hoya. emAM hajAro mAchalAM hoya ane emAM magaro paNa rahetA hoya emAM mAchalIoe kevI rIte rahevuM ke jethI magarothI bacatAM rahevAya. game tyAre jhapaTamAM caDI jAya! ema A saMsAra che. emAM ajJAnIonA ToLAnI vacamAM jJAnIe rahevAnuM. ApaNo udaya che ane ajJAnIonuM vartana evuM rahevAnuM. have enI vacamAM ApaNe samabhAvathI rahI ane Aste Aste chUTIne nIkaLavAnuM. A koI sAmAnya bAbata to nathI. jeTalA aMze cUkI jaIe chIe teTalA aMze baMdhAI jaIe chIe. keTalI jAgRti rAkhavI paDe che jJAnI puruSone ! gAMDAnI haoNspiTalamAM eka DAhyAne rAkhavAno hoya to? jo jAgRti nA rAkhe to gAMDAnI joDe DAhyo gAMDo thayA vagara rahe nahIM. have jyAM jAya tyAM badhA gAMDA jevI ja vAto karavAnA. gAMDA joDe gAMDA nA thAo to paNa rahI nA zako. to gAMDA joDe gAMDA jevuM vartana karIne paNa DAhyA rahevAnuM che. e jJAnIonuM kAma che. bIjA sAmAnya jIvonuM kAma nathI. paramakRpALudeva jaNAve che, sarva jIva pratye, sarva bhAva pratye akhaMDa ekarasa vItarAgadazA rAkhavI. e ja sarva jJAnanuM phaLa che. A mArA kuTuMbano ane A mArA kuTuMbano nahIM, A amArI nAtano ane A amArI nAtano nahIM, A amArA grupano ane A amArA grupano nahIM - AvuM kare te koI divasa AgaLa jaI zake nahIM. Aje je tamAro duzmana che e kAle tamAro mitra hato ane Aje je tamAro mitra che e kAle tamAro duzmana haze. udaya che e rahevAno, paNa ApaNA taraphathI "sarva AtmamAM samadaSTi." mArA-tArAno bhedabhAva che tyAM rAga-dveSa AvyA vagara rahevAnA nahIM. koI vyaktimAM jo "mArA che' evuM sthApita thayuM to e rAga thayo ane enA nimitte bIjI vyakti pratye dveSa AvyA vinA raheze nahIM. A siddhAMta che. mATe badhAya jIva tarapha ekarasa vItarAgadazA rAkhavI Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa15 cha padano patra e jJAnanuM phaLa che ane sarva jIva tarapha ekarasa vItarAgadazA nA rAkhavI ane rAgadazA ke dveSadazA rAkhavI e ajJAnanuM phaLa che. to sarva jIva pratye, sarva bhAva pratye akhaMDa ekarasa vItarAgadazA rAkhavI e ja sarva jJAnanuM phaLa che. AtmA zuddha caitanya janma, jarA, maraNa rahita asaMga svarUpa che. emAM sarva jJAna samAya che. AvuM bhAna rahe enuM nAma jJAna ane tenI pratItimAM samyagudarzana samAya che. AtmAnI AvI zraddhA rahe emAM samyagadarzana AvI jAya che ane AtmAne asaMga svarUpe svabhAvadazA rahe te samyakracAritra. A pramANe AtmAne asaMgatAthI svabhAvadazA, samAdhi pariNAma, ratnatrayayukta abhedabhAva rahe e sammacAritra che. utkRSTa saMyama ane vItarAgadazA che; jenA saMpUrNapaNAnuM phaLa sarva duHkhano kSaya che. janmajarA-maraNanA duHkhono, Adhi-vyAdhi-upAdhinA duHkhono kSaya che. paramakRpALudeve zrI sobhAgabhAIne kahyuM che ke jatAM jatAM kuTuMbamAM rAga nA karazo. paramArthano vikalpa paNa have nahIM. vItarAgatA cUkI gayA to tamAruM samAdhimaraNa cUkazo. traNa patra dvArA sobhAgabhAIne jAgRta karyA che ane chelle lakhyuM che ke moTA munione paNa durlabha evI asaMgadazA sahita sobhAge samAdhimaraNa karyuM che. jatAM jatAM paNa, ziSyo pratye ke bhakto pratye ke sAdharmika pratye ke kuTuMba pratye alpa paNa rAga rahI jAya to jIvanuM samAdhimaraNa bagaDI jAya che. eTalA mATe "zrI bhagavatI ArAdhanA' mAM mUkyuM che ke saMghanA AcAryane paNa samAdhimaraNa karavuM hoya to bIjA saMghamAM jAya. kema ke, potAnA saMghamAM rahelA ziSyo tarapha kaMIka evo bhAva AvI jaze ane maraNa bagaDI jaze. prayogAtmaka puruSArtha to karavo paDaze. sAMbhaLavAthI kAma nathI thaI jatuM. paNa je guNanuM varNana jJAnI puruSoe zabdabrahmamAM mUkyuM che e guNo aMze aMze AtmAmAM pragaTa thAya to ja enA phaLanA lAbhano svAda cakhAya. ApaNane AtmAnuM atIndriya sukha joIe che, paNa kaSAyabhAva ghaTyA pramANe AtmAnuM sukha maLavAnuM che. jeTalAM jeTalA pramANamAM kaSAyano jaththo moLo paDyo, kaSAyanuM pariNamana ghaTyuM eTalA pramANamAM sukhanI ane zAMtinI anubhUti che ane jeTalA pramANamAM kaSAya che eTalA pramANamAM azAMtino anubhava che. paramakRpALudeve kahyuM che ke aviSamabhAva vagara amane paNa abaMdhapaNA mATe koI adhikAra nathI. aviSamabhAva ame jo nA rAkhIe to amane paNa baMdha paDe e hakIkata che. koIpaNa jIva hoya to baMdha paDe. huM je kaMI karuM chuM enuM phaLa mane maLavAnuM che. sAruM karuM to sArAnuM phaLa Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 516 cha padano patra ane khoTuM karuM to khoTAnuM phaLa. tamArA kahevAthI mane phaLa nathI maLavAnuM. hakIkatamAM mAruM evuM vartana haze to mAre phaLa bhogavavAnuM che. koInA zApathI ke koInA AzIrvAdathI mane phaLa maLavAnuM nathI, paNa mArA bhAva anusAra mane phaLa maLavAnuM che. akaSAyarUpe atyAre sImaMdhara bhagavAna ane siddha bhagavAne pariNamI rahyA che. to, enuM phaLa emane maLe ke nahIM? ane ApaNe jeTalA aMze kaSAyabhAve pariNamI rahyA che enuM phaLa ApaNane maLe che ke nahIM? be padamAM Akho saMvara, nirjarA ane Asrava-baMdhano mArga ApaNane batAvI dIdho che. rAga, dveSa ajJAna e, mukhya karmanI graMtha; thAya nivRtti jehathI, e ja mokSano paMtha. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 100 prayatna karavAno che. darekano prayatna kaMI ekasarakho hoto nathI. koI vizeSa prakAre maMda kaSAya karI zake che. koI enAthI vizeSa karI zake che. jeTalA pramANamAM kaSAya maMda thAya eTalA pramANamAM lAbha che. dareke potapotAnI bhUmikA AgaLa laI javA mATe mukhya kArya to A karavAnuM che. jeTalo jeTalo kaSAyano jaththo ghaTaze eTaluM guNasthAnaka AgaLa javAnuM che. jeTaluM guNasthAnaka UMcuM eTalI nirjarAnI zreNI vadhAre che. kaSAyano jaththo ghaTyA vagara koI guNazreNImAM AgaLa jaI zakatuM nathI. tema kaSAyAdi ke akaSAyAdi je kaMI paNa pariNAme AtmA pravarte tenuM phaLa paNa thavA yogya ja che ane te thAya che. A koNa lakhe che? jJAnIo lakhe che. have mAno toya thAya che ane nA mAno to'ya thAya che. tAre pApAnubaMdhI puNya cAle che eTale tuM nahIM mAne atyAre, paNa AgaLa mAnyA vagara chUTako nathI. atyAre ApaNe nahIM mAnIe to narakamAM mAnavuM paDaze. chevaTe nigodamAM jaIne paNa mAnavuM paDaze. lAkha varSe, karoDa varSe ke anaMtakALe paNa, "he jIva!tAre Ama karyA vagara chUTako thavAno nathI." dharma eTale maMdiramAM besI rahevuM ke amuka kriyAo karavI ema nathI. je je samaye jIva kaSAyarUpe pariNamI jAya che te samaye adharma kare che ane je je samaye akaSAyabhAvamAM rahe che e dharma che. to kaSAya na thavA devA e potAnA jJAna upayoganI jAgRti upara che. e vakhate paNa upayoga emAM keTalo nirlepa rahI zake che? udaya sAthe joDANa thAya to kaSAyane AdhIna thaI jAya che. e ene naimittika tarIke mAne che, svAbhAvika nathI mAnatA. to jJAnIne rAgano rAga nathI. tyAre ajJAnIne rAgano paNa rAga che. Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra duHkha sukharUpa karama phala jANo, nizcaya eka AnaMdo re; cetanatA pariNAma na cUke, cetana kahe jinacaMdo re, vAsupUjya jina tribhuvana svAmI, dhananAmI paranAmI re. - zrI AnaMdaghanajI kaSAyAdi ke akaSAyAdi je kaMI paNa pariNAme AtmA pravarte tenuM phaLa paNa thavA yogya ja che. A AnaMdaghanajInI lITInuM gujarAtImAM bhASAMtara karyuM. nizcayathI to AtmAno AnaMda svabhAva che. sukha, duHkha e AtmAno svabhAva nathI, e rAga-dveSanuM phaLa che. jo AtmA rAgadveSanA bhAve pariName nahIM, to AtmA AnaMdane bhogavyA vagara rahe nahIM. je samaye A bAju sukha-duHkhanuM bhoktApaNuM maTyuM e ja samaye AnaMdanuM bhoktApaNuM che. samayabheda nathI. je samaye zAtA-azAtA rUpe pariName che ane sukha-duHkha bhogave che e ja AtmA jo A bAju phare to AnaMdanuM phaLa bhogave che. mATe, 52mArthathI svabhAva pariNatie AtmA potAnA jJAna ane AnaMda pariNAmano bhoktA che. vyavahArathI zAtA-azAtA eTale sukha-du:khano bhoktA che ane upacArathI duniyAnA padArthono bhoktA che. pAMcamuM pada : 'mokSapada che' je anupacita vyavahArathI jIvane karmanuM kartApaNuM nirUpaNa karyuM, kartApaNuM hovAthI bhoktApaNuM nirUpaNa karyuM, te karmanuM TaLavApaNuM paNa che; kema ke pratyakSa kaSAyAdinuM tIvrapaNuM hoya paNa tenA anabhyAsathI, tenA aparicayathI, tene upazama karavAthI, tenuM maMdapaNuM dekhAya che, te kSINa thavA yogya dekhAya che, kSINa thaI zake che. te te baMdhabhAva kSINa thaI zakavA yogya hovAthI tethI rahita evo je zuddha AtmasvabhAva te rUpa mokSapada che. jema zubhAzubha karmapada, jANyAM saphaLa pramANa; tema nivRtti saphaLatA, mATe mokSa sujANa. 517 - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 89 mokSapada che. jo mokSa thAya ja nahIM to ATalI badhI mahenata karavAnI jarUra ja zuM che ? mokSanI prApti thatI ja nA hoya to pachI A kaSAyane ane viSayane choDavAnuM kAma koNa kare ? mATe jJAnI kahe che ke mokSa che. kema ke, je bhAvathI saMsAra thayo che enA viparIta bhAvathI mokSa Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 518 cha padano patra thAya che. to kayA bhAvathI saMsAra thAya che ? zubhAzubha bhAvathI saMsAra thAya che athavA vibhAvabhAvathI saMsAra thAya che. to kyA bhAvathI mokSa thAya che? vItarAgabhAvathI, jJAnabhAvathI mokSa thAya che. vItyo kALa anaMta te, karma zubhAzubha bhAva; teha zubhAzubha chedatAM, Upaje mokSa svabhAva. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 90 baMdhanA kAraNo pAMca che. - mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya ane yoga. mithyAtva eTale ajJAna te tathA avirati ane kaSAya jAya eTale rAga, dveSa ane ajJAna gayA. enuM nAma mokSa che. AtmAnI zuddha avasthA pragaTa thavI athavA nirAvaraNa thavuM enuM nAma mokSa. cAra ghAtI karmathI chUTe to bhAvamokSa che ane AThe karmathI chUTe to dravyamokSa che. mATe "mokSa kahyo nija zuddhatA." AtmAnI zuddhatA pragaTa thAya enuM nAma mokSa che. AtmAnI zuddhatA zemAM pragaTa thavAnI che? AtmAnI avasthAmAM. AtmAnI zuddha avasthA pragaTa thavI enuM nAma mokSa che. atyAre samaye samaye azuddha avasthA cAle che. e azuddha avasthA maTI jAya, cAra ghanaghAtI karmo chedAI jAya ane anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMtaAnaMda, anaMtavIrya - A anaMta catuSTaya pragaTa thAya evI nija zuddha dazAne mokSa kahevAmAM Ave che ane saMpUrNa mokSa thAya che tyAra pachI dehano, karmano ke vibhAvono saMyoga raheto nathI. eka paramANumAtranI maLe na sparzatA, pUrNa kalaMka rahita aDola svarUpa jo; zuddha niraMjana caitanyamUrti ananyamaya, agurulaghu, amUrta sahajAdarUpa jo. apUrva. 18 - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 738 - "apUrva avasara' A mokSanI vyAkhyA. jema vyavahArathI jIvanuM karmanuM kartApaNuM ane bhoktApaNuM nirUpaNa karyuM ema nizcayathI karmanuM TaLavApaNuM paNa che. jo jIva karma bAMdha - bAMdha ja kare ane bhogava - bhogava ja kare ane tethI nivartana thaI zake ja nahIM to to koIno mokSa thAya nahIM. evuM nathI ke dareka jIva kAyama mATe karma bAMdhyA ja kare ane bhogavyA ja kare. Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra 519 koTi varSanuM svapna paNa, jAgrata thatAM samAya; tema vibhAva anAdino, jJAna thatAM dUra thAya. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 114 anAdikALano vibhAva che e jJAna pragaTa thatAM, dUra thatAM vAra lAgatI nathI. e vAta ahIM pAMcamAM padamAM samajAve che ke "mokSapada che." pahelAM to Ano svIkAra karo. ghaNA to ema mAne che ke mokSa che ja nahIM. svarga paNa ahIM che, naraka paNa ahIM che ane mokSa paNa ahIM ja che. moTo bhAga to AvuM mAnanAro che. evA jIvone zuM khyAla Ave? AtmAno ja jene khyAla nathI. karmano baMdha kevI rIte thAya che eno paNa khyAla nathI. karmothI rahita dazAmAM, AtmAnI zuddha avasthAno AnaMda kevo hoya! tenI mastI kevI hoya! enI zAMti kevI hoya! enI samAdhi kevI hoya ! ane svarUpasthatA kevI hoya ! e enA jJAnamAM AvI zakatuM nathI. vItarAgatAmAM zuM sukha che e rAgI jIvonA khyAlamAM AvI zakatuM nathI. ene to bahAranA sukhamAM kaMI sAruM lAge che. bIjAnuM kaMIka jue to ema lAge ke A ja sukhI che. cakravartIne jue to ema lAge ke A vadhAre sukhI. ema bahAramAM kaMIka bhautikatAnI apekSAe, pAMca IndriyonA sukhanI sAmagrI sArI maLI hoya ane je jIva ene bhogavavAnI kSamatA sArI rAkhato hoya ene ajJAnI rAgI jue to ema lAge ke, mArA karatAM A vadhAre sukhI che! jyAre jJAnI ene duHkhI kahe che. jJAnI jagatanA koI bAhya sukhane sukha kahetA nathI. sAhyabI sukhada hoya, mAna taNo mada hoya, khamA khamA khuda hoya, te to kazA kAmanuM? juvAnInuM jora hoya, ezano aMkora hoya, dolatano dora hoya, e te sukha nAmanuM; vanitA vilAsa hoya, prauDhatA prakAza hoya, dakSa jevA dAsa hoya, hoya sukha dhAmanuM; vade rAyacaMda ema saddharmane dhAryA vinA, jANI leje sukha e to, bee ja badAmanuM. - zrImad rAjacaMdrajI vatyu sahAvo dhammo' e dharmane dhAryA vinA je kAMI sukha che enI kiMmata be badAmanI, be koDInI paNa jJAnIo kahetA nathI. mATe anaMta sukhasvarUpa mokSapada che evo aMdaramAM Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa20 cha padano patra svIkAra thAya to tene prApta karavAno samyapha puruSArtha upaDe. anaMtakALanA janma, jarA ane maraNanA pherA TaLI jAya e koI sAmAnya bAbata thoDI che ! duHkha thavAnuM kAraNa A deha ne Indriyo che. deha nA hoya to duHkha konA dvArA vedavAnA cho? koIpaNa jIva deha vagarano thaI jAya to pachI ene duHkha ja nathI. je kaMI duHkha che e jIva deha dvArA ane mana dvArA bhogave che. jene dehanathI, mana nathI, vacana nathI, Indriyo nathI ane have duHkha ja kyAM rahyuM? mATe mokSano svIkAra karo. A cha padano svIkAra thaze to ja samyagdarzana che ane svIkAra paNa pAcho yathArtha joIe, ayathArtha nahIM. mokSa to ghaNA mAne che paNa mokSamAM zuM mAne che? AnA jevI ja paNa AnA karatAM vadhAre sArI lahera hoya ane tyAM paNa badhuM khAvA-pIvAnuM maLe, haravA-pharavAnuM maLe ! have ene kyAM khabara che ke tyAM UMghavAnuMya nathI ne khAvAnuM paNa nathI. gADImAM pharavAnuM nahIM. koInI joDe vAto nahIM karavAnI ! tyAre kahe ke evo mokSa to amAre joIto nathI ! A badhuM hoya ne mokSa hoya to kaho !! jagatanA ajJAnI jIvone mokSa zuM che, AtmAnI zuddha avasthA zuM che tenI khabara nathI. nirAvaraNa AtmA thAya ane jyAM saMpUrNa vItarAgatA ane svarUpasthatA pragaTa thAya tyAre kevaLajJAnamAM, parama zukladhyAnamAM je AtmAnA atIndriya AnaMdanuM vedana Ave che, e vedananuM sukha kevuM hoya? mokSanuM sukha jJAnI puruSo kahe che ke anubhava vagara samajaNamAM AvI zake ema nathI. tame game teTalA kSayopazamanA vikalpa dvArA samajavA jAo to, mokSanA sukhane tame samajI nahIM zako. aMze paNa svarUpanuM vedana Avaze, AtmAnA atIndriya AnaMdanI anubhUti aMze paNa thaze tyAre kahI zakazo ke mane A thoDo samaya mATe je sukha maLyuM evuM anaMta sukha anaMtakALa mATe maLI zake che. sAdi anaMta anaMta samAdhisukhamAM, anaMta darzana, jJAna anaMta sahita jo. apUrva. 19 -zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 738 - 'apUrva avasara' e sukha alaukika che, adbhuta che. e vANIno, Indriyano ke manano viSaya nathI. evuM sukha bhagavAna sAdi anaMtakALa sudhI bhogave che. evo mokSa che ema jJAnIo kahe che. vyavahArathI jIva karmano kartA che, nizcayathI jIva karmano kartA nathI. anupacita vyavahArathI jIvane karmanuM kartApaNuM nirUpaNa karyuM ane kartApaNuM hovAthI bhoktApaNuM paNa nirUpaNa karyuM. e kartA-bhoktApaNuM anupacarita dRSTithI karyuM, paNa have zuddha nizcayadaSTithI kahe che ke te Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para1 cha padano patra karmanuM TaLavApaNuM paNa che. jIva karma bAMdha-bAMdha ja kare ane choDI zakAya ja nahIM to koIno mokSa thAya nahIM, paNa evuM nathI. kema ke, je bhAvathI karma baMdhAya che e sAMyogika bhAva che, naimittika bhAva che. naimittika bhAvothI jIva baMdhAya che ane anaimittika bhAvothI jIva chUTe che. je je kAraNa baMdhanAM, teha baMdhano paMtha; te kAraNa chedaka dazA, mokSapaMtha bhavaaMta. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 99 je baMdhanA kAraNo che e baMdhanA kAraNone je chede evA bhAva karavAnA che. mithyAtvanI sAme samyaktva, aviratinI sAme virati, kaSAyanI sAme vItarAgatA (akaSAyabhAva) ane yoganA sAme ayoga. kaSAyamAM pramAda AvI jAya che eTale ApaNe cAra lIdhA. mithyAtva sAme samyakRtva sahitano puruSArtha haze, aviratinA badale viratipaNAmAM rahI ane puruSArtha haze; (bAhya virati ane atyaMtara virati beya) to karmo enA karatA vadhAre rokAze ane nirjarA thaze. jeTalA jeTalA kaSAyano abhAva-anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnAvaraNa, pratyAkhyAnAvaraNa ane saMjavalana - saMjavalanano abhAva to sIdho mokSa ane kaSAyano abhAva thayA pachI je yoga kriyA che e yoganI kriyA paNa ayogamAM AvI jAya. yoganI kriyAnuM paNa rUMdhana thaI jAya tyAre a, i, u, jha, pAMca hRsva svara kahIe eTalI vAramAM saMpUrNa nirAvaraNa thaI ayogI guNasthAnakamAMthI AgaLa jaI sIdho siddhalokamAM siddha avasthAmAM birAjamAna thaI jAya che. jJAnI kahe che ke gabharAzo nahIM, rasto che. karma TaLI zake che. bhUlathI thayA che, ajJAnathI thayA che ane bhUla TALavAthI maTe che. - karma bApaDe kauna? bhUla merI adhikAI; agni sahe ghanaghAta, lohe kI saMgati pAI. jema agni che e loDhAnI saMgata kare che to ene ghaNanA ghA khamavA paDe che, ema AtmA zubhAzubha bhAvono saMga kare che eTale ene karmono mAra khAvo paDe che. bAkI e bicArA to emane ema AvIne coMTyA nathI. meM bhUla karI che tyAre e AvIne coMTyA che. mATe vAMka amAro che, amArA azuddha upayogano che, ame je kaSAyabhAve pariNamyA eno che. kaSAyabhAvathI baMdha paDe che ane apAyabhAvathI karma TaLe che. kaSAyathI sthiti ane anubhAgano baMdha paDe che. Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa22 cha padano patra tIvra kaSAya eTale anaMtAnubaMdhI sahitanA kaSAya, pachI viSayanA nimitte hoya ke bAhya acetana padArthanA nimitte hoya. jyAM sudhI anaMtAnubaMdhI che tyAM sudhI kaSAyamAM evuM tIvrapaNuM rahevAnuM. to tIvra kaSAyanA kAraNe jIva 70 kroDAkroDIno baMdha pADI de che. ATalo moTo baMdha jIva aMtarmuhUrtamAM pADI de che. prasannacaMdra rAjarSino dAkhalo to tame juo ! tIvra kaSAyamAM AvI gayA che thoDA samaya mATe, emAM sAtamI narakamAM jAya evA karma bAMdhyA che ! upayoga dvArA tame narakamAM pahoMco cho. asaMkhya nArakI jIvone tame juo ! to e jIvo narakamAM kema gayA haze enuM kAraNa zodho. evA kevA bhAva temaNe karyA haze to e narakamAM gayA? tIvra viSaya ane kaSAya. zenA nimitte? parapadArthonA nimitte. je vastuno saMbaMdha eka thoDA samaya pUrato ja che, pachI pAcho eno viyoga che evA nAzavaMta padArtho pAchaLa zAzvata evo AtmA asaMkhyAta varSa sudhI duHkha bhogave evA karma jIva ajJAnatAmAM tIvra kaSAya karIne bAMdhI de che. vastu to vastunI jagyAe rahI jAya che, bahAramAM to jema thavAnuM hoya ema thayA kare che, paNa e vastunA nimittathI, jIvonA nimittathI, e badhA saMjoganA nimittathI jIva ajJAnatAmAM, kaSAyanA AvegamAM AvIne kaSAyarUpe pariNamI jAya che tyAre to ene khyAla nathI raheto ke AnuM phaLa mAre lAMbA samaya sudhI naraka-nigoda gatimAM bhogavavuM paDaze. paribhramaNanA anaMtaduHkhonuM mULa zuM che? tIvra kaSAya. dareka vastu abhyAsa dvArA sAdhya thaI zake che. koIpaNa vyasana, apalakSaNa, kaSAya ke viSayanI pravRtti che e ajJAnatAmAM ane nimitta tathA saMyogone AdhIna thavAthI thaI che. have jJAna thavAthI, samajaNa thavAthI te te prakAranA nimittathI, saMyogathI dUra rahevAthI, samajavAthI jIva ene ghaTADI zake che. eno aparicaya karI zake che. koI mANasa sAthe ApaNane ghaNI vakhata nathI banatuM ane ekabIjAno manameLa tUTI jAya che. pahelAM to ghaniSTaTha mitratA hoya pachI manameLa tUTI gayo. have e vyakti sAmethI AvI ane tame barAbara sAme e ja roDa upara Avo cho, to tame kevI rIte pasAra thaI jazo? jANe ene oLakhatA ja nathI. jotA ja nathI. aparicaya ! basa, evI rIte jJAnIo kahe che ke A kaSAya sAthe pasAra thaI jAo. enA sAmuM jovA gayA to gayA. gharavALAnA nimittathI, dehanA nimittathI, kuTuMbanA nimittathI, saMsthAnA nimittathI, gAmanA nimittathI, gharanA nimittathI ke bahAranA game tevA nimittathI paNa jo kaSAyane AdhIna thaI gayA to e karmanA phaLanuM bhoktApaNuM nirUpaNa karyuM che, e pAchuM bhogavavuM Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra 523 paDaze. mATe, udayamAM AvelA athavA AvavA yogya kaSAyone zamAvo. udayamAM AvelA karmone bhogavatAM navA karmo nA baMdhAya e mATe AtmAne saceta rAkhavo e satpuruSono mahAna bodha che. pUrvanAM azubha karma udaya Avye vedatAM jo zoca karo cho to have e paNa dhyAna rAkho ke navA bAMdhatA pariNAme tevAM to baMdhAtA nathI? -zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 85 krodhAdika kaSAyonuM samAI javuM, udaya AvelAM kaSAyomAM maMdatA thavI, vALI levAya tevI AtmadazA thavI athavA anAdikALanI vRttio samAI javI e "zama'. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 135 vALI levAya eTale pAchuM pharI javuM. svapuruSArthathI thAya to sAruM che, nA thAya to bIjA koInA nimittathI paNa vaLI javuM. potAnAthI thAya to potAnAthI, nahIM to koIpaNa bIjAnA nimittathI vaLI javuM. paNa kaSAyanA vegane vadhAravo nahIM. kaSAya maMda paDI jAya evA puruSArthamAM lAgavuM. udayamAM AvelA ane bhaviSyamAM AvavAnA che e badhAya kaSAyano anabhyAsa. anAdikALathI eno abhyAsa che eTale thayA che. have eno aabhyAsa thAya eTale ghaTI jAya. kaSAya karavAnI Teva paDI che. abhyAsa ja thaI gayo che. sahaja thaI gayo che kaSAya. koIne kahevuM nathI paDatuM, saheje thaI jAya che. kema ke, anAdikALanA kaSAyanA kusaMskAra laIne ja Avyo che jIva. eno abhyAsa thaI gayo che. have e abhyAsane anabhyAsathI toDavAno che ane abhyAsa thavAnuM kAraNa paNa adhyAsa che. mithyAtvanA kAraNe kaSAyo jora mArI gayA che. jo mithyAtva moLuM paDyuM ke tUTyuM to kaSAyo jora mArI zakatA nathI. abhyAsa karavo eTale dina-pratidina je udayamAM Ave che e kaSAyone zAMta karavA. Aje tamane koIe gALa dIdhI. e gALano bhale tame pratikAra nA karyo, paNa aMdara evA koI kaSAyane AdhIna thayA? AvA bhAvone poSaNa nA ApavuM enuM nAma anabhyAsa. aMdaramAM viSaya ke kaSAya ke evA pApAgnavayukta bhAvone poSaNa nA ApavuM enuM nAma anabhyAsa. e bhAvane ApaNe chAvarIe chIe tyAM e AtmAne pachADIne karma bAMdhI de che, paNa jo e bhAvone poSaNa ApIe nahIM to? tamAro chokaro ane bAjuvALAno chokaro laDatA hoya Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 524 cha padano patra to jo pelA chokarAne kahIe ke tuM kema mArA dIkarAne herAna kare che? to tamAro chokaro Dabala kUdavAno ane tamArA chokarAne laDo ke zarama nathI AvatI ? kema jhaghaDA kare che? cAla, nahIM to pUrI daIza. to tamAro chokaro nIcuM joI sIdho gharamAM AvI jaze, kema ke tame chAvaratA nathI. Teko nathI ApatA. ema kaSAyabhAvamAM jo mIThAza rAkhI ke "e to e ja lAgano hato.' A to ATaluM ja karyuM paNa hajI vadhAre karavAnI jarUra hatI." to e tamane pachADaze. paNa jo tene aMdaramAM Teko nA Apyo ke bhAI, je A kaSAyabhAva karyo che, AvegamAM bolI gayo chuM, paNa AnuM phaLa zuM Ave e tane khabara che ke? nigoda gatimAM javuM paDaze. kaSAyanuM phaLa narakagati ane nigodagati che ane A kaMI tAro svabhAva nathI. caMDakauzikane jema bhagavAne bodha Apyo hato ke, "bujha bujha." A kaSAyane kAraNe tuM sAdhumAMthI nAga thayo chuM. A kaSAyanuM phaLa te meLavyuM che. bujha nahIM to hajI nIce jaIza. ne ema ghaNI vakhata saMsAramAM vicitra udayo AvI jAya che. emAM sAmenA jIvano to kAMI vAMka nathI hoto. vAMka to ApaNA karmanA udayano hoya che. emAM koI prakAre ApaNuM ahita thavAmAM bIjA jIvo nimitta thaI jAya che. to, e vakhate ApaNe jhAlyA rahetA nathI. kamakamATI AvI jAya che ke game tema karIne khedAna-medAna karI nAkhuM! "rahevA de bhAI! tAruM khedAnamedAna thAya che." Apa haNe nahIM avarakuM, apane haNe na koI. bIjAne mAravAno bhAva karyo ke duHkha devAno bhAva karyo to e duHkhI to enA udaya pramANe thaze ke nahIM thAya, paNa tuM to avazya duHkhI thavAno. jo jIva khoTo bhAva karaze to pote to avazya duHkhI thavAno. mATe anabhyAsa, maMda pADavAno puruSArtha, aparicaya karavo. dhIme dhIme kaSAyono paricaya ocho karavo. eka mANasa sAthe bahu saMbaMdha thaI gayo hoya ane ApaNane lAgatuM hoya ke A mANasa ApaNane bhaviSyamAM nuksAna kare evo che, to ekI sAthe ApaNe eno saMbaMdha kApI nathI nAkhatA, paNa pahelA roja maLatA hoya to have aThavADiyAmAM cAra divasa karI nAMkhe. pachI be divasa karI nAMkhe, pachI eka ja divasa karI nAMkhe. pachI dhIme dhIme aThavADiyAmAM pA kalAka pUratuM maLIe ane pachI dhIme dhIme baMdha karI daIe. ema pahelAM anaMtAnubaMdhIno kapAya cAlato hato, pachI graMthibheda karIne have anaMtAnubaMdhIno abhAva karyo. have traNa kaSAyano paricaya rahyo. pachI joyuM ke A traNeya khataranAka che. Amane rAkhavA jevA nathI, paNa eka sAthe traNane haNI zakAya evA nathI. mATe, Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa25. cha padano patra have atyAre apratyAkhyAnAvaraNIyane kApo. pachI bIjo pratyAkhyAnAvaraNIya kaSAyane kADhavAno prayatna kare che. have AgaLa paMca mahAvrata, samiti, guptithI yukta thaI trIjA kaSAyane kADhavA nIkaLe che. jyAM dIkSA le che tyAM trIjo kaSAya paNa haNI ane cothAno maMda udaya rahe che. e paNa jyAre zreNI mAMDe che tyAre saMjavalanane toDI ane saMpUrNa vItarAga thaI jAya che. A kaSAyano aparicaya karavAnI paddhati che. kaSAyane tAtkAlika zamAvavA to game tema karIne sthaLa choDIne javuM paDe, bIjuM koI nimittanuM avalaMbana levuM paDe. svAdhyAyamAM joDAI javuM paDe. game tema karIne tAtkAlika to ene upazama karI do. pachI ene mULa sahita kema chedavo e AgaLanI vAta. paNa jyAre udayamAM Ave che to pahelA ene dabAvo. jema tamAre dUdhanI tapelI gesa para hoya ane ekadama Ubharo AvI jAya, sANasI ke kapaDuM nA jaDyuM, to paheluM tame pANI nAkhI do cho. evI rIte jJAnI kahe che ke "zama' eTale udayamAM AvelA game tevA kaSAyane paNa zamAvI devA. "khama' eTale sahanazIlatA, khamI javuM paNa kaSAyarUpe pariNamI javAmAM lAbha nathI. ekAMte nuksAna che. "dama" eTale Indriyo ane manamAM je unmAda cAlI rahyo che enuM damana karo, enA upara kAbU meLavo. kaSAyanI upazAMtatA, mAtra mokSaabhilASa; bhave kheda aMtara dayA, te kahIe jijJAsa. te jijJAsu jIvane, thAya sadgurubodha; to pAme samakitane, vate aMtarazodha. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 108, 109 jenA maMda kaSAya thayA che e ja bhedavijJAnano puruSArtha samyapha prakAre karI zake che. mATe kaSAyane upazamAvavA, game tema karIne upazamAvavA. pachI jJAnathI samajAvavuM. eka vakhata tAtkAlika to tyAMthI haTI javuM. game tema karIne paNa upayogane vALavA mATe satsaMgamAM besI javuM, svAdhyAya karavA besI javuM. game tema karIne upayogane pheravavo. jo upayoga e bAju raheze to kaSAya thavAnA. paramAtmAnI bhaktimAM, satsaMgamAM ke svAdhyAyamAM upayoga vALI lIdho, to je kaSAyanI tIvratA che e to moLI paDI javAnI. bhagavAnanI mUrti sAme ke citrapaTa sAme beso. pachI emanI joDe vAta karo ke he bhagavAna ! tArA upara to ATalA maraNAMta upasarga-pariSaha AvyA. cha cha mahinAnA, ane chatAM aMdaramAM vItarAgatA vadhArIne kevaLajJAna Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra pa26 lIdhuM ane eka sAmAnya udayamAM huM e kaSAyo dvArA jItAIne tIvra kaSAyane AdhIna thaI jauM chuM! prabhu! have tArA zaraNe Avyo chuM, mArAmAM vItarAgatA lAva ane e prakAranA bhAvavALA pado ke zlokone vAraMvAra pheravavA. jyAre kaSAyano bhaDako uThe tyAre aMdaramAM baso vAra koI paNa gAthA bolavI eTale e bhaDako maMda paDyA vagara rahe nahIM. jJAnIno bodha che ke "chAMTe tyAre zItaLa pANI, evI mArA rAjanI vANI.' evA jJAnInA vacano game tyAre hAjara karIne aMdaramAM upayogane pheravo to, game tevA kaSAyano Ubharo haze to eka vakhatamAM zamI jaze. pachI zAMta cittathI vicAravuM ke bhAI ! A kaSAya karavAthI ke Ama karavAthI tane zuM lAbha thavAno che? je vastunA nimittathI kaSAya thayo che e vastu to tamAro puNyano udaya haze to maLaze, nahIM to nahIM maLe. tame game teTaluM mathazo to paNa nahIM maLe, paNa enA nimittathI je kaSAya karyo che enuM phaLa to avazya maLaze. mATe, koI vastunA nimittathI, koI jIvanA nimittathI, dehanA nimittathI, kuTuMbanA nimittathI ke game tenA nimittathI paNa kaSAyane AdhIna thavuM yogya nathI. Avo ene vAraMvAra bodha ApIne jAgRta karazo to e jIva kaSAyane moLA pADyA vagara nahIM rahe. dhIme dhIme je pahelAM 100 DigrI garama hatA; e 90 DigrI sudhI, 80-7) sudhI, 60 DigrI, 50 DigrI ema enI DigrI ghaTatI jaze, vadhaze nahIM. jema tAva ekadama caDe to tAtkAlika potA mUkIe to e kaMIka kanTrolamAM Ave che. ema kaSAya paNa tAva jevo che, to ene paNa A ThaMDA bhAvanA potAM mUkIe, sArI bhAvanA, uttama bhAvanA, jJAnI puruSonA vacananA potAM kaSAyane moLA pADe che. hiMsaka puruSo paNa jJAnIpuruSa pAse jatAM zAMta paDI jAya che. kema? ahiMsAnA paramANu eTalA chUTe che ke e paramANu paNa pelA sAmA jIvane nimittanaimittika saMbaMdhathI asara kare che ane pelo jIva aMdaramAM zAMta thaI jAya che. kRpALudevane naroDAmAM eka bhAI mAravA AvelA. paramakRpALudeve enI sAme nirdoSa najarathI joyuM ane emanI nirdoSatA, moDhA uparano vairAgya, vItarAgatA joIne pelAne ema thayuM ke A koI mahAna puruSa che ane huM Amane mAravA Avyo chuM! charI caraNomAM nAkhI ane kSamA mAMgI. paramakRpALudeva kAMI bolyA nahIM. juo ! e vakhate ene mAravAno bhAva AvI gayo, paNa eka AvuM nimitta maLyuM to bhAva palaTAI gayo. ema derAsaramAM jatA raho, ghera besIne bhagavAnanuM ke kRpALudevanuM citrapaTa laI, pustaka laI besI jAo ane evA ja pATha kADho. mRgAputra caritramAM narakanuM varNana vAMcavuM thoDIvAra. Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 527 cha padano patra anitya bhAvanA, azaraNa bhAvanA A badhI bhAvanAo che e thoDI vAMcavI. A badhI gajaba davAo che. jo narakanuM duHkha vAMce to narakathI phaphaDI jAya ke A kaSAyanA kAraNe mAre narakanA duHkho abajo varSo sudhI bhogavavA paDaze! mATe bIkathI paNa eka vakhata pAchA pharo. pachI sAcA to jJAnathI vaLazo to karazo ja nahIM. jema bALakanA hAthamAM koI khoTI vastu AvI jAya ke je ene nuksAna karanArI hoya to ApaNe lApho mArIne paNa paDAvI laIe chIe, ema jJAnI puruSo kahe che ke vadhAre kaSAya thaI jAya to game tema karIne ene AvI rIte upazamAvI devA. paramakRpALudeve vacanAmRta patrAMka - 636mAM kahyuM che, nimitte karIne jene harSa thAya che, nimitte karIne jene zoka thAya che, nimitte karIne jene indriyajanya viSaya pratye AkarSaNa thAya che, nimitte karIne jene iMdriyane pratikULa evA prakArone viSe dveSa thAya che, nimitte karIne jene utkarSa Ave che, nimitte karIne jene kaSAya uddabhave che, evA jIvane jeTalo bane teTalo te te nimittavAsI jIvono saMga tyAgavo ghaTe che; ane nitya pratye satsaMga karavo ghaTe che. pahelAM nimittone choDI devA ane deva, guru, dharma, sAstronuM, bhaktinuM avalaMbana levuM. to ApaNe ene upazama karI zakIe chIe. upAya karyo hoya to thoDuM ghaNuM maMda kema nA dekhAya? avazya dekhAya. potAno puruSArtha upaDyo hovo joIe. ApaNane cha roTalInI bhUkha hoya ane eka roTalI khAIe to eTalI bhUkha ApaNI kema nA bhAMge? ema jeTalA prakAramAM kaSAyane maMda karavAno puruSArtha karyo hoya to eTalA pramANamAM e maMda kema nA paDe? avazya paDe. jo maMda thAya che, to kSaya paNa thAya che. kema ke, kaSAya e AtmAno svabhAva nathI. akaSAya svabhAvI AtmA che. eTalA mATe kSINamoha guNasthAnake kaSAyano nAza thaI jAya che ane saMpUrNa vItarAgatA pragaTa thAya che. bAramA guNasthAnamAM, kSINamoha guNasthAnamAM kaSAyo saMpUrNa kSaya thaI ane vItarAgatA pragaTa thAya che. jJAna hoya to kSINa nA thAya, paNa kaSAya to kSINa thAya. kema ke jJAnano AtmA sAthe abheda saMbaMdha che. jeno saMyoga eno viyoga to thaI zake che. maMda paDe che, to saMpUrNa nAza paNa thaI zake che. baMdhabhAva kSINa karo. upayoga zuddha upayogarUpe pariName che to coTelA ukhaDIne kharI jAya che. enuM AkhuM rImoTa kanTrola upayogamAM che. to evo upayoga karo ke baMdhabhAva kSINa thaI jAya. evA bhAvo utpanna nA thAya, kema ke bhAvakarmathI dravyakarmanI utpatti che ane dravyakarmanI utpattithI A saMsAranI utpatti che. bhAvakarmanA nAzathI dravyakarmano nAza che. dravyakarmanA nAzathI Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa28 cha padano patra saMsArano nAza che ane saMsAranA nAzathI mokSapadanI prApti che. e zrI niyamasAramAM 18 mA zlokanI TIkAmAM mUkyuM che ke, bhAvakarma nirodhena dravyakarma nirodhana dravyakarmanirodhana saMsArasya nirodhanam / bhAvakarmano virodha thavAthI dravyakarmano virodha thAya che. bhAvakarma nija kalpanA, mATe cetanarUpa; jIvavIryanI phuraNA, prahaNa kare jaDadhUpa. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 82 bhAvakarma eTale zubhAzubha bhAva, rAga-dveSamaya bhAva. jo A bhAva utpanna thatA baMdha thaI jAya to karmonI tAkAta nathI ke coMTIne rahe. jo A bAju zubhAzubha bhAva baMdha thaI jAya ane zuddhopayoga pragaTa thAya to AvatA karmo aTakI jAya che ane aMdaramAM lAgelA karmonI nirjarA thatI jAya che ane saMpUrNa nirjarA thavI enuM nAma mokSa. "je je kAraNa baMdhanA teha baMdhano paMtha." mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya ane yoga e baMdhabhAva che. A baMdhabhAva kSINa thAya to karmathI rahita thaI zakAya che. ajaba kImiyo che bhAI ! bhagavAna choDAve ke bIjA choDAve ke vAsakSepa nAkhIne chUTI jAya evuM nathI. A to vItarAga vijJAna che prabhu ! akaSAyabhAvanuM phaLa to juo ! have Ano anubhava karo. jJAnI kahe che ke akaSAyabhAve Tako. samabhAvane aMdaramAM sevo. samabhAvane pragaTa karo ane zAMtine anubhavo. jJAnI kahe che ke tame A akaSAyabhAvanuM sempala cAkho. e sempalathI paNa keTalI zAMti Ave che e juo ! pachI jyAre kaSAyo kSINa karazo tyAre tamArI dukAnamAM e ja mAla haze-AnaMda ! AnaMda ! AnaMda! basa, "Give and Take" Apo ane lo. zuM Apo? samatA ane zuM lo? AnaMda. jo tame tamArA AtmAne samatAmAM rAkhazo to e tamAro AtmA tamane atIndriya AnaMda ApyA vagara, e ja samaye nahIM rahe. bIjA samayanI jarUra nahIM paDe. eTalA mATe ja paramakRpALudeve kIdhuM ke, "kSamA e ja mokSano bhavya daravAjo che ane kaSAya e naraka-nigodano bihAmaNo daravAjo che. Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa29 cha padano patra samatA cetanapatiko Iravidha kahe, nijaghara meM Avo; Atama uccha sudhArasa pIo, sukha AnaMdaghana pAo. cetane. para parace dhAmadhUma sagAI, nija parace sukha pAvo. cetana. - zrI AnaMdaghanajI mahArAja koI adUbhuta ane alaukika dazAnI aMdaramAM anubhavelI vAta, apramatta dazAmAM anubhavelI vAta che. samatA nAmanI cetana rAjAnI strI che. samatA nAmanI strI potAnA cetana patine kahe che ke he patideva! anAdikALathI tame bahArane bahAra bhaTako cho; parabhAvamAM ne parabhAvamAM vahyA cho. have thoDo samaya paNa svabhAvamAM AvIne nijagharamAM Avo. he Atmadeva! tame zvAse zvAse sudhArasa eTale atIndriya AnaMdanuM pAna karo ane AnaMdaghana pAo to tame sAcA sukhI thazo. samatAbhAvamAM AvyA vagara tame zAMti ke sukhano anubhava karavA mAMgazo to traNa kALamAM nahIMthAya. mokSanuM mahAna hathiyAra samatA che. je samatAbhAvamAM, vItarAgatAmAM ramyA e jiMdagI jIvI gayA, e tarIne nIkaLI gayA ane je samatAbhAvamAM ramatA nA zIkhyA ane yena-kena prakAre paNa cUkI gayA to e badhA A paribhramaNamAM jovA maLe che. je je jIvo kaSAyane AdhIna thaIne vartI gayA, kaSAyane moLA nA pADyA, kaSAyane kSINa nA karyA e jIvo A saMsAramAM aneka prakAranA duHkhomAM jovAmAM Ave che ane jeNe kSINa karI saMpUrNa vItarAgatA pragaTa karI e sImaMdhara bhagavAna ane e badhA siddha bhagavaMto atyAre anaMtasukhamAM birAjamAna che. eka samaya mATe AkuLatA-vyAkuLatA nathI. jJAnI kahe che ke game tema karIne paNa kaSAyane moLA pADo. dharmaA che. have ahIM roja bhagavAnanI pUjA kare, TIlA-TapakAM kare, sAmAyika kare ne pratikramaNa kare ane ghera jAya eTale e ja valaNa ane e ja lAkaDI. jIbha cAlu hoya ane e ja kaSAya ! to e dharma samajyo nathI. bAkI to kahe mane ATalA badhA zAstro AvaDe che ane huM Ama karuM chuM ne tema karuM chuM. bhAI, badhI vAta sAcI, paNa aMdaramAM kaSAyabhAva keTalA moLA paDyA che? kema ke phaLa to dazAnuM che. dazAne anurUpa kevA bhAva thAya che? AcAryazrI kuMdakuMdadeve zrI niyamasAramAM kahyuM che, sau bhUtamAM samatA mane, ko' sAtha vera mane nahIM; AzA kharekhara choDIne, prApti karuM chuM samAdhinI. vizvanA tamAma AtmAo pratye mane samatAbhAva che. koI tarapha mane kaSAyano bhAva, koInuM ahita thAya evo bhAva aMdaramAM nathI. badhAya AtmAonuM kalyANa thAya. mane je duzmana Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 530 cha padano patra mAnatA hoya evuM paNa kalyANa thAya. huM koIne duzmana nathI mAnato; ajJAna avasthAmAM athavA mArA koI karmanA udayanA kAraNe bhale koI mane mAne, paNa huM koIne mAnato nathI. enA tarapha paNa mane samatA che. jo A bhAva thAya to mana AkuLa-vyAkuLa thAya ja nahi. manamAM je A badhA ArtadhyAna ane raudradhyAnanA Avega che, enuM kAraNa zuM che? khoTA bhAva vagara to thatuM nathI ane khoTo bhAva Avyo che e jJAnanI ajAgRti che. have jJAnane hAjara karo. tana mana dhana ne annanuM, de sukha sudhAsamAna; A avaninuM kara bhaluM, bhayabhaMjana bhagavAna. - zrImad rAjacaMdra - pR. 2- prabhu prArtho Avo sAcA hRdayathI karuNAyukta bhAva nIkaLe ane ApaNA AtmAne e vakhate ThaMDakano anubhava nA thAya ema kema bane? atyAre je Ama tapI rahyo che e kema tapI rahyo che? khoTA bhAvamAM upayoga cAlI rahyo che mATe bIjA jIvone koIpaNa prakAre duHkhI karavAnA bhAva cAlI rahyA che mATe. have e bhAva palaTo khAI jAya ane samajaNa sahita sAcA bhAvamAM AvI jAya to e ja vakhate aMdaramAM zItaLatA evI Ave che ke tamAre kaSAya karavA haze to paNa nahIM thAya. jJAnIone kaSAya karavA hoya toya nathI thatA. kema ke, jJAna hAjara che. jJAna tene kahIe ke je harSa ane zokanA prasaMge, rAga ne dveSanA prasaMge hAjara rahe. gharamAM koI jhaghaDo thAya to e ja vakhate jJAna hAjara rahevuM joIe. mAruM kAma nathI. khasI javA jevuM che. mauna thavA jevuM che. pAchuM pharavA jevuM che. emane to saMsAramAM pharavuM che to karaze, ApaNe saMsAramAM nathI pharavuM. mATe khasI jAo. mauna thaIne ebAuTaTarna. atyAra sudhI to phoravarDa mArca hatA. have ebAuTa Tarna. mokSe javuM che ane kaSAyane paDakhAmAM laIne pharIe to javAya nahIM. viSaya hoya, kaSAya hoya, AraMbha hoya ke parigraha hoya, A badhAya, azucipaNuM, viparItatA, e AgnavonAM jANIne; vaLI jANIne duHkhakAraNo, ethI nivartana jIva kare. - zrI samayasAra - gAthA - 72 AgnavonI sAthe, kaSAyonI sAthe je gAMTha bAMdhI che tenI sAthe chUTAcheDA karo. vartamAnamAM lagna to pAMca-pacAsa varSa raheze. tamAruM jo huM keTaluM rahevAnuM? pachI to tUTavAnuM che, paNa kaSAya Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 531 cha padano patra che e kyAranA cAlyA AvyA che? anAdikALathI. anaMtAnubaMdhI kaSAyanI gAMTha tUTavI enuM nAma ja graMthibheda che. A gAMTha che e jIvane bahu duHkha denArI che. paribhramaNamAM laI janArI che. naraka-nigoda gatimAM nAMkhI denArA A badhA kaSAya che. kaSAyabhAve A jIvanuM bhUMDuM karavAmAM bAkI rAkhyuM nathI. jo ene kAbUmAM nA karyA ane laDAImAM sAmA Ave to jItavA de ema nathI. kema ke, Ano ghero sAmAnya nathI. jabbara ghero che. AtmAne anAdikALathI bAMdhI rAkhyo che. anaMtavAramAM keTalIvAra manuSyabhava maLyo? tyAre anaMtAnubaMdhI kaSAyano abhAva keTalIvAra karyo? eka vAra paNa nahIM. juo ! kevA majabUta yoddhAo che ! enA upara to zuddhabhAvanuM jabaradasta bombArDIMga thAya tyAre tUTe evA che. tyAM sudhI A kaSAya kSINa thaI zakatA nathI. prathama DhIlA pADyA vagara chUTako nathI. A ja bhavamAM, atyArathI ja kaSAyone pADavAnA che. atyAra sudhI je thayuM te thayuM. have puruSArtha karIe. prekTIkalI jIvanamAM, gharamAM, dukAnamAM, sagA-saMbaMdhIomAM ApaNo akaSAyabhAvayukta vyavahAra keTalo che? kaSAyabhAva eTale ekalo dveSa nahIM, paNa sAthe rAga paNa. tame gharavALAmAM paNa keTalo rAga karo cho? kuTuMbIjanomAM keTalo rAga karo cho? ane bIjA evA sacitta ke acitta padArthomAM keTalo rAga karo cho? e paNa sAthe levAnuM che. ekalo krodha na karyo ke abhimAna na karyuM eTale kaSAya chUTI nathI gayA. paNa, rAga keTalo karyo che? emAM keTalI ekAkAratA thaI che? enI smRti magajamAM keTalo samaya cAle che? e enuM beromITara che. zruta-paricita-anubhUta sarvane, kAmabhogabaMdhananI kathA; parathI judA ekatvanI upalabdhi kevaLa sulabha nA ! - zrI samayasAra - gAthA -4 uparokta bhAva tamane keTalA ghaTe che? AtmAnA, cha padanA, nava tattvanA athavA jJAnIonA, deva-guru-dharmanA vicAro tamane keTalA Ave che? e tamArA kaSAya keTalA ghaTyA che te batAvaze. hajI e maMda kaSAya che. deva-guru-dharmanA, bhaktinA ke sArA bhAva thavA e paNa maMda kaSAya che ane strI, putra, dhana, pAMca IndriyanA viSayonA je bhAva che e badhA tIvra kaSAya che. to tIvramAMthI maMda kaSAya keTalA thAya che e jovAnuM ane e maMda kaSAya pachI keTalA aMze tUTe che e jovAnuM. apratyAkhyAna, pratyAkhyAna, saMjavalana kema tUTe e jovAnuM. Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra mohanIyanuM zahe2 bahu moTuM che. enA upara bombArkIMga karavAnuM che. jJAnIpuruSo pahelo humalo mohanIya upara kare che. pahelA tene kAbUmAM lo, pachI bAkInA sAta che e to ene anusaranArA che. 532 karma anaMta prakAranAM, temAM mukhya ATha; temAM mukhya mohanIya, haNAya te kahuM pATha. karma mohanIya bheda be, darzana cAritra nAma; haNe bodha vItarAgatA, acUka upAya Ama. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA -102, 103 darzanamohanIya eTale AtmAnI bhrAMti thavI. anAtmAne AtmA mAnavo ane AtmAno samyak prakAre svIkAra nA karavo e AtmAnI bhrAMti. 4 4 4 = 16 ane 9 nokaSAya e A cAritra mohanIyanI 25 prakRti che. darzana mohanIyanI 3 prakRti upara pahelo humalo karavAno che. eka mohanIya karma maMda paDaze to bAkInA sAta che e kAMI UbhA nahIM rahe. pachI enI tAkAta nathI. kema ke, enA AdhAre badhA jora mAre che. mATe ene DhIlo pADo. derAsaramAM jAo to keTalo samaya beso cho ? ane TI.vI. upara keTalo samaya tame vItAvo cho ? jIva kaSAya karI nuksAna khamavA taiyAra thAya che, paNa patAvaTa karI lAbha levAno ene 'bhAva' Avato nathI. eTale mUkI do. jatuM karo. eka bhava che. pachI A dehanuM nAmonizAna nathI. zarIranA paramANu che e vikharAI judA paDI javAnA che ane AtmA enuM phaLa bhogavavA naraka-nigodamAM jaze, jo kaSAya thayA to. rajakaNa tArA rajhaLaze, jema rajhaLatI reta; hajI bAjI che hAthamAM, ceta ceta nara ceta. pAMcamuM pada : 'mokSapada che' je anupacita vyavahArathI jIvane karmanuM kartApaNuM nirUpaNa karyuM, kartApaNuM hovAthI bhoktApaNuM nirUpaNa karyuM, te karmanuM TaLavApaNuM paNa che; kema ke pratyakSa kaSAyAdinuM tIvrapaNuM hoya paNa tenA anabhyAsathI, tenA aparicayathI, tene upazama karavAthI, tenuM maMdapaNuM dekhAya che, te kSINa thavA yogya dekhAya che, kSINa thaI zake che. te te baMdhabhAva kSINa thaI zakavA yogya hovAthI tethI rahita evo je zuddha AtmasvabhAva te rUpa mokSapada che. Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 533 cha padano patra je samaye kaSAyarahita thayo e ja samaye zuddha AtmasvabhAvanI prApti che. je samaye saMpUrNa kaSAyathI rahita e ja samaye saMpUrNa vItarAgatA sahita kevaLajJAna. samayabheda nathI AmAM. basa tamArI vAre vAra. A bAju kaSAyathI rahita thAo ane A bAju anaMtu sukha ane vItarAgatAne lo. have kaSAya ghaTADavAno puruSArtha to ApaNe karavAno che. jJAnIoe to ApaNane thiyarI batAvI, paNa prekTikala puruSArtha ApaNe karavAno che. roTalI banAvavAnI thiyarI tamane koI zikhavADe, paNa ghare jaI kaMI bhUla karo to roTalI barAbara thaze nahIM. ema ahIM tamane badhuM zikhavADyuM che ane jo bhUlazo to enuM phaLa nahIM Ave ane barAbara e pramANe kriyA karI to jema roTalI barAbara thAya ema kaSAyano paNa nAza thayA vinA raheto nathI. karmabaMdha krodhAdithI, haNe kSamAdika teha; pratyakSa anubhava sarvane, emAM zo saMdeha ? darzana SaTe samAya che, A SaT sthAnaka mAMhI; vicAratAM vistArathI, saMzaya rahe nA kAMI. -- zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 104, 128 chaThThuM pada :- te 'mokSano upAya che.' jo kadI karmabaMdha mAtra thayA kare ema ja hoya, to tenI nivRtti koI kALe saMbhave nahIM; paNa karmabaMdhathI viparIta svabhAvavALAM evAM jJAna, darzana, samAdhi, vairAgya, bhaktyAdi sAdhana pratyakSa che; je sAdhananA baLe karmabaMdha zithila thAya che, upazama pAme che, kSINa thAya che. mATe te jJAna, darzana, saMyamAdi mokSapadanA upAya che. bahu sarasa prayojanabhUta vAta AmAM batAvavAmAM AvI che ke je karmanA Asrava che te saMvaranA kAraNo paNa che. AsravanA kAraNothI viparIta kAraNo saMvaranA che. saMvaranA kAraNo kayA kayA che ? mokSano sAco upAya zuM che ? paramakRpALudeve caitra suda terasano varaghoDo nIkaLyo tyAre kahyuM hatuM ke o! duSamakALanA durbhAgI jIvo ! tame mokSano upAya kayo samajI ane kyAM doDo cho ? mokSano upAya che kyAM ? ane varaghoDAnI dhAmadhUmamAM tame doDo cho ? kayo samyak puruSArtha karavAthI mokSanI prApti thAya ? AtmasAkSAtkAranI prApti thAya ? eno sacoTa upAya AmAM batAvyo che ke mokSano upAya to A che, bIjo koI nathI - jJAna, darzana ane saMyama. tattvArthasUtranA pahelA sUtramAM kahyuM che, samcavarzanajJAnapAritrANi mokSamArga: / traNe kALa ane Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 534 cha padano patra traNa lokamAM bIjo koI mokSano mArga che ja nahIM. jIva pote samyagdarzana, jJAna, cAritrayukta pariNAmathI pariNamana kare, evA bhAva pragaTa kare to e mokSanA upAyamAM pravarte che, bAkI ApaNA badale ApaNA mATe koI mokSano upAya karI de ane ApaNe pAmI jaIe evo A mArga nathI. dareka jIve pote puruSArtha karavAno hoya che. mokSa nA hoya to eno upAya nA hoya, paNa mokSa che to mokSano upAya paNa che. zuM upAya che ? jo jIva karma bhogavatI vakhate navA karma bAMdhyA ja kare ane chUTe ja nahIM to to koIno mokSa thaI zake nahIM. evuM to banatuM nathI ke jIva mAtra karma bAMdhyA ja kare, karmanI nirjarA nA karI zake. jyAM sudhI ajJAna avasthAmAM jIva che tyAM sudhI to baMdhAvAno. bIjo anaMtakALa jaze to'ya ane sAco jJAnabhAva ene pragaTa thAya to pachI vizeSa kALa ene karmabaMdha ke paribhramaNa thatuM nathI. karmabhAva ajJAna che, mokSabhAva nijavAsa; aMdhakAra ajJAna sama, nAze jJAnaprakAza. * zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 98 ------------ paribhramaNanuM kAraNa ajJAna che ane tenI samAptinuM kAraNa jJAna che. samyajJAna kyAre thAya ? sAcuM jJAna thAya tyAre. samyagdarzana vinA jJAna samyak thatuM nathI. e sivAyanA je kaMI jJAna che e badhAya jJAna mokSanA hetubhUta thatA nathI. samyagdarzana thayA pachInuM jJAna te samyajJAna che ane e samyajJAna mokSanA hetubhUta thAya che. mATe, vaMsa mUlo thamyo / samyagdarzana e dharmanuM mULa che. e vagara tame game te karo - game teTalA zAstro vAMco, game teTalI bhakti karo, japa karo, tapa karo, ne tyAga karo ne je karavuM hoya te karo. samyagdarzana vagara A badhuMya paribhramaNanA hetubhUta thAya che. samyagdarzana sahita ja saMvara - nirjarA thAya. saMvarapUrvakanI nirjarAne sAcI nirjarA kahevAmAM Ave che ane karmano bhogavaTo karIne je nirjarA thAya che, e nirjarA karatI vakhate pAcho navo karmabaMdha thAya che. mATe sakAma ane akAma e be bheda pADyA che. have je karmabaMdha thavAnA sAdhana che, enAthI viparIta sAdhana kayA ? ajJAnathI baMdhAya che to jJAna, mithyAtvathI baMdhAya che to darzana ane avirati dvArA baMdhAya che to cAritra. samyagdarzana, samyajJAna ane samyakcAritra ane tapa e samyakcAritramAM samAveza pAmI jAya che. eTale mokSa mATe cAra kAraNonuM sevana vyavahArathI kahevAmAM Ave che. samyagdarzana, samyajJAna, samyakcAritra ane samyaktapa = mokSa. A sivAya bIjo koI upAya nathI ane te traNenuM eka Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 535 cha padano patra nAma kahIe to zuddha upayoga. sAkSAt nirjarA ane mokSanuM kAraNa zudgha upayoga che. enI zarUAta cothA guNasthAnakathI thAya che ane bAramA guNasthAnakamAM enI pUrNatA thAya che. Ama to siddhalokamAM jAya tyAre che, paNa kevaLajJAna thayA pachI bIjA koI ghAtIkarma nathI rahyA eTale tyAM bIjuM koI kAraNa nathI. sayogImAM je yoga che te pachI chUTI jAya che. have, mokSanAM sAdhana to pAMca zabdamAM mUkI dIdhA, paNa A pAMca zabda che bahu UMDA. AdimAM dAna, tapa, vinaya vagere AvI jAya. paheluM samyagdarzana che, jJAna pachI che. samyagdarzananI prApti mATe to A Akho patra che. samyagdarzana kone kahevAya e ApaNe pahelA samajI levuM joIe. samyagdarzana kahe che ke mane grahaNa karatAM pahelAM vicAra karajo ! mane grahaNa karyA pachI tamAre mokSe nahIM javuM hoya to paNa mAre tamane laI javA paDaze. mATe samyagdarzanane barAbara oLakhajo ema jJAnIo kahe che. samyagdarzana kone kahe che ? tattvArtha zraddhAnaM samyagdarzanam / - zrI tattvArthasUtra - adhyAya - 1 - sUtra -2 - - nava tattvonI yathArtha zraddhA thavI ene vyavahArathI samyagdarzana kahevAmAM Ave che. samyagdarzananA be bheda che - (1) vyavahAra samyagdarzana ane (2) nizcaya samyagdarzana. jene vyavahAra samyagdarzananuM ThekANuM nA hoya tene nizcaya samyagdarzana thaI jAya ema banatuM nathI. mATe pahelA vyavahAra samyagdarzanane paNa samajavuM. nava tattvonI heya-jJeya-upAdeyapUrvaka nizcaya ane vyavahAranA paDakhAne samajIne yathArtha zraddhA thavI joIe. je cetana jaDa bhAvo, avalokyA che munIMdra sarvaze; tevI aMtara AsthA, pragaTya darzana kahyuM che tattvaze. * zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 724 - gAthA - 3 'zrI mokSamArgaprakAzaka' mAM enI vyAkhyA karI che ke, viparIta abhiniveza rahita tattvonuM zraddhAna te samyagdarzana. 'zrI samayasAra' mAM e vyAkhyA karI ke sva-paranuM bhedapUrvaka avalokana thavuM enuM nAma samyagdarzana. eTale jaDa-cetanano yathArtha viveka thavo. eka jagyAe evuM paNa mUkyuM che ke 'AtmA A che' evo nizcayabhAva te samyagdarzana che. paramakRpALudeve patrAMka - 431 mAM samyagdarzananI vyAkhyA karI che, 'AtmA' je padArthane tIrthaMkare kahyo che, te ja padArthanI te ja svarUpe pratIti thAya, te ja pariNAme AtmA sAkSAt bhAse tyAre tene paramArtha Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 536 cha padano patra samyakatva che, evo zrI tIrthakarano abhiprAya che. jevo padArtha che evI pratIti Ave, thoDI paNa viparIta, adhika, nyUna ke ADI-avaLI nahIM. jevo padArtha che evI pratIti thAya. bhAsavuM eTale vedanamAM AvavuM. varte nijasvabhAvano, anubhava lakSa pratIta; vRtti vahe nijabhAvamAM, paramArthe samakita. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 111 paramArtha samyakRtvamAM anubhava sAthe che. lakSa eTale jJAna ane pratIti eTale zraddhA. eTale samyagudarzana-jJAna-cAritra e traNeya sAthe thAya che.-eTale sAcA samyakatvanI (paramArtha samyakatvanI) utpatti thAya che evo zrI tIrthaMkarano abhiprAya che. evuM svarUpa jene bhAsyuM che tevA puruSane viSe niSkAma zraddhA che jene, te puruSane bIjaruci samyakatva che. juo!AvuM svarUpa bhAsyuM che evA puruSane eTale paramakRpALudeva ke kuMdakuMdAcArya jevA puruSane viSe sakAma nahIM paNa niSkAma zraddhA. mAyA zalya, mithyAtva zalya ane nidAna zalya rahitapaNe niSkAma zraddhA che, jene te puruSane bIjarUci samyaktva che. kema ke bodhabIjanuM A bIja che. navatattvanI, cha padanI, dravya-guNa-paryAyanI, nimitta-naimittika saMbaMdhanI, kartAkarma saMbaMdhanI, cha dravyanI, samagra padArthanI enI pAse badhI samyaka vigata AvI gaI. eTale vastunA svarUpane samajavAmAM ane viparItatA nathI rahetI. paramakRpALudeve kahyuM ke dIrghakALa sudhI yathArtha bodhano paricaya thavAthI bolabIjanI prApti hoya che ane e bodhabIja te prAya nizcaya samyaktva hoya che. yathArtha bodha kyAM maLavAno? satparuSa pAse. have satparuSamAM jenI niSkAma zraddhA thaI tenI bodhamAM zraddhA eTale tattvamAM zraddhA thavAnI. enI aMdaramAM samyaktvanuM je bIja che, te poSAya che. mithyAtva moLuM paDe che, maMda paDe che. kema ke, tattvonuM ciMtana samyapha Ave che. tattvonI zraddhA ene samyapha AvatI jAya che. bhale anubhavathI nathI AvatI, paNa jJAnIpuruSanA bodhadvArA Ave che. yathArthabodhano paricaya thavAthI, sAMbhaLavAthI nahi, paricaya karavAthI, enI vadhAre najIka javAthI, enuM vadhAre ciMtavana - manana thavAthI, enuM anuprekSaNa thavAthI padArthano samyapha nirNaya dhIme dhIme prakAzamAM Ave che. ekanI eka vAta jJAnIpuruSa pAsethI ApaNe vAraMvAra sAMbhaLI hoya, vAraMvAra vAMcI hoya, vicArI hoya tyAre e padArthano spaSTa nirNaya ApaNane thaI jAya che. aMdaramAM be dhArAne judI pADe e bodhabIja kahevAya che. AtmAno bhAva eTale jJAnabhAva. e karmadhArA ane jJAnadhArAne aMdaramAM judA pADanAro che. tene bodhabIja kahevAmAM Ave che. zrImad rAjacaMdrajI patraka - parapamAM jaNAve che, Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 537 cha padano patra A AtmabhAva che, ane A anyabhAva che, evuM bobIja AtmAne viSe pariNamita thavAthI anyabhAvane viSe saheje udAsInatA utpanna thAya che, ane te udAsInatA anukrame te anyabhAvathI sarvathA muktapaNuM kare che. nijArabhAva jeNe jANyo che evA jJAnIpuruSane tyAra pachI parabhAvanAM kAryano je kaMI prasaMga rahe che, te prasaMgamAM pravartatAM pravartatAM paNa tethI te jJAnIno saMbaMdha chUTyA kare che, paNa temAM hitabuddhi thaI pratibaMdha thato nathI. kevuM bodhabIja? A AtmAthI utpanna thayelo bhAva che eTale ke A jJAnabhAva che ane A anyabhAva che. karmadhArAmAM je anyabhAva thAya che te "sarva bhAvathI audAsInya vRtti'. sarvabhAvamAM badhAya zubhAzubha bhAva AvI gayo. bIjA bhAvothI pachI saheje udAsInatA thAya che. kyAre thAya che? potAnA puruSArthathI. A AtmabhAva che ane A anyabhAva che evo aMdaramAM jyAre nirNaya thAya che tyAre tene khyAla Ave che ke A anyabhAva che ke je duHkha ApanAro che, paribhramaNa karAvanAro che. A mArA gharamAMthI nIkaLelo bhAva nathI. mATe AnI joDeno sahavAsa ApaNA mATe sAro nathI. ATaluM enA aMdaramAM bhAna thayuM eTale enI sAtheno paricaya e ghaTADI nAMkhaze. koI mitra sAthe ApaNe paricaya hoya ane pachI tenA viSe kharAba abhiprAyo maLe. eTale dhIme dhIme tenA taraphathI ApaNe pAchA pharI jaIe, ema anyabhAvanI oLakhANa nathI thaI eTale anyabhAvanA prasaMgamAM ApaNe vadhAre rahetA jaIe chIe ane e bhAvamAM ApaNe vadhAre AnaMda mAnatA jaIe chIe, emAM ApaNe lAbha mAnIe chIe, paNa jyAre jJAnInA vacana dvArA bodha thAya tyAre tene khyAla Ave ke anyabhAva che e karmabaMdha karIne mArA AtmAnA samyagudarzana-jJAna-cAritranA bhAvone DhAMkanArA thAya che. A mane lAbhakAraka nathI, paNa nuksAnakAraka che. mATe, A bhAva sAthe have eTecamenTa karavA jevuM nathI. eTale e bhAva taraphathI have tene udAsInatA AvI jAya che, pAcho pharI jAya che, eno paricaya ghaTADI de che. rasa vagara thAya che eTale lAMbuM nahIM cAle. rasa haze to e lAMbuM raheze. jhADane poSaNa maLe che tyAM sudhI lIluM che, paNa e jhADa mULamAMthI ukhaDI jAya che tyAre tene poSaNa maLatuM baMdha thaI jAya che. pachI bhale hajI lIlAza che, paNa have e lIlAza sUkAvA tarapha che. e vadhAre phulavA-phAlavAnI bAju nathI. ema jene AtmabhAva ane anyabhAvanI be dhArAo, potAnA bhedavijJAnamAM judI paDI ane be dhArAonI oLakhANa thaI to have e anya dhArA taraphathI udAsIna thavAno. have e dhArAnA poSaNamAM nathI. AvuM bodhabIja pariNamita thAya tyAre eTale AvA bhAvamAM jIva Ave tyAre, Avo bhedavijJAnayukta upayoga kare tyAre Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 538 cha padano patra A je udAsInatA che e pachI bIjA bhAvathI anukrame muktatA kare che. pachI dravya-kSetra-kALabhAvathI je asaMgapaNuM Ave che te pahelAM ahIMthI zarU thAya che ane teno aMta kevaLajJAnamAM Ave che. zarUAta cothAthI thAya che. udAsInatAno vacamAM badho krama che. bobIja eTale samyakatva, svAnubhUti. hajI jJAnIone parabhAvanA prasaMga to che ja, nIkaLI nathI gayA. paNa, have e parabhAvanA prasaMgomAM pravartatAM pravartatAM paNa jJAnIno saMbaMdha tenAthI chUTyA kare che. emAM ekatvapaNuM thatuM nathI. maMdapaNuM thaI jAya che. eTale karmabaMdha thavAnuM kAraNa ochuM thAya che ane saMvara-nirjarAnA kAraNo vadhatA jAya che. baMdha ghaTato jAya che. saMvara-nirjarA krame krame vadhatI jAya che. "hota AsavA parisavA.' AmravanA kAraNomAM paNa emane saMvara thAya che. kema? aMdaramAM bodhabIja je pragaTa thayuM che e bodhabIja anyabhAvanI aMdaramAM ekatvapaNuM thavA detuM nathI, paNa udAsInatA karAve che. eTale anyabhAvatarapha udAsInatAno bhAva thayo to e bahu vadhAre baMdha nahIM kare ane anyabhAva sAthe aMdaramAM ekatvatA karI to e baMdha vadhAre gADha karAvaze.ATalo taphAvata jJAnIone paDI jAya che. A jJAnIonuM mAhAtya che. zrI puNyavijayajI mahArAje paramakRpALudeva viSe lakhyuM hatuM ke "zrImadjIe mohanA gharamAM rahIne mohane jarjarita karyo che."duzmanane duzmananA gharamAM jaIne mAravo e baLavAnanuM kAma che. tyAga avasthAmAM mohanIya karmane mAravuM e saraLa che. kema ke, ene e pramANenI badhI sAmagrI prApta thaI che, paNa gRhasthadazAnA udayanI aMdara rahIne mohanIyane jarjarita karavo e koI sAmAnya bAbata nathI. e agharI bAbata che. jJAnIo kaMI gharamAM rahevA icchatA nathI, paNa udayanA kAraNe rahevuM paDe che. ratnatraya ke abheda pariNAma e eka ja che, paNa vyavahAra samyakatvamAM tattvone zraddhAna te samyagadarzana che. sAcA deva-guru-dharmanuM zraddhAna e paNa samyagudarzana che. viparIta abhiniveza rahita tattvone zraddhAna te paNa samyagdarzana kahevAmAM Ave che. sva-parano bheda pADanAruM jJAna tene jJAna kahevAmAM Ave che. ema aneka prakAre "AtmA A che evo aMdaramAM nizcayabhAva thavo te samyagadarzana che athavA paramakRpALudeve kahyuM che ke "sadgurunI kRpA e ja samyagadarzana che.' ema aneka paDakhAMothI samyagudarzanane jJAnI puruSoe ApaNane batAvyuM che. have samyagadarzanano paricaya ApaNane ghaNo thayo. eTale samyagadarzanano viSaya have agharo na rahevo joIe. devatattvanuM khAnuM Ave eTale tarata ApaNane vItarAgadeva para ja ApaNI dRSTi Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 539 cha padano patra jAya. cAra ghanaghAtI karma chedAI gayA ane jemane kevaLajJAna pragaTa thayuM che e ja sadeva che. guru eTale, AtmajJAna samadarzitA, vicare udayaprayoga; apUrvavANI paramazruta, sadguru lakSaNa yogya. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 10 kevaLI paramAtmA dvArA prarUpelo dharma athavA "vatyu sahAvo dhammo" athavA "ratnatrayayukta abheda pariNAma te dharma athavA sva ane paradayA jemAM che e dharma athavA uttama kSamAdi daza lakSaNarUpa dharma che. A pramANe aMdaramAM samyaggadarzana mATe pahelo A nirNaya joIe. kema ke, A kALamAM vadhAre jJAnanI AvazyakatA atyAre ApaNane nathI. ApaNuM AyuSya ochuM che ane zAstro ghaNAM che. jo ke, atyAre jeTalA zAstro che e to pahelAnA pramANamAM 1 Tako ja che. emAMthI paNa eTaluM badhuM jANI zakIe eTalo ApaNI pAse samaya nathI. bhaNI zakAya to sAruM che, paNa binaprayojanabhUta bhaNavAmAM prayojanabhUta kArya rahI jAya toya khoTuM che. prayojanabhUta eTale jenA dvArA samyagudarzana prApta thAya evuM nava tattvanuM prayojanabhUta jJAna. A cha padanuM jJAna, tattvono samyaka nirNaya thAya tevuM jJAna. e karmasiddhAMtonA pAMceya pustako bhaNo. enAthI paNa AgaLa 45 Agamo che e paNa bhaNo. eno koI jJAnIo niSedha karatA nathI, paNa jenI pAse eTalo badho samaya nathI, jJAnano kSayopazama nathI, saMyama nathI ane sadgurunI nizrA nathI to teNe pachI bahu zAstromAM paDavAnI jarUra nathI ane prayojanabhUta vAtanI aMdaramAM A cha padano patra, AtmasiddhizAstra samajI le to enA mATe ghaNuM che. AmAM samyagadarzananI prApti mATenI AkhI paddhati batAvI che. samyakajJAna, eTale svasaMvedana jJAna, yathArtha jJAna. samyapha pramANapUrvaka, te te bhAvo jJAna viSe bhAse; samyaga jJAna kahyuM te, saMzaya, vibhrama, moha tyAM nAzya. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 724 - gAthA -4 je padArthanA nirNayamAM saMzaya nA rahe, vibhrama nA rahe ane moha eTale ajJAnatA nA rahe tyAre e jJAnane samyaphajJAna kahevAmAM AvyuM che. eTale sva-parane samyapha prakAre juduM pADe te jJAna. svane ane parane samyapha prakAre je juduM pADe tene jJAna kahevAmAM Ave che. matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryayajJAna ane kevaLajJAna - ema jJAnanA pAMca bheda che. temaja svAdhyAya ane dhyAna, e jJAnavRddhinA be aMga che. svAdhyAyanA pAMca prakAra che - vAMcanA, Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 540 cha padano patra pRcchanA, parAvartana, anuprekSA ane dharmakathA. guru ziSyane vAcanA Ape e vAcanA che. ApaNe copaDI hAthamAM laIne vAMcI gayA e ThIka che, paNa guru AjJApUrvaka vAcanA Ape ane samajAve te vAcanA che. vAcanAnI aMdaramAM je vAta AvI emAM ApaNane ke bIjAne samajaNa nA paDI hoya tene vinayasahita, vivekasahita, yathAyogya samaye sva-paranA lAbha arthe zaMkAnA samAdhAna arthe, pUchavuM enuM nAma pRcchanA che. parAvartanA eTale ekanI eka vAta sAMbhaLI che, vAMcI che tene vAraMvAra pheravavI. ekanA eka zlokane upayogamAM pAMcaso vAra pheravavo e parAvartanA che, je bhavAMtaranI aMdaramAM UMDA saMskAra nAMkhe che. paramakRpALudeva IDaranA pahADomAM zrI dravyasaMgrahanI amuka gAthAo eka eka kalAka, bubbe kalAka sudhI bolatA. jyAre ApaNe AkhI Atmasiddhi 20miniTamAM bolI jaIe chIe! parAvartanA eTale aMdaramAM upayogapUrvaka ekanI eka vAtane vAraMvAra pheravavI, jenAthI aMdaramAM saMskAra deDha thAya ke UMghamAM paNa nA bhUle. jJAna to tene kahIe ke je dareka samaye hAjara rahe. harSamAM, zokamAM, rAgamAM, dveSamAM game te kAma karatAM aMdaramAMthI chUTuM nA paDI jAya evA saMskAra aMdaramAM nAMkhavA enuM nAma parAvartanA. anuprekSA eTale jJAnInA bodhavacanone bhAva sahita, artha sahita ciMtavavA. dharmakathA eTale je aMdaramAM dhAraNa thayuM che te sva ane paranA hitano lakSa rAkhI ene moTethI vacana dvArA rajU karavAM. jJAnanI prAptimAM ane jJAnanI vRddhimAM kAraNabhUta A svAdhyAyane tapamAM mUkyuM che ane "sva" nuM adhyayana thavuM, avalokana thavuM te nizcaya svAdhyAya che. beya dRSTine sApekSapaNe samajIe to samyakajJAna vadhe. kahyuM ne ke evA jJAna, darzana, samAdhi, vairAgya, bhakti Adi sAdhana pratyakSa che. samyapha pramANapUrvaka eTale koI naya dubhAya nahIM e pramANe. naya, nikSepa ane pramANanI sapramANatAthI. samyaphapramANa pUrvaka eTale yathArtha bodha. aMdaramAM maulika jJAnanI aMdaramAM pakaDAya, bhAse. aMdaramAM pakaDAvo joIe ke, tattva Ama ja che. AvuM aMdaramAM bhAna thavuM e bhAsavuM che. "mULa mAragamAM paramakRpALudevasamyakajJAna, samyagadarzana tathA samyakyAritra viSe jaNAve che. che dehAdithI bhinna AtamA re, upayogI sadA avinAza, mULa. ema jANe sadguru upadezathI re, kahyuM jJAna tenuM nAma khAsa. mULa. 6 je jJAna karIne jANiyuM re, tenI varte che zuddha pratIta, mULa. kahyuM bhagavaMte darzana tehane re, jenuM bIjuM nAma samakita. mULa. 7 Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 541 cha padano patra jema AvI pratIti jIvanI re, jANyo sarvethI bhinna asaMga, mULa. tevo sthira svabhAva te Upaje re, nAma cAritra te aNaliMga. mULa. 8 samyagadarzana ane samyakajJAnapUrvakano je sthira, zuddha AtmasvabhAva pragaTa thAya enuM nAma cAritra che, jene saMyama kahevAmAM Ave che, jene nirvikalpa samAdhi kahevAmAM Ave che athavA zuddha upayoga kahevAmAM Ave che. jyAM AgaLa rAga-dveSanA bhAva nathI ane parama samatAyukta pariNAma che tyAM cAritra che. zrI kuMdakuMdAcAryadeva kahe che, cAritra che te dharma che, je dharma che te sAmya che; ne sAmya jIvano moha kSobhavihIna nija pariNAma che. - zrI pravacanasAra -gAthA - 7 moha, lobha vihIna nija pariNAmane samatA eTale cAritra kahevAmAM Ave che. cAritra eTale zuM? samAdhine cAritra kahevAmAM Ave che. e samAdhi kyAre thAya? viSayAraMbha-nivRtti, rAga-dveSano abhAva jyAM thAya; sahita samyakdarzana, zuddha caraNa tyAM samAdhi sadupAya. 5 - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 724 cAritramAM keTalI vAta AvI? viSayanI ane AraMbha-parigrahanI nivRtti e cAritra che ane rAga-dveSano abhAva jyAM thAya, tyAM kaSAyanI nivRtti AvI. eTale viSaya ane kaSAya rahita samyaggadarzana ane jJAna sahitanA pariNAmane cAritranA pariNAma, saMyamanA pariNAma kahevAmAM Ave che. cAritra eTale bahAramAM vezaparivartana karavo ke kapaDAM kADhI nAMkhavA. tene vyavahAra cAritra kahyuM che. nizcaya cAritra eTale aMdaramAM rAga, dveSa ane ajJAnamaya bhAvone utpanna nA thavA devA ane potAnA zuddha svabhAvamAM sthirapaNe TakavuM. zuddha cAritra che tyAM sAkSAt, asaMkhyAta guNazreNI nirjarA cAle che. AvuM cAritra jene aMdaramAM che tene bahAramAM paNa tene anurUpa pAMca mahAvrata, pAMca samiti ane traNa guptiyukta cAritra hoya che. e baMneno nimitta -naimittika saMbaMdha che. lADavA banAvatAM banAvatAM ke khAtAM khAtAM zreNI mAMDI de evuM nA bane. zuddha upayogamAM caDatAM caDatAM e zreNI mAMDe che, ema ne ema AvI jatI nathI. "mULamArga rahasya'mAM paramakRpALudeva kahe che, Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 542 cha padano patra te traNe abheda pariNAmathI re, jayAre varte te AtmArUpa, mULa. teha mAraga jinano pAmiyo re, kiMvA pAmyo te nijasvarUpa. mULa. 9 A to kahevA mATe bheda pADavAmAM Ave che, bAkI aMdaramAM kAMI juduM nathI. akhaMDa . AtmA eka ja che ane abheda pariNamane pariNamI rahyo che. samajAvavA mATe samyagadarzana, jJAna, cAritra A badhuM juduM juduM pADavuM paDe che. jema ke sAkaranA gAMgaDAne samajAvavo hoya to ema kahevuM paDe ke kharabacaDo hoya, sapheda hoya, emAM gaLapaNa hoya; paNa eka sAkara kahIe, to emAM badhuM AvI jAya che, ema traNe abheda pariNAmathI kahIe eTale badhuM AvI jAya che. abhedamAM badhA AvI jAya che. abhedamAM pachI bheda raheryo nathI. samajAvavA mATe bheda pADavo paDe che. hakIkatamAM vastu bhedavALI nathI. pariNAma paNa bhedavALuM nathI. abheda pariNAma che. traNe abhinna svabhAve, pariNamI AtmasvarUpa jyAM thAya; pUrNa paramapadaprApti, nizcayathI tyAM ananya sukhadAya. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 724 - gAthA - 5 samyagadarzana-jJAna-cAritra, e traNeya abhinna svabhAve pariNamI AtmasvarUpamAM - svabhAvamAM jyAM sthita thAya che tyAre pUrNa paramapadanI prApti thAya che. moha svayaMbhUmaraNa samudra tarI karI, sthiti tyAM jyAM kSINamoha guNasthAna jo; aMta samaya tyAM pUrNasvarUpa vItarAga thaI, pragaTAvuM nija kevaLajJAna nidhAna jo. apUrva. 14 eha paramapada prAptinuM karyuM dhyAna meM, gajA vagara ne hAla manoratharUpa jo; topaNa nizcaya rAjacaMdra manane rahyo, prabhu AjJAe thAzuM te ja svarUpa jo. apUrva. 21 - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 738 - "apUrva avasara' kevuM sukha? ananya sukha. ananya eTale jagatamAM kyAMya eno joTo nA maLe. cauda rAjalokamAM tame game tyAM jAva. to paNa siddha bhagavAna ane kevaLajJAnI paramAtmAnA sukhano joTo maLI zake evuM nathI. evuM ananya sukha prabhune prApta thAya che. samyagadarzana, jJAna ane Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra 543 cAritrayukta abheda pariNAmamAM pariNamI, jyAM aMdaramAM vizeSa prakAre sthiratA dhAraNa kare che e sthiratA temane zreNI mAMDI ane kevaLajJAnanI prApti karAve che. A 'mokSano upAya che.' have ApaNe to bahA2mAM Ama tema karIe ane ema mAnIe ke have mokSamAM huM doDI rahyo chuM! kharekhare to, jeTalI sthiratAnI vRddhi teTalo doDyo kahevAya. mokSamArgamAM paramakRpALudeva vAyuvege dhasI rahyA hatA ema kema kahyuM ? teozrI ratnatrayayukta abheda pariNAmanI aMdara pariNamana karI rahyA hatA. eTale e mokSamArgamAM vAyuvege dhasatA hatA. koIpaNa AtmajJAnI, apramatta yogIzvaro jyAre AvI sthiratAnI vRddhi kare che tyAre ghAtI karmo tUTIne kevaLajJAna pragaTa thAya che, ema ne ema thatuM nathI. traNe kALanA tamAma jJAnIpuruSono eka ja abhiprAya che ke, samyagdarzanajJAnacAritrANi mokSamArgaH / e sivAya bIjo koI upAya nathI. sahelo levA jazo to phasAzo. DuplikeTa dharma laI Avazo, paNa sAco dharma hAthamAM nahIM Ave. traNa kALamAM, traNa lokanA game te jJAnI A ja mArga kahevAnA. pahelAM je mahAvIrasvAmI bhagavAna thaI gayA ane RSabhadeva bhagavAna thaI gayA emaNe A ja mokSamArga prarUpelo, je A cha padamAM paramakRpALudeve gujarAtImAM Apyo. atyAre sImaMdhara bhagavAna A ja mArga tyAM prarUpe che. have pachI zreNika mahArAja, padmanAbha tIrthaMkara thaIne Avaze tyAre A ja mArga kahevAnA che. mATe te vakhate samajavA karatAM atyAre samajI lo to sAruM che. game tyAre samajyA vagara to chUTako thavAno nathI. to atyAre A kALamAM bIjI binaprayojanabhUta vAta mUkIne A tattvanI prayojanabhUta vAta pakaDI lo. kema ke, ApaNI pAse samaya atyAre bahu thoDo che ane eTalA samayamAM ApaNe samyagdarzana pragaTa karavuM che. eTale je A navatattvanI vAta ane cha padanI vAta che tene nizcaya ane vyavahAra beya paDakhAMthI, heya, zeya ane upAdeyanA paDakhAMthI barAbara aMdaramAM pakaDo ane pachI bhedavajJAnano puruSArtha karo, bhedavijJAnanA puruSArthamAM jaDa-cetanane judA pADo. pachI jaDathI udAsIna thaI cetanabhAvamAM vadhavuM ane TakavuM. tenA mATe bahA2mAM tene anurUpa cAritra aMgIkAra karo. A mokSamArga che. 'apUrva avasara' mAM eno krama kahyo che, darzanamoha vyatIta thaI Upajyo bodha je, deha bhinna kevala caitanyanuM jJAna jo; Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 544 cha padano patra tethI prakSINa cAritramoha vilokiye, vate evuM zuddhasvarUpanuM dhyAna jo . apUrva. 3 - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 738 - "apUrva avasara svAdhyAya ane dhyAna, e be nI vRddhi thAya to A mokSamArga AgaLa cAle che ane tenA pAyAmAM vairAgya ane bhakti joIze. dhyAna ane svAdhyAya e to uttama che, paNa satparuSanA anugraha vagara jIva svAdhyAya ane dhyAnanI samyapha prakAre vRddhi karI zakato nathI. jyAM jyAM rAga che tyAM tyAMthI rAga uThAvIne vairAgya dAkhala karavAno che. A rAga e mArA AtmAne mahAna nuksAna karanAra che. khaMjavALa Ave che. ene ApaNe khujAvIe chIe ane mIThI lAge che, paNa hakIkatamAM duHkhanuM kAraNa bane che. evI rIte rAga ApaNane lAge che mITho, paNa che jherI. prazasta rAga to koI apekSAe, ApaNI bhUmikA anusAra karyA vagara chUTako nathI. kema ke, e sivAya bIjo koI upAya nathI. eTale atyAranI bhUmikA pramANe sAcA deva, guru ane dharmamAM bhale rAga hoya. gautamasvAmIne paNa hato ane ApaNe nahIM rAkhIe to zuSkatAmAM jatA rahIzuM. jo A borDara lAIna che, zuSkatAmAM nahIM javAnI. juo ! emAM bhakti mUkI dIdhI, sadeva-guru-dharmano vinaya ke Azraya mUkI dIdho, satsaMgano Azraya mUkI dIdho. have mAre koInI jarUra nathI, have to AtmA dvArA, AtmAnuM jJAna AtmAmAMthI pragaTa karI laIza che evI ekAMte vAta pakaDI lIdhI to mArga maLaze nahIM. nizcayavANI sAMbhaLI, sAdhana tajavAM noya; nizcaya rAkhI lakSamAM, sAdhana karavAM soya. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 131 dAna, tapa vagere sAdhana che e vyavahAranI bhUmikA anusAra AvavAnA ane nizcayamAM jazo pachI tamAre sAdhano choDavA nahIM paDe. tamArI dazA vadhaze eTale e svayaM chUTI jaze. nAnI uMmare cAlaNagADInI jarUra paDe, paNa moTI uMmara thatAM te svayaM chUTI jAya che. ema dazA AvyA vagara, sAdhana jo choDI de to e paNa paDI jAya. dazA nA hoya ne karavA gayA to takalIphamAM Avazo. zuSka jJAnamAM evA AvI jazo ke jyAM cho tyAMthI paNa pAchA AvI jazo. mATe vairAgya ane bhakti Avazyaka che. Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa45 cha padano patra svAmI guNa oLakhI, svAmIne je bhaje, darizaNa zuddhatA teha pAme; jJAna cAritra tapa vIrya ullAsathI, karma jhIpI vase muktidhAme. ' - zrI devacaMdajI kRta mahAvIrajina stavana tyAga virAganacittamAM, thAyanatene jJAna; aTake tyAga virAgamAM, to bhUle nijabhAna. -zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 7 jenA cittamAM tyAga ke vairAgya nathI e jIvane jJAna pragaTa thaI zakatuM nathI. mATe vairAgya to joIze. vairAgya e mokSamArgano utkRSTa bhomiyo che." vairAgya vagaranA badhAya sAdhana phIkA. vairAgya haze to eka thoDuM sAdhana paNa mokSanA hetubhUta thaze. koIpaNa jagyAe jaIe to jyAM jyAM rAga Ave tyAM jJAna satarka thaI jAya ke A rAga karavA jevo nathI. A rAga mArA vairAgyane khAI jAya che. mArA vairAgya vagara dazAvRddhi thatI nathI. jyAM pArTIo che, bahu meLAvaDAo che, bahu vadhAre mANasone haLavuM maLavuM che, laukika prasaMgo che - jo evA ja rasathI mahAlIe to ApaNo vairAgya vadhe nahIM. jema koInA ghera maraNa thaI gayuM hoya tene tame sAruM bhojana parANe khavaDAvo to kadAca khAI le, paNa rAgathI nahIM khAya, vairAgyathI khAze. koI strIne tenA patino viyoga che to sAMsArika padArtho tene sukhanA kAraNa banatA nathI. kema ke, ene atyAre vairAgya che. jo ke, A to duHkhagarbhita vairAgya che, paNa jene jJAnagarbhita vairAgya che e to jue che ke, koI zaNagArathI zarIranI zobhA ke AtmAnI zobhA nathI. zarIranI zobhAthI paNa AtmAnI zobhA nathI ke IndriyanA viSayothI paNa AtmAne koI sukha nathI ke bahAramAM koI padArtha maLI jAya enAthI paNa AtmAne lAbha nathI. mATe jagatanA koIpaNa padArtha game teTalA maLe ke ene anukULa thaIne Ave to paNa e mArA AtmAne hita karAvanAra nathI, evuM jJAna aMdaramAM jAgRta hoya che. eTale jJAnIne pAMca IndriyanA viSayone AkarSaNa karAvanAra padArtho puNyanA kAraNe Ave che, chatAM paNa vairAgyanA kAraNe enA pratye anAsakta rahe che, Asakti rAkhatA nathI. A vairAgyanI nizAnI che. Avo vairAgya nitarato hoya, pAMca IndriyanA viSayonA jagatanA koIpaNa padArtho hoya, enI sAthe rAga sahitanuM joDANa nA hoya. ApaNe gRhastha dazAmAM chIe eTale kAMI saMpUrNa tyAga nathI thaI jato, paNa bhoga vakhate paNa yoga sAMbhare, e haLukarmInuM lakSaNa che. pAMceya IndriyonA bhoga vakhate yoga sAMbhare che? Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra jyAM sudhI jIbha svAdiSTa bhojana cAhe che, jyAM sudhI nAsikA sugaMdhI cAhe che, jyAM sudhI kAna vArAMganAnAM gAyana ane vAjiMtra cAhe che, jyAM sudhI AMkha vanopavana jovAnuM lakSa rAkhe che, jyAM sudhI tvacA sugaMdhIlepana cAhe che, tyAM sudhI te manuSya nIrAgI, nitha, niHparigrahI, nirAraMbhI ane brahmacArI thaI zakato nathI. 546 - zrI mokSamALA - zikSApATha - 68 - game teTaluM zAstrajJAna haze ke game te bIjA sAdhano haze paNa jo vairAgya nahIM hoya to badhA kAryakArI nahIM thAya. jema loncara vagara misAIla nakAmA che tema mokSamArganuM loncara vairAgya che ane misAIla samyagdarzana-jJAna-cAritra che ke je karmano bhUkko kADhe che. vairAgyAdi saphaLa to, jo saha AtamajJAna; tema ja AtamajJAnanI, prAptitaNAM nidAna. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 6 AtmAnA jJAnanI prAptimAM paNa vairAgya joIze ane jJAna sAthe to vairAgya avinAbhAvI hoya che. jene AtmajJAna hoya tene vairAgya hoya ja. koI kahe ke mane AtmajJAna thaI gayuM, paNa vairAgya jarAya nathI; to tAruM jJAna che e judA prakAranuM che, AtmajJAna nathI. baMneno avinAbhAvI saMbaMdha che. to 'karmabaMdhathI viparIta svabhAvavALA jJAna, darzana, samAdhi, vairAgya ane bhakti' temAM bhakti eTale prazasta puruSonA guNomAM anurakta thavuM, prazasta puruSonA je guNo che e guNonuM aMda2mAM bahumAna AvavuM, emanI pratye vinayAnvita thavuM, emanI AjJA anusAra cAlavAno puruSArtha karavo, emanA guNonuM smaraNa-stavana-ciMtavana karavuM, emanI pratyeka ceSTAonuM nididhyAsana karavuM ane sAcI bhakti to temanI AjJAnuM pAlana karavuM te che. mokSamArga mATe samyagdarzana-jJAna-cAritra uparAMta vairAgya ane bhakti paNa jarUrI che. paramakRpALudeve satsaMga upara paNa khUba bhAra mUkyo che. kema ke, A badhAnuM bIja satsaMga che. vairAgya lAvavAnuM bIja satsaMga che ane samyagdarzana-jJAna-cAritra pAmavAnuM mULa paNa satsaMga che. sarvatomukhI kalyANa thavAnuM mULa satsaMga che; bAkInA sAdhana pachI che. ApaNe sIdhA dhyAna karavA besI jaIe to ema dhyAna lAge nahIM. kramathI Avo. dhyAna karavA mATe khUba yogyatA joIe. ema ne ema besI jazo to samaya barabAda thaze. vikalpanA ghoDe cAlyA jazo ane nahIM vairAgya vadhe, nahIM bhakti vadhe ke nahIM sAcI samajaNa Ave ane Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 547 cha padano patra ema ne ema samaya khalAsa thaI jaze. mATe jJAnIo kahe che ke kramathI Avo. pahelA guNo pragaTAvo. dhyAna to pachInI bhUmikA che. dhyAna e kAMI sAmAnya vAta nathI. patrAMka - 416 vAMcI levo ke AtmajJAna vagara ghaNuM karIne dhyAna sAcuM thatuM nathI. mokSaprAptinA je sAdhano che e sAdhanono samyapha prakAre upayoga kema karavo, e ApaNane satsaMgamAM, jJAnIpuruSonA bodhavacano dvArA khyAla Ave che. AvA sAdhana pratyakSa che ke je sAdhananA baLe karmabaMdha zithila thAya che, moLA paDI jAya che, upazama pAme che, maMda paDI jAya che ane kSINa thAya che. A sAdhano nathI hotA to karmabaMdha baLavAna thAya che. mATe A sAdhanonuM niraMtara dIrghakALa sudhI sevana thAya tyAre A karmo dhIme dhIme maMda paDI, zithila paDI ane kharI jAya che. ema ne ema kharatA nathI. A kheravavAno upAya che. AvA bhAvamAM jIva Ave, AvA bhAvonuM poSaNa thAya, vAraMvAra evA bhAvonI pravRtti thAya ane ene anurUpa mana-vacana-kAyAnA yogonI pravRtti thAya tyAre je viparItabhAvathI Asrava thato hato te savaLA bhAvathI saMvara thavA lAgyo ane jIva samAdhinI aMdaramAM Ave to aMdaramAM lAgelA karmo che eya kharavA lAge. navA AvatA rokAvA mAMDe. saMpUrNa kSINa thAya enuM nAma mokSa. karmonuM saMpUrNa TaLI javuM enuM nAma mokSa. to, karmo kSINa thAya che. kema ke, jo enuM TaLavApaNuM nA hoya to to jJAnIpuruSa A sAdhano ApaNane batAve nahIM. karma TALavAno upAya ApaNane A batAvyo ke samyagudarzana, samyakajJAna, samyaphacAritra, vairAgya, bhakti, dAna, tapa, vinaya vagere aneka guNo che. bhakti AdimAM badhAya sAdhana AvI jAya. samakitanuM mULa to vinaya che. deva, guru, dharma pratyeno vinaya. kharekharo sAcA bhAvapUrvakano vinaya pragaTe to te badhA guNone lAvaze. evI rIte dAna karavAthI ApaNA kaSAyomAM maMdatA thAya che. je lobha kaSAyanI tIvratA che. e lobha kaSAyane kAraNe bIjA kaSAyo paNa cAle che. krodha thavAnuM kAraNa paNa lobha hoya che. A badhI takarAro zenA mATe thAya che? paisA mATe to thAya che. to e lobha ApaNane bIjA kaSAyomAM paNa kheMcI jAya che. mATe dAna dvArA lobha kaSAya maMda paDe che. paNa sAcuM dAna kyAre? ApIne Dabala levAno pAcho jo bhAva karatA hoya to e dAna nathI. puNyanA udayanA kAraNe dhana ApaNA saMyogamAM AvyuM che. te sArA kAryomAM vaparAya to sAruM. kema ke, Ameya javAnuM to che ja. e nahIM jAya to ApaNe javAnuM che. saMyogano viyoga thayA vagara rahevAno nathI. to pachI ema ne ema akabaMdha mUkIne jazo enA karatAM kaMIka kamANI karIne jAo ! bhajanamAM Ave che, "A tamArI saMbhALI lyone cAvI, mAre ghara khAlI karavAnI veLA AvI." rAca-racIlAthI sAmAna Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 548 cha padano patra badho sajAvIne bahu baMgalo moTo karyo. pachI ahIMthI jatI vakhate eka cAvI paNa ApaNe laI jaI zaktA nathI! 80 varSano thAya to paNa beMkanA lokaranI cAvInI vAta ke potAnA beMka ekAunTanI vAta gharanA lokone paNa na kare ! ne ema ne ema marI gayo to e lokaranI aMdaramAM uMdaraDo thaIne AvIza! mumukSu: sAheba, "vIla' karI jAya e paNa lobhavRtti kahevAya? sAheba: lobha ja che ne ! vIla eTale ke Amane dejo, bIjo koIne nA dezo. bhale vyavahArathI vIla karavuM paDe enI nA nathI. paNa amuka hisso dAnamAM kADhavo joIe. ApaNe jo sArI sthitimAM hoIe to ochAmAM ochuM 25% dAna to thavuM ja joIe. nA hoIe to enA pramANamAM thAya. zrI jJAnI puruSoe samyakdarzananA mukhya nivAsabhUta kahyAM evAM A cha pada atre saMkSepamAM jaNAvyAM che. samIpamuktigAmI jIvane sahaja vicAramAM te sapramANa thavA yogya che, paramanizcayarUpa jaNAvAyogya che, teno sarvavibhAge vistAra thaI tenA AtmAmAM vivekathavA yogya che. A chapadaatyaMta saMdeharahita che, ema paramapuruSe nirUpaNa karyuM che. e cha padano viveka jIvane svasvarUpa samajavAne arthe kahyo che. anAdi svapnadazAne lIdhe utpanna thayelo evo jIvano ahaMbhAva, mamatvabhAva te nivRtta thavAne arthe A cha padanI jJAnI puruSoe dezanA prakAzI che. te svapnadazAthI rahita mAtra potAnuM svarUpa che, ema jo jIva pariNAma kare, to sahaja mAtramAM te jAgRta thaI samyakdarzanane prApta thAya; samyakdarzanane prApta thaI svasvabhAvarUpa mokSane pAme. zenAM mukhya nivAsabhUta? samyagudarzananA. A che pada che e samyagudarzananA mukhya nivAsabhUta che. A cha padanI yathArtha zraddhA thAya to e jIvane vyavahAra samyagadarzana to pragaTyuM kahevAya. pachI te ja pariNAme AtmA sAkSAt bhAse tyAre paramArtha samakita thayuM kahevAya. varta nijasvabhAvano, anubhava lakSa pratIta; vRtti vahe nijabhAvamAM, paramArthe samakita. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 111 Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra 549 vyavahA2 samyagdarzananuM paNa jenuM ThekANuM nathI e jIvane nizcaya samyagdarzana to kyAMthI thaI zake ? mATe, pahelA vyavahAra samyagdarzanano pAyo majabUta karo ane eno pAyo majabUta thavA mATe A cha padanI zraddhA che. navatattva kaho ke cha pada kaho be'ya eka ja vAta che. mokSa kahyo nijazuddhatA, te pAme te paMtha; samajAvyo saMkSepamAM, sakaLa mArga nitha. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 123 -- navatattvano vistAra keTalo ? 14 pUrva che. jIvatattvanuM varNana koI sAmAnya vAta nathI. kema ke, enA anaMta guNo che ane dareka guNo to vANI dvArA AvI zakatA paNa nathI. lekhanamAM paNa AvI zakatA nathI. e anubhave samajAya che. to saMkSepanI aMdaramAM ame A samyagdarzana prApta thAya evI sAmagrI AnI aMdaramAM mUkI che. jo A sAmagrIne tame barAbara aMdaramAMthI phaMphoLazo, DhaMDhoLazo to AmAMthI samyagdarzananuM, ratnatrayanuM paDIkuM nIkaLe evuM che. samyagdarzanajJAna-cAritra e traNeya yugapat hoya che. samyagdarzana thaI gayuM ne cAritra nathI AvyuM ema nathI. aMze cAritra paNa sAthe hoya che. kema ke, sarvaguNAMza te samyaktva kahyuM che. A cha padane saMkSepamAM jaNAvyA che. jema jema vistArathI vicArIe chIe tema tema tenA saMskAra aMdaramAM dRDha thAya che, majabUta thAya che. cAre bAjuthI ApaNe eno paricaya karavAthI dhAraNAjJAnamAM e saMskAra UMDA jAya che. jema jema paricaya vizeSa thAya che tema tema dhAraNAjJAna majabUta thAya che. e dhAraNAjJAna upayogane svabhAva bAju vALavAnuM kAma kare che. 'ruci anyAyI vIrya, caraNadhArA sadhe' jyAM ruci thaI, jyAM dhAraNA majabUta thaI, to have upayoga je 525dArtho tarapha hato; e upayogane sva bAju vaLavA dhAraNAjJAna dhakko mAre che ke bhAI! tuM kyAM phare che ! sukha ahIM che, jJAna ahIM che, AnaMda ahIM che. tArA AtmAnuM sarvatomukhI kalyANa ahIM rahevAthI che ane tuM bahAra kyAM bhAge che ! saMkSepamAM che, paNa jo ene samajIe to paribhramaNano aMta AvI jAya, evI A vAta che. A ekadama prayojanabhUta vAta che. saMkSepamAM samajavuM eTale nizcaya ane vyavahAranA paDakhAMthI ane heya-jJeya-upAdeyathI samajavuM. tame cha pada dvArA saMkSepamAM samajo ane cha padane samajIne pachI 'huM AtmA chuM' evo dRDha nirNaya karo. Atmatattvano nirNaya ka2vA mATe A cha pada che. Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 550 cha padano patra to have AgaLa kahe che ke "samIpamuktigAmI jIvane sahaja vicAramAM te sapramANa thavA yogya che.' samIpamuktigAmI jIva eTale je najIkanA bhaviSyamAM bujhavAno che ane mokSa javAno che. AvA jIvo haLukarmI hoya. evA haLukarmI jIvane sahaja vicAramAM te sapramANa thavA yogya che. eka thoDo vicAra kare, sahaja vicAra thAya to ene samagra sapramANatA khyAla Ave ke jJAnI kahe che e ja mokSamArga che ane vastunuM svarUpa Ama ja che. ema tene aMdaramAM tarata besI jAya. jenI aMdaramAM nirNAyaka sthiti nathI, sapramANatA aMdaramAM siddha thaI nathI te jIvane hajI vAra che, enI kALalabdhi haju pAkI nathI. kALalabdhi laI paMtha nihALazuM re, e AzA avalaMba; te jana jIve re jinajI jANajo re, AnaMdaghanamata aMba. - zrImAn AnaMdaghanajI kRta ajitanAthajina stavana kALalabdhi paripakva thaI che e samIpa muktigAmI jIva che. thoDA bhavamAM mokSe javAno hoya to ja ene A bhavamAM A vAta sapramANapaNe bese. sapramANatA eTale tattvanuM yathArtha zraddhAna thavuM. tattvonuM yathArtha zraddhAna thavuM te samyagadarzana prApta thavAnuM eka citra che. e samIpamuktigAmI jIvane ja thAya, nahIM to AtmA che ema kahe to e kUTastha thaI jAya. kAM to nityapaNuM svIkAre, kAM to kSaNikapaNuM svIkAre, paNa AtmA nityAnitya che evuM nA svIkAre. AtmAne svIkAre to karmanA Asrava-baMdha ane saMvara-nirjarAnuM kAraNa svIkAre nahIM. e navatattvamAM eka khAnAmAM bhUla AvI eTale badhAyamAM garabaDa-goTALA AvavAnA. to samIpamuktigAmI jIvana jIva, ajIva, Agnava, baMdha, saMvara, nirjarA ane mokSa - A tattvo jema che tema bese. "je cetana jaDa bhAvo, avalokyA che munIMdra sarva; tevI aMtara AsthA enuM nAma sapramANatA che. AvI sapramANatA AvavI, e kyAre bane? jyAre jIvanI yogyatA hoya, dIrghakALa sudhI yathArtha bodhano paricaya thayo hoya. paramakRpALudeva patrAMka - 771 mAM jaNAve che, bhagavata tIrthakaranA nigraMtha, nigraMthinIo, zrAvaka tathA zrAvikAo kaMI sarvane jIvAjIvanuM jJAna hatuM tethI tene samakita kahyuM che evo siddhAMtano abhiprAya nathI. temAMthI kaMIka jIvone tIrthakara sAcA puruSa che, sAcA mokSamArganA upadeSTA che, jema te kahe che tema ja mokSamArga che evI pratItithI, evI rucithI, zrI tIrthakaranA AzrayathI ane nizcayathI samakita kahyuM che. Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra 551 A potAnI sapramANatAno sikko Apyo. have A to potA taraphathI eno svIkAra Avyo. ema to badhA ema kahe che ke A kahe che e ja mokSamArga che. dareka saMpradAyamAM jyAre jyAre je je kaMI Atmatattvano bodha thAya che tyAre te te vakhatanA temanA saMpradAyanA ziSyo te te guru viSe kahe che ke A kahe che e ja mokSamArga che, bIjA badhA kahe che te khoTuM che ! jema rAtanA cora Ave ne bUmAbUma thAya, to badhA kahe ke cora che, doDo doDo, to cora paNa bole ke cora Avyo, doDo. pAchaLavALA enA sAme hAtha kare che ne e bIjAnI sAme hAtha kare che, ema anya darzanavALA kahe che ke A mithyAtvI eTale cora che ane pelA kahe che ke A cora che. e be'yamAM kharo cora koNa che e nakkI karavAnuM che. sapramANatA konI che? dareka darzano kahe che ke ame kahIe chIe te ja mokSamArga ane emano varga paNa moTo che. to vAta konI mAnavI ? te prApta karavA vacana konuM satya kevaLa mAnavuM ? nirdoSa naranuM kathana mAno 'teha' jeNe anubhavyuM; - zrI mokSamALA - zikSApATha - 67 nirdoSa nara eTale jene kevaLajJAna pragaTa thayuM che tevA puruSanI vAta sAcI, bAkI chadmasthatAnI aMdara to game te cUkI zake che. sarvajJatAmAMthI je bodha Avyo che, saMpUrNa vItarAga avasthAmAMthI je bodha AvyA che te bodhamAM yathArthapaNuM hoya che ane e bodhano svIkAra karavo, te ja svarUpe pratIti thavI tene samyagdarzana kahevAmAM Ave che. samIpamuktigAmI che tene A cha pada sapramANatAmAM besI javAnA. sapramANatAmAM bese e vyavahAra samyagdarzana che ane te ja pariNAme AtmA sAkSAt bhAse e nizcaya samyaktva che. A vyavahAra samyaktva e nizcaya samyaktvanuM kAraNa bane che ane jyAre nizcaya samyaktva thAya che tyAre Aropa Ave che ke enuM vyavahAra samyaktva barAbara hatuM. eTale AnI aMdara deva-guru-dharmano nirNaya paNa AvI jAya che. kema ke, tattvano bodha yathArtha deva-guru vagara maLato nathI. nigraMtha guru maLavAthI devatattvanI oLakhANa thayA vagara rahetI nathI. tattvanI paNa sAcI oLakhANa thayA vagara rahetI nathI. AtmajJAna samadarzitA, vicare udayaprayoga; apUrva vANI paramazruta, sadguru lakSaNa yogya. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 10 Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra e apUrva vANI tathA paramazrutano bodha sapramANa hoya che ane e sapramANa bodha je jIvane maLe te samyaktvane pAme che. 552 sapramANatA pachI AgaLanuM sTepa zuM che ? parama nizcaya. parama eTale utkRSTa. utkRSTa nizcaya eTale have Dagyo Dage nahIM. samyagdarzana-jJAna-cAritranA mArgano ane svarUpano ene je nizcaya thayo che te game te thAya to paNa Dage nahIM. tattvanI koI paNa viparItatAne aMdaramAM svIkAra nA kare. sarva dharma sarakhA evuM ahIM nathI. sarvotkRSTa darzana te vItarAga darzana, jaina darzana che. eno aMda2mAM svIkAra Avavo joIe. sarvadarzana tarapha samabhAva rAkhavo ema jJAnIo ApaNane kahe che ane e rAkhavo joIa. kema ke, koI darzana tarapha kaSAya karavAnuM kahyuM nathI. jeTaluM darzana jeTalA aMze satya che eTalA aMze svIkA2 ka2vo ane jeTalA aMze vItarAga darzanathI viparIta Ave che ke nyUna Ave che to teTalA aMze eno svIkAra nA thaI zake. tattvanI bAbatamAM jJAnIpuruSo koI bAMdhachoDa nathI karatA. bIjI vyavahAranI bAbato badhI tame kahezo to bAMdhachoDa karaze, paNa tattvanI koIpaNa nyUna-adhika ke viparItatA Avaze to jJAnIpuruSo tene mAnya nahIM kare. kema ke, anubhava dvArA tattvano parama nizcaya che. sapramANatAthI vicAre to, 'vicAratAM vistArathI, saMzaya rahe na kAMI.' pachI badhA saMzaya nIkaLI jAya che. teno sarva vibhAge vistAra thaI tenA AtmAmAM viveka thavA yogya che.' sarva vibhAge eTale A cha padanA tamAma paDakhAM athavA navatattvanA tamAma paDakhAM. cha pada ane navatattva e beya eka ja vAta che, koI judI vAta nathI. upayogamAM, samajaNamAM, jJAnamAM cha'ye padane dareka paDakhAMthI jANe. jIvatattvane, ajIvatattvane A badhAMyane nizrcayathI, vyavahArathI ane heyazeya-upAdeyathI sarva vibhAge jANe. jIva tattvanuM je varNana che e badhAMya paDakhAMthI jyAre e jANI le tyAre tene vyavahArathI jIva tattvano nirNaya thayo kahevAya. nizcayathI to jIva tattvano nirNaya jyAre AtmAno sAkSAtkAra thAya tyAre thayo kahevAya. navatattvamAM jIva ane ajIva e be padArtha che ane bAkInA sAta che te tenI avasthAo che, jIva ane ajIvano saMyoga-viyoga thavAnI avasthAo che. e kaMI mULa dravya nathI. e badhI avasthAo che - paryAyo che. dravya to be ja che jIva ane ajIva. ajIvamAM pAMca dravya AvI jAya che ane jIvamAM eka jIva eTale cha'ye dravyano nirNaya thAya che. cha'ye dravyono saMyoga viyoga kema thAya che eno nirNaya thAya che. ema AtmA sAthe karmano saMyoga kema thAya che, eno nirNaya Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ papa3 cha padano patra e Asava-baMdha tattvo dvArA thAya che. AtmAnI aMdara AvatAM karmo kema aTake che ane lAgelAM karmo kema khare che eno nirNaya thatAM saMvara-nirjarAno nirNaya thAya che ane saMvara-nirjarA saMpUrNapaNe thavI e mokSa che. e mokSano sAco upAya zuM che e emAM AvI jAya che. sthAnaka pAMca vicArIne, chakke varte che; pAme sthAnaka pAMcamuM, emAM nahi saMdeha. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 141 viveka eTale bhedavijJAna. have jIvane sAcuM bhedavijJAna thAya che. atyAra sudhI dhyAna karato ane dharmanA nAme badhI mana-vacana-kAyAnI samajayA vagaranI kustIo karato. je kAMI sAdhana karyA hatA e badhA samajaNa vagara karyA hatA ne have navatattvane tathA cha padane badhAMya paDakhAMthI - vistArathI samajatAM enAmAM sAco viveka Avyo eTale baMnenA svarUpane samyaka prakAre upayoganI aMdaramAM teNe jANyA. jaDa ane cetanano viveka thavo tene viveka kahevAmAM Ave che. jaDa cetananA vivekamAM bahAranA padArthothI huM bhinna chuM, e sthULa viveka che. dehathI judo chuM, e paNa sthULa viveka che. karmothI paNa huM judo chuM e enAthI kAMIka sUkSma, paNa sthaLa viveka che ane aMdaramAM karmadhArAthI paNa mArI jJAnadhArA judI che e sUkSma viveka. ema e dhArAnA mULa strotanI aMdaramAM jyAre pakaDe tyAre ati sUkSmatAthI sUkSma bhedavijJAna, viveka Avyo kahevAya. be dhArA judI pADI e sUkSma che, paNa be dhArA judI pADyA pachI e dhArAnA mULa udgama strota sudhI upayoga dvArA pahoMcavuM. tyAM nirvikalpatA che. to jyAM nirvikalpatA che tyAM sAco viveka che. te trizalAtanaye mana ciMtavI, jJAna, viveka, vicAra vadhAruM; nitya vizodha karI nava tattvano, uttama bodha aneka uccAruM. - zrI mokSamALA - zikSApATha - 45 jJAna, viveka thAya che tyAre badhAMya AgnavabhAvathI nivartavAnI cAvI tenA hAthamAM AvI jAya che. je AgnavothI nivarte, enuM nAma jJAna che. kSayopazama jJAna e vyavahAra jJAna che, paNa AsravothI nivarse e kharuM jJAna che. to Avo ene viveka thavA yogya che. eTale sAcuM bhedavijJAna tene thAya che. sAcI samajaNa thaI eTale sAcuM bhedavijJAna thayA vagara rahetuM nathI. samajaNa AvyA pachI baLa nathI vAparavuM paDatuM ane samajaNa vagara haThathI karavA jAya to e samyapha prakAre viveka kahevAto nathI. bhale prayatna kare che, paNa samajaNa vagara, haThathI, koInA Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ papa4 cha padano patra kahevAthI kare emAM kaMI kAryanI siddhi thaI zakatI nathI. "dIrghakALa sudhI yathArtha bodhano paricaya thavAthI bodhabIjanI prApti hoya che ane e bodhabIja te prAye nizcaya samyaktva hoya che." ema paramakRpALudeve patrAMka - 330mAM kahyuM che. keTalo bodha Apyo che padano ! sadgurunA upadezathI, AvyuM apUrva bhAna; nijapada nijamAMhI lahyuM, dUra thayuM ajJAna. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 119 to nijapada nijamAMhI lahyuM enuM nAma viveka. potAnA maulika jJAnamAM eNe te "cha pada' khUba vicAryA. jayAM pragaTe suvicAraNA, tyAM pragaTe nija jJAna; je jJAne kSaya moha thaI, pAme pada nirvANa. * - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 41 paramakRpALudeve kahevAmAM kaMI bAkI nathI rAkhyuM. ekalI gujarAtI bhASAmAM eTalo badho AtmAne bAMdhI lIdho che ke saheja kaMI AghuMpAchuM tattva karavA jAya to na thAya. vastunuM svarUpa evuM emaNe samyak prakAre goThavIne AtmasiddhimAM zreNIbaddha jevuM kahyuM che. samajAya to kAma thaI jAya evuM che. jyAM zaMkA tyAM gaNa saMtApa, rastAna tahAM zaMkA nahi sthApa. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 107 bhale atyAre samajAtuM nathI, to paNa enA jevuM bIjuM koI uttama tattva nathI, evo nirNaya thavo joIe. atyAre ApaNane maulikatAthI A vAta samajAtI nathI, to paNa AnI prarUpaNA karanAra jJAnI che ane enuM mULa strota tIrthakara bhagavAna che. AtmajJAnI puruSa khoTuM bole nahIM ke khoTuM lakhe nahIM. tattvanI prarUpaNAmAM khoTuM lakhI nAMkhe to emano anaMta saMsAra vadhe. ajJAnIo to game tema lakhI nAMkhe to cAle. jJAnIo ekapaNa akSara AghopAcho lakhatA nathI. tattvathI viparItatA Ave, bhagavAnanI vANIthI viruddha Ave evo eka akSara paNa lakhatAM nathI. kema ke, emane bhavabhramaNano bhaya che. "cha pada' nuM eka paDakhuM paNa zaMkA karavA jevuM nathI. jo zaMkA thaI to zraddhAmAM nyUnatA ane zraddhAmAM nyUnatA eTale padArthano nirNaya samyapha thaI zake nahIM. jJAna ochuM hoya to cAle che, cAritra ochuM hoya to cAle che paNa Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ papapa cha padano patra zraddhAmAM eka Tako ochuM hoya to cAlatuM nathI. kharekhara A cha pada ane navatattvanuM jJAna karIza to mane samyagadarzana thaze? ema koIpaNa prakAranI zaMkA na thavI joIe. bhale atyAre ApaNI yogyatA nathI, paNa e kahenAra puruSa upara zraddhA rAkhavI. juo ! potAnI vAta nathI kahetA. pote to lakhyuM che, paNa havAlo kyAM nAMkhyo? paramapuruSa upara. paramapuruSa kone kahevAya? tIrthakara bhagavAna, kevaLajJAnI paramAtmA che e paramapuruSa che. jenI dehAtIta avasthA saMpUrNa varte che e paramapuruSa che. to A paramapuruSe nirUpaNa karyuM che. eTale saheja paNa saMdeha karavA jevI vAta nathI. zAkha pUrI che jJAnIe ane mULa enA pravaktA che tIrthakara bhagavAna. eTale beya bAjuthI ApaNane pUrNa khAtarI maLe che ke A cha pada che. enI jo tame barAbara zraddhA karazo to tamane samyagradarzananI prApti thayA vagara raheze nahIM. choDI mata darzana taNo, Agraha tema vikalpa; kahyo mArga A sAdhaze, janma tehanA alpa. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 105 jJAnInI AjJA anusAra sAdhanA karavAnI che. jAti, veSano bheda nahi, kahyo mArgajo hoya; sAdhe te mukti lahe, emAM bheda na koya. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 107 game te jAtino hoya, nAtano hoya enI joDe amAre bheda nathI, paNa "kahyo mArga jo hoya eno to Agraha che. mArga kahyo hoya enAthI viparIta mArga Acare to paNa jIva kAryanI siddhi karI zakato nathI. mATe, e cha padano viveka jIvane svasvarUpa samajavAne arthe kahyo che. A cha padanI dezanA svasvarUpanI oLakhANa thavA mATe che, bIjuM koI prayojana AmAM che nahIM. ApaNane svasvarUpanI oLakhANa nathI eTale paribhramaNa UbhuM thayuM che. svasvarUpanI sAcI oLakhANa thAya to A paribhramaNa samApta thAya. enA mATe A cha padanI dezanA jJAnI puruSoe prakAzI che ke jenAthI svasvarUpanI samajaNa Ave, oLakhANa thAya, zraddhA thAya. jo cha pada samajIne sAco viveka ane samajaNa nA Ave to cha padanuM kaMThastha karI javuM e koI kAmanuM nathI. Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ papa6 cha padano patra nija ko nija, para ko para jAna, phira duHkha kA nahIM leza nidAna. jo svarUpanI sAcI oLakhANa thaI jAya to janma, jarA, maraNa, Adhi, vyAdhi, upAdhinA tamAma prakAranA duHkha TaLI jAya evuM che. mATe A svasvarUpanI oLakhANa karavAnI ApaNane jJAnI puruSo vAraMvAra bhalAmaNa kare che. ApaNane ghaNI vakhata thAya ke svarUpanI oLakhANa karavI kaI rIte? cha pada dvArA. cha padane barAbara vAMco. eka eka pada upara UMDANamAM vicAra karo. jema jema huM sUkSma vicArathI UMDo UtaruM chuM tema tema tamArA tattvanA camatkAro mArA svarUpano prakAza kare che. - zrI mokSamALA - zikSApATha - pa6 svarUpano prakAza thAya che, viveka thAya che, anubhava Ave che, sAkSAtkAra thAya che. A camatkArika vastu che, koI sAmAnya vAta nathI. A cha padanA patrano vAsakSepa nAMkhyo che. A to mokSa maLe evo vAsakSepa nAMkhyo che, anubhavamAMthI nIkaLelI A vAta che. traNe kALanA jJAnIpuraSoe A ja mokSamArga batAvyo che. hAla sImaMdhara bhagavAna A ja che padanI dezanA prakAze che ane bhaviSyamAM AvanArA tIrthakaro paNa A ja vAta e vakhatanA jIvone emanI bhASAmAM kahevAnA che. tIrthaMkara bhagavAnanI bhASA dareka jIva potapotAnI bhASAmAM samaje che. AtmatattvanI sAcI zraddhA thavA mATe, AtmatattvanuM sAcuM jJAna thavA mATe ane AtmasvarUpamAM sthiratA thavA mATe A cha padanI dezanA prakAzI che. jIvAdinuM zraddhAna samakita, jJAna temanuM jJAna che; rAgAdi varjana caraNa che ne, A ja mukti paMtha che. - zrI samayasAra - gAthA - 155 jIva tattvanuM zraddhAna thavuM enuM nAma samyaktva che. AtmatattvanuM jJAna thavuM, bhAna thavuM e jJAna che ane rAgAdivane caraNa che - rAgabhAvathI rahita thavuM e cAritra che. eTale ke AtmasvarUpamAM sthiratA karavI. yathArtha viveka Ave to svasvarUpanI oLakhANa thayA vagara rahetI nathI. e cha padano viveka jIvane svasvarUpa samajavAne arthe kahyo che. anAdi svapnadazAne lIdhe utpanna thayelo evo jIvano ahaMbhAva, mamatvabhAvate nivRtta thavAne arthe A cha padanI jJAnI puruSoe dezanA prakAzI che. A mULa prayojanabhUta vAta che. paravastumAM ahaMpaNuM ane mamatvapaNuM anAdikALathI cAlyuM AvyuM che. kema cAlyuM AvyuM che? Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra 557 svapnadazA, mithyAtvadazA, ajJAnadazAne kAraNe. svapna dazA kone kahe che ? mithyAtva ane ajJAnane svapnadazA kahe che. mithyAtva kyAranuM che ? anAdinI che A svapnadazA. eTale anAdinuM mithyAtva che. jene samyaktva nathI thayuM enA mATenI A vAta che. mithyAtva-Adika bhAvane, cirakALa bhAvyA che jIve; samyaktva bhAva re ! Adika bhAva, bhAvyA nathI pUrve jIve. - zrI niyamasAra - gAthA - 90 -- ahoho ! anaMtavAra manuSyabhava maLyo. anaMtavAra sAcA deva-guru-dharmano yoga thayo. anaMtavAra satzAstrono abhyAsa karyo. anaMtavAra jinadIkSA aMgIkAra karI. evA aneka prakAranA sAdhanonA Azraya karyo. paNa, vaha sAdhana bAra anaMta kiyo, tadapi kachu hAtha haju na paryo. manuSyabhava durlabha che. samyagdarzana enA karatAM paNa vadhAre durlabha cIja che ke jenA AzrayathI anaMtakALanuM paribhramaNa samApta thaI jAya che. vaMsaLa mUto dho / dharmanuM mULa samyagdarzana che. enI sAthe jJAna samyak thAya che, cAritra paNa samyak thAya che. sarva sAdhana samyak thaI nirjarAnA hetubhUta thAya che. samyagdarzana vagaranA je koI sAdhana che te saMsAranA hetubhUta thAya che, mokSanA hetubhUta thatA nathI. evI che anAdi svapnadazA ajJAnI jIvonI. ene toDavA mATe A cha padanI dezanA jJAnIpuruSoe prakAzI che ke A ahaMpaNuM, mamatvapaNuM A bhavamAM to mUko, anaMtabhavamAM to nA mUkyuM. manuSyabhava maLyo, jJAnIno yoga thayo to e bhavamAM to puruSArtha nA karyo. paramakRpALudeve sobhAgabhAIne kaheluM ke jema pUrve maLelo jJAnIno yoga pramAdane vaza thaI niSphaLa gayo ema atyAre jo pramAdamAM rahezo to A yoga paNa tamAro niSphaLa jaze. ahaMbhAva, mamatvabhAva kADhavAno puruSArtha nA karavo e moTo pramAda che. A pramAda kADhavAnuM kAma darekanuM potAnuM che. A kAma guru nA karI Ape. e to samajAve ke A tamAro pramAda che, paNa puruSArtha karavAnuM kAma ApaNuM che. je parapadArthamAM 'huM'paNAnI sthApanA thaIche e ahaMbhAva ane je 525dArthanI aMda2mAM mamatAbhAva che, rAgabhAva che, Asakti che, mUrchA che e mamatvapaNuM che. A be anaMta saMsAranuM mULa che. A beyane eka zabdamAM kahIe to mithyAtva. mithyAtvanA garbhamAM anaMta saMsAra ane anaMtI narako paDI che. paramakRpALudeve kahyuM che ke, Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra he nAtha ! sAtamI tamatamaprabhA narakanI vedanA maLI hota to vakhate sammata karata, paNa jagatanI mohinI sammata thatI nathI. 558 -- zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 85 mohinI eTale jagatanA padArtha sAthenuM ekatvapaNuM, ahaMbhAva. e amane sammata nathI. mohinI eTale darzanamoha ane cAritramoha. e be'ya emAM AvI jAya. eka vakhata sAtamI narake jaIzuM to 33 sAgaropama pachI nIkaLazuM; mithyAtvamAM hoIzuM tyAM sudhI AvI anaMtI 33 sAgaropamanI narako maLavAnI che. mATe sAtamI naraka karatAM paNa bhayaMkara A mohinI che. mithyAtvanI bhayAnakatAno khyAla Ave che ? vrata, yama, niyama vagere kadAca zakti nA hoya, saMjoga nA hoya, anukULatA nA hoya ane ochA-vattA thAya to cAlaze, paNa ahaM-mamatvapaNuM haze to nahi cAle. A bhavamAM game tema karIne paNa parapadArthonI aMdaramAM je ahaMpaNuMmamatvapaNuM che te kADhavAnuM che. tAre doSe tane baMdhana che e saMtanI pahelI zikSA che. tAro doSa eTalo ja ke anyane potAnuM mAnavuM, pote potAne bhUlI javuM. -- zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 108 aho ! jJAnIo to kahevAmAM kaMI bAkI rAkhe ema nathI. hatheLImAM mokSa Ape ! akSaradehamAM Ave eTaluM kahI zake che, bAkI nizcayanI vANI to kahI zakAtI nathI ke lakhI zakAtI nathI. chatAMya, jeTaluM lakhAya eTaluM to lakhyuM che ane kahevAya eTaluM to jJAnIoe kIdhuM che. badhAya doSonuM mULa ahaMbhAva ane mamatvabhAva che. have A kADhavAnuM che. karmabhAva ajJAna che, mokSabhAva nijavAsa; aMdhakAra ajJAna sama, nAze jJAnaprakAza. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 98 jJAna lAvavuM paDaze. sAcI samajaNa lAvavI paDaze. jJAnIpuruSano sAco bodha hAjara karavo paDaze. tyAre A ahaM-mamatva jaze. huM dehAdi svarUpa nathI, ane deha strI putrAdi koIpaNa mArAM nathI, zuddha caitanyasvarUpa avinAzI evo huM AtmA chuM. huM kAko chuM, huM mAmo chuM, huM phoI chuM, huM phalANo chuM ke phalANI chuM e badhuM kADhI nAMkhavAnuM che. mAtra jANanAra, dekhanAra, zAzvata eka caitanya vastu chuM. Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra huM eka, zuddha, sadA arUpI, jJAnadarzanamaya khare; kaMI anya te mAruM jarI, 52mANu mAtra nathI are ! * zrI samayasAra - gAthA - 38 mAro suzAzvata eka darzanajJAnalakSaNa jIva che; bAkI badhA saMyogalakSaNa, bhAva mujathI bAhya che. 559 * zrI niyamasAra - gAthA - 102 eka bhAva sahita gAIe chIe to roma ullasI jAya che, to kharekhara dazA evI AvI jAya tyAre enI anubhUti kevI hoya ! kharekhara e dazAmAM AvavAthI kevI AtmAnI mastI Ave ! enuM koI varNana thaI zake evuM nathI. to ahaMbhAva-mamatvabhAva sahitanuM je sAdhana thAya ane ahaMpaNuM-mamatvapaNuM rahita thayA pachI je sAdhana thAya emAM keTalo taphAvata paDI jAya che ! ahaMpaNA-mamatvapaNA sahitanA je kAMI sAdhana thAya che e Asava-baMdhamAM jAya che ane enAthI rahitapaNe je sAdhana thAya che e badhA saMvara-nirjarAmAM jAya che. paraMparAe badhA mokSanA hetubhUta thAya che. paramAM 'huM' paNuM sthApana karavuM e ja ahaMpaNAnuM sthApana che. 525dArthamAM 'huM' paNAnuM ajJAna karavuM e adhamamAM adhama ke patitamAM patita bhAva che. 'adhamAdhama adhiko patita, sakala jagatamAM huMya'. huM eTale A ahaMpaNAno bhAva. paramAM ahaMbuddhi e 'huM'.'A nizcaya nahIM Ave to game teTalA sAdhana karazo to badhAMya sAdhana baMdhanA kAraNa thaze, mokSanA hetubhUta thaze nahIM. jJAnIpuruSe anubhava karIne A arka kADhIne cha pada ApaNane ApyA che. pistALIsa Agamono arka kADhIne A cha pada mUkyA che. darzana SaTe samAya che, A SaT sthAnaka mAMhI; vicAratAM vistArathI, saMzaya rahe na kAMI. -- zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 128 cha'ye darzana, AkhuM jaina darzana, pistALIsa Agama, cauda pUrva AmAM AvI jAya che. A paNa kaLikALanuM accheruM che ke cha pada tamane kaLikALamAM maLyA. A jamAnAmAM tamane bheLaseLa vagaranI zuddha vastu maLe to bhAgya kahevAya, ema A kALanI aMdaramAM tattvanI bheLaseLa karyA vagaranI vAta (zuddha vastu) tamane maLI. tattvanI vAta, AtmajJAna prApta karAve, samyagdarzana prApta karAve evI ApaNA hAthamAM AvI che. Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa60 cha padano patra AkhuM ApaNuM paDaLa kADhIne batAvyuM che ke juo A ahaMpaNuM, mamatvapaNuM - tamArA mithyAtvano motiyo. A tamArI AMkhane barAbara dekhavA deto nahoto. bhrama sahita dekhADato hato. jyAM potAnuM nahotuM tyAM potAnuM manAvato hato. e A motiyo hato mithyAtvano. e tamane ame batAvyo che. paramakRpALudeva patrAMka - pa37 mAM jaNAve che, zrI tIrthaMkarAdie pharI pharI jIvone upadeza kahyo che; paNa jIva dizAmUDha rahevA icche che tyAM upAya pravartI zake nahIM. pharI pharI ThokI ThokIne kahyuM che ke eka A jIva samaje to sahaja mokSa che, nahIM to anaMta upAya paNa nathI. ane te samajavuM paNa kaMI vikaTa nathI, kema ke jIvanuM sahaja je svarUpa che te ja mAtra samajavuM che; ane te kaMI bIjAnA svarUpanI vAta nathI ke vakhate te gopave ke na jaNAve, tethI samajavI na bane. A kaMI vikaTa kAma nathI. A kaMI DuMgara caDavAno nathI ke lAkha rUpiyA khissAmAMthI ApI devAnA nathI. "ati nirbharatA vaNa dAma graho, bhajIne bhagavaMta bhavaMta lo." mithyAtvanuM bhUsu bharANuM che e kADhI ane sAcI zraddhA karavAnI che. AmAM mithyAtvano bojo nIkaLI jAya evuM che. sahaja che. tamArA gharamAM dAgInAno dAbaDo kyAM che te tame mane nA kaho to mane khabara nA paDe. paNa mArA gharamAM dAgInAno dAbaDo kyAM hoya e to mane khabara hoya. emAM mAre koI bIjAne pUchavAnI jarUra nathI. ema mArA gharamAM ratnatrayano dAbaDo paDyo che. e mATe mAre bIjAne pUchavuM paDe e kevuM kahevAya ! potAthI pote gupta rahevAnuM zI rIte banavA yogya che? paNa svapnadazAmAM jema na banavA yogya evuM potAnuM mRtyu paNa jIva jue che. ghaNI vakhata svapnamAM ApaNI nanAmI ApaNe jotAM hoIe chIe, ApaNane baLatA paNa ApaNe jotA hoIe chIe. ApaNo deha chUTI gayo e paNa ApaNe jotAM hoIe chIe. svapnamAM to badhuM dekhAya che paNa svapna tUTI jAya tyAre ApaNI nanAmI nathI hotI, paNa pathArI hoya che. jAgIne jouM to jagata dIse nahIM, UMghamAM aTapaTA khela bhAse. UMghamAM aTapaTA khela bhAse eTale ajJAnamAM A badhuM aneka vicitra dekhAya. je potAnuM nathI e potAnuM dekhAya. jemAM sukha nathI emAM sukha dekhAya. jemAM duHkha che emAM sukha dekhAya. sAcuM sukha che enI zraddhA nA thAya ane jo AtmajJAna thAya to enI brAMti jAya. AgaLa patrAMka-pa37 mAM kahe che, paNa svapnadazAmAM jema na banavA yogya evuM potAnuM mRtyu paNa jIva jue che, tema ajJAnadazArUpa svapnarUpayoge A jIva potAne, potAnAM nahIM evAM bIjAM dravyane viSe svapaNe mAne che; ane e ja mAnyatA te saMsAra che, te ja ajJAna che. Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra pa61 have A svanuM kevuM che? ajJAnadazAnuM. bIjA dravyamAM svapaNAnI mAnyatA karI che. jJAnI potAnI khoTI oLakhANa ApatI vakhate paNa aMdaramAM jAgRta hoya che. bahArathI ApavI paDatI hoya to paNa jAgRta hoya che ke A mArI oLakhANa sAcI nathI. A eDresa kaMI ApaNuM kAyamI nathI. je ghara, je deha, je kuTuMba, je sthaLa che e to be divasanA mahemAna chIe, paNa ajJAnadazAnuM svapna lAgyuM che ke A mAro deha che ne A mAruM kuTuMba che, A mAruM gAma che ne A mAruM ghara che, A mArI milakata che, A mArA sagAMvahAlAM che. A badhuMya ajJAnadazAnuM svapna che. AtmA sivAya A jIvanuM koI nathI. traNa kALamAM, traNa lokamAM anAdi kALano A AtmA ekAkI che, anaMtakALa sudhI ekAkI ja rahevAno che. koI sAthe enA saMyoga-viyoga thavAnA, paNa koIno e mAlika thaI zakavAno nathI ane eno mAlika koI thaI zakavAnuM nathI. ema darekadravyanI svataMtratA jyAre upayoganI aMdaramAM pakaDAze, tyAre tenuM parAdhInapaNuM chUTaze. tyAre jIva svAvalaMbI banaze. sAco svAvalaMbI banaze tyAre ja jIva svarUpastha thaze. jIvanI utpatti ane roga, zoka, dukha, mRtyu, dehano svabhAva jIva padamAM jaNAya che; evo je anAdi ekarUpano mithyAtvabhAva, jJAnInAM vacana vaDe dUra thaI jAya che; bhAse jaDa caitanyano pragaTa svabhAva bhinna, banne dravya nija nija rUpe sthita thAya che. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 902 - "jaDa-cetana viveka' mane tAva Avyo che e khoTuM che. zarIramAM tAva jaNAya che, mane tAva Avyo nathI. tAva Ave to ema kahevuM ke zarIranI prakRti garama thaI che. to e vakhate paNa bhedajJAnano upayoga che ema kahevAya. paDozIne tAva Ave che ane khatavaNI tArAmAM te khoTI karI che ane e ja khatavaNI tane nuksAnanuM kAraNa che. evI rIte mana-vacana-kAyAnI kriyAnuM ahaMpaNuM karavuM e mithyAtva che. je kaMI mana-vacana-kAyAnI kriyA thAya che e AtmAnI kriyA nathI. AtmAnI kriyA mAtra jANavA-jovAnI kriyA che. parapadArthanI kriyAno, paradravyanI kriyAno AtmAmAM Aropa karavo enuM nAma ja mithyAtva. enuM nAma ja ahaMpaNuM che. A chUTavuM joIe. dehamAM huM' paNAnI mAnyatA te ahaMpaNuM ane kuTuMbamAM, gharamAM, bIjA parapadArthomAM mArApaNAnI mAnyatA te mamatvapaNuM. Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa62 cha padano patra anAdi svapnadazAne lIdhe utpanna thayelo evo jIvano ahaMbhAva, mamatvabhAva te nivRtta thavAne arthe A cha padanI jJAnI puruSoe dezanA prakAzI che. te svapnadazAthI rahita mAtra potAnuM svarUpa che, ema jo jIva pariNAma kare, to sahaja mAtramAM te jAgRta thaI samyakdarzanane prApta thAya; samyakdarzanane prApta thaI svasvabhAvarUpa mokSane pAme. koI vinAzI, azuddha ane anya evA bhAvane viSe tene harSa, zoka, saMyoga, utpanna na thAya. te vicAre svasvarUpane viSe ja zuddhapaNuM, saMpUrNapaNuM, avinAzIpaNuM, atyaMta AnaMdapaNuM, aMtararahita tenA anubhavamAM Ave che. sarva vibhAvaparyAyamAM mAtra potAne adhyAsathI aikyatA thaI che, tethI kevaLa potAnuM bhinnapaNuM ja che, ema spaSTa - pratyakSa - atyaMta pratyakSa-aparokSa tene anubhava thAya che. vinAzI athavA anya padArthanA saMyogane viSe tene ISTa-aniSTapaNuM prApta thatuM nathI. janma, jarA, maraNa, rogAdi bAdhArahita saMpUrNa mAhAbhyanuM ThekANuM evuM nijasvarUpa jANI, vedI te kRtArtha thAya che. je je puruSone e cha pada sapramANa evAM parama puruSanAM vacane AtmAno nizcaya thayo che, te te puruSo sarva svarUpane pAmyA che; Adhi, vyAdhi, upAdhi, sarva saMgathI rahita thayA che, thAya che, ane bhAvikALamAM paNa tema ja thaze.' khoTI jagyAe A jIve ajJAna avasthAmAM ahaMpaNuM - mamatvapaNuM karyuM che te mUkI, sAcA svarUpamAM have ene ahabuddhi thAya ke sahajAtmasvarUpa te huM, zuddha caitanya svarUpa te huM. ema potAnA nijavarUpanI aMdaramAM ahaMpaNuM thAya ane bIjI je je jagyAe ahaMpaNuM thayuM che e dUra thAya. A prayojana sAdhya karavA mATe jJAnI puruSo kahe che ke A cha padanI dezanA jJAnI puruSoe prakAzI che. have zuM puruSArtha karavo, kevI rIte puruSArtha karavo, kono puruSArtha karavo e batAve che. te , svapnadazAthI rahita mAtra potAnuM svarUpa che, ema jo jIva pariNAma kare. pariNAma kare eTale evA jJAnabhAvayukta pariNAme jIva pariName, to tene sahaja mAtramAM jAgRti AvIne samyagadarzananI prApti thAya che. AvA pariNAmathI A jIva pariNamyo nathI. jJAnasvabhAvano Azraya karI ane jJAnaparyAyanI aMdaramAM anubhUti Ave evA pariNAme A jIva pariNamyo nathI. jJAnasvabhAvanuM pariNamana thAya ane jJAnaparyAyamAM je vedana Ave ene anubhUti kahevAmAM Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra 563 Ave che. e sAthe je zraddhA guNanI paryAya nirmaLa pragaTa thAya tene samyagdarzana kahevAmAM Ave che. nizcaya samyagdarzana A paddhatithI pragaTe che. pariNAme pariNamavAno puruSArtha dareka jIve Agavo potAno karavo paDe che. koIne vadhAre vAra lAge che, to koIne ochA samayamAM thAya che, kema ke koIne aMdaramAM sAta karmonI sthitinA daLiyA vizeSa hoya che, to e mithyAtva mohanIya karmane tattvanI bhAvanA dvArA kApatAM koIne vAra lAge che, paNa puruSArtha enA mATe A ja che ke te svapnadazAthI rahita mAtra potAnuM svarUpa che, ema jo jIva pariNAma kare. have, AkhI vAta konA upara AvI ? pariNAma upara AvI. eka dravyanuM pariNamana bIjuM dravya karI devAnuM nathI. dareka dravyanuM pariNamana svataMtra cAle che. svapnadazAthI rahita eTale 52vastumAM ane parabhAvanI aMdaramAM ahaMpaNA-mamatvapaNA rahita pariNAma thaI ane jJAna pariNAme pariName. to e sahaja mAtramAM jAgRta thaI samyagdarzanane prApta thAya. prathama aMda2mAM nakkI thAya ke huM A chuM ane dhIme dhIme UMDo upayoga pahoMcato pahoMcato cheka svabhAvanA taLiyA sudhI pahoMce, cheka potAnI jJAyaka sattA sudhI pahoMce tyAre 'abAdhya anubhava je rahe, te che jIva svarUpa.' enuM nAma samyagdarzana che. A prakriyA sAmAyikamAM besIne, dhyAnamAM besIne bhedavijJAnano puruSArtha A pramANe karavAno che. jo ATale sudhI ApaNuM jJAna pahoMce, AvA pariNAme pariNamI jAya eTale e ja pariNAme AtmA sAkSAt bhAse. enuM nAma pariNAma che. bhAsya nijasvarUpa te, zuddha cetanArUpa; ajara, amara, avinAzI ne, dehAtIta svarUpa. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 120 ------ bhAsavuM eTale vedanamAM AvavuM, anubhavamAM AvavuM, phIlIMga thavI, AtmAno sparza thavo, tenuM nAma samyagdarzana che. A nizcaya samyagdarzananI vAta kahe che. AvA pariNAme pariNamavAno puruSArtha karo. jo svapnadazAnI vAta ane potAnA svarUpanI vAta be bhinna pADI dIdhI. atyAra sudhI ajJAna avasthAmAM A badhAthI sahita 'huM'paNuM mAnato. have mAruM svarUpa ane A juduM che. AtmAnA asaMkhyAta pradezanI aMda2mAM je che tenI aMdaramAM ahaMpaNuM ane AtmAnA asaMkhyAta pradezanI je kaMI bahAra che tenI aMdaramAM parapaNuM. nija ko nija, para ko para jAna, phira duHkha kA nahIM leza nidAna. Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa64 cha padano patra . potAnA svarUpamAM jAgRta thAya, jJAnabhAvamAM jAgRta thAya to sahaja mAtramAM jAgRti Ave. AvA pariNAme pariName to samyagadarzana e kaMI AtmAthI bhinna cIja nathI. AtmAne prApta karavAnuM sAdhana AtmAthI koI bhinna nathI. abhinna sAdhana dvArA ja samyagadarzana ke AtmajJAna thAya che. to atyAra sudhI ApaNe "dharma karavA mATe bhinna padArtho (sAdhano)no upayoga karatAM. have AtmAthI abhinna padArtha, abhinna vastu eTale upayoganA puruSArtha dvArA, upayoganA samyapha pariNamana dvArA, upayoganA jJAna pariNamana dvArA upayoganA bhedavijJAnayukta pariNamana dvArA, sahaja mAtramAM jAgRta thaIne samyagudarzanane pAme che. to samyagadarzanane prApta thavAnuM sAdhana e aMtarmukha upayoga che. Upaje moha vikalpathI, samasta A saMsAra; aMtarmukha avalokatAM, vilaya thatAM nahi vAra. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 954 - 2/5 - "aMtima saMdeza upayoganuM aMtarmukha avalokana karavuM, e samyagadarzananI prAptino upAya che. avalokana kare to potAnI svarUpasattAnuM astitva najarAya. upayoganuM aMtarmukha avalokana thAya, to potAnI svarUpa sattA jyAM che tyAM upayoga pahoMce. enA astitvano aMdaramAM bhAsa Ave. e astitva enA upayogamAM, jJAnamAM najarAya ane e vakhate aMdaramAM nirvikalpapaNe enuM AsvAdana Ave ane savikalpadazAnI aMdaramAM pachI bhAna thAya ke A te huM, nirvikalpa dazAmAM enuM svasaMvedana Ave, tyAre ene khyAla Ave ke Aja dina sudhImAM je meM AnaMda vedyA hatA, tenAthI Ajano AnaMda taddana judA prakArano che. Avo aMdaramAM anubhavanA AdhAre bheda paDe tyAre tene samyagadarzana thayuM kahevAmAM Ave che. jo jIva svarUpanI zreNImAM caDI jAya, to be ghaDInI aMdaramAM, aMtarmuhUrtamAM A kAma karI nAMkhe. je kAma anAdikALathI nathI thayuM e kArya be ghaDInI aMdaramAM thaI jAya - jo sAcI paddhati anusAra puruSArtha hoya ane enA pAMceya samavAya kAraNo pAchAM samyapha prakAre maLyA hoya to. to A kArya mathavAthI thatuM nathI. A pariNamana thavAmAM aMdaramAM samyagadarzanano puruSArtha joIe che ane nimittanuM sAnnidhya paNa yathAyogya joIe. beya dRSTithI enuM sApekSapaNuM che. nimittanI apekSAe joIe to eka bAhya nimitta, eka aMtaraMga nimitta ane eka upAdAna kAraNa, bAhya nimittamAM jyAre paNa samyagudarzana thAya che tyAre sAme sAcA deva-gurudharmanuM ja avalaMbana hoya che. aMtaraMga nimittamAM, je paNa jIvane samyagadarzana thAya che e Page #588 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra 565 vakhate e jIvane aMtaraMga sAta karmonI prakRtino upazama, kSayopazama ke kSaya hoya che tyAre thAya che. sAta prakRti maMdapaNe hoya tyAre bane che. e vagara banI zakatuM nathI. upAdAna kAraNa e AtmAnA upayogane aMtarmukhatAno samyak puruSArtha jyAre thAya che tyAre samyagdarzana thAya che. nizcayathI to upAdAnano puruSArtha e upayogano puruSArtha che ane vyavahArathI nimitta tarIke sAta karmonI sthitino paNa anubhAga ghaTyA vagara aMdaramAM kAma thatuM nathI. be'ya paDakhAM joIe che ane A thAya che enI sAme pahelAM deva-guru-dharmanuM nimitta paNa hoya che. koIne vartamAnamAM hoya, to koIkane AgaLanuM hoya che. to be prakAre samyagdarzana batAvyA che - eka adhigamaja ane bIjuM nisargaja. vartamAnamAM bAhya nimitta vagara svayaM thAya che, e nisargaja che. to ene paNa pUrvamAM evuM nimitta hatuM. atyAre paNa nimitta nathI evuM nathI, aMtaraMga nimitta to cAlu che. sAta karmonI prakRti aMdaramAM maMda paDI che, upazama thaI che tyAre A thayuM che. AvI rIte upAdAna, aMtaraMga nimitta ane bAhya nimitta e traNeno sumeLa che. e traNenA sumeLathI A pramANe kArya bane che. 'parathI khasa, svamAM vasa, ATaluM kare to basa.' agharuM kAMI nathI. to agharuM lAge che kema ? ApaNe vastunA svarUpane sAcuM samajyA nathI ane sAco puruSArtha karatA nathI. avaLA khUba mathyA eTale thAkyAM. eTale ema thAya ke ApaNAthI nA thAya paNa savaLo puruSArtha thAya to be ghaDImAM thaI jAya. koI kahe ke huM roja cha kalAka bhakti karuM chuM. cha kalAka vAMcana karuM chuM, cha kalAka to dhyAna karuM chuM, paNa puruSArtha samyak nA hoya to zuM kAmanuM ? puruSArtha samyak joIe. mATe A AkhI paddhati je paramakRpALudeve batAvI che e khUba anubhavanA levalathI pote batAvI che, Agamane anurUpa batAvI che ane AgaLanA mahApuruSo pAsethI je paraMparAe maLeluM e vAta gujarAtI bhASAmAM ApaNane ApI che. paddhati emaNe ApI, have prayoga ApaNe karavAno. prayogavIra thayA vagara kAryanI siddhi nathI thatI. samyagdarzananuM phaLa vItarAgatA che, saMpUrNa mokSa. samyagdarzana vagara koI jIva mokSa pAmyA nathI. samyagdarzana thayA pachI je cAritramohane toDavAno puruSArtha cAle che te sAco cAle che ane e cAritramoha tUTyA pachI svasvabhAvarUpa mokSanI prApti thAya che. mokSa e to AtmAno svabhAva che. AtmA ja mokSa svarUpa che. AtmAno mokSa thAya che e kahevuM e'ya vyavahAra che. Page #589 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa66 cha padano patra, , e ja dharmathI mokSa che, tuM cho mokSa svarUpa; anaMta darzana jJAna tuM, avyAbAdha svarUpa. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 116 tuM pote mokSasvarUpa cho. mokSa kAMI bahAranI cIja nathI. "mokSa kahyo nija zuddhatA." AtmAnI zuddha avasthA pragaTa thavI; AtmA nirAvaraNa thavo; AtmA nokarma, dravyakarma ane bhAvakarmathI rahita thavo enuM nAma mokSa che. A nAstinA paDakhAthI ane astinA paDakhAthI. kevaLa nijasvabhAvanuM, akhaMDa varte jJAna; kahIe kevaLajJAna te, deha chatAM nirvANa. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 113 A samyagradarzananuM phaLa zuM che? svasvabhAvarUpa mokSa eTale saMpUrNa sthiratA. eka samaya mATe paNa upayoganuM savikalpapaNuM nahIM, bahirmukhapaNuM nahIM evuM akhaMDa nirvikalpa dhyAna, jenAthI parama zukladhyAnanI prApti thAya che - kevaLajJAnanI prApti thAya che. tene svasvabhAvarUpa mokSa kahevAmAM Ave che. pahelo bhAvamokSa che ane pachI dravyamokSa che. kevaLajJAna che te bhAvamokSa che. ATheya karmothI rahita sthiti thavI te dravyamokSa che. samyagadarzana thayuM enuM phaLa zuM? to je kAMI vinAzI padArtho che, anya padArtho che, anya bhAvo che teno saMyoga thAya ke viyoga thAya teno have harSa, zoka thato nathI. kema ke, huM jagatanA sarva padArthothI sarva prakAre bhinna ane asaMga chuM. bIjA koI dravya sAthe mAre lAgatuM ke vaLagatuM nathI. dareka dravyanuM pariNamana dareka dravyanI yogyatA anusAra samaye samaye thAya che. emAM enA kayA pariNamanamAM harSa karavo ane kayA pariNamanamAM zoka karavo? e ApaNI cIja nathI ane chatAMya emAM harSa-zokanA bhAva thAya che e ajJAna che. ISTa-aniSTa buddhi thAya che e paNa ajJAna che ane enA nimitte rAga ane dveSa thAya che, enA dvArA karmono Asrava tathA baMdha thAya che ane e ja paribhramaNanuM mULa thAya che. A dehano vinAza thAya ke bIjAno vinAza thAya; je nAza pAmavAvALI cIja che e to kaMI zAzvata rahevAnI nathI. ajJAnIne jJAna nathI, paNa jJAnIne to jJAna che. je padArtha nAzavaMta che e zAzvata thAya nahIM. nAzavaMta padArthano nAza thAya tyAre ajJAnIne aMdaramAM rAga hovAnA kAraNe duHkha thAya che, jyAre jJAnIne jJAna hovAnA kAraNe samatA rahe che, udAsInatA rahe che, jJAtA-daSTApaNuM rahe che. Page #590 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa67 cha padano patra jJAna tene kahIe je harSa ane zokanA prasaMge hAjara thAya." rAga ane dveSanA prasaMge hAjara thAya. viSaya ane kaSAyanA prasaMge hAjara thAya. dareka AgnavonA prasaMge hAjara thAya enuM nAma jJAna. to ajJAna avasthAmAM dara samaye Asrava che, tyAre jJAnIne dara samaye "hota AsavA parisavA AmravanA kAraNamAM paNa saMvara che. kema ke, jJAna hAjara che. to, koI vinAzI, azuddha ane anya evA vibhAvabhAvamAM emane harSa-zoka nathI thato. teo samaje che ke A karmanA udayanA dhakkAthI thayelA bhAva che. A mArA svabhAvabhAva nathI. mATe, AmAM harSa-zoka karavA jevo nathI. AnA paNa jANanAra raho. jJAnIne vibhAva thAya che, chatAM vibhAvanA paNa e jANanAra rahe che, kartApaNe pariNamatA nathI. juo ! A jJAnInI eka khUbI che ke ATalA vibhAva thatAM hovA chatAM vibhAvane svabhAva mAnatA nathI. vibhAvane potAnI cIja mAnatA nathI. eTalA mATe e jJAtA-deSTA tarIke rahe che eTale navA karmo emane ochA, maMdapaNe baMdhAya che. . harSa ane zokanuM vizeSapaNuM, je te padArtho sAthenuM tAdAbhyapaNuM, ekatvapaNuM batAve che. koI padArtha joIne bahu harSa thaI gayo. to emAM tadAkAratA thaI gaI che. evI ja rIte zoka thaI jAya che. to jJAna che ene koI divasa AvA harSa-zokanA prasaMgamAM tadAkAra thavA detuM nathI. eTale vizeSa prakArano baMdha paNa paDato nathI. sAmAnya prakArano, maMda prakArano paDe che. tIvra viparIta udayonI vacamAM paNa jJAnI potAne zuM mAne che? e vakhate paNa pote jue che ke huM Ano jANanAra-dekhanAra eka zuddha caitanya svarUpa avinAzI AtmA AnAthI bhinna chuM. A dRSTine sAdhya karavAnI che. agharuM che, paNa chUTako nathI. jyAre roga Ave, zoka Ave, du:kha Ave, azAtAnA udaya Ave, upasarga Ave, pariSaha Ave tyAre jJAnI pAse A jJAnadaSTi che. enA kAraNe teo nijagharamAM ghusI jAya che ane duzmano enuM nuksAna karI zakatA nathI. A dRSTi sAdhya karavAnI kahI che. paramakRpALudeva patrAMka - 9ra7 mAM jaNAve che, huM zarIra nathI, paNa tethI bhinna evo jJAyaka AtmA chuM, tema nitya zAzvata chuM. A vedanA mAtra pUrva karmanI che, paNa mAruM svarUpa nAza karavAne te samartha nathI, mATe mAre kheda kartavya ja nathI. ema AtmArthInuM anuprekSaNa hoya che. vedanA to darekane AvavAnI che. ApaNe kAMI tIrthakara karatAM to vadhAre puNya laIne nathI AvyA. tIrthakara bhagavAnane paNa vedanA AvI che. e vedanA RSabhadeva bhagavAnane paNa Page #591 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra 568 hatI ne mahAvIra svAmI bhagavAnane paNa upasarga ane pariSadamAM hatI. ApaNane atyAra sudhI ghaNI AvI gaI che ane hajI moTI AvavAnI bAkI che. to huM zarIra nathI, paNa ethI bhinna jJAyaka evo AtmA chuM ane nitya zAzvata chuM. A vedanA ke duHkha je kAMI che e pUrvakanuM che paNa e mArI svarUpa sattAne nAza karavA samartha nathI. mATe kheda kartavya nathI. svarUpa sattAno nAza thAya ane kheda karo to vAjabI che, paNa svarUpa sattAno nAza to thato nathI. mATe e vakhate jJAnI svabhAva upara daSTi mUke che. vartamAnamAM azuddhatA che, daSTi cheka zuddhatA upara mUke che. jJAnIne kAMI jJAna thaI gayuM eTale saMpUrNa zuddha thaI gayA evuM nathI. zaddhAzuddha che athavA AtmA upara karmano maLa paNa che. bhAvanI aMdaramAM vibhAva paNa cAlu che. eTale beya dRSTie hajI azuddhatA vartamAnamAM che, chatAMya emanI dRSTi paramazuddha nizcayanaya dvArA potAnA zuddha svabhAva tarapha pahoMce che. e vakhate paNa emano Azraya paramazuddha nizcayanayano rahe che. - have, azuddhatA vakhate paNa zuddhatAnuM bhAna rahevuM enA mATe jJAnano keTalo puruSArtha joIe ! ATalI azuddhatA vakhate paNa zuddhatAnuM bhAna TakavuM e sAmAnya vAta nathI. jJAnIno A ja puruSArtha che. covIsa kalAka AvA udayonI vacamAM paNa jJAnI AvA bhAvamAM TakavAno puruSArtha karatA hoya che. ajJAnI udayAdhIna ke nimittAdhIna banI jAya che, jyAre jJAnI udaya ke nimittanA jJAtA rahe che ane emanA upayoganuM jora svabhAvanA avalabenanuM hoya che. nijabhAvane choDe nahIM, parabhAva kaMI paNa nava grahe; jANe-jue je sarva te huM, ema jJAnI ciMtave. - zrI niyamasAra - gAthA - 97 dehatyAganA prasaMga vakhate che, paNa "huM AtmA chuM' - A bhAvanuM jJAnIo vismaraNa thavA detA nathI. dehane gauNa kare che, upasarga-pariSahane gauNa kare che, azAtAnA udayane paNa gauNa kare che. A emanA jJAnanuM mAhAtma che. . huM para taNo nahi, para na mArAM, jJAna kevaLa eka huM; je ema dhyAne dhyAnakALe, jIva teha zuddhAtmA bane. - zrI pravacanasAra - gAthA - 191 jJAnasvarUpI AtmA chuM. zuddha caitanya svarUpI avinAzI evo huM AtmA chuM - AvuM emanuM anuprekSaNa hoya che. anuprekSaNa eTale bhAvasahitanuM ciMtavanapaNuM. Page #592 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra 569 huM kevo chuM ? paripUrNa chuM. vartamAne chuM ane bhaviSyamAM paNa huM pUrNa ja chuM. traNe kALamAM dareka dravya paripUrNa che. svayaM sat che. pariNamanazIla che. ene TakavA mATe bIjA koI dravyanA AdhAranI jarUra paDatI nathI. enAmAM evI apUrNatA nathI ke je anya dvArA tenI pUrti karIne ene pUrNa karavAmAM Ave. dareka dravya pUrNa che. mATe huM paNa pUrNa chuM. AvuM jJAnIpuruSanuM jJAna anuprekSaNa tyAM kAma karatuM hoya che. eTale emane harSa-zoka, sukha-duHkha nathI thatuM ! e vakhate paNa teo mAne che ke huM to upasarga - pariSahonI vacce paNa saMpUrNa chuM. mArA eka pradezane khaMDita karI zake evI tAkAta jagatanA koI padArthomAM nathI. Avo huM traNe kALanI aMda2mAM saMpUrNa, akhaMDa ane abheda evo huM AtmA chuM. AvuM emanuM aMda2mAM baLa hovAnA kAraNe e potAnA bhAvanI aMda2mAM sahajapaNe TakI zake che. ApaNe to 'huM' paNAnuM sthApana ja dehamAM karyuM che. eTale huM marI jaIza enI bIka che. tyAre jJAnIpuruSanuM sthApana 'huM AtmA chuM' ane huM ajara, amara, avinAzI ane zAzvata chuM. anutpanna chuM - anAdi anaMta chuM - eTale avinAzI chuM - enuM emane bhAna hoya che. kema ke, anubhavamAM AveluM che. - atyaMta AnaMdapaNuM aMtararahita tenA anubhavamAM Ave che. AnaMdaguNa paNa aMze nirmaLa thayo che. 'sarvaguNAMza te samyaktva' mAM AnaMdaguNa paNa AvI gayo. je AnaMdaguNa viparItapaNe zAtA-azAtAnA udayamAM sukha-du:khane vedato hato e upayoga have potAnA svarUpane vede che. have bhale bahAramAM azAtAnA vedanamAM hoya, paNa aMda2mAM aMze enuM vedanapaNuM cAlu che. kema ke, samyaktvanI hAjarI che. samyaktvanI hAjarI che to dareka guNanuM aMze paNa samyak pariNamana cAlu che ane enA kAraNe eno AnaMda paNa aMda2mAM aMze cAlu che. e srota baMdha nathI thaI gayo, bhale nirvikalpa samAdhimAM jevo AnaMda hoya evo AnaMda atyAre nathI. savikalpapaNAmAM paNa enuM paritRptapaNuM ane AnaMdapaNuM jaLavAI rahe che, naSTa thaI jatuM nathI. bharata mahArAjA ane bAhubalI laDyA, e vakhate paNa emano AnaMdano srota ekadama tirobhUta nathI thaI gayo. aMze paNa eno jharo rahyo che; bhale maMdapaNe rahyo che, paNa rahyo che. emane 41 prakRtinA baMdhano abhAva kahyo che. cothA guNasthAnakavALAnI vAta che. eTaluM ene aMdaramAM AkuLatArahitapaNuM che ane eTaluM ja anAkuLatApaNuM che ane anAkuLatAne ja AnaMda kahevAmAM Ave che. game evA harSa-zokanA prasaMga Ave to paNa jJAnI ekadama AkuLa-vyAkuLa thaI jatA nathI. ajJAnI jevA AkuLa-vyAkuLa thaI jatA nathI. enuM kAraNa ke aMda2mAM jJAna che Page #593 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 570 cha padano patra ane pelo AnaMdano jharo paNa aMdaramAM emane varte che. e jharo baMdha paDI jAya to samyaktva vamI jAya. vamI gayuM hoya to vAta patI gaI. to pachI badhuMya gayuM. mumukSuH 41 prakRtinA baMdhanuM zuM thAya? sAheba: badhuM gayuM. vamI gayA pachI to badhuMya gayuM. ema spaSTa - pratyakSa - atyaMta pratyakSa - aparokSa tattva emane keTaluM ThAMsI-ThAMsIne bharyuM che! kharekhara, sUkSma upayogathI jyAre te aMdaramAM pakaDAya, tyAre emanA jJAnAtizayanuM mAhAbhya Ave che. ohoho ! jJAnIono kaMI jJAnAtizaya che! emane vANInI ke lekhananI kAMI labdhi pragaTa thaI che! sarvavibhAva paryAyamAM mAtra potAne adhyAsathI aikyatA thaI che. A deha paNa eka apekSAe vibhAva paryAya che ane aMdaramAM zubhAzubhabhAva che, e paNa vibhAva paryAya che. emAM ajJAnI jIvane adhyAsa eTale bhrAMtithI ekatApaNuM thayuM che ke A te huM athavA A bhAva te mArA bhAva. have e bhrAMti jyAM sudhI chedAya nahIM tyAM sudhI samyagadarzana thaI zakatuM nathI. bhrAMti pahelA javI joIe. eka kALo doro aMdhArAmAM paDyo che ane ApaNane nAganI bhrAMti thaI ke A kALo nAga che. eTale bhrAMtinA kAraNe ApaNe AgaLa khasatA nathI. emAM koI bhAIe beTarI dvArA prakAza karyo to bhrAMti dUra thaI. ema jJAnI puruSone aMdaramAM je paranI sAthe ekatvapaNuM hatuM, te tUTI gayuM, graMthibheda thaI gayo. enI bhrAMti nAbUda thaI gaI. jene graMthibheda thayo nathI ane bhrAMti UbhI che ene badhI vibhAva paryAyomAM ekatAbuddhi thAya che ane enA kAraNe maravAno bhaya lAge che, akasmAtano bhaya lAge che, AjIvikAno bhaya lAge che. lokano bhaya, paralokano bhaya evA sAte prakAranA bhaya ene lAge che enuM mULa kAraNa zuM che? bhrAMti che. to bhrAMtithI vibhAvaparyAyamAM ekatA thaI che. te jJAnathI dUra thAya che. samyagadarzana thavAthI e bhrAMti tUTe che. vibhAvaparyAyamAM je ekatAbuddhi thaI che e bhrAMti che, paNa hakIkatathI ekatApaNuM nathI. mATe jJAnI puruSono anubhavathI karelo nirNaya pahelAM ApaNe svIkAravo ke A dehane huM mAro mAnuM chuM athavA huM mArI jAtane puruSa ke strI mAnuM chuM ke bIjA svarUpe mAnuM chuM. e badho mAro adhyAta che. adhyAsathI AmAM ekatAbuddhi thaI che. hakIkatamAM huM evo nathI. Page #594 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra 571 A ekatApaNuM tUTavuM enuM nAma samyagdarzana. adhyAsathI ekatApaNuM thayuM che. te abhyAsathI ane puruSArthathI tUTe che. abhyAsa karatAM adhyAsa vadhAre khataranAka ane UMDo che. abhyAsa to vakhate bhUlI javAya paNa adhyAsa bhUlAto nathI. e bhrAMti che. abhyAsa karyo che e kadAca bhavAMtaramAM sAthe na paNa jAya. paNa adhyAsa to eTalo gADho che ke bhavAMtaramAM paNa jAya che. mithyAtva kyArathI sAthe cAlyuM AvyuM che ? anAdithI. jene gADha mithyAtva che e jIvane paramArthanI vAta sAMbhaLavI ja rucikara thatI nathI. A vAta sAMbhaLavAno moko ja nathI maLato. ane maLe to ene gamatuM nathI. ene game che kyAM ? pAMca IndriyomAM ane manogamya padArthomAM. evI paravastuomAM ja ene rasa paDe che ane 52mArthamAM ene rasa paDato nathI, enuM mULa kAraNa zuM che ? ke gADha mithyAtva haju mojUda che. mATe ene A bhAva AvatA nathI. anubhava thAya che tyAre ene khyAla Ave che ke A badhAMyathI huM bhinna chuM. AtmAnA asaMkhyAta pradezomAM je AtmA rahyo che e caitanya ane bAkInA tamAma AtmAo ane ajIva padArtho e badhAMya mArA dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI bhinna che. badhAMyathI huM asaMga chuM. Avo ene spaSTa-pratyakSa-atyaMta pratyakSa-aparokSa anubhava thAya che. uttarottara anubhavanI vizuddhi batAvI che. graMthibheda thAya che tyAre, anubhava spaSTa pratyakSa thAya che. traNa keTegarI paramakRpALudeve pADI ke eka aviratipaNAnI aMdaramAM je anubhava Ave che e paNa spaSTa ane pratyakSa Ave che, paNa atyaMta pratyakSa nathI. atyaMta pratyakSa to jyAre aMdaramAM traNa kaSAyanI sthiti tUTe che ane mAtra saMjvalanano maMda udaya rahe che, tyAre je Ave che e atyaMta pratyakSa Ave che ane jyAre saMjvalanano paNa abhAva thaI jAya che, samagra mohanIya karma tUTI jAya che ane cAreya ghanaghAtI karmo chedAI jAya che te vakhate je anubhUti ene aMda2mAM thAya che te aparokSa anubhUti che. eTale bhinnapaNA dvArA uttarottara anubhavanI vizuddhi batAvI. cothA guNasthAnakavALAne paNa bhinnapaNuM che, chaThThA-sAtamAvALAne paNa bhinnapaNuM che ane kevaLajJAna thayuM ene paNa bhinnapaNuM che, paNa e traNenA bhinnapaNAmAM vizuddhinI apekSAe taphAvata AvI jAya che. ISTa vastuno saMyoga thAya ke viyoga thAya, aniSTa vastuno saMyoga thAya ke viyoga thAya, to enI aMdaramAM ene ISTa-aniSTa buddhi thatI nathI. kema ? AkhI vajanI dIvAla karI nAMkhI. e vajranI bhIMtamAM have je vinAzI padArtha che e nAza pAme che to'ya enA jJAnamAM e ja pramANe jaNAya che. saMyoga thAya che to samaje che ke udaya che. udayanA kAraNe ISTa-aniSTa Page #595 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 572 cha padano patra padArthonA saMyoga viyoga thayA ja karavAnA, evo karmano udaya che. e kaMI mArAthI rokI zakAya evuM nathI. paNa A ISTa-aniSTapaNAno bhAva che te huM rokI zakuM chuM ke emAM ISTabuddhi paNa nA karuM ane aniSTabuddhi paNa nA karuM. to, sahajapaNe jJAna che e tene ISTa-aniSTa buddhi karavA detuM nathI. mA mujAha mA rajjaha mA dussaha iTThaNi?atthesu / thiramicchaha jar3a cittaM vicitta jhANappasiddhie / -zrI dravyasaMgraha - gAthA - 49 zuM kahe che? mA muda mA rannada mA durUda eTale mohanA karo, rAga nA karo, dveSanA karo. zemAM? phaLidrutyenuM ISTa ane aniSTa padArthomAM. ISTa-aniSTapaNe kalpanAmAM bhAsyuM che, jJAnamAM bhAsatuM nathI. jJAna ane kalpanA be judA che. "Upaje mohavikalpathI." ajJAnamaya vikalpomAM padArtha ISTa-aniSTa lAge che. kharekhara to, koI paNa padArtha ISTa-aniSTa nathI. be vyakti jamavA beThI che. temAM kArelAnuM zAka AvyuM. temAM ekane kArelAnuM zAka aniSTa lAgyuM ane ekane kArelAnuM zAka ISTa lAgyuM. eka jJAnI beThA che. emaNeya zAka lIdhuM, paraMtu temane ISTa nA lAgyuM ane aniSTa paNa nA lAgyuM. padArtha ISTa-aniSTa nathI, paNa kalpanA dvArA ApaNe ISTa-aniSTapaNAnuM sthApana karIe chIe. je je padArthamAM ISTaaniSTapaNAnuM sthApana thAya che tyAM rAga-dveSa AvyA vagara rahetA nathI. ISTa lAgaze to rAga thaze. aniSTa lAgaze to TheSa thaze. bahAramAM kaMI ApaNuM dhAryuM nA banyuM to aniSTa lAgyuM eTale aMdaramAM dveSa AvavAno. bahAramAM ApaNI kalpanA pramANe banyuM eTale rAga AvavAno ane bannethI karmabaMdhathaze. mATe jJAnIo kahe che ke je padArtha je samaye je pariNatithI pariNamavAno che, e pariNamavAno che. koI padArtha ISTa-aniSTa karatuM nathI. tamArA AtmAne kAMI tamAruM kiMI ISTa-aniSTa che ja nahIM. chatAMya tame ajJAnamaya vikalpamAM mAno cho, e ja bhrAMti che ane e bhrAMti TaLI pachI ISTa-aniSTapaNuM thatuM nathI. jo tame cittanI sthiratA icchatA ho ane nirvikalpa dhyAnanI sthiti icchatA ho to paravastumAM ISTa-aniSTa buddhi nA karo, moha nA karo, rAga nA karo, dveSa nA karo. jo moha, rAga, dveSa thaze, ISTa-aniSTa buddhi thaze to cittanI sthiratA nahIM thAya, dhyAna nahIM lAge ane vikalponA goTA cAlaze. Page #596 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 573 cha padano patrA jema TI.vI.mAM misAIla choDatAM batAve to TI.vI.no kAca tUTato nathI. kema nA tUTyo? kema ke, citra ane paDado judA che. evI rIte A ISTa-aniSTapaNAnuM, karmanA udayanuM citra juduM che ane AtmAno caitanya paDado judo che. A benuM jene graMthibheda dvArA ane anubhava dvArA jJAna thavAthI vajanI bhIMta dvArA spaSTapaNe baMne jene bhinna dekhANAM che e A citra udayamAM AvatAM, have ISTa-aniSTa buddhi karatA nathI. ApaNe ene zuM mAnIe chIe? ke A ApaNAmAM thAya che. basa, ATalo bheda che. paDadA uparanA citrane ApaNe ApaNuM mAnI laIe chIe ane jJAnI ane karmanA udayathI thayelI sAMyogika vastu mAne che. eTale emane enAmAM ISTaaniSTa buddhi thatI nathI ane ApaNane ISTa-aniSTa buddhi thaI jAya che. enuM mULa kAraNa to karmanA udaya sAthenuM ekatvapaNuM thayuM che. basa A bhrAMti TaLavI joIe. je kaMI azAtAnA udaya Ave che e mArA upayogamAM jhaLake che. mArA jJAnaarIsAmAM jhaLake che paNa jJAnaarIsAmAM thatA nathI. jJAnaarIsAmAM thavuM e judI vAta che ane jJAna arIsAmAM jhaLakavuM e judI vAta che. arIso ane karmanA udayanuM citra e be judA che, ema jene aMdaramAM spaSTa anubhavajJAna pragaTe che. tene game tevA bahAranA padArtho hoya, to emAM ISTa-aniSTa buddhi thatI nathI. kema ke, e jue che ke e padArtha mane nuksAna paNa karI zake tema nathI ane lAbha paNa karI zake tema nathI. ApaNane be divasanA upavAsanuM pAraNuM hoya ane e divase sArAmAM sArI cIja hoya to bhUkhanA kAraNe ISTa lAge che. dUdhapAka pIvAthI AtmA jADo thaI jAya? ISTa lAgavAthI kaMI AtmAne lAbha che nahIM. uparathI vadhu khAvAthI aniSTa thaze. ISTa-aniSTapaNuM che e ajJAnayukta vikalpamAM UbhI thayelI kalpanA che. jJAnI puruSane sAcI samajaNa hovAnA kAraNe koI padArthane ISTa-aniSTa mAnatA nathI. AgaLa kahe che ke janma, jarA, maraNa, rogAdi bAdhArahita saMpUrNa mAhAbhyanuM ThekANuM | evuM nijasvarUpa jANI, vedI te kRtArtha thAya che. nija svarUpa kevuM che? janma-jarA-maraNathI rahita che. janma, jarA ane maraNanI atyAra sudhI je bIka hatI e bIka ane bhrAMti ane anubhava thavAthI TaLI gaI. AtmAno janma nathI, AtmAne jarA avasthA nathI, AtmAnuM sthaLAMtara che; paNa maraNa nathI. Page #597 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa74 cha padano patra kyAre koI vastuno, kevaLa hoya ne nAza; cetane pAme nAza to, kemAM bhaLe tapAsa. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 70 jJAnI vicAre che ke mArA eka pradezamAM ke eka guNanI aMdaramAM ghaTa-vadhapaNuM thavAnuM nathI. mATe mAruM maraNa nathI. asaMkhyAta pradezamAMya eTalA ja pradeza rahevAnA che ane anaMta guNomAMthI paNa eTalA ja guNo rahevAnA che. koI guNonI ke pradezanI vadha-ghaTa thatI nathI. nijasvarUpa kevuM che? saMpUrNa mAhAbhyanuM ThekANuM. saMpUrNa mAhAtma eTale kevaLajJAna athavA siddha avasthA. saMpUrNa mAhAtma kyAre pragaTa thAya che? siddha avasthAmAM. AvuM nijasvarUpa jANI, vedI te kRtArtha thAya che ke AvuM mAruM nijasvarUpa che ! ene jANe che ane vede che eTale anubhavamAM Ave che ane vedIne e kRtArtha thAya che. jyAre kevaLajJAna pragaTa thAya, tyAre ema kahevAya ke have A kRtArtha thayA. AtmajJAna thayuM eTale aMze kRtArtha thayA ane kevaLajJAna thayuM eTale have kRtakRtya thayA ane pachI siddhalokamAM to saMpUrNa kRtArtha thAya. cAra karmaghanaghAtI te vyavaccheda jyAM, bhavanAM bIjataNo AtyaMtikanAza jo; sarva bhAva jJAtA dRSTA saha zuddhatA, kRtakRtya prabhu vIrya anaMta prakAza jo. apUrva. 15 - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 738 - "apUrva avasara anaMta catuSTaya jyAre pragaTa thAya che tyAre kRtakRtya thayA kahevAya che. to AvuM nija svarUpa jANI - vedI te kRtArtha thAya che. jyAre nija svarUpa vedanamAM Ave che tyAre ene khyAla Ave che ke huM kRtArtha chuM. mAro manuSyabhava saphaLa thayo. saphaLa thayo bhava mAro to kRpALudeva ! pAmI zaraNa tamAruM ho, kRpALudeva! samyagadarzana-jJAna-ramaNatA, trividha karmanI TALI mamatA; sahajAnaMda lahyuM mAruM to kRpALudeva ! jyAre nijasvarUpa vedanamAM Ave che tyAre anaMtakALamAM je AnaMda nahoto Avyo e AnaMda ene thoDA samaya mATe Avyo. eNe anaMta saMsAra toDI nAMkhyo. ApaNuM manuSyabhavanuM Page #598 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra 575 kRtArthapaNuM kyAre che? ke jyAre nijasvarUpa vedanamAM Ave tyAre. A to je maLe ene kahe, "majA che, lahera che." "bhAI, zuM lahera che? marI jaIza. coryAzImAM hajI Ubho ja chuM. ahIMthI kyAMya trasa nADInI bahAra pheMkAI jaIza, to khabareya nahIM paDe. trasa nADInI bahAra ekendriyamAM cAlyo gayo to trasa nADImAM pAchuM AvavuM agharuM che. beIndriyapaNuM pAmavuM agharuM che.' jJAnI kahe che ke thoDuM karo, paNa prayojanabhUta karo. bahAramAM dharama ghaNo karIe chIe. Tarna ovara pAMca karoDanuM kare ne pAMca lAkhanuM nuksAna kADhe, to e dhaMdho zuM kAmano ? enA karatA eka lAkhanuM veMcI 10,000 kamAvALo DAhyo. jJAnI puruSo kahe che ke jenAthI AtmatattvanuM vedana Ave, upayoga aMtarmukha thAya, svabhAva sanmukha thAya ne svarUpanuM astitva upayogamAM najarAya evo aMtaraMga puruSArtha, vairAgya ane upazamanA baLasahita karo. jJAna misAIlane upazama ane vairAgyarUpI loncaro dvArA pheMkavAmAM Ave to e karmano bhUkko kADhIne nirvikalpa AnaMda prApta karI kRtArtha thAya che. vicAra karo, A kALamAM AvuM ekAvatArIpaNuM pragaTa karyuM che to kevI kRtArthatA emane pragaTa thaI haze. zrI kuMdakuMdAcArya, zrI AnaMdaghanajI A badhA ja mahAtmA puruSoe, potAnA AtmAnI mastI mANI, emane bahAra AvavAno bhAva nathI thayo ke bahAramAM zuM cAle che? "saba sabakI saMbhAlo, meM merI phoDatA huM." kema ke, bIjAnA saMbhALavAmAM ApaNuM rahI jAya che ane bAjI ApaNA hAthamAMthI jatI rahe che. AnuM Ama thAya to sAruM, ne AnuM Ama na thAya to sAruM. bIjA padArthonA vikalpomAM Akho manuSyabhava patI jAya che ane AtmAnI kamANI vagara jIva ahIMthI cAlyo jAya che. mATe jinadattasUrI dAdAnuM A vacana che, "tuM terA saMbhAla."tuM tArA AtmAnA pariNAma nirmaLa thAya evo puruSArtha kara. bIjAnA pariNAmathI ke pariNamanathI tane koI lAbha ke nuksAna nathI. je je puruSone e cha pada sapramANa evAM parama puruSanAM vacane AtmAno nizcaya thayo che, te te puruSo sarvasvarUpane pAmyA che; cha pada ekalA nahIM. sapramANa eTale naya, nikSepa ane pramANa sahita. heya, joya ane upAdeyanA viveka sahita, vyavahAra ane nizcayanA paDakhA sahita; tenuM nAma sapramANapaNuM che. vacana dvArA paNa jene AtmAno nizcaya thayo che. paramapuruSanA eTale tIrthakara koTInA puruSa athavA AvI utkRSTa AtmajJAnanI dazAyukta puruSanA vacana dvArA sapramANatAthI cha padano eTale navatattvano emAM paNa Atmatattvano nizcaya thayo che. nava tattvamAM paNa nizcaya kono Page #599 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 576 cha padano patra karavAno che ? AtmAno. to AtmAno nizcaya thayo che, te mahAtmA, te puruSo svarUpane prApta kare che. kahevAnuM kAma jJAnInuM hatuM, kahI dIdhuM. nizcaya karavAnuM kAma ApaNuM che. nizcaya sarve jJAnIno, AvI atra samAya; dharI maunatA ema kahI, sahajasamAdhi mAMya. zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 118 A bodha ApIne pote samAdhimAM AvI gayA ane samAdhimAM mauna bodha Apyo ke tame paNa have samAdhimAM AvI jAo. - jene AtmAno nizcaya thayo, ene pachI Adhi rahetI nathI. mAnasika ciMtA ane UMghanI goLIo khAvI paDe che, hArTaeTeka Ave che. blaDaprezara vadhI jAya che, A badhuM zuM che ? mAnasika ciMtAo che. kema che ? ke paranI sAthenuM ekatvapaNuM, ISTa-aniSTapaNuM cAlu che eTale. have kema maTyuM? jJAna AvyuM eTale para sAthenuM ekatvapaNuM maTyuM, ISTa-aniSTapaNuM maTyuM. Adhi eTale mAnasika ciMtA hatI e badhI maTI gaI. pachI vyAdhi paNa nathI rahetI. kema ke, Adhine kAraNe badhI vyAdhio Ave che. mAnasika ciMtAne kAraNe pachI aneka rogo thAya che. jJAna thayA pachI baMdha paNa evo nathI paDato ke moTI vyAdhio ane upAdhi AvI jAya. upAdhi eTale zuM ? uchInI vahorelI ciMtA. binajarUrI, Tenzana rAkhIne phare e badhI upAdhi. levAdevA na hoya tenI ciMtA karyA kare. jenuM koI vyavahArika prayojana nathI, evI bIjAnI nirarthaka bAbatonA TenzanamAM ApaNe pharIe chIe e badhI upAdhio che. evI rIte gharanI paNa binajarUrI upAdhi, dhaMdhAnI paNa binajarUrI upAdhi, vyavahAranI paNa binajarUrI upAdhi teno paNa ApaNe mAthA para bojo laIne pharIe chIe. jANe ApaNA mAthe ja brahmAMDa tUTI paDyuM hoya ! 'zakaTano bhAra jema zvAna tANe !' A gha2nuM gADuM mArAthI ja cAle che ema ApaNane che ! paNa dareka potAnuM puNya laIne AvyA hoya che. tyAre tuM baLadiyo sAro maLyo chuM ! gharavALAnA puNya che, nahIMtara tArA jevo Avo mahine hajAronI prekTIsavALo baLada, be roTalI mATe enI gulAmI kare ? be roTalImAM ATaluM badhuM gADuM tuM vaphAdAra thaIne kheMce che ! Adhi, vyAdhi, upAdhi, sarva saMgathI rahita thayA che, thAya che; ane A bhAvikALamAM paNa tema ja thaze. Page #600 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 577 cha padano patra sarvasaMga eTale nokarma, dravyakarma ane bhAvakarma. A badhAMya saMgathI rahita thaI jAya che eTale AtmA siddha avasthAne prApta thAya che. jJAnI puruSonA vacana dvArA jeNe AtmAno nizcaya karyo. e jIvo A janma-jarA-maraNa ane Adhi-vyAdhi-upAdhi, A badhA prakAranA duHkhothI rahita pUrve thayA che, vartamAnamAM thAya che ane bhAvikALamAM paNa thavAnA che. je svarUpa samajyA vinA, pAmyo duHkha anaMta; samajAvyuM te pada namuM, zrI saddaguru bhagavaMta. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 1 badhA duHkho TaLI javAno upAya samyagadarzana che. anaMta duHkhanuM mULa mithyAtva che ane anaMta sukhanuM mULa samyaktva che. mithyAdarzana jJAnacAritrANi saMsAramArga sarva prakAranA duHkhathI mukta thavAno upAya samyagudarzana che, AtmajJAna che ane samyagudarzananI prApti mATe sarvotkRSTa nivAsanA sthAnaka koI hoya to A cha pada athavA navatattva che. have AgaLa kahe che, je puruSoe janma, jarA, maraNano nAza karavAvALo, svasvarUpamAM sahaja avasthAna thavAno upadeza kahyo che, te puruSone atyaMta bhaktithI namaskAra che. tenI niSkAraNa karuNAne nitya pratye niraMtara stavavAmAM paNa AtmasvabhAva pragaTe che, evA sarvasattharuSo, tenA caraNAraviMda sadAya hRdayane viSe sthApana raho! paramakRpALudeve A patramAM AvA pAMca vakhata namaskAra karyA che. temaNe puruSano upakAra keTalo vedyo che e AnA uparathI ApaNane khyAla Ave che ! e pahelAM to patranA heDIMgamAM ja mUkyuM ke, "ananya zaraNanA ApanAra evA zrI sadgurudevane atyaMta bhaktithI namaskAra." have A chellA upasaMhAranI aMdaramAM paNa e ja vAta kare che. je satparuSoe janma, jarA ane maraNane nAza kare tevo ane svasvarUpamAM sahaja avasthAna eTale ke sthiti thAya evo upadeza kahyo che. tevA satpaSone namaskAra che. puruSanA upadezanuM phaLa zuM? sahaja svarUpamAM sthiti thavI, sahaja samAdhinI prApti thavI ane enA phaLarUpe janma, jarA ane maraNano nAza thavo. Page #601 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 578 cha padano patra sapuruSanA upadezane namaskAra karyA. satparuSano upakAra to kyAre thAya? ke jyAre emano upadeza thAya. emanuM yogabaLa ApaNuM kalyANa kare che. yogabaLamAM A vacanabaLa che. paramakRpALudeve kahyuM che ke, "sapuruSanuM yogabaLa jagatanuM kalyANa karo." yogabaLa eTale manavacana ane kAyAnuM yogabaLa. kAyAnA yogabaLa dvArA paNa aneka jIvonuM kalyANa thAya che, vacananA yoga dvArA paNa aneka jIvonuM kalyANa thAya che. temaja potAnA uttama prakAranA mananA bhAvo dvArA paNa aneka jIvonuM kalyANa thavAmAM nimittabhUta thAya che. to, "svasvarUpamAM sahajamAM avasthAna thavAno upadeza kahyo ane pAcho yathArtha mArga batAvyo. to evA sapuruSane amArA atyaMta atyaMta-bhaktipUrvaka namaskAra. juo ! zrI AtmasiddhimAM paNa upasaMhAramAM "aho ! aho ! zrI saddaguru' ema kahI e cAra gAthAmAM namaskAra karyA che, temaja prathama ane chellI gAthAmAM paNa namaskAra karyA che. zrIAtmasiddhimAM puruSanuM mAhAtma kevI bhaktithI jJAnI puruSoe gAyuM che e ApaNane khyAla Ave che. keTalo upakAra che sapuruSano! jemaNe ApaNane zAzvatu abhayadAna ApyuM. evA satparuSanA upakArano badalo koI vALI zake ema nathI ane pAchuM niSkAraNa karuNAthI bodha Apyo. koIpaNa jAtano laukika lAbha uThAvavAnuM aMtaraMgamAM jJAnI puruSone hotuM nathI. sapuraSonI niSkAraNa karaNA hoya che. emane evuM nathI hotuM ke ame gharaDAM thaIzuM eTale ziSyo amArI sevA karaze ane thoDAM ziSyo haze to kaMI mAro mobho vadhaze athavA mAruM nAma AgaLa Avaze. evo koIpaNa prakArano Azaya hoto nathI. sAmA jIvanA AtmA para anukaMpA AvavAthI je bhAva Avyo te niSkAraNa karuNA che. sAmevALA jIvane jue ke manuSyabhavamAM Avelo A jIva che ane thoDA samaya mATe ja Avelo che ane A manuSyabhava enA hAthamAMthI thoDA samayamAM jato rahevAno che ane svarUpanI oLakhANa karyA vagara jo A jIva gayo to coryAzImAM eno patto paNa maLe ema nathI ane A jIva hajI kaMIka samajI zakavAnI yogyatAvALo dekhAya che. eTale evA jIvane jJAnI puruSo niSkAraNa karuNAthI, pahelA jIvanI yogyatA joI, tene mArga upara caDAve che. prathama to jIvanI yogyatA hovI joIe. yogyatA na hoya to lAkha varSa satparuSa pAse rahe to paNa kaMI kalyANa thaI zakatuM nathI. hajAro varSa rahe to paNa ema kaMI kalyANa thaI jatuM nathI. pahelA jIvamAM vinaya, viveka, samarpaNatA, zraddhA A badhA guNo vikAsa pAmyA hoya to ja satparuSano bodha nimittabhUta thaI zake che. nahIM to thaI zakato nathI. puruSa maLe che. ghaNAMne, paNa phaLe che bahu thoDAne. Page #602 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra 579 anaMta kALa huM AthaDyo, na maLyA guru zuddha saMta; duSama kALe tuM maLyo phaLyo), rAja nAma bhagavaMta. ochAM ne phaLe che tenuM kAraNa jIvonI evI yogyatA nathI. A kALamAM jIvonI yogyatA ghaNI ochI che. sapuruSano bodha pariNAma pAmI AtmajJAna pragaTa karavAmAM te nimittabhUta thAya, evI jIvonI paNa yogyatA joIe. ekano eka bodha hoya che e bodha dvArA amuka jIvo jJAna pAmI jAya che ne bIjA nathI karI zakatAM. kema ke, emanI eTalI zakti nathI, yogyatA nathI. tenI niSkAraNa karuNAne nitya pratye niraMtara stavavAmAM paNa AtmasvabhAva pragaTe che. emanI karuNAno vicAra karavAmAM Ave, emanA guNono vicAra karavAmAM Ave, emanA guNone niraMtara stavavAmAM Ave, bahumAna karavAmAM Ave, ahobhAva pragaTa karavAmAM Ave to te AtmasvarUpane pragaTavAmAM nimittabhUta thAya che. puruSa tarapha prema Avavo, ahobhAva thavo, bahumAna thavuM, AdarabhAva Avavo e paNa eka moTI vAta che. kema ke, je puruSa upara vizeSa zraddhA haze e puruSanA vacana tamane vadhAre asara karaze ane e ja vacana AtmajJAna thavAmAM nimittabhUta thAya che. mATe emane niraMtara stavavAthI paNa ApaNA AtmAno guNa. vikAsa pAme che. svAmI guNa oLakhI, svAmIne je bhaje, darizaNa zuddhatA teha pAme. svAmInA guNa oLakhIne je svAmIne bhaje che, stave che te darizaNa zuddhatA pAme che, AtmasvabhAvane pragaTa kare che. evA sarva satpaSo, tenA caraNAraviMda sadAya hRdayane viSe sthApana raho! jJAnIne koI pakSapAta nathI ke amArA tapAgacchanA saMghADAmAM thayA hoya e jJAnI ja amane mAnya. bAkI koI digaMbaramAM ke bIjA koI gacchamAM thayAM hoya to e amane mAnya nahIM. jJAnI puruSonI koI evI kramAvali nathI ke jJAnIo amuka gacchamAM ja thAya che ne bIjA gacchamAM nathI thatAM ke digaMbaramAM ja thAya che ne zvetAMbaramAM nathI thatAM. kyAreka koI jJAnI koI gaccha-saMpradAyamAM hoya paNa kharA ane koIka vakhata koIpaNa gaccha-saMpradAyamAM na paNa hoya, paNa emanAmAM gaccha ke saMpradAya na hoya. eka sapuruSanI paNa AzAtanA thAya to badhAMyanI Page #603 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 580 cha padano patra AzAtanA thAya che. ekanuM bahumAna e badhAMyanuM bahumAna che. ekanuM bahumAna thAya ane bIjA tarapha bahumAna nA Ave to tattvadRSTithI satparuSane oLakhavAnI ApaNI khAmI kahevAya. kema ke, e badhI satanI jAta che. jene sanI jAta tarapha Adara hoya tene badhAMya tarapha samAna Adara hoya. tenA parama upakArI je hoya tenA tarapha bhale upakAranI apekSAe, vizeSa hoya, paNa eno artha evo nathI ke bIjA sapuruSo tarapha tene anAdara ke aruci hoya. jo anAdara ke aruci thAya to e jIvanI AtmajJAna prApta karavAnI yogyatA naSTa thaI jAya che. koIpaNa sapuruSa pratye anAdara thavo e ja to anaMtAnubaMdhI kaSAya che. upakAranI dRSTie to bhale eka puruSanI mukhyatA rAkhe, paNa bIjAM sapuruSo pratye paNa aMtaramAM bahumAna vinaya, AdarasatkAra, ahobhAva rahevo joIe. enA tarapha bIjI koI dRSTithI, dhRNAdaSTithI, sAmAnyadRSTithI joIe, AdarabhAvanA rAkhIe to teTalI ApaNI pAtratAmAM nyUnatA kahevAya. caraNAraviMda eTale zuM? caraNanA aneka artha thAya che, caraNa eTale paga, caraNa eTale AcaraNa, caraNa eTale AjJA ane caraNAraviMda eTale jJAnInI AjJAnuM sthApana potAnA hRdayamAM karavuM te. satparuSanI AjJA anusAra ApaNuM vartana nA hoya, tenI viruddha hoya, to e caraNAraviMda hRdayane viSe sthApyA kahevAya nahIM. jIva ema kahe ke huM sapuruSane mAnuM chuM ane pachI temanI AjJA upara paga mUkIne cAlatA hoya e to e caraNAraviMda hRdayamAM sthApyA kahevAya nahIM. bahAramAM bhale mAnatA hoya, aMdaramAMthI paNa emanI AjJA uThAvavAnI eTalI ja tAlAvelI rahevI joIe. paramakRpALudeve zrI Atmasiddhi graMtha vAMcavAnI AjJA zrI laghurAjasvAmIne ApI hatI, paNa zrI devakaraNajI munine nahotI ApI. have kSayopazama jJAna to devakaraNajInuM vadhAre hatuM. emanI sabhAmAM be hajAra mANaso Ave ane pInaDropa sAyalansa. evo emanI vANIno yoga hato, paNa samarpaNatA ane AjJApAlana jevuM prabhuzrInuM hatuM evuM emanuM nahotuM. caraNAraviMdanuM sthApana, AjJAnuM mAhAtma, paramakRpALudeva pratyeno ahobhAva, AdarabhAva, samarpaNatAyukta bhAva, AjJAMkitapaNuM e jevuM prabhuzrImAM hatuM tevuM devakaraNajImAM nahotuM. eTale emane aTakAvIne A bodha Apyo. juo! patrAMka 719 mAM kahyuM che, "ekAMtamAM avagAhavAne arthe 'AtmasiddhizAstra A joDe mokalyuM che. te hAla zrI lallujIe avagAhavA yogya che. Page #604 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 581 cha padano patra jinAgama vicAravAnI zrI lallujI athavA zrI devakaraNajIne icchA hoya to 'AcArAMga', 'sUyagaDAMga', 'dazavaikAlika', 'uttarAdhyayana' ane 'praznavyAkaraNa'vicAravA yogya che. jinaAgamamAM tamAre kAMI vicAravuM hoya to A vicArajo. paNa, Atmasiddhi to hamaNAM mAtra laghurAjasvAmIne. enuM kAraNa AgaLa kahe che, 'AtmasiddhizAstra' zrI devakaraNajIe AgaLa para avagAhavuM vadhAre hitakArI jANI hAla zrI lallujIne mAtra avagAhavAnuM lakhyuM che; tamAro paNa amArA pratye, jevo lallujIsvAmIno bhAva che, tevo tamane thAya pachI tame avagAhazo to tamane vadhAre lAbhakArI thaze. bAkI atyAre bhale tamArI ATalI badhI kSayopazamanI yogyatA che, paNa AjJAMktipaNuM nathI, samarpaNatA nathI to tamane e vacano upakArI nahIM thaI zake, AtmajJAna thavAmAM e nimittabhUta nahIM banI zake. topaNa jo zrI devakaraNajInI vizeSa AkAMkSA hAla rahe to pratyakSa satpuruSa jevo mArA pratye koIe paramopakAra karyo nathI evo akhaMDa nizcaya AtmAmAM lAvI, ane A dehanA bhaviSya jIvanamAM paNa te akhaMDa nizcaya choDuM to meM AtmArtha ja tyAgyo ane kharA upakArInA upakArane oLavavAno doSa karyo ema ja jANIza, ane AtmAne satpuruSano nitya AjJAMkita rahevAmAM ja kalyANa che evo, bhinnabhAvarahita, lokasaMbaMdhI bIjA prakAranI sarva kalpanA choDIne, nizcaya vartAvIne, zrI lallujI muninA sahacArIpaNAmAM e graMtha avagAhavAmAM hAla paNa aDacaNa nathI. juo ! khyAla Ave che ? atyAre kema avagAhavAnI nA pADI che ? ane bhaviSyamAM avagAhavA mATe kema kahe che ? kema ke, satpuruSane paramArtha daSTithI oLakhyA nA hoya, jo paramArtha daSTithI emanuM mAhAtmya AvyuM nA hoya ane emano game teTalo bodha sAMbhaLIe, to lAbhakArI thato nathI. juo ! AjJAMkitapaNAnuM keTaluM mAhAtmya che ! zuM kahe che? zrI devakaraNajInI vizeSa AkAMkSA hAla rahe, avagAhavA mATenI, jovA mATenI, vicAravA mATenI, to pratyakSa satpuruSe jevo mArA pratye koIe paramopakAra karyo nathI. eTale AkhI duniyAmAM mA-bApe paNa nahIM ane mahAvIrasvAmI bhagavAne paNa nahIM ane bIjAe paNa nahIM. pratyakSa satpuruSe je upakAra karyo che te parama upakAra karyo che. evo akhaMDa nizcaya AtmAmAM lAvI, sAmAnya nizcaya nahIM, paNa akhaMDa nizcaya. pratyakSa satpuruSanI keTalI balihArI che juo ! kema ke, vartamAnamAM jIvanA je doSa che te parokSa satpuruSa kADhavA AvatA nathI. e pratyakSa satpuruSa ja kADhe che. yenakena prakAre paNa tenAM doSa Page #605 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra choDAvaDAve che. kema ke, satpuruSanI javAbadArI vizeSa che. e jue che ke AnAthI keTaluM nuksAna che. jo ziSya AjJAmAM hoya to choDAve che ane AjJAmAM na hoya to 'jahA sukham' bhAI! tuM tAre jema yogya lAge tema kara. kemake, svacchaMdI jIvane AjJA karavAmAM kaSAya ane rAga-dveSanA pariNAma thaI jAya che. eTale bannene nuksAna thAya che. 582 mATe jJAnIpuruSo apAtra jIvane AjJA karatAM nathI. A dehanA bhaviSya jIvanamAM eTale jIvuM tyAM sudhI A akhaMDa nizcaya choDuM eTale mArA upakArI che evo bhAva gauNa karuM to meM AtmArtha ja tyAgyo che. e jIvamAM pachI AtmArtha prApta karavAnI yogyatA rahetI nathI. satpuruSanA upakArane oLavavo enA jevI bIjI koI moTI kRtaghnatA nathI. jagatamAM moTAmAM moTI koI kRtaghnatA hoya to te che. je satpuruSe ApaNA upara niSkAraNa karuNA karI, ApaNane nava tattvano, cha padano, uttama Atmatattvano bodha karyo ane je bodhanA kA2Ne ApaNe AgaLa vadhyA, ane AgaLa jatAM e upakArIno upakAra oLavI nAMkhIe, bhUlI jaIe, gauNa karI nAMkhIe to tenA jevo mahAna 52mArthadoSa bIjo ekeya nathI. e jIvane bhaviSyamAM paramArthanI prApti rokAI jAya che, aTakI jAya che, ruMdhAI jAya che. bhale pachI e jIva puNyanA udayanA kAraNe bahAramAM game teTalo AgaLa jAya, paNa AtmajJAna pragaTa thavAnI enI yogyatA rokAI jAya che. A bahu vicAravA jevI ane agatyanI vAta che. eTale vAraMvAra ApaNe aMda2mAM prayogAtmaka rIte vartavAnuM che ke ApaNA upara je satpuruSano upakAra che, e upakArano badalo ApaNe koI rIte vALI zakIe tema nathI. kema ke, satpuruSane laukika padArthanI icchA nathI ane alaukika rIte badalo vALI zakavAnI ApaNI koI yogyatA nathI ane emanuM bahumAna ane AjJAMkitapaNuM AvyA vagara AtmajJAna thAya evo mArga nathI. upakArIno upakAra oLavyo to jIvanI satpAtratA naSTa thaI gaI samajavAnI. pachI e game teTalA zAstro bhaNe, game teTalo tyAga kare, game teTaluM tapa kare ke game te sAdhana kare. paNa e jIva AgaLanI bhUmikAmAM jaI zakato nathI. kema ke, mahAna kRtaghnapaNuM che. AtmAne satpuruSano nitya AjJAMkita rahevAmAM ja kalyANa che. svacchaMdamAM kalyANa nathI. AjJAMkitapaNe rahevAmAM kalyANa che. evo bhinnabhAvarahita, eTale judApaNuM nahIM. satpuruSa ane huM judA chIe ema nahIM. huM ane satpuruSa eka chIe. jema pati-patnI ekatvatAthI varte che to suleha, zAMti, saMpa vagere jaLavAI rahe che paNa saheja bhinnabhAva Ave che to azAMti thaI jAya che. tema satpuruSa pratye kevo prema hovo joIe te zrI yazovijayajI mahArAje kahyuM che, Page #606 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 583 cha padano patra mana mahilAnuM re vAhalA upare, bIjAM kAma karata; tema zratadharme re mana daDha dhare, jJAnAkSepakavaMta. dhana. - zrI ATha dRSTinI sajhAya - chaThThI kAMtA dRSTi - gAthA - 6 satI strIno potAnA pati pratye je prema che. tenA karatAM paNa vizeSa prema mumukSuno satparuSa tarapha hovo joIe. jevo tevo mArga nathI A. evo bhinnabhAvarahita, lokasaMbaMdhI bIjA prakAranI sarva kalpanA choDIne laukika vyavahAra badhA judA che ane e badhI kalpanA choDI devI. kema ke, laghurAjasvAmI to tyAgI hatA. have tyAgI thaIne gRhasthane AjJAMkita rahevuM, e koI sAmAnya vAta nathI. paramakRpALudeva gRhastha ane laghurAjasvAmI tyAgI hatA. eTale loko zuM kahe ? A muni gRhasthanI AjJA mAne che ane temane khamAsaNAM paNa de che ! paNa lokone e khabara nathI ke paramakRpALudeva jJAnI che, ane muni te jJAnI nathI. to jJAnI che emanuM bahumAna to rAkhavuM ja paDe. hajI sAmAnya koIka maLyA hoya to ThIka che, paNa jemanI pAsethI ApaNe jJAna levuM che temanuM jo bahumAna nA Ave, temano vinaya, Adara, satkAra nA Ave to bhale e jJAna Ape che, paNa ApaNane jJAna caDhe nahIM. paramakRpALudeve zrI mokSamALAnA zikSApATha-3ra mAM zreNika rAjA ane caMDALanuM dRSTAMta ApyuM che. vRkSane namAvavAnI eka laukika vidyA levI hatI to paNa caMDALane jyAre upara ' besADyo ane zreNika rAjA nIce beThAM tyAre e vidyA sAdhya thaI. ema ne ema e vidyA sAdhya thaI nahIM. kema ke, vinaya vagara vidyA nahIM ane vidyA nahIM to samakita nahIM. zrI udayaratna mahArAje mAnanI sakjhAyamAM kahyuM che, re jIva ! mAna na kIjIe, mAne vinaya na Ave re; vinaya vinA vidyA nahIM, to kima samakita pAve re. lokasaMbaMdhI bIjA prakAranI sarva kalpanA choDIne, nizcaya vartAvIne ke A sapuruSa che. A ja mArA parama upakArI che ne AmanI AjJAe cAlavAthI ja mArA AtmAnuM kalyANa che. Avo nizcaya vartAvIne zrI lallujI muninA sahacArIpaNAmAM e graMtha avagAhavAmAM hAla paNa aDacaNa nathI. laghurAjasvAmIne sAthe rAkhIne, ema ne ema nahIM ! nahIM to kSayopazama devakaraNajIno vadhAre che, munino ocho che. chatAMya emane sAthe rAkhavAnuM kahyuM. ghaNI zaMkAonuM samAdhAna thavA yogya che. paramArthabhUta je zaMkAo che te badhI nIkaLI jAya evuM che. pachIno je phakaro che te paNa bahu agatyano che ane e ja vAtanI puSTi karIne kahyuM che ke, Page #607 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 584 cha padano patra - satyaruSanI AjJAmAM vartavAno jeno dRDha nizcaya varte che ane je te nizcayane ArAdhe che, tene ja jJAna samapariNAmI thAya che, e vAta AtmArthI jIve avazya lakSamAM rAkhavA yogya che. ame je A vacana lakhyAM che, tenA sarva jJAnIpuruSo sAkSI che. ja A vAta che e bahu agatyanI che. vyavahAramArga ane paramArthamArga vacceno pula che. sapuruSanI AjJAmAM vartavAno jeno daDha Inazcaya varte che ane je te nizcayane ArAdhe che, eTale AjJAnuM ArAdhana kare che, AjJA pramANe varte che tene ja jJAna samyapariNAmI thAya che. tene ja! kayo zabda vAparyo che? tene ja. sthAnaka pAMca vicArIne, chaThe varte che; pAme sthAnaka pAMcamuM, emAM nahi saMdeha. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 141 AjJAe kema vartavuM e koIne pUchavAnuM hotuM nathI. aMdaramAMthI AtmA ja eno javAba Ape ke Ama AjJA che ane Ama varte. paramakRpALudeve 'upadeza chAyAmAM bahu sarasa kahyuM che. bIjI badhA prakAranI kalpanAo mUkI, pratyakSa satparuSanI AjJAe vacana sAMbhaLavAM. tenI sAcI zraddhA karavI, te AtmAmAM pariNamAvavA to samakita thAya. zAstramAM kahela mahAvIra svAmInI AjJAthI dareka varte tevA prakAranA jIvo hAlamAM nathI. hAlanA jIvo kevA che? te zrI mokSamALAnA zikSApATha-53 mAM mUkyuM che. temAM hAlanA jIvo viSe kahyuM che. "vaMda naDIya mA" evuM uttarAdhyayanasUtramAM vacana che; eno bhAvArtha e che ke chellA tIrthaMkara mahAvIrasvAmInA ziSyo vAMkA ne jaDa thaze. bhagavAnanI AjJA pramANe varte tevA jIvo atyAre nathI. kALa vikarALa che. kuguruoe lokone avaLo mArga batAvI bhulAvyA che. manuSyapaNuM lUMTI lIdhuM che. eTale jIva mArgamAM kema Ave? jo ke kuguruoe lUMTI lIdhA che, paNa temAM te bicArAono vAMka nathI. kema ke, kugurune paNa te mArganI khabara nathI. mahAvIrasvAmInI AjJA pramANe mAnIne vartanArA jIvo A kALamAM che nahIM. bahu to AMgaLInA veDhe gaNAya eTalAM che. mATe A kALamAM to pratyakSa satparuSanI AjJA anusAra je jIvo AjJAMkitapaNe ArAdhana kare che, temane jJAna samyapariNAmI thAya che. e vAta AtmArthI jIve avazya lakSamAM rAkhavA yogya che. matArthI jIvanI vAta ahIM nathI. eTale ke svacchaMdI jIvanI vAta ahIM nathI, paNa AtmArthI jIvanI vAta che. je AtmArthI jIva che, mumukSu jIva che, Page #608 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 585 cha padano patra mArgAnusArI che, jene bhavabhramaNano bhaya lAgyo che tevA jIve A vAta avazya lakSamAM rAkhavA yogya che. ame je A vacana lakhyAM che, tenA sarva jJAnI puruSo sAkSI che. badhAMya jJAnI A vAtanA sAkSI che ke Avo pratyakSa satparuSa jevo upakAra bIjA koIno nathI. je cha padathI siddha che evuM AtmasvarUpa te jenAM vacanane aMgIkAra karyo sahajamAM pragaTe che, je AtmasvarUpa pragaTavAthI sarvakALa jIva saMpUrNa AnaMdane prApta thaI, nirbhaya thAya che, te vacananA kahenAra evA sapuruSanA guNanI vyAkhyA karavAne azakti che, kema ke jenA pratyupakAra na thaI zake evo paramAtmabhAva te jANe kaMI paNa icchayA vinA mAtraniSkAraNa karUNAzIlatAthI Apyo, ema chatAM paNa jeNe anya jIvane viSe A mAro ziSya che, athavA bhaktino kartA che, mATe mAro che, ema kadI joyuM nathI, evA je sapuruSa tene atyaMta bhaktie pharI pharI namaskAra ho! A cha pada dvArA AtmasvarUpa siddha karyuM ane te sapuruSanA vacanane aMgIkAra karavAthI pragaTe che, mAtra sAMbhaLavAthI nahIM. aMgIkAra karavuM eTale AjJAnuM ArAdhana karavuM te. A cha pada jene vicAra karIne siddha thAya tene samyagradarzana karyuM che. avalaMbana satparuSanA vacananuM, zratanuM che. e avalaMbana chUTI jAya to bhalabhalA sAdhako paNa uparanI bhUmikAmAMthI nIcenI bhUmikAmAM AvI jAya che. darekane vadhatAM baLanI jarUra che. uparanI bhUmikAvALAne temanAM uparanI bhUmikAvALAo baLa ApatA hoya che. jemake, ratnatrayadhArI munione paNa AgaLanI bhUmikAmAM javuM che, to emane baLa kyAMthI prApta thAya che? bhagavAnanI divyadhvanimAMthI, bhagavAnanA sAnnidhyamAMthI. samyakdaSTi zrAvako che emane ratnatrayadhArI munio pAsethI baLa maLe che. sAmAnya jIvo pAse to evo samaya ke yogyatA nathI ke ratnatrayadhArI munio pAse jaMgalamAM jaIne ke evA ekAMta sthaLe jaIne lAbha le, emane prAthamika kakSAmAM lAbha ApanArA samyakdaSTi zrAvako che. ema uttarottara ekabIjAnA nimittathI AgaLa vadhavAnuM thAya che. paNa, prApta to AtmAnuM svarUpa karavAnuM che. je cha pada dvArA siddha che te. AmAM eka pada paNa ochuM hoya, siddha na thAya to paNa kAryanI siddhi banatI nathI. Page #609 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 586 cha padano patra SaTapadanAM SaTaprazna te, pUchyAM karI vicAra; te padanI sarvAMgatA, mokSamArga nirdhAra. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 106 - gAMdhIjIe eka prazna pUchyo che enA javAbamAM paramapALudeve kahyuM che ke, AtmA che, AtmA nitya che, AtmA karmano kartA che, AtmA karmano bhoktA che, tethI te nivRtta thaI zake che, ane nivRtta thaI zakavAnAM sAdhana che e cha kAraNo jene vicAre karIne siddha thAya, tene vivekajJAna athavA samyagdarzananI prApti gaNavI. vicAre badhAya, paNa siddha karanArA koIka viralA hoya che. vicAra to ghaNAM karatAM hoya che. paNa, siddha karavA mATe aMdaramAM ghaNI yogyatA, pAtratA, AjJAMkitapaNuM ane satpuruSanI nizrA jarUrI che, ema zrI jine nirUpaNa karyuM che. je nirUpaNa mumukSu jIve vizeSa karIne abhyAsa karavA yogya che. A cha pada upara khUba sUkSma ciMtana, manana, nididhyAsana, anuprekSaNa ane parAvartana cha padanA mAdhyama dvArA aMdaramAM cAlatuM jAya che. e jIva aMda2mAM vivekapUrvaka sUkSma bhedajJAna karato jAya che, cheka AtmAnI je trikALI dhruva jJAyakasattA che tyAM sudhI teno upayoga pahoMce che. vacce zarIra che, karma che aneka vibhAvo che ene paNe vedhI aMdaramAM jAya che. tyAre aMdaramAM enA mahAprabhu, caitanyaprabhu beThAM che, tenAM ene darzana thAya che. A cha pada gokhI javA ke bolI javA mATe nathI. A cha pada samyagdarzana pragaTa karavA mATe che. A vAta jina paramAtmAe kahI che, nirUpaNa karI che. je nirUpaNa mumukSue vizeSa karI abhyAsa karavA yogya che. A cha padano abhyAsa karo. sarva paDakhAthI eno vicAra karo. kArya to eka ja siddha karavAnuM che. AtmAno caitanya svabhAva ke huM A chuM. evuM svasaMvedanamAM AvavuM joIe. A vicAra karavAnI yogyatA dareka saMsArI jIvomAM nathI hotI. koI viziSTa AtmasAdhaka jIvo hoya che, vairAgyavAna jIvo hoya che, satpuruSanA AzrayavAna jIvo hoya che athavA koI pUrvanA ArAdhaka jIvo hoya che e jIvo AnA upara sUkSmatAthI vicAra karI, ane enA AdhAra dvArA potAnuM kArya, potAnI aMda2mAM, potAnA dvArA, potAnA mATe, pote sAdhI le che. mumukSu jIve vizeSa karI abhyAsa karavA yogya che. pUrvanA koI vizeSa abhyAsa baLathI e cha kAraNono vicAra utpanna thAya che. athavA satsaMganA AzrayathI te vicAra utpanna thavAno yoga bane che. pUrvanA evA koI satsamAgama sevyA hoya, jJAnIno bodha sAMbhaLyo hoya, abhyAsa karyo hoya, sAdhanA karI hoya to tene A cha padanI zraddhA sahajapaNe thaI jAya che. Page #610 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra 587 athavA vartamAnamAM koI evA puruSano satsamAgama ke emanA vacanono satsaMga ane Azraya kare to tene samyagadarzana prApta thavAno yoga bane che. paNa anAdikALathI jIvane bAhya padArthomAM, anitya padArthomAM mohabuddhi rahI che. e badhAmAM tenI eTalI ekatvabuddhi che ke ATaluM badhuM sAMbhaLavA chatAM aMdarano moha ghaTato nathI. anitya padArtha pratye mohabuddhi hovAne lIdhe AtmAnuM astitva, nityatva ane avyAbAdha samAdhisukha bhAnamAM AvatuM nathI. anitya padArthomAM sukha ane zAMtinI mAnyatA hovAnA kAraNe rAta-divasa anitya padArtho pAchaLa ajJAnI jIvonI doDa che ane pAcho bole paNa kharo ke A badhuM anitya che. anityabhAvanA paNa ghaNI vakhata bhAve. paNa, huM nitya chuM ane A saMyogo anitya che evuM aMdaramAM je bhAvabhAsana vedanapUrvaka AvavuM joIe te nathI AvatuM. kema ke, daDha abhyAsa nathI, daDha zraddhA nathI. anitya padArtha pratye mohabuddhi che ke A mAruM che, AmAM sukha che. A vastu haze to huM sukhI thaIza. je anitya che, je asAra che ane je azaraNarUpa che te A jIvane prItinuM kAraNa kema thAya che te vAta rAtridivasa vicAravA yogya che. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 810 bAra bhAvanAne vairAgyanI mAtA kahI che. tIrthakaro paNa munidazAmAM A bhAvanA bhAve che. vairAgya vagara koIpaNa prakAranI sAdhanA mokSamArgamAM niSphaLa jAya che. vartamAna samayamAM sAdhako, mumukSuomAM vairAgya dekhAto nathI. zAstrajJAna ghaNuM che, bAhya tyAga, tapa, kriyAo ghaNI che, paNa jemano upayoga jagatanA padArthomAM AkarSaNa pAme nahIM, evA vairAgyayukta jIvo dekhAtA nathI. A mArga vItarAgatAno che. A koI khAvA-pIvAno ke nAcavA-kUdavAno mArga nathI. A koI zRMgArano mArga nathI. vItarAga pariNatI to vItarAga cAritranA AdhAre pragaTa thAya che. koI paNa prakAranI sarAgatA e vItarAgatAmAM bAdhaka che. mATe, anitya padArtha pratye mohabuddhi nA karo. deha anitya che, kuTuMbano saMyoga anitya che. cetana-acetana je koIpaNa padArtho saMyogamAM che, emAM mohanA karo. enA kAraNe AtmAnuM astitva, nityatva ane avyAbAdha samAdhisukha bhAnamAM AvatuM nathI. avyAbAdha sukha eTale je sukhamAM koI bAdhA AvI zake nahIM. AtmAmAM anaMtasukha che. AtmA zAzvata che. A nityatvapaNAnuM bhAna jIvane anitya padArtha pratye mohabuddhi hovAnA kAraNe AvatuM nathI. eTale dareka prakAranA bhaya lAge che. tenuM Page #611 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra kAraNa aMdaramAM daDha nizcaya nathI ke huM ajara, amara, avinAzI, zAzvata chuM. potAnA astitvano nAza thavAno bhaya lAge che. astitvano nAza thavAno hota to anAdikALanA paribhramaNamAM koIka bhavamAM - nigodanA bhavamAM ke ekendriya ke tiryaMcanA bhavamAM ke nArakInA bhavamAM kyArano thaI gayo hota. jagatanAM padArtho pratyeno jIvano moha eTalo baLavAna hoya che ke dharmanA mArge vaLelA jIvane pAcho saMsAramAM nAMkhI de che. 588 A mohabuddhimAM jIvane anAdikALathI ekAgrapaNuM cAlyuM Ave che. eno jyAre bhedavijJAna dvArA viveka kare che, tyAre mohanA kAraNe te pAcho muMjhAI jAya che ke mAruM koI nahIM? A badhA gharamAM che, e paNa mArA nahIM ? are prabhu ! tuM trikALa ekAkI chuM ! dareka dravya ekAkI che ane dravya ekAkI rahe emAM ja emanI zobhA ane zAMti che. jyAre saMsArI jIva pA kalAka paNa gharamAM ekalo hoya to uMconIco thaI jAya che. ghaNAM mobAIlamAM Ama-tema ramato ramatAM hoya, kAM to TIvI cAlu kare, pepara vAMce. paNa, ekalA rahIne AtmAnA astitva sAthe joDANa karavAnuM jIva gabharAya che ane te mohagraMthi chedavAno vakhata AvavA pahelAM te viveka choDI devAno yoga pUrvakALe ghaNIvAra banyo che. je daDhatA AvavI joIe e nathI AvatI. graMthibheda sudhI A jIva anaMtavAra Avyo, paNa graMthine bhedavAmAM je vIryabaLa joIe, je kAMI nimitto joIe te maLatAM nathI. pAMca labdhi che emAM cAra labdhi sudhI to jIva anekavAra Avyo che, paNa karaNalabdhinA puruSArthamAM nathI Avyo. mohanI graMthi karaNalabdhinA puruSArthamAM AvyA vagara chedAtI nathI ane tyAM khUba jAgRti ane baLanI jarUra paDe che, puruSArthanI jarUra paDe che. AjubAjunA saMjogomAM evA nimittonI upasthiti hoya to e badhAM AnA prerakabaLa che. ghaNIvAra evuM banyuM che ke cheka samyagdarzananI najIkamAM AvIne jIva pAcho Avyo che. kema ke, jeno anAdikALathI abhyAsa che te atyaMta puruSArtha vinA, alpakALamAM choDI zakAya nahIM. A badhAM bAhya padArthono paricaya kyArano che ? anAdikALano ane A cha padano paricaya kyArathI che ? thoDAM samayathI. ane te paNa keTalo ? paryuSaNanA ATha divasa pUrato athavA zibira pUrato. pachI ? juo ! manuSyabhavamAM AvIne paNa AtmAnuM mAhAtmya na AvyuM to e pazutulya ja kahevAya. AtmAne karmathI mukta karavAno puruSArtha jo manuSyabhavamAM nA jAge, mohano kSaya karavAno puruSArtha nA jAge, jJAnIpuruSano bodha hRdayamAM UMDo nA utare, emanA bodha anusAra aMdaramAM vicAradhArA ane bhedavijJAnano puruSArtha nA jAge ane mumukSutAnA Page #612 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra 589 je guNo joIe ke jenA kAraNe samyaktva pragaTa thAya evI pAtratA ne yogyatA jo ApaNAmAM nA Ave to ApaNe bhale mumukSu kahevAtA hoIe, koI ucca saMpradAyanA anuyAyI kahevAtA hoIe, koI mahAguruonA pholoarsa kahevAtA hoIe, paNa kAryanI siddhi to pAtratA vagara banavAnI nahIM. kema ke, jeno anAdikALathI abhyAsa che, te atyaMta puruSArtha karyA vinA alpakALamAM choDI zakAya nahIM. eTale tenA mATe dIrdhakALa sudhI puruSArtha, jJAnIonA vacanonuM avalaMbana, jagatanI vismRti ane dIrghakALa sudhI sattuM caraNa joIe. dIrghakALa sudhI yathArtha bodhano paricaya thavAthI bodhabIjanI prApti hoya che; ane e bodhabIja te prAye nizcaya samyaktva hoya che. aMdaramAM hAjarahajUra deva beTho che ne ApaNI najaramAM nathI Avato. AnAthI bIjuM kayuM Azcarya ! je dekhAya che teno jIva svIkAra kare che, paNa je dekhe che teno svIkAra karato nathI. AtmA kaMI gAma gayo che ? paradeza gayo che ? kyAMya gayo nathI. aMda2mAM ja mojUda che. jJAnanetrathI tame juo to hAla jaNAya evo, 24 kalAka hAjarAhajUra A deva che. eka samaya paNa enI gerahAjarImAM duniyAnA koI kAryo thatAM nathI. A laukika kAryo paNa tame je karo cho, te emanI gerahAjarI hoya to ekeya nA thAya. chatAM jIva pUche che ke sAheba ! AtmA che ; A jJAnIonI kalpanA che ? potAnI kalpanAne nathI joto, paNa jJAnIonI vAtane kalpanA mAne che ! mIThA pANInA sarovaramAM rahenAra vyakti ema kahe ke haju huM tarasyo chuM ane mane bahAranA kUvAmAMthI pANI lAvIne pIvaDAvo. to e kevo kahevAya ? eka vakhata koI eka mANasa eka saMta pAse jAya che ane kahe che ke mane AtmajJAna karAvo. eTale te saMta tene bAjunA taLAvamAM rahetA magaramaccha pAse mokale che ane kahe che ke tuM tyAM jA. to tAruM kAma thaI jaze. eTale pelo mANasa e magaramaccha pAse gayo ane AtmajJAnanI mAMgaNI karI. magaramacche tene kahyuM ke mane bahu tarasa lAgI che to bAjunA kUvAmAMthI eka loTo pANI lAvI ApuM, pachI huM AtmajJAna ApuM. eTale A mANasane bahu navAI lAgI ane kahyuM ke tame pote ja A pANI bharelA taLAvamAM raho cho to emAMthI ja pI lo ne. mArI pAse bahArathI kema maMgAvo cho ? magaramacche hasatAM hasatAM tene kahyuM ke huM paNa tane e ja kahuM chuM ke tArI aMdaramAM ja AtmajJAna che, anaMtasukha che, to tuM bIje kyAM bhaTake che ? kastUrI kuMDala base, mRga DhUMDhe vanamAMhI; aise ghaTI ghaTI AtamA, para duniyA dekhata nAhIM ! Page #613 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 590 cha padano patra palameM pragaTe mukha Agalase; jaba sadgurucarna suprema base. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 265 mATe pharI pharI satsaMga, sallAstra ane potAmAM saraLa vicAradazA karI te viSayamAM vizeSa zrama levo yogya che. satsaMga ane satzAstranuM avalaMbana vizeSa lo. vAraMvAra lo. ekanI eka vAta vAraMvAra sAMbhaLazo to e vicAro ane saMskAro daDha thaze. e eTalA badhA daDha thaze ke bhavAMtaramAM paNa te ApaNI sAthe Avaze. je je vAsanAo pUrve sevIne AvyA chIe, je je AhArasaMjJA, bhayasaMjJA, maithunasaMjJA, parigrahasaMjJA A kALamAM ApaNI pAse AvI che. pUrve nAMkhelI che. tevI ja rIte A bhAva atyAre ApaNe nAMkhIzuM to A bhAva paNa pachInA bhavamAM Avaze. paramakRpALudevane sAta varSanI uMmare jAtismaraNazAna thayuM hatuM ane te nAnI uMmare vizeSa dazAnI vRddhinuM kAraNa banyuM hatuM. te kevI rIte thayuM? to pUrvanuM laIne AvyA hatA. ane vartamAnamAM evA nimitta maLatAM jAgI jAya che. koIpaNa kArya niSphaLa nathI jatuM. ApaNe A satsaMga karIe, svAdhyAya karIe, sAdhanA karIe te niSphaLa nathI jatI. samaye samaye je pariNAmamAM ApaNo upayoga cAle che e pariNAma anusAra kAmaNa vargaNAo karmarUpe pariNamI AtmA sAthe baMdhAya che ane jyAre eno visphoTa thaIne eTale ke sthiti pAkIne udayamAM Ave che tyAre tene anurUpa saMskAra ane vAtAvaraNa thaI jAya che ke jenA pariNAmamAM nitya zAzvata sukhasvarUpa evuM AtmajJAna thaI svarUpa AvirbhAva thAya che. - zenI vAta cAle che? je cha padathI siddha che evuM AtmasvarUpa jenA vacanane aMgIkAra karyo sahajamAM pragaTe che. puruSArtha joIe che. emAM prathamathI utpanna thatAM saMzaya dhIrajathI ane vicArathI zAMta thAya che. juo ! ApaNe dhIraja nathI rAkhI zakatA. eTale bAhya nimitto badalyA karIe chIe. eka sara ke temanA vacanane ApaNe pakaDIne besatA nathI. dhIraja nathI rahetI eTale pAchuM bIjI jagyAe doDIe chIe. tyAM jaIe ane tyAM thoDuM kaMIka sAMbhaLyuM, thoDIka yogyatA AvI, paNa kAma thayuM nahIM, dhIraja khUTI eTale pAchuM trIjuM sthaLa pakaDyuM, pAchuM cothuM sthaLa pakaDyuM. konA jevI sthiti thaI? rAMDI rue, mADI rue, paNa sAta bharathAravALI to moTuM paNa nA ughADe. eka dekhiye jAniye, rami rahie Ika Thaura; samala, vimala na vicArIe, yahaisiddhi nahi aura. - zrI samayasAra nATaka - jIvadvAra - 20 Page #614 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra pa91 adhIrajathI athavA ADI kalpanA karavAthI mAtra jIvane potAnA hitano tyAga karavAno vakhata Ave che. jo dhIraja khUTI jAya ane jJAnIono mArga choDI de ane bIjA koI ajJAnI evA kudeva, kugurunA mArgane pakaDI le, ADI kalpanAo kare, to jIva potAnuM hita cUkI jAya che ane anitya padArthano rAga rahevAthI tenA kAraNe pharI pharI saMsAraparibhramaNano yoga rahyA kare che. anitya padArtho pratye je rAga che te rAga khasato nathI, vadhato jAya che ane tenA kAraNe tenuM paribhramaNa vadhatuM jAya che. je cha padathI siddha che evuM AtmasvarUpa te jenAM vacanane aMgIkAra karyo sahajamAM pragaTe che, je AtmasvarUpa pragaTavAthI sarvakALa jIva saMpUrNa AnaMdane prApta thaI nirbhaya thAya che. satpaSanuM yogabaLa jagatanuM kalyANa karo !" A je vacanAmRta che te satparuSanuM vacanabaLa che. je kAyA dvArA samAdhi kare che te temanuM kAyabaLa che. kAyA dvArA bodha Ape che. te temane kAyayoga che. ane mana dvArA AtmaciMtana ane dhyAna kare che te temano manoyoga che. puruSanuM A yogabaLa jagatanuM kalyANa karanAruM che. jagatanA ATalA badhA jIvonuM kalyANa thayuM, emAM nimitta tarIke sapuruSanuM yogabaLa che. puruSanuM yogabaLa eTale ke mana-vacana-kAyAnuM baLa saMpUrNa jagatane ane vizeSe karIne bhavya jIvone parama hitakArI che. je mumukSu che, taravAno kAmI che, AtmAno hitecchu che tene vizeSa hitakArI thAya che. AtmasvarUpanI prApti thAya eTale sarva prakAranA bhaya TaLI jAya che. Alokano bhaya, paralokano bhaya, AjIvikAno bhaya, ajJAnatAno bhaya, maraNano bhaya, akasmAtano bhaya, ema aneka prakAranA bhaya che. nirbhaya thAya tyAre bhaya jAya che ane jyAM sudhI AtmAnI anubhUti nA thAya tyAM sudhI sAcI nirbhayatA AvatI nathI. niHzaMkatAthI nirbhayatA utpanna hoya che. AtmAnA svarUpamAM niHzaMtA thAya ke huM ajara, amara, avinAzI, zAzvata chuM. mAro nAza jagatanA koI paNa padArtho dvArA thaI zake tema nathI. koI padArtha dvArA kiMcit mAtra paNa nukasAna thaI zake evuM nathI. Avo huM ajara, amara, avinAzI, zAzvata, zuddha caitanyasattA mAtra, AtmA chuM. dareka bhaya dehAtmabuddhinA kAraNe thAya che ane dehAtmabuddhi choDIne jIva AtmAzritapaNe rahe, to te nirbhaya thaI jAya che ane sarvakALane mATe anaMta Atmasukhane prApta karanAro thAya che. jenA vacanabaLathI sarva bhaya nAza pAme ane haMmezanA mATe saMpUrNa AnaMda prApta thAya te vacananA kahenAra evA sapuruSano upakAra vANIthI kahI na zakAya evo hoya che. e upakArano Page #615 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 592 cha padano patra badalo koI rIte vALI zakAto nathI. vANI dvArA paNa kahI zakAya nahIM. je kAMI paNa tamArA saMyogamAM che e badhuM arpaNa karI do to paNa teno badalo vaLI zake nahIM. kAraNa ke, je lAbha tamane satparuSe karAvyo che te to janma-jarA-maraNanA duHkhathI chUTI mokSaprApti thAya evo lAbha karAvyo che. to eno badalo tame kayA sAdhanathI vALI zakavAnA? sarvotkRSTa, parama upakArI A vizvamAM jo koI hoya to te guru bhagavAna che. jenA vacanabaLathI AtmA sarva bhayathI mukta thayo, AtmAnA atIndriya AnaMdanI prasAdI maLI ane paraMparAe mokSa thAya evI enI yogyatA prApta thaI. teno badalo zuM vALI zakAya? sapuruSanuM vacana aMgIkAra thAya, daDhapaNe e bodhanuM pariNamana thAya tyAre A cha padathI siddha che evuM samyagadarzana aMdaramAMthI pragaTa thAya. samakita thayuM eTale pote potAne oLakhyo ke huM to paramAtmasvarUpI AtmA chuM, sahajAtmasvarUpI AtmA chuM. have tene bAhya saMyogonA nimittathI je aMdaramAM bhaya lAge che, je AkuLatA-vyAkuLatA thAya che te badhI samApta thaI jAya che. have tene koI saMyogo duHkhI karI zake nahIM. sAco bodha jenA hRdayamAM hAjara che tene duHkha kevuM? AtmA to AnaMda svarUpa che ane bahAranA padArthano saMyoga-viyoga to karmane AdhIna che. game te padArthano saMyoga ke viyoga thAya to paNa AtmAne lAbha ke nukasAna nathI. potAne paramAtma svarUpe ja oLakhyo tethI have deha Adi bAhya saMyogo duHkhI karI zake nahIM. kAraNa ke te to dehamAM thAya che. AtmA to sadA dehathI bhinna AtmasvarUpa che. evo anubhava thatAM, sAkSAt AnaMdanuM vedanA thatAM bhaviSyano koI bhaya raheto nathI. bhaviSyano paNa jIvane bhaya thato hoya che. paisA bhegA karIne beMkamAM eTalA mATe mUkyA che ke bhaviSyamAM chokarAo kadAca judo karI de to ApaNe vAMdho Ave nahIM. A bhaviSyano bhaya che. chokaro to DAhyo che, paNa have enA lagna karyA eTale have e ApaNA vazamAM nathI. e paNa paravaza che ane huM to paravazano paNa paravaza chuM! to jo enI sAthe meLa na thAya to mAre koInI pAse hAtha lAMbo karavo paDe nahIM. Ama, bhaviSyanA aneka prakAranA bhaya, traNekALanA bhaya satparuSano bodha hRdayamAM pAme to nAza thAya che. nirbhayatAthI jIvatAM zIkho ane AnaMdathI jIvatA zIkho. AtmA saccidAnaMda svarUpa che. AtmAnI daDha zraddhA nathI. satparuSanA vacanano daDha Azraya karyo nathI. eTale aneka prakAranI viTaMbaNAo, AkuLatA-vyAkuLatAo ane saMkaleza pariNAmo jIvane thayA kare che. kema ke, sapuruSanA vacanonuM avalaMbana eNe choDI dIdhuM che. bAramA Page #616 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa93 cha padano patra guNasthAnakanA aMta sudhI sapuruSanA vacanono Azraya hoya che. e Azraya chUTI jAya to jIva pAcho tyAMthI nIce AvI jAya che. paramakRpALu deve patrAMka - 799 mAM daDha AzrayanI vAta bahu sarasa batAvI che. bahu mArmika che. jyAre jIva A Azraya choDI de che tyAre AgaLa vadhelo mumukSu paNa, jJAnI paNa capaLa pariNAmane pAmI jAya che. sarva-utkRSTa bhUmikAmAM sthiti thavA paryata zrutajJAnanuM avalaMbana laIne satyaruSo paNa svadazAmAM sthira rahI zake che. sapuruSo, jJAnIo paNa yathAkhyAta cAritra paryata svadazAmAM, svasvarUpamAM sthira tyAre rahI zake che ke jyAre temaNe zrutajJAnanuM avalaMbana lIdheluM hoya che. jemane zratanuM avalaMbana chUTI gayuM e jIvo cheka uparanI bhUmikAmAMthI nIcenI bhUmikAmAM AvI pahelA guNasthAnake AvI jAya che. ApaNo ja vicAra karIe ke ApaNe be-cAra-cha mahinA satsaMga ke bhakti nA karIe to ApaNA pariNAma ane AcaraNa kevAM thaI jAya che? paryuSaNanAM divasamAM ApaNA pariNAma kevA hoya che? savAramAM bhakti karIe, stuti karIe, satsaMga karIe, apUrva avasara bolIe, Atmasiddhi bolIe, kSamApanAno pATha bolIe, ghera jaIne pAchI sAmAyiko karIe te vakhate dharmamaya vAtAvaraNa hoya che. to te samayanA bhAvomAM ane tame savAre svAdhyAya sAMbhaLI pachI oNphise jAva ane rAtre Avo tyAM sudhInAM bhAva joI lo to khyAla AvI jaze. eka ghaDI AdhI ghaDI, AdhImeM puni Adha; tulasI saMgata saMtakI, kaTe koTi aparAdha. koIpaNa sasAdhanano Azraya jIva jyAre choDI de che tyAre te nIcenI bhUmikAmAM AvyA vagara raheto nathI. jJAnInA pariNAma paNa jo caLavicaLa thaI jatAM hoya, to sAmAnya jIvonI to vAta ja kyAM che? A jina paramAtmAno bodha che. paramakRpALudeve aneka jagyAe tIrthakaronI ane bhagavAnanI sAkSI ApIne ApaNane A bodha Apyo che. kemake, pUrve temane emano yoga thayelo che ane jAtismaraNajJAna dvArA tenuM anusaMdhAna thayuM che ke bhagavAnano A pramANe upadeza hato; je pratyakSa satya dekhAya che. nA dekhAto hoya to prayoga karIne juo ke eka mahino koIpaNa dharmasthAnakomAM javuM nahIM, koI dharmAtmAne maLavuM nahIM, dharmanuM pustaka vAMcavuM nahIM ane koI vyaktinuM pada bolavuM nahIM ke sAMbhaLavuM nahIM, to khyAla AvI jaze. A to badhA venTIleTara che. AnA AdhAre to ApaNA zvAsa TakyA che. mokSano mahAna lAbha thAya evuM Page #617 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 594 cha padano patrA che, to paNa A jIva satsaMga ane sasAdhanonuM A venTIleTara kADhI nAMkhe che. sarvotkRSTa bhUmikA parvatamAM zrutajJAna (jJAnIpuruSanA vacanonuM) nuM avalaMbana je je vakhate maMda paDe che, te te vakhate kaMI kaMI capaLapaNuM sapuruSo paNa pAmI jAya che. sarvotkRSTa bhUmikA eTale kevaLajJAna thAya tyAM sudhI jJAnI puruSonAM vacanonuM avalaMbana je je vakhate maMda paDe che, ghaTI jAya che te te vakhate puruSonA pariNAma paNa asthira thaI jAya che. AtmajJAnI puruSo che temanI sthiti paNa nIcI AvI jAya che. eTalA mATe sapuruSo paNa satsaMgane icche che. sapuruSo paNa satsAdhananA avalaMbana dvArA, bAdhaka kAraNono tyAga karI potAnI dazAnI vRddhi karavA mATe rAta-divasa prayatnavAna rahe che, to pachI sAmAnya mumukSu jIvo ke jene viparIta samAgama, viparIta zrata Adi avalaMbana che temane vAraMvAra vizeSa vizeSa capaLapaNuM thavA yogya che. to pachI je sAmAnya mumukSu che, jemane hajI AtmajJAna thayuM nathI temane AtmAnuM patana karAvI nAMkhe evA cAre bAju viparIta samAgama, bhAvonI vikRti lAvI de evA nimittonA sahavAsamAM rahevAnuM thAya to zuM sthiti thAya? viSaya-kaSAya, AraMbha-parigraha, A jagatanA laukika kArya - A badhA viparIta samAgama che. e kaMI AtmAnI unnatimAM nimitta thAya evA nathI. gharamAM rahIe chIe te paNa viparIta samAgama che. koI kahe ke sAheba ! ame to badhA dararoja eka kalAka sAthe maLIne bhakti karIe chIe, paNa trevIsa kalAka zuM? tamane to anubhava che. tamArA karatAMya mane to anubhava ghaNo che. kema ke, tamAre to eka ja gharamAM rahevAnuM ne mAre to hajAra gharamAM javAnuM. eTale ghera ghera zuM cAlatuM hoya e badhI khabara che. koInA chokarAM AvIne kahI jAya ke sAheba Amane tamArA AzramamAM bolAvo ne! bahu naDe che ! mA-bApa chokarAMnI phariyAda kare ke sAheba, Amane kaMI saMskAra nathI ane amArA gayA pachI A badhuM nukasAna karaze ane manuSyabhava khoI nAMkhaze. mATe tame chokarAMone samajAvo. chokarAo kahe che ke A bApA rUDhicusta thaI gayA che. rUDhithI ekanuM eka pheravyAM kare che, paNa svabhAva pharato nathI. svabhAva to evo ne evo rahe che. Ama, aneka phariyAda jovA maLe che. ema che topaNa je mumukSuo satsamAgama, sadAcAra ane sazAstravicArarUpa avalaMbanamAM daDha nivAsa kare che, tene sarvotkRSTa bhUmikAparyata pahoMcavuM kaThaNa nathI; kaThaNa chatAM paNa kaThaNa nathI. A viparIta deza-kALa che, to paNa je sAcA mumukSu che, chUTavAnA sAcA kAmI che, e to game tyAMthI paNa satsamAgama karI le che. nA hoya to ghara besIne puruSonA vacano vAMce che. dhyAna, ciMtana, sAmAyikamAM paNa e zrutanuM avalaMbana laI, potAnA upayogane Page #618 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 cha padano patra nirmaLa banAvatAM jAya che. jo koIpaNa sasAdhanano Azraya choDyo ane amane pakaDyuM to te upayoganI nirmaLatAne DahoLI nAMkhe che. paiso hoya, kuTuMbanA kAryo hoya, laukika kAryo hoya ke vyavahAranA kAryo hoya - A badhAya upayogane DahoLI nAMkhe che. - juo ! zrAvakane anurUpa sadAcAra paNa joIe. rAtribhojana karavuM nahIM. kema ke, rAtre khAvuM te mAMsa khAvA barAbara che. hoTalanuM abhakSya khAvuM te zrAvakano sadAcAra nathI. saMskAra haMmezAM saMtapuruSonA, tapasvI ane tyAgIonA sAnnidhyamAM rahevAthI paDe. mATe sadAcArI puruSono vadhAre sahavAsa rAkhavo to saMskAranI vRddhi thAya ane dharma pAmavAnI pAtratA Ave. sAstravicArarUpa avalaMbanamAM dRDha nivAsa kare che. evA jIvane sarvotkRSTa bhUmikA paryata pahoMcavuM kaThaNa nathI. jeNe deva, guru, zAstranuM daDha avalaMbana lIdhuM tene kevaLajJAna sudhI pahoMcavuM kaThaNa hovA chatAM paNa kaThaNa nathI. to A manuSyabhavano ApaNo kiMmatI samaya satsAdhanonA avalaMbanamAM jAya ane bAkInA avalaMbana gauNa karI nAMkhIe to ja e AtmakalyANa sAdhI zakAya. je AtmasvarUpa pragaTavAthI sarvakALa jIva saMpUrNa AnaMdane prApta thaI nirbhaya thAya che. sarvakALa mATe AtmAnA atIndriya AnaMdanI prApti krame karIne prApta thAya che. guNonI vyAkhyA koI vacana dvArA thaI zakatI nathI. puruSanA guNo, emanI vItarAgatA, emanuM samyakajJAna, emanuM samyagudarzana, emanuM sammacAritra, emanuM samyaktapa, emanI parama samatA, emanI parama zAMti, emanI aMtaraMga nirAkuLatA - A guNonuM varNana nA thAya. kema ke, jeno pratyupakAra na thaI zake evo paramAtmabhAvate jANe kaMI paNa icchayA vinA mAtra niSkAraNa karUNAzIlatAthI Apyo. tame game teTalo upakArano badalo vALavA jAva toya upakAra vaLI zake nahIM. upakAra vALavAno prayatna kare e kRtajJa kahevAya ane upakAra karyAnI sAme apakAra karavAnA bhAva Ave to e kRtajJa kahevAya. pote to niSkAraNa karuNAsAgara che. bilakula niHspRha, temane koIpaNa ziSya pAsethI koI paNa IcchA nathI. saMsAranA to kacarA kADhyA che ne bahAranA koI paNa sukha joItA nathI. temane je joIe che te temanA svarUpanA Azraye temane maLavAnuM che. eTale ziSyo pAse koI icchA paNa rAkhatA nathI ke bhaviSyamAM kadAca huM mAMdo paDIza to mArA paga to dabAvaze, sevA to roja rAtre karaze - evI icchA puruSane nathI hotI. e to vicAre Page #619 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa96 cha padano patra che ke puNyano udaya haze to koI AkAzamAMthI AvIne paNa sevA karI jaze ane nahIM hoya to hajAro sevako haze e paNa AghApAchAM thaI jaze. zrIkRSNa mahArAjAnI soLa hajAra rANIo hatI, paNa jayAre bANa vAgyuM tyAre koI pANI pIvaDAvavA paNa nA AvyuM. udaya pharI gayo. | tIrthakaronA tathA bIjA mahApuruSonAM jIvanacaritra vAMco. pAMca kalyANakomAM devo, Indro ane manuSyo AvIne kevI bhavya ujavaNI kare che ! paNa RSabhadeva bhagavAnane 12 mahinA sudhI AhAra na maLyo. AhAranI vAta to javA do. kUvAmAMthI lAvIne, saMkhAro nAMkhIno acitta karIne ukALeluM pANI paNa nA maLyuM ! to bhaktono vAMka ke bhagavAnanA karmono vAMka? karmono vAMka. koIpaNa prakAranI icchA rAkhIne ziSya pratye anurAgI thAya e saranuM lakSaNa nathI. sapuruSone dareka jIva mATe evI anukaMpA thatI hoya che ke manuSyabhavamAM Avelo jIva che. have kyAre Ane manuSyabhava maLaze? jo A kAma kADhIne jAya to sAruM che, nahIM to anaMtakALa sudhI rakhaDaze. pachI A sAmagrI ane Avo saMyoga tene nahIM maLe. ema chatAM paNa jeNe anya jIvane viSe A mAro ziSya che, athavA bhaktino kartA che, mATe mAro che, ema kadI joyuM nathI. khoTA guruo to billA paherAve ke mAro ziSya Agho na jato rahe ke pAcho bIje kyAMya nA jato rahe. amuka raMganA kapaDAM paherAve. grupanA nAma Ape. jyAre sAcA gurune koI ziSya pratye bhAva nathI. mAro ziSya huM pote ja chuM. mAro guru paNa huM pote ja chuM. A mArI bhakti kare che, sevA kare che, vaiyAvRtta kare che, mArI dareka bAbatono khyAla rAkhe che, mArI pUMThe pUMThe mAro paDachAyo thaIne phare che, A mAro rAITa henDa che evuM badhuM sAcA gurune hotuM nathI. taddana niHspRha hoya che. tIrthakara bhagavAnane aneka gaNadhara hoya che, paNa temanA upara temane aMzamAtra paNa rAga hoto nathI. vItarAgI guru, nigraMtha guru, ratnatrayadhArI gurunI A vAta che ke jeone aMdaramAM traNa kaSAyano abhAva thayo che, yathAjAtarUpadhara muni che. pAMca mahAvrata, samiti, guptinuM pAlana kare che, aThyAvIsa mULaguNonuM pAlana kare che ane alpa samayamAM saMjvalana kaSAya toDIne kevaLajJAna pragaTa karavAnA che. bIjAM to pAchA ADAavaLA phaMDaphALA paNa bhegA karI le, jyAre ahIM evuM hotuM nathI. evA je sapuruSa tene atyaMta bhaktie pharI pharI namaskAra ho ! AvA sapuruSone jJAnIo paNa atyaMta bhaktipUrvaka vAraMvAra namaskAra kare che. evA mahApuruSone namaskAra karavAthI paNa A jIva evuM mahAna puNya bAMdhe che ke je puNyanA pratApe tene sAcA deva, guru, zAstrano yoga bane che. Ama, sapuruSane namaskAra karavAmAM paNa mahAna lAbha che. Page #620 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra 57. je satparuSoe sadgurunI bhakti nirUpaNa karI che, te bhakti mAtra ziSyanA kalyANane arthe kahI che. je vyaktine prApta thavAthI sadgurunA AtmAnI ceSTAne viSe vRtti rahe, apUrva guNa dRSTigocara thaI anya svacchaMda maTe, ane | saheje Atmabodha thAya ema jANIne je bhaktinuM nirUpaNa karyuM che, te bhaktine ane te puruSone pharI pharI trikALa namaskAra ho! sadgurunA upakAra pratye ahIM ahobhAva vyakta karyo che. traNe kALanA tamAma satvaruSoe sadgurunI bhakti nirUpaNa karI che. A kALamAM bhaktimArga sarvotkRSTa kahevAya che. jJAnamArgamAM aneka prakAranA paDavAnA sthAnako batAvyA che. kriyAmArgamAM paNa asata abhimAna, daihika kriyAmAM AtmaniSThA vagere doSa Ave che. dareka mArgamAM AvatAM vino tarapha jJAnIo lAlabattI kare che. A kALamAM pAtratA lAvavA mATe bhaktimArga zreSTha che. paramakRpALudeve patrAMka- 201 mAM kahyuM che ke, ghaNA ghaNA prakArathI manana karatAM amAro daDha nizcaya che ke bhakti e sarvoparI mArga che, ane te satyaruSanA caraNa samIpa rahIne thAya to kSaNa vAramAM mokSa karI de tevo padArtha che. paramakRpALudeve ApaNane A anubhavanuM amRta ApyuM che ke bhaktimArga A kALanA jIvo mATe yogya che ane bhaktithI pAtratAnI vRddhi thAya che. AtmajJAna mATenI pAtratAnI paNa vRddhi thAya che. gAMdhIjIe paramakRpALudevane dharmasaMbaMdhI 27 prazno pULyAM hatAM, jemAM eka prazna e paNa hato ke "abhaNane bhaktithI mokSa maLe kharo ke?' (patrAMka - pa30 - prazna - 24) jene zabdajJAna nathI, jene lakhatAM AvaDatuM nathI, ane jene bIjI koI sUjha-bUjhanathI evAM gAmaDAnAM aMgUThAchApane ke zaheranI moTI moTI DIgrIo vALAne jJAna thAya? gAMdhIjI to berisTara hatA eTale temanA prazno paNa joradAra hoya. bhaktithI "ja" A to gAMdhIjI che. eTale "ja" zabda mUkyo che. bhaktithI mokSa maLe e vastu judI. bhaktithI "ja mokSa maLe? to paramakRpALudeva javAba Ape che ke bhakti jJAnano hetu che. jJAna mokSano hetu che. akSarajJAna na hoya tene abhaNa kahyo hoya, to tene bhakti prApta thavI asaMbhavita che, evuM kaMI che nahIM. akSarajJAna nA hoya evo abhaNa paNa bhakti karI zake che. tenA mATe AtmAnI pAtratA, upAdAnanI yogyatA joIe. bhakti eTale puruSamAM guNAnurAga. satparuSanI AjJA pramANe cAlavAno aMdaramAM utsAha jAge ane puruSano bodha sAMbhaLavAnI tAlAvelI jAge to jagatanA tamAma jIvano te sevaka ane dAsa thaI jAya che. Page #621 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra dAsatvabhAva AvyA vagara jJAna ahaMkAranA mArge kheMcI jAya che. tene haMmezAM evuM ja rahyA kare che ke huM jANuM chuM, huM samajuM chuM, meM sAMbhaLyuM che, A to meM ghaNIvAra vAMcyuM che. bhaktithI ArdratA Ave che, vinaya Ave che, samarpaNatA Ave che. ahaMkAra, svacchaMda vagere doSa nIkaLI jAya che. eka bhaktinA AdhAre aneka guNo tathA AtmajJAna pragaTa thAya che. to, bhakti jJAnano hetu che. jJAnIpuruSanA caraNakamaLamAM rahIne bhakti thAya to jJAnIpuruSano bodha tene samyaprakAre pariNamana thaIne AtmajJAna thavAmAM nimittabhUta thAya. juo ! jene jene jJAna prApta thayuM che te badhAMya jJAnIoe sandeva-guru-dharmanI bhakti utkRSTa bhAvathI, niSkAmabhAvathI karI che. sakAma bhakti judI vastu che. emAM kaMIka mAMgaNI che, bArTara sisTama che ke huM A karuM to mane pachI A maLe. te pachI koI bhautika padArthanI icchAthI karatA hoya, to koI mokSanI icchAthI karatA hoya, paNa ahIM to niSkAmabhAva, koI nahIM, jJAnIpuruSamAM premArpaNatA, koI icchA nahIM. 598 jyAM kaMIka icchA ubhavita thAya che tyAM bhaktimAM eTalI nyUnatA banI jAya che. mAMgaNInA kAraNe pariNAmonI je vizuddhatA thavI joIe te aTakI jAya che. mATe koI mAMgaNI nahIM ! je bhakti kare che tenuM citta eTaluM nirmaLa ane bhAva eTalA pavitra thaI jAya che ke e bhAva dvArA tenuM kalyANa thAya che. kalyANa to bhAva dvArA thAya che. to bhakti jJAnano hetu che ane jJAna mokSano hetu che. bhakti dvArA samyajJAna pragaTa thAya che ane samyajJAna mokSanuM kAraNa che. akSarajJAna na hoya tene abhaNa kahyo hoya to tene bhakti prApta thavI asaMbhavita che, evuM kaMI che nahi. gaMgAsatI, narasiMha mahetA vagere aneka bhakto thaI gayA. sAMbarakAMThAmAM hamaNAM rAmajI bApA thaI gayA, jeo sArA bhakta ane saMta hatA. jesIMgabApA emanA ziSya hatA te paNa bhaktAtmA hatA. A jesIMgabApAne vAMcatA ke lakhatA nA AvaDe. sAva saraLa ane sAdAsIdhA hatA. kevA sAdAsIdhA ? ke cauda-paMdara varSanI uMmare emanA lagna thayA. to savAre gharamAM emanA mA-bApane pUchyuM ke A lagna eTale zuM ? lagnanI emane khabara nahotI. paraNIne AvyA eTale loko kahe ke A jesIMgabhAI paraNI gayA. to teo kahe ke huM to evo ne evo ja chuM. huM kyAM paraNyo chuM ? keTalA bhoLA haze vicAra karo ! eka bhaktinA pratApe evA jIvono uddhAra thaI jAya che. aMgUThAchApamAM samarpaNatA ghaNI hoya che ane je bhaNelogaNelo hoMziyAra che te prathama zarata kare che ke jo samakita prApta thAya evuM hoya to tamAre tyAM AvuM, Page #622 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 cha padano patrA nahIM to mAre "opharo ghaNI che. eTale cArebAju bhaTaka bhaTaka kare che. e potAnA doSa nathI joto ke mArA kAraNe samakita aTakyuM che. bodha ghaNo maLyo che. ghaNA varSathI sAdhanA kare che. ghaNI jagyAe jAya che, paNa aMtaramAM joto nathI ke mane zuM naDe che? anyanA kAraNe samakita nathI thatuM ema nathI, potAnA kAraNe samakita nathI thatuM. . to, akSarajJAna na hoya tene bhakti prApta thavI asaMbhavita che, evuM kAMI che nahIM. jIvamAtra jJAnasvabhAvI che. jJAna e to AtmAno svabhAva che. jJAna pustakanA AdhAre pragaTa thatuM nathI. e to eka nimitta che. jJAna to potAnA svarUpanA Azraye pragaTa thAya che. kevaLajJAna kAMI pustako vAMcI vAMcIne nA thAya. hajAro zAstro vAMco to paNa AtmajJAna nA thAya. jJAnasvabhAvI AtmAno Azraya karo to jJAna kema pragaTa nA thAya? bhakti vagara jJAna zuSka ane ahaMkArI thAya che. bhakti vagaranA jJAnamAM ahaMkAra AvI jAya che. te paDavAnA cihna che. jema jema citta - upayoga bhaktimaya thato jAya che tema tema cittanI nirmaLatA vadhatI jAya che. ane e nirmaLa thayeluM citta - upayoga e AtmAnA svarUpamAM sthita thaI jAya che. cittaprasanna re pUjanaphaLa kahyuM re, pUjA akhaMDita neha, kapaTarahita thaI Atama arapaNA re, AnaMdaghana pada reha. - zrI AnaMdaghanajI kRta zrI RSabhajina stavana bhaktinA baLe jJAna nirmaLa thAya che. juo ! A bahu agatyanI vAta paramakRpALudeve ApaNane samajAvI che. jo bhaktinuM baLa nathI hotuM to jJAna avaLA mArge phaMTAI jAya che ane ahaMkAra pedA kare che. nirmaLa jJAna mokSano hetu thAya che. nirmaLa jJAna e ja mokSanuM kAraNa che. saMpUrNa jJAnanI AvRtti thayA vinA sarvathA mokSa hoya ema mane lAgatuM nathI. jyAM sudhI saMpUrNa jJAnAvaraNa nivRtta nA thAya, tyAM sudhI jIvane kevaLajJAna thAya nahIM ane jyAM saMpUrNa jJAna hoya tyAM sarvabhASAjJAna samAya ema kahevAnI paNa jarUra nathI. zabdajJAna nathI tene paNa kevaLajJAna thAya ema kahe che. kevaLajJAna thAya to badhuM bhASAjJAna emAM samAI jAya ke nA samAI jAya? bhASAjJAna mokSano hetu che tathA te jene na hoya tene AtmajJAna na thAya, evo kaMI niyama saMbhavato nathI. bhASAjJAna game teTaluM hoya tenAthI kaMI mokSa thAya, AtmajJAna thAya, evuM kAMI nathI. jJAna AtmAnI nirmaLatAmAM, AtmAnA svarUpanA Azraye deva-guru-dharmanI utkRSTabhakti, abheda bhakti, atyaMta bhakti, parAbhakti, niSkAma bhaktipUrvaka je jIvamAM Page #623 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 600 cha padano patrA pAtratA hoya che tenAmAM Ave che. pAtratAno viSaya che. bAhya jJAna bhale hoya ke nA hoya, paNa sapuruSanA sAnnidhyamAM Ave to kSaNavAramAM mokSa pamADI de evo padArtha A bhakti che. bhakti e hRdayano prema, hRdayathI arpaNatA ane AjJAMkitapaNuM che. koIpaNa prakAranI zarata vagaranI zaraNAgati che. dareka kAmamAM napho zodhatA hoya ane hisAba karatA hoya enuM AmAM kAma nathI. traNa mArga che - jJAnamArga, kriyAmArga ane bhaktimArga. jJAnamArga koIka viralA, vairAgyavAna, pUrvanA ArAdhaka, kSayopazamavAna ane gurunI nizrAmAM hoya evA koIka jIva mATe sAro che. eno paNa niSedha nathI. paramakRpALudeve kahyuM che, jJAnamArgadurArAdhya che; paramAvagADha dazA pAmyA pahelAM te mArge paDavAnAM ghaNA sthAnaka che. saMdeha, vikalpa, svacchaMdatA, atipariNAmIpaNuM e Adi kAraNo vAraMvAra jIvane te mArge paDavAnA hetuo thAya che; athavA UrdhvabhUmikA prApta thavA detA nathI. kriyAmArge asaabhimAna, vyavahAra Agraha, siddhimoha, pUjAsatkArAdiyoga, ane daihika kriyAmAM AtmaniSThAdi doSono saMbhava rahyo che. koIka mahAtmAne bAda karatAM ghaNA vicAravAna jIvoe bhaktimArgano te ja kAraNothI Azraya karyo che, ane AjJAzritapaNuM athavA paramapuruSa sadgurune viSe sarvANi svAdhInapaNuM zirasAvaMgha dIThuM che, ane tema ja varyA che, tathApi tevo yoga prApta thavo joIe; nahIM to ciMtAmaNi jevo jeno eka samaya che evo manuSyadeha UlaTo paribhramaNavRddhino hetu thAya. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 693 A paMcamakALanA jIvo mATe paMcamakALanA jJAnIoe paMcamakALamAM lakhelI vAta che. jJAnamArgamAM to ghaNI yogyatA joIe. dravyAnuyoganuM pariNamana asaMyamI jIvane thatuM nathI. saMyamI joIe. ghaNI pAtratA joIe. gurugama vagara to jJAnamArgamAM Dagale ne pagale jokhama che. jene sAMbhaLavA jAya e jo ajJAnI hoya, ane teno kSayopazama pAvaraphula hoya, tarkazakti ghaNI hoya ane vANIno yoga paNa sAro hoya, to aneka prakAranA tarka dvArA, vANI dvArA, te siddhAMta UMdho hoya to paNa sIdho karIne phITa karAvI nAMkhe che. eTale jJAnamArga durArAdhya che. koIka evA pAtra jIvanA kAmano che ane te paNa gurugama hoya tene athavA pUrvanA mahAna ArAdhaka hoya tenA mATe. Page #624 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra 601 paramAvagADhadazA pAmyA pahelAM te mArge paDavAnAM ghaNAM sthAnaka che. paramAvagADha eTale kevaLajJAna. kevaLajJAna nA thAya tyAM sudhI A mArge paDavAnAM ghaNAM sthAna rahyAM che. saMdeha eTale aneka prakAranI zaMkA, kuzaMkA. AvuM haze ke nahIM hoya ? A jJAnIe Ama lakhyuM che, bIjA jJAnIe Ama lakhyuM che, ekanI eka vAta aneka zAstramAM judI judI paddhatithI batAvI hoya che. have e sApekSapaNAmAM lakhelI vAta potAnI yogyatA nA hoya eTale nA samajAya. eTale enI khatavaNI UMdhI thaI jAya. eTale aneka prakAranA saMdeha rahyA kare. jaina dharma sAco ke A bIjA dharmo paNa sAcA ke badhAya sAcA ? badhAya AtmAnI ja vAta kare che.' Ama jeTalo kSayopazama vadhAre teTalA vikalpo vadhAre. jeTalo jJAnano ughADa vadhAre hoya teTalA vikalpa vadhAre. potAnI kalpanA anusAra cAlavuM, paNa jJAnInI AjJA anusAra na cAlavuM enuM nAma svacchaMdatA. atipariNAmIpaNuM, eTale je vastu pote pakaDI che tene aneka prakAranA tarka dvArA dRDha karI, evuM ghuMTaNa kare che ke sAme jJAnIno yoga thAya ane jJAnIno bodha prApta thAya to paNa jIva potAnI mAnyatA ke pakaDa choDe nahIM. A badhA kAraNo jIvane mArgethI paDavAnA hetu thAya che. AvA to bIjA aneka kAraNo che, je tene UrdhvabhUmikA prApta thavA detA nathI. have kriyAmArga. atyAre cArebAju kriyAonuM jora ghaNuM che. asa abhimAna eTale khoTuM abhimAna ke meM ATalA tapa karyA, ATalA tyAga karyA ne ATalI kriyAo karI. mithyAtva sahita je kaMI kriyAo che te ahaMkAranuM kAraNa thaI jAya che. jIva rAtribhojana nA karato hoya to tenuM paNa tene abhimAna thaI jAya che. 'tame paryuSaNamAM paNa rAtre khAva cho ? ame to cAlu divasamAM paNa nA khAIe.' na khAva te uttama che, paNa nahIM khAvAno ahaMkAra khoTo che. ajJAnapUrvaka kriyAo cAle che. eTale aneka prakAranA vyavahAranA Agraho jIvane hoya che. je potAnI mAnyatA hoya evo vyavahAra bIjA karatA hoya to te sAcA, nA karatAM hoya to khoTA. bhagavAnanuM caityavaMdana kare to DAbo paga UMco karIne gAya. bIjo koI DAbo paga UMco nA kare to pelo caityavaMdana karanAro aMdaramAM baLyA kare, enA viSe saMkaleza pariNAma karyA kare. have paga UMco rahe ke nIco rahe, paNa pariNAma UMcA-nIcA thAya to nA cAle. paramakRpALudeve voharAjInuM eka dRSTAMta ApyuM che. voharAjI eka gADAmAM mAla bharIne jatAM hatA. mAlane doraDAthI phITa bAMdhyo hato. gADAvALAe voharAjIne kahyuM ke kyAMka ghAMca Ave to nADuM barAbara pakaDajo. have, AgaLa jatAM ghAMca AvI ane voharAjI paDyA. eTale Page #625 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 602 cha padano patra gADAvALAe pUchyuM ke kema? nADuM nahotuM pakaDyuM. eTale voharAjIe leMghAnuM nADuM batAvIne kahyuM ke haju paNa pakaDeluM ja che. ApaNe paNa AvuM ja che. vyavahAranA AgrahanA nADA pakaDAI jAya che ane tattva aMdaramAMthI nIkaLI jAya che basa. kriyAmArgamAM aneka siddhio pragaTe che. tapazcaryA karI hoya to tene siddhio pragaTa thAya che. pUjA satkArAdi yoga eTale jalasA thAya, pUjA thAya, satkAra thAya, ghera ghera pagalAM karavAnA pAchA, pelA sAthiyo kare, paisA mUke, rAjAzAhI pAraNAM thAya. daihika kriyAmAM AtmaniSThA eTale dehanI kriyAne AtmAnI kriyA mAnavI samajaNa sahitanI, ratnatraya sahitanI kriyA hoya to te mokSanuM kAraNa thAya ane ratnatraya vagaranI kriyA che te saMsAranuM kAraNa che. koIka mahAtmAne bAda karatAM eTale evA viziSTa ArAdhaka jIva hoya tene bAda karatAM, ghaNA vicAravAna jIvoe bhaktimArgano te ja kAraNothI Azraya karyo che. paramapuruSa sadgurune viSe sarvArpaNa svAdhInapaNuM zirasAvadya dIThuM che. aMdhakamunie temanAM 500 ziSyone AjJA ApI ke je upasarga Avyo che tene sahana karavo. A ghANImAM pIlAya che, vArApharatI badhAne nAMkhe che, paNa tamAre upasarga karanAra pratye jarAya dveSa nathI karavAno. A karmano udaya che. paramavItarAgabhAva rAkhI, upayogane aMtarmukha. karI, svarUpastha thaI jAo. AvI avasthAmAM deha jaze to pharIne tamAre deha dhAraNa nahIM karavo paDe. juo! AjJAzritapaNuM hatuM, to badhAya mokSe gayA. jeTalA jIvo mokSe gayA che, e badhA saddagurunI AjJA ArAdhIne gayA che. AtmajJAna samadarzitA, vicare udayaprayoga; apUrva vANI paramazrata, sadguru lakSaNa yogya. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 10 evA paramapuruSa sagurune viSe sarvArpaNa svAdhInapaNuM ! badhuMya arpaNa. eka AMkhanA palakArA sivAyanI badhI kriyAo gurunI AjJA pramANe ja thavI joIe. evI bhakti AvA kALamAM AvavI parama durlabha che. paramakRpALudeve patrAMka - 201 mAM gopAMganAonI bhakti bahu sarasa batAvI che, Page #626 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 603 cha padano patra AjanA prabhAtathI niraMjanadevanI koI abhuta anugrahatA prakAzI che; Aje ghaNA divasa thayAM izkelI parAbhakti koI anupama rUpamAM udaya pAmI che. gopIo vAsudeva (kRSNacaMdra) ne mahInI maTukImAM nAMkhI vecavA nIkaLI hatI. A kALamAM evI bhakti prApta thavI bahu durlabha che. ghaNI durlabha che. paMcamakALamAM AvI bhaktinI yogyatAvALA, koI kvacit nIkaLI jAya che. evuM nathI ke nathI nIkaLatA, paNa bahuduSkara che ane e vagara A kAma thAya evuM nathI. evI bhakti pragaTe tyAre siddhi thAya che. patrAMka - 217mAM paramakRpALudeve kahyuM che, gopAMganAnI jevI zrImad bhAgavatamAM premabhakti varNavI che, evI premabhakti A kaLikALamAM prApta thavI durlabha che. nArada bhaktisUtramAM paNa A sarvotkRSTa bhaktinuM varNana kareluM che. bhaktimArganA jIvo mATe emAM parama upakArI bodha che. ema jo ke sAmAnya lakSa che, tathApi kaLikALamAM nizcaLa matithI e ja laya lAge to paramAtmA anugraha karI zIvra e bhakti Ape che. nizcaLamatithI eTale daDha nirNaya dvArA. chuTavAnI eka laya lAge, to evA jIvane paramAtmA anugraha karIne zIdhra A bhakti Ape che. te kalpavRkSanI zItaLa chAyA che. zubha zItaLatAmaya chAMya rahI, manavAMchita jayAM phaLapaMkti kahI; jinabhakti graho taru kalpa aho, bhajIne bhagavaMta bhavaMta laho. - zrI mokSamALA - zikSApATha - 15 jinabhakti kalpavRkSa jevI che. kalpavRkSa pAse to mAMgavuM paDe ane niSkAma bhaktivALAne mAMgyA vagara mokSa maLe. nija AtmasvarUpa mudA pragaTe, manatApa utApa tamAma maTe; ati nirbharatA vaNadAma graho, bhajIne bhagavaMta bhavaMta lo. - zrI mokSamALA - zikSApATha - 15 nija AtmAnI zAMti bhaktimAM maLe che. jJAnamArgamAM to jIva ADAavaLA phaMTAI jAya eTale koInA khaMDanamAM paDI jAya, to koInA maMDanamAM paDI jANa ne kaMIka ahaMkAramAM caDI jAya. paNa, ApaNe AmAM paDavuM nahIM. Page #627 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 604 cha padano patra tathApi tevo yoga prApta thavo joIe, nahIM to ciMtAmaNi jevo jeno eka samaya che, evo manuSyadeha. juo!manuSyadehanI kiMmata ApaNe zuM kazuM? A jJAnIo AMke che. A manuSyabhavano eka samaya ciMtAmaNi jevo che. ciMtAmaNI eTale tame je ciMtana karo te tamane maLe. to, ahIM AtmAnuM ciMtana karo to mokSa maLe, evo ApaNo manuSyabhavano samaya kiMmatI che. e samayane ApaNe zemAM veDaphI nAMkhIe chIe? e vicAro ! samaya goyam ma pamaU/ he gautama! tame eka samayano paNa pramAda karazo nahIM! juo! dhaMdhAomAM, kuTuMbamAM, viSayomAM, vAsanAomAM, AraMbhamAM, parigrahamAM, mAna-pUjA vagere aneka prakAranA khoTA mArgomAM ApaNo keTalo samaya barabAda thaI jAya che! muMbaIvALAne to thoDe dUra javuM hoya to paNa 4 kalAka thaI jAya. emAM vacamAM kyAMka jo bhIDa naDI gaI to ghaNo samaya to emAM ne emAM jato rahe ane pachI akaLAmaNa ! AgaLanI gADIvALo pAcho khoTI sAIDathI ghUsI gayo to enA pratye pAchuM raudradhyAna ke ArtadhyAna. juo! 3-4 kalAkanI musApharI tathA emAM ArtadhyAna to kyAMya pahoMcI gayuM ! polIsavALAya dhyAna nathI rAkhatAM, sikyorITIvALA A vakhate bekAra AvyA che. loko game tyAM gADIo pArka karI nAMkhe che. paNa, tArI upayogarUpI gADI te kyAM pArka karI che! A ciMtAmaNi jevo tAro samaya tuM kyAM kADhe che ! A kyAM vahIvaTamAM paDyA! tAre ahIM aMdaramAM palAThI vALIne besI javAnuM hatuM ane utarIne nIkaLI jA. gADI mUkavAnI jagyA nA hoya to gADI lIdhA vagara cAlIne Ava prabhu ! rIkSAmAM Ava ahIM. mAthAkUTa zuM kare che? paNa Akho divasa vaNajoItA, prayojanabhUta vagaranA, ghaNA vikalpo karavAnI Teva paDI gaI che. vikalpa vagara jivAtuM nathI! samaya keTalo kiMmatI che. zrI mokSamALAmAM zikSApATha-50mAM lakhyuM che ke vicakSaNa puruSo ahorAtra bhaktimArgamAM, jJAnamArgamAM, dhyAnamArgamAM potAno samaya vyatIta kare che ane sAmAnya vicakSaNa jIvo vAratahevAre ke koIka evA prasaMga hoya tyAre potAno samaya dharmamAM lagADe che. ane mUDha jIvo nidrAmAM, parigrahamAM, AraMbhamAM ne laukika kAryomAM potAno kiMmatI samaya veDaphI nAMkhe che. "eka paLa vyartha khovI te eka bhava hArI javA tulya che ema tattvajJAnanI daSTie siddha che." paramakRpALudevanuM A vacana che. zikSApATha - 50 vAMcavo. Page #628 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra 605 avasara pAmI ALasa karaze, te mUrakhamAM pahelo jI; bhUkhyAne jema ghebara detAM, hAtha na mAMDe ghelojI. sevo bhaviyAM vimala jinezvara, dulahA sajjana saMgAjI. - zrI yazovijayajI kRta vimalanAtha jinastavana eka eka samaya karatAM anaMtakALa veDaphAI gayo. ciMtAmaNi jevo jeno eka samaya che evo manuSyadeha UlaTo paribhramaNavRddhino hetu thAya che, jo sadupayoga karatAM nA AvaDe to. toye are bhavacakrano, AMTo nahIM ekke TaLyo. - zrI mokSamALA - zikSApATha - 67 AMTo TaLyo to nahIM, paNa AMTo vadhAryo. jema doDho AMTo caDhI jAya tema. je satparuSoe sadgurunI bhakti nirUpaNa karI che, te bhakti mAtra ziSyanA kalyANane arthe kahI che. koNe kahI che? satparuSoe. konI bhakti kahI che? sadgurunI. zenA mATe kahI che? ziSyanA kalyANa mATe. je bhaktine prApta thavAthI sadgurunA AtmAnI ceSTAne viSe vRtti rahe. je najIka che, AzrayavAna che, samarpita thayo che, AjJAMkita che, svacchaMdano nAza thayo che, te have puruSanI dehanI ceSTA ke udayanI sAme nathI joto. game tevA udaya hoya, nimitta hoya te vakhate paNa temano upayoga zuM kAma kare che? temanuM ciMtavana zuM che? vartamAnamAM je karmanA udaya AvyA che, emAM emanI khatavaNI kema che? ane teo je kAMI udaya Avyo enI sAthe bhaLI jAya che? ke jJAtA-dA bhAve rahe che? te vakhate paNa temano upayoga Atmasanmukha hoya che ke para sanmukha hoya che? to, sapuruSanuM A cihna che ke koIpaNa prakAranA karmanA udayamAM e bahAramAM tAdAbhya thatAM nathI. emanA AtmAnI ceSTA eTale emanA upayoganI jAgRti, emanuM jJAna, emanuM darzana, emanuM cAritra, emano AnaMda, emanI AtmAnI samasta proparTI - e bAju emano upayoga kevo cAlI rahyo che? azAtAnA, zAtAnA, pApanA ke puNyanA game te udaya hoya paNa teo upayoga dvArA emAM bhaLatAM nathI, tAdAbhya thatA nathI. e jue che ke karmanA udayanA kAraNe A banelA banAvI che. A mAro svabhAvabhAva nathI. mArI zAMti ane mAruM kalyANa mArA svarUpanA Azraye che. nimittAdhIna thavAthI ke udayAdhIna thavAthI nathI. je sapuruSanA AtmAnI ceSTAnuM nirIkSaNa kare te sAco mumukSu ane je sAco mumukSu hoya te ja sapuruSanA AtmAnI ceSTAnuM nirIkSaNa karI zake. nirIkSaNa kare tyAre ja tene khyAla Ave ke Page #629 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 606 cha padano patra huM ATalo badho prayatna karuM chuM chatAM mAro upayoga bahAra doDI jAya che ane Amane ATalA badhA udayonI vacamAM paNa upayoga AtmAno Azraya choDato nathI ane paramAM tAdAtmya thato nathI. tyAre tene satpuruSanuM svarUpadRSTithI bahumAna Ave che, ahobhAva Ave che. apUrva guNa dRSTigocara thaI anya svacchaMda maTe, sadguru to guNonA bhaMDAra che. emanA samyagdarzana-jJAna-cAritra - A je Atmika guNono vaibhava emanI samajamAM dekhAya che ane tenA upara emanI dRSTi jAya che. apUrva guNa dRSTigocara thAya che. atyAra sudhI dRSTimAM badhAnA doSa dRSTigocara thatAM, have tenAmAM ziSyatva AvyuM eTale tene satpuruSanA guNa dRSTigocara thAya che. pachI teno svacchaMda TaLI jAya che ane saheje Atmabodha thAya. saheje AtmajJAna thaI jAya che. karAvavuM paDatuM nathI, thaI jAya che. phaLa vRkSa para pAke che tyAre pADavuM paDatuM nathI, svayaM paDI jAya che. jJAnasya phalaM viratiH / jJAnanuM phaLa sarva bhAvathI virAma pAmavArUpa virati che. teno svacchaMda TaLI jAya che ane saheje Atmabodha thAya. have teno upayoga AtmA bAju vaLe che. atyAra sudhI teno upayoga banAvo ane nimitto bAju vaLI, tenA vikalpomAM kAma karato hato. have te karmanA udayanA vikalpone paNa choDe che ane bAhya nimittanA vikalpone paNa choDe che. te vakhate paNa te AtmajAgRti rAkhI, upayogane AtmA bAju vALato jAya che. bhale bodha nA Ape to paNa temanI sAthe rahevAthI, temanI carcA jovAthI A badhuM zIkhavA maLe che. hara caryAmAM temanI AtmAnI jAgRti hoya che. bhale avirati samyakdaSTi hoya to paNa ! virativALA to hoya ja, paNa avirata samyaSTi paNa koI paNa kArya upayoganI ajAgRtimAM thavA detA nathI, jene abhIkSNa jJAnopayoga kahe che. ema jANIne je bhaktinuM nirUpaNa karyuM che, te bhaktine ane te satpuruSone pharI pharI trikALa namaskAra ho ! satpuruSoe bhaktinuM nirUpaNa karyuM ke sAcA sadagurunI AvI bhakti karo. sadevanI AvI bhakti karo ane sadaive je mokSamArga prarUpyo tenI AvI bhakti karo. AjIvana bhaktimAM ne bhaktimAM rahe to samAdhimaraNa prApta thAya che. bhakti karatAM chUTe mArA prANa, prabhu evuM mAguM chuM; rahe caraNakamaLamAM dhyAna, prabhu evuM mAguM chuM. Page #630 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra 607 bhaktonA jIvanacaritra vAMcavAthI jIvana jIvavAnI aneka prakAranI kaLA ApaNane hastagata thAya che. saMtonuM caritra e "ArTa opha liviMga" che. emAMthI jIvana jIvavAnI kaLA hastagata thAya che. kema khAvuM, kema besavuM, kema uThavuM, kema cAlavuM, keTalo vyavahAra karavo, keTaluM bolavuM, kyAM javuM, kyAM nA javuM, zuM karavuM, zuM nA karavuM, dareka kArya para aMda2mAM ApaNuM nirIkSaNa thAya ane breka vAgatI jAya ane je je kaMI viparIta pravRttio che te badhI maTatI jAya ane tenI jagyAe sabhyapravRttio AvatI jAya che. mATe e bhaktine paNa namaskAra ! e bhaktone paNa namaskAra ! e satpuruSone paNa pharI pharI trikALa namaskAra ! ane AvuM bhaktinuM nirUpaNa karanAra jJAnIone paNa trikALa namaskAra ! juo bhaktine namaskAra karyA che. soLa kAraNabhAvanA, je tIrthaMkara nAmakarma baMdhAvAnuM kAraNa che, temAM arihaMtabhakti, AcAryabhakti, pravacanabhakti, bahuzrutabhakti ema cAra prakAranI bhakti che. A kALamAM gurunI gAdI khUba jokhamavALI che. sAco mArga batAve, sanmArgamAM vALe to gurunuM paNa kalyANa, nahIM to jo koI eka jIvane paNa avaLA mArge caDAve to temane moTuM nukasAna che. gurunuM pada bahu jokhamavALuM che. prabhuzrI eka daSTAMta ApatAM ke eka kUtarAMne ghaNI badhI jIvAto coTelI. e badhI enuM lohI pIve. enuM kAraNa ziSyae gurune pUchyuM to guru kahe ke A kUtaro pUrva bhavamAM A badhI jIvAtono guru hato, paNa badhAne khoTe mArge caDAvelA. eTale te badhAM bhegAM thaIne atyAre badalo le che. to, A bhaktine ane te satpuruSone pharI pharI trikALa namaskAra ho ! dararoja bhAva sahita deva-guru-dharmane vaMdana karavAthI AtmajJAnanI ghaNI pAtratA pragaTa thAya che. bhUtaLa bhakti padAratha moTuM, brahmalokamAM nAhIM re; puNya karI amarApurI pAmyA, aMte coryAzI mAMhI re. jo kadI pragaTapaNe vartamAnamAM kevaLajJAnanI utpatti thaI nathI, paNa jenA vacananA vicArayoge zaktipaNe kevaLajJAna che ema spaSTa jANyuM che, zraddhApaNe kevaLajJAna thayuM che, vicAradazAe kevaLajJAna thayuM che, icchAdazAe kevaLajJAna thayuM che, mukhya nayanA hetuthI kevaLajJAna varte che, te kevaLajJAna sarva avyAbAdha sukhanuM pragaTa karanAra, jenA yoge sahaja mAtramAM jIva pAmavA yogya thayo, te satpuruSanA upakArane sarvotkRSTa bhaktie namaskAra ho ! namaskAra ho !! Page #631 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra keTalAM prakAre ane keTalI vAra namaskAra karyA che ! vartamAnamAM kevaLajJAnanI utpatti thaI nathI. saMpUrNa jJAnAvaraNIya TaLI, kevaLajJAna pragaTa thAya evI vyavasthA A kALamAM, A kSetramAM ApaNA mATe nathI. paNa jenA vacananA vicArayoge zaktipaNe kevaLajJAna che ema spaSTa jANyuM che. je bhavya AtmAo jJAnIpuruSonAM Agamone vAMce che tene aMdaramAM eka dRDha zraddhA thAya che ke mArA AtmAmAM kevaLajJAna levAnI zakti che. tene mAre dhIre dhIre kramika vikAsa dvArA vyakta karatA javAnI che. 608 eTale ke zaktipaNe to kevaLajJAna che. jema divAsaLImAM zaktipaNe to agni rahyo che paNa teno jo prayoga karavAmAM Ave to pragaTI zake che. nA hoya to nA pragaTe. kevaLajJAnanI zakti nA hoya to kevaLajJAna nA pragaTe. zakti to bhavyamAM paNa che ane abhavyamAM paNa che. zakti bannemAM che, paNa ekamAM vyakta karavAnI yogyatA che ane ekamAM vyakta thavAnI yogyatA nathI. jema koIDu magamAM caDavAnI zakti che, paNa yogyatA nathI. tema jJAnIonA vacananA AdhAre, AgamanA vacanonA AdhAre jIvane eka baLa maLe che ke mArAmAM zakti to che, jo huM puruSArtha ane prayoga karuM to mane kevaLajJAna pragaTa thaI zake che. zraddhApaNe kevaLajJAna thayuM che. jene AtmajJAna thayuM, samyagdarzana thayuM, tene zraddhApaNe kevaLajJAna thayuM kahevAya. kema ke, anubhavAtmaka zraddhA thaI ane A ja zraddhA AgaLa vadhI anaMta sukha rUpe pragaTa thavAnI che. A aMza pragaTa thayo che sukha guNano. have anaMtasukha tene AgaLa pragaTa thavAnuM che. hajI sUrya Ugyo che, madhyAhne Avyo nathI, paNa nIce che, chatAMya tenA kiraNo upara AvIne prakAza to Ape che. ApaNane paNa lAge che ke have A sUrya pUrepUro Ugaze. ema samyagdarzana thayuM, zraddhA sAcI thaI to kevaLajJAnanI zraddhA dRDha thaI ane kevaLajJAnanI zraddhA daDha thaI to zraddhA apekSAe tene kevaLajJAna pragaTa thayuM kahevAya. vicAradizAe kevaLajJAna thayuM che. samyagdarzana thayuM eTale kevaLajJAnanA sUkSma vicAro Ave che. karaNAnuyoga dvArA je je kevaLajJAnanuM varNana che ke zreNImAM kevo puruSArtha hoya, kevI kevI nirjarA hoya, kevo kevo Azraya hoya, kevuM dharmadhyAna hoya, kevuM zukladhyAna hoya; A badhAnAM yathArtha vicAra, e dazAmAM tene Ave che. icchAdazAe kevaLajJAna thayuM che. have tene kevaLajJAna prApta karavA sivAyanI bIjI koI icchA rahI nathI. samyakdaSTine kevaLajJAna sivAyanI koI bhAvanA rahI nathI. eTale kevaLajJAnanuM Page #632 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha padano patra 609 svarUpa samajI e ja bhAvanA hoya ke have kevaLajJAna sivAya duniyAno bIjo koI padArtha mArA mATe kAmano nathI. mukhya nayanA hetuthI kevaLajJAna varte che. dareka AtmAmAM kevaLajJAna paDeluM che ane je mukhya naya, paramazudghanizcayanaya che, te ema kahe che ke je AtmajJAna pragaTa thayuM te sUrya pragaTa thayo. tema A kevaLajJAnano prakAza dhIme dhIme udaya thaI rahyo che. eTale tene vartI rahyuM che. tenA anubhavamAM AvI rahyuM che ke atyAre bhale thoDuM cAkhe. jema tame kerI levA jAva ke tarabUca levA jAva to pahelAM tamane cakhADe che. eka kerI cAkhavAthI badhI kerIno svAda khyAlamAM AvI jAya che. te kevaLajJAna sarva avyAbAdha sukhanuM pragaTa karanAra, jenA yoge sahaja mAtramAM jIva pAmavA yogya thayo, te satpuruSanA upakArane sarvotkRSTa bhaktie namaskAra ho ! namaskAra ho !! eka satpuruSa maLyA to cheka avyAbAdha sudhInuM sukha pragaTa thAya che. anaMta saMsAranuM paribhramaNa eka satpuruSanA Azraye tUTe che. eTale ApaNe maMgalAcaraNamAM bolIe chIe ke, aho satpuruSanAM vacanAmRta, mudrA ane satsamAgama ! kevA che ? suSupta cetanane jAgRta karanAra, paDatI vRttine sthira rAkhanAra, darzanamAtrathI paNa nirdoSa, apUrva svabhAvane preraka, svarUpapratIti, apramatta saMyama, ane pUrNa vItarAga, nirvikalpa svabhAvanA kAraNabhUta; - chelle ayogI svabhAva pragaTa karI, anaMta avyAbAdha svarUpamAM sthiti karAvanAra ! trikALa jayavaMta varto ! - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 875 anaMta avyAbAdha sukha sudhI pahoMcADI de che. A konA prasAdathI thayuM ? sadguru athavA satpuruSanA pratApathI. to te satpuruSanA upakArane sarvotkRSTa bhaktie, abheda bhaktie, parAbhaktie, niSkAmabhaktie namaskAra ho ! namaskAra ho ! maMdiramAM jaIe to kaMIka mAMgIe. kaMIka mAnatAo mAnIe, kaMIka bAdhAo rAkhIe - A badhI sakAma bhakti che. mAro chokaro pAsa thaze to humaja ke zaMkhezvara jaI padmAvatIne - cUMdaDI caDAvIza. thaze to ! eTale padmAvatI paNa samaje che ke A bhakta parAbhaktivALo nathI ane pelA chokarAno udaya evo nApAsa thavAno che. eTale ja pAsa thaze to. 'to' zabda Avyo che. basa, AvuM ApaNe bhikhArIpaNuM rAkhI sakAmabhakti karIe chIe. Page #633 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 610 cha padano patra dazAnuM phaLadazAvALAne maLe che. niSkAma bhaktimAM je dazA che te dazA sakAma bhaktivALAne AvI zakatI nathI. koI mAMgaNI nahI. A to hAtha joDI joDIne mAMge che. raDatAM raDatAM aMbAjInI - jAtrA kare. raDatAM raDatAM jAya, paNa pAcho thAke eTale beTho beTho bIDI pI le! niSkAma bhakti eTale koI mAMgaNI nahI. mokSanI paNa mAMgaNI nahI. saMsAranA sukho ane padArthonI mAMgaNI to nahIM, paNa mokSanI paNa mAMgaNI nahIM. saMpUrNa icchAono nirodha e moTuM tapa che ane te kevaLajJAna pragaTa thavAnuM kAraNa che. te puruSanA upakArane sarvotkRSTa bhaktie namaskAra ho! namaskAra ho! Page #634 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNa maMtranI mALA sahajAtmasvarUpa paramaguru. paramaguru nigraMtha sarvajJadeva. AtamabhAvanA bhAvatAM jIva lahe kevaLajJAna re. uparokta traNa maMtro paramakRpALudeva dvArA ApaNane maLyA che. emaNe prabhuzrIne ApelA ane temane paNa AjJA ApelI ke tame badhAne A maMtra Apajo. koI abhaNa mANasa hoya, koInA samajI zake evo hoya ke koI apaMga hoya, nirAdhAra hoya - game te jIva hoya paNa eka maMtranA AdhAre ghaNA jIvo tarIne pAra pAmI gayA che. ema kahevAya che ke 'sahajAtmasvarUpa paramaguru' maMtra paNa paramakRpALudevane mahAvIra svAmI paramAtmA pAsethI maLelo ane e maMtra emaNe sAdhya karIne ApaNane Apyo che. koIpaNa maMtra, bhakti, svAdhyAya, tapa, tyAga ke koIpaNa prakAranI sAdhanA hoya; e badhA sAdhana eka svarUpastha thavA mATe che. badhuMya karyuM paNa jo upayoga potAnA svarUpamAM sthira nA thayo to badhuM kareluM niSphaLa jAya che. eTale 'sahajAtmasvarUpa paramaguru' maMtra che te cauda pUrvano sAra che ane cauda pUrvanI ghanavaTI che. koI zAstra bhaNelo nA hoya ke bIjI koI AvaData nA hoya, paraMtu eka A maMtranA marmane, rahasyane samajI ane jo paddhatisaranI ArAdhanA kare to te jIva avazya AtmakalyANa sAdhI manuSyabhavane saphaLa karI paraMparAe mokSane prApta kare eTalI emAM tAkAta ane baLa raheluM che, zraddhA joIe. 'sahajAtmasvarUpa paramaguru.' paramaguru pAMca kahevAya che. arihaMta bhagavAna paramaguru che, siddha bhagavAna paramaguru che, AcArya-upAdhyAya ane sAdhu bhagavAna paNa paramaguru kahevAya che. vaMdo pAMco paramaguru, suraguru vaMdata jAsa, vighana haraNa maMgala karaNa, pUraNa parama prakAza. - zrI vinayapATha Page #635 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 612 traNa maMtranI mALA maMtramUlaM gurorvAkya mokSamUlaM gurukRpA. gurunA vAkyo che e maMtro che ane emAMya A maMtra Apyo e paNa maMtrIne Apyo! sapuruSamAM ane emanA ApelA maMtramAM pUrNa zraddhA hoya ane eno bhAva samajI je jIva ekAgratAthI dhyAna dvArA tenI sAdhanA kare te avazya A ja bhavamAM AtmakalyANane prApta karI le che. dhyAnanI bhUmikAmAM javA mATe maMtra eka mAdhyama che. caMcaLa cittavALo dhyAnanI sAdhanA karI zakato nathI. eTale mana paNa thoDuM zAMta ane sthira rAkhavuM paDe che. dhyAnamAM AsananI sthiratA paNa jarUrI che. jApUrvaka dhyAna karavAnuM che. japa vagaranuM dhyAna ke avalaMbana vagaranuM dhyAna e taraMgarUpa banI jAya che. japanI paddhati batAvI che. dhIme dhIme zvAsa letAM sahajAtmasvarUpa ane dhIme dhIme zvAsa mUkatAM "paramaguru' manamAM bolavuM. "kvonTITI" nahIM jovAnI, paNa kvaoNlITI' jovAnI. paramakRpALudeva kahe che, zubha bhAva vaDe mana zuddha karo, navakAra mahApadane samaro; nahIM eka samAna sumaMtra kaho, bhajIne bhagavaMta bhavaMta lo. - zrI mokSamALA - zikSApATha - 15 navakAramaMtra kaho, navapadajInuM dhyAna kaho, soham kaho ke sahajAnmasvarUpa paramaguru kaho - A badhA maMtro ekAvAcaka che. sahajAtmasvarUpa paramagurumAM pAMce paramaguru AvI jAya che. arihaMta bhagavAna paNa sahajAtmasvarUpa che, siddha bhagavAna paNa sahajAtmasvarUpa che, AcArya bhagavAna paNa sahajAtmasvarUpa che, upAdhyAya bhagavAna ane sAdhu bhagavAna paNa sahajAtmasvarUpa che ane ApaNe paNa sahajatmasvarUpa chIe. sahajAtmasvarUpanA nAte ApaNe badhA sarakhA chIe. dravyadRSTithI ApaNe badhAya siddha bhagavAna jevA ja chIe; bhale haju thayA nathI, paNa thavAnI yogyatAvALA chIe. sarva jIva che siddha sama, je samaje te thAya. e paramagurU ke paramAtmapada emaNe kevI rIte prApta karyuM? potAnA sahajAtmasvarUpano Azraya levAthI. e sahajAtmasvarUpanA Azraye emaNe paramaguru pada prApta karyuM. koI paNa jIva potAnA sahajAtmasvarUpano Azraya kare to tene e padanI prApti thaI zake. siddhAMta badhAya mATe sarakho hoya che. te mATe ApaNe pahelA ApaNI jAtamAMthI paramAM je aham-mamatvapaNuM che tene bhUsavuM paDaze ke, huM gokuLabhAI chuM, huM manuSya chuM, huM amuka nAtano chuM, huM amuka grupano chuM, huM puruSa chuM, huM strI chuM, huM jaina chuM, huM ajaina chuM - AvI badhI je paramAM aham-mamatvapaNAnI mAnyatAo che ene kADhIne bhAvanA karavI ke huM dehAdi svarUpa nathI ane deha strI putrAdi koI paNa mArA Page #636 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNa maMtranI mALA 613 nathI. zuddha caitanyasvarUpa avinAzI evo huM AtmA chuM, ema AtmabhAvanA karatAM rAgadveSano kSaya thAya.' eTale ke kevaLajJAnanI prApti thAya. bolavuM e alaga vastu che ane zraddhApUrvaka bhAvabhAsana AvavuM e alaga vastu che. ApaNe je nityakrama karIe emAM badhuM bolI jaIe, kSamApanAno pATha bolI jaIe, vIsa doharA bolI jaIe, yamaniyama bolI jaIe - A badhuM bolI jaIe, paNa ApaNe je jIvana jIvIe chIe temAM kyAMya aham - mamatvapaNuM nA thAya enI jAgRti hotI nathI. e ahampa - mamatvapaNuM kADhavA mATe A maMtra ApaNane Apyo che ke paramaguru paNa sahajAtmasvarUpa che ane huM paNa sahajAtmasvarUpa chuM. mAtra mane mAruM bhAna nahotuM, te A maMtranA mAdhyamathI mane sadgurue karAvyuM che. jIva sahajAtmasvarUpathI rahita nathI, mAtra ene sahaja svarUpanuM bhAna nathI ane sahaja svarUpanuM bhAna thavuM te sAdhanA che. bolIe chIe ke, 'huM AtmA chuM,' paNa e kahetI vakhate jagatanA tamAma cetana-acetana padArthothI, sarvathI sarva prakAre huM bhinna, asaMga, ekAkI chuM, jagatanA koI padArtha sAthe kiMcit mAtra mAre lAgatuM-vaLagatuM ke levA-devA nathI, paNa evo bhAva karatA nathI. e padArthonuM svabhAva pariNamana thAya ke vibhAva pariNamana thAya emAM ApaNuM jJAtA-daSTApaNuM, sAkSIbhAvapaNuM TakI rahe to mAnavuM ke have ApaNuM ahammamatvapaNuM ochuM thayuM che. dehamAM koI pratikULatA AvI, gharamAM kaMI pratikULatA ke anukULatA AvI, e anukULatA ke pratikULatAmAM ApaNe bhaLI jaIe chIe ane sAkSIbhAve rahI zakatA nathI, to e batAve che ke je ApaNe bolIe chIe te zabdajJAna che, svasaMvedana jJAna nathI. zabdajJAna to paMDito pAse khUba hoya che, paNa e jJAna emane AsravathI nivartAvatuM nathI. jJAna tene kahIe ke je AsravathI nivartAve ane saMvara nirjarAmAM pravartAve. paramakRpALudeve enI judI vyAkhyA karI che ke 'harSa ane zokanA prasaMge hAjara thAya tenuM nAma jJAna che.' jyAre ApaNuM jJAna kharA vakhate ja gerahAjara rahe che ane bAkI hAjara rahe che ! svAdhyAyahaoNlamAM hAjara ane svAdhyAyahaoNlanI bahA2 gerahAjara thaI jAya che. AtmA chuM, AtmA chuM, ema svAdhyAyahaoNlamAM bole paNa bahAra jaIne AtmA 'chU' thaI jAya che. huM mAtra sahajAtmarUpI AtmA chuM, AtmA sivAya huM kazuM nathI ane AtmA sivAya vizvamAM kazuM mAruM nathI - AvuM akiMcanapaNuM, ekAkIpaNuM, upayogamAM bhAvabhAsanamAM vAraMvAra bhAsavuM joIe, e sAdhanA che. bIjI dharmanA nAme kriyAo ochI Page #637 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 614 traNa maMtranI mALA thaze to cAlaze, tapa-tyAga atyAre nahIM thAya to cAlaze paNa AvuM akiMcanapaNuM, ekAkIpaNuM nahIM bhAse to nahIM cAle. pahelAmAM pahelI sAdhanA A che ke ApaNe ApaNA svarUpane ekAkIpaNe jotA zIkhIe. jagatano koI padArtha tamane sukha ke duHkha ApavA mATe zaktimAna nathI ane thaI zake tema paNa nathI. chatAMya tame ema mAno ke mane ANe sukhI karyo, ANe mane du:khI karyo, A nA hota to mane sAruM hatuM, A hatuM mATe mAruM badhuM kAma bagaDI gayuM - e badhA ajJAnatApUrvakanA je vikalpo cAle che te A samyagdarzanane moTA bAdhaka thAya che. paranuM kartRtvapaNuM, paranuM bhoktatvapaNuM, 52mAM ahampaNuM ke pa2mAM mamatvapaNuM ane 52mAM ISTabuddhi ke aniSTabuddhi A badhAya mithyAtvanA saradAro che. A jagatamAM A AtmAne jagatano koI jIva ke padArtha ISTa nathI, AtmAnuM hita karI zake tema nathI, AtmAne sparzI zake tema nathI ke AtmAne svabhAva ke vibhAvarUpe pariNamAvI zake tema nathI; chatAMya amuka jIvo ke amuka padArtho mane ISTa che ema mAnavuM te dehanI apekSAe kahyuM che ane deha to tame cho nahIM. jene dehAtmabuddhi che te ISTa-aniSTa buddhi kare che. tene dehAdhyAsa chUTI gayo che ene have koI ISTa paNa nathI ane koI aniSTa paNa nathI. e to je banAvo bane tene mAtra jANanAra-dekhanAra huM AtmA chuM ema jue che. 'sahajAtmasvarUpa paramaguru' maMtramAM sAkSIbhAve rahevAnI, jIvavAnI eka kaLA batAvelI che. vAraMvAra e jApane japavAthI mananI zuddhi thAya che ane e zuddha thayeluM mana, upayoga AtmAmAM sthira thAya che. mananI zuddhi mATe jApa jarUrI che, chatAMya koI paNa savikalpa avasthAmAM karelI pravRtti Asrava-baMdhanuM ja kAraNa che ane savikalpatAmAMthI nirvikalpatAmAM pariNamI jAya e ja maMtranuM prayojana che. maMtra dvArA dhyAnanuM prayojana zuM che ? savikalpa avasthAmAMthI nirvikalpa avasthAmAM javuM. nirvikalpa avasthA eTale zuM ? bIjA badhA vikalpo choDI upayoga ekamAtra AtmAnI aMdara ja zAMta ane sthira thAya. AnuM nAma nirvikalpa avasthA che, nirvicAra avasthA nahIM. vicArapaNuM to tyAM che. cheka zreNImAM caDhelA jIvane paNa vicAro to cAle che, ekatvavitarka vicAra, pRthavitarka vicAra A badhA vicAro to zukladhyAnanI zreNImAM paNa hoya che, eTale nirvicAra dazA nathI. nirvikalpa dazA judI che. nirvikalpa eTale AtmA sivAyanA bIjA koIpaNa vikalpa nathI. mAtra AtmAnuM ja ciMtavana, AtmAnuM ja manana, AtmAnuM ja dhyAna, AtmAmAM upayoganI sthiratA. AtmAno upayoga AtmAkAra thAya e nirvikalpatA che. A maMtranA mAdhyamathI ApaNe svarUpa anusaMdhAna karI AtmAnI prApti karavAnI che. hAlatAM-cAlatAM, besatAM-uThatAM, letAM Page #638 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 615 traNa maMtranI mALA detAM dareka kriyAmAM maMtrasmaraNanuM baLa jo rAkhe to te ekAMtamAM A maMtra dvArA AtmadhyAna prApta karI AtmAnuM kalyANa sAdhI zake. koI paNa kriyA karatA hoya - tame gADI calAvatA hoya to paNa tamAruM maMtranuM smaraNa cAlavuM joIe, jamavA beThA hoya to paNa maMtranuM smaraNa cAlavuM joIe. jo A smaraNa nahIM hoya to tame jamavA beThA hazo to temAM ekAkAra thaI jazo, dhaMdhAmAM hazo to temAM ekAkAra thaI jazo, bIjI kriyAmAM ekAkAra thaI jazo. jo A maMtranuM baLa haze to e tamArA upayoganuM - AtmAnuM rakSaNa karaze. eTale zrI brahmacArIjIe kahyuM che, maMtra maMtro smaraNa karato kALa kADhuM have A, jyAM tyAM javuM para bhaNI bhUlI bola bhUluM parAyA; AtmA mATe jIvana jIvavuM lakSa rAkhI sadAye, pAmuM sAco jIvanapalaTo, mokSamArgI thavAne. - pU. brahmacArIjI kevI sarasa racanA brahmacArIjIe karI che! have A manuSyabhavano kiMmatI samaya huM sAMsArika kAryomAM ke padArthomAM ke saMsAranI khaTapaTomAM lagADIza nahIM. kema sAdhanAmAM AgaLa nathI vadhAtuM ? badhI sAdhanA kema dhovAI jAya che ? saMsAranI pravRttio, AraMbha-parigrahanI pravRttio ane bIjI laukika pravRttio eTalI badhI ApaNe vadhArI dIdhI che ke have emAMthI pAchuM pharavuM ApaNA mATe bahu agharuM thaI gayuM che. gRhasthadazA che eTale kamAvuM paDe, to eTalI pravRtti tame cAra-cha kalAka karo, tamArA bhAgya anusAra maLI jaze. bAkIno je samaya tame TI.vI.mAM, mobAIlamAM, vikathAomAM, sAMsArika kAryomAM ke bIjI khaTapaTomAM kADho cho te tamArA AtmAnI sAdhanAne dhoI nAMkhe che, tamAro upayoga DahoLAI jAya che. ghaNA varSonI karelI sAdhanA paNa thoDA ajJAnI ane asaMyamIonA saMparkathI dhovAI jAya che. ApaNane temanI saMgati bahu game che ane jJAnIo tathA saMyamIonI saMgati ApaNane ochI game che, e ja ApaNI ruci kyAM che te batAve che. huM ema kahyuM ke, tamane mAre aThavADiyuM mArA kharce IDara zibiramAM laI javAnA che. TikiTanA paisA, rahevAno ane jamavAno badho kharca mArA taraphathI. nAma lakhAvo. A eka skIma ane bIjI skImamAM ema kahyuM ke mAre tamane kerAlA laI javAnA che ane tyAM sarasa bIca che, cAre bAju sarasa grInarI ane bIjI paNa pharavAnI eTalI badhI sarasa jagyAo che; paNa tyAM cArja thaze, to tame zuM pasaMda karazo? tamane kerAlA javAnuM gamaze. e ja tamArI yogyatA ane ruci batAve che. paramakRpALudeve kahyuM che, Page #639 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 616 traNa maMtranI mALA 'koI bhogI thavAno bodha kare che to koI yogI thavAno bodha kare che. koIne koIno ane koIne koIno bodha lAge che, evuM kema che ?' AyuSyano ghaNo kALa vahI gayA chatAM huM AtmAnI sAdhanA karI lauM enuM bhAna ja nathI. jIva ahamAM ane baphamamAM ema mAne che ke huM to khUba sAdhanA karuM chuM, rojanI ATha kalAka karuM chuM. e badhuM kaMI nathI, bAhya che. tane hajI mojazokhamAM ane paravastumAM kema ruci che? jagatanA padArthone jovAnI ane jANavAnI kema ATalI utkaMThA ke tAlAvelI jAge che ? ATalI uMmare ? have to tAre tArA AtmAnuM kalyANa karavAnuM che. 'samaya goyam mA pamANe / ' A mahAsUtra bhagavAna mahAvIre ApyuM che. he gautama ! eka samayano paNa pramAda karazo nahIM. to tame IDaramAM jazo to pramAda vadhAre thaze ke kerAlA jazo to pramAda vadhAre thaze ? mojazokha kyAM thaze ? tyAM tame DUbI javAnA cho - jovAmAM, khAvAmAM - pIvAmAM ne haravA - pharavAmAM ane keTalA karmanA poTalA bAMdhIne Avazo ? AnuM nAma upayoganuM DahoLAI javuM. - AvI aneka kriyAomAM ApaNo upayoga DahoLAI jAya che. pachI kalAka, be kalAka ke cAra kalAka sAdhanA karIe e sAdhanAmAM je utsAha ane ruci jAgavA joIe ane cittanI prasannatA thavI joIe te thatI nathI. eTale be vastu che - eka sAdhanAne bAdhaka kAraNono tyAga karo ane bIjuM sAdhaka kAraNonA nimittamAM raho. A bannenI jarUra che. bAdhaka kAraNono tyAga nA thAya to game teTalI sAdhanA karazo to tenA nimitte badhI sAdhanA dhovAI jaze, ane sAdhaka kAraNone aMgIkAra nahIM karo to tamAre je jJAnanI ane dhyAnanI vRddhi karavI che te paNa nahIM thAya. mATe je nimitta tamane AtmasAdhanAmAM bAdhaka thatAM hoya, bhAvonI vizuddhi thavAmAM bAdhaka thatAM hoya tene tame choDo. A to paramakRpALudeve ApaNane maMtra ApIne ghera beThA gaMgA ApI che. tAre jeTaluM lasoTavuM hoya teTaluM lasoTa. jeTaluM lasoTIza teTalo AtmAno karaMTa tane vadhAre maLato jaze, AnaMda vadhAre maLato jaze, zAMti vadhAre thatI jaze ane maMtranA mAdhyamathI tAruM mithyAtva paNa kapAtuM jaze. zakti hoya teTalI lagADa. eka zvAsa nakAmo nA javA de. paramakRpALudeve kahyuM che, eka paLa vyartha khovAthI eka bhava hArI javA jevuM che ema tattvanI dRSTie siddha che ! zrI mokSamALA - zikSApATha - 50 ApaNane ema lAge che ke ApaNI badhI paLa sArI jAya che, paNa badhI vyartha paLo che. bahu UMcI vAta nathI karato atyAre, paNa hakIkatamAM tame bAhya bhakti, svAdhyAya ne satsaMga Page #640 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 617 traNa maMtranI mALA karo cho e paNa vyartha che. enuM phaLa zuM AvyuM? ATalA varSothI e badhuM karyuM to have upayoga svarUpa sanmukha vadhAre rahevo joIe, enA badale mAMDa aDadho kalAka ke kalAkamAM to tame UMcAnIcA thAo cho! svAdhyAya pUro karavAno samaya savA agiyArano hoya, paNa huM bAra vAgyA sudhI calAvuM to chelle huM ane mAIkavALA bhAI be jaNA ja hoIe ! e ApaNI ruci kyAM che te batAve che. jyAre dhaMdhAmAM ke dukAnamAM gharAkI jAmI hoya tyAre ghare jamavA to nA jAya, paNa Tiphina maMgAvyuM hoya e paNa sAMja sudhI ema ne ema paDyuM rahe! dhaMdhAmAM jIva apramatta banI jAya che! jaisI prIti harAma kI, aisI hara para hoya; calo jAya vaikuMTha meM, pallo na pakaDe koya. ruci kema nathI thatI? yogyatA nathI. yogyatA kema Ave? mahApuruSonA satsaMgamAM, sAMnidhyamAM, AzrayamAM rahIe to. ApaNe Azraya kono karIe chIe ? gharavALAno, sagAMvahAlAMno, mitrono. bahu bahu to vevAIno. have e tane kyAM laI jaze prabhu! tuM tArA upayogathI to vicAra ke emanA saMgamAM rahevAthI tAro upayoga zuddha thaze ke azuddha thaze? kema ke e badhA laukika jIvo che. paramakRpALudeve patrAMka - 322 mAM kahyuM che, "ame ane tame laukika mArge pravartazuM to alaukika mArge koNa pravartaze?" A paMcamakALa che, paDato kALa che, dhIThuM huMDAvasarpiNI kALa che. AvA kALamAM AtmAnI sAcI ruci jAgavI, muktinI sAcI bhAvanA karavI ane samyagadarzanane prApta karavAno daDha nirNaya karavo, sAcA deva-guru-dharmanuM svarUpa samajIne emanA ApelA bodha dvArA, maMtrasmaraNa dvArA AtmAne bhAvita karI pavitra banAvavo, nirmaLa banAvavo. sAMsArika saMga-prasaMgamAM AtmAno upayoga malina thaI jAya che. pAMceya paramaguru sahajAtmasvarUpa che, huM paNa sahajAtmasvarUpa chuM. e arihaMta ane siddha bhagavAna to akhaMDapaNe potAnA sahajAtmasvarUpanA avalaMbane ja che ane bAkInA AcArya, upAdhyAya, sAdhu bhagavAna paNa ghaNA aMze to AtmAnA Azraye che, paNa vacamAM vacamAM prasAda avasthAmAM upayoga bahirmukha thaI jAya che, e na thavA emanI avirata sAdhanA apramattapaNe cAlI rahI che. emane paNa eka vakhata akhaMDapaNe svarUpamAM sthira thaIne arihaMta-siddhapadane prApta karavuM che. svarUpamAM sthira thavuM e ja sAdhanA che, bAkI je sAdhanA che te Asrava-baMdhanI bhUmikAmAM zubha bhAvo che. A maMtranA mAdhyamathI svarUpastha thavAno, svarUpa anusaMdhAna karavAno prayoga zIkhavAno che. Page #641 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 618 traNa maMtranI mALA sthiratApUrvaka dhyAna mATe kAyAnI paNa sthiratA joIe, daSTi paNa nAsAgra athavA baMdha joIe, AsananI paNa sthiratA joIe. zvAsocchavAsa dhImA hovA joIe. zvAsa letA sahajAtmasvarUpa ane zvAsa mUkatA "paramaguru bolavuM. ekadhAro zvAsa dhIme dhIme cAlavA devo. temAM maMtrane joDIne tamAre tenuM nirIkSaNa karavAnuM che. e nirIkSaNa karazo eTale jaNAze ke tamAro je zvAsa aMdaramAM taijasa ane kArpaNa zarIra sAthe athaDAya che tyAMthI anAhatu dhvani nIkaLaze. ekAgratA sadhAze to A badhuM krame krame thaze. anAhata dhvani eTale vagara vagADyuM jema vAjA vAgatA hoya evo maMtrano jApa tamane aMdarathI saMbhaLAze. te pachI paNa ekAgratAthI tamAro jApa cAlato haze to aMdarathI te ekAgratAnA kAraNe divya sudhArasa kaMThamAMthI jhare che ane e sudhArasamAM tamAro upayoga kendrita thaze. A badhAne vaTAvI javAnuM che, ahIM aTakavAnuM nathI. kAraNa ke e AtmA nathI, e paNa paravastu che, paNa ekAgratA thatAM vaccenA A badhA sTopa Ave che. emAM gurugama sAthe haze to AgaLa nIkaLazo ane je paccakro che e cakronuM bhedana thaze. je cakra UlaTA che te sulaTA thaze. cakranuM bhedana thatAM aMdaramAMthI koI divasa na anubhavI hoya evI sugaMdhIo Avaze. pachI tame atyAre je vAparo cho e senTa gamaze nahIM. tyArabAda eka divya jyoti pragaTa thaze ane emAM paNa upayogane TakAvI rAkhI maMtranuM baLa vadhArazo to dhAraNA dvArA sthiratA pragaTI vizvadarzanarUpa Atmadarzana thaze. A badhA enA sTeja che. paNa ApaNuM mana caMcaLa che eTale thoDo samaya jApa karIe tyAM to te cauda rAjalokanI musApharIe doDe che! eTale ahIM khAsa jAgRti rAkhavAnI che. upayoga upara upayoga mUko ane juo ke tamAro upayoga kayA bhAvamAM cAlI rahyo che? pahelA kyAM hato? atyAre e ja cAlu che ke ADAavaLA khasI gayA cho enuM nirIkSaNa karo. maMtrajApa sAthe kaSAyo paNa maMda thaze. kema ke tamAro upayoga maMtrajApamAM kendrita thayo. eTale tamArA kaSAyo maMda paDaze, pADavA nahIM paDe. viSayonI vAsanAo ekadama moLI ane maMda paDI jaze. pUjya bahenazrIe kahyuM hatuM ke AraMbha ane parigrahanI vRttithI je tamAro upayoga DahoLAI jato hato e DahoLAvAnuM have baMdha thaI jaze. have tamane kyAMya nahIM game to AtmAmAM to jarUra gamaze. ApaNane to AtmA sivAya badheya game! nApA je sarva nA / paramakRpALudeve kahyuM che ke jeNe AtmA jANyo teNe sarvajANuM. huM mAtra sahajAtmasvarUpI AtmA chuM. paramaguru paramAtmA paNa AtmA che ane jagatanA tamAma coryAzI lAkha yoninA jIvo paNa mArA jevA ja AtmA che. Page #642 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 619 traNa maMtranI mALA koNa konI maitrI kare, konI sAthe kleza; jyAM dekhuM tyAM sarvajIva, zuddha buddha jJAneza. jIva mAtramAM AtmadaSTithI jotAM zIkhazo to tamArA rAga-dveSa svayaM moLA paDI jaze. mArA-tArAnA bhAva nIkaLI jaze. A mArA grupano che ane A amArI nAtano che, A amArA gurune ke bhagavAnane mAnanAro nathI, mATe para che. koNa zuM kare che ane koNa zuM nathI karatuM eno ja hisAba ApaNe covIsa kalAka rAkhIe chIe. ApaNe ApaNo hisAba to kyAreya rAkhatA ja nathI ! jene je karavuM hoya te karavA do, badhAya svataMtra che ane je svacchaMdI jIva che te potAnI kalpanA pramANe nahIM kare to zuM jJAnInI AjJA pramANe karaze? je svacchaMdI che te potAnI marajI pramANe ja karavAno. to tene ema karavA do. tame tenA paNa vikalpamAM nA paDo kema ke tenI eTalI ja yogyatA che. bhagavAna paNa koInA pariNAma pheravI zakatA nathI, to tame bIjAnA pariNAma pheravI zako? ane bIjA game te rIte pariName emAM tamane lAbha ke nuksAna zuM che? ANe Ama na karavuM joIe, ANe Ama ja karavuM joIe, ANe ahIM javuM joIe, ANe ahIM nA javuM joIe. are ! mUkane badhI kaDAkUTa! tAro upayoga DahoLAI jAya che ane vikalpomAM jAya che, tArI nirvikalpa sthitine dhakko vAge che. mATe AnaMdaghanajInuM daSTAMta dhyAnamAM rAkho ke "mevADa kI rAnI ko laDakA hova to bhI AnaMdaghana ke kyA? aura nahIM hove to bhI AnaMdaghanakuM kyA?' koI kaMI kare to paNa ApaNane zuM? ane na kare to paNa ApaNane zuM? mATe chUTA raho. kyAMya eTecamenTa karyuM to upayoganuM tamArA AtmAthI DiTecamenTa thaze. koIpaNa sAMsArika kartavyomAM ke vikalpomAM ke bhAvomAM tamAro upayoga joDAze eTalo tamArA AtmAmAMthI khasI jaze. zuM jarUra che azAMti karavAnI? samajIne badhuM joyA karo. Apa svabhAva meM re, avadhU sadA magana meM rahanA; jagata jIva hai karmAdhInA, acarija kachuA na lInA. - zrI cidAnaMdajI mahArAja jagatanA jIvo che te karmAdhIna che. jevA karmanA udaya Ave tene AdhIna thaIne nAcavAnA che, nA nAce to Azcarya. ajJAnI jIvane krodhano udaya Ave ane krodha nA kare to Azcarya! paNa krodha kare emAM kaMI Azcarya nathI. kema ke, te nIcenI bhUmikAmAM che. jIva nIcenI bhUmikAmAM haMmezAM nimittAdhIna raheto hoya che; eTale te je nimittomAM, je saMyogomAM Ave che tene Page #643 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 620 traNa maMtranI mALA AdhIna thaIne varte che ane tevA 'bhAva' kare che. have tenA evA vartana pAchaLa tame tamArA bhAva zuM kAma bagADo cho ? tamAre bhAva bagADavAnI koI jarUra nathI. tamAre AtmAnI zAMti joIe che to badhAnA vikalpa choDI do, pachI te gharavALA hoya ke deha hoya; dehane paNa zAtA-azAtAnA udaya Ave che. e udaya tame karma bAMdhyA che mATe AvyA che, koIe mokalyA nathI. to ene samatAbhAve bhogavI lo. samatAbhAve nahIM bhogavo ane hAyavoya ke AkuLatA-vyAkuLatA karazo toya kaMI vedanA ghaTavAnI nathI ane zAMtabhAvathI vedazo to vedanA kaMI vadhI javAnI nathI. e to enA udaya pramANe rahevAnI che. jo tamAre zAMti joItI hoya to duniyAnI koIpaNa bAbatamAM mAthuM mAravAnuM tame choDI do. azAMti thAya che tenuM kAraNa e ke tame tamArA svarUpano Azraya choDIne bIjAnA vikalpamAM paDyA. pachI azAMti nA thAya to Azcarya. azAMti thAya emAM Azcarya zuM ? mATe maMtranuM baLa vadhAro. hAlatA-cAlatA maMtranuM smaraNa karo. jema gAruDI viSane utAre che tema A maMtra mithyAtvarUpI jherane utAranAro che, cauda pUrvano sAra che. pistAlIsa Agama ane badhAya zAstro vAMce to enA sArarUpe 'sahajAtmasvarUpa paramaguru' che. A badhAyano sAra ATalo ja che. paNa tene dhyAnamAM jApa dvArA paddhatisara karazo to enAthI ghaNo lAbha thaze. to e jApa karatI vakhate AsananI sthiratA, dRSTibaMdha, merudaMDa sIdho, dhImA-dhImA zvAsocchvAsa, jIbhane tALavA upara aDADelI rAkhavAnI, maMtrano bhAvArtha samajavAno, maMtramAM ane maMtranA ApanAra upara pUrNa zraddhA rAkhavAnI. vAraMvAra maMtra badalavo e paNa caMcaLatAnuM kAraNa che, emAM koI lAbha nA thAya. A maMtra evo che ke badhAya maMtrono sAra che. pAMca paramaguru eTale navakAramaMtrano sAra thaI gayo. 'soham' eTale 'je paramAtmA te ja huM' athavA je 'sahajAtmasvarUpa te ja huM'. A maMtramAM soham maMtrano paNa sAra AvI gayo. nizcayathI mAruM sahajAtmasvarUpa te ja mArA paramaguru che. AtmAno guru AtmA ja che. vyavahArathI paMcaparameSThi bhagavAna che. eTale paramakRpALudeve kahyuM ke, AtmA jevo koI deva nathI. AtmA jevo koI guru nathI. AtmA jevo koI dharma paNa nathI. AtmA jevo koI dAtA paNa nathI. A jagatamAM samyagdarzana-jJAna-cAritra ane mokSanuM dAna karanAra tamAro AtmA che ane tame tenI ja sAme nathI jotA !! tamAruM eNe zuM bagADyuM che e mane kaho to kharA! badhAyanI sAme juo cho ane enA sAme ja nathI jotA ! paramaguru paramAtmA jevo ja huM sahajAtmasvarUpI AtmA chuM, e A maMtrano vyavahAra artha che ane mAruM sahajAtmasvarUpa e ja mAro paramaguru che tathA e sahajAtmasvarUpanA Azraye Page #644 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNa maMtranI mALA 621 ja paramaguru pada pragaTa thAya che. mATe jeTalo zakya hoya teTalo savikalpa avasthAmAM buddhipUrvaka teno Azraya karo. pachI AgaLa vadhazo to dhIme dhIme nirvikalpa avasthAmAM abuddhipUrvaka paNa thaze. ApaNe amuka kAma hAthamAM laIe chIe, pachI thoDA samayamAM kaMTALIne choDI daIe chIe. enI pAchaLa barAbara lAgyA rahevuM joIe te lAgyA rahetA nathI. kema ke, ApaNI pAse zraddhAnuM baLa ochuM che. pachI bIjA koI bIjo maMtra Ape ke tame A navapadajInuM dhyAna karo, to ApaNe e karavA lAgI jaIe chIe. jo ke, navapadajInuM dhyAna paNa sahajAtmasvarUpamAM AvI jAya che. soham, navakAramaMtra A badhA ekAryavAcaka mitro che. A sahajAtmasvarUpanuM dhyAna kevI rIte karavuM? e viSe "zrI dravyasaMgrahamAM eka gAthA mUkI che ke - mA ciTThaha mA jaMpaha mA ciMtaha kivI jeNahoI thiro ? appAapabhikhao iNameva paramahave jANaM // mA vikrada eTale kAyAthI koIpaNa prakAranI ceSTA karo nahIM. sthira raho. jo kAyA asthira haze to dhyAna jAmeluM haze to paNa chUTI jaze. mana, vacana, kAyAnI ane upayoganI ekAgratA e dhyAna. dhyAna eTale ekAgratA. mA kaMpaDha-vANI dvArA koI paNa prakAranuM uccAraNa karo nahIM. pahelA bahiraMga jalpano tyAga, pachI krame karIne aMtaraMga jalpano paNa tyAga, pachI zvAsocchavAsanI sAthe e maMtranI dhvani cAlyA kare che. ene tame joyA karo. te pachI tame jene juo cho e tame nathI, paNa je jonAra che te tame cho, jANanAra che te tame cho. evI tamArI je akhaMDa jJAyaka sattA tene sahajAtmasvarUpa kahevAmAM Ave che. tamArI zuddha caitanyasattAne sahajAtmasvarUpa kahevAmAM Ave che, te tame cho. te sivAya anyamAM tame tamAruM ahapaNuM karyuM, mamatvapaNuM karyuM, potApaNuM mAnyuM - e mithyAtva ane ajJAna che. tame zarIranI koI kriyA karI zakatA nathI, mananI koI kriyA karI zakatA nathI, vacananI koI kriyA karI zakatA nathI; to duniyAnA bAhya padArthonI kriyA to tame zuM karI zako? huM pAmara zuM karI zakuM? evo nathI viveka; caraNa zaraNa dhIraja nathI, maraNa sudhInI cheka. - zrImad rAjacaMdra - bhaktinA vIsa doharA huM pAmara paramAM zuM karI zakuM? paramakRpALadeva kahe che ke eka taNakhalAnA be kaTakA karavA paNa ame zaktimAna nathI. tamAruM kArya mAtra jANavA-jovAnuM che, e paNa vyavahArathI, nizcayathI to tame parane paNa jANatAM-jotAM nathI. tame tamane jANo cho ane juo cho. svane jANatAM Page #645 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 622 traNa maMtranI mALA jotAM bAkInuM badhuM 52 jaNAya che. arIsAnI sAme tame UbhA cho, to tame arIsAne juo cho ke tamane juo cho ? AtmAne 52 sAthe jANavA-jovAnoya saMbaMdha nathI ane tame 52 sAthe keTalA saMbaMdho bAMdhI beThA cho ! pachI tame kaho ke sAheba ! huM vIsa varSathI sAdhanA karuM chuM, paNa hajI kaMI dekhAtuM nathI. are ! vIsa varSa nahIM, vIsa lAkha varSa kare to paNa nahIM dekhAya. samaje to mokSa sahajamAM che ane nahIM to anaMta upAye paNa nathI. samaja pIche saba sarala hai, binu samaja muzkila. samaje to badhuM saheluM che. mA ciMtajJa - koIpaNa prakAranuM mana dvArA ciMtavana karavuM nahIM. jyAre ApaNe to dhyAnamAM besIe chIe tyAre ja badhA ciMtavano Ave che. tame TI.vI. juo tyAre bIjA koI vicAro AvatA nathI, paNa dhyAnamAM beThA to cauda rAjalokanA vicAro tamArI aMdaramAM AvyA karaze e batAve che ke vartamAnamAM tamArI yogyatA kevI che ? dhyAnamAM besIe tyAre dhyAna rAkhavuM ke koI paNa prakAranuM ciMtavana atyAre nahIM, bhagavAnanuM paNa nahIM. jo ke zarUAtanI bhUmikAmAM sadeva-guru-zAstranuM ciMtana hoya che, pachInI bhUmikAmAM e paNa nahIM. koI paNa prakAranA saMkalpa-vikalpa, vicAra ke ciMtavana nahIM. basa, have tene joyA karo. zarUAtamAM savikalpa pramANe maMtra cAle che, dhIme dhIme emAMthI nirvikalpa tarapha AgaLa vadhavAnuM che. to tenAthI zuM thaze te kahe che, appAapamiravao iNameva paramahavejANaM / AtmAno upayoga AtmAkAra thaze ane uttama prakAranA dhyAnanI siddhi thaze. koI DaoNkTara hArTanA spezyAlisTa hoya, koI magajanA hoya, to koI peTanA hoya; tema tame sahajAtmasvarUpanA spezyAlisTa thaI jAo. paNa jyAM sudhI jagatanA padArthomAM mohabhAva, rAgabhAva ke dveSabhAva haze tyAM sudhI siddhi nahIM thAya. jeTalA aMze ghaTaze teTalA aMze thaze. saMpUrNa ghaTaze to saMpUrNa thaze. eTale e paNa 'zrI dravyasaMgraha'nI gAthAmAM ApyuM che ke, mA mujjhaha mA rajjhaha mA dussaha iTTaNiDuatthesu thiramicchaha jar3a citaM vicittajhANappasiddhIe // 49 // mA munna - jagatanA koIpaNa padArthomAM moha nA karo. dehamAM paNa nahIM, kuTuMbamAM - paNa nahIM, gharavALAmAM paNa nahIM, chokarAmAM paNa nahIM ne chokarAnA chokarAmAM paNa nahIM. tyAre ajJAnI jIva pUche che ke sAheba ! to pachI saMsAramAM majhA zuM Ave ? tyAre jJAnI kahe che ke tane Page #646 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNa maMtranI mALA 623 majhA Ave che e ja batAve che ke tane mohanIyanuM jhera caDheluM che. kaDavo lImaDo mITho lAge to samajavuM ke ene sApanuM jhera caDheluM che. ema tane saMsAranA sukhamAM majhA Ave che, ruci thAya che, aMdaramAM AnaMda thAya che e batAve che ke tane aMdaramAM mohanIya karmanuM jhera caDyuM che. moha ekAMte duHkhadAyaka che. koIpaNa prakArano, koIpaNa vastu pratyeno moha e haMmezAM duHkhanuM ja kAraNa che, ArtadhyAna tathA raudradhyAnanuM kAraNa che, saMklezamaya pariNAmonuM kAraNa che. dhyAnano mahAna duzmana hoya to moha che. tenA be prakAra che-darzanamoha ane cAritramoha. darzanamohano abhAva thayA vagara sAcuM dhyAna lAgatuM nathI ane cAritramohanA abhAva thayA vagara dhyAnamAM sthiratA AvatI nathI. mATe cheka sudhI A mohanIya karma jIvane vighnakartA thAya che. mA jhaha- rAga nA karo. paM. zrI daulatarAmajI kahe che, yaha rAga Aga daheM sadA, tAteM samAmRta seIe, cira bhaje viSaya kaSAya aba to tyAga nijapada beIe; kahAM racyo para padameM na tero pada vaheM kyuM duHkha saheM, aba "dala' houM sukhI sva pada racI dAva mata cUko yahai. - zrI chaha DhALA - chaThThI DhALa sAheba !gharavALAmAM paNa rAga nahIM karavAno?" bhagavAne gharavALAno jyAre rAga choDyo tyAre bhagavAna thayA che. tAre paNa jo bhagavAna thavuM hoya to tuM paNa gharavALAno rAga choDa. badhA mATe siddhAMta sarakho che. "sAheba ! ATalo badho vaibhava ane ATalo badho dhaMdho jAmelo che, baso-pAMcaso to nokaro kAma kare che!" tyAre jJAnI kahe che ke cakravartao cha khaMDa choDIne nIkaLyA che tyAre AtmakalyANa sAdhyuM che, to tAre cha dukAno choDavAmAM zuM vAMdho che bhAI? choDa ne ! rAjapATathI paravArIne vATa lIdhI jaMgalanI, aMge aMge bharI bhAvanA duniyAnA maMgalanI; nArIne visArI eNe, tajiyA sau saMsArI, jogI thaIne jAya mahAvIra jogI thaIne jAya. eka maMtra pakaDo, basa bIjuM kaMI karavAnuM nathI. vAMcatA na AvaDe ane zAstromAM samaja nA paDe to kaMI vAMdho nahIM. ghaNI vakhata zAstronA marma nahIM samajavAthI jIva ADA pATe caDhI Page #647 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 624 traNa maMtranI mALA. jAya che. paMDito ATalA badhA che, paNa e AtmadaSTi nathI karI zakatA. kema ke, teo mAtra zAstromAM ja racyApacyA che. zAstro khoTA nathI, e jJAnInA ja vacana che, paNa temAM heya-jJayaupAdeyano viveka jIva karato nathI. mATe tene lAbhanA badale nuksAna thaI jAya che. zAstrone kamANInuM sAdhana banAvI de che, zAstrajJAnane abhimAnanuM kAraNa banAvI nAkhe che, zAstrajJAnathI khaMDanamaMDanamAM paDI jAya che; ema jIva aneka rIte ADA pATe caDhI jAya che. paramakRpALudeve kahyuM che ke, jJAnamArgadurArAdhya che. kriyAmArgamAM asata abhimAna vagere che, enA hisAbe bhaktimArga sarvotkRSTa che ane te sapuruSanA caraNakamaLamAM rahIne thAya to kSaNavAramAM mokSa pamADI de tevo padArtha che. bhaktithI svacchaMda maTe, ahaMkAra TaLe ane saheje sIdhA mokSamArge cAlyA javAya evo e bhaktimArga sarvotkRSTa che. zuSkajJAnI kahe che ke bhakti heya che. have Ane zuM kahevuM? konA mATe heya che? je zuddhopayogamAM Takato hoya tenA mATe. have tAre to atyAre azubha upayoga che. mATe tArA mATe heya nathI, paNa upAdeya che. eTale zAstra bhaNIne paNa je AtmA bAju daSTi vALavI joIe, je anukaMpAnA bhAva AvavA joIe, je zama, saMvega, AsthAnA guNo AvavA joIe te jIva pragaTa nathI karI zakato. evuM zAstrajJAna zuM kAmanuM? to, A pramANe paddhatipUrvakanA maMtrajApathI nirvikalpa samAdhinI prApti thAya che ane AtmAnA atIndriya AnaMdanI ane zAMtinI anubhUti thAya che. dharma eTale zAMti, samatA ane AnaMda. je pariNAmomAM zAMti nathI, samatA nathI, AnaMda nathI te dharma nathI. jinapada nijapada ekatA, bhedabhAva nahi kAMI; lakSa thavAne tehano, kahyAM zAstra sukhadAI. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 954 have aDaga zraddhA rAkho ke A ja maMtrathI mArA AtmAnuM kalyANa thavAnuM che. kevaLajJAna prApta thavAnuM che. badhAya zAstro A maMtramAM AvI gayA. A maMtra cauda pUrvano sAra che, dvAdazAMgIno sAra che. huM to A maMtrane bharatakSetranI "divyadhvani' kahuM chuM. bhagavAnanI divyadhvani 'OM' che. A 'OM' eTale paMcaparameSThi ane paMcaparameSThi eTale sahajAtmasvarUpa paramaguru. pUrNa vizvAsa rAkho, have bahAra haravA-pharavAnuM, rakhaDavAnuM, badhAnA saMbaMdho jALavavAnuM choDo ane eka khUNo pakaDIne besI jAo. jo ahIM khUNA khAlI nA hoya to IDaramAM ghaNA khUNA khAlI paDyA che, tyAM jAo. tamAro rahevAno ane jamavAno kharca huM ApIza, ema karatAM paNa jo tame AtmAnuM kalyANa karatA ho to sAruM che. paNa A moha chUTavo agharo che. A maMtranuM Page #648 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNa maMtranI mALA 625 mAhAbhya samajo. A maMtra anAdinuM mithyAtvanuM jhera utArI, paraMparAe kevaLajJAna prApta karAve evo che. paramakRpALudeva e koI sAmAnya mahApuruSa nathI, ekAvanArI che. A kALanA paramAtmA che. emanI vANI e gaNadharanI vANI che. atyAre bhale lAkho paMDito, vidvAno, zAstrajJAnIo ke game tevA sAdhako haze paNa emanI tole Ave evA tamane hajAro varSe paNa nahIM maLe. evA mahApuruSano tamane yoga thayo che ane evA mahApuruSe Apelo A maMtra che. prabhuzrIe pAchuM tenA upara sikko mArIne Apyo che. jo ke, e sikkAnI jarUra nathI, paNa A to tamane daDha vizvAsa thAya teTalA mATe kahuM chuM. cArebAju doDAdoDa karo cho. dharmanA nAme paNa doDo cho ne dhaMdhAnA nAme paNa doDo cho, saMsAranA nAme paNa doDo cho ! eka sthaLe zAMtithI beso. maMtramAM citta ochuM lAge to pachI bhakti karo, svAdhyAya karo ane pAchuM baLa vadhAro. juo! zrI AcArAMgasUtramAM, zrI mUlAcAramAM bhagavAne sAdhuone AjJA ApI che ke cAra prahara svAdhyAya karo ane be prahara dhyAna karo. dhyAnanuM baLa chUTe to svAdhyAyamAM Avo ane svAdhyAyamAM baLa vadhArIne dhyAnamAM jAva. cAra prahara eTale bAra kalAka svAdhyAya ane cha kalAka dhyAna. A sAdhuone kahyuM che, to tame aDadhuM to karo. eka prahara bhakti kartavya, eka prahara vidyAbhyAsa ane eka prahara dharmakartavya - ema traNa praharato karo. dharmakartavyamAM sAmAyikamAM maMtro dvArA dhyAnamArga lo. zAMtithI traNa sAmAyika karo. pachI mobAIlane Silent mode mAM rAkhIne jovAnuM paNa nahIM ke kono phona hato. kAraNa ke, jema pANImAM paththara nAMkhe ane vartuLa uThe tema kono phona hato e jovA mAtrathI aneka vicAra Ave.. ghATakoparanA maMdiramAM eka bhAI sAmAyikamAM beThelA ane bAjumAM ja emanuM ghara hatuM. emanA ghare AphrikAthI koI phona Avyo. emanA gharavALAe emane saMbhaLAya tevI rIte kahyuM ke, e to maMdiramAM sAmAyikamAM beThA che, AphrikAthI bolo cho? eTale pelA bhAI kaTAsaNuM ane caravaLo laIne "ThANeNaM, moNeNaM, jhANeNaM, appANe vosirAmi !" kahIne UbhA thaI gayA!! ApaNI paNa AvI ja sthiti che. manuSyabhava kAla pUro thaI jaze ane karmanA poTalA bAMdhIne ahIMthI jazo. eka samayanA vyartha durupayogathI eka bhava vadhe eTalA karma baMdhAI jAya che. bhale ApaNane dekhAtA nathI, paNa eka aMtarmuhUrtamAM jIva sittera koDAkoDI sAgaropamano baMdha pADI zake che. eTale upayoga upara upayoga rAkhI ane upayoganI nirmaLatA rahe, bhAvonI nirmaLatA rahe, bhAvonI zuddhi rahe e ja sAdhanA che. upayoga e ja sAdhanA che. Page #649 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 626 traNa maMtranI mALA ApaNA bhAva vizuddha thAya, kaSAyanI maMdatAvALA thAya ane AtmatattvanA vicAramAM rahyA kare, jJAnIonA vicAramAM, jJAnIonA vacanomAM ke koIne koI maMtromAM upayoga rahyA kare tevo puruSArtha karavo. AtmasiddhinI eka gAthA tame hajAra vAra bolazo toya mahAlAbha che. ekanI eka gAthA tame hajAra vAra bolazo toya mahAlAbha che. ekanI eka gAthA bolazo to UMDANamAM praveza thaze, enuM rahasya ane marma samajAze ane tenAthI AtmAnA upayoganI zuddhi thaze ane paraMparAe zuddhi tamane AtmajJAna prApta karAvI, cAra gatinA duHkhomAMthI mukta karAvaze. A Atmasiddhi kaMI jevuM tevuM zAstra nathI, hajAro zAstrono saravALo, badhAya Agamono sAra emAM AvI jAya che. paramakRpALudeve kahyuM che, darzana paTe samAya che, A sthAnaka mAMhI; vicAratAM vistArathI, saMzaya rahe nA kAMI. - zrI AtmasiddhizAstra A Atmasiddhino sAra e sahajAtmasvarUpa paramaguru che. A sahajAtmasvarUpa e Atmasiddhi zAstra che. e jagyA karo, eka paisAno kharco nathI. paramakRpALudeve kahyuM che, ati nirbharatA vaNa dAma graho, bhajIne bhagavaMta bhavaMta lo. - zrI mokSamALA - zikSApATha - 15 koI paiso ApavAno nathI, koI TikiTa kaDhAvavAnI nathI. ghera besIne dharma karo, gharamAM nA phAve to koI gArDanamAM besIne karo, chevaTe bhIMta sAme moDhuM rAkhIne paNa karo, paNa samayano sadupayoga karazo to ja tame manuSyabhavanI bAjI jItI zakazo, bAkI A vevAI AvyA ne A mitro AvyA ne A dhaMdhAnA vepArIo AvyA, Amane maLavA gayA ne temane maLavA gayA - A A badhAmAM samaya pUro thaI jaze. atyAre tamane eTalA puNyano udaya che ke khAvA-pIvAnI tamAre koI takalIpha nathI, ekeka phleTa veco to pAMca-pAMca, dasa-dasa karoDa Ave evA che. e dasa karoDa mUkIne IDaramAM zAMtithI besI jAo ane AnaMdathI dharmanI ArAdhanA karo. roja svAmivAtsalya karI zakazo ! enAthI moTuM puNya bAMdhazo ane A phaleTamAM rahIne, paisA bhegA karIne AjIvikA calAvavA mATe keTalAya pApa bAMdhazo tyAre pApI peTa bharI zakazo, te paNa DaoNkTara chUTa Ape eTaluM ja. DaoNkTara aDadhI veDhamI khAvAnI ja chUTa Apaze. e paNa goLavALI, khAMDavALI to nahIM ! AvI sthiti ApaNI che! juo ! samaya kAla pUro thaI jaze. eka bhajanamAM Ave che ke Page #650 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNa maMtranI mALA 627 rajakaNa tArA rajhaLaze, jema rajhaLatI reta; hajI bAjI che hAthamAM, ceta ceta nara ceta. rahyA nA rANA rAjiyA, suranara muni sameta; kALA keza maTI gayA, ceta ceta nara ceta. A eka maMtranA mAsTara thaI jAo. eka maMtrane pakaDI lo ane badhAya vikalpone tyAgI, ekAgratAthI, zAMtabhAve tame sAdhanA karo. AnAthI mahAna puNya bAMdhazo, je tamane paraMparAe sAcA deva-guru-zAstrane meLavI Apaze ane AtmajJAnanuM tathA mokSanuM kAraNa thaze. maMtra-smaraNamAM vagara paise dAna nahIM Apo toya mahAna puNya che. ADAavaLA AMTA mArIne je samaya pUro karo cho temaja ahIMtahIM bhaTako cho ane mobAIlamAM kalAko bagADo cho, to have manuSyabhavanA samayanI kiMmata samajo. paramakRpALudeve to tyAM sudhI kahyuM che ke, cakravartInI samasta saMpatti ApI do to paNa manuSyabhavano eka samaya nA maLe teTalo te kiMmatI che; paNa jo AtmArthamAM kADhyo to, nahIM to A dehanI aMdaramAM rahelA AtmAne anaMtavAra dhikkAra che. khUba kamAyA, paNa parigrahanA poTalA bhegAM karIne adhogatimAM javAnuM che. parigraha e cAre bAjuthI AtmAne grahI le che. badhA pApamAM parigraha e moTuM pApa che. nyAyathI kamAIe to paNa parigraha e pApa ja che. mATe bane teTalo parigraha ghaTADI tamArI jarUriyAta pUratuM rAkho. saMsAradazAmAM cho to thoDI jarUra to paDaze; eTale thoDuM rAkho, bAkInI doDadhAma have mUkI do. bahu dhaMdhA karyA ane bahu gulAMTo mArI ane hajI karazo toya aMte, khaMkherIne hAtha khAlI, ociMtAnuM jAvuM cAlI; kare mAthAphoDI khAlI re, o pAmara prANI. cete to cetAvuM tUne re ho pAmara prANI. paNa pachI dukAna mUkIne jo bagIcAmAM besIne gappA mAryA to to enuM e ja thayuM. ulamAMthI cUlamAM paDyo. kaMdoInI dukAnamAM eka sApa hato. te cUlAnI aMdaramAM ghUsI gayelo. temAM pahelethI ja lAkaDAM goThavI rAkhelA. kaMdoIe savAramAM AvIne lAkaDA saLagAvyA ane upara telanI kaDAI mUkI. thoDI garamI to sahana karI paNa pachI thoDI garamI vadhAre thaI eTale ene ema thayuM ke AmAM to ApaNe baLI jaIzuM, eTale tyAMthI nIkaLyo to garama thaI gayelA telamAM paDyo. tevI ja rIte tame dhaMdhAmAMthI chUTyA to pAchA bIjI vikathAo ane gappAmAM samaya veDaphI nAMkho e yogya nathI. samayano sadupayoga karatAM zIkho. eka paLa vyartha jAya to Page #651 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 628 traNa maMtranI mALA eka bhava hArI jAya evA karma baMdhAya che temaja azAMti ane AkuLatA-vyAkuLatA utpanna thAya che, cAra gatimAM rakhaDavuM paDe che, aneka duHkha sahana karavo paDe che. maMtrajApamAM tamAro upayoga rahe e prakAranI bhAvanA rAkho. paramaguru paramAtmA jevo ja huM sahajAtmasvarUpI AtmA chuM evo lakSa rAkhavo. pAMceya paramaguru paNa sahajAtmasvarUpa ja che. ghanaghAtakarma vihIna ne, cotrIza atizaya yukta che; kaivalyajJAnAdika paramaguNa yukta zrI arvata che. che aSTa karma vinaSTa, aSTa mahAguNe saMyukta che; zAzvata, paramane loka-agra birAjamAna zrI siddha che. paripUrNa paMcAcAramAM, vaLI dhIra guNagaMbhIra che; paMcegijanA darpadalane dakSa zrI AcArya che. ratnatraya saMyukta ne, ni:kAMkSa bhAvathI yukta che; jinavara kathita atharmopadeze zUra zrI uvajajhAya che. nigraMtha che nirmoha che, vyApArathI pravimukta che; cauvidha ArAdhana viSe nityAnurakta zrI sAdhu che. - zrI niyamasAra - gAthA - 71 thI75 sahajAtmasvarUpa paramaguru maMtramAM samyagudarzana-jJAna-cAritra-tapa badhI ArAdhanAo AvI jAya che. anAdi kALanA kusaMskAro paDelA che, mohanIya karma gADha bAMdhIne AvyA chIe, evA aMtarAya karmo paNa bAMdhelA che, enA udaya paNa cAle che ane A kArya ApaNe karavuM che to emAM ghaNA vakhatanI mahenata hoya chatAM paNa ghaNAne kAryanI siddhi jaldI thatI nathI ane ghaNAne alpa mahenatamAM paNa kAryanI siddhi thaI jAya che. vartamAna puruSArtha kevo che? ane aMtaraMga karmanA udaya kevA che? bAhya nimitto kevA che? e badhuM jovAya che. darzanamohano anubhAga ghaTyA vagara upayoga svarUpastha thaI zakato nathI ane tenA mATe paNa A maMtranI sAdhanA che. AtmA sivAya bIjA koImAM "sva" nI mAnyatA thAya to e paribhramaNanuM kAraNa che, duHkhanuM kAraNa che. sva ane parano yathArtha viveka ApaNane hovo joIe temaja "sva" nA Azraye kalyANa che eno daDha nirNaya hovo joIe ane pachI "sva kevuM che? e kema baMdhANuM che? ane kema mukta thAya? Page #652 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 629 traNa maMtranI mALA A vidhi jJAnIo pAsethI samajIne pachI ApaNe prayoga karavAno che. agharuM kAma nathI. agharuM kAma to tame je vartamAnamAM karo cho te che. tame e karo cho ke je bhagavAna paNa na karI zake ! bhagavAna vibhAva na karI zake ane tame covIsa kalAka karo cho. anityamAMthI sukha meLavavA mATe prayatna karo cho ! bhagavAna nathI meLavI zakyA, tame meLavo to dhanyavAda ! zrI daulatarAmajIe kahyuM che, lAkha bAta kI bAta, yahai nizcaya ura lAo, tori sakala jaga daMda-phaMda, nija Atama dhyAo. - zrI chaha DhALA - cothI DhALa UMghamAM paNa 'sahajAtmasvarUpa' cAlavuM joIe. eTalo maMtrAkAra upayoga Akho divasa raheze to svapna paNa enA Avaze. kApaDano eka vyApArI hato. te dhotIkoTAno spezyAlisTa hato. te rITelamAM vecato. koI eka joTo laI jAya to koI eka chUTuM dhotiyuM laI jAya. Akho divasa ene dhotiyA vecavAnuM ja kAma. duniyAmAM jyAM jyAM sArAmAM sArA dhotiyAo maLatA hoya tyAMthI te laI Ave. Akho divasa dhotiyAnI le-vecamAM ja eno upayoga rahyA kare. covIsa kalAka je kaMI kriyA kare emAM dhotiyAnI le-vecanA ja ene 'bhAva' Ave. eka vakhata tene svapnAmAM eka grAhaka Avyo. grAhake pUchyuM ke "bhAI ! A dhotI-joTAnI kiMmata zuM che?' te kahe, "pAMcaso rUpiyA." grAhaka kahe, "jo cArasomAM Apo to huM laI lauM." te kahe, "bhAI ! A dukAnamAM koI divasa be bhAva thatA nathI. pAMcasomAM eka rUpiyo paNa ocho nahIM.' grAhakane thayuM ke A vyApArI prAmANika to che. eTale teNe kahyuM, "A joTAmAMthI be dhotI phADIne ApI do." vepArIe UMghamAM ne UMghamAM potAnuM ja dhotiyuM phADyuM! AvI tanmayatA maMtramAM hovI joIe. sahajAtmasvarUpa paramagurunuM svapna Ave ane e maMtranA mAdhyamathI tamane bhagavAnanA ane gurunA darzana thAya ane UMghamAM paNa tame A bolyA karo. eka vakhata rukmiNIe zrIkRSNa mahArAjane pUchyuM ke ame tamArI rANIo chIe, chatAM tamane amArA karatAM arjuna pratye kema prema vadhAre che? AthI zrIkRSNa mahArAja rANIone arjunanA mahelamAM laI jAya che. arjuna te vakhate sUtelo hoya che. zrIkRSNa rANIone kahe che ke arjunanA keza pAse tamArA kAna laI jAo. rANIoe te pramANe karyuM, to arjunanA Page #653 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 630 traNa maMtranI mALA kezamAMthI kRSNa, kRSNa evo avAja Avato hato. zrIkRSNa mahArAja bolyA ke have khyAla Avyo ke kema huM arjunane ATalo prema karuM chuM ! juo ! UMghamAM paNa tene mAruM ja raTaNa che. maMtre maMtro smaraNa karato kALa kADhuM have A. have zuM ka2vA samaya veDapho cho ? jagatano kayo padArtha tamane zAMti ane sukha Apaze ? maMtranA mAdhyamathI AtmAnI prApti thaze to anaMta zAMtinI prApti thaze; evI UMcAmAM UMcI vastu tamane vagara paise maLe che, paNa tamane enI je pAramArthika kiMmata samajAvI joIe e samajAtI nathI. eTale upayogane jyAM tyAM vikalpomAM bhamAvo cho. mukhya sAdhanA upayoganI che ke tame upayogane kyAM ramADo cho ? ane tamAro uparTIMga keTalo vizuddha che ? upayoga rAga, dveSa, mohamaya pariNAmothI jeTalo rahita haze teTalo vizuddha, teTalI zAMti. dhaMdhAnI, kuTuMbanI, vyavahAranI ke saMsAranI khaTapaTonA kAraNe tamAro upayoga azAMta rahe che. ApaNane ema thAya che ke saMsAramAM beThA chIe to badhuM karavuM paDe. dharma paNa karIe ane A paNa karIe ! to samajavuM ke haju jevI joIe tevI chUTavAnI tIvra tAlAvelI thaI nathI. eka janAbAI nAme mahAna bhaktAtmA hatA. teo gAya-bheMsanA gobara laI Ave ane emAMthI chANAM thepe. e chANAM vecatA ane potAnuM gujarAna calAvatA. e koI paNa kAma karatA hoya - cAlatA hoya, rasoI banAvatA hoya, gharanuM kAma karatA hoya ke chANAM thepatA hoya - covIsa kalAka rAmanAmano jApa karatA. rAma nAma meM AlasI, bhojana meM huziyAra; tulasI aise jIvakuM, vAraMvAra dhikkAra. emanA chANAM tame kAnamAM lagADo to emAMthI rAmano avAja Ave. e mAjInI bAjumAM koI eka bhAInuM jhUMpaDuM hatuM. te paNa chANAM thepIne vecavAno dhaMdho karato. baMneno dhaMdho eka. e mANasa rAta paDe eTale mAjInA chANAMnA DhagalAmAMthI pAMca-paccIsa chANAM corIne enA DhagalAmAM nAkhI deto. mAjInA bhaktoe joyuM ke A roja A rIte chANAM laI jAya che paNa mAjI kazuM bolatA nathI, have A baMdha karAvavuM paDaze - ema vicArIne rAjAne phariyAda karI. rAjAe pUchyuM ke, 'bhAI ! tamArI pAse kaMI sAkSI che ?' to temaNe kahyuM, 'evuM to kaMI che nahIM.' pachI janAbAIne pUchyuM, 'tamArA chANA pelA DhagalAmAM paDyA hoya to tame oLakhI zako ?' janAbAIe kahyuM, 'hA oLakhI zakuM. mAruM eka chANuM paNa nA oLakhAya evuM nathI. Page #654 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNa maMtranI mALA. 631 juo ! mAro Dhagalo che tyAM kAna lagADazo to rAma-rAmano avAja Avaze !' rAjAe e DhagalAmAM paDelAM thoDA chANA upara kAna lagADyA. to e badhAyamAMthI rAma-rAmano avAja Avyo. rAjA coMkI gayo ! "oho ! mArA rAjamAM AvA bhakto che ke jenA chANAmAMthI rAmarAmano avAja Ave che !" pachI bAjunA paDozIno Dhagalo ceka karyo to emAMthI paccIseka chANAM rAma-rAmanA avAjavALA nIkaLyA, bAkI badhA rAma vagaranA! eTale rAjAe te mANasane pakaDyo ane lAla AMkha karI eTale teNe tarata kabUlI lIdhuM. tene sajA karI, paNa mAjI vacamAM paDyA ane kahyuM ke, "juo ! mAro parabhavano leNiyAta hato eTale laI gayo, meM devuM cUkavI dIdhuM. ene javA do. ene sajA karazo nahIM.' kahevAno matalaba e ke janAbAIne rAmanAmano jApa covIsa kalAka cAlato.. jApa potAnA kalyANa mATe karavAnA che. te sivAya jagatanI je kaMI pravRttiomAM tame upayoga rAkho cho tenAthI je nuksAna thAya che te potAne ja thAya che. dhaMdhAnA, duniyAnA, sagAMvahAlAMnA ke mitronA je kaMI vikalpo karo cho te badhA azubha che. upayoga pheravavAnI ramata ApaNe zIkhyA nathI. A maMtranA mAdhyamathI zIkhavAnI che. game te thAya, game tyAM beThA ho, cAlatA ho, game te kriyA thatI hoya paNa aMdaramAM maMtra cAlavo joIe. baheno! kAlathI prayoga karo ane aThavADiyA pachI tame je roTalI banAvo temAMthI sahajAtmasvarUpa paramaguruno , avAja Avavo joIe. e avAja Ave to tamAro jApa sAco. romeroma e thavuM joIe. tamAre tamAruM smaraNa karavAnuM che, tamAre tamAro Azraya karavAno che, tamAre tamArA Azraya dvArA tamArA potAnA gharamAM javAnuM che. je karI zakIe tema che te tame karatA nathI ane paramAM tame pheraphAra karavA nIkaLyA cho. kharekhara to, paramAM kaMI karI zakatA nathI ane svamAM kaMI karavAnuM nathI. "sva" to anAdikALathI anaMtakALa sudhI jevuM che evuM ne evuM ja che. mAtra tene jovAnuM che. emAM kaMI pheraphAra karavAnA nathI. AtmAnA trikALI dhruva svabhAvanI aMdara koI pheraphAra thaI zake nahIM. e to jevo che tevo anAdikALathI anaMtakALa sudhI rahevAno. A upayoganI ramata che. upayogane svarUpamAM ekatrita karavA, kendrita karavA, ekAgra karavA mATe A maMtrajApa e mAdhyama che. to, paramaguru paramAtmA jevo ja huM sahajAtmasvarUpa chuM. "sahajAtmasvarUpa te ja huM, sahajAtmasvarUpa te ja huM, sahajAtmasvarUpa te ja huM ema upayoga aMtarmukha vALatAM AtmAnuM je aMdaramAM astitva che te astitva najarAya to tamAro beDo pAra. maMtranA mAdhyamathI astitva najarAvuM joIe ke huM to A chuM; A sivAya huM kazuM nathI ane A Page #655 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 632 traNa maMtranI mALA sivAya kazuM mAruM nathI. huM mAtra sahajAtmasvarUpI AtmA ja chuM. "AtyaMtara pariNAma avalokana noMdha mAM paramakRpALudeve mUkyuM che, mAtra ekAMta AtmavRtti, huM mAtra AtmA chuM, AtmA ja chuM. mAtra AtmA." vAraMvArano daDha abhyAsa thavo joIe. baheno doraDAthI kUvAnuM pANI kheMce che tyAre e doraDAthI kUvAnA kAMThAnA paththaro paNa ghasAya che ane temAM khADA paDI jAya che, jyAre tamArAmAM ATalA maMtro gaNAya toya khADA nathI paDatA! tame kALamIMDha paththarathI paNa joradAra cho ! kema khADo nA paDe? tame thoDuM cAlo to eTaluM aMtara kema nA kapAya? khAva to eTalI bhUkha ochI kema nA thAya? avazya thAya. maMtra eka sAdhana che, svarUpa anusaMdhAna karavA mATenuM eka mAdhyama che. AtmA maMtramAM nathI, AtmAta AtmAmAM ja che. paNa maMtra dvArA AtmAnuM bhAna lAvavAnuM che ke huM to A chuM. jagatanuM kArya karavuM e mAruM kArya che ja nahIM. paisA kamAvA e kaMI AtmAnuM kArya nathI, ghara calAvavuM e kaMI AtmAnuM kArya nathI, saMsAranI pravRttio karavI e kaMI AtmAnuM kArya nathI, aneka prakAranA vibhAvo karavA e kaMI AtmAnuM kArya nathI. AtmAno upayoga AtmAkAra thAya ane AtmAnA atIndriya AnaMdanI anubhUti thAya e AtmAnuM kArya che. A kArya ApaNe maMtranA mAdhyamathI dhIme dhIme sAdhya karI zakIe chIe. jJAnIoe ApelA maMtromAM pUrI zakti hoya che. mATe pravRttimAM smaraNa tathA nivRttimAM ciMtana ane dhyAna karavuM. jeTalI vadhAre nivRtti laI zako teTalI levI. te paNa AtmakalyANa mATe, bhale tamAre abajonA vyApAro hoya, ghaNI peDhIo cAlatI hoya, e badhA kaMI AtmAnA kalyANakArI sAdhana nathI. AraMbhaparigrahanA kAryo te pApanA ja kAryo che. tenAthI pApAgnava ane pApano ja baMdha thAya che. e baMdhanuM phaLa duHkha ane janma-jarA-maraNanA pherA che, e ApaNe samajatAM nathI. satsaMgamAM AvIe ane thoDo samaya A sAMbhaLIe eTale sAruM lAge, paNa ahIMthI bahAra jaIe eTale vaLI pAchuM e saMsArapravRttimAM ApaNo upayoga cAlu thaI jAya che. eTalA mATe daDha saMskAra paDe evA satsaMga ane sapuruSonA saMgamAM vAraMvAra rahIe to satyano raMga caDhe. satya eTale jJAna, darzana, cAritra. samyakajJAna-darzana-cAritrano raMga caDhAve tenuM nAma satsaMga che. kevaLajJAna apAve tyAM sudhI kAryakArI thAya evo A maMtra paramakRpALudeve ApaNane Apyo che. to thoDI nivRtti laI e maMtrano jApa karavA jevo che; bhale tamAro dhaMdho sAro cAle che, bajAramAM tamAruM nAma sAruM che. anAdikALanA e prakAranA AraMbha-parigrahanA kusaMskAro paDelA che eTale jaldI chUTavA agharA che, chatAM kaThaNa kAma hovA chatAMya kaThaNa nathI. jene Page #656 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNa maMtranI mALA. 633 AtmAnuM kalyANa karavuM che ene AkhI pRthvI choDavI paDe toya kaMI bahu moTuM nuksAna nathI. AtmA chUTI jAya to moTuM nuksAna che, e gaNita ApaNane besatuM nathI. samajAtuM nathI ke AnAthI keTaluM nuksAna che! eka samayano vibhAva keTaluM nuksAna karAve che ane emAMya A badhA vibhAvo to azubha prakAranA che. moTAbhAganA saMsArI ajJAnI jIvonA vibhAvo azubha bhAvamaya hoya che, pApabhAvamaya hoya che. tamane enI khabara paDe ke nA paDe paNa moTAbhAganA jIvone AhArasaMjJA, bhayasaMjJA, maithunasaMjJA ane parigrahasaMjJA - e cAreya pApanI saMjJAo hoya che. jagatanA moTAbhAganA jIvonA pariNAma A cAra saMjJAonA ja cAlatA hoya che ane khabara paNa nathI paDatI ke AnAthI mAruM ahita thAya che. vibhAva dvArA, azubha bhAva dvArA ApaNane AnaMda Ave che, paNa e AtmAnuM eTale ke samyaphajJAna-darzana-cAritranuM khUna che. mATe vAraMvAra paramakRpALudeve ApelA traNa maMtramAM upayogane ramADo. Ama to eka maMtra paNa bahu che, paNa ApaNI yogyatA nathI ke eka ja maMtramAM manane sthira rAkhI zakIe, eTale ApaNane traNa maMtro ApyA ane temanI oLakhANa ApI. paramagurU nigraMtha sarvajJadeva. paramaguru kevA che? to ke, "nigraMtha sarvajJa deva.' pAMce paramaguru nigraMtha che, arihaMta ane siddha bhagavAna sarvajJa che, pUrNa jJAnI che tathA e pAMceya pada AtmAnA pada che. pAMceya paramaguru AtmasvarUpe che, sahajAtmasvarUpa che ane huM paNa sahajAtmasvarUpI chuM. paramakRpALudeve kahyuM che, jinapada nijapada ekatA, bhedabhAva nahi kAMI; - lakSa thavAne tehano, kahyAM zAstra sukhadAI. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 954 AmAM badhAya tIrtho AvI jAya che, zAstro AvI jAya che, ane sarva prakAranI sAdhanAno paNa samAveza thaI jAya che. sAmAyika laIne beso zAMtithI. atyAre to moTI uMmaranA mAjIo ke kAkAoe niyama lIdho hoya eTale sAmAyikamAM bese, paNa evI rIte bese ke TI.vI. dekhAya, gharanA bAraNAmAMthI koI AvatuM hoya to e paNa dekhAya ane gharamAM nokaro zuM kAma kare che tyAM paNa najara rahe - thrI Ina vana ! kRpALudevanA zatAvadhAna hatA, AnA traNa avadhAna sAthe cAle ! kharekhara to, bAjumAMthI sApa nIkaLI jAya to paNa khabara nA paDe evI ekAgratA joIe. AjubAju zuM cAle che? keTalA vAgyA che? bahu ThaMDI che, bahu garamI che - AmAM upayoga lagADazo to maMtramAM upayoga sthira nahIM thAya. A pramANe maMtranA mAdhyamathI ApaNe upayogane ghara bhego karavAno che. Page #657 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNa maMtranI mALA to, paramaguru kevA che ? nigraMtha ane sarvajJadeva. nigraMtha eTale covIsa prakAranA parigrahothI rahita che. dasa prakAranA bAhya parigraha che ane cauda prakAranA atyaMtara parigraha che, A sarva prakAranA parigrahathI rahita hoya te pUrNa nigraMtha kahevAya ane aMze nigraMtha kone kahevAya ? to ke jeNe mithyAtvanI graMthine chedI che te aMge nigraMtha che. sadguru ane bhagavAna AvA nigraMtha che. emano Apelo A maMtra che - 'paramaguru nigraMtha sarvajJa deva.' upayoganI vizuddhi thaze, jeTalo lasoTAya teTalo lasoTo - zvAsezvAse ane jIvo tyAM sudhI. evA saMskAra nAMkho ke parabhavamAM paNa tame jyAM jAva tyAM nAnI uMmaramAM ghoDiyAmAM suvADIne tamArI mA hiMcoLatI hoya tyAre tame raDavAnI jagyAe 'sahajAtmasvarUpa paramaguru' maMtra bolatA hoya, ATalo e maMtrane aMdaramAM vaNI lo. juo ! moko maLyo che, cUkazo nahIM ane A gayA pachI anaMtakALamAM A manuSyano janma, jinendrano dharma ane jJAnIoe Apelo maMtra e prApta thavA parama durlabha che. A maLyuM che to have tamAma kAryo gauNa karI nAkho. tamane atyAre lAgaze ke ATalI beThI Avaka che, mAre kAMI karavAnuM nathI ane chatAMya ? hA, emAMya rokAvA jevuM nathI. e badhA azAMtinA bIja che ane vikalponI phekTarI che. cauda prakAranA parigraho che - eka mithyAtva, cAra kaSAya ane nava nokaSAya. A cauda prakAranA atyaMtara je vikalpo thAya che e graMtha-gAMTha che ene chedavAnI che. krodha, mAna, mAyA, lobha eTale rAga-dveSamAM badhA samAveza pAmI jAya che. sAdhanA eTale zuM ? game tevA udayo ke nimitto Ave temAM rAga-dveSa, mohanA bhAvo thavA devA nahIM. jeTalA aMze ghaTADI zakAya teTalA aMze ghaTADavAM. A ja sAdhanA che. samatAbhAvanI sAdhanA che. AtmAnuM rakSaNa karanAro eka mAtra potAno vItarAgabhAva che, e sivAya A AtmAnuM koI rakSaNa bahAramAM karI zake nahIM. 634 cattAri zaraNaM pavAmi, arihaMte zaraNa pavAmi, siddhe zaraNaM pavajjAmi, sAhU saraNuM pavajjAmi, kevalI patrataM dhamma zaraNaM pavajjAmi. A cAra vyavahA2thI zaraNa che. sAcuM zaraNa potAnA vItarAgabhAvamAM che. sAcI samajaNa Avaze to e vItarAgabhAva Takaze ane enI vRddhi thaze tathA krame karIne tame saMpUrNa vItarAga thazo. vItarAgatA e ja dharma che. tame bhale game teTalA tyAgI ho, paMDita ho ke sAdhaka ho paNa jo kaSAyane AdhIna thaI jatA ho to tamArI badhI sAdhanA dhovAI jAya che, eno koI artha raheto nathI. Page #658 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNa maMtranI mALA 635 zItaladAsajI mahArAja hatA, e satsaMga bahu sAro kare. eTale AkhuM gAma ane AjubAjunA gAmaDAonI bhIDa thavA mAMDI. pachI emAM amuka gurunA bhakto paNa gayA. eTale emanA vakhANa karavA mAMDyA, 'ohoho ! Amano to zuM satsaMga che ! AjubAjunA hajAro loko Ave che. AmanA jevo satsaMga ane bodha koIno nahIM.' enA gurue kahyuM, 'ATaluM karajo, jethI e zItaladAsa che ke nahIM e khabara paDaze. ekanI eka vAta tame pAMcadasa vakhata pUchajo. emanuM nAma ja pUchajo ke sAheba ! tame ATalA varSathI satsaMga karAvo cho paNa tamAruM nAma bhUlI gayA chIe.' pelo bhaktoe zItaladAsajIne emanuM nAma pUchyuM to mahArAja kahe, 'koIne kahevuM hoya to kahejo ke zItaladAsajI mahArAja che.' vaLI, eka-be miniTa thaI ane pAchuM pelAe pharIthI pUchyuM ke sAheba ! tamAruM nAma'huM bhUlI gayo. tame to mane kahyuM paNa mArI yAdazakti jarA ochI che. to kahe, 'zItaladAsa.' saheja TyUna moTo thaI gayo. gurunI AjJA eTale ene pAMca-dasa vakhata to pUchavAnuM hatuM. to, trIjI vakhata pUchyuM ke mahArAja ! tame to mane barAbara kahyuM paNa huM pAcho tamAruM nAma bhUlI gayo. eTale emaNe kahyuM, 'zItaladAsa.' thoDo avAja vadhyo. thoDIvAra thaIne pachI pharIne pUchyuM. javAba maLyo, 'zItaladAsa.' bhaktoe joyuM ke have vadhAre ene pUchavAmAM Avaze to cipIyo khakhaDAvaze ane mArI deze. Ama, e zItaladAsamAMthI agnidAsa thaI gayA. juo ! A sAdhakanI cakAsaNI che. game tevA udaya Ave, nimitto Ave, saMyogo Ave, zAtA hoya ke azAtA hoya ke maraNa hoya, lAbha hoya ke alAbha hoya, janma hoya ke maraNa hoya, anukULatA hoya ke pratikULatA hoya, ISTano viyoga thato hoya, aniSTano saMyoga thato hoya emAM tame zItaladAsa raho cho ke agnidAsa thaI jAo cho ? A prekTikala sAdhanA che. paramaguru kevA che ? 'paramaguru nigraMtha sarvajJadeva.' sarvajJa, vItarAga, kevaLajJAnI bhagavAna che. je aDhAra doSathI rahita sadeva che e paramaguru che. aDhAra doSamAMno ekapaNa doSa hoya to e sadeva nathI. vItarAgadeva sivAya bIjA koI pUjya nathI, vaMdana karavA yogya nathI, bhakti karavA yogya nathI ke emano Azraya karavA yogya nathI. emanI sAthe phakta 'jaya jinendra' no vyavahAra rAkhavo. asadevane sava mAnavA, asadgurune sadguru mAnavA, asaddharmane saddharma mAnavo - A badhI mUDhatAo che. devamUDhatA, gurumUDhatA ane dharmamUDhatA. AraMbha-parigrahadhArIone guru mAnavA e gurumUDhatA che. AraMbha-parigrahadhArI nigraMthaguru hoI zake nahIM. nigraMthaguru anAdikALathI vItarAga paripATImAM jaina paripATImAM, ratnatrayadhArI bhAvaliMgI munio ane Page #659 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 636 traNa maMtranI mALA emAM mukhya AcArya bhagavaMto che. A gurunI gAdI emanA mATe che. have enA upara koI anaadhikArI jIva caDhI jAya to e potAne moTuM nuksAna kare che. bhale mohanIya karmanA udayamAM ene bhAna nathI ke AnAthI zuM zuM nuksAna thAya che, paNa paramakRpALudeve to ene lAla lAITa batAvI che ke - asaddaguru e vinayano, lAbha lahe jo kAMI; mahAmohanIya karmathI, bUDe bhavajaLa mAMhI. - zrI AtmasiddhizAsa-gAthA - 21 paramaguru tarIke kone rAkhavAnA? to ke, mukhyato arihaMta bhagavAna. siddha bhagavAnane to ApaNe joI zakatA nathI, paNa e sarvotkRSTa zuddhAtmA che. emanI hayAtI na hoya tyAre AcArya bhagavaMta upAdhyAya ane sAdhu bhagavAna paNa paramagurumAM Ave che. A paraMparA che. je mahAvratadhArI che, samiti ane guptithI yukta che, mULaguNonuM pAlana kare che, pramatta-apramatta dazAmAM vartI rahyA che, aMtaraMgamAM traNa kaSAyono abhAva che, yathAjAtarUpadhara che te paramagurumAM Ave. AtmajJAna samadarzitA, vicare udayaprayoga; apUrvavANI paramaRRta, sadguru lakSaNa yogya. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 10 AvA paramaguru che. jainadarzana guNAnurAgI che, daSTirAgI nathI. AvA guNo koIne paNa pragaTa thayA hoya te badhAya vaMdanIya ane pUjanIya che. AvA guNo vagaranA game te hoya, bahAramAM sAdhu hoya ke zrAvaka hoya, paNa AvI dazA ane guNa nathI to te pUjaya nathI. asaMyamI pUjaya nathI, ajJAnI koI pUjya nathI. vyavahArathI ThIka che ke koI vaDIla hoya, vidvAna hoya emano ApaNe yogya vinaya karavAno che, paNa emane e nirgathagara, paramaguranA khAnAmAM besADI zakAya nahIM. mokSamArgamAM guru to A ratnatrayadhArI muni che, koI zrAvaka nathI. koI zrAvakane nigraMthaguru tarIke koI mAne ane besADe e potAnI bhUla che. e upakArI guru hoI zake, zikSAguru hoI zake, dIkSAguru hoI zake, paNa nigraMthaguru nahIM. kAnajIsvAmIne zrI hukamacaMdajI bhArile eka prazna pUchelo. te vakhate teo jaina gejheTanA taMtrI hatA. sonagaDhamAM pahelIvAra AvelA. badhA kAnajIsvAmIne gurudeva kahe. hukamacaMdajI Page #660 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNa maMtranI mALA 637 zarUAtathI tarkazALI khUba hatA. temaNe kahyuM ke eka bAju tame ema kaho cho ke guru mahAvratadhArI, samitivALA ane pramatta-apramatta dazAvALA, nigraMtha, ratnatrayadhArI, nagna digaMbara hoya ane tame to vastra pahero cho, to tame nigraMthaguru kharA ke nahIM ? to kAnajIsvAmIe kahyuM ke, je mokSamArgamAM nigraMthaguru che emAM huM nahIM. bAhya-atyaMtara muni je 'apUrva avasa2' mAM mUkyA che te nigraMthaguru che. huM amuka guNasthAnakamAM chuM ane e pramANe huM mAruM jIvana jIvuM chuM ane bIjAne tattvano yathArtha bodha ApuM chuM. eTale bahu bahu to zikSAguru, upakArI guru kahe to vAMdho nahIM, nigraMthagurumAM huM nahIM. e vAta emaNe 'jaina gejheTa' mAM lakhIne bahAra pADelI che. jo AnuM nAma nIDaratA kahevAya. ajJAnI jIvane koI jeTalA UMcA guru mAne teTalI temane aMdaramAM mIThAza vedAya. paramakRpALudeve patrAMka - 708 mAM ema kahyuM ke, 'huM tamAro guru ane tame ma!rA ziSya Avo bhAva hajI sudhI meM kyAMya pradarzita nathI karyo.' vicAra karo, ATalI jJAnadazA, ekAvatArI puruSa chatAM nigraMtha paripATIne keTalI jALavI rAkhI ! emaNe joyuM ke atyAre huM guru tarIke dhusIza to loko mane mAnaze to emAM bahu vAMdho nathI, paNa mArI pAchaLa paraMparAnI aMdara A paripATI tUTIne gRhasthone, zrAvakone guru mAnaze. ApaNane deva, guru, dharmano nirNaya karAvyo. A paNa eka vyavahAra samakita che. daMDha nirNaya hovo joIe. UMghamAM paNa pharavo joIe nahIM ane zAstrasaMmata hovo joIe. dareka jJAnIoe mAnya kareluM hovuM joIe, ApaNI kalpanAthI ne svacchaMdathI ke matathI nahIM. siddhAMta zuM kahe che ? Agama zuM kahe che ? pUrvanA AcArya bhagavaMto zuM kahe che ? vartamAnanA jJAnIo zuM kahe che ? traNe kALanA jJAnIono eka ja mata Avaze ane eka kALanA aneka ajJAnIonA judA judA mata Avaze. puNyano udaya ane koIne hajA2 mAnanArA hoya, koIne lAkha mAnanArA hoya to ethI zuM thaI gayuM ? puNyano udaya e alaga vastu che. to, 'paramaguru nigraMtha sarvajJadeva' maMtra Apyo, eTale ApaNane deva, guru, dharmano nirNaya karAvyo. A vyavahAra samakita che. jo A maMtramAM keTalo marma samAyelo che ke AvA vItarAga deva aDhAra doSathI rahita hoya te sAcA deva, enA sivAya bIjA koI sandevamAM Ave nahIM. AnaMda ke kaMda jAko, pUjata suviMda vRMda, aiso jinarAja choDa, ora ko na dhyAIe. - zrI harakhacaMdajI kRta zrI RSabhajina stavana Page #661 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 638 traNa maMtranI mALA "zrI mokSamALA' nA zikSApATha -13 mAM mUkyuM che ke koI brahmAne, koI viSNune, koI zaMkarane, koI payagaMbarane, koI bhavAnIne, koI devIne mAne che to emane mAnIe to mokSa maLe? to zrImad kahyuM ke, teo ja mokSa nathI pAmyA to bIjAne kyAMthI pamADI zakavAnA che! ghaNA loko to badhAya bhagavAna sarakhA, badhAya guru sarakhA, badhAya dharma sarakhA mAne che. A devamUDhatA, gurumUDhatA ane dharmamUDhatA che. paMcamakALamAM AvI garabaDo bahu thaze. cAlu che ane hajI ghaNI thaze. ApaNe othenTika vastu pakaDI rAkhavI. bajAramAM koI vastu tame kharIdI karavA jAva to brAnDavALI vastu lo cho, bhale thoDA paisA vadhAre ApavA paDe paNa emAM chetarAvAno bhaya che nahIM. huM eka vakhata nepakIna levA nIkaLyo. meM nakkI karyuM ke bombe DAIMganA ja levA che. huM nIkaLyo. to, traNa daravAjA AgaLa badhI nepakInanI traNa-cAra lArIo hatI ane haMmezAM nakala asala karatAM paNa vadhAre sAruM dekhAya evuM hoya. eTale AmanA nepakIna eTalA badhA kalaramAM ne eTalA badhA sarasa AkarSaNavALA. meM kahyuM ke "bhAI ! AnI zuM kiMmata che?" to kahe, "sAheba! paMdara-paMdara rUpiyA.' to meM kahyuM, 'tyAM trIsa-trIsa rUpiyA le che, ne tArA paMdara rUpiyA !' mane kahe, "sAheba! tame koI divasa kharIdI karavA nIkaLyA lAgatA nathI. juo! amAre dukAnanuM bhADuM nahIM, nokarano pagAra nahIM ane InkamaTekSa - selaTeksa bharavAnA nahIM. bIjA paMdara rUpiyA AnA che, bAkI mAla to ATalo paMdara rUpiyAno ja che. eTale mane vAta besI gaI ane meM thoDA nepakIna kharIdI lIdhA ne ghare gayo. navA nepakIne dhoyA vagara to vAparIe nahIM, eTale meM e badhA nepakInone dhovA nAkhyA. mArA kapaDAM palALyA hatA, enI joDe eneya palALyA. pachI kapaDAM dhovAvALo Avyo, to mane kahe ke "sAheba! A tame zuM karyuM ? A navA nepakIna AmAM nA naMkhAya, A to kalaravALA che, have AnA kalaranA DAghA te tamArA jhabhbhA-leMghA upara coMTyA che. A raMganA DAghA nahIM nIkaLe." have e paMdara rUpiyAnA nepakIna pAchaLa meM A pAMcaso rUpiyAnI jhabhbhAnI - leMghAnI joDI khalAsa karI nAkhI. dhove ne rove, A sasto mAla eTale haMmezAM mokSamArgamAM "paramaguru nigraMtha sarvajJadeva' sarvajJa, vItarAga sivAya koI sadeva nahIM ane "AtmajJAna samadarzitA' temAM je guNo ne lakSaNa batAvyA che te saddaguru ane temanA dvArA prarUpAyelo ratnatrayadharma athavA ahiMsAmaya dharma athavA vastusvabhAvamaya dharma athavA dasalakSaNamaya dharma te sAco dharma, sAcA deva, sAcA guru ane sAcA dharmanI zraddhA tamArI majabUta haze to tame vahelA-moDA paNa gharabhegA thaI jazo. AmAM Page #662 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNa maMtranI mALA 639 bAMdhachoDa nahIM. nahIM to dhove ne rove, enA jevuM thAya. ApaNe bhavobhava bhUla khAdhI che A deva-guru-dharmanA khAnAmAM. anaMta bhavathI bhUla karatAM AvyA chIe. A bIjo maMtra eTalA mATe Apyo ke tamAruM gRhita mithyAtva jAya. pahelo maMtra eTalA mATe Apyo ke tamane tamArA svarUpanI prApti thAya, sahajAtmasvarUpano Azraya karo to tamane tamArA svarUpanI prApti thAya ane trIjo maMtra ApaNane Apyo - 'AtamabhAvanA bhAvatAM jIva lahe kevaLajJAna re' AtmA kevo che ? huM eka zuddha sadA arUpI, jJAna darzanamaya khare; kaMI anya te mAruM jarI, paramANumAtra nathI khare ! mAro suzAzvata eka darzana jJAna lakSaNa jIva che; bAkI badhA saMyoga lakSaNa bhAva mujathI bAhya che. huM eka zAzvata, jJAnadarzana svarUpI, sacidAnaMda svarUpI AtmA chuM. e AtamabhAvanA bhAvatAM eTale AtmadhyAnane dhyAvatAM jIva kevaLajJAna lahe che. AtamabhAvanA bhAvatAM, e cAritrano puruSArtha che, zukladhyAnano puruSArtha che ane zukladhyAnanI zreNImAM kevaLajJAna pragaTa thAya che. A traNa maMtronI eka sAMkaLa che. AtamabhAvanA bhAvatAM jIva lahe AtamajJAna re ane AtamabhAvanA bhAvatAM jIva lahe kevaLajJAna re. bhAvanA bhAvo eTale vAraMvAra tene smaraNamAM lAvo, enuM ciMtavana karo, enuM nididhyAsana karo, enuM anuprekSaNa karo, e bhAvamAM vAraMvAra tamArA upayogane ramADo to e bhAva paNa tamArA e maMtrathI raMgAI jaze ane e raMgAyelo bhAva - upayoga svarUpanI aMdaramAM sthita thaI jaze. vAraMvAra AtmAnI bhAvanA bhAvo: bahu uttama maMtra che. jeTalA jIvoe kevaLajJAnanI prApti karI che e AtmadhyAna ane AtmasamAdhi mAraphata ja karI che. AtmabhAvanA bhAvatAM eTale AtmasamAdhi ane AtmadhyAnano, ratnatrayanA abheda pariNAmano utkRSTa prayoga. bIjuM kAma paNa zuM karavAnuM che ? AvyA hatA khAlI hAthe ane jazo paNa khAlI hAthe. sikaMdare kahyuM che ne ke - mArA maraNa vakhate badhI milakata ahIM padharAvo, mArI nanAmI sAtha kabrastAnamAM paNa lAvajo; je bAhubaLathI meLavyuM te bhogavI paNa nA zakyo. Page #663 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 640 traNa maMtranI mALA tame je meLavyuM hoya tene AtmA bhogavI zakato ya nathI ! pAMca IndriyanA bhogane AtmA bhogavI zakato, nathI paNa emAM bhogavAI jAya che. AtmA bAhya sukhone bhogavI zakato nathI, paNa vikalpa dvArA e aMdaramAM pote bhogavAI jAya che. mATe - ghaDI ghaDI pala pala sadA, prabhu sumirana ko cAva; narabhava saphalo jo kare, dAna zIla tapa bhAva. - zrI bRhad AlocanA bhAve bhAvanA bhAvIe, bhAve dIje dAna, bhAve jinavara pUjIe, bhAve kevaLajJAna. bhAva" bagaDavA na devAM enuM nAma sAdhanA. game tevA udayo hoya, nimitto hoya, saMyogo hoya emAM ApaNA bhAvonI vizuddhi bIjAnA nimitte bagADavAnI jarUra nathI. jenuM bagaDyuM haze enuM nuksAna ene che, tamane nathI. to, bIjAnA nimitte kema "bhAva" bagADo cho? e bhAva bagADavAthI tamAruM bagaDe che ke bIjAnuM bagaDe che e to vicAro. chokaro skUlethI moDo Avyo eTale tamArA "bhAva" bagaDI gayA ane kaSAyamAM AvIne tame tene traNa-cAra lAphA mArI dIdhA. kaSAyathI nuksAna tamane thayuM ke chokarAne thayuM? chokarAne je nuksAna thayuM raDavAthI ke ArtadhyAna karavAthI e enA dvArA ene thayuM ane tamArA "bhAva" dvArA tamAruM nuksAna tamane thayuM. bIjAnA bhAvathI bIjAne nuksAna ke lAbha thAya. mArA bhAvathI bIjAne nuksAna ke lAbha thAya nahIM. huM svAdhyAya ApuM to svAdhyAyanI aMdaramAM teTalo mAro upayoga jAgRta che eTalo lAbha mane thAya che ane svAdhyAyanI aMdaramAM upayoga jAgRta na rAkhuM tenuM nuksAna paNa mane thAya che. evI rIte tame ekAgratAthI sAMbhaLo to tamane tamArA sAMbhaLavAthI je pariNAma thayA tenAthI lAbha che ane nA sAMbhaLo ane ahIM beThA beThA duniyAmAM AMTA mArI Avo to enuM nuksAna tamane che. bhara nidrA bharyo, saMdhI gheya ghaNo, saMtanA zabda suNI kAM na jAge ? na jAgatAM narasaiyA' lAja che ati ghaNI, janmojanama tArI khAMta bhAMje. samarane zrI hari mela mamatA parI, jone vicArIne mULa tAruM; tuM alyA koNa ne, kone vaLagI rahyo? vagara samaje kahe, mAruM mAruM. -bhaktakavizrI narasiMha mahetA Page #664 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNa maMtranI mALA 641 zeno aMtarAya naDe che e kahyuM, dhana taNuM dhyAna tuM ahoniza Adare, e ja tAhare aMtarAya moTI; pAse che piyu alyA, tene nava parakhiyo, hAthathI bAjI gaI, thayo re khoTI. samarane. 'maMtra mUlaM gururvAkya.' gurunuM vAkya e maMtra che ane A to gurue maMtra Apyo che. gurunuM vAkya maMtratulya che. prabhuzrIe kahyuM ke, kRpALudeve to mane Akho AtmA hAthamAM ApI dIdho che. ema ApaNane paNa ApI dIdho che, paNa ApaNane enuM je pAramArthika mAhAtmya samajAvuM joIe te samajAtuM nathI. eTale duniyAnA kAryomAM upayogane bahA2mAM bhaTakAvyA ja karIe chIe. have kyAre ene zAMti maLe ? game tyAM jAva, zAMti AtmAmAM che. anaMta zAMti che. anaMtakALa sudhI e zAMtine bhogavazo to paNa eno sToka khUTe evo nathI evI zAMti che. tenA mATe koI paiso kharcavAnI jarUra nathI, kyAMya doDadhAma karavAnI ya jarUra nathI. ati nirjaratA vaNa dAma graho, bhajIne bhagavaMta bhavaMta laho. -- zrI mokSamALA - zikSApATha - 15 A pramANe A traNa maMtro paramakRpALudeve ApaNane ApyA che. to tene AtmasAt karI manuSyabhava saphaLa karo to tame sAcA DAhyA kahevAo ane sAcA vANiyA kahevAo. nahIM to tame badhA nakalI vANiyAo cho. aNI vakhate vA nI jema pharI jAya enuM nAma vANiyA ! khyAla Ave che ? chellI ghaDI Ave ne kaMIka evI ghusa mArIne pharI jAya. alyA ! emAM nuksAna kone che ? te eka vastune pakaDI nahIM ne pharI gayo to nuksAna kone che ? tane ja prabhu. paramakRpALudeve kahyuM che ke, 'pote potAno vairI, A te kevI kharI vAta.' juo ! ApaNA duzmana ApaNe ja chIe. ApaNe upayogane bhaTakAvIe chIe e ja ApaNuM svarUpanuM duzmanapaNuM che. to paramakRpALudeve kahyuM che ke, "upayoga e ja sAdhanA che." kayo upayoga ? azubhopayoga e sAdhanA che ? zubhopayoga e sAdhanA che? ke zuddhopayoga e sAdhanA che ? tame sAdhanA zuM karo cho ? zuddhopayoga vagaranI zenI sAdhanA ? ane loko kahe che ke A moTA sAdhaka, ATalA varSanA mumukSu che !! 'mumukSutA' te che ke sarva prakAranI mohAsaktithI muMjhAI eka 'mokSa' ne viSe ja yatna karavo ane 'tIvra mumukSutA' e che ke ananya preme mokSanA mArgamAM kSaNe kSaNe pravartavuM. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 254 Page #665 -------------------------------------------------------------------------- ________________ durlabha evo manuSya deha zrImad rAjacaMdra vacanAmRta -patrAMka- 692 muMbaI, bIjA jeTha vada, 1952 durlabha evo manuSyadeha paNa pUrve anaMta vAra prApta thayA chatAM kaMI paNa saphaLapaNuM thayuM nahIM, paNa A manuSyadehane kRtArthatA che, ke je manuSyadehe A jIve jJAnI puruSane oLakhyA, tathA te mahAbhAgyano Azraya karyo, je puruSanA Azraye aneka prakAranA mithyA AgrahAdinI maMdatA thaI, te puruSane Azraye A deha chUTe e ja sArthaka che. janmajarAmaraNAdine nAza karavAvALuM AtmajJAna jemane viSe varte che, te puruSano Azraya ja jIvane janmajarAmaraNAdino nAza karI zake. kema ke te yathAsaMbhava upAya che. saMyoga saMbaMdhe A deha pratye A jIvane je prArabdha haze te vyatIta thaye te dehano prasaMga nivRtta thaze. teno game tyAre viyoga nizcaye che, paNa AzrayapUrvaka deha chUTe e ja janma sArthaka che, ke je Azrayane pAmIne jIvate bhave athavA bhAvi evA thoDA kALe paNa svasvarUpamAM sthiti kare. tame tathA zrI muni prasaMgopAtta khuzAladAsa pratye javAnuM rAkhazo, brahmacarya, aparigrahAdi yathAzakti dhAraNa karavAnI temane saMbhAvanA dekhAya to munie tema karavAmAM pratibaMdha nathI. zrI sadgurue kahyo che evA nigraMthamArgano sadAya Azraya raho. huM dehAdi svarUpa nathI, ane deha strIputrAdi koI paNa mArAM nathI, zuddha caitanyasvarUpa avinAzI evo huM AtmA chuM, ema AtmabhAvanA karatAM rAgadveSano kSaya thAya. Page #666 -------------------------------------------------------------------------- ________________ durlabha evo manuSyadeha 643 durlabha evo manuSyadeha paNa pUrve anaMta vAra prApta thayA chatAM kaMI paNa saphaLapaNuM thayuM nahIM. paramakRpALudeve bahu agatyanI vAta karI che ke aneka vAra ApaNane manuSyabhava to maLyo. e anaMta bhavamAM anaMtavAra jJAnIono yoga paNa thayo. bahAramAM tapa-tyAga ane zAstrajJAna paNa khUba karyA. dharmanI kriyAo paNa ghaNI karI. "yama-niyama" mAM batAvyuM che ke ghaNI sAdhanA karI chatAM AtmAnI prApti na thaI. AtmAnI prApti na thAya to manuSyabhava saphaLa kahevAya nahIM. saphaLatA ratnatrayanI abhedatAnA kAraNe che. ApaNe bolIe chIe ke, saphaLa thayo bhava mAro to kRpALudeva, pAmI zaraNa tamAruM ho kRpALudeva. samyakdarzana jJAna ramaNatA, trividha karmanI TALI mamatA; sahajAnaMda karyuM pyAruM ho kRpALudeva. saphaLa. ratnatrayanI abhedatA jene pragaTa thAya teno manuSyabhava saphaLa thayo kahevAya; bAkInA game teTalA moTA dharmAtmA kahevAtA hoya, paNa jo temaNe samyagadarzana prApta nathI karyuM to temano bhava niSphaLa kahevAya. kema ke, emanA bhavanI paraMparAno aMta Avyo nahIM. bhavanI paraMparAno aMta Ave to manuSyabhava saphaLa thAya. manuSyadeha kevo che? to kahe durlabha. kharekhara, durlabha ja che. kAraNa ke, cAra gatimAM sauthI ochI saMkhyA manuSyanI che ane saMyamanI ArAdhanA, dhyAna, tapazcaryA, parama avadhijJAna, mana:paryavajJAna, kevaLajJAna A badhA jJAna manuSyabhava vagara koIne prApta thatA nathI. saMyamanuM dhAraNa manuSyabhava vagara thaI zakatuM nathI. ratnatrayanI abhedatA prApta thavI e kaThina che. mATe manuSyabhavanI durlabhatA che. to Avo manuSyabhava ApaNane anaMtavAra maLyo. anaMtavAra ApaNe sAdhu thayA, aneka prakAranI dharmanI kriyAo karI to paNa saphaLapaNuM na thayuM. A bhavano vicAra karo to A bhavamAM paNa jayAM sudhI AtmAno anubhava na thAya tyAM sudhI e manuSyabhava saphaLa kahevAya nahIM. bhale AtmajJAnanuM bIja vAvIne jAo toya ghaNuM che. have A bhava niSphaLa na jAya e jAgRti ApaNe rAkhavAnI che. vAraMvAra bolavAthI niSphaLapaNuM maTI jatuM nathI, kAma karavAthI niSphaLapaNuM maTe che. vAraMvAra bolI jaIe, sAMbhaLI jaIe, vAMcI jaIe ane bIjAne kahI daIe, enA vize lakhI nAkhIe, game te karIe, paNa saphaLatA to graMthibheda vagara zakya nathI. coryAsI Page #667 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 644 durlabha evo manuSyadeha lAkha yonimAM durlabhamAM durlabha avatAra hoya to te manuSyano che. e anaMtabhavamAM koIkavAra ja maLe che. paramakRpALudeve 'bAra bhAvanA'mAM lakhyuM che ke anaMtakALamAM jinendrano dharma ane manuSyano janma prApta thavo parama durlabha che. te paNa anaMtavAra maLyo to paNa je mohanIyanI gAMTha toDavAnI hatI e toDavA pratye daSTi dIdhI nahIM, enI agatyatA paramArtha dRSTithI samajyo nahIM. dharmanA nAme bAhya pravRttio - zubha pravRttiomAM aTakI gayo ane svabhAvano Azraya cUkI gayo. paramakRpALudeve kahyuM che, svabhAvanI siddhi kare, dharma te ja anukULa. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 79-2 - AthI, jyAre samyagdarzana thAya, graMthibheda thAya tyAre mAnavabhava saphaLa thAya. bhale kevaLajJAna pachI thaze, paNa samyagdarzana thatAM enI zarUAta thaI gaI. enA mATe tattvano abhyAsa, vairAgyanuM baLa, kaSAyanI maMdatA, deva-guru-dharmanI Azrayabhakti vagere aneka nimitta kAraNo che, temAM jIvane sAcI ruci ane Azraya thAya to ja te kAryakArI bane che. ruci che e paNa eka prakAranuM samyaktva che. AtmajJAna prApta karavAnI sAcI ruci thavI te paNa vyavahAra samyagdarzanano eka prakAra che. paramakRpALudeve kahyuM che, bhagavat tIrthaMkaranA nigraMtha, nithinIo, zrAvaka tathA zrAvikAo kaMI sarvane jIvAjIvanuM jJAna hatuM tethI tene sakita kahyuM che evo siddhAMtano abhiprAya nathI. temAMthI kaMIka jIvone tIrthaMkara sAcA puruSa che, sAcA mokSamArganA upadeSTA che, jema te kahe che tema ja mokSamArga che evI pratItithI, evI rucithI, zrI tIrthaMkaranA AzrayathI, ane nizcayathI samakita kahyuM che. evI ruci ane evA Azrayano tathA AjJAno nizcaya che te paNa eka prakAre jIvAjIvanA jJAnasvarUpa che. puruSa sAcA che ane tenI pratIti paNa sAcI AvI che ke jema A paramakRpALu kahe che tema ja mokSamArga che, tema ja mokSamArga hoya, te puruSanAM lakSaNAdi paNa vItarAgapaNAnI siddhi kare che, je vItarAga hoya te puruSa yathArthavaktA hoya, ane te ja puruSanI pratItie mokSamArga svIkAravA yogya hoya evI suvicAraNA te paNa eka prakAranuM gauNatAe jIvAjIvanuM ja jJAna che. te pratItithI, te rucithI ane te AzrayathI pachI spaSTa vistArasahita jIvAjIvanuM jJAna anukrame thAya che. tathArUpa puruSanI AjJA upAsavAthI rAgadveSano kSaya thaI vItarAga dazA thAya che. -- zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 771 Page #668 -------------------------------------------------------------------------- ________________ durlabha evo manuSyadeha 645 kaMI paNa saphaLapaNuM thayuM nahIM; eTale thoDuM paNa na thayuM ema kahe che. anaMtavAra jIva graMthibheda sudhI AvIne pAcho vaLI gayo che, ema kahe che. mithyAtvanI graMthi toDavA mATe cheka najIka sudhI ghaNI vakhata AvI gayo. tene satsamAgama ke satpuruSano Azraya hoya ne baLa vApare to ghaDIkamAM kAma kADhI jAya, eTalI yogyatAvALo jIva paNa AvA nimittanA abhAvamAM athavA upAdAnanI nabaLAInA kAraNe graMthibheda sudhI AvIne paNa anaMtavAra pAcho vaLI gayo che. paramakRpALudeve kahyuM che, anAdikALanA paribhramaNamAM anaMta vAra zAstrazravaNa, anaMta vAra vidyAbhyAsa, anaMta vAra jinadIkSA, anaMta vAra AcAryapaNuM prApta thayuM che. mAtra, 'sat' maLyA nathI, 'sat' suchyuM nathI, ane 'sat' zradhyuM nathI, ane e maLyo, e suNye, ane e zradhye ja chUTavAnI vArtAno AtmAthI bhaNakAra thaze. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 166 je bhava gayA te gayA, have e kAMI pAchA AvavAnA nathI, paNa have A bhava saphaLa thAya e ApaNuM dhyeya, lakSa ane tene anurUpa puruSArtha joIe. vartamAnamAM je manuSyabhava che teno sadupayoga kema thAya; tenuM Ayojana, tenuM lakSa, tenuM dhyeya rAkhIne jo ApaNe jIvana jIvIe to ja A manuSyabhavanI saphaLatA prApta thAya. A manuSyadeha thoDA samaya mATe ApaNane maLyo che. emAMthI ghaNo bhAga to nIkaLI gayo che. thoDo bhAga bAkI che. e thoDA bhAgamAMya hajI saMsAranA Ayojano eTalA badhA che ke emAMthI samaya kADhIne A kArya karavAmAM lAgavuM. evuM koI vIralA jIvo ke jene tIvra ruci che, tIvra tAlAvelI che, tIvra jijJAsA che ane nikaTabhavI jIva che tene ja sUjhe che. bAkI sAMbhaLe che ghaNA, 'hA' pADe che ghaNA, paNa tenA mATe je samaya Apavo joIe, je puruSArtha karavo joIe, je heya-upAdeyano viveka ka2vo joIe te karanArA jIvo vIralA hoya che. vIralA jANe tattvane, vIralA zraddhe koI; vIralA dhAre tattvane, vIralA pAme koI. traNeya kALamAM vIralA jIvo koIka ja hoya che. emAMya A paMcamakALa che. cAre bAju viSaya, kaSAya, AraMbha, parigraha ane dharmanA nAme bAhya pravRttio eTalI badhI che ke emAM aMtarmukhatAno mArga hAthamAM Avavo, aMtarmukha thavuM ane AtmAnuM kArya thAya evI pAtratA lAvavI Page #669 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 646 durlabha evo manuSyadeha e kAma koI mahatvaruSonA yoge ja banI zake. A kALanA jIvone -ajJAnIone ekalo svayaMno puruSArtha kAma nathI Avato. zakti che, paNa e zakti pragaTa thavA mATe je nimitta joIe te nimittanI paNa jarUra paDe che. koI eka mANasa zaktivALo to ghaNo che. tene dasa phUTano lAMbo khADo kUdavAno che. jIte to eka lAkha rUpiyAnuM InAma che. paNa khADo UMDo che. jo na kUdI zake to je kaMI nuksAna thAya enI javAbadArI tenI potAnI che. have tenAmAM zakti to che, paNa kUdavAnI hiMmata nathI. joke teNe ghaNI vakhata dasa-dasa, paMdara-paMdara phUTanA kUdakA mArelA che. eTale tenA mATe A kaMI moTI vAta nathI, paNa khADo UMDo che eTale saheja cUkajAya ne paDI jAya to mota thaI jAya. eTale tenI hiMmata cAle nahIM. eka bhAI hiMmatavALA hatA. te Ane oLakhatA hatA. temane thayuM ke AnAmAM zakti to che, kUdI zake evuM che, paNa tenI pAse hiMmata nathI. hiMmatanuM baLa maLe to A kAma thaI jAya evuM che, lAkha rUpiyA meLavI zake evo che. AthI teNe pelA mANasane kahyuM ke, tArI pAse zakti che to kema kUdato nathI? lAkha rUpiyA tane maLavAnA che. to te kahe ke zakti che, paNa mArI hiMmata cAlatI nathI. kadAca paDI jAuM to mAruM maraNa thaI zake, mane vAgI zake ke phekyara thaI zake che. InAma to bAjumAM rahyuM ane lAkho rUpiyAnA kharcAmAM utarI jauM. eTale pelA bhAIe hiMmata ApatAM kahyuM ke jo kaMI nuksAna thAya to mArI javAbadArI. mArI pAse maMtranI zakti che. e maMtra huM bolIza to tArAmAM zakti nahIM hoya toya tuM kUdI jaIza, eTalI maMtramAM tAkAta che. kema ke, siddha karelo maMtra che. eTale pelAne vizvAsa Avyo ke e maMtra bolaze to cokkasa huM kUdI jaIza. pachI ene zraddhA thaI. eNe nakkI karIne kahyuM ke tame maMtra bolajo, huM lAMbethI doDIne AvIza ne pachI kUdako mArIza. pelA bhAIe kahyuM ke huM thoDIvAra maMtra boluM pachI AMgaLI UMcI karuM eTale tAre doDavAnuM. pelA mANase OM... 3OM... karyuM. eTale ene thayuM ke OMkArano maMtra to bole che. pachI AMgaLI UMcI karI eTale pelo pacIsa phUTa cheTethI doDato doDato AvIne dasa phUTano khADo kUdI gayo ane tene eka lAkha rUpiyA maLI gayA. tevI ja rIte mokSamArgamAM mokSa prApta karI zake, AtmajJAna prApta karI zake evI zakti darekamAM che. jo jJAnIno yoga maLI jAya, sAcI zraddhA thaI jAya ane temanI AjJAne anurUpa jo tattvanI zraddhA kare, aMtarmukhatAnI sAdhanA kare, puruSArtha kare to te jIva kAma kADhI zake. jo ke, jIvane anaMtavAra jJAnI maLyA paNa jJAnI upara zraddhA na hovAnA kAraNe ane jJAnIonI AjJA Page #670 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 647 durlabha evo manuSyadeha na mAnavAnA kAraNe upAdAnanI yogyatA hovA chatAM paNa te kAryanI siddhi karI zakyo nahIM. - durlabha evo manuSyadeha paNa pUrve anaMtavAra prApta thayA chatAM kaMI paNa saphaLapaNuM thayuM nahIM. eTale samyagdarzana pragaTa thayuM nahIM. saphaLapaNuM eTale ratnatraya. ratnatrayanI pragaTatA thaI nahIM. ratnatrayanI pragaTatA thAya to saphaLa ane ratnatrayanI pragaTatA na thAya to game teTaluM karyuM, game teTaluM maLyuM e badhuM niSphaLa. paramakRpALudeve kahyuM che, bahu puNya kerA puMjathI zubha deha mAnavano maLyo, toye are ! bhavacakrano AMTo nahi ekke TaLyo. - zrI mokSamALA - zikSApATha - 67 AMTo ocho thAya to saphaLapaNuM ane ekeya AMTo ocho na thAya to saphaLapaNuM nahIM. mATe becAra kalAka sAdhanA karI gayA, sAmAyika-pUjA-bhakti-svAdhyAya karI gayA, dharmanI bIjI koI kriyAo karI gayA eTale ApaNe ApaNI jAtane kRtakRtya mAnI laIe chIe. paNa jyAM sudhI mithyAtva moLuM paDyuM nathI, kharyuM nathI, graMthibheda thayo nathI tyAM sudhI tenA upara mokSamArgano sikko nathI. bhale, jeNe deva-guru-dharmamAM ne AtmAmAM daDhatA karI che, sAcI zraddhA karI che tenuM kArya vaheluM moDuM thaze kharuM, paraMtu te A bhavanI saphaLatA nA kahevAya. tamArI daza lAkhanI epha.DI. che, je be divasa pachI pAke che, vIsa lAkha tamArA hAthamAM Avaze paNa atyAre e kAgaLiyuM che, epha.DI. nahIM. bhale tamArA hAthamAM atyAre paisA nathI. paNa bharoso che, vizvAsa che, zraddhA che ke A ja epha.DI. be divasa pachI mane vIsa lAkha ApavAnI che. ema mokSamArgamAM pravRtti banIche-eka jJAnI puruSanI ane eka jJAnIpuruSanA sAcA AzrayavAnanI. je sAco AzrayavAna thayo che tene epha.DI. paDI che ane thoDA samayamAM pAkavAnI che tevI sthitivALo che. have A manuSyabhavanI sArthakatA kyAre kahevAya e kahe che. paNa A manuSyadehane kRtArthatA che, ke je manuSyadehe A jIve jJAnI puruSane oLakhyA, kayo manuSya deha kRtArtha che? ke je manuSya dehe A jIve jJAnI puruSane oLakhyA. te paNa bAhyadRSTithI nahIM, mokSamArganI dRSTithI ke A mokSagAmI puruSa che. A paramakRpALudeva ekAvatArI puruSa che. A pramANe temanI oLakhANa karI. zrImAn AnaMdaghanajI kahe che, Page #671 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 648 durlabha evo manuSyadeha svAmI guNa oLakhI svAmIne je bhaje,darizaNa zuddhatA teha pAme; jJAna cAritra tapa vIrya ullAsathI, karma jhIMpI vase mukti dhAme. jJAnIone oLakhavA, oLakhAyA pachI emano bodha maLavo, bodha maLyA pachI emAM zraddhA thavI, zraddhA thayA pachI emano Azraya thavo ane Azraya thayA pachI je kAryanI siddhi bhedavijJAna dvArA karavAnI che te bhedavijJAna thavuM e uttarottara durlabha che. eka jJAnIne oLakhyA, emane jIva vaLagI paDyo ane emanuM dhAkaDedhAkaDa svIkAryuM to A manuSyabhava saphaLa. tame jema jJAnInI parIkSA karo cho, tema jJAnI paNa tamArI parIkSA karatA hoya che. ema nA samajazo ke jJAnI parIkSA nathI karatA. tamane khyAla paNa na Ave evI rIte emanI parIkSAo cAlatI hoya che. teo jue ke hajI AnI paripakvatA barAbara thaI nathI. eTale tene je bhUmikAmAM hoya te bhUmikAne anurUpa ja bodha Ape che. kAraNa ke, eTalo ja bodha kAryakArI thAya evuM che, ethI vizeSa kAryakArI thAya nahIM. game teTaluM Apo to paNa yogyatA - pAtratAthI vizeSa tene hajama karI, kAryanI siddhi karI zake nahIM. pAtra vinA vastu na rahe, pAtre Atmika jJAna. zrI mokSamALA - zikSApATha - 34 - pahelA jJAnIne zodho, temane tattvadRSTithI oLakho. teo mokSagAmI jIva che e dRSTithI temane oLakho ane pachI temano Azraya karo. bahAramAM temane paNa vicitra udaya hoI zake che. bAhya dRSTithI oLakhavA jazo to jJAnInI sAcI oLakhANa nahIM thAya. jJAnInI oLakhANa paramArtha daSTithI thAya to te paramArthahetunuM kAraNa bane. kayA manuSyadehane kRtArtha kahyo che ? to ke je manuSyadehe A jIve jJAnIpuruSane oLakhyA te manuSyadeha kRtArtha kahevAya. maLyA eTale kRtArthatA nathI, paNa oLakhyA eTale kRtArthatA che. maLyA to anekane, paNa kRtArthatA prApta karanArA jIvo to AMgaLInA veDhe gaNI zakAya teTalA mAMDa hoya che. A to paMcamakALa che. eTale jJAnIpuruSane jo svarUpadRSTithI oLakhyA, tattvadRSTithI oLakhyA, mokSagAmI - mokSamArgI che te dRSTithI oLakhyA; to satpuruSanA AtmAnuM, temanA guNonuM, temanI dazAnuM jIvane pAramArthika mAhAtmya Ave. apramatta yogIzvara zrI kuMdakuMdAcArya deva kahe che, Page #672 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 649 durlabha evo manuSyadeha je jANato ahaMtane, dravyatva guNa paryayapaNe; te jANato nija AtmAne, tasu moha pAme laya khare. - zrI pravacanasAra - gAthA - 80 je jANato jJAnIne dravyatva guNa paryaya paNe; te jANato nija Atmane tasu moha pAme laya khare. paramAtmA e mahAjJAnI che. e maLI jAya to uttama che. paNa nA maLe ane AtmajJAnI maLe to paNa ApaNA mATe ghaNuM che. kAraNa ke, vIralA jIvo samyaphadaSTipaNuM pAme evo A kALa che. kema ke deva-guru-dharmanI zuddhi ane tattvanI yathArthatA prApta thavI e mahA mahA durlabha che. zrImAn AnaMdaghanajI kahe che, deva guru dharmanI zuddhi kaho kima rahe, kima rahe zuddha zraddhAna ANo; zuddha zraddhAna viNa sarva kiriyA karI, chAra para lIpaNuM te jANo. dhAra taravAranI. - zrI anaMtanAthajina stavana sadeva-guru-dharmanI zuddha zraddhA karavAthI potAnA AtmAnI zuddha zraddhA pragaTa thAya che. e zraddhA parama durlabha che. samyakajJAna durlabha nathI, samyaphacAritradurlabha nathI paNa samyaggadarzana durlabha che. te thayA pachI jJAna ane cAritra to hastakamalavat che. jJAnI puruSonI atyaMtara dazAne oLakhavI. bahAramAM emanA udaya vicitra hoI zake che. bharata mahArAjA cha khaMDanA adhipati hatA. paramakRpALudeva hIrAno vepAra karatA hatA. teo ekAvatArI mokSamArgI puruSa che evI zraddhA kone thAya? moTAbhAganA lokone te samaye zraddhA na thaI, tyAgIone paNa na thaI. paNa ethI UlaTuM ajJAnI tyAgIo upara moTA bhAganA lokone zraddhA thaI! zrI samatabhadra AcAryae "zrI ratnakaraMDa zrAvakAcAra' mAM kahyuM che ke modI muni karatAM nirmohI gRhastha zreSTha che; kema ke e mokSamArgI che, jyAre pelA mokSamArgI nathI. bhale teo bahAramAM UMcuM cAritra dharAve che, zAstrajJAna che, badhI kriyAo kare che; je sAruM che, paNa jemane AtmajJAna nathI temane sAcuM munipaNuM nathI. paramakRpALudeve kahyuM che, AtmajJAna tyAM munipaNuM, te sAcA guru hoya; bAkI kuLaguru kalpanA, AtmArthI nahi joya. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 34 Page #673 -------------------------------------------------------------------------- ________________ durlabha evo manuSyadeha gRhasthadazAmAM AtmajJAnIne namaskAra karavA e vadhAre lAbhakAraka che ke ajJAnI munione namaskAra karavA vadhAre lAbhakAraka che? jIva rUDhimAM AvIne ajJAnI guruone namaskAra, vaMdana, pUjana badhuM ka2ze. paNa je AvA gRhastha jJAnI che temane oLakhI, temano Azraya kare evI yogyatAvALA A kALamAM alpa hoya che. traNe kALamAM alpa hoya che, emAM A kALamAM vizeSa. 650 eka bAju cAMdInA 100 sikkA khaNakhaNatA hoya ane bIjI bAju 10 kereTano hIro hoya, ke jenI kiMmata karoDa rUpiyA che; to ajJAnI jIvone cAMdInA sikkAnuM AkarSaNa thaze. tevI ja rIte jJAnI pratye AdarabhAva na Ave ane ajJAnIo pratye AdarabhAva thAya to A paNa eka prakArano anaMtAnubaMdhI kaSAya che. jIva rUDhivAdane eTalo dRDhapaNe pakaDIne beTho che ke enA kAraNe te anaMtAnubaMdhI kaSAyane dRDha kare che. jo ke te bahA2mAM vrata-niyama badhuM pALe che, zAstro vAMce che, dharmanI badhI kriyAo kare che, chatAM e mithyAtvane gADhuM kare che. kema ke, koIpaNa mokSamArgI jIva pratyeno anAdara e mahAnuksAnakAraka che. ajJAnI jIva rUDhivAdanA kAraNe satya vastu samajI zakato nathI. kema ke, enI yogyatA e ja prakAranI che. evA jIvono manuSyabhava niSphaLa jAya che. kema ke, teNe jJAnIne oLakhyA nathI. bahAramAM game teTalA tapatyAga hoya, paNa AtmajJAna na hoya to enI mokSamArgamAM koI kiMmata nathI. bahAramAM bhale koI tapa-tyAga na hoya, paNa AtmajJAna hoya to te mokSagAmI jIva che. evA mokSamArgI jIvano Azraya karavAthI jIva kalyANa karI zake che. tattvano artha paNa jIva maroDI maroDIne aMdaramAM svIkAre che, paNa jema che tema svIkArato nathI. potAne anukULa Ave te rIte ane mana phAve tema arthaghaTana kare che. pote ja potAnI jALamAM phasAya che. eka lAkha ajJAnI sAdhu karatAM eka avirati samyaSTi uttama che. eka lAkha AtmajJAna vagaranA sAdhu karatAM eka AtmajJAnI gRhastha zreSTha che. teno artha evo nathI ke AtmajJAnI muni zreSTha nathI, te to gRhastha AtmajJAnI karatAM paNa zreSTha che. AtmajJAna sahita munipaNuM hoya te to sonAmAM sugaMdha samAna che. te AtmajJAnI muniono AtmajJAnI zrAvako paNa namaskAra-vaMdana karIne Azraya kare che. mATe paramakRpALudeve kahyuM che, jyAM jyAM je je yogya che, tahAM samajavuM te; tyAM tyAM te te Acare, AtmArthI jana eha. * zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 8 - Page #674 -------------------------------------------------------------------------- ________________ durlabha evo manuSyadeha tathA te mahAbhAgyano Azraya karyo, jJAnIpuruSane pahelA oLakho, pachI temano Azraya karo. jJAnInI oLakhANa thaI paNa Azraya na thAya to paNa vizeSa lAbha thato nathI. Azraya eTale AjJAMkitapaNuM. e mahAbhAgyano Azraya ka2vo eTale temanI AjJAnuM ArAdhana karavuM. paramakRpALudeve 'vIsa doharA' mAM kahyuM che, saMta caraNa Azraya vinA, sAdhana karyAM aneka; pAra na tethI pAmiyo, Ugyo na aMza viveka. tyAre, sahu sAdhana baMdhana thayA, rahyo na koI upAya, sat sAdhana samajyo nahIM, tyAM baMdhana zuM jAya ? -- zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 265 - 16, 17 jJAnIo kevA che ? mahAbhAgyavAna che. AtmajJAna thayuM hoya e mahAbhAgya ane AtmajJAna na thayuM hoya e mahA abhAgya. e mahAbhAgyano Azraya eTale, 651 tanase, manase, dhanase, sabase, gurudeva kI Ana svaAtma base; taba kAraMja siddha bane apano, rasa amRta pAvahi prema thano. vaha satya sudhA darazAvahiMge, caturAMgula hai daga se milahe; 2sa deva niraMjana ko pivahI, gahi joga jugojuga so jIvahI. to zuM thAya ? para prema pravAha baDhe prabhuse, saba Agamabheda suura base; vaha kevala ko bIja gyAni kahe, nijako anubhau batalAI diye. Azraya thavo bahu durlabha che. A vyavahArathI Azraya che. nizcayathI Azraya to potAnA svarUpano che. mahAtmAno Azraya eTale AjJAMkitapaNe rahevuM. satpuruSanI AjJA e ja dharma che, e ja tapa che. e AjJAnuM mAhAtmya paramArtha daSTithI ApaNane AvavuM joIe. eka vakhata paryuSaNa parvanA divasomAM IDaranA ghaMTiyA pahADa upara rAmajIbApA ane temanA bhakto AvelA. rAmajI bApAe e badhAnI cakAsaNI karI ke A badhAmAMthI AjJAMkita Page #675 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 652 durlabha evo manuSyadeha keTalA che? pravacana cAlatuM hatuM ane temaNe kahyuM ke A DuMgarA uparathI bhUsako mArIne utarI jAva. ATaluM kahyuM ne badhA UbhA thaIne doDyA ane ApaNe hoIe to? kinAre AvIne UbhA rahIe. AgaLa na jaIe. juo ! A AjJAMkitapaNuM ! puruSanI eka paNa AjJAnuM samyapha prakAre ArAdhana thAya to teno yAvatu mokSa thAya ema zAstro ane paramakRpALudeva baMne kahe che. eTale teno artha evo thayo ke ApaNe anAdikALathI Aja dina sudhI eka paNa AjJAne samyapha prakAre ArAdhI nathI. e mahAbhAgyano Azraya karavAthI zuM thAya e have kahe che, je puruSanA Azraye aneka prakAranA mithyA AgrahAdinI maMdatA thaI, te puruSane Azraye A deha chUTe e ja sArthaka che. potAnA mithyA Agraha, haThAgraha, kadAgraha, matAgraha e badhA jIvane naDe che. A badhA Agraha jIvane grahI le che. e badhAthI jJAnI tene mukta karAve che ane kahe che ke have Agrahane choDo. je vastu jIvane naDatI hatI e tene choDAvI dIdhI. have te kAma kADhI jaze. anya darzanavALAne emanA matanAM je je Agraha hoyate chUTI jAya che. jainadarzanavALA paNa jainAbhAsamAM ramatA hoya to temanuM e jainAbhAsapaNuM paNa chUTI jAya che. kAraNa ke, jainAbhAsapaNuM paNa mithyAgraha che. puruSanA Azrayano A moTo lAbha che ke paramArtha mArganI viparItatA, tattvazraddhAnanI viparItatA, jJAnanI viparItatA, cAritranI viparItatA; je jIvanA khyAlamAM nahotI ane tene ja e mokSamArga mAnato hato te have nIkaLI jAya che. je naDatararUpa hatuM e nIkaLI gayuM eTale have tenuM kAma thaI javAnuM. jema ApaNe bhagavAnane prakSAla karIe tyAre pANI kuMDImAM jAya nahIM ane aMdara bharAI rahe che, tenuM kAraNa aMdara je naLI che temAM kaMIka kacaro bharAI gayo hoya che. e kacaro jyAM sudhI na nIkaLe tyAM sudhI A naLImAMthI pANI AgaLa javAnuM nathI. tyAre naLInI aMdara eka soyo nAkhIe to kacaro nIkaLI jAya. eTale pANI nIkaLI zake ane pIThikA svaccha thaI jAya. evI ja rIte amuka prakArano kacaro ApaNAmAM bharAI gayo hoya che. ghaNI vakhata to saLiyo mAro to paNa nathI nIkaLato. jIvamAM jo yogyatA hoya to nIkaLI jAya che. nathI nIkaLato ema paNa nathI. ghaNAnAM nIkaLyA che, ghaNAnA nathI paNa nIkaLyA. jenI yogyatA hatI enA nIkaLyA che, jenI yogyatA nahotI tenA nathI paNa nIkaLyA. Page #676 -------------------------------------------------------------------------- ________________ durlabha evo manuSyadeha 653 mokSamArgamAM jIvane tattvanI sAcI samajaNa guru dvArA maLe che, eTale AgrahamAM maMdatA thAya che. evA jJAnIpuruSanA Azraye A deha chUTe e ja sArthaka che. AvA jJAnIpuruSanA Azraye deha chUTe to samAdhimaraNa thAya. zrI sobhAgabhAIno deha paramakRpALudevanA AzrayapUrvaka chUTyo ane DuMgarazIbhAIno paNa deha emanA Azraye chUTyo che. Azraya eTale bodha. emane Azraye A deha chUTe e ja sArthaka che. manuSyadehanI kharI sArthakatA tyAre che. jJAnIpuruSanA Azraya vagara deha chUTe e sArthaka nathI. bhale manuSyabhava maLyo, navakAramaMtra bolatA bolatA deha choDyo, paNa sArthaka nathI. dehAdhyAsa chUTIne dehatyAga thAya enuM nAma sArthakatA kahevAya. dehAdhyAsa chUTe to sArthakatA ane dehAdhyAsa na chUTe to sArthakatA nathI. evA puruSanA Azraye - evA ratnatrayadhArI puruSanA Azraye - sapuruSanA Azraye - sadgurunA Azraye A deha chUTe e ja sArthaka che, bhale e dUranA kSetramAM hoya. evuM nathI ke Azraya hoya to emanI pAse ja hoya. emanI AjJAnuM ArAdhana kare che e ja emano Azraya che. evA puruSanA AzrayathI deha chUTyo to have vadhAre deha dhAraNa nahIM kare. Ama, temanuM jIvana paNa sArthaka ane maraNa paNa sArthaka, ema jJAnI puruSa kahe che. janmajarAmaraNAdine nAza karavAvALuM AtmajJAna jemane viSe varte che, te puruSano Azraya ja jIvane janmajarAmaraNAdino nAza karI zake, kema ke te yathAsaMbhava upAya che. jene AtmajJAna thayuM, enA janma-maraNanA pherA maTI gayA. have e najIkanA bhave mokSe javAnA. jJAnI puruSo mATe nikaTabhavI hoya che. temane AtmajJAna thayuM, emane have anaMta saMsAra raheto nathI. anubhavajJAna -svasaMvedana jJAna - samyaphajJAna temanA viSe varte che. bIjA hajAro paMDito hoya ke tyAgIo hoya paNa jemane samyagudarzana nathI temane janma-jarAmaraNane nAza karavAvALuM jJAna nathI. temanA Azraye deha chUTe e sArthaka nathI. AvuM jJAna jemane varte che temanA Azraye deha chUTe e ja sArthaka che. AtmajJAna tyAM munipaNuM, te sAcA guru hoya; bAkI kuLaguru kalpanA, AtmArthI nahIM joya. bAhya tyAga paNa jJAna nahIM, te mAne guru satya; athavA nijakuLa dharmanA, te gurumAM ja mamatva. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 34, 24 Page #677 -------------------------------------------------------------------------- ________________ durlabha evo manuSyadeha janmajarAmaraNAdine nAza karavAvALuM AtmajJAna jemane viSe varte che, eTale je AtmajJAnI puruSa che te puruSane Azraye jIva janma maraNAdino nAza karI zake, kema ke te yathAsaMbhava upAya che. evA puruSa anaMtavAra maLyA, paNa Azraya ekeya vAra karyo nathI. maLavuM e alaga vastu che ane Azraya thavo e alaga vastu che. maLyA anaMtavA2, paNa jIvanI pAtratA nahIM hovAnA kAraNe temano Azraya ekeya vAra karyo nathI. anAdinI A bhUla rahI gaI che. Azraya karavo eTale AjJAnuM ArAdhana karavuM, temanuM kaheluM dhAkaDedhAkaDa mAnavuM. temanA bodhane ApaNI kalpanA anusAra mAnIe, paNa temanA kahelA Azaya pramANe na mAnIe to te Azraya na kahevAya ane to janma jarA maraNano nAza paNa na thAya. AtmajJAna vagara janma jarA maraNano nAza thAya nahIM ane AtmajJAna AtmajJAnInA Azraya karyA vagara thAya nahIM. mATe te Azraya jarUrI che. 654 mokSamArgamAM pravRtti benI che - eka jJAnIpuruSanI ane eka jJAnIpuruSanA sAcA AzrayavAnanI. A bhavamAM pratyakSa na hoya to parokSano Azraya karavo. paNa Azraya haMmezAM jJAnIno hoya, ajJAnIno ke saMsArI jIvono ke mithyArdaSTino na hoya. karmakSetramAM kadAca saMsArIno Azraya hoI zake, kema ke tyAM mokSanuM prayojana nathI. jyAre ahIM to mokSanuM prayojana che. mokSanA prayojanamAM mokSamArgane prApta puruSano Azraya ja jIvane mokSamArgamAM laI jAya che. mokSamArgasya netAruM bhettAruM karmabhubhRtAm / jJAtAruM vizvatattvAnAM vaMde tadguNa labbe II - zrI tattvArthasUtranuM maMgalAcaraNa koI mAbApano Azraya kare, koI strIno Azraya kare, koI dIkarAono Azraya kare ke. duniyAnA bIjA jIvono Azraya kare, paNa enA janma-jarA-maraNanA pherA TaLe nahIM. jyAre bIjI bAju jJAnIno sAco Azraya karyo hoya to enuM kArya na thAya ema bane nahIM. eka bAju pArasamaNi hoya, bIjI bAju lokhaMDa hoya, ene eno sparza thAya to e lokhaMDanuM sonuM thayA vagara rahe nahIM. pArasamaNi aura saMtame, baDo aMtaro jAna; vo lohA kaMcana kare, vo kare Apa samAna. Page #678 -------------------------------------------------------------------------- ________________ durlabha evo manuSyadeha 55 pArasamaNi to loDhAnuM sonuM kare, paNa pArasamaNi na kare. jyAre satpuruSa jIvane potAnA samAna banAvI de che. e jIva satpuruSa thaI jAya che ane satpuruSa pachI pa2mAtmA thaI jAya che. paramakRpALudeve kahyuM che ke, bIjuM kAMI zodha mA. mAtra eka satpuruSane zodhIne tenA caraNakamaLamAM sarva bhAva arpaNa karI daI varto jA. pachI jo mokSa na maLe to mArI pAsethI leje. satpuruSa e ja ke nizadina jene AtmAno upayoga che; zAstramAM nathI ane sAMbhaLyAmAM nathI, chatAM anubhavamAM Ave tevuM jenuM kathana che; aMtaraMga spRhA nathI evI jenI gupta AcaraNA che. * zrImad rAjacaMdra patrAMka - 76 saMyoga saMbaMdhe A deha pratye A jIvane je prArabdha haze te vyatIta thaye te dehano prasaMga nivRtta thaze. A deha sAthe AtmAne saMyoga che. ApaNuM bAhya zarIra te nokarma che, AtmA sAthe lAgelA karmo e kArmaNa zarIra che ane jenA kAraNe zarIramAM kAMti rahe che te taijasa zarIra che. A dareka zarIrano AtmA sAthe saMyoga saMbaMdha che. jeno saMyoga che teno viyoga nizcaye che. kAraNa ke, jyAM sudhI AyuSya karma che tyAM sudhI ApaNe zarIramAM rahevAnuM che. AyuSya karmanA pAchA sopakrama ane nirupakrama ema be bheda paDe che. sopakrama eTale zithilatAthI bhogavAI jAya. 100 varSanuM AyuSya bAMdhyuM hoya te 10 varSamAM khalAsa thaI jAya. AyuSya karmanA badhA niSeko eka sAthe kharI jAya. karmabhUminA manuSyanuM AyuSya sopakrama hoya che. e akALe paNa jato rahe che. A dehane choDIne avazya javAnuM che. pUrve anaMtavAra dehanA prasaMgo nivRtta thayA che. je koI deha dhAraNa kare che tene teno tyAga karavo ja paDe che. dehatyAga karyA pachI navo deha maLe paNa kharo ane na paNa maLe. evuM nathI ke maLe ja. kema ke, kevaLajJAnIne deha maLato nathI. paNa kevaLajJAnIne paNa deha choDavo to paDe ja che. kevaLajJAnIne paNa deha amara nathI, to ApaNo hoya ? game teTaluM khavaDAvo, game teTalI kasarata karo, game teTaluM navaDAvo - dhovaDAvo, game teTalI kALajI rAkho, game teTalI devadevIonI mAnatA karo paNa, mArA badhA vaidyo hakImone ahIM bolAvajo, mAro janAjo e ja vaidyonA khabhe upaDAvo; Page #679 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 656 durlabha evo manuSyadeha dardIonA dardane daphanAvanAruM koNa che ? dorI tUTI AyuSyanI to sAMdhanAruM koNa che? jema dIvo saLagato hoya ane telanI eka eka buMda baLatI jAya ane tela khalAsa thaI jAya eTale dIvo olavAI javAno. pachI dIvo baLe nahIM. evI rIte AyuSya karmanA niSeko jyAM sudhI che tyAM sudhI deha rahe che ane AyuSya karmanA niSeko sopakramathI ke nirUpakramathI bhogavAI jAya ane sToka pUro thaI jAya eTale deha choDavo paDe che. jyAM sudhI mokSa na thAya sudhI navA navA deha to maLyA ja karavAnA che. mATe, dehAtmabuddhi choDo, dehAdhyAsa toDo to navA deha maLavAnuM baMdha thAya. A deha pratyeno moha, deha pratyenI Asakti, dehamAM "huM paNuM e navA dehane utpanna thavAnuM bIja che. ApaNe jagatanA bahAranA keTalAye cetana-acetana padArthomAM ekatva saMbaMdha bAMdhIne beThA chIe. te ane deha sAthenA ekatvapaNAne choDavAnuM che. loko bhale game teTalo dharma karatA hoya, game teTalI dharmanI kriyAo karatA hoya paNa jayAM sudhI para sAthenuM ekatvapaNuM chUTyuM nathI tyAM sudhI koI paNa jIva sAcI zAMtino ke mokSano adhikArI banI zakato nathI. he munio ! dahADo pavADo karI, bALI jhUDI, snAna sUtaka karI, klevara pheMkIne cAlyA jAva ema jJAnI puruSo kahe che. kalevara pheMkIne cAlyA jAva eTale dehAdhyAsa choDIne cAlyA jAva. kyAM sudhI dehAdhyAsa rAkhazo? ane dehAdhyAsa rAkhazo to paNa dehatamArI icchA pramANe vartavAno nathI. e karmanA udaya pramANe cAlavAno che. je cIja tamArI nathI emAM moha karazo, rAga karazo, etvabuddhi karazo to duHkhI thazo, rakhaDazo. mATe sAco dharma to dehAtmabuddhi choDavI, dehAdhyAsa chUTavo te che. dharmanI game teTalI kriyAo karo paNa dehAtmabuddhi na chUTI to e badhI dharmanI kriyAo saMsAranA hetubhUta thAya che, mokSanA hetubhUta banI zakatI nathI. kalpanAthI game te mAnI lo e na cAle. vAstavika dazAnuM phaLa che, mAnyatAnuM phaLa nathI. huM ema mAnI lauM ke huM jJAnI thaI gayo chuM, have mane kaMI vAMdho nathI, mArA kaSAya ghaNA ghaTI gayA che, mAre saMsArano rasa paNa uDI gayo che. e to prabhu! tAre atyAre tIvra udaya nathI ne maMda che eTale ThIka che, paNa jyAM pAchA nimitto maLe che ane udaya Ave che eTale bhalabhalA agiyAramA guNasthAnakavALA paNa pahelA guNasthAnakamAM AvI jAya che. bIjAnI to vAta ja kyAM che ! mATe, cheka kevaLajJAna thAya tyAM sudhI jAgRtipUrvaka jIvana jIvavAnuM che. kSaNe-kSaNe, kArya-kAryo, prasaMge-prasaMge AtmAnI jAgRtipUrvaka jIvana jIve e ja manuSyabhavane sAco saphaLa karI zake. Page #680 -------------------------------------------------------------------------- ________________ durlabha evo manuSyadeha 657 kemake, game tyAre udaya ke nimitta Ave tyAre jIva gothuM khAI jAya che. cheka sudhI barAbara cAlato hoya, bAra mahinA sudhI kaMI na thayuM hoya, varSo sudhI tapazcaryAo karI hoya, dhyAna karyA hoya ane jyAM kaMIka evA nimitta Ave che tyAM hajAro varSanI sAdhanA be ghaDInA krodhanI aMdaramAM ke kaSAyanI aMdara jIva gumAvI nAkhe che. evA kaMIka dAkhalAo zAstromAM che. jema ke, dvipAyana muni ke jemaNe ghaNA varSonI sAdhanA thoDA ja samayamAM dhoI nAMkhI. kaSAyabhAva aMtaraMgamAM vizeSa jora na karI jAya enI, viSayono bhAva vizeSa jora na karI jAya enI, jagatanA koIpaNa padArthamAM AkarSaNa na thaI jAya enI khUba jAgRti rAkhavAnI che. ajJAnI jIva tamArA pratye rAga karaze, moha ka2ze; paNa tame enA pratye rAga ke moha karavA jazo to mAra khAI jazo. kALA kapaDAvALAne kolasAnI koTaDImAM zuM nuksAna che ? sapheda kapaDAvALAne jALavavuM paDe che. dA.ta. bahene kahyuM hatuM ke tame ghera Avajo, huM cAra dahADA ahIM chuM ja. paNa ApaNe cAra kalAka paNa bagADavAnI zuM jarUra che ? ApaNe thoDuM maLI lIdhuM to bahu thaI gayuM. emane rAga hoya evo rAga ApaNe ka2vA jaIe to mAra khAI jaIe. emane hoya, e emanI bhUmikA che, paNa ApaNI bhUmikAmAM evo rAga karavAno hoya nahIM. sahajapaNe maLIe tyAre ThIka che, paNa chUTA paDIe eTale jhabhbho khaMkherIne ravAnA. AtmA upara duniyAnI koI raja mohanI ke rAganI lAgavI na joIe. aMdarathI chUTA rahevuM. aho ! samadaSTi AtamA, kare kuTuMba pratipALa; aMtargata nyAro rahe, jyuM dhAva khilAve bALa. jJAnI aMdaramAM nyArA rahe. e rAgamAM lapaTAya nahIM. lapaTAya to jJAnI zenA? kaSAyamAM lapaTAI jAya to jJAnI zenA ? bhUmikA anusAra emanA kaSAya tUTI ja jAya. mATe rAga karavo nahIM ane ka2vo to satpuruSa athavA sandeva-guru-dharma upara karavo. dveSa karavo nahIM ane ka2vo to kuzIla u52 ka2vo, khoTA bhAva upara karavo, UMdhA AcaraNa upara karavo ema paramakRpALudeve kIdhuM che. aMtaramAM ekatvabuddhi haze to jyAre saMyogano viyoga thaze tyAre bahu du:khadAyaka thaze. saMyogI dehamAM ekatvabuddhi nahIM hoya to tame hasatA hasatA samAdhimaraNa karIne, dehatyAga karIne klevara pheMkIne nIkaLI jazo. chellAM samaye bahu dhyAna rAkhavAnuM che. bImAra hoIe ane Page #681 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 658 na durlabha evo manuSyadeha nakkI hoya ke have javAnuM ja che eTale AMkha baMdha ja rAkhavAnI. koIne jovAnuM ja nahIM ke koNa AvyuM che ! lokone paNa khoTuM na lAge, kAraNa ke e to bImAra che eTale AMkha na ughADe. zrI sahajAnaMdajI varNI ema kahetA ke tame AMkha baMdha karI eTale duniyA sAthe kaTa thaI gayA. jagatanA badhA kanekzana chUTI jAya. kAraNa ke AMkha dvArA AtmAmAM rAga-dveSa-mohanA vikAro praveze che. eTale varNIjI mahArAja to moTA bhAge AMkha baMdha karIne athavA nAsAgra dRSTi rAkhIne ja beThA hoya ane Akho divasa kAM to lakhavAmAM, kAM to ciMtana-manana-dhyAnamAM samaya pasAra karatA. eTale AvA mahApuruSonI sAthe rahevA maLe, ke emanA jIvanacaritro vAMcIe eTale e prakAranI preraNA maLe ke sarvasaMga mahA AzravarUpa che. mATe have koInI sAthe bahu saMbaMdha vadhAravA jevA nathI. ThIka che, jenI sAthe thaI gayA che te thaI gayA che, paNa have ene jeTalA zakya hoya teTalA kaTa opha karI, AtmAnA kalyANamAM lAgavuM. evuM Ayojana karatAM zIkhavAnuM che. samayano sadupayoga thAya, samaya veDaphAI na jAya enI samaye samaye jAgRti rAkhavAnI che. koIne maLavAmAM ke pachI gappA mAravAmAM Akho divasa kADhavo nahIM. bahu maLyA badhAne, bahu gappA mAryA atyAra sudhI, paNa have nahIM. koI kahe ke skUlanA jUnA mitro maLyA hatA, eTale AkhI rAta gappA mAryA; paNa have evuM karavuM nahIM. kAraNa ke dezakathA, rAjakathA, strIkathA, bhojanakathA - A badhI vikathAo che, e pApAsrava che. evI kathAomAM ApaNo upayoga lAMbo samaya sudhI nA jato rahe enuM paNa dhyAna rAkhavuM. kadAca evuM vAtAvaraNa thAya to tarata tene kaTa karIne bIjI vAto upara badhAne caDAvI devA. koInA samAdhimaraNa vakhate ApaNe javAnuM thAya ane sAmevALI vyaktinuM citta pUrvanA koI smaraNamAM jatuM rahe, e bahu AkuLa-vyAkuLa thaI jAya to ApaNe tenA cittane bIje vALavAno prayatna karavo. pUrve karela satsaMga athavA tIrthayAtrAo yAda karAvavI ke tamane khabara che ApaNe pAlitANA gayA hatA tyAre tame kevI rIte jAtrA karI hatI ? ne kyAM satsaMga karyo hato ? tamane khyAla che ? eTale tenuM citta DAyavarTa thaze. jema paramakRpALudeve zrI TokarazIbhAInuM citta DAyavarTa karAvIne lezyA pheravI nAMkhI hatI ane samAdhimaraNa karAvyuM hatuM. kaSAya anuraMjita yoganA pariNAma tenuM nAma lezyA che. jIvane khyAla na Ave te rIte jJAnI tenI lezyAne pheravI nAMkhe che ane jIvanI gADI pATA para caDI jAya che. sAme ajJAnI maLI jAya tyAre bahu jAgRti rAkhavI paDe che. kema ke, enI badhI vAto ajJAnamaya hoya, saMsAranI moha-mAyA hoya. tenI sAthe ApaNe kaMI Page #682 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 659 durlabha evo manuSyadeha levA devA ke nisbata che nahIM. to enI vAta sAMbhaLavAmAM samaya zA mATe veDaphavA devo? jarUra zuM che? ane eka bhavanI sagAI che. ahIMthI gayA pachI koNa konuM che? koNa yAda rAkhe che? ApaNane AgaLanA bhavonuM kaMI yAda nathI, to pachI A bhavanuM AvatA bhavamAM kyAMthI yAda haze? atyAre je karyuM che e badhuM AvatA bhavamAM pAchA bhUlI javAnA chIe. tyAM navA saMyoga saMbaMdha thaze ne enA vikalpo cAlaze. AvI rIte anAdikALathI je je saMyogomAM Avyo che, te te saMyogonA vikalpomAM ja moTAbhAganA ajJAnI jIvonuM jIvana pUruM thaI jAya che. ( teno game tyAre viyoga nizcaye che. ] saMyoga che teno viyoga thavAno, thavAno ne thavAno. tamAre atyAre amadAvAdano saMyoga che, paNa kAle teno viyoga thaze ane muMbaInA saMyogano viyoga to kharo ke nahIM? muMbaI paNa kyAM sudhI rahevAnuM? e paNa saMyoga che. eno paNa viyoga thavAno. eka mAtra siddhalokamAM asaMyogI avasthA che, jyAM koI saMyoga nathI. karmanA saMyoga nathI ne dehanA paNa saMyoga nathI. mAtra eka lokAgre emano AtmA jaIne birAjamAna thayo che ane koI karma paNa evuM nathI ke jenA kAraNe emane AghuMpAchuM thavuM paDe. evI adbhuta sthiratA thaI gaI che. anAdikALathI udaya anusAra ISTaaniSTanA saMyogaviyoga cAlyA ja kare che. emAM lepAvA jevuM nathI. je saMyoga che, te javAnA che. kAM to e jaze ane kAM to ApaNe javAnAM, chUTA paDavAnuM che. kyAM sudhI bhegA rahevAnuM che? saMyoga viyogamAM harakha zoka na thAya eNe jJAna pacAvyuM kahevAya. ISTa ke aniSTanA saMyoga ke viyogamAM bhAvamAM viSamatA na Ave eNe jJAnane pacAvyuM kahevAya. ane jo Ave to enuM jJAna gerahAjara kahevAya. paramakRpALudeve kahyuM che, aviSamabhAva vinA amane paNa abaMdhapaNA mATe bIjo koI adhikAra nathI. maunapaNuM bhajavA yogya mArga che. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 823 jJAnI kahe che ke aviSama upayoga vagara amane paNa abaMdhapaNA mATe koI adhikAra nathI. amArA pariNAma viSama thAya to amane paNa pariNAma anusAra baMdha paDe che. koI paNa jIva hoya, enA jevA pariNAma hoya ene anurUpa ene baMdha paDavAno. zubha hoya to zubha, azubha hoya to azubha. samaye samaye karmabaMdha cAle che ane ApaNe gAphela chIe. satsaMgamAM besIe tyAM sudhI thoDI jAgRti rahe. bAkI dharmanI koIpaNa kriyAo karIe chIe emAM paNa Page #683 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 660 durlabha evo manuSyadeha kaMI jAgRti to nathI. basa, rUDhipUrvaka thAya che. je kaMI saMyoga viyoga Ave enI noMdha levA jevuM nathI. jAya to javA do, rahe to rahevA do, thAya to thavA do, na thAya to na thavA do, jIve to jIvavA do, jema bane ema banavA do. tame enI sAthe joDAva nahIM, inavolva thAva nahIM. jema thavuM hoya tema thavA gho. bIjAnA duHkhe duHkhI ane bIjAnA sukhe sukhI - e to ajJAnInI kahevata che. paNa, bIjAnA sukhamAM paNa jJAtAdRSTA ane bIjAnA duHkhamAM paNa jJAtAdeSTA - e jJAnIonI kahevata che. paramakRpALudeve kahyuM che, jagatane, jagatanI lIlAne beThA beThA maphatamAM joIe chIe. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 165 jagatanI lIlA eTale cauda rAjalokamAM je coryAzI lAkha yoninA jIvo che temanuM udayane anurUpa vartana che. zrImAn AnaMdaghanajI kahe che, koI lahe lIlA re alakha alakha taNI re, lakha pUre mana Aza; doSa rahitane lIlA vi ghaTe re, lIlA doSa vilAsa. - zrI RSabhajina stavana ApaNe to eka nAnuM nATaka jovA mATe paNa paisA kharcavA paDe che, jyAre jJAnI jagatanI samasta lIlAne beThA beThA maphatamAM jue che. eTale ApaNe zubhAzubha bhAvonI TikiTa kharcIe chIe. ghaDIkamAM hasIe, ghaDIkamAM rAjI thaI jaIe, ghaDIkamAM pAchA kaSAya AvI jAya, ghaDIkamAM aneka prakAranA vicitra bhAvo AvI jAya che. ajJAnI jIva gAphela rahe che. game teTalo te prayatna kare to thoDo samaya sAmAnya jAgRti rahe che, bAkI moTebhAge to ajAgRtimAM ja rahe che. ajJAnI jIva lAMbA samaya sudhI jAgRtimAM TakI zakato nathI ane e jAgRti paNa bAhya vyavahAranI che. nizcaya jAgRti to upayogamAM AtmA pakaDAyelo rahe e che. paramakRpALudeve kahyuM che, he jIva ! A klezarUpa saMsAra thakI, virAma pAma, virAma pAma; kAMIka vicAra, pramAda choDI jAgRta thA ! jAgRta thA !! nahIM to ratnaciMtAmaNi jevo A manuSyadeha niSphaLa jaze. he jIva ! have tAre satpuruSanI AjJA nizcaya upAsavA yogya che. * zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 505 game tyAre A deha chUTavAno che. to evI taiyArI sahita raho ke hAla deha chUTe toya. vAMdho nathI ne lAMbo cAle toya vAMdho nathI. evI jAgRti rAkho basa. paramakRpALudeve kahyuM che, Page #684 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 661 durlabha evo manuSyadeha nahi tRSNA jIvyA taNI, maraNayoga nahi kSobha; mahApAtra te mArganA, parama yoga jitalobha. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 954 -1/11 jJAnIne jIvavAnI tRSNA nathI ane maraNamAM bhaya nathI, kSobha nathI ke caMcaLatA nathI. mokSamArganA mahApAtra jIva munio che. maraNanI AkarI ghATI Akhare AvavAnI che ne, A rUpALI dehane Akhare bALavAnI che. A deha che e masANanI mATI che ema kahe che. maDadAne zaNagAra zuM hoya? marda che ene vaLI zaNagAravAnuM zuM? teno game tyAre viyoga thAya to paNa jJAnIo taiyAra hoya che. jevI rIte borDara upara milITarI 24 kalAka elarTa hoya che, tevI rIte jJAnI paNa 24 kalAka elarTa rahe che. kema ke, duzmano game tyAMthI ghUsI zake che. vADa toDIne paNa ghUsI jAya eTale jAgRti rAkhavI, vADa bAMdhelI hoya to paNa jAgRti rAkhavI paDe. tame game teTaluM dhyAna rAkho to paNa duzmano ghUsI jAya che ane AtmAne nuksAna karI nAMkhe che. tamAre ahIMthI muMbaI javuM che ane rIjharvezana nathI ane dasa vAgyAno gujarAta mela che. to tame nava-savA nava vAgye sTezana upara pahoMcI javAnA. rIjharvezanavALA cheka chellI ghaDIe Ave topaNa ene vAMdho nathI. tamane vAMdho Ave. koI khAlI DabbAmAM jagyA maLI jAya e mATe tamAre cheka sudhI prayatna rahevAno. ema mokSamArgamAM rIjharvezanavALAne koI ciMtA nathI. jo ke, ahIM to jene rIjharvezana nathI ene paNa ciMtA nathI ! jo jJAnI kahe ke karI le, nahIM to pachI herAna thaI jaIza; to jIva kahe che ke paDaze evI devAze. tame zuM kAma amArI ciMtA karo cho? ame amArI ciMtA nathI karatA ne tame amArI ciMtA zuM kAma karo cho !! pachI narakamAM evI devAya che ke jonAra, sAMbhaLanAra ke bacAvanAra koI hotuM nathI. ekalAne ja bhogavavuM paDe che. Aja dina sudhI jeTalA karma bAMdhyA enA phaLa ekalAe ja bhogavyA che. koIe sahAya karI nathI. gharavALA hoya ke bahAravALA hoya ke koI paNa hoya. paramakRpALudeve kahyuM che, zarIramAM vyAdhi pratyakSa thAya, te koI anya laI nA zakAya; e bhogave eka sva Atma pote, ekatva ethI nayasujJa gote. - zrImad rAjacaMdra - pR. 40 - ekatva bhAvanA Page #685 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 662 durlabha evo manuSyadeha jo jAgata hai so pAvata hai, jo sovata hai so khovata hai; jo khovata hai so dhovata hai, jo dhovata hai so rovata hai. viyoganI ciMtA na karo paNa jJAnInA AzrayapUrvaka viyoga thAya evuM Ayojana karo. mRtyuthI to koI jJAnI paNa bacAvI zakavAnA nathI ke koI DaoNkTaro paNa bacAvI zakavAnA nathI ke koI deva-dAnava ke maMtra-taMtra paNa bacAvI zakavAnA nathI. maMtra taMtra auSadha nahIM, jethI pApa palAya; vItarAga vANI vinA, avara na koI upAya. vacanAmRta vItarAganAM, parama zAMtarasa mULa; auSadha je bhavaroganAM, kAyarane pratikULa. - zrImad rAjacaMdra - AMka - 15, pR. 31 -- nizcayathI potAnA AtmAnA AzrayapUrvaka deha chUTe ane vyavahArathI sandeva-gurudharmanA AzrayapUrvaka deha chUTe e ja janma sArthaka che. evuM Ayojana atyArathI ja karavAnuM che. vAraMvAra evA bhAva karavAnA. jo evI dRDhatA haze to tame game tyAMthI e Azraya karI lezo. kadAca Azraya na meLavI zako to paNa bhAva karyA che e Azraya ja che. tame e prakAranA bhAva vAraMvAra karyA che, e paNa eka prakArano Azraya ja che. pratyakSa Azraya maLI jAya to to balihArI, paNa nA maLe to parokSa rIte tame AzrayamAM to cho ja. maraNanA mukhya pAMca prakAra che H 1. bAla bAla maraNa - je ajJAnI jIvonuM hoya. 2. bAla maraNa - je caturtha guNasthAnavartI avirata samyakdaSTinuM hoya. 3. bAla paMDita maraNa - je paMcama guNasthAnavartI zrAvakonuM hoya. = 4. paMDita maraNa - je munionuM hoya. 5. paMDita paMDita maraNa - je temA guNasthAnavartI kevaLajJAnInuM hoya. kevuM maraNa che e tame joI lo. A to kRpALudevanA vAkyane samajyA vagara UMdhA arthaghaTana karI nAkhe che ke sobhAgabhAIe moTA munione paNa durlabha evA AzrayapUrvaka deha choDyo eTale munionI avahelanA thaI? are ! bhAI, munionI vAta kyAM che? munionA Page #686 -------------------------------------------------------------------------- ________________ durlabha evo manuSyadeha 663 maraNano tamane khyAleya zuM che ke ratnatrayadhArI muni kevA hoya ? emane paMDita maraNa hoya. koI zrAvakane paMDita maraNa na hoya. zrAvaka hoya to bAla paMDita maraNa hoya. jene maravAno ja khyAla nathI ke kevI rIte maravuM ene jIvavuM kevI rIte eno zuM khyAla hoya ? khyAla Ave che ? AzrayapUrvaka deha chUTe e ja janma sArthaka che, ke je Azrayane pAmIne jIva te bhave athavA bhAvi evA thoDA kALe paNa svasvarUpamAM sthiti kare. A AzrayanuM phaLa che. AzrayavAna jIva kAM to e ja bhave svasvarUpamAM sthita thaIne mokSe jAya athavA pAMca-sAta bhavamAM to mokSe jato ja rahe. ATha bhava to bahu thaI gayA, vamI na jAya to. svarUpamAM akhaMDapaNe sthiti kare enuM nAma kevaLajJAna, vAraMvAra kare enuM nAma muni ane kvacit kvacit kare enuM zrAvaka. game teTalo saMyama pALe, tyAga kare, sAdhanA kare, zAstrajJAna prApta kare paNa kArya to svasvarUpamAM sthiti thAya tyAre ja thavAnuM. saMyamanA hetuthI yogapravarttanA, svarUpalakSe jinaAjJA AdhIna jo; te paNa kSaNa kSaNa ghaTatI jAtI sthitimAM, aMte thAye nijasvarUpamAM lIna jo. apUrva. 5 -- zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 738 - 'apUrva avasara' AzrayanuM phaLa samAdhimaraNa che. te bhave athavA bhAvi evA thoDA kALe paNa jIva svasvarUpamAM sthiti kare che. badhI sAdhanA svasvarUpamAM sthiti karavA mATe che. sarva prakAranI sAdhanA svasvarUpastha thavA mATe che, AtmAnA lakSapUrvaka jIva jo sAdhanA karato haze to te avazya svasvarUpamAM sthiti karI levAno. AtmajJAna ja enuM lakSa - dhyeya haze, ane e ja pramANe tenI jAgRti haze to koIpaNa bAhya sAdhanAmAM aTakaze nahIM. AyuSyakarma samApta thAya eTale darekano deha chUTI jAya che. teno viyoga thavAno nizcaya che. mATe vyavahArathI jJAnIpuruSano Azraya ane nizcayathI potAnA svarUpano Azraya karavo. e AzcayapUrvaka deha chUTe e ja janma sArthaka che. teno manuSyabhava saphaLa che. AtmAnA ke AtmajJAnI nigraMthagurunA Azraya vagara deha chUTe ane kadAca zubha maraNa thAya, gati sArI thAya paNa janma-maraNanA pherA TaLe nahIM. tenA manuSyajanmanI sArthakatA kahevAya nahIM. mATe vyavahArathI deva-guru-dharmano ane nizcayathI potAnA AtmAno Azraya jarUrI che. maraNa vakhate A ja Page #687 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 664 durlabha evo manuSyadeha zaraNuM hoya che. jemanuM samAdhimaraNa - uttama maraNa thAya che temane bahAramAM deva-guru-dharmanuM zaraNuM hoya che, navakAramaMtra ke evA uttama maMtronuM zaraNuM hoya che. smaraNa hoya che ane AtmAnuM baLa jo vadhI jAya to te potAnA AtmAnuM zaraNuM laIne dehatyAga kare che. jevI jenI bhUmikA, yogyatA. jo AzrayapUrvaka deha chUTe eTale ke AtmAnA bhAnapUrvaka deha chUTe to jIva te ja bhave athavA bhAvi evA thoDA kALe paNa svasvarUpamAM sthiti kare, akhaMDapaNe kevaLajJAna pragaTa kare. kema ke, AtmajJAna e kevaLajJAnanuM bIja che. AtmajJAna pAmyo e vahelo ke moDo niyamathI kevaLajJAna pAmavAno che. A kALamAM kAma karanArA jIvo to thoDAka kALamAM ja A saMsAramAMthI nIkaLI jAya che. kema ke, ghaNo prayatna - puruSArtha thAya tyAre A kALamAM AtmAnubhUti zakya bane che. jIvanI ghaNI yogyatA joIe che. pUrvanuM ArAdhana paNa joIe che tathA vartamAnano puruSArtha paNa joIe che temaja vItarAgIdeva-nigraMtha guru-emano prarUpelo dharma ane sAstrano paNa Azraya joIe che ane jarUrI che. svasvarUpamAM sthiti thavI e ja sAdhanA che. mULa sAdhanA - nizcaya sAdhanA to ATalI ja che. badhAya vyavahAra sAdhana svasthiti thavAnI preraNA mATe che. tyAga hoya, tapa hoya, zAstrajJAna hoya, bhakti hoya, dharmanI koI kriyAo hoya, pratikramaNa hoya, sAmAyika hoya - e vyavahAra sAdhanA che. enuM dhyeya, enuM lakSa svasvarUpamAM sthiti karavI te che. e sAdhanA karatAM karatAM svarUpamAM sthiti kare to tenuM bAhya sAdhana saphaLatAmAM nimitta kahevAya. nahIM to nimitta paNa kahevAtuM nathI. tame tathA zrI muni prasaMgopAtta khuzAladAsa pratye javAnuM rAkhazo, brahmacarya, aparigrahAdi yathAzakti dhAraNa karavAnI temane saMbhAvanA dekhAya to munie tema karavAmAM pratibaMdha nathI. brahmacarya, parigrahano tyAga - A badhA Atmahita sAdhavA mATe baLavAna sAdhano che. ApaNane saMsAramAM AraMbha-parigraha karavo paDe che ane karIe chIe paNa e anarthanA hetu to che. jJAnI paNa kare che, paraMtu teo jAgRtipUrvaka kare che, tAdAtma thatA nathI eTale emane alpa baMdha paDe che. jeTalA aMtaraMga kaSAyano abhAva hoya eTalo baMdha moLo paDe che. brahmacarya ane yathAzakti parigraha parimANa karavAnI khuzAladAsanI saMbhAvanA dekhAya, yogyatA dekhAya, temanA evA bhAva hoya, temane e levAnI icchA hoya, to pachI munioe tema karavAmAM doSa nathI eTale tema karavuM. upalakSathI temAM pAMca aNuvrata AvI gayA. brahmacarya Page #688 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 665 durlabha evo manuSyadeha ane aparigrahamAM bAkInA traNa ahiMsA, acaurya ane satya aNuvrata paNa AvI gayA. jeTalA zrAvakanA vrata aMgIkAra karyA e pramANe temane apratyAkhyAnAvaraNIya kaSAyanI maMdatA thAya, eTalI temanI saMvara-nirjarAnI zakti vadhe, dhyAnanI yogyatA vadhe; jo yathArtha hoya to. jo ke, ApaNe anaMtavAra muni thayA to paNa rakhaDyA ane dharmano ahaM karyo ke huM dharma karuM chuM, mAre vrata che, Amane kaMI nathI. paNa mokSamArgamAM vratanuM mAhAtma pachI che, prathama samyagadarzananuM mAhAtma che. vrata enA sAcA che ke jene samyagadarzana hoya, AtmAnubhUti hoya. sadeva-guru-dharmanI zraddhAne samyakatva kahyuM che. paNa jIve e vyavahAra samyagadarzanane rUDhithI mAnyuM che, tattvadaSTithI oLakhIne mAnyuM nathI. svasvarUpamAM sthiti thavI e sAdhanA che. e sAdhanAnI parAkASThA che. enA mATe badhI vyavahAra sAdhanA che. ApaNI bhUmikA joIne karavAnuM che. ApaNI yogyatA hoya to zaktine gopavavAnI nathI ane zaktithI bahAra karavAnuM nathI. baMnenuM belensa rAkhavAnuM che. jo zakti gopavIne karIe to kAma nahIM thAya ane zakti na hoya ne vrata laI lIdhA to vratabhaMganA ke bIjA aneka prakAranA doSa Avaze. zakti hoya to uttama che. na hoya to jeTalI zakti hoya teTalA laIne paNa AgaLa vadhavuM. darekanI zakti, yogyatA, puruSArtha ekasarakhA nathI hotA. bIjAnuM joIne aMdha anukaraNa na karavuM, paNa ApaNI zakti tapAsIne karavuM. kema ke vrata lIdhA pachI emAM zithilatA Ave ke tUTI jAya ke moLAzapaNuM thAya, yathAyogya pAlana na thaI zake e moTuM nuksAna che. potAnI zakti dekhIne karavuM. bIjA kare che mATe karavuM ema nahIM. kIje zakti pramANa, zakti binA saradhA dhare, ghAnata saradhAvAna, ajara amara pada bhogave. - zrI ghAnatarAyajI kRta deva-zAstra-guru pUjA | zrI saddagurue kahyo che evA nigraMthamArgano sadAya Azraya raho. | nigraMtha mArga bAhyAMtara che. kAyAnI visArI mAyA, svarUpe samAyA evA, nigraMthano paMtha bhava aMtano upAya che. nigraMtha eTale graMthine toDavI. 10 prakAranA bAhya parigraha ane 14 prakAranA AtyaMtara parigraharUpa graMthine toDIne nigraMtha thavAnuM che. enuM nAma bAhyAMtara nigraMthatA. Page #689 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 666 durlabha evo manuSyadeha - bAhyAMtara nigraMtha dharmano sadAya Azraya raho. potAnI zakti tathA bhUmikA anusAra nirgathatAno Azraya niraMtara karavo. te paNa zrI sadgurue kahyo che evA nigraMtha mArgano, tamArI kalpanAno nahIM. saddagurudeva zrI kuMdakuMdAcArya bhagavAne zrI pravacanasAra, zrI aSTapAhuDamAM nigraMthamArganuM je varNana karyuM che e prakAranuM yathAjAtarUpadhara munipaNuM e bAhya nigraMthapaNuM che. tANAvANo paNa zarIra upara hoto nathI. eka laMgoTa hoya to paNa e zrAvaka che, muni nathI. A anAdinI nigraMtha paripATI che. sadUguruno kahelo mArga e paripATIthI viruddha nathI. bAkIno potAnI kalpanAmAMthI athavA kalpita zAstromAMthI zodhelo mArga che ke je zAstromAM ghAlamela karavAmAM AvI che, eTale ke vastradhArIne sAdhu batAvavAmAM vyA che. vastra e paNa parigraha che. dehamAM aha-mamatvapaNuM hoya to deha paNa parigraha che. evuM nathI ke vastra parigraha che ane deha nathI. jemAM jemAM mUcha eTale ke Asakti che e badho parigraha che. ajJAnI bhale game teTalo UMcAmAM UMco tyAga kare to nava raiveyaka sudhI jAya. nigraMthapaNuM yathArtha pALI zakyA nathI mATe tyAM gayA. haMmezAM nigraMthamArganuM ciMtavana karavuM, manana karavuM. zAstranA AdhArathI, bhagavAnanI vANInA AdhArathI athavA prAcIna AcAryoje ratnatrayadhArI thaI gayA emanA bodhanA AdhAre nigraMthamArga jANavo. "zrI aSTapAhuDImAM zIlapAhuDa ane bhAvapAhaDa mahattvanA che. temAM dravyaliMgI muni ane bhAvaliMgI muninI yogyatA viSe ghaNI sUkSmatAthI varNana karavAmAM AvyuM che. te vAMcazo to tamane khyAla Avaze ke nigraMthamArga yathArtha pALanArA keTalA che? nigraMthamArga uttama che, paNa yathArthapaNe paLAyato. mithyAtva sahitanuM nigraMthapaNuM mokSamArgamAM kAryakArI nathI. ThIka che, sAmAnya devalokamAM jAya; kAraNa ke pApa choDyA che. munipaNuM pALIne jIva devalokamAM paNa anaMtavAra gayo ane devalokamAMthI nIcenI bhUmikAmAM paNa anaMtavAra AvI gayo. devalokamAMthI ekendriya sudhI pahoMcI jAya che. mATe te sAco mokSamArga nathI. nigraMthano paMtha bhava aMtano upAya che. bAhyAMtara nigraMtha je che te munino sAco mokSamArga che. eTale nigraMthamArganuM ciMtavana karavuM. AcArya-upAdhyAya-sAdhu bhagavAnanA svarUpanuM ciMtavana karavuM. emanA guNonuM ciMtavana karavuM. emanI dazAnuM ciMtavana karavuM ane zraddhAmAM yathArtha daDhatA rAkhavI ke mokSamArga bAhyaatyaMtara Avo hoya ne vartamAnamAM bhUmikA anusAra emAMthI jeTaluM aMgIkAra thaI zake teTaluM karavuM.bAkInAnI zraddhA rAkhI anumodanA karavI. je evuM pAlana karatA hoya emanI anumodanA karavI. bAhya nigraMthapaNuM bahAramAM daza prakAranA parigrahano tyAga tathA aMtaraMga nigraMthapaNuM Page #690 -------------------------------------------------------------------------- ________________ durlabha evo manuSyadeha 667 eTale mithyAtva ane anaMtAnubaMdhI kaSAya, apratyAkhyAnAvaraNIya kaSAya tathA pratyAkhyAnAvaraNIyano abhAva ane maMda saMjvalana kaSAyano udaya tathA nava nokaSAyano tyAga. AvA muni kevA hoya ? aMtarmuhUrtamAM AtmAnI anubhUti karatA hoya che. to ja temanuM chaThThuM - sAtamuM guNasthAnaka Take che. evI anubhUti na hoya ane kAlpanika anubhUti mAnI lIdhI hoya to te kAryakArI nathI, lAbhakArI nathI. mAnyatAnuM phaLa nathI, paNa dazAnuM phaLa che. vaLI, A paDato kALa che. chaThThA - sAtamA guNasthAnakamAM vartatA munio bahu ja vIralA hoya che. paNa atyAre to ApaNe zraddhA karavAnI che ke sAcA muni AvA hoya ane tenuM varNana jovuM hoya to paramakRpALudeva racita 'apUrva avasa2' mAM joI levAnuM ke nigraMtha mArga bAhyAMtara kevo hoya ? te guru mere mana baso, je bhavajaladhi jihAja; Apa tirahi para tArahi, aise zrI RSirAja. te guru mere mana baso. temAM muninuM suMdara varNana Ave che ke unALAmAM kevI rIte tapazcaryA kare che, kevA mahAvrata pALe che, kevA daza lakSaNa dharmanuM pAlana kare che, kevuM dhyAna kare che vagere. te gurucaraNa jahAM dhare, jagameM tIratha teha; so raja mama mastaka caho, bhUdhara mAMge eha. te guru mere mana baso. vaLI, paramakRpALudeve munionuM adbhuta varNana karyuM che ke, zAMtike sAgara aru, nIti ke nAgara neka, dayAke Agara jJAna, dhyAna ke nidhAna ho; zuddha buddhi brahmacArI, mukhabAnI pUrNa pyArI, sabanake hitakArI dharma ke udyAna ho; rAga dveSa se rahita, parama punita nitya, gunase khacita citta, sajjana samAna ho; rAyacaMdra dhairyapAla, dharmaDhAla krodhakAla, muni tuma Age mere, pranAma amAna ho. * zrImad rAjacaMdra Page #691 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 668 durlabha evo manuSyadeha sAcA muni AvA hoya. A kALamAM evA muninA darzana karavA maLe te paNa mahAbhAgya. atyAre sAdhuomAM kIrtistaMbha banAvavAno krejha vadhI gayo che. ziSya potAnA gurunA kIrtistaMbha gAmogAma sthapAya enI preraNA karatA hoya che. AgaLanA munio juo ! kuMdakuMdAcAryanA keTalA kIrtistaMbha che? amRtacaMdrAcAryanA keTalA kIrtistaMbha che? pUjayapAda svAmInA keTalA kIrtistaMbha che? e vakhate evI hoDa nahotI, jyAre A paMcamakALanI dena che ke evI hoDa cAlI che! koI ziSyane bhAva Ave ne kare e enI bhakti che, paNa gurue evI preraNA na karavI. guru ziSyane kahe ne ziSya paricita zrAvakone kahe ane pachI UbhuM karAvavuM e mArgane anurUpa nathI. ghaNA mUka kevaLIo thaI gayA che. kevaLajJAna laIne mokSe gayA to paNa koIe jANyuM paNa nathI ke A kevaLI hatA ! ATalI badhI chupI sAdhanA karI che emaNe. jyAM ADaMbara ke dekhAva ke pUjAvAnI bhAvanA thAya che tyAM pachI munipaNAnI dazAnI vRddhi aTakI jAya che. bhaktane bhAva Ave ne karAve e sAruM che. teTalI gurunI bhakti thAya eTalI ochI che. emanI sonAnI mUrti karo toya ochI che, paNa e ziSya potAnA bhAvathI kare, paNa gurue preraNA na karavI. jo AvI paraMparA cAlu thaI jAya to mArgane ADA staMbha thaI jAya che. zrI aSTapAhuDa mAM to ratnatrayadhArI sivAyanA munione namaskAra paNa karavA nahIM, ema lakhyuM che. khabara na hoya tyAM sudhI karo. paNa khabara paDI jAya ke A barAbara nathI, AmanuM je AcaraNa che e Agamane anurUpa nathI, zraddhAnI viparItatA che, to pachI teo vaMdana karavA yogya paNa nathI. samyakdaSTi AtmAo che te satya tAravIne, svIkAra karIne potAnuM kAma kADhI le che. teo vAdavivAdamAM paDatA nathI. munipaMthavALAnI jeTalI vAta Agamane anurUpa che e svIkArI le che ane kAnajIsvAmInA paMthavALAnI je vAta che tattvanI yogyatAvALI e paNa svIkArI le che. baMne amuka aMze sAcA che. haMmezAM dazAnuM phaLa Ave che, mAnyatAnuM phaLa nathI AvatuM ane khoTAnI mAnyatA sAcA mAnIne karI enuM nAma ja mithyAtva che. avirati samyaphadaSTi ke dezavirati zrAvaka moTA ke mithyAtvI muni moTA? koNa moTuM? je AtmajJAnI che te UMcA che, kAraNake te mokSamArga che. pelA mokSamArgI nathI chatAMya emane vaMdana karavAnA, emanA lakhelA pustako vAMcavAnA ne jJAnIonA lakhelA vAMcavAnA nahIM, emanA pratye bahumAna rAkhavAnuM nahIM e saMpradAyavAda che. jJAnIono anAdara thAya e moTuM nuksAna che. Page #692 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 669 durlabha evo manuSyadeha kAyAnI visArI mAyA svarUpe samAyA evA nigraMthano paMtha bhavaaMtano upAya che. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 902 mAyA mAna manoja mohamamatA mithyAta moDI muni, dhorI dharma dharela dhyAna dharathI dhArela pairye dhUnI; che saMtoSa suzIla saumya samatA, ne zIyaLe caMDanA nIti rAya dayA kSamAdhara muni, koTi karuM vaMdanA. - zrImad rAjacaMdrajI moTA moTA jJAnI puruSo paNa AvI dazAvALA munine vaMdana kare che. je na kare e abhAgiyo che ane khoTAne sAcA mAne e paNa abhAgiyo che. baMne abhAgiyA che. jayAre jIva viveka cUkI jAya che ane dRSTirAgamAM ghUsI jAya che tyAre AvA aneka doSo AtmAmAM dAkhala thaI jAya che. vivekadaSTi cUkI jAya ane daSTirAga thaI jAya tyAre AvA aneka prakAranA dUSaNo praveze che ane tenI pakkaDa eTalI badhI majabUta hoya che ke ene koIpaNa jIva game teTaluM kahe to paNa e pharavAno nahIM, samajavAno nahIM. jevuM jenuM bhavitavya, paNa tattvanuM belensa ApaNe kyAreya cUkavuM nahIM ane AgamathI AghApAchA thavuM nahIM. AgamamAM zuM kIdhuM che ene AgaLa rAkhIne vAta karavI. "zrI aSTapAhuDa e Agama che. emAM zuM lakhyuM che e eka vakhata zAMtithI vAMco. pachI viveka Avaze ke konI sAthe keTalo ane kevo vyavahAra rAkhavo. enI TIkA paNa zrI jayacaMdajI chAvaDAe bahu sarasa karI che e vAMcazo to svayaM khyAla Avaze. A bAhyAMtara nigraMtha mokSamArga che. nigraMthamArga eTale mULa mArga. mukhyapaNe muniono ane gauNapaNe AtmajJAnI zrAvakono mArga. guru kevA hovA joIe? nigraMtha hovA joIe. nigraMtha guru eTale ratnatrayadhArI muni. sagraMthane nigraMtha mAnavA e paNa tattvathI viparIta dRSTi che. sagraMtha eTale parigrahadhArI. emane nigraMtha mAnavA e mithyAtva che. avirata samyakdaSTine mAtra mithyAtvanI graMthi chedAI che, bAkI anaMtAnubaMdhI sivAyanA bIjA je kaSAyo che e mojUda che, nokaSAyo mojUda che, bahAranA parigraho mojUda che. e nigraMtha koTimAM AvatA nathI, e sagraMtha kahevAya che. AtmajJAnI zrAvaka hoya e paNa sagraMtha kahevAya. nigraMthamAM phakta muni ja Ave. Page #693 -------------------------------------------------------------------------- ________________ durlabha evo manuSyadeha nigraMthano paMtha eTale AvA muniono paMtha bhavaaMtano upAya che. jema che tema dRSTimAM svIkAra karavuM, zraddhAmAM svIkAra karavuM. eTale mohImuninI vAta nathI, nigraMtha muninI vAta che. jene AtmajJAna nathI ene atyaMtara nigraMthapaNuM to che ja nahIM, paNa bAhya nigraMthapaNuM paNa sAcuM nathI. to koNe kahelo nigraMthamArga ? zrI sadgurue kahyo che evA nigraMthamArgano sadAya Azraya raho. have A nigraMtha mArgano je Azraya kare e nigraMtha thayA vagara rahe nahIM. 670 svAmI guNa oLakhI, svAmIne je bhaje, darizaNa zuddhatA teha pAme; jJAna cAritra tapa vIrya ullAsathI, karma jhIMpI vase muktidhAme. zrI AnaMdaghanajI mahArAja basa, A mArga che, je anAdikALathI cAlyo AMve che ane anaMtakALa sudhI cAlavAno che. je je A mArga samajatA jAya che te te potAnuM kAma karIne gharabhegA thaI jAya che. A nigraMthamArga che. parigrahanI gAMTho che ene chede enuM nAma nigraMtha. daza prakAranA bAhya parigraha che, cauda prakAranA atyaMtara parigraha che. A badhI gAMTho jeNe chedI nAMkhI e nigraMtha kahevAya. to e nigraMthamArgano sadAya Azraya raho. sadAya eTale haMmezAM. nigraMthamArganI sAcI zraddhA sadgurunA bodha anusAra karavI e paNa vyavahAra samakita che. tIrthaMkaranA nigraMthanigraMthinIo, zrAvaka-zrAvikAo sarvane kaMI jIva-ajIvanuM jJAna hatuM mATe samyaktva kahyuM che ema nathI, paNa A puruSa sAcA che, A kahe che e ja mokSamArga che enI pratItithI, e nizcayathI, evA AzrayathI ane evI rucithI ene samyaktva kahevAmAM AvyuM che. sAcAne sAcA jANI ane sAcI zraddhA karavI. e paNa oghasaMjJAe nahIM, paNa potAnI maulika yogyatA lAvIne zraddhA karavI. bIjA kahe che mATe sAcA evuM nahIM. badhAya mahAvIra svAmI bhagavAnane sAcA mAne che eTale huM mAnuM chuM ema nahIM. mahAvIra svAmI bhagavAna kema sAcA che ? emanA guNo je che sarvajJatA, vItarAgatA, akhaMDapaNe svarUpasthatA, anaMta AnaMda, anaMta jJAna, anaMta vIrya A badhA je guNo pragaTa thayA che e guNone huM vaMdana karuM chuM, e dazAne huM vaMdana karuM chuM, emanA svarUpane huM vaMdana karuM chuM, e paNa oLakhIne. mokSamArgasya netAruM bhettAra karma bhubhRtAt 1 jJAtAruM vizva tattvAnAm vaMde tadguNa labdhaye // - zrI tattvArtha sUtranuM maMgalAcaraNa -- Page #694 -------------------------------------------------------------------------- ________________ durlabha evo manuSyadeha 671 koI ema kahe ke huM 13 mA guNasthAnakamAM AvI gayo chuM, to vicAravuM ke 13 mA guNasthAnake parama audArika zarIra thaI jAya che, jyAre tAruM zarI2 52ma audArika nathI thayuM. zarIramAMthI sAta malina dhAtuono nAza thaI jAya e kevaLajJAnano atizaya che. pAMca hAtha kAyA upara jatI rahe che. jyAre tuM to hajI jamIna upara cho. tArI mAnyatA game te hoya, paNa sadgurunA kahevA pramANe je nigraMthapaNuM che e pramANe hovuM joIe. kevaLajJAnanA bAhya lakSaNo paNa nathI, to aMdaramAM to kyAMthI hoya ? evuM aMdaramAM hoya to tane Avo vikalpa Ave ja nahIM. kema ke kevaLajJAna hoya to akhaMDapaNe nirvikalpapaNuM hoya. tane ATalA badhA vikalpa kema Ave che ke huM bAramA guNasthAnake chuM ! are ! bAramA guNasthAne ATalA vikalpa hoya ja nahIM. tyAM to mohanIya karmano abhAva che. AvA ajJAnIne mAnanAra paNa lAkho mANaso che. juo! A paMcamakALamAM mithyAtva kevuM gADhuM hoya che ! atyAre nigraMtha mArgamAM mAnanArA mAMDa thoDA che ane emAMya oLakhIne mAnanArA to eka Takoya nahIM hoya. A to oghasaMjJAe jIva je darzanamAM che e darzanane mAne che. sAcuM jainadarzana zuM che e mAnavAvALA to koI vIralA samyakdaSTi jIvo ke jeo emanA AzrayavAna hoya che, bAkInA badhA jaino jainAbhAsI che. jaino paNa jainAbhAsamAM AvI jAya che e bahu agatyanI vAta jJAnIpuruSoe kahI che. zrI sadgurue kahyo che evA nitha mArgano sadAya Azraya raho. pahelA sadguru kone kahevAya e nakkI karo, te pachI emanA kahelA mArgane nakkI karo, te pachI e nigraMthamArgano Azraya karo. sAco Azraya haze to tamAruM avazya kalyANa thaze. dharma jinezvara gAuM raMgazuM bhaMga ma paDazo ho prIta jinesara, bIjo mana maMdira ANuM nahIM, e ama kulavaTa rIta jinesara. - zrI AnaMdaghanajI mahArAjakRta dharmanAthajina stavana svapnAmAM paNa sadeva-guru-dharma sivAya bIjA asadeva-asadguru ane adharmanI bhajanA-Azraya na thAya. eTalI dRDhatA karavAnI che. vartamAnamAM maLe na maLe e alaga vastu che, paNa emanuM svarUpa-emanA guNo AvA hoya, emanI dazA AvI hoya eTalo to dRDha nirNaya joIe - bahAramAM ne aMdaramAM. jyAre uttama mumukSutA Ave ane pAtratA thAya tyAre evo dRDha nirNaya thAya, bIjI rIte na thAya. Page #695 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 672 durlabha evo manuSyadeha huM dehAdi svarUpa nathI, ane deha strI putrAdi koIpaNa mArAM nathI. zuddha caitanyasvarUpa avinAzI evo huM AtmA chuM, ema AtmabhAvanA karatAM rAgadveSano kSaya thAya. huM eTale AtmA. huM dehAdi svarUpa nathI. dehathI huM judo chuM. bhAsyo dehAdhyAsathI, AtmA deha samAna; paNa te banne bhinna che, pragaTa lakSaNe bhAna. bhAsyo dehAdhyAsathI, AtmA deha samAna; paNa te banne bhinna che, jema asi ne myAna. - zrI AtmasiddhizAstra - gAthA -49, 50 deha sAthe AtmAno nizcayathI saMbaMdha nathI. bannenI jAta ja judI che. eka jaDa che ne eka cetana che. baMne parasparanA saMyogamAM che. saMyogI padArthamAM ekatvabuddhi karavI enuM nAma mithyAtva. dehane potAno mAnavo e mithyAtva che. AtmA sivAya anya koIne paNa potAnA mAnavA e mithyAtva che. bhagavAna paNa mArA nathI. bhagavAna bhagavAnanA che, huM mAro chuM, ema gharanAkuTuMbanA loko paNa mArA nathI. e emanA karmo bhogavavA mATe A deha svarUpe A gharamAM dAkhala thayA che. jema huM dAkhala thayo chuM ema e paNa dAkhala thayA che ane A dhutArAnI ToLakI ekabIjAne dhutatI rahe che. "zrI niyamasAra' mAM parivArajanone dhutArAnI ToLakI kahI che. ApaNe ema mAnIe ke gharavALA badhAya dhutArA che, huM dhutAro nathI paNa tuM paNa eno sabhya ja cho. tuM bIjAne dhute che, bIjA tane dhute che. baMne ajJAnathI dhutArA che. pahelAM ATaluM dRDha karavAnuM ke huM dehAdi svarUpa nathI paNa huM mAtra AtmA chuM. AtmA sivAya huM kazuM nathI ne AtmA sivAya kazuM mAruM nathI evI daDhatA rAkhavI. dehAdimAM AtmA sivAyanuM badhuMya AvI gayuM. cauda rAjalokanA tamAma AtmAo ane bAkInA pAMca dravyo e mArA nathI ane huM temano nathI. have jemAM jemAM mArApaNuM mAnyuM, jemAM jemAM etvapaNuM karyuM, jemAM jemAM moha karyo ane enA nimitte rAga-dveSa karyA to e jIva baMdhAvAno. bhale pachI AtmAnI mALA Akho divasa pheravato hoya ke huM AtmA chuM... huM AtmA chuM. huM AtmA chuM. kAraNa ke mAnyatAnuM phaLa che. zraddhAnI viparItatA hoya to ene anurUpa phaLa thavAnuM che. Page #696 -------------------------------------------------------------------------- ________________ durlabha evo manuSyadeha 673 huM nokarma, dravyakarma ke bhAvakarmarUpa nathI. huM zuddha caitanya svarUpI AtmA chuM. e sivAya huM kazuM nathI, e sivAya kazuM mAruM nathI. ATalI deDhatA haze ke mAruM kazuM nathI to tamAro moha kyAMya nahIM thAya. mArApaNAnI buddhi chUTI jAya to tamane je moha thAya che e nahIM thAya. tamArI pharaja bajAvazo. jema narsa hospiTalamAM sevA kare che paNa A mArA nathI ema mAne che. sevA kare che te phakta paisAnA kAraNe. dardI marI jAya to paNa ene duHkha na thAya kema ke mArApaNuM nathI. koIpaNa padArthano viyoga thAya ane duHkha thAya to samajavuM ke ApaNuM enI sAthenuM mArApaNuM aMdaramAMthI chUTeluM nahotuM. ATalA badhA marI jAya che, koInA mATe duHkha nathI thatuM ne AnA mATe kema ? ekanA mATe ja thayuM ? vairAgya thavo joIe ene badale du:kha kema thayuM ? e batAve che ke te 'mArApaNuM' kareluM che. ISTanA viyogamAM ke aniSTanA saMyogamAM je aneka prakAranA vicitra vikalpo thAya che e batAve che ke jIve emAM mArApaNuM kareluM che. traNe kALa huM mAtra AtmA ja chuM, ne AtmA ja rahevAno chuM. anAdikALathI huM jevo hato evo ja hato, atyAre paNa e ja prakAre chuM ane bhAvi anaMtakALa jaze ne signalokamAM jaIza to paNa huM jevA svarUpe chuM evA svarUpe ja rahevAno chuM. siddhalokamAM javAthI kaMI mAruM svarUpa badalAI nathI javAnuM ke cAra gatimAM rakhaDIza to paNa mAruM svarUpa badalAI javAnuM nathI. traNe kALamAM huM eka svarUpa chuM. mATe traNe kALamAM mokSano mArga paNa eka svarUpa che. eka hoya traNa kALamAM, paramAthano paMtha; prere te paramArthane, te vyavahAra samaMta. zrI AtmasiddhizAstra - gAthA - 36 -- traNe kALamAM eka ja mArga - samyagdarzanajJAnacAritrANi mokSamArga: / traNe kALamAM, traNe lokamAM tamAma jIvo mATe A eka ja prakArano mokSamArga che. koI zorTakaTa nathI, koI loMga kaTa nathI ke koI bIjA kaTa nathI. mAtra svarUpanA Azraye ja e traNenI abhedatA pragaTa thAya, paranA Azraye nahIM. e nimitta che ane te A satya samajavA mATe che. enA badale jIve nimittane ja potAnuM mAnyuM ne pote potAne bhUlI gayo. A moTuM nuksAna che. deha rUpe potAne mAnyo to dehAtmabuddhi rahevAnI, dehAdhyAsa rahevAno. eTale tame dehane sAcavavAnA, dehane duHkha na paDe evo prayatna karavAnA, enA nimitte rAga-dveSa karavAnA ane baMdhAvAnA. A sIdhI vAta che, sAdI vAta che. pahelAM dehamAMthI 'huM' paNAno tyAga karo ke A deha te huM nathI. gharamAM dAkhala thayA pahelA nakkI karo ke A ghara mAruM nathI, pachI bhale raho Page #697 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 674 durlabha evo manuSyadeha eno vAMdho nathI. have mahemAna thaIne rahezo, mAlika thaIne nahIM raho. jema koI mahemAna Ave e be divasanA mahemAna che, to huM thoDA varasano mahemAna chuM; paNa huMya mahemAna ja chuM. A ghara kaMI kAyama mATe rahevAnuM nathI. te koI paNa parane potAnuM mAnavuM e moTo guno che. e paradravya hoya ke parabhAva hoya ke parapadArtha hoya-game te hoya, potAnuM mAnavAnuM nahIM. eTale aMdaramAM je AtmIyatAno saMbaMdha che, je ekatvabuddhi thaIne saMbaMdha thAya che, je aMdaramAM gADhapaNuM thaI jAya che te nahIM thAya. paganI nIce keLAnI chAla AvI ne lapasI gayo, paNa ekadama khyAla AvI gayo ke have paDyA. paDavAno khyAla AvatA have kevI rIte bacavuM ane hAtha kyAM rAkhuM to kyAM ochuM vAge e tarata ja dhyAnamAM Avaze ane dhyAna vagara ema ne ema paDI jazo to vadhAre vAgaze. dhyAna na rAkhyuM tyAre to paDyA. paNa have jyAM sudhI nathI paDyA tyAM sudhI eTaluM to dhyAna rAkho ke kyAM paDavuM ne kevI rIte paDavuM ne zuM proTekzana rAkhavuM? saheja hAtha Ama rAkhI dezo to ochuM vAgaze ane hAtha laI lo to phekyara thaI jaze. huM dehAdi svarUpa nathI. AtmA sivAya huM anya svarUpe nathI. huM mAtra caitanyasvarUpe ja chuM. ane deha, strI, putra Adi koI paNa mArA nathI. deha paNa mAro nathI, to pachI strI, putra to mArA hoya ja kyAMthI? bolIe chIe chatAMya mArA mAnIe chIe, to svAnubhava sahita aMdarathI eno bheda nahIM paDe tyAM sudhI mArApaNuM chUTavAnuM nahIM. mArApaNuM kharekhara tyAre chUTe ke jayAre svAnubhava thAya. tyAM sudhI potAnI zraddhAnI daDhatA karato jAya to kyAreka sAcuM bhedajJAna thaze. bhedajJAna eTale sva ne parane judAM pADavAM. te pachI parane upayogamAMthI choDIne svane pakaDIne besI javuM e bhedajJAnanI siddhi che. pachI tyAM evo vikalpa paNa nathI ke huM AtmA chuM ne A deha mAro nathI. e pahelAnI bhUmikAmAM hatuM paNa have to AtmAkAra upayoga che eTale mana zAMta thaI gayuM che, Indriyo zAMta thaI gaI che, zarIra sthira thaI gayuM che. upayoga AtmAmAM ekAkAra thaI gayo che. A bhedajJAnanI siddhi che. deha, strI, putra Adi koIpaNa mArA nathI. cauda rAjalokamAM eka paramANu paNa. mAruM nathI. aNu mAtra paNa rAgAdino, sabhAve varte jehane; te sarva Agamadhara bhale paNa jANato nahi Atmane. Page #698 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67 durlabha evo manuSyadeha aNumAtra paNa nahIM. koI kahe ke sAheba, mane chokarAnA chokarA pratye thoDo moha che. eka Ane sAcavI lauM ne sAheba, pachI mAre koIne sAcavavAnA nahIM. are bApA! e ja tAre sAcavavAnuM che. ekamAM rAga haze to gADha rAga haze, ocho nahIM hoya. rAga ja mArI nAkhe che. ane rAga thavAnuM kAraNa ajJAna che. jJAnIno rAga che te anaMta saMsAranuM kAraNa nathI. emane cAritramoha kRta rAga che ne ajJAnIne je rAga che e zraddhAkRta ane cAritrakUta bane che. e rAga jIvane mArI nAkhe che. koI paNa mArAM nathI. basa, uparokta gAthAne vAraMvAra ciMtavanamAM - dhyAnamAM lo. huM dehAdi svarUpa nathI. deha, strI, putra Adi koI paNa mArAM nathI. zuddha caitanya svarUpa avinAzI evo huM AtmA chuM ema AtmabhAvanA karatAM rAga-dveSano kSaya thAya. A mArA nathI e nAstithI samajavuM ane astithI huM zuddha caitanya svarUpa avinAzI evo AtmA chuM. eTale AtmA sivAya huM kazuM nathI ne AtmA sivAya kazuM mAruM nathI. trikALa mAruM svarUpa ja mAruM sva che. e sivAya mAruM koI sva che nahIM ane mAro anAdikALathI anaMtakALa sudhI svamAM ja nivAsa che ane svamAM nivAsa e ja huM chuM. eTale, parathI khasa ane svamAM vasa. AtmA sivAya jyAM jyAM upayogamAM ekatvabuddhi karI nAMkhI che tyAMthI khasa ane e upayogane svanI aMdaramAM lAvI ane svamAM sthira thaI jA. e svamAM vasa. ATalo ja mokSamArga che. A nahIM samajavAnA kAraNe 45 AgamonI ne dvAdazAMganI racanA thaI che. ATaluM samaje to, para prema pravAha baDhe prabhuse, saba Agamabheda suura base; vaha kevala ko bIja glAni kahe, nijako anubhava badalAIdIye. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 265 yogIndra deva AcAryae "zrI yogasAra'mAM A ja vAta mUkI che. jeNe AtmA jANyo, teNe sarva jANuM. jaba jAnyo nija rUpako, taba jAnyo saba loka; nahi jAnyo nija rUpako, saba jAnyo so phoka. - zrImad rAjacaMdrajI . Page #699 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 676 durlabha evo manuSyadeha eka AtmAne jANo to Akho lokAloka jaNAI jaze. pachI tamane lokAloka jANavAnI icchA paNa nahIM rahe. atyAre bhale icchA che ke Ama karuM ne tema karuM, paNa pachI icchA paNa nahIM rahe. ema AtmabhAvanA karatAM rAgadveSano kSaya thAya. eTale AtamabhAvanA bhAvatAM jIva lahe kevaLajJAna re. AtmAnI bhAvanA eTale zukladhyAna. kevaLajJAna kyAre thAya? zukladhyAna hoya tyAre to A pramANe AtmabhAvanA karatAM dharmadhyAnathI zukladhyAnamAM ane zukladhyAnamAMthI dhyAnAtIta avasthA prApta thAya che. dhyAna e paNa AtmAno svabhAva nathI. siddha bhagavAna vagara dhyAne paNa svarUpamAM sthira che ane tamAre dhyAna karavuM paDe che. A badhAya dhyAna chUTaze tyAre siddha avasthA pragaTa thaze. zukladhyAna chUTyA pachI siddha avasthA thAya che. eTale siddhane zukla dhyAna nathI kahevAtuM. rAga-dveSa thavAnuM kAraNa darzanamoha hatuM. darzanamoha ane cAritramoha naSTa thaI gayo, to have e akhaMDapaNe AtmabhAvanAmAM, AtmadhyAnamAM, AtmasamAdhimAM rahevAno che. AtmabhAvanA cothA guNasthAnakathI zarU thAya che ane caudamA guNasthAnakamAM enI pUrNatA thaI jAya che. A pramANe ahIM jJAnI puruSoe ApaNane bodha Apyo che. ApaNe e pramANe zraddhA rAkhIne bhUmikA anusAra vartavAnuM che ane bAkInI zraddhA rAkhavAnI che. Page #700 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A jIva atyaMta mAyAnA AvaraNe dizAmUDha thayo che, ane te yoge karI tenI paramArthadraSTi udaya prakAzatI nathI. aparamArthane viSe paramArthano draDhAgraha thayo che; ane tethI bodha prApta thavAnA yoge paNa temAM bodha praveza thAya evo bhAva phurato nathI, e Adi jIvanI viSama dazA kahI, prabhu pratye dInatva kahyuM che ke "he nAtha ! have mArI koI gati (mArga) mane dekhAtI nathI. kemake sarvasva lUMTAyA jevo yoga meM kyuM che, ane sahaja aizvarya chatAM, prayatna ceM cho, te aizvaryathI viparIta evA ja mArga meM AcaryA che, te te yogathI mArI nivRtti kara, ane te nivRttino sarvottama sadupAya evo je sadguru pratyeno zaraNabhAva te utpanna thAya, evI kRpA kara.' evA bhAvanA vIza doharA ke jemAM prathama vAkya "he prabhu ! he prabhu ! zuM kahuM ? dInAnAtha yALa' che, te doharA tamane smaraNamAM haze. te doharAnI vizeSa anapekSA thAya tema karazo to vizeSa guNAvRttino hetu che. ' bIjA ATha koTaka chaMda te sAthe anapekSA karavA yogya che, ke jemAM A jIvane zuM AcaravuM bAkI che, ane je je paramArthane nAme AcaraNa kya te atyAra sudhI vRthA thayA, ne te AcaraNane viSe mithyAgraha che te nivRta karavAno bodha kahyo che, te paNa anapekSA karatAM jIvane puruSArtha vizeSano hetu che. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 534.'