________________
सम्मावायं कहित्ता मिच्छावायं कहेइ..... पहेला सम्यग्वाद कहीने पछी नास्तिक मत कहे. तेनी हकीकत ऊपरना त्रीजा भेदनी जेवी ज समजवी, परंतु पहेला जैन मतनु श्रेष्ठपणुं दर्शावी पछी बीजा दर्शनोनी वात करे तेमज दोषस्थान वर्णवे-आ चोथो भेद.
संवेदनी कथाना चार भेद छे – (१) आयसरीरसंवेयणी - आ शरीर अशुचिजन्य छे. ते शरीर शुक्र अने रुधिर आदिथी बंधायेल छे. वळी आ शरीरने विषे पण मांस, चरबी, मेद, हाडका, मज्जा, चामडी, नसो, रोमावलि, नख, दांत, आंतरडा विगेरे दुर्गंधमय अवयवो छे. वळी आ शरीरने विषे मळ, मूत्र भरेला छे. आवा शरीरने धोवाथी पण शुं ते शुद्ध थाय? हाडकाने वारंवार धोवाथी जो ते शुद्ध थाय तो आ शरीरने वारंवार धोवाथी शुद्ध थाय पण ते असंभवित छे, कारण के हाडकुं कदापि शुद्ध थतुं नथी. आवी रीते वर्णन करी श्रोतानी शरीर प्रत्येनी रुचि ओछी करे. शरीर संबंधी आचारने ज श्रेष्ठ मानता होय तो ते भ्रमणा टाळी, संवेग उपजे तेवी कथा करवी ते प्रथम भेद. (२) परसरीरसंवेयणी - जेवी रीते पोताना शरीर- अशुचिमय वर्णन कर्यु तेवी रीते पारकाना शरीरनी वात करवी. मृत्यु पछीना शब विषे वर्णन करतां सांभळनारने संवेग उपजे तेवं वर्णन करवू ते बीजो भेद. (३) इहलोयसंवेयणी- आ मनुष्योना शरीर असार छे, अनित्य तेमज अध्रुव छे. केळना थंभ सरखी आ कायानी शोभा शा माटे करवी? कोई हमेश माटे रहेवानुनथी तो एवा नाशवंत शरीरनी विभूषा शी? आ प्रमाणे वात करी संवेग उपजाववा प्रयत्न करवो ते त्रीजो भेद. (४) परलोयसंवेयणी-परलोक संबंधी दुःख-दर्शन करावी श्रोताने संवेग उपजाववो. देवोने पण परस्पर ईर्ष्या होय छे, तेओ एक-बीजानो उत्कर्ष सहन करी शकता नथी. वळी क्रोध, मान, माया अने लोभने वश पडीने दुःखी थई रह्या छे. लोभने वशीभूत बनीने अनेक प्रकारनी चिंताओ करे छे अने मननी समाधि रहेती नथी. देवगतिमां पण आवा प्रकारचं दुःख छे तो बीजी त्रण गतिनी तो वात ज शी करवी? मनुष्य अने तिर्यंचगतिना प्रत्यक्ष दुःख नजरे जोवाई रह्या छे. आ बन्ने गतिमा सुख, बिन्दु पण नथी. वळी नरकगतिना दुःखनुं तो वर्णन ज शा माटे करवू? नरक एटले तो दुःखनो सागर. आ रीते कथा कहीने श्रोताने संवेग-ज्ञानगर्भित वैराग्य उपजाववो ते चोथो भेद.
निर्वेदनी कथा पण चार प्रकारे छे. (१) इहलोए दुच्चिण्णा कम्मा इहलोए चेव दुहविवागसंजुत्ता भवन्ति - आ लोकमां जे कुपथगामी बने छे अगर तो दुष्कर्म करे छे तेने ते ते अशुभ कर्त्तव्यो आ ज लोकमां संतापदायक थाय छे. जेम कोई चोरी करे, परस्त्रीगमन करे अथवा विषयलंपटी बने तो तेने लगता अशुभ पापथी आ ज लोकमां दुःखविपाक भोगववो पडे छे, कारण के राजा शिक्षा करी कारागृहमां नाखे, लोको अपमान-तिरस्कार करे, अपकीर्ति प्रसरे, अन्यनो विश्वास ओछो थई जाय अने धनहानि थाय. आ प्रमाणे श्रोताने समजावी पापकार्यथी पाछो वाळे, पापकृत्य करवाथी भवभीरु बनावे ते प्रथम भेद. (२) इहलोए दुच्चिण्णा कम्मा परलोए दुहविवागसंजुत्ता भवंति-आ भवमां करेला अकृत्यो परलोकने विषे अतिशय दुःखदायक थाय छे. आवा प्रकारना पापोदयने कारणे जीव नरकमां पडे. नरकनां महादुःखो सांभळतां पण शरीरे कमकमाटी छूटे तो ते दुःखो सहन तो शी रीते थई शके ? नरकमां क्रूर, जंगली पशुओ फाडी खाय,
श्रीगच्छाचार-पयन्ना- ४९
