________________
हाथ-मुख धोता होय तेवा साधुओनो संग वर्जवो; कारण के तेथी संसार सागर तरवाने बदले तेमां पतित थवाय छे. शब्दादिक विषयो पण प्राणीने हेरान करी मूके छे तो सिद्धांत विरुद्ध आचरणा माटे तो पूछवुं ज शुं ? शब्दादिक पंच विषयोने अंगे राम, चपलाक्ष, गंधप्रिय कुमार, मधुप्रिय कुमार महेंद्र राजकुमार ए पांचेना वृत्तांतो जाणवा योग्य छे.
श्रोत्रेंद्रियना विषयमां रामनी कथा
ब्रह्मस्थळ नामना नगरमां भुवनचंद्र नामनो राजा हतो. तेने राम नामनो पुत्र हतो. ते पुरुषनी बोंतेर कलामां निपुण हतो. राजाए तेने योग्य उमरनो जाणी एकदा प्रधानने पूछयुं के- आपणे राम युवराजपदे स्थापीए. प्रधाने कह्यं हे राजन् ! आ राम राजा थवा लायक नथी. राजा कारण पूछ प्रधाने जणाव्यं के-ते परवश छे, कारण के ते श्रोत्रेंद्रियना विषयमां आसक्त छे. तेने हंमेशा संगीत प्रिय छे. ते दोषने अंगे तेने युवराज पद आपवुं योग्य नथी. तेनी पछी जे बीजो राजपुत्र छे ते राजाना बधा लक्षणोथी युक्त छे माटे तेने युवराजपद आपो. राजाए कह्यं प्रधानजी ! संगीत ए तो राजानुं लक्षण छे, तेने दोष न कहेवाय एटले प्रधाने जणाव्युं के - "जह अग्गीइ लवो वि हु, पसरतो दह गामनगराई । इक्किक्कमिंदियंपि हुं, तह पसरतं समग्गगुणे ॥ १ ॥” नानो एवो अग्निनो कणियो जो फेलावो पामे तो अनेक गाम तथा शहेरो बाळी नाखवा समर्थ थाय छे तेम इन्द्रियना विषयो वृद्धि पामे तो सर्व गुणनो नाश करी नाखे. प्रधानना निषेध छतां राजाए रामने युवराज पद आप्युं. थोडा समय बाद राजा मृत्यु पामतां राम राजा थयो अने पोताथी नाना भाईने युवराज स्थाप्यो.
राम नित्य संगीत सांभळे, पोते पण वाजित्रो वगाडे अने संगीत शीखे. डुंब जातिना लोक संगीतमां घणा हुशियार होय छे तेने बोलाव्या अने तेना पासे नित्य संगीत गवरावे. श्रवणेंद्रियनी आसक्तिमां ते राज्यकारभार अने न्यायादिकने माटे पण अवकाश मेळती शकतो नहीं. तेवामां एक डुंबडी तेना जोवामां आवी. ते घणु ज मिष्ट गाती. तेनो कंठ कोयल जेवो सुमधुर हतो. रामेतेने पोता पासे राखी, तेना रूप ऊपर ते मोहित थयो अने छेवटे पोतानी मर्यादा छोडी तेनी साथे भोग भोगववा लाग्यो. मंत्री प्रमुखे विचार करी तेने राज्य ऊपरथी उठाडी मूक्यो. तेना नाना भाई महाबळने गादी बेसार्यो. राम देशांतरमां भमी मृत्यु पाम्यो. मरीने मृग थयो. तेवामां शिकारीए संगीतथी लोभावी, तेने पकडीने मारी नाख्यो. त्यांथी ते महाबळ राजाना पुरोहितना पुत्र तरीके उपज्यो. त्यां पण संगीत विलासी थयो. राजानी सेवामा रह्यो. महाबळ राजा पासे एक वखते डुंब लोको गावा आव्या त्यारे राजाए आ पुरोहित पुत्रने कह्यं के हुं निद्रावश थउं त्यारे आ डुंबने विदाय आपजे. थोडा वखतमां राजा ऊंघी गयो, परन्तु पुरोहित पुत्रने संगीतमा रस आववाथी तेओने रजा न आपी. बीजे प्रहरे महाबळ अचानक जागी जतां तेणे डुबोने गातां जोया एटले पुरोहितपुत्र ऊपर पोताना आदेश-भंग माटे क्रोध चढ्यो सवारे तेल ऊनुं करी तेना कानमा रेडाव्युं, जेनी वेदनाथी ते तर मृत्यु पायो.
श्रीगच्छाचार - पयन्ना- २७४
