________________
बीजाने फांसामां फसाववानो, पारकानुं धन हरी लेवानो विचार कर्या करवो. ३ अदत्तानुबंधी रौद्रध्यान- द्रव्यनी या अन्य पदार्थनी चोरी करवानो सतत विचार कर्या करवो. लोभ कषायना उदयने कारणे व्यग्र चित्तथी धन-प्राप्तिना विचारो कर्या करवा. ४ रक्षणानुबंधी रौद्रध्यान- प्राप्त थयेल द्रव्यादिक वस्तुओना संरक्षणनो विचार कर्या करवो. 'चोर जो मारुं धन चोरी जशे तो मारी नाखीश, बीजा कोई लूंटी जशे तो फरियाद करीश' इत्यादि विचार कर्या करवो. आ रौद्रध्यानना चार प्रकार आ प्रमाणे छे— “ ओसन्नदोसे १ बहुदोसे २ अन्नाणदोसे ३ आमरणंतदोसे ४ ।”
१. आसन्नदोष-घणुं करीने हिंसा, असत्य, स्तेय विगेरेमां रक्त रह्या करे, २. बहुदोष घणा हिंसादिक कार्यमां वर्ततो रहे, ३ अज्ञानदोष - कुशास्त्रना सांभळवाथी, शीखवाथी हिंसादिक अधर्म प धर्मबुद्धिथी करे. दाखला तरीके अश्वमेधादि यज्ञोमां हिंसानुं साम्राज्य होवा छतां तेने धर्म जाणी करे. ४ आमरणांतदोष-कालकसूरिया कसाईनी माफक जिंदगी पर्यंत जे हिंसादिक कार्यमा लयलीन रहे, मनमां लेशमात्र पण दया न राखे. आ बने प्रकारना (आर्त्त अने रौद्र) ध्याननो त्याग करवो, कारण के ते बंने अगाध संसार-सागरमा प्राणीने परिभ्रमण करावे छे. आ ध्याननो त्याग
साधु तो धर्म अने शुक्लध्याननुं ज अवलंबन लेवु. आ संबंधमां शंका करतां प्रतिवादी कहे छे के-'तमे आर्त्त अने रौद्रने ध्यान शामाटे कहो छो ? तेने ध्यानना भेदमां शा माटे गणाव्या ? अभ्यंतर तपमां तो ध्यान करवानुं जणावे छे तो आर्त्त अने रौद्रनो तो त्याग करवानो होवाथी तेनो समावेश अहीं शा माटे कर्यो ?' आनो जवाब आपतां शास्त्रकार जणावे छे के ध्यान एटले चित्तनी एकाग्रता. आर्त्त, रौद्र तेमज धर्म, शुक्ल ए चारेमां चित्तनी एकाग्रता थाय छे माटे ध्यान शब्दनी व्याख्यानुसारे तेने गणवा तो जोईए, पण प्रथमना बे अशुभ होवाथी ते त्याज्य छे. वळी केटलाक मंदबुद्धिवाळा प्राणिओ ध्यानने विषे रहेल तफावत जाणी शकता नथी. वळी अन्यमतिवा ध्यानवाळा प्राणिओमां धर्म जाणी तेमनी सेवा करे छे तेमना बोधने माटे पण विवेचन करवुं पड्युं छे. हवे धर्मध्याननुं स्वरूप दर्शावतां कहे छे के धर्मध्यानना चार प्रकार छे. “ आणाविजए १, अवायविजए २, विवागविजए ३, संठाणविजए ४ ।” १ आज्ञाविचय- जिनराजनी आज्ञानुं रहस्य विचारवुं, तेना गुणोनी प्रशंसा चिंतववी. दा. त. खरेखर जिनेश्वर परमात्माए असावद्य निवृत्ति घणी ज रूडी रीते दर्शावी, जैनधर्म जेवो उत्कृष्ट कोई धर्म नथी, तेना आगमग्रंथो खरेखर श्रेष्ठ अने सत्य तत्त्वोथी भरपूर छे, इत्यादि. अगर तो वीतराग परमात्मानी आज्ञा ते ज धर्म छे एवी भावनापूर्वक तेमनी आज्ञाओनो विचार करवो. २ अपायविचय- गारव, विकथा, प्रमाद, परीषह इत्यादिकथी पतित न थवाय ते माटे चिंतन कर्या करवुं. अथवा मिथ्यात्वथी आवृत्त थयेला प्राणिओ तेवा उन्मार्गथी केवी रीते दूर रहे तेनो विचार करवो ते. ३ विपाकविचय- शुभाशुभ कर्मनुं फळ भोगव्या सिवाय छूटको नथी ते संबंधी विचार करवो ते अने संस्थान- विचय-चौद राजलोकनो आकार तेज द्वीप समुद्रोनुं स्वरूप चिंतववुं ते. धर्मध्यानने ओळखावनारा चार लक्षणो छे, ते आ प्रमाणे- “ आणारुई निसग्गरुई २ उवदेसरुई ३ सुत्तरुई ४ ॥” १ आज्ञारुचि - सूत्र, निर्युक्ति, भाष्य इत्यादि पंचांगीमां
श्रीगच्छाचार - पयन्ना- १११
