________________
उत्पन्न इ वा १ विगमे इ वा २ धुवे इ वा ३ । आ विपीना अर्थ बरावर जाणे उत्पत्ति चार प्रकारनी छ-१ जावी जीवनी उत्पत्ति, जम मातापिताथी पत्रनी उत्पान, २ जीवथा अजावना उत्पनि, जावता माणसना शरीरथी नख, केशनी उत्पत्ति, ३ अजीवथी जीवनी उत्पत्ति, काप्ट (लाकडा)थी घुणाना उत्पत्ति अथवा द्राक्षथी ईयळनी उत्पत्ति तेमज ४. अजीवथी अर्जीवनी उत्पत्ति प्रयोग वड त्रांवामांथी सोनानी उत्पत्ति. विनाश पण चार प्रकारना छ. १ जीवथी जीवना विनाश, सर्पडंसथी माणसनं मृत्यु, २ जीवथी अजीवनो विनाश-नाळियाना संचारथी दूध अथवा चीभटाना योगी लोटर्नु विणसी जवं, ३. अजीवथी जीवनो विनाश, झेरथी प्राणी मृत्यु पामे अने ४ अजीवथी अजीवनो नाश, छाशथी दृधना नाश. ध्रुवपणुंपण आ प्रमाणे जाणवं-सोनाना कंकण भांगीने कयूर वनावराव्या तमां कंकणनो विनाश थयो, केयरनी उत्पत्ति थई परंतु सान तो ध्रुवपणे रां ज. छाशना योगथी दृधनं दही थy तेमां दृधनो विनाश ने दहीनी उत्पत्ति थई परंतु जे स्निग्धपणाना पुद्गला हता ते तो ध्रुवपणे रह्या ज अथवा जीव. मेरुपर्वत, देवलोकना विमानो विगेरेथी द्रव्यास्तिक नयना मतथा ध्रुवपणं साबित ज छ. आ प्रमाणे त्रिपदीनो गंभीरार्थ छे. हवे उत्सर्ग अने अपवाद संबंधा वर्णन करतां कहे छे के–“उस्सग्गसुअं किंची, किंची अववाइअं भवे सुत्तं । किंची तदुभयसुत्तं, सुत्तस्स गमा मुणेयव्वा ॥१॥" उत्सर्ग, अपवाद अने तदुभय एटले उत्सर्ग अपवाद अने अपवाद उत्सर्ग-ए प्रमाणे आगमना चार प्रकार छे. वळी आगमना केटलाक पदो वे वार न बोलाय ते माटे उत्सर्ग-उत्सर्ग अने अपवादापवादिक ए वे भेद मळवतां कल छ भेट दर्शाव छे. १ गोचरी करवा निकळला साधन व घरनी वचमा बेसबुं न कल्प ते उत्सर्ग, २ व्रण साधुआने वेसवं कल्प ते अपवाद, ३ रात्रिने विष अथवा विकाले साधु सावाने शय्या-संथारो ग्रहण करवा न कल्पे परंतु एक दिवस पूर्वे जो ते पडिलेहीने राख्यो होय तो ग्रहण करवो कल्पे ते उत्सर्गअपवाद, ४. केळा प्रमुख लांबा-फल पाका ने विधिपूर्वक छेदन-भेदन करायेल होय ते कल्पे पण अविधिए छेदन-भेदन करायेला न लेवा ते अपवादउत्सर्ग, ५. प्रथम पोरसीमां ग्रहण करेल गोचरी चोथी पोरसी पर्यंत न राखवी, कदाच रही गई होय तो तेने पोते खाय नहीं, बीजाने खवरावे नहीं अने खानारनी अनुमोदना करे नहीं; करे तो चारमासी प्रायश्चित लागे. ते उत्सर्गउत्सर्गिक, ६. जे सूत्रमा अपवाद दर्शावीने तेओने विषे वळी अर्थथी आज्ञा थाय ते अपवादापवादिक. आ हकीकतने लगतुं विशेष वर्णन श्रीबृहत्कल्पनी वृत्तिमां जणावेल छे. वळी आ सूत्रनी छ भंगी निशीथचूणींना सोळमा उद्देशामां पण वर्णवेल छे. आ प्रमाणे गीतार्थ शास्त्र-रहस्यना जाण होय. वळी सात नयना गंभीरार्थने पण जाणवावाळा होय-“नेगम १ संगह २ ववहारु ३-ज्जुसुए४ चेव होइ बोधव्वे । सद्दे ५ असमभिरूढे ६, एवंभूए७ अमूलनया ॥१॥" १ नंगम-सामान्य विशेषनो भेद पाडीने न बोले. २. संग्रह-सर्व वस्तुओने सामान्य रूपे कहे. ३. व्यवहार-सर्व द्रव्योनो भेद पाडीने कहे. ४. ऋजुसूत्र-वर्तमान काळमां जेवू छे तेवू कहे. ५ शब्द-वर्तमानमा जे वर्ते छे तेने ज प्रमाण माने. ६ समभिरूढ-वस्तुनुं वीजी वस्तुमा संक्रमण थाय. ७ एवंभृत-शब्दने अर्थवडे विशेष प्रकारे दर्शावे अने अर्थने शब्दवडे विशेष वर्णवे-आ प्रमाणे मूळ
श्रीगच्छाचार-पयन्ना- १४३
