________________
मस्तक पर चुंबनादिवडे प्रेम दर्शावता होय छतां पण जो ते शिष्यने संयममार्गमां प्रवर्तावे नहीं, सारणा, वारणा, चोयणा अने पडिचोयणारूप धर्मकृत्य समजावे नहीं तो ते आचार्य शुभेच्छक न गणाय. सारणा, वारणा इत्यादिक क्रिया जो न थाय तो साधु प्रमादी बने, सुखशीलियो थाय अने धीमे धीमे अध:पतनना मार्गे आगळ वधे. सारणा हितकारी कार्यमां प्रवर्तावे, उपदेश आपे के– 'तारे गमन करती वखते ईर्यासमितिपूर्वक चालवुं, आ कार्य तें खोटं कर्तुं, तेनुं स्मरण राखजे अने फरी तेवुं अकार्य न करीश.' वारणा - विपरीत मार्गथी निवर्तवारूप 'हे साधु ! आवुं अशुभ कार्य हवेथी करो नहीं, आ कार्य तमारे करवा लायक नथी, आ कार्यथी तमारुं अहित-अकल्याण थशे.' आ प्रमाणे पापकारी कार्यथी पाछो वाळे ते वारणा. चोयणा - ' तमारा जेवाने आम करवुं अयुक्त छे' एम जे कहेवुं ते चोयणा. दा. त. 'हे साधु ! आवुं अकार्य न करशो, एम में कह्या छत
कर्यं तो तमे दोषना भागी थया, चारित्रमां स्खलन थयुं, अतिचार लाग्यो, तमारा जेवाए तो आ अकार्य-अशुद्ध आचरण न करवुं जोईए.' आ प्रमाणे वारंवार कराती प्रेरणा ते पडिचोयणा.
-
आवी चारे प्रकारनी प्रणालिका जे गच्छमां नथी ते आचार्य हितसाधक न जाणवा. वळी जे आचार्य दंडे-ताडन-तर्जनादि करे परंतु सारणा, वारणादिक करे ते आचार्य सारा जाणवा. ते ताडनादिक करे छे ते पण शिष्यना हितने माटे, वळी चारित्रमां विराधना थवा देता नथी. ताडन- तर्जन करे तो पण सारणादिक करतां होय तेवा आचार्य समीपे रहेवुं परंतु लाड लडावतां होय, रमत करावता होय परंतु चारित्रना आधाररूप सारणादिक न होय तो तेवा आचार्यनी पासे न रहेवुं ए आ गाथानो भावार्थ छे. ऊपर पंदर तथा सोळमी गाथामां आचार्य शिष्य- शत्रु क्यारे कहेवाय ते जणाव्यं, हवे शिष्य गुरुनो वैरी केवी रीते बने ? ते जणावे छे:
सीसो वि वेरिओ सोड, जो गुरुं न विबोहए । पमायमइराघत्थं, सामायारीविराहयम् ॥ १८ ॥ [ शिष्योऽपि वैरी सतु, यो गुरुं न विबोधयति । प्रमादमदिराग्रस्तम्, सामाचारीविराधकम् ।। १८ ।।]
गाथार्थ - निद्रा, विकथादिक प्रमादरूपी मदिरावडे जेनुं ज्ञान आवृत्त थई गयुं छे तेवा तेमज सामाचारीना विराधक गुरुने हितोपदेश द्वारा जे धर्ममार्गमां स्थापन न करे ते शिष्य पण शत्रु सदृश ज छे. १८
विवेचन - पंदर तथा सोळमी गाथामां शत्रुसदृश आचार्य संबंधी वर्णन कर्तुं, हवे आ गाथामां शिष्य शत्रु जेवो क्यारे बने - शिष्यने शत्रु क्यारे जाणवो ? ते संबंधी निरूपण करवामां आव्युं छे. आचार्य अथवा गुरु निद्रा, विकथादिक पांच प्रकारनी प्रमादरूपी मदिरामां आसक्त होय, तेमां जरच्यापच्या रहेता होय तो तेने साचो उपदेश आपवो, ज्ञानमार्गनी प्रेरणा करवी तेमज श्रीवीतराग परमात्माए प्ररूपेल सामाचारीनुं यथार्थ पालन न करे तो तेने पंचाचार, प्रतिक्रमण अने पडिलेहणादि क्रियामां प्रवर्तावी, बीजाने पण प्रवर्ताववा प्रेरणा करवी - आ प्रमाणे जो शिष्य गुरुने सन्मार्गे न लावे
श्रीगच्छाचार - पयन्ना- ९५
