________________
યુરેપના સુધારાને ઇતિહાસ
- વ્યાખ્યાન ચોથું. વ્યાખ્યાનને વિષય–હકીકત ને સિદ્ધાન્તો વચ્ચે આવશ્યક સબંધ-શ્યલ પદ્ધતિ પ્રમાણે એક નાના સમાજનું બંધારણ--વતનદારને તેના કુટુંબ પર ફડલ પદ્ધતિથી થતી અસર--ફયૂલ પદ્ધતિ તરફ લોકોને તિરરકાર-વતનદારના દાસવર્ગને માટે કઈ પણ કરી શકવાની ધર્મગુરુઓની અશક્તિ--ચૂડલ પદ્ધતિને વ્યવસ્થિત કરવાની અશક્તિઃ ૧. બળવાન સત્તાનો અભાવ: ૨. પ્રજાકીય સત્તાને અભાવ: ૩. સ્વતંત્રતા જાળવી સત્તાને સંયુક્ત બનાવવાની મુશીબત-ટ્યૂડલ પદ્ધતિમાં રહેલો વિરધીભાવ––મનુષ્યના વ્યક્તિત્વના વિકાસને લાભકારકને સામાજિક વ્યવસ્થાને હાનિકા, ફયૂડલ પદ્ધતિની અસર.
NR 12
મન મહારાજ્યની પડતી પછીની યુરેપની સ્થિતિને આપણે અભ્યાસ કર્યો. આપણે જોયું કે આ સમયને અ અને દશમા સૈકાની શરૂઆતમાં યુરોપમાં ચૂડલ પદ્ધતિ દાખલ થઈ. હવે એ ફચૂડલ પદ્ધતિ,
આપણા અભ્યાસને વિષય થશે. આપણે બનાવના ઈતિહાસને અભ્યાસ કરવાનું નથી. ચૂડલ પદ્ધતિને ઈતિહાસ વર્ણવી જ એ મારું કામ નથી. આપણે કામને સુધારાને - ઈતિહાસ છે. દેખીતા બહારના બનાવની અંદર રહેલી આ સુધારાની સામન્ય તે છુપી બાબત આપણને કામની છે. ચૂડલ પદ્ધતિ વિષે પણ આપણે આ દૃષ્ટિબિન્દુથી જોવાનું છે.
આ વ્યાખ્યાની શરૂઆતમાં આપણે સુધારાનું લક્ષણ નક્કી કર્યું હતું. એનાં તો શાં છે તે શોધવા આપણે પ્રયત્ન કર્યો હતે. આપણે જોયું
