________________
વ્યાખ્યાન છતું.
૧૧૩ તેઓ ધાર્મિક જીવનમાં એક નવીન પ્રવૃત્તિનો ને પ્રગતિનો માર્ગ લેતા એમ તેઓ માનતા. આમ યુરોપમાં ભઠવાસીઓને વર્ગ વધી ગયો. લૌકિક આચારે પાળનારા ધર્મગુરુઓ વૈદેશિકોની કલ્પના પર જેટલી અસર કરી શક્તા તેના કરતાં આ ભઠવાસીઓએ ઘણું વધારે કરી. જેમ તેમની જીવનની રીત વિચિત્ર હતી ને તેથી દબદબે ઉત્પન્ન કરતી હતી તેમને તેથી વધારે તેમની સંખ્યા તેમ કરતી હતી. લૌકિક આચારવાળા ધર્મગુરુઓ, ધર્માધ્યક્ષ, કે સાદા ધર્મપ્રચારકો વદેશિકોને જાણીતા હતા ને તેમને તેઓ જોવાને, તેમનું અપમાન કરવાને, ને તેમને લૂટવાને પણ ટેવાઈ ગયેલા હતા. એક જ પવિત્ર સ્થળે આટલા બધા પવિત્ર માણસો રહેતા હોય એવા મઠના પર હુમલો કરવો એ ઘણું વધારે ગંભીર કામ હતું. જેમ સામાન્ય પ્રજાવર્ગને ખ્રિસ્તિ ધાર્મિક સમાજમાં આશ્રયસ્થાન મળનું તેમ જંગલી સમયમાં ખ્રિસ્તિ ધાર્મિક સમાજને મઠો આશ્રયસ્થાન હતા. ધર્મનિષ મનુછોને તેમાં આરામ મળતો હતો.
વૈદેશિની સત્તાના સમયના ખ્રિસ્તિ સમાજના ઈતિહાસમાંની મુખ્ય બે બાબત આ પ્રમાણેની છે, એક તરફ ધાર્મિક ને લૌકિક સત્તાઓ જુદી પડી તે, ને બીજી તરફ પશ્ચિમમાં આશ્રમવાસની પદ્ધતિ પ્રવર્તમાન થઈ તે.
વૈદેશિની સત્તાના સમયને લગભગ અને રેમન મહારાજ્યને પુનજીવિત કરવાને શાર્લામેન રાજાએ પ્રયત્ન કર્યો હતો. ધર્મસમાજ ને લૌકિક સમાજના રાજાની વચ્ચે ફરીથી ગાઢ સંબંધ સ્થપાયે. આ ઘણી નરમાશનો સમય હતો, ને તેથી પિતાની સત્તા ઘણું વધવાને અનુકૂળ હતો. યાસ કરીથી નિષ્ફળ ગયો ને શાર્લામેનની રાજસત્તા પડી ભાંગી; પણ એની જોડેના ગાઢ સંબંધથી ખ્રિસ્તિ સમાજને જે લાભ મળી ચૂક્યા હતા તે ટકી રહ્યા. ખ્રિસ્તિ સમાજમાં પિપની સત્તા ચકકસ ટોચ પર આવી.
શાર્લામેનના મત પછી અવ્યવસ્થાની શરૂઆત થઈ, તેમાં જેમ લૌકિક તેમ ધાર્મિક સમાજ પણ સપડાઈ ગયો છે તેનાથી છૂટે પડ્યો તે માત્ર ફયૂડલ પદ્ધતિમાં ભળી જવાને માટે જ. આ એ સમાજની ત્રીજી સ્થિતિ
